________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' અપ્રાસુક જાણીને તેવો આહાર ગ્રહણ ન કરે. કેવલી કહે છે કે એ કર્મબંધનું કારણ છે. કેમ કે ગૃહસ્થ સાધુના નિમિત્તે પીઠ, ફલક, નીસરણી કે ઉખલ આદિ લાવીને તેને ઊંચો કરીને ઉપર ચડશે. તેમ ઉપર ચડતા તે લપસે કે પડે. જો તે લપસે કે પડે તો તેના હાથ, પગ, ભૂજા, છાતી, પેટ, મસ્તક કે શરીરનું કોઈ અંગ ભાંગે અથવા પ્રાણી-જીવ-ભૂતસત્ત્વની હિંસા કરશે, તેઓને ત્રાસ થશે, કચડાશે, અંગોપાંગ ટૂટશે, ટકરાશે, મસળાશે, અથડાશે, ઘસાશે, સંતાપ પામશે, કીલામણા પામશે, એક સ્થાનથી બીજા સ્થાને પડશે. તેથી આવા પ્રકારના માલાપહત અશનાદિ મળવા છતાં ગ્રહણ ન કરે. ગૃહસ્થના ઘેર ગયેલ સાધુ-સાધ્વી જાણે કે આ અશનાદિ કોઠીમાંથી, ગૃહસ્થ સાધુ નિમિત્તે ઊંચા થઈને, નીચા નમીને, શરીર સંકોચી કે આડા પડીને આહાર લાવીને આપે તો તે અશનાદિ ગ્રહણ ન કરે. સૂત્ર-૩૭૨ અશન આદિને માટે ગૃહસ્થને ઘેર ગયેલ સાધુ-સાધ્વી યાવતું એમ જાણે કે અશનાદિ આહાર માટી વડે લિપ્ત વાસણમાં છે, તો તેવા અશનાદિ મળવા છતાં ન લે. કેવલી ભગવંત તેને કર્મબંધનું કારણ કહે છે. કેમ કે ગૃહસ્થ સાધુને આહાર અથવા માટીથી લિપ્ત વાસણને ખોલતા પૃથ્વી-અ-તેલ-વાયુ-વનસ્પતિ કાય અને ત્રસકાયની હિંસા કરશે, ફરી લિંપીને પશ્ચાત્ કર્મ કરશે. તેથી સાધુનો આ પૂર્વોપદિષ્ટ આચાર છે કે માટીથી બંધ કરેલ ભાજન આદિમાંથી અપાતો આહાર મળવા છતાં ગ્રહણ ન કરે. તે ભિક્ષુ એ પ્રમાણે જાણે કે અશનાદિ પૃથ્વીકાય પર રાખેલ છે, તો તેવા અશનને અપ્રાસુક જાણીને ગ્રહણ ન કરે. તે ભિક્ષુ એ પ્રમાણે જાણે કે અશનાદિ અપકાય કે અગ્નિકાય પર રહેલ હોય તો પણ ગ્રહણ ના કરે. કેવળી ભગવંત તેને કર્મબંધનું કારણ કહે છે. કેમ કે ગૃહસ્થ સાધુના નિમિત્તે અગ્નિને તેજ કરશે, લાકડાં વગેરે બહાર કાઢશે, પાત્રને ઊતારીને આહાર આપશે તેથી સાધુ આવો આહાર અપ્રાસુક અને અષણીય જાણી ગ્રહણ ના કરે. સૂત્ર-૩૭૩ ગૃહસ્થના ઘેર ભિક્ષાર્થે પ્રવેશ કરેલ સાધુ કે સાધ્વી યાવત્ જાણે કે આ અશનાદિ અતિ ઉષ્ણ છે, ગૃહસ્થ સાધુ નિમિત્તે તે આહારને) સુપડા-વીંઝણા-તાડપત્ર-શાખા –શાખાનો ટૂકડો-મોરના પંખ-તે પંખનો બનેલ પંખોવસ્ત્ર કે વસ્ત્રના ટૂકડા વડે અથવા હાથ કે મુખથી ફૂંકે કે હવા નાંખે, તો સાધુ વિચારીને કહે કે, હે આયુષ્માન્ ! ભાઈ કે બહેન ! તમે આ અતિ ઉષ્ણ આહારને સુપડા યાવત્ કીને કે હવા નાંખીને મને આપવા ઇચ્છતા હો તો ન આપો. એમ કહેવા છતાં ગૃહસ્થ સુપડા આદિ યાવતુ હવા નાંખીને તે આહાર લાવીને આપે તો તેવા અશનાદિ અપ્રાસુક જાણી ન લે. સૂત્ર-૩૭૪ ગૃહસ્થના ઘેર ભિક્ષાર્થે પ્રવેશ કરેલ સાધુ કે સાધ્વી યાવત્ જાણે કે અશનાદિ વનસ્પતિકાય પર રાખેલ છે, તો તેવા અશનાદિ મળવા છતાં ગ્રહણ ન કરે. એવી જ રીતે ત્રસકાય પ્રતિષ્ઠિત આહાર પણ ગ્રહણ ન કરે. સૂત્ર-૩૭૫ તે સાધુ કે સાધ્વી યાવત્ જે આ પાણીને જાણે, જેમ કે - લોટનું ધોવાણ, તલનું ધોવાણ, ચોખાનું ધોવાણ અથવા તેવા પ્રકારના બીજા ધોવાણ જે તુર્તના હોય, સ્વાદ બદલાયો ન હોય, અચિત્ત ન હોય, શસ્ત્ર પરિણત ન હોય, વિધ્વસ્ત ન હોય તો તેને અપ્રાસુક જાણી ગ્રહણ ન કરે. પરંતુ જો સાધુ એમ જાણે કે આ ધોવાણ લાંબા સમયનું છે, સ્વાદ બદલાયો છે, અચિત્ત છે, પરિણત છે, વિદ્વત્થ છે તો ગ્રહણ કરે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 64
