________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' જો કોઈ પાણીના વિષયમાં જાણે કે - આ પાણી તલનું, તુષનું, જવનું, કાંજીનું કે ચોખાનું ધોવાણ છે, શુદ્ધ ઉકાળેલ છે અથવા અન્ય તેવા પ્રકારનું છે, તો તેવું પાણી જોઈને પહેલાં જ કહી દે કે હે આયુષ્માન્ ! બહેન ! તમે આમાંથી કોઈ પાણી મને આપશો ? એમ કહેતા સાધુને કદાચ દાતા એમ કહે કે, તમે પોતે જ તમારા પાત્રથી કે પાત્ર ઊંચું કરીને કે નમાવીને લઈ લો, તો એવું પ્રાસુક પાણી મળે તો તે સ્વયં અથવા બીજા આપે તો પણ ગ્રહણ કરે. સૂત્ર-૩૭૬ ગૃહસ્થના ઘેર ભિક્ષાર્થે પ્રવેશ કરેલ સાધુ કે સાધ્વી પાણીના વિષયમાં જાણે કે - તે અચિત્ત) પાણી સચિત્ત પૃથ્વી યાવત્ જાળાયુક્ત પદાર્થ પર રાખેલ છે. અથવા સચિત્ત પદાર્થ યુક્ત વાસણમાંથી કાઢીને રાખેલ છે, ગૃહસ્થ સાધુને આપવા માટે સચિત્ત) ટપકતા પાણીવાળા કે ભીના હાથે, સચિત્ત પૃથ્વી યુક્ત પાત્રથી કે સચિત્ત પાણી મેળવીને આપે તો તેવા પાણીને અપ્રાસુક જાણી ગ્રહણ ન કરે. એ સાધુની સામાચારી છે. ચૂલિકા-૧ અધ્યયન-૧ ‘પિંડ-એષણા'ના ઉદ્દેશક-૭નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ ચૂલિકા-૧, અધ્યયન-૧, ઉદ્દેશક-૮ સૂત્ર–૩૭૭ ગૃહસ્થના ઘેર ભિક્ષા પ્રવેશ કરેલ સાધુ કે સાધ્વી યાવતુ આવા પાનકને જાણે, જેમ કે - આંબાનું પાણી, અંબાડગ પાણી, કોઠાનું પાણી, બીજોરાનું પાણી, દ્રાક્ષનું ધોવાણ, દાડમનું ધોવાણ, ખજૂરનું ધોવાણ, નાળિયેરનું પાણી, કૈરનું, બેરનું, આંબળાનું કે આંબલીનું પાણી અથવા તે પ્રકારનું બીજું કોઈ પાણી કે ધોવાણ જો ગોઠલી-છાલ કે બીજ સહિત હોય અને ગૃહસ્થ સાધુ નિમિત્તે ચાલણી વસ્ત્ર વાલક કે ગરણીથી એક કે અનેક વાર મસળીને, છણીને અને બીજ આદિ અલગ કરીને લાવીને આપે તો તેવા પ્રકારના પાનકને અપ્રાસુક જાણીને મળવા છતાં પણ ગ્રહણ ન કરે. સૂત્ર—૩૭૮ તે સાધ કે સાધ્વી ધર્મશાળા, ઉદ્યાનગૃહો, ગુહસ્થના ઘર કે ભિક્ષક આદિના મઠોમાં અન્નની કે પાણીની કે અન્ય સુરભિ ગંધોને સૂંઘી-સૂંઘીને તેના આસ્વાદનની ઇચ્છાથી તેમાં મૂચ્છિત, વૃદ્ધ, ગ્રથિત અને આસક્ત થઈ અહો ગંધ ! અહો ગંધ! કહેતો, તે ‘ગંધ’ને ન સૂધે. સૂત્ર–૩૭૯ તે સાધુ કે સાધ્વી યાવતુ જાણે કે, કમલકંદ, પલાશકંદ, સરસવની દાંડલી કે તેવા પ્રકારના અન્ય કાચા કંદ જે શસ્ત્ર પરિણત ન હોય તે કંદાદિને અપ્રાસુક જાણી દાતા આપે તો પણ ગ્રહણ ન કરે. તે સાધુ કે સાધ્વી યાવત્ જાણે કે પીપર, પીપરચૂર્ણ, મરી, મરીચૂર્ણ, શૃંગબેર, શૃંગબેરચૂર્ણ કે તેવા પ્રકારની અન્ય કાચી વનસ્પતિ શસ્ત્ર પરિણત ન હોય તો તેને અપ્રાસુક જાણી મળે છતાં ગ્રહણ ન કરે. સાધ્વી યાવત્ ફળના વિષયમાં એમ જાણે કે આંબો, અંબાડ, તાલ, વલ્લી, સુરભિ, સલ્લકીના ફળ તથા તેવા પ્રકારના કોઈ ફળ કાચા હોય શસ્ત્ર પરિણત ન હોય તો તેને અપ્રાસક જાણી મળે છતાં ગ્રહણ ન કરે. તે સાધુ કે સાધ્વી યાવતુ ઝૂંપળના વિષયમાં એમ જાણે કે, પીંપળ, વડ, પિલુંખ, નંદીવૃક્ષ, શલકીની કે તેવા પ્રકારની અન્ય કૂંપળ સચિત્ત હોય, શસ્ત્ર પરિણત ન હોય તો અપ્રાસુક જાણી મળે છતાં ગ્રહણ ન કરે. તે સાધુ કે સાધ્વી યાવત્ કોમળ ફળના વિષયમાં એમ જાણે કે - શલાદ, કોઠા, દાડમ, બિલ્વ કે તેવા પ્રકારના અન્ય કોમળ ફળ જે સચિત્ત હોય, શસ્ત્ર પરિણત ન હોય તો અપ્રાસુક જાણી મળે છતાં ગ્રહણ ન કરે. તે સાધુ કે સાધ્વી યાવત્ ચૂર્ણના વિષયમાં જાણે કે, ઉબર, વડ, પીપર, પીપળાનું કે તેવા પ્રકારનું અન્ય ચૂર્ણ સચિત્ત હોય, થોડું પીસેલ હોય, જેનું બીજ નષ્ટ ન થયેલ હોય તેને અપ્રાસુક જાણી ગ્રહણ ન કરે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 65
