________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર ૧‘આચાર' કર. કેટલાક મનુષ્યો, જે ઇન્દ્રિય વિજય નથી કરી શકતા તે વારંવાર ભોગોના વિષયમાં જ વિચરતા રહે છે. સૂત્ર-૮૫ સ્વ, પર કે ઉભય ત્રણ પ્રકારે તેની પાસે થોડી કે ઘણી મિલકત થાય છે. તેમાં ભોગી આસક્ત બનીને રહે છે. એ રીતે કોઈ વખતે તેની પાસે ભોગવ્યા પછી બચેલી સંપત્તિ એકઠી થાય છે. તેને પણ કોઈ વખતે સ્વજનો વહેંચી લે છે, ચોરો ચોરી લે છે, રાજા લૂંટી લે છે, નાશ કે વિનાશ પામે છે. આગ લાગવાથી તે બળી જાય છે. તે અજ્ઞાની બીજાને માટે ક્રૂર કર્મો કરતો મૂઢ થઈ વિપરીત ભાવ પામે છે કે દુઃખથી મૂઢ બની વિપરીત પ્રવૃત્તિ કરે છે. સૂત્ર-૮૬ હે ધીર પુરૂષ ! તું વિષયભોગની આશા અને સંકલ્પ છોડી દે - આ ભોગશલ્યનું સર્જન તેં જ કર્યું છે. જે ભોગથી સુખ છે, તેનાથી જ દુઃખ પણ છે. આ વાત મોહથી ઘેરાયેલો મનુષ્ય સમજી શકતો નથી. આ સંસારના પ્રાણીઓ સ્ત્રીઓના મોહથી પરાજિત છે. હે પુરૂષ ! તે લોકો કહે છે કે આ સ્ત્રીઓ ભોગની સામગ્રી છે. આ કથન દુઃખ, મોહ, મૃત્યુ, નરકનાં કારણરૂપ છે. તથા નરકગતિ અને તિર્યંચગતિમાં ભ્રમણ કરાવનાર થાય છે. તો પણ આસક્તિમાં સતત મૂઢ રહેનાર જીવ ધર્મને જાણતો નથી. ભગવંત મહાવીરે કહ્યું છે, સ્ત્રીરૂપ મહામોહથી બચવું જોઈએ.અપ્રમાદથી મોક્ષ અને પ્રમાદથી મરણ હોય છે. શાંતિ અર્થાત્ મો અને નાશવંત શરીરને જોઈને ચિંતવવું. વિષયભોગથી તૃપ્તિ થતી નથી. તેથી તેમાં આસક્તિ ન કરે. સૂત્ર-૮૭ | હે મુનિ ! આ ભોગોને મહાભયરૂપ સમજ. કોઈના પ્રાણની હિંસા ન કરો, જે સંયમથી ઉદ્વેગ ન પામે તે વીર પ્રશંસાને પામે છે. કોઈ કંઈ ન આપે તો કોપ ન કરે, અલ્પ પ્રાપ્ત થાય તો નિંદા ન કરે, ગૃહસ્થ ના પાડે ત્યારે ત્યાંથી પાછા ફરી જવું જોઈએ. મુનિ આ મુનિ ધર્મનું સમ્યક્ પાલન કરે. તેમ હું કહું છું. અધ્યયન-૨ ‘લોકવિજયના ઉદ્દેશક-૪ ‘ભોગાસક્તિ'નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ અધ્યયન-૨, ઉદ્દેશક-૫ "લોકનિશ્રામાં સૂત્ર-૮૮ ગૃહસ્થો વિવિધ શસ્ત્રો વડે પોતા કે અન્ય માટે લોકમાં કર્મ સમારંભ-પચન-પાચન કરે છે. તે આ પ્રમાણે - તે પોતાના પુત્રો, પુત્રી, પુત્રવધૂ કુટુંબી, ધાઈ, રાજા, દાસ, દાસી, કર્મચારી, કર્મચારીણી, મહેમાન આદિને માટે, વિવિધ લોકોને દેવા માટે, સાંજ-સવારના ભોજન માટે, આ પ્રકારે આરંભ અર્થાઈિંસા કરી આહારાદિનો સંનિધિ અને સંનિચય અર્થાત્ સંગ્રહ કરે છે. સૂત્ર-૮૯ સંયમમાં ઉદ્યત, આર્ય, બુદ્ધિસંપન્ન, ન્યાયદર્શી, અવસરજ્ઞ, તત્ત્વજ્ઞ, અણગાર સદોષ આહાર ગ્રહણ કરે નહીં, કરાવે નહીં, અનુમોદે નહીં તે સર્વે પ્રકારના દૂષણો રહિત નિર્દોષપણે સંયમ પાળે-ભિક્ષાચરી કરે. સૂત્ર-૯૦ | મુનિ ક્રય-વિક્રયથી દૂર રહે. તે ક્રય-વિક્રય સ્વયં ન કરે, બીજા પાસેન કરાવે, કે કરનારને અનુમોદે નહીં. તે ભિક્ષુ કાલ, બલ, માત્રા, ક્ષેત્ર, ક્ષણ, વિનય, સ્વસમય-પરસમય અને ભાવને જાણનાર છે. પરિગ્રહનું મમત્વ ના રાખનાર, યથાકાળ અનુષ્ઠાન કરનાર મુનિ ભિક્ષાવૃતિમાં રાગયુક્ત સંકલ્પ ન કરે. સૂત્ર–૯૧ ઉપર કહેલ મુનિ, રાગ-દ્વેષને છેદી અનાસક્ત બની મોક્ષમાર્ગે આગળ વધે, વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ, પાદપ્રીંછનક, અવગ્રહ, શય્યા અને આસનની ગૃહસ્થો પાસે યાચના કરે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 18
