Agam Satik Part 32 Aavashyak Sutra Gujarati Anuwad 2

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 19

ઉપોદ્ઘાત નિ - ૫૬૭
• નિયુક્તિ-૫૬૭ :
અરહંતો તીર્થપૂર્વક હોય છે. પૂજિતોએ પૂજેલ છે, વિનયકર્મ છે, તેથી કૃતકૃત્ય પણ ભગવંત જેમ દેશના આપે છે, તેમ તીર્થને નમે છે. • વિવેચન-૫૬૭ :
તીર્થ - શ્રુતજ્ઞાન, તેના સહિત તીર્થંકરતા છે. કેમકે તે અભ્યાસ પ્રાપ્ત છે. પૂજિત વડે પૂજા તે પૂજિતપૂજા, તે જેની કરાયેલ છે. કેમકે લોકના પૂજિતપૂજકપણાથી છે. ભગવંત પણ તેને પૂજિત ગણી પ્રવૃત્તિ કરે છે. તથા હવે કહેવાનાર વૈનયિક ધર્મમૂળ છે અથવા કૃતકૃત્ય હોવા છતાં જેમ ધર્મ કહે છે, તેમ તીર્યને પણ નમે છે. [શંકા તીર્થંકરનામ ગોત્ર કર્મનો વિપાક હોવાથી આ પણ ધર્મકથન કૃતકૃત્યને અયુક્ત જ છે. [ઉત્તર] ના, તે કઈ રીતે વેદાય? ઈત્યાદિ ગાયાર્થ જોવો.
૧૯
ક્યાં કયા સાધુ વડે, કયા ભૂ ભાગથી સમવસરણમાં આવવું કે જવું, ત્યારે શું પ્રાયશ્ચિત્ત આવે ? તે કહે છે -
-
• નિયુક્તિ-૫૬૮
જ્યાં અપૂર્વ સમોસરણ હોય અથવા સાધુએ જે પૂર્વે દેખેલ ન હોય, તે બાર યોજનમાં આવે, જો ન આવે તો લઘુ પાયશ્ચિત્ત.
• વિવેચન-૫૬૮ :
-:
જ્યાં તે-તે તીર્થંકરની અપેક્ષાએ અભૂતપૂર્વ સમોસરણ થાય, અથવા બાર યોજનમાં કોઈ શ્રમણે પૂર્વે ન જોયેલ હોય તે આવે. અવજ્ઞાથી જો તે ન આવે તો ચતુર્લધુ પ્રાયશ્ચિત્ત આવે છે. - ૪ - ૪ -
રૂપ-પૃચ્છાદ્વારને વર્ણવવાને માટે કહે છે – • નિયુક્તિ-૫૬૯ :
બધાં દેવો અંગુઠા પ્રમાણ રૂપ કરે તો પણ જિનેશ્વર દેવના પગના અંગુઠા
આગળ અંગારાની જેમ ન શોભે.
• વિવેચન-૫૬૯ :
ભગવંતનું રૂપ કેવું છે ? પોતાની સંપૂર્ણરૂપ નિર્માણ શક્તિ વડે અંગુઠા પ્રમાણ રૂપ વિકુર્વે તો પણ ભગવંતના પગના અંગુઠા પ્રમાણ પણ ન શોભે.
હવે ગણધરાદિની રૂપ સંપત્તિ કહે છે • નિયુક્તિ-૫૭૦ :
-
ગણધર, આહારક, અનુત્તવાસી યાવત્ અંતર, ચકી, વાસુદેવ, બલદેવ, મંડલિક, હીન હોય છે. બાકીના છ સ્થાન ગત હોય છે.
• વિવેચન-૫૭૦ :
તીર્થંકરના રૂપથી અનંતગુણહીન રૂપથી ગણધરો હોય છે. તેના કરતા અનંતગુણહીન આહારકદેહી હોય, તેનાથી અનંતગુણહીન અનુત્તર વૈમાનિક દેવો હોય, એ પ્રમાણે દેહના રૂપથી ઉત્તરોત્તર અનંતગુણ હાનિ ત્રૈવેયકદેવથી વ્યંતર સુધી,
આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ/૨ પછી ચક્રવર્તી, વાસુદેવ, બલદેવ, માંડલિક સુધી જાણવી. બાકીના રાજા અને જનપદના લોકો છ સ્થાનગત હોય છે. અનંત ભાગહીન, અસંખ્યાત ભાગહીન, સંખ્યાત ભાગહીન, સંખ્યાત ગુણહીન, અસંખ્યાત ગુણહીન, અનંત ગુણહીન.
-
-
- x - હવે સંહનનાદિ કહે છે . નિર્યુક્તિ-૫૭૧
-
સંઘયણ, રૂપ, સંસ્થાન, વર્ણ, ગતિ, સત્વ, સાર, ઉચ્છવાસ, આ બધાં તીર્થંકરના નામ કર્મના ઉદયથી અનુત્તર હોય છે.
૨૦
• વિવેચન-૫૭૧ :
વજ્રઋષભનારાય સંઘયણ, સમચતુરસ સંસ્થાન, રૂપ દેહની છાયા, ગમન, વીર્યાન્તરાય કર્મના ક્ષયોપશમથી જનિત આત્મપરિણામ, સાર - બાહ્યથી ગુરુપણુ અને અત્યંતરથી જ્ઞાનાદિ, ઉચ્છ્વારા, તે ભગવંતને આ બધું અનુત્તર હોય છે. આદિ શબ્દથી લોહી અને માંસ ગાયના દુધ જેવા હોય. નામકર્મના ઉદયના અનેક ભેદ છે, તેના ઉદયથી આમ હોય.
[પ્રશ્ન] બીજી પ્રકૃતિની વેદના, ગોત્રાદિ, નામ, જે ઈન્દ્રિય અંગાદિ તે પ્રશસ્ત ઉદયવાળા હોય, તે ભગવંતને છદ્મસ્થકાળે કે કેવલીકાળે અનુત્તર હોય કે નહીં?
તે હવે કહે છે –
• નિયુક્તિ-૫૭૨ -
બીજી પ્રકૃત્તિ પણ પ્રશસ્ત ઉદયથી અનુત્તર હોય છે. ક્ષય અને ઉપશમથી પણ, ક્ષયમાં તો અવિકલ્પ - સર્વોત્તમ હોય છે.
• વિવેચન-૫૭૨ :
બીજી પ્રકૃત્તિ પણ પ્રશસ્ત ઉદયથી ઉચ્ચ ગોત્રાદિ હોય છે તે પણ અનન્ય સર્દેશ. ઋષિ શબ્દથી ‘નામ’ જે જાત્યાદિ લેવા. ક્ષયોપશમમાં પણ જે દાન, લાભાદિ કાર્ય વિશેષ, ઉપશમ શબ્દથી પણ જે કોઈ છે, તે અનુત્તર હોય છે. કર્મનો ક્ષય થતાં ક્ષાયિક જ્ઞાનાદિ ગુણ સમુદય થાય. અવિકલ્પ-અર્થાત્ સર્વોત્તમ કહેલ છે – તીર્થંકર, ગણધર. [પ્રશ્ન] અસાતાવેદનીયાદિ પ્રકૃતિ જે અશુભ છે, તે કઈ રીતે તેમને દુઃખદાયી ન થાય ? તે કહે છે –
• નિર્યુક્તિ-૫૭૩ :
અસાતા આદિ જે પણ અશુભ પ્રકૃતિઓ છે, તે દુધમાં લીંબડના રસના બિંદુ માફક તેમને અસુખદાયી નથી.
• વિવેચન-૫૭૩ :
અસાતા આદિ જે પણ અશુભ પ્રકૃતિ હોય આદિ ગાથાર્થવત્ પ્રકૃત દ્વારને આશ્રીને કહે છે – ઉત્કૃષ્ટ રૂપથી ભગવંતને શું પ્રયોજન ?
• નિર્યુક્તિ-૫૭૪ :
ધર્મોદયથી રૂપ થાય, રૂપસ્વી પણ જો ધર્મ કરે તો સુરૂપ ગ્રાહ્ય વચની થાય. તેથી અમે તેમના રૂપની પ્રશંસા કરીએ છીએ.