________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' અશનાદિ સ્વીકારીશ નહીં 2). કોઈ મુનિને એવી પ્રતિજ્ઞા હોય કે હું અશનાદિ લાવી આપીશ નહીં પણ બીજા મુનિ લાવ્યા હશે તો તેનો સ્વીકાર કરીશ 3). કોઈ મુનિને એવી પ્રતિજ્ઞા હોય કે હું અશનાદિ લાવી નહીં આપું કે બીજા મુનિએ લાવેલા નહી સ્વીકારુ 4). પોતાના ઉપભોગ પછી વધેલા, વિધિપૂર્વક ગ્રહણ કરેલા, એષણીય અશનાદિ વડે પોતાના કર્મોની નિર્જરા માટે સમાન આચારવાળા સાધુની હું વૈયાવચ્ચ કરીશ અને બીજા મુનિઓના ઉપભોગ પછી વધેલા વિધિપૂર્વક લાવેલા એષણીય અશનાદિને તેઓએ નિર્જરાની અભિલાષાથી આપેલ હશે તો ગ્રહણ કરીશ. આવી પ્રતિજ્ઞા કરનાર મુનિને કર્મોની લઘુતા આવે છે, તપની પ્રાપ્તિ થાય છે યાવત્ મુનિ સમભાવ ધારણ કરે. સૂત્ર—૨૩૯ જ્યારે મુનિને એમ થાય કે હવે હું આ શરીરને અનુક્રમથી ધારણ કરવામાં અસમર્થ છું ત્યારે તે ક્રમશઃ આહારને ઓછો કરીને કષાયોને કૃશ કરે. શરીરના વ્યાપારનું નિયમન કરીને લાકડાના પાટિયાન જેમ સહનશીલ બની મૃત્યુ માટે તૈયાર થઈ, શરીર શુશ્રષાનો ત્યાગ કરી ગામ, નગર યાવત્ રાજધાનીમાં જઈને ઘાસની યાચના કરી યાવત્ સંથારો કરે. યોગ્ય સમયે ત્યાં બેસી શરીરનો, શરીરના વ્યાપારનો અને સૂક્ષ્મ હલનચલનનો ત્યાગ કરે. તે મરણ સત્ય છે, તેને સત્યવાદી, પરાક્રમી, રાગદ્વેષરહિત, સંસાર પારગામી, ભય અને શંકાથી મુક્ત, જીવાદિ સ્વરૂપના જ્ઞાતા, સમસ્ત પ્રયોજનોથી રહિત મુનિ શરીરનો ત્યાગ કરી, વિવિધ પરીષહો અને ઉપસર્ગોની અવગણના કરી, ભગવદ્ વચન પર શ્રદ્ધા રાખી કાયરજનો દ્વારા આચરી ન શકાય તેવા પાદપોપગમન અર્થાત્ વૃક્ષ ના ઠુંઠા માફક ઉભું રહેવા રૂપ સંલેખના મરણને સ્વીકારે. આ મરણ કાળપર્યાય મરણ સમાન છે. હિતકર છે - સુખકર છે - યોગ્ય છે - કલ્યાણકર છે - આનુગામિક છે. આવા મરણને પ્રાપ્ત કરનાર કર્મો ખપાવે છે) અંતક્રિયા કરનાર છે - તેમ હું કહું છું. અધ્યયન-૮ વિમોક્ષ'ના ઉદ્દેશક-૭ પાદપોપગમન'નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ અધ્યયન-૮, ઉદ્દેશક-૮ “અનશન-મરણ” સૂત્ર—૨૪૦ દીક્ષા ગ્રહણ આદિના અનુક્રમથી મોહરહિત ભક્તપરિજ્ઞાદિ મરણને પ્રાપ્ત કરી ધીર, સંયમી અને મતિમાના મુનિ સર્વ કૃત્ય-અકૃત્યને જાણી અદ્વિતીય એવી સમાધિનું પાલન કરે. સૂત્ર—૨૪૧ શ્રુત-ચારિત્રરૂપ ધર્મના પારગામી, તત્ત્વના જ્ઞાતા મુનિઓ બાહ્ય અને અત્યંતર તપને જાણી, અનુક્રમે શરીર ત્યાગનો અવસર જાણી, સંલેખના સ્વીકારી શરીરના પોષણરૂપ આરંભને છોડી દે છે. સૂત્ર-૨૪૨ સંલેખના ધારક મુનિ કષાયોને પાતળા કરી, અલ્પાહારી બની ક્ષમાશીલ રહે. અલ્પાહારને કારણે જો ગ્લાના થઈ જાય તો આહારનો સર્વથા ત્યાગ કરી, અનશન સ્વીકારે. સૂત્ર—૨૪૩ મરણ બેમાંથી એકેમાં આસક્ત ન થાય. સૂત્ર-૨૪ તે મધ્યસ્થભાવમાં સ્થિત અને નિર્જરાનો અભિલાષી મુનિ સમાધિનું પાલન કરે. અત્યંતર અને બાહ્ય મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 46.
