________________
પુરત, ૩
૩ શ્રીવાર્થભાષ્યકાર પણ કારર્જેિસિપુ ડરઘરેલુ જ્ઞાતાઃ એમ કહી સાડી પચ્ચીશ દેશમાં જન્મેલાને આર્ય સ્પષ્ટ કહે છે.
૪ આ ઉપરથી સાડી પચ્ચીશ અંગ-મગધાદિ દેશે સિવાયના દેશમાં જન્મ પામેલાને અનાર્ય અથવા સ્વેચ્છ કહેવાય, એ ચેકખું છે.
૫ ભગવાન ઉમાસ્વાતિજી પ્રશમરતિપ્રકરણમાં પણ ગુણવર્ગમૂક્યારેરા વિગેરે કહીને દેશમાં જન્મ થવાની અપેક્ષાએ આર્ય-અનાર્યતા જણાવે છે.
૬ શ્રી આવશ્યકનિર્યુક્તિમાં મારા લિસ કરી છેઅર્થ એમ જણાવીને દેશની આયતા અને અનાયતા જણાવી છે.
૭ શ્રીઉત્તરાધ્યયનમાં આર્યક્ષેત્રની દુર્લભતામાં પણ મિક શા એમ કહી દેશની અપેક્ષાએ આર્યતા સાથે અનાર્યતા જણાવી છે.
૮ શ્રી આવશ્યકમાં મia-રાપિરા મુખરો શિgિ દિશા એમ કહી મગધાદિ દેશને આર્ય તરીકે જણાવે છે.
૯ દિગંબરેએ જ્યારે આર્ય શબ્દ “ઝ ધાતુ ઉપરથી બનાવ્યું છે. ત્યારે શાસ્ત્રકારોએ સાદુ વાતાઃ સર્વદેખેંચ થાઃ એમ પૃષદરાદિથી બનાવેલ છે.
એટલે અનાય કે àછમાં કેઈ ગુણવાન નથી, કે ગુણવાથી સેવાયેલા મનુષ્ય નથી એમ નહિ પરંતુ “જે દેશમાં ભણ્યા-ભણ્ય-ગમ્યાગમ્ય-ધમધમ વિભાગ ન હોય તે
છે, ગણાય છે. ૧૦ મતે શબ્દની વ્યુત્પત્તિ તરીકે “અવ્યક્ત ભાષાવાળા મ્યુચ્છ કહેવાય” એમ જણાવાય છે, છતાં શ્રી મલયગિરિજી શ્રી શ્રીજીવાભિગમમાં તથા શ્રી શાંતિસૂરિજી શ્રી ઉત્તરાધ્યયનવૃત્તિ
