Agam Satik Part 32 Aavashyak Sutra Gujarati Anuwad 2

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 27

ઉપોદ્દાત નિ - ૬૫૦,૬૫૧
૩૬
પ્રતિપાદિત કરવા કહે છે – અનુકમે છઠા પર્યાય આ પ્રમાણે –
• નિયુક્તિ-૬૫૨ + વિવેચન
૧૧-ગણધરોનો અનુક્રમે છદ્મસ્થપર્યાય - ૩૦, ૧૨, ૧૦, ૧૨, ૪૨, ૧૪, ૧૪, ૯, ૧૨, ૧૦ અને ૮ વર્ષ છે. હવે કેવલિ પર્યાય કહે છે –
• નિયુક્તિ -૬૫૩,૬૫૪ :
આયુષ્યમાંથી પ્રસ્થાયિકાળ અને ગૃહસ્થનાસકાળ બાદ કરતાં જે રહે તે ગણધર ભગવંતોનો કેવલિયયય જાણવો. તે કેવલિ પયય આ પ્રમાણે - ૧૨, ૧૬, ૧૮, ૧૮, ૮, ૧૬, ૧૬, ૨૧, ૧૪, ૧૬, ૧૬ વર્ષ.
• વિવેચન-૬૫૩,૬૫૪ - - X - X - ગાથા સુગમ છે, સવયુ જણાવતાં કહે છે - • નિયુક્તિ-૬૫૫,૬૫૬ + વિવેચન :
ગણધરોનો આયુ પયય અનુક્રમે આ પ્રમાણે - ૨, ૩૪, ૩૦, ૮૦, ૧૦૦, ૮૩, ૯૫, ૩૮, ૭૨, ૬૨, ૪૦. હવે આગમહારને કહે છે -
નિયા-૬૫૩ -
બધાં ગણધરો બ્રાહણ જાતિના, બધાં જ અધ્યાપક, વિદ્વાન હતા તથા બધાં દ્વાદશાંગી અને ચૌદ પૂર્વધર થયા.
• વિવેચન-૬૫૩ -
ગાય અશુદ્ધ ન હતા. અધ્યાપક-ઉપાધ્યાય, વિદ્વાનું - પંડિત, આ ગૃહસ્થાશ્રમના વિશેષણ છે. પછી ચૌદપૂર્વી આદિ થયા, તેિ શ્રમણ પર્યાયિની વિશેષતા છે. હવે પરિનિર્વાણ દ્વાર કહે છે –
• નિર્યુક્તિ-૬૫૮ + વિવેચન :
ભગવંત મહાવીરસ્વા જીવતાં જ નવ ગણધરો પરિનિર્વાણ પામ્યા. ઈન્દ્રભૂતિ અને સુધમાં ભગવંતના નિર્વાણ બાદ રાજગૃહીમાં નિર્વાણ પામ્યા.
- - હવે તપોદ્વાર કહે છે – • નિયુક્તિ -૬૫૯ :
બધાં ગણધરો સવલબ્ધિસંપન્ન, વજઋષભનારાય સંઘયણી, સમચતુરસ્ય સંસ્થાનવાળા હતા, માસિકી પાદપોપગમન અનાન કર્યું.
• વિવેચન-૬૫૯ :
બધાં ગણધરો એક માસનું પાદપોપગમત અનશન કરીને મોક્ષે ગયા. ૨ શબ્દથી કહે છે કે બધાં આમર્પોષધિ આદિ સર્વ લબ્ધિથી યુક્ત હતા. ઈત્યાદિ - x - સામાયિકનો અર્થ અને સૂત્રના પ્રણેતા તીર્થકર અને ગણધરોનો નિગમ કહ્યો. હવે ક્ષોત્રદ્વારના પ્રાપ્ત અવસરને ઉલ્લંઘીને કાળદ્વાર કહે છે. અનંતર જ દ્રવ્ય નિગમ કહ્યો અને કાળના દ્રવ્યપર્યાયિત્વથી અંતરંગ હતું - X - ક્ષેત્રના અા વક્તવ્યત્વથી અન્યથા ઉપન્યાસ કર્યો. તે કાળ નામાદિ ૧૧ ભેદ ભિન્ન છે. તેમાં નામ અને સ્થાપના સુગમ છે હવે દ્રવ્યાદિ કાળ સ્વરૂપ જણાવવાનું કહે છે –
આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ/૨ • નિયુક્તિ-૬૬૦ :
દ્રવ્યકાળ યથા-આયુમાં, ઉપક્રમમાં, દેશકાળમાં અને કાળમાં, તે જ રીતે પ્રમાણમાં, વરમાં, ભાવમાં પ્રકૃત ભાવથી અધિકાર છે..
• વિવેચન-૬૬૦ :
દ્રવ્ય-વર્તનાદિ લક્ષણ દ્રવ્યકાળ, શ્રદ્ધા - ચંદ્ર, સૂર્યાદિ ક્રિયા વિશિષ્ટ અઢી દ્વીપ-સમુદ્ર અંતર્વતકાળ - સમયાદિ લક્ષણ કહેવો. યથાયુષ્ય કાળ તે દેવાદિ આયુકાળ જાણવો. ઉપક્રમકાળ • અભિપ્રેત અર્થ સામીયને લાવવારૂપ સામાચારી યથાવુક ભેદ ભિન્ન કાળ કહેવો. દેશ-પ્રસ્તાવ અવસર કે વિભાગ કે પર્યાયિ. અભિપ્ટવસ્તુની અવાપ્તિનો અવસકાળ. કાળકાળ-તેમાં કાળ શબ્દ પૂર્વે કહ્યો તે અથવા સામાયિક કાળ-મરણ. મરણક્રિયા-કલન તે કાલકાલ. પ્રમાણકાળ - દ્ધાકાળ વિશેષ દિવસાદિ લક્ષણ. ભાવકાળ - દયિકાદિ ભાવકાશ - સાદિ સાંત આદિ ભેદ ભિન્ન જાણવો. અહીં ભાવકાળ વડે અધિકાર છે. હવે અવયવાર્ય કહે છે –
• નિયુક્તિ -૬૬૧ -
ચેતન, અચેતન દ્રવ્યની સ્થિતિના ચાર વિકલ્પો છે. તે દ્રવ્યકાળ છે અથવા દ્રવ્ય તે પ્રમાણે છે.
• વિવેચન-૬૬૧ -
ચેતન અને અચેતન દ્રવ્યના સ્કંધાદિ અથવા ચેતન અને અચેતન દ્રવ્યની સ્થિતિ જે સાદિ સાંત આદિ ચાર ભેદે હોય છે. દ્રવ્યનો કાળ, તેના પર્યાયપણાથી જાણવો અથવા દ્રવ્ય એ જ કાળ તે દ્રવ્યકાળ. ચેતન, અચેતન દ્રવ્યની ચાર પ્રકારની સ્થિતિ દર્શાવતા કહે છે –
• નિયુક્તિ-૬૬૨ :
ગતિ, સિદ્ધ, ભવ્ય, અભવ્ય પુદ્ગલ, અનાગતકાળ-અતીત કાળ, ત્રણ કાય, જીવાજીવ સ્થિતિ એ ચાર છે.
• વિવેચન-૬૬૨ -
rfસ - દેવ આદિને આશ્રીને જીવો સાદિ સાંત છે. સિદ્ધ - પ્રત્યેક સિદ્ધપણાથી સાદિ અનંત છે, ભવ્ય-ભવ્યને આશ્રીને કેટલાંક અનાદિ સાંત, અભવ્યપણે અનાદિ અનંત છે આ જીવ સ્થિતિ ચૌભંગી થઈ.
પુદ્ગલ-પૂરણ અને ગલન ધર્મવાળા છે. તે પુદ્ગલપણાથી સાદિ સાંત છે, અનાગતકાળ • તે વર્તમાન સમયાદિથી સાદિ અનંતપણે છે અને અતીતકાળઅનંતત્વથી અનાદિ છે. સાંપ્રત સમય વિવેક્ષાથી સાંત છે. ત્રણ કાય-ધર્મ, અધમી અને આકાશાસ્તિકાય અનાદિ અનંત છે આ જીવાજીવની ચાર ભેદે સ્થિતિ કહી.
હવે અદ્ધાકાળની વ્યાખ્યા – - નિર્યુક્તિ-૬૬૩ :
સમય, આવલિકા, મુહૂd, દિવસ, અહોરાત્ર, પક્ષ, માસ, વર્ષ, યુગ, પલ્યોપમ, સાગરોપમ, અવસર્પિણી, પરાવર્ત.