Agam Satik Part 32 Aavashyak Sutra Gujarati Anuwad 2

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 98

અધ્ય-૧, નમસ્કાર નિ : ૧૮
૧૩૩
વળગીને દિશાનું અવલોકન કરે છે. તેણે જોઈ રૂપિયા દેખાડ્યા. તે આવી ગયો અને જીભ વડે ગ્રહણ કર્યા. પડતા “રહો” એમ કહ્યું. તેમ કરીને નાસી ગયા. તેણી ઘેર ગઈ. તે પંડિતા પણ નથી અને હું પંડિત નથી.
ત્યારે ફરી પણ અન્ય પીંછાને ઉખેડી નાંખ્યું. ફરી પણ કન્યાના પિતા દારિદ્ઘથી ધનદને છળ કરી લંચ્યો, તેણે રૂપિયા આપ્યા. ખોટી સાક્ષી દીધી. પછી કન્યાની માંગણી કરી. કૂવામાં ફેંક્યો. સુરંગ ખોદાવી. પિતાએ કપાસ લાગ્યું. સુપુત્રો નીકળી ગયા. તે દિશામાં ગયો.
અહીં પણ ગણિકા વેષથી પૂર્વે આવી ગઈ. તલખાદિકા કોલિકી ચોર નિમિત્તે ચંદ્રપગને હું બોલાવીશ એ પ્રમાણે ન હોવા છતાં રાજાને વણિક પુત્રીએ વિશ્વાસ પમાડ્યો.
એ પ્રમાણે ૫oo રાશિઓ ગઈ. પીંછા રહિત કરીને છોડ્યો. પછી ચેન પક્ષી વડે ગ્રહણ કરાયો. બે સ્પેનનો કલહ થતાં તે અશોક્લનિકામાં પડ્યો. પ્રેષ્યિકાના વડે જોવાયો. કહ્યું કે - તેનું સંગોપન કરે. હું તારું કામ કરી દઈશ. તેણે સંગોપિત કર્યો. બીજા કોઈને રાજ્ય દેવાતું હતું. ત્યારે ભિંડમય મયૂરમાં વળગીને રાત્રિના રાજાને કહ્યું કે પ્રેણિકાના મને રાજ્ય આપવું. તેના વડે સાતમે દિવસે માર્ગણા કરાઈ.
બંને પણ કુળમાં પ્રવાજિત થતાં ભક્ત પ્રત્યાખ્યાનને સ્વીકારીને સહસાર કલો ઉત્પન્ન થયા. [વાયકોને વિનંતી - અમે આ કથાનો અનુવાદ યોગ્ય રીતે કરી શક્યા નથી તો મૂળ વૃત્તિ જોઈને જ અર્થ જાણવો.] આવી માયા છે.
લોભ ચાર પ્રકારે છે - કર્મદ્રવ્ય લોભ યોગ્રાદિ ભેદો પુદ્ગલ, નોકર્પદ્રવ્યલોભ - આકર મુક્તિ અત્ ચિક્કણિકા.
ભાવલોભ - તે કર્મ વિપાક છે. તેના ભેદો આ પ્રમાણે છે - લોભ • હારિદ્ર - ખંજન - કર્દમ- કૃમિ રણ સમાન છે. બધાં ક્રોધાદિની યથાયોગ સ્થિતિ ફળ આ પ્રમાણે કહેલ છે –
અનુક્રમે તે પક્ષ, ચાતુમસ, સંવત્સર, જાવજજીવ અનુગામી છે અને તે અનુકમે દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ, નાકગતિ સાધવાનો હેતુ છે, એ પ્રમાણે જાણવું જોઈએ.
લોભમાં લુબ્ધનંદનું ઉદાહરણ આપાયેલ છે –
પાટલિપુગમાં લુબ્ધનંદ વણિક હતો. જિનદત્ત શ્રાવક હતો, રાજા જિતશત્રુ હતો. તે તળાવ ખોદાવતો હતો. કર્મકારોએ કુશ્યને જોયું. બે સુસમૂાથી ગ્રહણ કરીને માર્ગમાં શ્રાવકને માટે લઈ આવ્યા. શ્રાવકે તેની ઈચ્છા ન કરી - ઈષ્ટ ગમ્યું નહીં.
પછી તેને નંદની પાસે લઈ ગયા. તે બોલ્યો - બીજા પણ લઈ આવજો, હું જ ગ્રહણ કરી લઈશ - ખરીદી લઈશ. રોજેરોજ બબ્બે કુશ્ય ગ્રહણ કરે છે. કોઈ દિવસે અભ્યધિક સ્વજન આમંત્રણમાં બળાકારે લઈ ગયા.
તેણે પુત્રોને કહી દીધું - બે કુશ્ય ગ્રહણ કરી લેવા. નંદ તો ગયો. કર્મકારો આવ્યા. તેમની પાસેથી બે કુશ્ય ન ખરીધા. આકૃષ્ટ થઈને તેઓ આપૂપિક શાળામાં ગયા. તેઓએ ઓછા મૂલ્યમાં લઈને એકાંતમાં નાખ્યા. પડતાં જોઈને રાજપુરષોએ [32][2]
૧૩૮
આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ તેમને પકડી લીધા. જે બન્યું હતું તે વૃત્તત તેમણે રાજાને કહી દીધો.
તે નંદ આવ્યો અને બોલ્યો કે- કુશ્ય ખરીધા કે નહીં. બો બોલ્યા- અમે જ ગ્રહ વડે ગ્રહણ કરાયા. તેણે અતિ લોચપણાથી આટલા લાભથી હું ભ્રષ્ટ થયો એ પ્રમાણે બંને પગના દોષથી એક કુશ્યા વડે બંને પણ પગ ભાંગી ગયા. સ્વજનો વિલાપ કરવા લાગ્યા.
પછી રાજપુરષો શ્રાવકને અને નંદને પકડીને રાજક્ષે લઈ ગયા. તેઓની પૂછતાછ કરતાં, શ્રાવકે કહ્યું - મારે ઈચ્છા પરિમાણ વ્રત કરતાં અધિક હતા, વળી કૂટમાન હતું તેથી ગ્રહણ ન કર્યા. ત્યારે તે શ્રાવકને પૂજન કરીને સજાએ વિદાય આપી.
નંદને શૂળીએ ચડાવી મારી નાંખ્યો. કુલ સહિત ઉત્સાદિત કર્યો અને શ્રાવકને શ્રીગૃહિકપણે સ્થાપ્યો. આવો દુરંત લોભ છે. શેષ પૂર્વવતું.
હવે ઈન્દ્રિય દ્વાર કહે છે -
તેમાં ઈન્દ્રિય શબ્દનો અર્થ શો છે? - x • x • સર્વ ઉપલબ્ધિ ભોગ પરમ ઐશ્ચર્ય સંબંધથી જીવ, તેનું લિંગ-ચિહ્ન તેના વડે દૈટ અને સૃષ્ટ ઈત્યાદિ. * * * * - તે ઈન્દ્રિય બે ભેદે છે -
દ્રવ્યેન્દ્રિય અને ભાવેન્દ્રિય. તેમાં નિવૃત્તિ અને ઉપકરણમાં બેન્દ્રિય અને લબ્ધિ અને ઉપયોગમાં ભાવેન્દ્રિય છે. આ ઈન્દ્રિયો સ્પર્શ આદિના ભેદથી પાંચ પ્રકારે થાય છે. તેથી બહુવચન મૂકેલ છે. કહ્યું છે કે – સ્પર્શન, સન, પ્રાણ, ચક્ષુ શ્રોમ એ ઈન્દ્રિયો છે. આટલી નામિત પણ દુ:ખ દેવાને માટે પર્યાપ્ત છે. હવે તેના ઉદાહરણ કહે છે –
તેમાં શ્રોત્ર ઈન્દ્રિય વિષયક ઉદાહરણ આ પ્રમાણે છે –
વસંતપુર નગરમાં પુષ્પશાલ નામે ગાંધર્વિક હતો. તે ઘણો જ સુસ્વરવાળો અને વિરૂપ હતો. તેણે લોકોને હરાયેલા હૃદયવાળા કરી દીધા. તે નગરમાં કોઈ સાર્થવાહ દિગ્યાનાએ ગયેલ હતો. ભદ્રા તેની પત્ની હતી. તેણીએ કોઈપણ કારણથી દાસીને મોકલેલી. તે દાસી તે ગાંધર્વિકને સાંભળતી ત્યાં ઉભી રહી, સમય કેટલો વીત્યો તે જાણતી નથી.
તે દાસી ઘણાં લાંબા સમય પછી આવી, આવીને બોલી, હે સ્વામીની: રોષ ન કરતાં. જે અમારા વડે સંગીત સંભળાય, તે પશુને પણ લુભાવનાર હતું. તો પછી બે કાનવાળાને લોભાવે તેની તો વાત જ શું કરવી? કઈ રીતે? દાસીએ ભદ્રાને કહ્યું. ભદ્રા વિચારવા લાગી કે- હું આને કઈ રીતે જોઈશ? કોઈ દિવસે ત્યાં નગરદેવતાની યાણાનો અવસર આવ્યો. આખું નગર ગયું, ભદ્રા પણ તેમની સાથે ગઈ.
લોકો પણ પ્રણમીને પાછા આવ્યા ત્યારે પ્રભાત દેશકાળ વતતો હતો. તે ગાંધવિક પણ ગાઈને થાકીને પરિસરમાં સુઈ ગયો. તે ભદ્રા સાર્યવાહી દામીની સાથે આવી. દેવકુળને પ્રણિપાત કરી પ્રદક્ષિણા કરે છે. ત્યારે દાસીએ બતાવ્યો કે આ તે ગાંધર્વિક છે. ભદ્રા સંભ્રમ પામી, ત્યાં જઈને જુએ છે તે વિરૂપ લાગતો હતો. કહે છે કે – જો તેણે રૂપ વડે જ ગાન કર્યું છે. - x -
તેને વિદૂષક વડે કહ્યું. તેણીને રોષ જભ્યો. પછી સાર્થવાહીના ઘરમાં પ્રચૂષકાળ