________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' તેમની પાસે અનુજ્ઞા માંગતા કહે કે, હે આયુષ્યમાન્ ! આપ જેટલો કાળ અને ઉપાશ્રયના જેટલા ભાગની આજ્ઞા આપો તેટલો અમે નિવાસ કરીશું. આજ્ઞા આપનાર કહે કે, હે આયુષ્યમાન્ ! યાવત્ આપ રહો. ત્યારે મુનિ કહે કે, જેટલા સ્વધર્મી સાધુ આવશે તે પણ અહીં રહેશે, પછી અમે બધા વિહાર કરીશું. સૂત્ર૪૨૪ તે સાધુ-સાધ્વી જેના મકાનમાં રહે તેના નામ ગોત્ર પહેલાં જાણી લે. પછી તેમના ઘેર નિમંત્રણ મળે કે ના મળે તો પણ અશનાદિ આહાર જો અપ્રાસુક અને અનેષણીય જાણે તો યાવતું ગ્રહણ ન કરે. સૂત્ર–૪૨૫ સાધુ સાધ્વી જે એવો ઉપાશ્રય જાણે કે, આ ગૃહસ્થના સંસર્ગવાળો છે, અગ્નિ, જળથી યુક્ત છે, તો પ્રજ્ઞાવાના સાધુ નિષ્ક્રમણ, પ્રવેશ યાવત્ ધર્મ અનુચિંતાર્થે આવા ઉપાશ્રયમાં સ્થાન, શય્યાદિ ન કરે. સૂત્ર૪૨૬ સાધુ-સાધ્વી એવો ઉપાશ્રય જાણે કે - ગૃહસ્થના ઘર વચ્ચે આવાગમનનો માર્ગ છે કે આવવા-જવામાં પ્રતિબંધ છે, તો પ્રજ્ઞાવાન સાધુ યાવત્ તેવા ઉપાશ્રયમાં સ્થાનાદિ ન કરે. સૂત્ર-૪૨૭ સાધુ-સાધ્વી જે ઉપાશ્રય વિશે એમ જાણે કે અહીં ગૃહસ્થ યાવત્ નોકરાણી આદિ તેઓ પરસ્પર ઝઘડા યાવત્ મારપીટ કરે છે અને ધર્મચિંતનમાં વિઘ્ન થાય છે. તો બુદ્ધિમાન સાધુ ત્યાં નિવાસ આદિ ન કરે. સૂત્ર-૪૨૮ - સાધુ-સાધ્વી જે ઉપાશ્રય વિશે એમ જાણે કે અહીં ગૃહસ્થ યાવત્ નોકરાણી આદિ પરસ્પર તેલ, માખણ, ઘી કે ચરબીથી શરીરનું માલીશ-મર્દન કરે છે તેથી ધર્મચિંતનમાં વિઘ્ન થાય છે. તો બુદ્ધિમાન સાધુ ત્યાં નિવાસ ન કરે. સૂત્ર-૪૨૯ - સાધુ-સાધ્વી જે ઉપાશ્રય વિશે એમ જાણે કે અહીં ગૃહસ્થ યાવત્ નોકરાણી આદિ પરસ્પર સ્નાન કરાવે છે. કર્ક-લોધ્ર-ચૂર્ણ-પદ્ધ આદિથી મસળે છે, રગડે છે, મેલ ઉતારે છે, પીઠી ચોળે છે અથવા એવી બીજી કોઈ પ્રવૃત્તિ કરે છે જેથી ધર્મધ્યાનમાં બાધા પડે છે, તો બુદ્ધિમાન સાધુ એવા ઉપાશ્રયમાં નિવાસ, શય્યા, સ્વાધ્યાયાદિ ન કરે. સૂત્ર-૪૩૦ સાધુ-સાધ્વી જે ઉપાશ્રય વિશે એમ જાણે કે અહીં ગૃહસ્થ યાવત્ નોકરાણી આદિ પરસ્પર શીતળ કે ઉષ્ણ જળથી સાફ કરે છે, ધૂએ છે, સીંચે છે, સ્નાન કરાવે છે તેવા ઉપાશ્રયને ધર્મધ્યાનમાં બાધક જાણી બુદ્ધિમાન સાધુ. એવા ઉપાશ્રયમાં નિવાસ, શય્યા, સ્વાધ્યાય આદિ ન કરે. સૂત્ર૪૩૧ સાધુ-સાધ્વી જે ઉપાશ્રય વિશે એમ જાણે કે અહીં ગૃહસ્થ યાવત્ નોકરાણી આદિ નગ્ન થઈને સ્થિત છે, નગ્ન છૂપાયેલ છે, એકાંતમાં મૈથુન સેવન કરે છે કે કોઈ ગુપ્ત વિચાર કરે છે તેવા ઉપાશ્રયને ધર્મધ્યાનમાં બાધક જાણી બુદ્ધિમાન સાધુ એવા ઉપાશ્રયમાં નિવાસ, શય્યા, સ્વાધ્યાય આદિ ન કરે. સૂત્ર-૪૩૨ સાધુ-સાધ્વી જે ઉપાશ્રયને ગૃહસ્થ સ્ત્રી-પુરુષ આદિના ચિત્રોવાળો જાણે, તે ચિત્રોમાં સ્ત્રી આદિને જોઇને પૂર્વે કરેલ વિષય-ક્રીદાનું સ્મરણ થાય, તેથી ધર્મધ્યાનમાં વિદM પડે એમ સમજીને ત્યાં પ્રાજ્ઞ સાધુ યાવત્. નિવાસ ન કરે. સૂત્ર–૪૩૩ કોઈ સાધુ-સાધ્વી સંથારાની ગવેષણા કરવા ઇચ્છે અને જે સંસ્તારકને ઇંડા યાવત્ કરોળીયાના જાળાથી મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 76
