________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' સૂત્ર-૭૦ વીતી ગઈ નથી તેવી ઉંમરને જોઈને યુવાનીમાં તું આત્મહિત કર. સૂત્ર–૭૧ હે પંડિત ! અર્થાત્ હે જીવ! તું ક્ષણને એટલે કે ધર્માનુષ્ઠાનના અવસરને ઓળખ. સૂત્ર–૭૨ જ્યાં સુધી કાન, આંખ, નાક, જીભ અને સ્પર્શ એ પાંચ ઇન્દ્રિયોની જ્ઞાન શક્તિ પરિપૂર્ણ છે ત્યાં સુધીમાં આત્મહિતને માટે સમ્યક્ પ્રકારે પ્રયત્નશીલ બન - તેમ હું કહું છું. અધ્યયન-૨ ‘લોકવિજયના ઉદ્દેશક-૧ ‘સ્વજન'નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ અધ્યયન-૨, ઉદ્દેશક-૨ “અદઢતા" સૂત્ર–૭૩ અરતિ-સંયમમાં અરુચિથી નિવૃત્ત થયેલ બુદ્ધિમાન સાધક ક્ષણભરમાં વિષય,રતિ આદિથી મુક્ત થાય છે. સૂત્રજ વીતરાગની આજ્ઞાથી વિપરીત આચરણ કરનાર કોઈ અજ્ઞાની જીવ મોહનાં ઉદયે સંયમથી ભ્રષ્ટ થાય છે.. “અમે અપરિગ્રહી થઈશું” એમ બોલી દીક્ષિત થવા છતાં પ્રાપ્ત કામભોગોને સેવે છે અને વિતરાગની આજ્ઞાથી વિપરીતવર્તી અનિવેશ લજવે છે. કામ-ભોગમાં વારંવાર લીન બની તે આ પાર કે પેલે પાર જઈ શકતા નથી. સૂત્ર-૭૫ જે મનુષ્ય જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રનાં પારગામી’ છે તે જ ખરેખર પૂર્વ સંબંધોથી મુક્ત થાય છે. અલોભથી લોભને પરાજિત કરનારો કામભોગ પ્રાપ્ત થાય તો પણ ન સેવે. સૂત્ર૭૬ જે લોભથી નિવૃત્ત થઈ પ્રવ્રજ્યા લે છે, તે કર્મરહિત થઈ સર્વજ્ઞ અને સર્વદર્શી બને છે. જે લોભના વિપાકોનો વિચાર કરી, આકાંક્ષા-રહિત બને છે, તે જ સાચા અણગાર કહેવાય છે. અજ્ઞાની જીવ રાતદિન દુઃખ પામતો, કાળ-અકાળની પરવા ન કરી સ્વજન તથા ધનાદિમાં આસક્ત બની. ભોગવાંછુક, ધનલોભી, લૂંટારો, સહસાકાર્ય કરનાર, વ્યાકુળ ચિત્ત થઈ પુનઃ પુનઃ હિંસા કરે છે. તે શરીરબળ, જ્ઞાતિબળ, મિત્રબળ, પરલોકબળ, દેવબળ, રાજબળ, ચોરબળ, અતિથિબળ, ભિક્ષકબળ, શ્રમણબળ આદિ વિવિધ બળોની પ્રાપ્તિ માટે વિવિધ કાર્યો દ્વારા કોઈ અપેક્ષાથી, ભયથી, પાપમુક્તિની ભાવનાથી કે કોઈ પ્રકારે લાલસાથી જીવ હિંસા કરે છે. સૂત્ર-૭૭ ઉપરોક્ત હિંસા અહિતરૂપ છે તેમ જાણીને મેઘાવી સાધક, સ્વયં હિંસા કરે નહીં, બીજા પાસે હિંસા કરાવે નહીં, હિંસા કરતા બીજાને અનુમોદે નહીં. આ અહિંસા-માર્ગ તીર્થકરોએ બતાવ્યો છે. તેથી કુશળ પુરૂષો દંડ સમારંભ અર્થાત્ હિંસાદિ વૃત્તિ કે પ્રવૃત્તિમાં લેવાય નહીં. તેમ જે ભગવંતે કહ્યું કે તમને કહું છું. અધ્યયન-૨ લોકવિજય'ના ઉદ્દેશક-૨ ‘અદઢતા'નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ અધ્યયન-૨, ઉદ્દેશક-૩ અમદનિષેધ સૂત્ર-૭૮ આ આત્મા અનેકવાર ઉચ્ચગોત્ર અને નીચગોત્રમાં ઉત્પન્ન થયો છે. તેથી કોઈ નીચ નથી કે કોઈ ઉચ્ચ નથી. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 16
