________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' શ્રુતસ્કન્ધ-૧ અધ્યયન-૪ સભ્યત્વ અધ્યયન-૪, ઉદ્દેશક-૧ “સમ્યક્વાદ” સૂત્ર–૧૩૯ હે જબ્બા! હું તીર્થંકરના વચનથી કહું છું - ભૂતકાળમાં થયેલા, વર્તમાનમાં છે તે અને ભાવિમાં થશે તે બધા તીર્થકર ભગવંતો આ પ્રમાણે કહે છે, આવું બોલે છે, આવું પ્રજ્ઞાપન કરે છે, પ્રરૂપણા કરે છે કે સર્વે પ્રાણી, સર્વે ભૂતો, સર્વે જીવો અને સર્વે સત્ત્વોને મારવા નહીં, તેના પર હૂકમ ન કરવો, નોકરની જેમકબજામાં ન રાખવા, ન સંતાપ. આપવો અને પ્રાણોનો વિનાશ ન કરવો. આ અહિંસા ધર્મ શુદ્ધ છે, નિત્ય છે, શાશ્વત છે. ખેદજ્ઞ અર્થાત્ સંસારના દુઃખોને જાણનાર અરિહંતોએ લોકને સમ્યક્ રીતે જાણીને કહ્યું છે - જે ધર્માચરણને માટે તત્પર છે કે અતત્પર, ઉપસ્થિત છે કે અનુપસ્થિત, દંડ દેવા વડે ઉપરત છે કે અનુપરત, પરિગ્રહ સહિત છે કે રહિત, મમત્ત્વસંબંધમાં રત છે કે રત નથી. તે બધાને ભગવંતે સમાન ભાવે ઉપદેશ આપેલ છે. તે જ સત્ય છે, તે જ તથ્ય છે, તે આ જિનપ્રવચનમાં સમ્યફ રૂપે કહેલ છે. સૂત્ર-૧૪૦ ધર્મના યથાર્થ સ્વરૂપને જાણીને તેના પર શ્રદ્ધા કરી પ્રમાદી ન થાય, તેનો ત્યાગ ન કરે. ધર્મનું એવું સ્વરૂપ છે, તેવું જાણીને તેનું આચરણ કરે, પ્રાપ્ત વિષયોમાં વિરક્તિ પ્રાપ્ત કરે અને લોકેષણા-સંસારપ્રવાહમાં ભટકે નહીં. સૂત્ર-૧૪૧ જે સાધકને લોકેષણા અર્થાત્ કામ-ભોગ આદિ સંસાર-પ્રવાહ નથી તેનાથી અન્ય સાવદ્ય પ્રવૃત્તિ કેમ થઈ શકે ? આ જે અહિંસાધર્મ કહેવાય છે તે સર્વ ભગવંતોએ કેવળજ્ઞાન દ્વારા જોયેલ છે, શ્રોતા દ્વારા સાંભળેલ છે, ભવ્ય જીવોએ માનેલ છે, સર્વજ્ઞ એ અનુભવેલ છે જે સંસારમાં અતિ આસક્ત, વિષયમાં લીન રહે છે તે વારંવાર સંસારમાં પરિભ્રમણ કરે છે. સૂત્ર-૧૪૨ રાત-દિવસ મોક્ષમાર્ગમાં પ્રયત્નશીલ, તત્ત્વદર્શી, ધીર સાધક પ્રમાદીઓને ધર્મથી બહિર્મુખ જાણી, સ્વયં અપ્રમત્ત થઈ પરાક્રમ કરે. તેમ હું કહું છું. અધ્યયન-૪ ‘સમ્યત્વ'ના ઉદ્દેશક-૧ ‘સમ્યવાદનો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ અધ્યયન-૪, ઉદ્દેશક-૨ “ધર્મવાદી પરીક્ષામાં સૂત્ર–૧૪૩ જે આસવના સ્થાન અર્થાત્ કર્મબંધનાં કારણો છે, તે પરિસંવના સ્થાન અર્થાત્ કર્મનિર્જરાના કારણો છે અને જે પરિસવના સ્થાન છે તે આસવના સ્થાન છે. જે અનાશ્રવ અર્થાત્ વ્રત-વિશેષ છે તે પણ ક્યારેક પ્રમાદના કારણે અપરિસંવ અર્થાત્ કર્મ-નિર્જરાનું કારણ ન બને અને જે અપરિસવના સ્થાન છે તે પણ ક્યારેક કર્મ વૈચિત્ર્યથી. અનાશ્રવ-કર્મબંધના કારણે થતા નથી. આ પદોને સમ્યક્ રીતે જાણી જિનાજ્ઞા મુજબ લોકને જાણીને આસવો ના સેવે. સૂત્ર-૧૪ જ્ઞાની આ વિષયમાં સંસાર સ્થિત, સારી રીતે સમજનાર, હિત-અહિતની સમજ રાખનાર મનુષ્યને ઉપદેશ આપે છે–જેના વડે આર્તધ્યાન પીડિત કે પ્રમાદી પણ ધર્માચરણ કરી શકે છે. આ યથાતથ્ય સત્ય છે. તેમ હું કહું છું. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 27
