________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર’ શ્રુતસ્કન્ધ-૩ અધ્યયન-૩ શીતોષ્ણીય અધ્યયન-૩, ઉદ્દેશક-૧ “ભાવસુત” સૂત્ર-૧૦૯ અમુનિ અર્થાત્ અજ્ઞાની સદા સૂતેલા છે. મુનિ અર્થાત્ જ્ઞાની સદા જાગતા છે. સૂત્ર–૧૧૦ લોકમાં સર્વ પ્રાણીઓના વિષયમાં તું જાણે કે દુઃખ સર્વને માટે અહિતકર છે. લોકના આ હિંસામય આચારને જાણીને તું સર્વ જીવોની હિંસાનો ત્યાગ કર. સૂત્ર-૧૧૧ જેણે આ શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શને યથાર્થપણે જાણી લીધા છે. તે જ આત્મ સ્વરૂપનો જ્ઞાતા, જ્ઞાની, શાસ્ત્રવેત્તા, ધર્મવાનું, બ્રહ્મજ્ઞાની છે. તે પ્રજ્ઞા વડે સમગ્ર લોકને જાણે છે; તે મુનિ કહેવાય છે. તે ધર્મને જાણનાર, સરળ હૃદયી મુનિ સંસાર, આશ્રવ અને કર્મબંધનાં સ્વરૂપને જાણે છે. સૂત્ર-૧૧૨ તે નિર્ચન્થ-મુનિ સુખ-દુઃખના ત્યાગી છે, અરતિ-રતિ સહન કરે છે. તેઓ કષ્ટ અને દુઃખનું વેદન કરતા નથી. તેઓ સદા જાગૃત રહે છે, વૈરથી દૂર રહે છે. હે વીર ! એ રીતે સંસારરૂપ દુઃખથી મુક્તિ પામીશ. વૃદ્ધત્વ અને મૃત્યુને વશ થયેલ મનુષ્ય સતત મૂઢ રહે છે તે ધર્મને જાણી શકતો નથી. સૂરણ-૧૧૩ સંસારમાં મનુષ્યને દુઃખથી પીડાતા જોઈને સાધક સતત અપ્રમત્ત બની સંયમમાં વિચરે. હે મતિમાન્ ! મનન કરી તું આ દુઃખી પ્રાણીને જો. તેઓના આ બધાં દુઃખ આરંભ અર્થાત્ હિંસાજનિત છે. તે જાણી તું અમારંભી બન. માયાવી, પ્રમાદી કષાયી પ્રાણી વારંવાર જન્મ-મરણ કરે છે. પરંતુ જે શબ્દાદિ વિષયમાં રાગ-દ્વેષ કરતા નથી, ઋજુતા આર્જવતા આદિ ધર્મથી યુક્ત છે અને મૃત્યુની આશંકા રાખતા સંયમ તત્પર રહે છે, તે મૃત્યુના ભયથી મુક્ત થાય છે. જે કામભોગ પ્રત્યે અપ્રમત્ત છે, પાપ કર્મોથી દૂર છે, તે વીર પુરુષ, આત્માને ગોપવનાર તથા સ્વ-પરના ખેદને જાણનાર છે. જે પ્રાણીને ઉપઘાતકારી અનુષ્ઠાનને જાણે છે, તે સંયમને જાણે છે. જે સંયમને જાણે છે, તે પ્રાણીને ઉપઘાતકારી અનુષ્ઠાનને જાણે છે માટે સાધુ નીરવદ્ય અનુષ્ઠાનરૂપ સંયમને આદરે. કર્મરહિત ને સાંસારિક વ્યવહાર હોતો નથી. કર્મોથીજ ઉપાધિ થાય છે. તે કર્મોના સ્વરૂપને જાણી, હિંસક વૃત્તિને કર્મનું મૂળ સમજીને તેનાથી દૂર રહે. સૂત્ર-૧૧૪ કર્મનું મૂળ જાણીને હિંસાનું નિરીક્ષણ કરી સર્વ ઉપદેશ ગ્રહણ કરીને રાગ-દ્વેષ રૂપ બે છેડાથી દૂર રહે. મેધાવી. સાધક તે રાગ-દ્વેષને અહિતકર જાણીને, રાગાદિના કારણે લોકને દુઃખમય જાણે અને લોકસંજ્ઞા અર્થાત્ સાંસારિક રુચિનો ત્યાગ કરી સંયમમાં પરાક્રમ કરે - તે પ્રમાણે ભગવંતે કહ્યું છે હું તમને કહું છું. અધ્યયન-૩ ‘શીતોષ્ણીયાના ઉદ્દેશક-૧ ‘ભાવસુખ'નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 22
