Agam Satik Part 32 Aavashyak Sutra Gujarati Anuwad 2

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 84

ઉપોદ્યાત નિ • ૮૭૧
૧૪૯
અને ધન બધું લઈને ચાલી ગયા. ધન સાર્યવાહે નગરગૃતિકને બોલાવ્યો. તેને કહ્યું કે - તું મારી પુત્રીને છોડાવ, ધન બધું તું લઈ જજે. ચોરો ભાગ્યા, લોકો ધન લઈને ચાલ્યા ગયા.
ધન સાર્થવાહ pોની સાથે ચિલાતની પાછળ લાગ્યો. ચિલાત કન્યાને લઈને નાચો જ્યારે ચિલાત સંસમાને વહન કરવા સમર્થ ન રહ્યો અને ધન સાર્થવાહ આદિ પણ નીકટ આવી ગયા ત્યારે હું માનું મસ્તક છેદી, લઈને ચાલવા લાગ્યો. સાર્થવાહ ધડ જોઈને પાછો ફર્યો. ત્યાં સુધીમાં તે સાર્થવાહ અને તેના મો મુખથી પીડાવા લાગ્યા.
ત્યારે સાર્યવાહે કોને કહ્યું - મને મારીને ખાઈ જાઓ, પછી નગરમાં જાઓ, મોએ તે વાત ન સ્વીકારી. પછી મોટાએ પણ તેમજ કહ્યું - મને ખાઈ જાઓ. એ પ્રમાણે નાનાગ સુધી બધાંએ કહ્યું. ત્યારે પિતાએ તેમને કહ્યું- આપણે અંદરઅંદર કોઈને ન મારીએ. આ પિલાતે મારી નાંખેલ સુંસુમાને ખાઈએ. એ પ્રમાણે પુત્રીનું માંસ ખાધું.
સાધુએ આ પ્રમાણે આહાર કરવો જોઈએ. પુત્રીના માંસની ઉપમા કારણિક છે. તેનો આહાર કરીને નગરમાં ગયા. ફરી પણ ભોગના ભાગી થયા. એ પ્રમાણે સાધુઓએ પણ નિર્વાણ સુખના ભાગી થવું જોઈએ.
તે ચિલાત પણ મસ્તક ગ્રહણ કરીને દિગમૂઢ થઈ ગયો યાવતુ એક સાધુને જુએ છે, તે આતાપતા લઈ રહ્યા છે. તેને કહે છે - સંક્ષેપમાં મને ધર્મ કહો. નહીં તો તમારું પણ માથું વાઢી નાંખીશ. સાધુએ કહ્યું – “ઉપશમ, વિવેક, સંવર. ચિલાત આટલા પદો ગ્રહીને એકાંતમાં વિચારવા લાગ્યો કે - ઉપશમ એટલે ક્રોધાદિને શાંત કરવો, હું ક્રોધિત છું. વિવેક ધન અને સ્વજનનો કરવો જોઈએ. તેથી મસ્તક અને તલવાર ફેંકી દીધા. સંવર-ઈન્દ્રિય અને નોઈન્દ્રિયનો હોય. એ પ્રમાણે ધ્યાન કરે છે, તેટલામાં લોહીની ગંધથી કીડીઓ આવીને, તેનું શરીર ખાવા લાગી, તેનું શરીર ચાલણી જેવું કરી દીધું. પગમાંથી પ્રવેશતી કીડીઓ ચાવતું મસ્તકની ખોપડીથી નીકળવા લાગી. તો પણ તે ચિલાત ધ્યાનથી ચલિત ન થયો. આ કથાનો અંત tudifમમાં તદ્દન ભિન્નરૂપે છે, ત્યાં ચિલોત દુશ્મનથી દુતિમાં ગયેલો છે.]
ઉક્ત કથાના અને પ્રતિપાદિત કરતાં કહે છે – • નિયુક્તિ-૮૨ -
જે ત્રણ પદો વડે સમ્યકત્વને પામેલો, સંયમ ઉપર આરૂઢ થયેલો, તે ઉપામ-વિવેક-સંવરના આરાધક ચિલાતપુત્રને હું નમું છું.
• વિવેચન-૮૨ -
ગાથાર્થ કહ્યો. ૩૫૫ - ક્રોધાદિ નિગ્રહ, વિવેન - સ્વજન અને સુવણદિનો ત્યાગ. સંવર - ઈન્દ્રિય અને નોઈન્દ્રિયની ગુપ્તિ. - x - x -
• નિયુક્તિ -૮૩૩ -
ખરડાયેલા પગો વડે લોહીની ગંધથી જેને કીડીઓ પગથી માથા સુધી ખાઈ ગઈ, તે દુકકારકને હું વંદન કરું છું.
• વિવેચન-૮૭૩ :ગાથાર્થ કહ્યો. કીડી વડે ખવાવા છતાં જે અધ્યવસાયથી વિચલીત ન થયા,
૧૫o
આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ/૨ પગની શિરાથી મસ્તક સુધી કીડીઓ ગઈ. - x -
• નિયુક્તિ-૮૩૪ -
મુગલ જેવા મુખવાળી કીડીઓ દ્વારા ચલણી જેવા કરાયો રીતે અવાવા છતાં તે વીર શિલાતીપગે ઉત્તમાર્ગને અંગીકાર કર્યો.
• વિવેચન-૮૩૪ -
ધીર • સત્તસંપન્ન, મૂર્તિનથf - કીડીઓ વડે ખવાવા છતાં, શુભ પરિણામ ન ત્યાગીને ઉત્તમાર્ગને સાધ્યો.
• નિયુક્તિ-૮૭૫ :
અઢી અહોરમાં ચિલાવિપુલ વડે ચાસરાના સમૂ@ી વ્યાપ્ત અને સ્ત્ર, ઈન્દ્ર તુલ્ય દેવ ભવનને પામ્યો.
• વિવેચન-૮૭૫ - દેવિંદામર ભવન - દેવેન્દ્રની જેમ અમર ભવન. હવે સંક્ષેપ દ્વાર - • નિયુક્તિ-૮૭૬ :
લાખ ગ્રંથોને પાંચ હજમાં, તેનાથી અઢી હજમાં, છેલ્લે એક શ્લોકમાં સ્થાપિત કર્યો, તેને સંક્ષેપ જાણવો.
• વિવેચન-૮૭૬ :
(૫) સંક્ષેપ - ચાર ઋષિઓએ પ્રત્યેકે લાખ ગ્રંથ કરીને જિતશત્રુ રાજા સામે ઉપસ્થિત કર્યા. તમે અમારું શાસ્ત્ર સાંભળો કેમકે તમે પાંચમાં લોકપાલ છો. રાજા બોલ્યો કેટલા છે ? ઋષિઓ બોલ્યા - લાખ શ્લોક પ્રમાણ ચાર સંહિતા છે. રાજા બોલ્યો - મારું રાજ્ય સીદાય છે. એ પ્રમાણે અડધું - અડધું ઘટાડતા યાવતુ કેક શ્લોક રહ્યો. તે પણ રાજાએ ન સાંભળ્યો. ત્યારે ચારએ પણ પોતાનો મત પ્રદર્શિત કરવા એક શ્લોક રચ્યો. તે આ પ્રમાણે –
આગેય કહે છે – પચે પછી ભોજન કરવું. કપિલ કહે છે – પ્રાણીની દયા પાળો, બૃહસ્પતિ કહે છે - કોઈનો વિશ્વાસ ન કરો, પાંચાલ કહે છે - સ્ત્રીઓને વિશે માર્દવતા-મૃદતા રાખવી. * * * * * એ પ્રમાણે સામાયિક પણ ચૌદ પૂર્વના અર્ચનો સંક્ષેપ કહેવાય છે.
(૬) અનgધ - હવે અનવધ દ્વાર વિષયક કથાનક -
વસંતપુર નગરમાં જિતશત્રુ રાજા હતો, ધારિણી સણી હતી. તેમને ધર્મરુચિ નામે પુત્ર હતો. તે રાજા સ્થવિર હતો - વૃદ્ધ થયો. ત્યારે તે પ્રવજ્યા લેવાની ઈચ્છાવાળો થઈ, ધર્મરચિને રાજ્ય આપવા ઈચ્છે છે. તે માતાને પૂછે છે – પિતાજી રાજ્યનો ત્યાગ કેમ કરે છે ? માતાએ કહ્યું - રાજયએ સંસાર વધારનાર છે. ધર્મરચિ બોલ્યો - મારે પણ રાજ્યનું કામ નથી. તે પિતા સાથે તાપસ થયો. તેટલામાં અમાવાસ્યા આવી. મકે ઉદ્ઘોષણા કરે છે - આશ્રમમાં કાલે અમાવાસ્યા થશે, તો આજે પુષ-કુળોનો સંગ્રહ કરી લો, કાલે છેદનનો નિષેધ છે. ત્યારે ધર્મરુચિને થયું - જો સર્વકાળ છેદન ન થાય તો કેવું સારું ?
કોઈ દિવસે સાધુઓ અમાવાસ્યામાં તાપસ આશ્રમની નજીકથી નીકળ્યા.