________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' શ્રુતસ્કંધ-૨, ચૂલિકા-૨ સાત સમિકા ચૂલિકા-૨, અધ્યયન-૧/[૧૭] “સ્થાન સHિકા” સૂત્ર-૪૯૭ - સાધુ-સાધ્વી કોઈ સ્થાનમાં રહેવા ઇચ્છે તો ગામ યાવત્ રાજધાનીમાં પ્રવેશીને જે સ્થાનને જાણે કે, તે સ્થાન ઇંડા યાવત્ કરોળીયા ના જાળાથી યુક્ત છે, તે પ્રકારના સ્થાનને અપ્રાસુક અને અનેષણીય જાણી ગ્રહણ ન કરે. શેષ વર્ણન જલોત્પન્ન કંદ પર્યન્ત શય્યા અધ્યયન સમાન જાણવુ. - સાધુઓએ સ્થાનના દોષો ત્યાગી ગવેષણા કરવી જોઈએ અને તે સ્થાનમાં રહી ચાર પ્રતિજ્ઞાઓ જાણવી. જોઈએ. કોઈ સ્થાનમાં રહેવાની ઇચ્છા કરે ત્યારે કરાતી ચાર પ્રતિજ્ઞા આ પ્રમાણે 1. હું અચિત્ત સ્થાનમાં રહીશ, અચિત્ત દિવાલ આદિનો સહારો લઈશ, હાથ-પગનું આકુંચન-પ્રસારણ કરીશ. મર્યાદિત ભૂમિમાં ભ્રમણ કરીશ. 2. હું અચિત્ત સ્થાનમાં રહીશ, કાયાથી અચિત્ત દિવાલ આદિનો સહારો લઈશ, હાથ-પગનું પ્રસારણાદિ કરીશ, પણ ભ્રમણ નહીં કરું. 3. હું અચિત્ત સ્થાનમાં રહીશ, અચિત્ત દિવાલ આદિનો સહારો લઈશ નહીં. હાથ-પગનું સંકોચન-પ્રસારણ કરીશ પણ ભ્રમણ નહીં કરું. 4. હું અચિત્ત સ્થાનમાં રહીશ પણ દિવાલ આદિનું અવલંબન, હાથ-પગનું પ્રસારણાદિ કે મર્યાદિત ભૂમિમાં ભ્રમણ નહીં કરું. તથા કાયોત્સર્ગ દ્વારા શરીરનો સારી રીતે નિરોધ કરીશ, કાયાનું મમત્વ તજીશ. કેશ-દાઢી-નખ-મૂછને વોસિરાવી દઈશ, એ રીતે એક સ્થાને રહીશ. આ ચારમાંથી કોઈ એક પ્રતિજ્ઞાને સ્વીકારીને યાવતુ બધા પ્રત્યે સમાન ભાવ રાખી વિચરીશ. કોઈને કાંઈ કહીશ નહીં. એ જ સંયમશીલ સાધુ-સાધ્વીનો સમગ્ર આચાર છે, તેનું પાલન કરી સંયમમાં યતના રાખે. ચૂલિકા-૨ સમિકા-૧ ‘સ્થાન’નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ ચૂલિકા-૨, સમિકા-૨/[૧૮] “નિષિધિકા” સૂત્ર–૪૯૮ તે સાધુ-સાધ્વી પ્રાસુક સ્વાધ્યાય ભૂમિમાં જવા ઇચ્છે અને તે નિષિધિકા સ્વાધ્યાય ભૂમિ)ને જાણે કે તે જીવજંતુ યુક્ત છે તો તેવી ભૂમિને અપ્રાસુક જાણી ગ્રહણ ન કરે પણ જો તે પ્રાણ, બીજ યાવત્ જાળા વગરની ભૂમિ જાણે તો પ્રાસુક સમજી ગ્રહણ કરે. ઇત્યાદિ શય્યા અધ્યયન મુજબ ઉદગપ્રસૂત-પાણીમાં ઉત્પન્ન કંદ આદિ) પર્યન્ત જાણી લેવુ. સ્વાધ્યાય ભૂમિમાં બે ત્રણ ચાર કે પાંચના સમૂહમાં સાધુઓ જવા ઇચ્છે તો, ત્યાં પરસ્પર કાયાને આલિંગના આદિ તથા ચુંબન કે દાંત અને નખથી છેદન ન કરે. આ સાધુ સાધ્વીનો આચાર છે. જે જ્ઞાન આદિ ગુણોથી સહિત થઈ, સમિતિ યુક્ત થઈ, સદા પ્રયત્નપૂર્વક સંયમને પાળે અને પોતાના માટે શ્રેયસ્કર-કલ્યાણકારી માને. તીર્થકરોએ એ પ્રમાણે કહ્યું છે તે હું તમને કહું છું. ચૂલિકા-૨ સખિકા-૨ નિષિધિકા'નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 98
