Agam Satik Part 32 Aavashyak Sutra Gujarati Anuwad 2

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 59

ઉપોદ્દાત નિ - ૩૮૨,૩૮૩, ભાષ્ય-૧૪૪
૧oo
આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ/૨
કલ્યાણ થાય છે, જેના પ્રત્યાખ્યાનમાં પરિમાણ હોય, તેનું પ્રત્યાખ્યાન દુષ્ટ-અશોભન છે. શા માટે ? કેમકે તેમાં આશંસા રહે છે. - X - આ વિષયમાં પણ વિંધ્ય મુનિ તેની સાથે સંમત ન થતા ગોઠા માહિલ અભિનિવેશથી પુષમિત્ર પાસે જઈને બોલ્યો - આચાર્ય કંઈક જુદુ કહે છે, તમે કંઈક અન્યથા પ્રરૂપણા કરો છો. તેને પુષમિત્ર આચાર્યએ - X - X - X - વિવિધરૂપે સમજાવ્યો કે સાધુને હું મૃત્યુ બાદ આ બધું સેવીશ તેવી ભાવના હોતી નથી, પણ પ્રત્યાખ્યાન પાલન ઈચ્છા જ હોય છે પરંતુ મૃત્યુ બાદ દેવભવાદિમાં વ્રતનો ભંગ ન થાય તે માટે કાળની અવધિ કરાય છે. અપરિમાણ પક્ષમાં તો ઘણાં જ દોષો છે. - X - X - X -
એ પ્રમાણે ઘણી રીતે આચાર્ય એ સમજાવ્યા છતાં ગોઠા માહિલે તેનો સ્વીકાર ન કર્યો. એ પ્રમાણે કોઈપણ રીતે સ્વીકાર ન કરતા સંઘ એકઠો કર્યો. દેવી માટે સર્વ સંધે કાયોત્સર્ગ કર્યો. જે ભદ્રિકા હતી તે દેવી આવીને કહે છે કે આજ્ઞા કરો. ત્યારે તેણીને કહ્યું કે - તીર્થંકર પાસે જા ને પૂછે કે - જે ગોઠામાહિલ કહે છે, તે સત્ય છે કે દુર્બલિકા પુષમિત્ર આદિ સંઘ કહે છે તે સત્ય છે ? ત્યારે દેવીએ કહ્યું કે મારા ઉપર એક ઉપકાર કરો. મારા ગમનના અપ્રતિઘાત નિમિતે તમે બધાં કાયોત્સર્ગ કરો. ત્યારપછી તેણી ભગવંતને પૂછીને આવી, આવીને કહ્યું કે- જે સંઘ છે, તે સમ્યગ્વાદી છે અને ગોઠા માહિલ મિથ્યાવાદી છે. ત્યારે ગોઠા માહિલ બોલવા લાગ્યો કે આ તો અલાઋદ્ધિવાળી છે, તે બિચારીની જવાની શક્તિ જ ક્યાં છે ? પછી પણ શ્રદ્ધા કરતો નથી. ત્યારે તેને સંઘ બહાર કર્યો. પછી તે તે દોષની આલોચના, પ્રતિક્રમણ કર્યા વિના મૃત્યુ પામ્યો.
સાતમો નિવ કહ્યો. એ પ્રમાણે દેશવિસંવાદી નિકૂવો કહ્યા. હવે આ જ પ્રસ્તાવથી પ્રભૂત વિસંવાદી બોટિકોને કહે છે - તેઓ કયાં થયા? એ પ્રતિપાદન કરવાને કહે છે –
• ભાષ્ય-૧૪૫ -
વીર ભગવંતના નિર્વાણ પછી ૬૦૯ વર્ષ વીત્યા પછી, તે બોટિક મત રથનીરપુરમાં સમુન્ન થયો.
• વિવેચન-૧૪પ :ગાથાર્થ કહ્યો. બોટિક મત જે રીતે ઉત્પન્ન થયો તે જણાવે છે – • ભાષ્ય-૧૪૬ -
રથનીરપુર નગઢ, દીપક ઉશન, આર્ય કૃષ્ણ, શિવભૂતિનો ઉપધિ સંબંધી પ્રશ્ન, રવિરો દ્વારા કથના.
• વિવેચન-૧૪૬ -
રણવીરપુર નામે નગર હતું. ત્યાં દીપક નામે ઉધાન હતું. ત્યાં આર્ય કૃણા નામે આચાર્ય પધાર્યા. ત્યાં એક સહસમલ્લ હતો, તેનું શિવભૂતિ નામ હતું, તેની પત્ની તેની માતા સાથે ઝઘડતી રહેતી. તમારો પુત્ર રોજેરોજ અડધી રાત્રે આવે છે. હું જાગતી અને ભુખથી ચોડવાતી રહું છું. ત્યારે માતાએ તેણીને કહ્યું - બારણું
ઉઘાડતી નહીં હું હજી જાણું છું. પત્ની સૂઈ ગઈ, માતા જાગે છે. અડધી રાત્રે આવીને શિવભૂતિએ બારણું ખખડાવ્યું. માતા ખીજાણી-આ આવવાનો સમય છે ? જયાં ઉઘાડા બારણા હોય, ત્યાં જા.
તે ઘેરથી નીકળી ગયો. શોધતા-શોધતા સાધુને ઉપાશ્રયે દ્વાર ઉઘાડા જોયા. વાંદીને કહ્યું - મને દીક્ષા આપો. સાધુઓએ તે વાત ન સ્વીકારી. શિવભૂતિએ સ્વયં લોય કરી લીધો. ત્યારે તેને વેશ આપ્યો. વિચારવા લાગ્યા. ફરી પાછો આયો ત્યારે રાજાએ તેને કંબલ રન આપ્યું. આચાર્યએ તેને કહ્યું કે - સાધુને આવું શું કામ છે ? શા માટે લીધું ? તેને પૂછ્યા વિના ગુએ રત્નકંબલ ફાડીને તેની નિષધા કરી દીધી. શિવભૂતિને ક્રોધ ચડ્યો.
અન્ય કોઈ દિવસે જિનકલિકનું વર્ણન આવ્યું. જિનકલિકો બે પ્રકારે છે – (૧) કમ્પામી (૨) પાનધારી. તે બંનેના બે ભેદો – (૧) વસ્ત્રવાળા, (૨) વસ્ત્ર વિનાના, જિનકલીને ઉપધિના બે, ત્રણ, ચાર, પાંચ, નવ, દશ, અગિયાર અને બાર આ આઠ ભેદો હોય છે. કેટલાંકને બે ઉપધિ છે - જોહણ, મુસ્પતિ. બીજાને ત્રણ ઉપધિ - એક કપડાં સહિત પૂર્વના છે. ચાર ભેદે - બે વર૬ સહિત, પાંચ ભેદે - ત્રણ વસ્ત્ર સહિત, નવ ભેદે - જોહરણ, મુહપતિ, પત્ર, પત્રબંધ, પાત્ર સ્થાપન, પગ કેશરિકા, પડલા, રજસ્ત્રાણ. ગુચ્છા અને પાત્ર નિયોગ બાકીના ત્રણ ભેદોમાં એક એક વા ઉમેરતા જવું.
ત્યારે શિવભૂતિએ પૂછયું – કેમ હાલ આટલી ઉપધિ ધારણ કરાય છે કે જેથી જિનકલ કરાતો નથી? ગુરુએ કહ્યું – હાલ શક્ય નથી. જિનકા હાલ વિચ્છેદ છે. ત્યારે શિવભૂતિએ પૂછ્યું - કેમ વિચ્છેદ થયો? હું તે કરીશ. પરલોકાર્થીનું તે જ કર્તવ્ય છે. ઉપધિના જિનકા હાલ વિચ્છેદ છે. ત્યારે શિવભૂતિએ પૂછયું - કેમ વિચ્છેદ થયો? હું તે કરીશ. પરલોકાર્ટીનું તે જ કર્તવ્ય છે. ઉપધિના પરિગ્રહથી શું લાભ? પરિગ્રહના સદ્ભાવમાં કષાય, મૂછ, ભયાદિ ઘણાં દોષો છે. શ્રતમાં તો અપરિગ્રહત્વ કહેલ છે. જિનેન્દ્રો પણ અચેલક હતા. તેથી અચેલકd સુંદર છે. ગુરુએ કહ્યું - દેહના સદ્ભાવમાં પણ કષાય, મૂછ આદિ ક્યારેક થાય છે, તેથી દેહનો પણ પરિત્યાગ કરવો જોઈએ. સૂત્રમાં અપરિગ્રહવે કહ્યું છે ધમપગરણમાં પણ મુછ ન કરવી જોઈએ. જ્યારે જિનેશ્વરે પણ એકાંત અયેલ કહેલ નથી. કહાં છે - બધાં જિનવર એક વસ્ત્રથી નીકળેલા. એ પ્રમાણે સ્થવિરોએ તેમને કથન કર્યું.
શિવભૂતિને એમ કહેવા છતાં કર્મના ઉદયથી વો છોડીને ગયો, તેને ઉત્તરા નામે બહેન હતી. ઉધાન સ્થિત તેને વંદન કરવાને આવી. તેને જોઈને ઉત્તરાસાધ્વીએ પણ વોનો ત્યાગ કર્યો. તેણી ભિક્ષાર્થે પ્રવેશી. ગણિકાએ જોઈ. લોકોને અમારાથી વિરક્ત ન કરી દે, એમ વિચારી ગણિકાએ તેણીને ઉપરના ભાગે વસ્ત્ર બાંધ્યું. ઉત્તરા તે ઈચ્છતી ન હતી. શિવભૂતિ બોલ્યો - તું વસ્ત્ર રાખી લે, દેવતાએ આપેલ કહેવાય.