Agam Satik Part 32 Aavashyak Sutra Gujarati Anuwad 2

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 24

ઉપોદ્ઘાત નિ - ૬૧૦ થી ૬૧૩
૫૦૦ છાત્રો સાથે પ્રતતિ થયો.
• વિવેચન-૬૧૦ થી ૬૧૩ :
ઈન્દ્રભૂતિ આદિ ત્રણેને પ્રવ્રુજિત થયા જાણીને વ્યક્ત નામે ગણધર જિનવર પાસે આવ્યા. કેવા વિશિષ્ટ અધ્યવસાયથી ? હું જઉં, જિન ભગવંતને વાંદુ, વાંદીને પર્યાપાસુ. એવા પ્રકારના સંકલ્પ વડે જઈને ભગવંતને પ્રણમીને તેમના પગ પાસે ભગવંતની ઉપલબ્ધ સંપત્તિથી વિસ્મય પામેલા નયને રહ્યો. તેટલામાં જન્મ-જરામરણથી મુક્ત ભગવંતે કહ્યું – “શું પૃથ્વી આદિ પાંચ ભૂતો છે કે નહીં'' તેવી શંકા છે ? ઈત્યાદિ પૂર્વવત્. તને આ સંશય વિરુદ્ધ વેદ પદની શ્રુતિથી ઉદ્ભવેલ છે. બાકી પૂર્વવત્. તે વેદપદો આ છે – “સ્વનોપમાં મૈં સત્તમ્ ઈત્યાદિ અને ઘાવા પૃથિવા ઈત્યાદિ. તથા પૃથ્વી દેવતા, માપો લેવતા ઈત્યાદિ તેનો અર્થ આ છે – [અહીં વિશેષાર્થ અને સમગ્ર વાદ ક્શન વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય-ટીકા અને કલ્પસૂત્રની ટીકાઓ આધારે જાણવુંસમજવું. બંને મતવાળાના મતોની જાણકારીથી તે સમજી કે સમજાવી શકાય, તે અમારા કાર્યક્ષેત્રની બહાર છે, તેથી છોડી દીધેલ છે.
–
એ પ્રમાણે વ્યક્ત ગણધરનો સંશય છેદાતા તેણે પણ દીક્ષા લીધી. એ ચોથો ગણધર પુરો થયો.
• નિયુક્તિ-૬૧૪ થી ૬૧૭ :
તે ચારને પદ્ધતિ થયા સાંભળીને સુધાં જિનવર પાસે આવ્યા. હું જઉં, વંદુ, વાંદીને પર્યુંપાસુ. તેટલામાં જન્મ-જરા-મરણથી મુક્ત, સર્વજ્ઞ સર્વદર્શી જિનવરે નામ અને ગોત્રથી તેને બોલાવ્યો અને કહ્યું કે – “જે જેવો આ ભવે હોય તેવો જ પરભવે થાય કે નહીં ?' એવી તને શંકા છે. તે વેદપદોના અર્થને ન જાણવાથી છે. પણ તેનો અર્થ આમ છે. તે સાંભળીને - ૪ - સંશય નષ્ટ થયો, તેથી તેણે પોતાના ૫૦૦ શિષ્યો સાથે દીક્ષા ગ્રહણ કરી.
-
૨૯
• વિવેચન-૬૧૪ થી ૬૧૭ :
ઈન્દ્રભૂતિ આદિ ચારની દીક્ષા થયાનું સાંભળીને પાંચમો સુધર્મ ગણધર જિનવર પાસે આવે છે. કેવા અધ્યવસાયથી ? પૂર્વવત્ જાણવું. તે ભગવંતને જોઈને અતીવ પ્રમોદીત થયો. તેટલામાં ભગવંતે તેને બોલાવ્યો આદિ પૂર્વવત્. તેની શંકા કહી - મનુષ્યાદિ જેવા સ્વરૂપે આ ભવે હોય તેવા જ સ્વરૂપે પરભવે પણ થાય એવો તને સંશય છે ને ? તે સંશય વિરુદ્ધ વેદપદના શ્રવણથી થયેલો છે. તે આ પ્રમાણે છે – પુરુષો મૈં પુરુષત્વમશ્રુતે પણવ: પશુત્તમ્ ઈત્યાદિ તથા શ્રૃતો મૈં ખાયતે ય: वै સપુરીયો દ્રશ્યતે. ઈત્યાદિ. તું આ વેદપદોનો યોગ્ય અર્થ જાણતો નથી, તેથી તને શંકા થઈ. બધાં ગણધરના સંશય નિવારણાર્થે પરમાત્મા દ્વારા અપાયેલ ઉત્તર અને વેદ પદોના રહસ્યાર્થની ચર્ચા અને પૂર્વવત્ છોડી દીધેલ છે, સંબંધીત ગ્રન્થો કે આગમવૃત્તિમાંથી જાણી લેવી, અમે અનુવાદ કરેલ નથી.
જિનવરે વેદપદોના યોગ્ય અર્થને કહેતા સંશય નષ્ટ થવાથી સુધર્મ ગણધરે
પણ દીક્ષા લીધી. એ રીતે પાંચમો ગણધર સમાપ્ત.
30
આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ/૨
• નિયુક્તિ-૬૧૮ થી ૬૨૧ :
તે બધાંને વર્જિત થયા જાણીને મંડિત [મંડિક] જિનવર સમીપે આવે છે. હું ત્યાં જઉં, જિનવરને વાંદુ, વાંદીને પપાસુ. તેટલામાં સર્વજ્ઞ સર્વદર્શી જિનવરે તેને નામ અને ગોત્રથી બોલાવીને કહ્યું કે – “બંધ અને મોક્ષ છે કે
નહીં” એવી તને શંકા છે ને? પણ તને આ શંકા વેદ પદોના અર્થ ન જાણવાથી થઈ છે તેનો અર્થ આમ છે. તે સાંભળીને સંશય છેદાતા મંડિતે પણ ૩૫૦ શિષ્યો સાથે દીક્ષા લીધી.
• વિવેચન-૬૧૮ થી ૬૨૧ :
તે ઈન્દ્રભૂતિ આદિ પાંચને પ્રવ્રુજિત થયા સાંભળીને મંડિત [મંડિક] છઠ્ઠો ગણધર જિનવર પાસે આવે છે. કેવા અધ્યવસાય સહિત આવે છે તે કહે છે, તે પૂર્વવત્. તે ભગવંત સમીપે જઈને અને ભુવનનાથને પ્રણામ કરીને ઘણો જ ખુશ થયો, તેમની આગળ ઉભો રહ્યો. તેટલામાં જન્મ-જરા-મરણથી મુક્ત, સર્વજ્ઞ સર્વદર્શી જિનવરે તેને નામ અને ગોત્રથી બોલાવીને કહ્યું – તને શંકા છે ને કે – બંધ અને મોક્ષ છે કે નહીં? પણ તારો આ સંશય અનુચિત છે. તારો આ સંશય વિરુદ્ધ વેદપદની શ્રુતિમાંથી ઉદ્ભવેલ છે. તું વેદપદોના અર્થોને જાણતો નથી. તે વેદપદો આ છે સાપ વિશુળો વિમુર્ત્ત વૈધ્યતે સંમતિ વા, ન મુતે, ન મોવર્તે, ઈત્યાદિ તથા ના હૈ મારી ચ પ્રિય અપ્રિયયો: અપતિસ્તિ [આ બંને પદો વિશે મંડિતે કરેલ અર્થનું કથા, તે વેદપદોનો વાસ્તવિક અર્થ અને તેનું ક્શન વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય-ટીકા તથા આગમોની વૃત્તિઓથી જાણવું - સમજવું અને અનુવાદ કરેલ નથી, ઈત્યાદિ પૂર્વવત્ સમજી લેવું વળી અહીં હારિભદ્રીય ટીકામાં જે કહેવાયેલ છે, તે માટે જૈનેતર તો ઠીક જૈન મતનું પણ જ્ઞાન જરૂરી
1
છે ન્યાયાદિ કથા પણ સમવું પડે એ પ્રમાણે જિનેશ્વરના વચને જેનો સંશય છેદાયો છે તેવા મંડિતે ૩૫૦ શિષ્યો સાથે દીક્ષા લીધી. એ પ્રમાણે છઠ્ઠો ગણધર સમાપ્ત થયો.
• નિયુક્તિ-૬૨૨ થી ૬૨૫ ઃ
તે બધાંને પ્રજિત થયા જાણીને મૌર્ય પણ જિનવર પાસે આવ્યો. હું જાઉં, જિનવરને વાંદુ અને વાંદીને પપાસુ. તેટલામાં જન્મ-જરા-મરણથી મુકત, સર્વજ્ઞ સર્વદર્શી જિનવરે તેને નામ અને ગોત્ર કહીને બોલાવ્યો. કહ્યું કે “દેવો છે કે નથી' એવો તને સંશય છે ને? તું વેદપોના અર્થોને જાણતો
નથી, તેનો અર્થ આમ છે. ત્યારે મૌર્યનો સંશય જિનવર વડે છેદાતા તેણે ૩૫૦ શિષ્યો સહિત દીક્ષા લીધી.
• વિવેચન-૬૨૨ થી ૬૨૫ ઃ
ઈન્દ્રભૂતિ આદિ છ ને પ્રવ્રુજિત થયા સાંભળીને મૌર્ય પણ જિનવર સમીપે આવ્યો ઈત્યાદિ પૂર્વવત્. જિનવરે બોલાવ્યો આદિ પૂર્વવત્. પછી કહ્યું કે – “શું દેવો છે કે નથી તેવી શંકા છે ?' આ સંશય તને વિરુદ્ધ વેદપદોની શ્રુતિથી થયેલો છે. બાકી પૂર્વવત્. તે વેદપદો આ પ્રમાણે છે – ‘‘સ પ યસાથુધી યજ્ઞમાનો ઈત્યાદિ તથા અવામ સોમમ્, અમૃતા ધૂમ - x - x - વિમુ ધૃતિસમૃત્તમપંચ ઈત્યાદિ, તથા જો