Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghAcAra. bhASyam bhAga-1 gubharAtI anuvAha pU. munirAja zrI rAjapadmavijyajI ma.sA.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ kesara ka , ) 1 "s II zrI kaliphaMDapArzvanAthAya namaH II || zrI jita-hIra-buddhi-tilaka-zAMticaMdrasUri gurubhyo namaH II tapAgacchAdhirAja zrI devendrasUrisUtrita . . ji da ii cheda 2 che karI hama ja BHkI + Fr R ke kaneka ja zrIbhaTantevAsi zrI dharbhadhodhasUri / __ sUtritavivarAzavRtta zrI saMghAcAra bhASyano | gujaratI anuvAda 1 - (prathama bhAga) 0 saujanya zrI vAva jena saMgha vAva-(banAsakAMThA) tathA ramilAbena sevaMtIlAla saMghavI - jUnA DIsA. 9anuvAdakao zrI kalikuMDa tIrthoddhAraka parama pUjya AcArya che - vijaya zrI rAjendrasUrIzvarajI ma.nA ziSyA pU. muni zrI rAjapadmavijayajI ma. prakAzaka Ika zrutajJAna saMskAra pITha, amadAvAda che ka . vaERE , paNa ' kapha laka , haka che. jo to Be 1 :
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 saMghAcA bhASya gurjara anuvAda (bhAga-1) lekhaka-paricaya.... kalikuMDa tIrthoddhAraka parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAjendrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanAM ziSyaratna pUjya munirAja zrI rAjapadmavijayajI mahArAja sAheba vi.saM. 2060) (prathamAvRtti : 1000 mUlya rUA. 50/ prakAzaka zrutajJAna saMskAra pITha 13, vimalanAtha phleTa 1- zrImALI sosAyaTI navaraMgapurA, amadAvAda-380009. caMpakalAla ke. zeTha rAjendra TreDIMga kuM. 105, AnaMda zopIMga senTara, ratanapoLa, amadAvAda phona : 5352341 mobAIla : 94260 10323 pramodabhAI ena. gAMdhI pI. gautama enDa ku. naMdanavana, TAunaholanI sAme, elIsabrIja, amadAvAda. phona H 650660, 65055 ' avINacaMdra sI. gaMdhI bI-32, kIrtikumAra phleTa, usmAnapurA sarkala, peTrolapaMpa pAchaLa, Azrama roDa, amadAvAda. phona H 5622503 prasiddha bakaselarsanItyAMthI paNaprakAzanI prApta thaI zakI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ che , jaina zAsanamAM jANItuM ane mAnItuM gharagharanA zaNagAra samuM... zAnti saurabha sastA lavAjamamAM suMdara (mAsika) sAhitya sAmagrI pIrasatuM "zAnti saurabha' jAhera khabaro bahu ja ochI...vAMcana sAmagrI ja vadhAre... lavAjamamAM , bilakula vadhAro nahi. badhAM ja mAsiko lavAjamamAM dharakhama vadhAro karI cUkyAM. jyAre "zAnti saurabha' to lavAjama vadhAravAnuM haju sudhI vicAratuM nathI. | dara aMke 60 thI 70 peja jeTaluM sAtvika ane tAtvika vAMcana. agralekho, adhyAtma lekho, kathA lekho, etihAsika mahAkathA, bAla vibhAga, samAcAra vibhAga uparAMta anya aneka upayogI sAhitya sAmagrIthI sadA mATe "zAntiA saurabha' sajja rahe che. - Aja sudhI 7500 uparAMta tenI sabhyasaMkhyA che. jemAM papa00 to mAtra AjIvana sabhyo che. Apane "zAnti saurabha game che? to ApanA parivAranI zobhAnI abhivRddhi karanAra "zAti saurabha'nA Aje ja sabhya banI jAo. Aptajana - rUA. 1000 daza varSanA sabhya - rUA. 300 viziSTa sahAyaka - rUA. 750 pAMca varSanA sabhya - rUA. 200 : AjIvana sabhya - rUA. 500 rUA. 500 bharI AjIvana sabhya banavuM e ja ApanA hitamAM che. -. Apa Aje ja AjIvana sabhya banI jAo. "zAnti saurabhanuM vAMcanA ApanA parivArane AnaMdaprada banaze. zrI buddhi tilaka zatacandra evA saMmati TrasTa zAnti saurabha' kAryAlaya, TAvara bilDIMga, hAIve upara, mu.po. bhAbhara-385320. vAcA-pAlanapura (banAsakAMThA) zrI tejapAla vastupAla jena cerITI TrasTa kalikuMDa tIrtha-dhoLakA (ji. amadAvAda) phonaH (02014) 225038, 225218 - : ja zrI jaya tribhuvana tIrtha || zrI zaMkhezvara tIrtha naMdAsaNa, mahesANA hAIve aNastu, mIyAgAma-karajaNa phonaH (02764) 273205 || phonaH (026%) 232225 traNe tIrthanI peDhI upara lavAjama svIkArAze. temaja adhikRta ejanTone tyAM paNa lavAjama bharI zakAze. I | te eka
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ T ' his kadA ka ) . * pau. : che . . - , dhare sadA hAsa II zrI kalikuMDa pArzvanAthAya namaH | zrutajJAna saMrakkAra pITha 13, vimalanAtha phleTa, 1-zrImALI sosAyaTI, | navaraMgapurA, amadAvAda-380009. kalikuMDa tIrthoddhAraka pa.pU. AcArya vijaya rAjendrasUrIzvarajI ma.sA.nAM ghaNAM na pustako pragaTa thaI gayela che. zani saurabhanA mAdhyame teozrInI sAhityaprasAdI pIrasAtI rahI che. teozrInA zISyaratna pU. AcArya vijaya rAjazekharasUrIzvarajI ma.sA. paNa sAhityakSetramAM AgavI pratibhA dharAvI rahyA che. teozrInA ziSya samudAyanA paNa prakAzano pragaTa thaI rahyAM che, je mATe eka prakAzana saMsthAnI jarUra che hatI. have te saMsthA sthapAI che. jenuM nAma che- "zrutajJAna saMskAra pITha'. pustaka prakAzana vibhAganA ghaNA sabhyo thayela che. haju bIjA paNa sabhyo levAnuM cAlu che. amArA A prayatnamAM Apano sahakAra maLaze to amAruM kArya saraLa banaze. amArI yojanA nIce mujaba che. eka pustakanA mukhyadAtA rU. 51,000/-no paNa Apa lAbha laI zako cho. jemAM Apano phoTo paNa mUkI zakAya che. pustaka prakAzananA AjIvana zubhecchakanAM rUA.5,000/- che. pustaka prakAzananA AjIvana sahAyakanAM rUA. 11,000/- che. pustaka prakAzananA AjIvana sabhyanA rU. 2,500/- che. ) cekaDrAphTathI nANAM mokalavAnA raheze. saMsthA taraphathI pragaTa thatAM pratyeka prakAzano temane prApta thaze. pragaTa thayelA prakAzanomAMthI atyAre jehAjara hazete maLaze. -: TrasTI maMDaLa :-) caMpakalAla ke. zeTha - amadAvAda. phonaH (O) 5352341 (R) 2460691 pramodabhAI ena. gAMdhI - amadAvAda. phonaH () 5000, 6500556 pravINacaMdra sI. gAMdhI - amadAvAda. phonaH (0) 522503 vijayakumAra vI. morakhIyA - amadAvAda. phonaH (O) pa350149 cetanabhAI DI. zAha - amadAvAda. phonaH (0) 2136381 jabaramala pI. bhaNasAlI - muMbaI. zruta bhaktiyogamAM Apano sahakAra maLaze te apekSA sAthe pUjya sAdhu-sAdhvIjI , mahArAjone prakAzano savinaya samarpaNa karavA IcchIe chIe. teozrI zrAvaka dvArA che, patra lakhI pustako meLavI le tevI namra vinaMtI. jJAnamaMdirone paNa pustako arpaNa karavAmAM Avaze. li. TrasTI maMDaLa " "" . gama li . che / gAmaDaLa che. the ha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ , karanAra che ja che . kana - na ja ane che ke zrutajJAna saMskApInA "AghArazaMbha" 1. zrI mADakA jaina saMgha-mADakA 11. zrI vizvanaMdikara jaina saMgha-amadAvAda 2. zrI DIsA zve.mU.pU jena saMgha-DIsA 12. zrI UMjhA jaina mahAjana-UMjhA 3. zrI bhAbhara jaina saMgha-bhAbhara : 13. zrI siddhapura jaina saMgha-siddhapura 4. zrI kucAvADA jaina saMgha-kucAvADA 14. zrI rAMkA meTalsa-sIkaMdrAbAda 5. zrI bhIlaDIyAjI pArzvanAthajI peDhI-bhIlaDI 15. zrI zAMtinagara jaina saMgha-sAMcora 6. zrI jaina zve.mU.pU. tapAgaccha saMgha-nAgapUra 16 zrI vAva jena zve.mU.pU. jaina saMgha 7. zrI puNya pavitra che.mU.pU. saMgha-vaDodarA 10. vimaLAgaurI vasaMtalAla-UMjhA 8. zrI saMghavI bAbulAla maNIlAla-muMbaI | 18. vaDodarA zahera jaina saMgha-vaDodarA 9. zrI haMsarAjajI chogAjI muNota-sAMcora 19. zrI DuvA jaina saMgha-guvA 10. zrI amRtalAla cunIlAla zAha-navasArI | 'kRtajJAna saMskArapInA "AjIvana sahAyaka" 1. zrI jayaMtIlAla pI. morakhIyA-amadAvAda 2. zrI bhIkhAbhAI sI. zAha-amadAvAda 3. zrI kezavalAla sobhAgacaMda mahetA-surata. 4. zrI caMdulAla devasIbhAI mahetA-amadAvAda 5. zrI kIrtilAla cImanalAla gAMdhI-amadAvAda 6. zrI kIrtilAla cImanalAla pArekha-surata 7. zrI suzIlAbena harezakumAra buraDa-haidrAbAda 8. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina TrasTa-haidrAbAda 9. zrI mahAvIra svAmI zve. jaina saMgha-haidrAbAda 10. zrI mahAsukhalAla DI. mahetA-amadAvAda 11. zrI vIracaMda amIcaMda saMghavI-amadAvAda 12. zrI kaDI jaina saMghanI baheno-kaDI 13. zrI bAbulAla pI. boharA-muMbaI 14. zrI dhavalajI chaganalAlajI boharA-muMbaI 15. zrI cunIlAla ghamaMDIrAmajI caMdana-muMbaI 10. zrI khImarAjajI rIDamalajI bolarA-muMbaI 10. zrI pukharAja cunIlAla (golDameTala)-muMbaI 18. zrI zAMtIlAla pUnamAjI caMdana-muMbaI 19. zrI maphatalAla harakhacaMda-muMbaI 20. zrI araviMda ke. zAha-muMbaI 21. zrI maphatalAla chogAlAlajI-muMbaI 22. zrI dhavalacaMdajI chaganarAjajI-muMbaI ke ti che, ja A ane mAre che te jarA hAra * che
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23. zrI caMpAlAla manarUpajI muNota-muMbaI 24. zrI manaharabhAI pI. saMghavI-muMbaI 25. zrI ramezabhAI sI. zAha-muMbaI 26. bAbulAla pI. saMghavI-muMbaI 20. zrI hasamukhalAla dhuDAlAla mahetA-surata 28. bhAIlAla bhogIlAla zAha-muMbaI 29. zrI bAbulAla DI. saMghavI-muMbaI 30. zrI mahudhA jaina saMgha-mahudhA zrutajJAna saMskArapInA "AjIvana zubhecchaka" 1. nemacaMda choTAlAla zAha-amadAvAda 2. 3. 4. maphatalAla DAhyAlAla dharu-amadAvAda caMpakalAla kALIdAsa zeTha-amadAvAda dhIrajalAla bhogIlAla mAjanI-amadAvAda 5. 6. .. . vIrendrakumAra bAbulAla-amadAvAda mohanalAla devIcaMda mahetA-muMbaI 9. vAghajIbhAI kALIdAsa morakhIyA-amadAvAda 10. surezakumAra bAlubhAI zAha-amadAvAda 11. zeTha sarUpacaMda phatecaMda-amadAvAda pramodabhAI navanItalAla gAMdhI-amadAvAda kIrtilAla maphatalAla gAMdhI-amadAvAda 12. babaladAsa dalachAcaMda vorA-amadAvAda 13. praviNakumAra cImanalAla gAMdhI-amadAvAda 14. dinezakumAra ema. zAha-amadAvAda 15. kezavalAla jItamala vorA-surata 16. hakamacaMda narasIdAsa zAha-dhoLakA 17. jabaramala pI. bhaNazAlI-muMbaI 18. dIpacaMda khetamalajI jaina muMbaI 19. satIzakumAra dalIcaMda gAMdhI-muMbaI 20. uttamacaMda pukharAjI boharA-muMbaI 21. bherucaMda TIkAjI boharA-muMbaI 22. amRtalAla pukharAjajI boharA-muMbaI 23. zaMkaralAlajI bhImAjI bhaNazAlI-muMbaI 24. bAbulAlajI gaNezamalajI saMghavI-muMbaI 25. gulAbacaMdajI tArAcaMdajI kocara-nAgapura 26. naTavaralAla popaTalAla mahetA-nAgapura 27. ramezakumAra kALucaMda mahetA-muMbaI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28. bAbulAlajI jugarAjajI saMghavI-muMbaI 29. royala meTala-muMbaI 30. azokakumAra jamarAjajI boharA-muMbaI 31. jabaramalajI AI. mAMDavIyA-muMbaI 32. bAlupura jaina zve.mU.pU. saMgha-AkolA 33. ghevaracaMda IzvaralAla zAha-UMjhA 34. vimaLAbena ramaNalAla gAMdhI-muMbaI 35. virendra pannAlAla zAha-amadAvAda 36. mANekacaMda tArAcaMdajI kocara-nAgapura 30. chaganalAla hIrAjI gaDA-AkolA 38. cImanalAla rAsaMgabhAI saMghavI-surata 39. bAbulAla zAMtIlAla koraDIyA-surata 40. jayaMtIlAla vAlacaMdabhAI saMghavI-surata 41. zAMtilAla mizrImalajI caMdana-muMbaI 42. kamalezabhAI pIrAjI bhaNazAlI-muMbaI 43. kAMtilAlajI hothIjI muNota-sAMcora 44. lalitabhAI bhaMvaracaMda zAha-muMbaI 45. pArasamalajI camanAjI-sAMcora 46. ramilAbena sevaMtIlAla saMghavI-junADIsA 4. prakAzajI dudamalajI caMdana-muMbaI 48. manoharamalajI pukharAjajI kaTAriyA-muMbaI 49. raghanAthamalajI nAgajIjI caMdana-muMbaI 50. prakAzamalajI dudaramalajI caMdana-muMbaI 51. caMpAlAlajI harakhacaMdajI muNota 52. pArasamalajI mAnamalajI saMghavI-muMbaI 53. raghunAthajI ghamaMDIrAmajI buraDa-muMbaI 54. vimaLAbena ramaNalAla gAMdhI zrutajJAna saMskArapITanA "AjIvana sabhyo" 2. 3. 4. 1. zeTha sevaMtIlAla kALIdAsa-surata navInakumAra choTAlAla mahetA-surata jaina zve.mU.pU. saMgha-bAraDolI bharatakumAra enDa ku.-vijayavADA 5. surezabhAI e. zAha-surendranagara 6. puSpAbena pI. koThArI-surendranagara .. damayaMtIbena bhANajIbhAI-mAMDavI puMDarIkabhAI e. zAha-muMbaI 9. 5.pU. caMdrasenavijayajI ma.sA.-borasada .. 10. popaTalAlajI gamanAjI-amadAvAda
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. hiMmatalAla esa. zAha-amadAvAda 12. vasaMtalAla ke. dozI-muMbaI 13. rAjezabhAI epha. zAha-bhAbhara 14. rUpasIbhAI jagasIbhAI-dudhavA 15. zAMtilAlajI zAha-kalakattA 10. araviMdabhAI maMgalAla zAha-surata 10. hasamukhalAla maphatalAla velIyA-DIsA 18. sumati korporezana-amadAvAda 19. dozI cunIlAla savacaMda-amadAvAda 20. bAbulAla mAdhavalAla vorA-amadAvAda 21. praviNakumAra je. koThArI-amadAvAda 22. jayaMtilAla rIkhavacaMda voharA-amadAvAda 23. koThArI DAhyAlAla dalapatabhAI-amadAvAda 24. DaoN. hemantabhAI-amadAvAda 25. kIrITakumAra choTAlAla adANI 26. ramaNalAla dhanajIbhAI zAha-rAmapurA-bhaMkoDA 20. koraDIyA bAbulAla zAmajIbhAI-amadAvAda 28. morakhayA rasIkabhAI parasottamadAsa-amadAvAda 29. morakhIyA hAlacaMda zobhAgacaMda-amadAvAda 30. manubhAI je. zAha-amadAvAda 31. prakAzabhAI baMsIlAla-muMbaI 32. kaMcana sTIla InDiyA-muMbaI 33. ghevaracaMda udAjI muNota-muMbaI 34. amRtalAla mAdhavalAla voherA-amadAvAda 35. babaladAsa popaTalAla vorA-amadAvAda 36. caMpakalAla parasottamadAsa morakhIyA-amadAvAda 30. jayezakumAra caMdulAla zAha-amadAvAda 38. sudhamasviAmI jJAna bhaMDAra-DIsA 39. dipaka enTaraprAIjha-punA 40 vinodabhAI harakhacaMda saMghavI-surata 41. azokakumAra navalacaMda bhAyANI-nAgapura 42. maphatalAla DI. jena-kalakattA 43. anIlakumAra mAMgIlAla jena-nAgapura 44. zAha nyAlacaMdajI dharamacaMdajI-nAgapura 45. bharatakumAra chanAlAla zAha-nAgapura 46. rAjendrakumAra amRtalAla nAgajI-nAgapura 40. nikhilabhAI ena. kusumanagara-nAgapura 48. motIkumAra narezabhAI mahetA-sIkaMdrAbAda 49. anilakumAra jaDIyA-lakhano 50. ramaNIkalAla viracaMda vorA-nAgapura 51. mahendrakumAra dhanajIbhAI roLIyA-muMbaI , re ja jI e che tajI che makAna yA ke ka hatI kare che vAta che. karITa eka ja RESE
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ hi haju karavA, kAma che. karI mAMka zake che. kAraNa ja E : para. dipakakumAra laheracaMda kocara-nAgapura 53. parezakumAra hIrAlAla desAI-surata 54. ramezabhAI DI. kubaDIyA-surata 55. bAbulAla kezavalAla morakhIyA-muMbaI 56. rAjubhAI maganalAla zAha-amadAvAda 50. padmasiddhi svAdhyAya maMdira-amadAvAda 58. rAjeSa hasamukhalAla mahetA-nAgapura 59. nirmalakumAra amRtalAla zAha-nAgapura 60. vI.yu. dozI-jabalapura 61. kAntilAla enDa phAdharsa-betula 2. zeTha zAntilAla bAdaramala-DIsA 63. zeTha babaladAsa bAdaramala-DIsA 64. zeTha amRtalAla bAdaramala-DIsA 5. zeTha jayaMtilAla bAdaramala-DIsA 66. zeTha zAntilAla khoDIdAsa-DIsA 60. sA. zrI zubhodayAzrIjI-kheDA. 68. zAha nirmalakumAra amRtalAla-nAgapura 69. mahetA rAjubhAI maganalAla-nAgapura 70. zAha vikramabhAI kalyANabhAI-nAgapura 01. saMghavI choTAlAla maNIlAla- surata 02. kIrtilAla kALIdAsa dozI-surata 03. azvinabhAI bacubhAI zAha-surata 04. TIpubena mizrImala caMdana-sAMcora 05. bAbubhAI jIvatarAjajI panAhI-muMbaI 06. surajamalajI vasarAjajI baraDa-muMbaI 07. munizrI tattvadarzanavijayajI ma.sA.-muMbaI 08. mahemadAvAda jena saMgha-mahemadAvAda 09. kIrtilAla gagaladAsa vorA-vAva 80. rIkhavacaMda maNilAla zeTha-vAva 81. bAbulAla vIracaMda koraDIyA-vAva 82. manubhAI premacaMda vorA-amadAvAda 83. saMpatalAla-amadAvAda 84. saMghavI zAMtilAla kALIdAsa-amadAvAda 85. vedamuthA caMpAlAla harakhacaMda-muMbaI 86. ramaNalAla amRtalAla zAha-amadAvAda 87. bhagavatIbena-muMbaI 88. pukharAja esa. jena-muMbaI 89. zAMtibhAI ema. saMghavI-muMbaI 90. mukezabhAI ema. zAha-muMbaI 1. pavanarAjI sumeramalajI bodharA-sikaMdrAbAda 92. zAha amaratalAla harakhacaMda-vAva N che -- che RE kare karI che
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93. rAjezakumArahasamukhalAla mahetA-nAgapura 94. praviNabhAI ke. zAha-bharUca 95. kIrtikumAra enDa kAM.-amadAvAda 96. rAjeSabhAI manubhAI zAha-amadAvAda 90. kIrtikumAra bAbulAla zAha-amadAvAda 98. dhaneza amaratalAla zAha-amadAvAda 100. premala jasavaMtalAla zAha-amadAvAda 101. dharmendra manubhAI zAha-amadAvAda 102. caMdreza rasIkalAla zAha-amadAvAda 103, gAMdhI vIracaMdabhAI parasottamadAsa-vIramagAma 104. kuMdanabhAI sumanabhAI zAha-amadAvAda 105. kamalezabhAI rasIkabhAI zAha-amadAvAda 106. bhadrezabhAI caMpakalAla sukhIyA-amadAvAda 107. vasaMtalAla ema. zAha-surata 108. praviNabhAI ke. zAha-bharUca 109. kIrtikumAra enDa ka.-amadAvAda 110, rAjeza manubhAI zAha-amadAvAda 111. zAha vinodabhAI sakaracaMda-amadAvAda 112. maraDIyA maMjulAbena zAMtilAla-maMDAra 113. sIdhI zAntAbena chogAjI-maMDAra 114. dozI maphatabena maMchAjI-maMDAra 115. bokaDIyA bhagavatIbena bAbulAla-maMDAra 116, jayotibena milApacaMdajI-maMDAra 117. bojhIyA amIbAI milApacaMdajI-maMDAra 118. sIMghI hIrAbena IzvaralAla-maMDAra 119. dozI bhagubena raMjanadAsa-maMDAra 120. kaTArIyA tArAbena tArAcaMdajI-maMDAra 121. maMchIbena zAMtilAlajI-maMDAra 122. dharU jaDAvabena samarathamalajI-maMDAra 123. koThArI zazibena genamalajI-maMDAra 124. koThArI jorAvaramalajI hiMmatamalajI-maMDAra 125. muthA devIcaMdajI varadhIcaMdajI-maMDAra 126. zAha zirISakumAra jIvaNalAla-vaDodarA 12. zAha samIpakumAra mahendrakumAra-vaDodarA 128. kIrtibhAI bAbulAla zAha-amadAvAda 129. dhanezakumAra amRtalAla zAha-amadAvAda 130. sunIlakumAra jayaMtIlAla zAha-amadAvAda 131. premalabhAI jayaMtIlAla zAha-amadAvAda 132. dharmendrabhAI manubhAI zAha-amadAvAda 133. caMdrezabhAI rasIkalAla zAha-amadAvAda
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ . karI hathi rAjaka . dA - - jika A ja kAra : ke ke te che. mAro dama C9 'saMkSipta viSayAnukrama [viSaya) pitrAMka | 1. TIkAkAranA maMgalAdi 2. mULakAranA maMgala Adi (gAthA-1) 3. arihaMtanA vaMdanArUpa maMgaLamAM zrI vijayarAjAnI kathA 4. viSaya Adi 5. mRgAvatI kathA 6. 24 dvAro (gAthA 2 thI 5) 34 6. dazatrika (gAthA 6 thI 8) 43 8. traNa nizIhi (gAthA-8) 46 9. bhuvanamala kathA 10. pradakSiNAtrika 11. harikUTa saMbaMdha 12. nirmAlyanuM lakSaNa 13. praNAmatrika (gAthA-9) 14. vijayadeva kathA 15. pUjAtrika (gAthA-10) 16. mRga brAhmaNa daSTAMta 10. sImanaga saMbaMdha 110 18. avasthAtrika (gAthA-11) 113 19. chadmasthAvasthAnI bhAvanA 116 20. nAmivinaminI kathA 110 21. kevaLI avasthA 120 22. devadatta kathA 23. siddhAvasthA 142 24. sumati kathA 5. traNa dizAnA nirIkSaNano tyAga (gAthA-13) 149 26. gaMdhAra zrAvaka kathA 150 ra0. pramArjanAtrika 28. puSkalI zrAvaka kathA 150 , 6 89 karI rahI 130 143 vA nA 155 A rIta ka E
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29. varNAditrika 30. caMdra narendra kathA 31. mudrAtrika (gAthA-14 thI 10) 32. mudrAno upayoga (gAthA-18) 33. dharmarUci kathA 34. praNidhAnatrika 35. naravAhana kathA 36. zeSatrikanuM kathana (gAthA-19) 37. zrIpeNanRpati tathA zrIpati zeThanI kathA Iti prathama prastAva. 38. naranArIne ubhA rahevAnI dizA 39. zrI dattA kathA 40. avagrahatrika 41. amita teja kathA saMghAcAra bhASyam anuvAda prathama bhAga pUrNa. saMghAcAra bhASyam anuvAda bhAga-1mAM jAvatI prathAoo 1. 2. 3. 4. 5. phaLa, bali tathA naivedha pUjA upara mRga brAhmaNanuM dRSTAMta 6. rAtri siddha pUjAmAM sImanaga parvatano adhikAra o. dravya ahitanI vaMdanA para nami-vinamino saMbaMdha .. kevalI avasthAne bhAvanAra maMtriputra devadattanI kathA 9. siddhavasthAnI bhAvanA para sumati mahAmAtyanI kathA 10. tridizA nirIkSaNanA tyAgamAM gaMdhAra zrAvakanI kathA 11. IriyAvahiyAnA saMbaMdhamAM puSpalI zrAvakanI kathA 12. varNAdikatrika para candra narendra kathA 162 163 166 167 101 108 181 194 197 13. paryaMkAsane namrutyurNanA pATha para dharmarUcinI kathA 14. praNidhAnatrika para naravAhananI kathA 204 206 213 213 viSaya arihaMtane karela vaMdanAdi maMgala che e viSayamAM vijaya rAjAnI kathA guru paraMparAnA viSayamAM mRgAvatInI kathA nisIhatrikanA varNanamAM bhuvanamallanI kathA praNAmatrika upara vijayadevanI kathA 15. pAMca abhigama upara zrISaNanRpati ane zrIpati zeThanI kathA 16. dizAnA niyamamAM dattAnI kathA 10. avagrahanA viSayamAM anitatejanI kathA patrAMka to 22 47 1 89 110 11 130 143 150 157 163 101 181 197 206 214
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkSIpaMthanALAnI A 0 mahAnizItha * bhagavatI sUtra 0 vasudeva hiMdI * bRhad bhASya - 2,,64,05,85,113,150, 156,150,100,204 - 6,150,100, 100, 199,204 - 8,13,66,60,80,82,86,97, 111,112, 222,221 - 15,60,68,71,78,82,83,84, 80,110, 129,162,108 - 20 - 20,81,82,83 - 21 - 33,34,41,82, 124, 140 - 41,81, 113, 140 - 41 - 42,00 - 44,40 - 44,84,80 - 70 - 06,07,205 - 09 - 80 - 80 - 81,83,110 81 * ja che * dharmaratna prakaraNa nizIthasUtra Avazyaka niryukti Avazyaka cUrNi Avazyaka vRtti vyavahAra cUrNi uttarAdhyayana sUtra (29 adhyayana) caityavaMdana cUrNi SoDazaka kalpasUtra lalita vistarA. '0 goDa (gauDa racita zabdakoSa) 0 nizItha carNi * bRhatsalya bhASya vasudevahiMDI tRtIyakhaMDa jIvAbhigama prazamarati rAjapraztIya upAMga paMcavastuka mahApuruSa caritra suyagaDAMga niryukti dazavaikAlika zivadharmottara vasudevahiMDI prathama khaMDa uttarAdhyayana vRtti samavasaraNa stava kalpa vizeSa cUrNi ke kalama 86,131 88 5 - - 111 - 111, 222 - 136 - 140 * * ka ' che * ja nI -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja " mAM jI karo * jIrNoddhAra prakIrNaka 0 tasvAmRta jJAnArNava yogatattva ratnasAra dazavaikAlika cUlikA TIkA 0 AcArAMga cUrNi 0 jJAtAdharma kathA jIvAbhigama laghu vivaraNa paMcAzaka 7 laghubhASyA 0 paMcAzaka vRtti 0 mArkaDeya purANa - 140 - 140 - 140 - 146 - 150,185 - 167, 195 - 100 - 100 - 85,109 - 194 - 196 - 16 1 kilo |zrI kalikuMDa pArzvanAthAya namaH II II zrI jItahirabuddhitilaka zAMticaMdrasUri sadagurubhyo namaH | . (7 prAkathana ) tapAgacchano apara paryAya eTale A.vi.zrI jagacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. A ja kAra ane A.vi. zrI devendrasUrIzvarajI ma.sA. pUjyapAda AcArya vijaya zrI ke devendrasUrIzvarajI mahArAjanA paTTaprabhAvaka zrI A.vi. zrI dharmaghoSasUrIzvarajI mahArAjAe temanA gurudeva A.vi. zrI devendrasUrIzvarajI mahArAja racita caityavaMdana bhASya graMtha upara "zrI saMghAcAra vidhi" nAmanI eka vistRta TIkAnuM " nirmANa karyuM. A TIkA "saMghAcAra bhASyanA nAmathI sarvavidita che. graMthakAra zrI dharmaghoSasUrIzvarajI mahArAjae vi.saM. 1302mAM ujjainamAM AcArya vijaya zrI devendrasUri mahArAjAnA varada haste saMyamane grahaNa karyuM. temanuM nAma munizrI dharmakIti vijaya paDyuM. vi.saM. 1328mAM eTale ke mAtra 26 varSanA dIkSA paryAyamAM AcArya paddhI prApta thaI. eTaluM ja nahI paNa A AcAryonI bhagavaMta dharmaghoSasUrIzvarajI mahArAjA A. devendrasUri pachI 4mAM paTTadhara banyA. ' saMghAcAra bhASyanI racanAno kALa AcAryapadanI prApti pahelAno saMbhave che che, kAraNa ke saMghAcAra TIkAmAM aMte sudharmakIrti evo potAnA nAmano ullekha karelo che tethI kahI zakAya ke prAyaH vi.saM. 1328 pUrve A bhASyanI racanA thaI jaze. prastuta graMthamAM graMthakAra maharSie anekavidha graMthonuM dohana karIne aneka zAstrapATho ApIne A graMthanI mahAnatAmAM vadhAro karyo che. tapAgacchAdhirAja e bhagavaMtano A graMtha eka zAstragraMtha samo che. tenA zAstrapATho aneka graMthomAM sAkSIpATha rUpe ApavAmAM Ave che. che
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nuM svaracita aneka stotro, stutio, stava tathA dharmadizanAo AdithI graMtha khuba ja samRddha che. samavasaraNa stava Adi dvArA samavasaraNanuM khuba ja sarasa varNana karyuM che. - adhAvadhi A graMthano anuvAda thayo na hato. vi.saM. 204mAM vaDodarAmAM cAturmAsamAM vidvana maniSi zrI municandravijayajI mahArAjAe saMghAcAra bhASyanA anuvAda mATe preraNA karI. kalikuMDa tIrthoddhAraka pUjya gurudeva zrI ' rAjendrasUrIzvarajI ma.sA.e samaMti ApI. pU.paM.pra. zrI rAjazekharavijayajI gaNivarye mArgadarzana ApI anuvAda mATe mArga saraLa karI Apyo. pUjya muni zrI municaMdra vijayajI ma.sA.e (hAlamAM A.vi.zrI municaMdrasUrIzvarajI mahArAjA) anuvAda mATe upayogI sAmagrI temaja prAcIna hastaprato Adi meLavI ApI eka moTo upakAra karyo. - vidvAno mATe saraLa paNa mArA mATe atyaMta durgama A kArya mATe aneka mahAtmAoe khUba ja sahayoga Apyo che. vidvadvarya munirAjazrI dhuraMdhara vijayajI mahArAjAe DIsA cAturmAsa daramyAna A graMtha vaMcAvI ghaNA sUcano sUcavyA hatA. temaja prathama bhAganuM pUpharIDIMga paNa karI ApyuM hatuM - pUjya gurudeva, pU.paM. zrI kulacaMdra vijayajI gaNivarya, pU. munizrI yazoratna vijayajI ma.sA., muni zrI ratnajyota vijayajI ma., muni zrI rAjaratna vijayajI ma, munizrI rAjahaMsa vijayajI ma. tathA munizrI rAjadharma vijayajI ma. Adie padArthonA spaSTIkaraNa, graMthasaMzodhana temaja prUpha saMzodhana Adi kAryamAM sahayoga Apyo hato te bhUlI zakAya tema nathI. 'jI matidaurbalya, graMtha jaTilatA Adine kAraNe temaja azuddhine kAraNe graMthamAM A kSati rahevA pAmI haze. vidvAna puruSo tene santavya gaNIne jarUra sUcanA karI na zakaze. prAcIna pratinA AdhAre seMkaDo sthaLoe prInTeDa pratane zuddha karIne anuvAda karavA prayatna karela che. pU.A.zrI municaMdrasUrIzvarajI ma.sA. sAhityasaMzodhananA aneka kAryo vacce paNa eka samRddhaprastAvanA lakhIne anupama saujanya batAvyuM che. paramAtmAnI AjJA viruddha ane graMthakAra maharSinA Azaya viruddha kAMIpaNa. . nirUpaNa karAyuM hoya te badala micchAmI dukkaDama. A ja , sAMja : che mata jo ke kalikuMDa tIrthoddhAraka AcArya vijaya zrI rAjendrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya muni rAjapadmavijaya ma. A A ke che karo - . . che S
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam | zrImate vIranAthAya namaH || || zrI dharmanAvAya namaH | zrI siddhi-vinaya-bhadra-vilAsa-kAra-araviMda-yazovijaya-jinacaMdavijayAdibhyo namaH prastAvanA B. caiityavaMdana bhASya uparanI vistRta TIkA saMghAcArabhASyano gujarAtI anuvAda prathamavAra pragaTa thaI rahyo che te ghaNA AnaMdano viSaya che. grantha ane granthakAra caityavaMdanabhASyanI racanA 4pamAM paTTadhara tapAgacchIya A. devendrasUrijIe karI che ane bhASyakAranA ja ziSyaratna ane 46mAM paTTadhara tapAgacchIya A. zrI dharmaghoSasUri ma.sA. saMghAcAra bhASyanI TIkAnI racanA karI che. teo banne vi.saM. 128pamA tapagacchanA sthApaka 44mA paTTadhara A. zrI jagaccandrasUri ma.sA.nI paTTaparaMparAmAM thayA che. A. zrI jagaccandrasUrijIe caitragathvIya upAdhyAya zrI devabhadrajInI sahAyathI kriyoddhAra karyo hato. A jagaccandrasUri ma.e potAnA gurubhagavaMta A. maNiratnasUri ma.sA.no svargavAsa thayo tyArathI (vi.saM. 1274) akhaMDa AyaMbila tapa zarU karela. vi.saM. 1285mAM teozrI AhaDa (udayapara pAse) nagaramAM nadI kAMThe AtApanA laI rahyA hatA tyAre mevADanA rANA jaitrasiMha emanA darzana karI prabhAvita thaI gayo. eNe kahyuM. "A to mahAtapasvI che tyArathI nigraMtha gacchanuM pAMcamuM nAma vaDagaccha nAma pracalita hatuM tenA sthAne chaThThuM nAma 'tapAgaccha' pracalita thayuM. cittoDanI rAjasabhAmAM digaMbara vAdIone jItavAnA kAraNe rANA jaitrasiMhe A. jagacaMdrasUrine hIralA biruda ApyuM. kezariyAjI tIrthanI pratiSThA prAyaH A AcArya bhagavaMtanA haste thaI che. teozrI vastupALanA charI pALatA saMghamA padhAryA hatA. giranAra, AbUnI pratiSThAmAM paNa upasthita hatA. (teonA upadezathI) vi.saM. 1295mAM jJAtAdharma kathA pATaNamAM lakhAI hatI ane vi.saM. 1279mAM e Agama graMthanuM vAMcana emanA paTTadhara A. devendrasUrijIe jaMgharALamAM karyuM hatuM. bhASyakAra A. devendrasUrijI 45mA paTTadhara A. devendrasUrinA samayamAM tapagacchanI be zAkhAo vRddhapoSALa ane laghupoSALa astitvamAM AvI. A. vijayacaMdrasUri paNa A jagaccandrasUrijInA ziSya hatA. paraMtu devadravyAdithI banelI hovAnA kAraNe je moTI poSALamAM utaravAnI A. jagaccandrasUri ma.sA.e nA pADelI. temAM A. vijayacaMdrasUri 12 varSa rahyA ane AcAra-vicAramAM aneka chuTachATo
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam ApI. AthI A. devendrasUri ma. jyAre mALavAmAM vicarI khaMbhAta padhAryA tyAre nAnI poSALamAM utaryA. ane Ama vi.saM. 1319mAM tapagacchanA spaSTa bhAgalA paDyA. poSALAnA kAraNe zAkhAnA nAma vRddhapoSALa zAkhA ane laghupoSANa zAkhA tarIke prasiddha thayA. A. devendrasUri laghu poSAlika zAkhAnA agraNI banyA. A jagaccasUrinA kiyoddhAramAM paNa teo sAthe hatA. A. devendrasUri zAMta, jJAnI, kriyAniSTha hatA. emanI upadezazailI ghaNI asarakAraka hatI. aMcalagacchanA 44mA A. mahendrasiMhasUrie temanA vAtsalyabharyA upadezathI kriyoddhAra karI (vi.saM. 1307mAM tharAdamAM) zuddha mArga svIkAryo hato. cittoDanA killAmAM zAmaLIyA pArzvanAthanuM jinAlaya samarasiMha rANAe AcAryazrInI preraNAthI baMdhAveluM. vi.saM. 130ramAM A. devendrasUri urjana padhAryA tyAre tyAM varahaDiyA gotranA zeTha jinabhadranA putra vIradavalanA lagna prasaMge yojAyelA bhakti mahotsavamAM padhAravAnuM thayuM. AcAryazrIe saMsAranI asAratAnuM evuM suMdara vivecana pravacana daramiyAna karyuM ke lagnotsuka viradhavalanuM haiyuM vairAgyathI bhIMjAI gayuM.......... ane lagnotsava dIkSA mahotsava banI gayo. viradhavala ane pAchaLathI enA bhAI bhImadeva AcAryazrInA varadahaste rajoharaNa laI nAcI uThyA. emanAM nAma paDyA muni vidyAnaMda vijaya ane muni dharmakIrtivijaya. (gurnAvalI zlo. 151 thI 164) A. devendrasUrinuM vyAkhyAna khaMbhAtanA kumArapAla vihAramAM cAlatuM hatuM tyAre vastupALa maMtrIe sAmAyika karanArane muhapattInI prabhAvanA karelI. 1800muhapattIovaparAI hatI. vi.saM. 132 2mAM (matAMtare 1304mAM) pAlanapura pallavIyA pArzvanAtha jinAlayamAM A ghaTanA vIjApuramAM banyAno matAMtara che. 1 rANA jesiMha parama jena banelA. emanI traNa peDhI sudhI A vAraso cAlyo che. rANAe evo nirNaya karelo ke mevADamAM jyAM jyAM killo bAMdhavAmAM Ave tyAM zrI RSabhadeva bha.nuM jinAlaya paNa banAvavAmAM Ave (voTare nava re naH pahitnI zrI viSama sevanI vevarAvarza nIva revAre hai yuvarAja kuMbhAnA pharamAnamAMthI) ra-gurnAvalI zlo. 13pa thI saMgrAma sonInA pUrvaja sonI sAMgaNe be zAkhAmAMthI kaI zAkhA sAcI te jANavA tapa karyuM. zAsanadevIe kahyuM ke- "A. devendrasUrinI laghupozALa zAkhA sAcI che. ane te ja lAMbAkALa sudhI cAlavAnI che." Aje A zAkhA cAle che. vRddhapozALA zAkhA pAchaLathI AmAM maLI gaI hatI.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam upA. vidyAnaMdagaNine AcAryapada ane paM. dharmakIrtine upAdhyAyapada pradAna karyuM. A prasaMge maMDapamAM kezaranA chAMTaNA thayelA. A. vidyAnaMdasUri ghaNA vidvAna hatA. emaNe vidyAnaMdavyAkaraNa"nI racanA karI che. paNa, emanuM AyuSya alpa hovAthI paTTaprabhAvaka- emanA nAnAbhAI banyA. A. devendrasUri ma.e ghaNA graMtho racyA che. traNa bhASya ane pAMca karmagraMtha, sudaMsaNAcariya va. uparAMta karmagraMtha TIkA, dharmaratna prakaraNa TIkA, vRMdAvRtti vagere ghaNAM TIkA graMtho aneka stotra, stava paNa racyA che. A. devendrasUri ma. vi.saM. 1327mAM mALavAmAM kALadharma pAmyA enA 13mA divase AcAryavidyAnaMdasUri vIjApuramAM kALadharma pAmyA. AthI vRddhapoSALanA A. kSemakIrtisUrie vi.saM. 1328mAM vijApuramAM upA. dharmakIrtine AcAryapada pradAna karI A. dharmaghoSasUri tarIke ghoSita karyA. Ama A. vidyAnaMdasUri ane A. dharmaghoSasUri banne (bhAIo) A. devendrasUrinA paTTadhara gaNavAthI A. dharmaghoSasUri 46mA paTTadhara banyA. A. devendrasUrinA kALadharmanA samAcAra sAMbhaLI bhIma zreSThie bAra varSa sudhI anAjano tyAga karyo. TIkAkAra A. dharmaghoSasUri A. dharmaghoSasUri jabarA mAMtrika ane nimittajJa hatA. nAMdurInA dedAzA vijApura AvIne vaselA ane dedAzAnA svargavAsa pachI emano dIkaro pethaDa atyaMta daridra banI gayelo. tyAre A. dharmaghoSasUrijI vIjApura padhArelA ane vyAkhyAnamAM sUrijIe parigraha parimANanI evI agatyatA samajAvI ke moTAbhAganA zrAvako parigrahanuM parimANa levA taiyAra thaI gayA. tyAre daridra pethaDe lAkha rUpiyAnuM parimANa mAMgyuM. AcAryazrIe enuM lalATa joI kahyuM- bhaviSyano vicAra kara... chevaTe AcArya ma.nA sUcana mujaba pAMcalAkhanuM parigraha parimANa dhAraNa karyu. A kAraNe pethaDazA emane potAnA dharmadAtA guru mAnatA hatA. mAMDavagaDhamAM AcAryazrI padhAryA tyAre pethaDamaMtrIe guru ma.no bhavya sAmaiyApUrvaka nagarapraveza karAvelo. cAturmAsamAM bhagavatIsUtranA zravaNa vakhate pratyeka goyamA' zabdanA zravaNa vakhate sonAmahorathI pUjana kareluM. batrIsa varSanI bharayuvAnavayamA pethaDazA ane prathamaNIe Aja AcArya bhagavaMta pAse caturthavrata uccaryuM hatuM. AcAryazrInA upadezathI pethaDe 84 jinAlayo ane 7 jJAnabhaMDAro banAvyA. zatruMjaya upara RSabha jinaprAsAda nirmANamAM 21 ghaDI suvarNa vAparyuM. A dharmaghoSasUri ma. e giranAranI yAtrA karI gIranAratIrtha kalpa (32 zloka)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam banAvelo. tyAMthI prabhAsa pATaNa padhAryA. samudra kinAre ubhA rahI "maMtramaya samudrastotra'no pATha karatAM dariyAmAM moTI bharatI AvI ane AcAryazrInA caraNakamaLamAM dariyAlAle ratnono Dhagalo karI dIdho. jUno kapardIyakSane paNa AcAryazrIe maMtra dhyAna dvArA pragaTa karI samakIti banAvI zAsanarakSaka banAvyo hato. pethaDazAnA putra maMtrI jhAjhaNazAe mAMDavagaDhathI zatruMjaya giranAra tIrthano bhavya 6'rI pAlaka saMgha A dharmaghoSasUrijInI nizrAmAM kADhelo. mAMDavagaDhamAM AcArya dharmaghoSasUrijInA praveza prasaMge maMtrI pethaDazAe 72 hajAra TaMkano vyaya karelo. AcAryazrI maMtrazaktinA paNa paracAo graMthamAM maLe che. 1. maMtrita vaDA jANI paraThavavA Adeza karyo ane vahorAvanAra strIne caMbhita karI. 2. vIjApuramAM vyAkhyAnamAM svarabhaMga mATe kAmaNa karanArane caMbhita karI dIdho. 3. ujjainamAM duyogI jaina sAdhune parezAna karato. eNe AcAryazrInA upAzrayamAM uMdarano upadrava karyo. AcAryazrIe jApa karatAM rADo pADato yogI AvI pagamAM paDyo, kSamA mAMgI. 4. godharAmAM zAkinI AcAryazrIno pATa uThAvI gaI. eNIne svaibhita karI zikSA karI. 5. brahma maMDaLamAM AcAryazrIne sApa karaDyo. saMgha ciMtAmAM paDyo. AcArya bha. kaheH ciMtA na karo. savAre pUrvadaravAjethI praveza karatAM kaThiyArA pAsethI viSaharaNI vela laI lejo. enuM pAMdaDuM suMTha sAthe ghasI DaMkha para lagAvavAthI jhera UtarI jaze. jhera to utarI gayuM paNa, vanaspatinI virAdhanAnA prAyazcita tarIke jIMdagIbhara cha vigaIno saMpUrNa tyAga AcAryazrIe karI dIdho! AcAryazrI zIghra kavi hatA. eka maMtrI prAcIna yamakamaya stutio batAvI kahe Aje AvA koI kavirahyA nathI. bIjA divase upAzrayanI divAla upara 'navRSa'thI zarU thatAM ATha kAvyo sUrijIe lakhI dIdhA. vAMcIne maMtrI moMmA AMgaLA nAMkhI gayo. vi.saM. 133ramAM ziSya somaprabhane AcArya pade birAjita karyA ane potAnI maMtrapothI nUtana AcAryane ApI. nUtana A. somaprabhasUri kahe : "gurudeva ! kAM cAritranI ArAdhanA suMdara karuM evA AzISa Apo, kAM maMtrapothI. maMtrapothIne jIravavAnuM ApanA jevuM baLa mArAmAM nathI.' tyAre AcAryazrIe maMtrapothI jalazaraNa karI. vi.saM. 1357mAM A. dharmaghoSasUrino svargavAsa thayo.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam AcArya dharmaghoSasUrijIe racelA graMtho AcAryazrIe vipula pramANamAM sAhityanuM sarjana karyuM che. te A pramANe - 1. saMghAcAra bhASyavivaraNa - RSabhadeva kezaramala ratalAma 1938mAM prasiddha 2. suadhamma thava 3. dussamakAla samaLasaMghathayuM - gA. 26 sAvacUrika , 4. kAyasthiti prakaraNa stavAvacUrikA 5. caturvizatijina pUrvabhava stava - gA. 24 (AtmAnaMdasabhA prakAzita) 6. prAstAzarmathI zarU thatuM stotra zlo. 8 7. devendraraniza thI zarU thatuM zleSa stotra - jina stavana glo.9 jaina stotra saMdoha bhA-1 pR. 13mAM prakAzita 8. yUya yuvA vaMthI zarU thatI zleSa stutio 9. jayavRSabha (racanA vi.saM. 1350) thI zarU thatI stuti yamaka ATha zloka (kula 28 zloka) avacUri sahita anya avacUri sAthe jaina stotra samuccaya (172-180)mAM prasiddha che. jaina saMskRta pAThazALA mahesANA dvArA prakAzita I.sa. 1913 stotra ratnAkara bhA-1 patra 1-7)mAM prasiddha avacUri sAthe 10. saDhajIakaththo (racanA vi.saM. 1357) gA. 225 AgamodhdhAraka graMthamALAmAM TIkA sAthe prakAzita. 11. maMtragarbhita pArzvanAtha stotra zlo. 13 1ra. lokAntika devaloka jinastavana gA. 16 avacUri sahita 13. yonistava gA. 13 pU. jaina AtmAnaMda sabhA vi.saM. 1968 14. satuMjaya mahAtirthIkappa gA. 39 (AgamoddhAra graMthamALAmAM prakAzita) 15. aSTApada tIrthakalpa (zlo. ra5) (vividha tIrthakalpamAM 10mo kalpa) 16. giranAra tIrtha kalpa zlo. 3ra bhaktAmara stotrapAdamUrti (bhA.17mAM prakAzita) 17. sametazikhara tIrtha kalpa zlo. 16 18. samavasaraNa prakaraNa gA. 28 AtmAnaMdasabhA dvArA avacUrisAthe prakAzita jainadharma prasAraka sabhA dvArA paNa prakAzita 19. lokanAlikA dvAtrizikA zlo. 3ra jaina AtmAnaMda sabhA dvArA prakAzita vi.saM. - 1968. 20. yugapradhAna stotra prA.gA. 24 21. IsimaMDalathora gA. 228 muktikamala jainamohanamALAmAM prakAzita avacUri sAthe jaina stotra saMdoha bhA-1mAM sArAbhAI navAba dvArA prakAzita 22. parigraha pramANa stavana gA. 39
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam / 23. bhAvicaturvizatijina stavana glo. 14 24. pArzvanAtha stavana gA. 9 25. pArzvanAtha tIrtha stotra zlo. 11 26. pUrvArdha saMskRta- uttarArdhaprAkRta bhASAmayastavana glo. 9 (jainastotra saMdoha bhA-1 pR. 13-14)mAM chapAyuM che. 27. bhavatrayastava gA. 24 28. pAMtrIsa jinavANI stavana gA. 16 29. jIvavicAra stava gA. 40 - 30. yamakamaya vartamAna caturvizati jina stavana glo. 39 vagere kAlakAcArya kathA (prAkRta 10 pagAthA) samabhAva zataka (jena graMthAvalI pR.113) paramANu vicAra patrizikA muktikamala jaina mohanamALAmAM prakAzita baMdhaSatrizikA(avacUri sAthe) muktikamala jaina mohanamALAmAM prakAzita kAlasattari (saTIka) AtmAnaMda sabhA prakAzita. vi.saM. 1968 haima laghunyAsa (graM. 9000) yugapradhAna stotra, bhavasthitistava, kAyasthiti pra. stava, stuti caturvizati, deha sthiti prakaraNa, caturvizati jina stuti, caturvizati jina stavana graMtha racanAnI uparokta vigata jaina paraMparAno ItihAsa bhA-3, jaina saMskRta sAhityano ItihAsa, jaina graMthAvalI, jinaratna koza, jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa AdinA AdhAre taiyAra karI che. dareka graMtho pragaTa thayelA nathI. ane pragaTa thayelA paNa badhA graMtho ame joI zakyA nathI. eTale AmAM koI kRti anya dharmaghoSasUrijInI hoI zake. jaina stotra saMgrahamAM A. dharmaghoSasUrijInA 23 stotro prasiddha thayA che. teo zrIe potAnA guru ma.nA sAhityika kAryomAM paNa sahAya karI che. eozrInA guru ma. pU. A. bha. devendrasUri ma. karmagraMtha TIkAnI prazastimAM emanA banne ziSyo (ane banne bhAIo) viSe lakhe che ke vibudhavaradharmakIrtizrIvidyAnandasUrimukhyaiH / / sva-parasamayaikakuzalaistadeva saMzodhitA ceyam // A. dharmaghoSasUrijInA upadezathI diyANAnA saMghe vi.saM. 1339 mahA suda13nA roja graMthabhaMDAranI sthApanA karI hatI. mevADanA sonagarA zrImAlI maMtrI sImaMdharanA parivAre paNa AcAryazrInI preraNAthI graMtho lakhAvyA hatA. saMghAcAra bhASya tarIke jANItA saMghAcAravidhivRtti sahita devavaMdana (caityavaMdana) bhASyanuM prakAzana vi.saM. 1994mAM RSabhadeva kezarImala the. saMsthA ratalAmathI thayuM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam che. A saMskaraNa vistRta viSayAnukrama, kathAsUci, devaguru stuti, dezanA saMgraha, sAkSI tarIke apAyelA subhASitonI sUci, sAkSigraMtha sUci, sAkSizloka-akArAdisUci vagere ApyA che ane zrI sAgarajI ma.sA.e saMskRtamAM vistRta prastAvanA lakhI che. A prastAvanAno keTaloka sArAMza A pramANe che. bhASyakAra A. devendrasUri ma.sA.nA ziSyaratna A. dharmaghoSasUrijIe ja vistRta TIkA racI hovAthI graMthanA padArthonA spaSTIkaraNamAM kyAMya gUcavADo nathI. je vividha matAMtaronuM khaMDana prastuta graMthamAM che tenI TUMkI vigata A pramANe che. 1. rAtre jinAlayamAM javAno niSedha karatAM kharataragacchIya vagerene vasudevahiMDInA sAkSIpAThapUrvaka uttara. 2. jinezvara bhagavaMta samakSa naivedya, phaLa, bali vagereno niSedha karanAra pallavika va.ne vasudevahiMDInA pAThapUrvaka uttara. 3. 'paDhamaM hor3a maMgar' pATha mAnanAra aMcalagacchIya pakSakArane vividha sAkSipATho pUrvaka uttara. 4. jinezvara bhagavaMta pAse IriyAvahiyA karatAM sthApanA-sthApavAnA AgrahIne skaMdakacaritanA pATha dvArA samAdhAna. 5. siddhonI pUjAno niSedha karanArane uttara. 6. dareka anuSThAnomAM IriyAvahiyA'nI jarUrata na mAnanArane uttara. 7. cothI thoya na mAnanArane uttara. caityavaMdana bhASyanA padArthonI vistRta chaNAvaTa karato prastuta graMtha ghaNo mahattvano che. caturvidhasaMghamAM darekane mATe atyaMta upayogI A graMthano gujarAtI anuvAda vidvadharya munirAjazrI rAjapadma vi.ma. e karyo che. A anuvAda thavAthI mAtra gujarAtI samajanArA bhAvuko paNa AnAthI lAbhAnvita thaze. anuvAda kArya keTaluM muzkela hoya che enI samaja sAdhAraNa vAcakane AvI zake nahIM. graMthakAranA Azayane samajIne sAmAnya mAmasa paNa samajI zake evI saNaraLa ane subodha bhASAmAM Alekhana karavuM e moTo paDakAra che. anuvAdaka munizrIne ghaNAM ghaNAM dhanyavAda ! A graMthonuM vAMcana karI sahu prabhubhaktimAM taraboLa bane. vidhi sAcavavAno pUro khyAla rAkhe e ja AzA. caitra vada-9 zrI bhadra-kIrti vihAradhAma mu. vAghapurA, bhIlaDIyAjI-DIsA hAIve pU.A.bha. zrI bhadrasUrizvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pU. munirAjazrI jinacandra vijaya ma.sA.nA vineya A. vijaya municandrasUri
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 0 = da ja zrI saGghAcAra bhASyam tapAgacchagagananabhomaNi zrI devendrasUri mahArAjAe racelA zrI caityavaMdana bhASya ane pUjyapAdanA aMtevAsI zrI dharmaghoSasUri mahArAjAe racela svopajJavRtti saMghAcAravidhinA anuvAdano bRhad viSayAnukramaH viSaya ( patra naM. TIkAkAranuM maMgaLa, AcAravidhinA kathananI pratijJA, dharmamAM paropakAranuM mahattva paropakAramAM zreSTha dharmadezanA, saMghAcAranI vidhino upadeza vaMdanIyone vaMdanAdithI maMgala Adi (1 gAthA) prabhunA cAra atizaya parameSThIone karAtA namaskAranA hetuo arihaMtavaMdanAthI maMgalanI prApti vijayanRpanI kathA, abhinaMdana- jaganaMdana muninI dezanA, jinezvaranI zeSano svIkAra, vAsudevanI RddhinuM varNa, gAma Akara AdinI vyAkhyA, tripRSThanI sAthe svayaMprabhAno vivAha, zrI vijaya nAmano putra, rAjakumAra vijayanuM varNana, naimittikano Agama, vijayasenano roSa, jaina zAstramAM batAvelA nimittonI yathArthatA, nimittonA bhedo, je thavAnuM hoya te thAya ja che. viSaya upara zikhibrAhmaNanI kathA, sAta divasanA pauSadha dvArA rakSA, zreyAMsanAthanI stuti, mUrti upara vijaLI, maNimaya yakSanI pratimAnuM nirmANa, amitatejanuM Agamana, parameSThI kAvya 13 cetya zabdono artha, caityavaMdana guru sAkSIe paNa thAya, prayojananA be bheda anaMtara tathA paraMpara, sUtrAdinuM lakSaNa, niryukti AdinI pramANatA, jIta vyavahAra paNa pramANabhUta 19 paraMparAmAM mRgAvatInuM dRSTAMta, kauzAMbImAM zatAnIka ane mRgAvatI, sabhAnuM nirmANa, soma dvArA citrakAma, sAketamAM surapriya yakSa, varadAna, vastranI pavitratA, yakSanI pUjA, somacitrakAranA jamaNA aMgUThAno cheda, punaH varadAna, pradyota dvArA citranuM varNa, dUtane mokalyo, atisArathI zatAnikanuM maraNa, mRgAvatInI mAyA, ujjayinIthI ITanuM lAvavuM, AzAnA doSo, vIra prabhunI padharAmaNI, vIraprabhunI stuti, yAsA sAsAnuM dRSTAMta, caMpAmAM anaMgasena sonI, pAMcaso strI, darpaNa dvArA ghA, sonInI prathama patnI brAhmaNa putra, sonI brAhmaNaputranI bena tarIke, bena dvArA zokya patnInI hatyA, viSayonI niMdA, mRgAvatI AdinI dIkSA, kauzAMbImAM udAyana sudharmA svAmIthI laIne dharmaghoSa pUrvadhara sudhInI paraMparA ITanA dRSTAMtano upAya 33 sarva anuSThAnonuM mULa caityavaMdanA 31 32 33.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 24 dvAro ane caityavaMdanAnA 2074 sthAno (bIjI thI pAMcamI gAthA) khamAsamaNanA padonI saMkhyAnuM akathana nAmatava AdimAM saMpadAonI saMgati cUlikA stutinI siddhi namaskAra, stuti tathA stotramAM bheda AzAtanAnI saMkhyAno vicAra dazatrikano akSarArtha (6-7 gAthA) traNa nizIhinuM sthAna, bhuvanamala rAjAnI kathA, kusumapurI nagara- rAjA tathA rAjakumAranuM varNana, karabhanuM Agamana, ratnamAlA mATe gamana, siddhArthapuranA rAjAnuM Agamana, mUccha, abhayaghoSasUrinI dezanA, madanarekhA mULadeva banI. ratnasAra bhuvanamalla banyA, gurumahArAja dvArA upadeza, varuNA nadInA kAMThe AdinAthanuM jinAlaya, vAnaranI mAyA, amitagati asura, sumati kevaLInI dezanA, kRtamaMgalAmAM dhanazreSThInI putrI jayasuMdarI, nisIhino bhaMga, bhAbhInaNaMda vAghaNa banyA, tyAMthI narakamAM, bhAbhIno jIva zrI zUrarAjAnI patnI, naNaMdano jIva bhAbhInI putrI, yogI darzana, devapUjAnuM phaLa, bhuvanamallanuM pAchuM lAvavuM, patnInA dharmo, vijayapatAkA ane ratnamAlAno vivAha, svayaMvara maMDapa, goLA kADhavA dvArA rAdhAvedha, sabhAmAM dharmacarcA, kSullaka muni dvArA be goLAnuM dRSTAMta, zrAvaka dharma, dIkSA, samAcAramAM tatparatA bhAva arihaMtanI kalpanA karI pradakSiNA ApavI, pradakSiNA zAstrokta, harikUTa parvatano saMbaMdha, citravega tathA vicitravega vidyAdhara, vimalaguptasUrino upadeza, bhaIanI kathA. deva prasanna, ciMtAmaNinI prApti, sAgaramAM ratnapAta, dravyabhAva pUjA, vimala gurunI dezanA, vicitravegano pravrajyA svIkAra, zoka nivAraNa, citravegane kevaLajJAna, saudharmendra dvArA tyAM jinAlaya nirmANa, prativarSe mahotsava, vasudeva dvArA jinAlayanuM dvArodghATana, AdinAtha prabhunI stuti, dvAra pUjA, nirmAlyanuM lakSaNa praNAmatrikanuM svarUpa, (gAthA-9) vijayadevanI kathA, vijayA rAjadhAnInuM varNana, siddhAyatana tathA pratimAnuM varNana. pustaka ratnanuM varNana, pUjAvidhi, prabhustuti, jinaasthipUjA, pUjAtrika, puSpapUjAe bIjI pujAnuM upalakSaNa, pUjAmAM mukhakoza, mULanAyakanI vizeSa pUjA, mATInI pratimAnI puSpa pUjA, agrapUjAmAM, azanapUjA, deva mATe banAvAyeluM bhojana sAdhune khape, azana Adi dvArA balInuM vidhAna, divo tathA AratInI siddhi, thApA Agama samarthita, bali ane dIpa pUjAnI siddhi, yathAchaMda kalpanAno niSedha, mRgabrAhmaNanI kathA, gaganavallabha nagara, vidyudaMSTra vidyAdhara, pratimAsthita muninuM apaharaNa, dharaNendrano roSa, vidyAno apahAra, rAjarSi muninuM caritra, vItazokanagara, pa9 75
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam vaijyata tathA satyazrI, saMyaMta tathA jayaMta, svayaMbhU tIrthakarano upadeza, Avazyaka sUtra AdimAM balinI vidhi, jayaMta dharaNendra banyo. saMyaMtano jinakalpa svIkAra, kevaLajJAna. siMhapura, siMhasena, rAmakRSNA, subuddhi maMtrI, zrIbhUti purohita, bhavyamitra sArthavAha, thApaNa, vAhaNano bhaMga, dhanagraMthInI prApti, pravrajyAno vicAra, vAghaNa dvArA bhakSaNa, siMhacaMdra kumAra, agandhananAga, hrImatIno upadeza, rAmakRSNA kevaLIno upadeza, kozalAmAM mRgabrAhmaNa, madirA priyA, vANI putrI, naivedya banAvyuM, sAdhuone vahorAvyuM, mAyAthI mRganuM strIpaNu, vAruNI pUrNacaMdra banI, madirA hImatI banI, siMhasena azanivega hAthI banyA, viSadhara banela purohita dvArA sarpadaMza, maraNAMta upasarga, siMhacaMdrano upadeza maLatA dhArmika banela hovAthI ArAdhanA, zukadevalokamAM deva, sApa pAMcamI nArakImAM, siMhacaMdra raiveyakamAM, pUrNacaMdra rAjAne zrAvakapaNAnI prApti, nityAlokamAM yazodharA, jinastuti, guNavatI sAdhvI pAse dIkSA, lAMtakamAM deva, razimavega dvArA zrAvakadharmanI ArAdhanA, haricaMdra muninI dezanA, razmivega dvArA dIkSA svIkAra, purohitanuM ajagarapaNuM, muni lAMtakadevamAM, ajagara dhUmA nArakImAM, siMhasena vajAyudha banyA, pUrNacaMdra ratnAyudha banyA, vajAyudha muninI dezanA, ahiMsAnA cAra prakAra, bhISmanuM kRSNane uddhodhana, mAMsabhojI paNa hiMsaka- mArkaMDeya RSi, sAta prakAranA vadha karanAra, vajAyudha munino kAussagga, purohitano jIva atikASTa, vajAyudha sarvAthasiddhamAM, atikaSTa apratiSThAna narakamAM 105 ratnAyudha tathA ratnamAlA azrutamAM, tyAMthI vItabhaya ane vibhISaNa nAmanA baLadeva vAsudeva, vItabhaya lAMtaka devalokamAM, vibhISaNa zarkarA prabhAmAM, vibhISaNano janma ayodhyAmAM, zrI dAmanI dIkSA, brahmaloka devalokamAM, purohita mRgazRMga nAme tapasvI putra, niyANAthI vidyudaMSTra banyo, vajAyudha saMyaMta banyA, zrI dAma-jayaMta banyA, vItabhaya tathA dharaNendranA bhavo, saMjayaMta kevalInA bhavo, saMyaMta kevalInuM caitya, khecaronI vyavasthA rAtrinI siddhapUjA, stuti tathA pradIpapUjA para simanaga parvatano adhikAra, hImAna parvata upara vasudeva, dharaNoddabheda jinAlaya, acaLa tathA baLabhadranA kevaLajJAna sthAne jinAlaya, anilayazA sAthe vivAha, caityamAM rAtrinA samaye dIpanI siddhi, saMpUrNa rAtrie jinAlayamAM nRtya, stuti catuSka 110 savAra sAMjanA pratikramaNanI cAra thoya zAstrIya pAMcamuM avasthAtrika (gAthA-11), zAstramAM cAra prakAranuM dhyAna, bahirAtmAaMtarAtmA tathA paramAtmAnuM svarUpa, chadmastha prabhunI traNa avasthA (1) janmAvasthA (2) rAjyAvasthA (3) zramaNAvasthA. chadmasthAvasthAmAM 107 1 10
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 14 zrI samAcAra bhASyam zramaNAvasthAnI ja bhAvanAno eka mata temAM nami-vinamino saMbaMdha, kozalAnagarInuM varNana, rAjA RSabhadevanuM mAhAbhya, bharatAdine rAjyanuM arpaNa, lokAMtika dvArA prabhune vinaMtI, pratidina 1 karoDa 8 lAkha suvarNamudrAnuM dAna, prabhuno devendro dvArA dIkSAbhiSeka, kacchamahAkaccha Adi munionuM tApasapaNu, nami-vinaminI prArthanA, trisaMdhyAe AdinAthanI sevA, dharaNendra prasanna, nAmivinaminI nizcaLatA, utsukatA upara mugdhapuruSanuM daSTAMta, gaurI Adi 48 vidyAonI prApti, vaitAdyamAM AdinAtha tathA dharaNendranI pratiSThA, AdinAtha prabhunI stuti, gajapura nagaramAM zreyAMsa dvArA prabhujIne pAraNu, zreyAMsa ane AdinAthanA 8 bhavo, nAmivinami dvArA vaitAdyanA pratyeka nagaramAM AdinAtha tathA dharaNendra nAgarAjanI sthApanA, namivinamino puMDarika parvata (zatruMjaya girirAja) upara be karoDa muni sAthe mokSa, 124 . prAtihAryanuM varNana, puSpa vRSTimAM matabheda 126 prAtihAryonuM prayojana, aSTApadamAM prAtihArya yukta pratimAjI . 127 kevalI avasthA para devadattanI kathA, bharatanuM varNana, caMpAnareza jitArI, zivadatta maMtrI tathA vasaMtasenA maMtrI patnI, maMtrIne zera mATInI khoTa, kuLadevInI ArAdhanA, daridraputranI paNa mAMgaNI, maMtrI jelamAM, maMtrI tathA temanI patnIno vArtAlApa, paradeza gamana, muni bhagavaMta dvArA maMtrInA pUrvabhavanuM kathana, naMda, suMdarIzeTha-zeThANI, skanda zIlavatI-putra putravadhU, sArthavAhano saMyoga, nandIpuramAM nidhAnano lAbha, sArthavAhane Thagyo, maMtrIputra devadattane pratyeka bhavamAM dAridrapaNa, kuNAlA nagarImAM janma, prabhunI kevalI avasthAnI bhAvanA- samavasaraNa prakaraNa 134 goLa tathA corasa samavasaraNanuM pramANa, anya graMthomAM samavasaraNa vicAra, lAla varNanA, pILA varNanA tathA sapheda varNanA koDAthI samavasaraNa racanA- kalpavizeSa cUrNi, Avazyaka cUrNi tathA Avazyaka vRttimAM bAra parSadA, devadattane rAjasanmAna Adi, pravrajyA svIkAra, sanat kumAramAM deva, aMte soma nAmanA pArtha prabhunA gaNadhara, 139 siddhAvasthA (gAthA-12), be Asana, mokSamAM siddhonI avagAhanA, siddhAvasthAmAM sumati mahAmAtyanI kathA, bhadrilapuramAM cakrAyudha rAjA, sumati maMtrIno putra rogagrasta, pArzvaprabhunuM Agamana, prabhunI dezanA, nirogI bALakanuM sudarzana nAma, pArzvanAthanA nirvANathI sumati maMtrI zokagrasta, siddhazIlAnuM pramANa, siddhAvasthAnuM pAtIta dhyAna, stuti catuSka, jJAnabhAnu muninI dezanA, sumatinI dIkSA, manuSya bhavane vAhaNanI upamA, mokSa. 146 traNe dizAnA nirIkSaNano tyAga (gAthA-13) prabhunA darzana kevI rIte karavA? mahAnizItha, gaMdhAra zrAvakanI kathA, gaMdha samRddha nagaramAM gAMdhAra zrAvaka, kalyANaka bhUminI sparzanAdinI IcchA, vaitADhya parvatanI guphAmAM divasa tathA rAtre prabhunI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 5 2 163 zrI saGghAcAra bhASyam stuti, 24 bhagavAnanI stuti, 108 guTikA deve ApI, vItabhaya nagaramAM sarva alaMkArathI bhUSita pratimA, suvarNa gulikA adhikAra, udAyana tathA pradyotanuM yuddha, sAMvatsarika kSamApanA, dazapura nagaranI sthApanA, jIvIta svAmInuM tIrtha hAla mithyAtvIonA hAthamAM sAtamuM trika- traNavAra pramArjanA, saghaLA anuSThAno IriyAvahiyAnA pAThapUrvaka ja karavA, IriyAvahiyA pUrve paganI bhUminI traNa vAra pramArjanA, puSkalI zrAvakanuM daSTAMta, navakAra Adi adhyayanano krama, pAkSika pauSadha, sAdharmika vAtsalya, buddha jAgarikA Adi, 158 krodha paravaza jIva kevA karmo bAMdhe, vaMdana AdinuM anuSThAna paNa IriyAvahiyA pUrvaka, 159 AThamuM varNatrika, AlaMbananA viSayamAM caMdra rAjAnuM dRSTAMta, kanakapura nagaramAM candra rAjA, kusumapuramAM sulasa rAjAnuM dRSTAMta, sulasa rAjAne vairAgya, deha AdimAM jela AdinI buddhi, dAhanI zAMti, dIkSA, candra rAjAno mallinAthanA tIrthamAM mokSa thaze, mallinAthanA jinAlayanuM nirmANa, candranRpanI dIkSA, devalokamAM, mithilA nagarImAM AnaMda, dIkSA, dhyAna, kevaLajJAna, yoganirodha navamuM mudrAtrika, (gAthA 14 thI 17) kaI mudrAmAM kayA kayA sUtro bolavA, paMcAgI mudrAe namutthaNano pATha-mULa vidhi, DAbo guDo ubho karavo- caritAnuvAda, praNAma samaye karAtI paMcAgI Adi mudrAo, aMjali Adi mudrAo sutroccAranI pUrve tathA pachInA samaye, muhapatti vinA bole to sAvadya bhASAnI Apatti, palAThI vALIne namutyurNano karAto pATha apavAdika - 167 paryakAsane namutthaNanA pAThamAM dharmarucinI kathA, caMpAnagarI, soma vagere brAhmaNo, kaDavA tuMbaDAnuM dAna, dharmacinI ArAdhanA, sarvArtha siddhamAM gamana, nAgazrIne gharamAMthI bahAra kADhI, nAgazrIne soLa roga, chaThThI nArakImAM naraka, gozALAnI jema anaMtakALa sudhI bhavabhramaNa, sukumAlikA, gopAlikA nAmanI sAthvInI ziSyA, svacchandatA, niyANu, draupadI upara nAradano dveSa, draupadInI dIkSA, vimalAcalamAM aNasaNa, dharmacinI kathAno upanaya dazamuM praNidhAnatrika, praNidhAnano vistArathI artha, uMbADIyAnuM dRSTAMta, praNidhAna upara naravAhana rAjAnuM dRSTAMta, priyadarzanA, amogharatha putra, suvratAcAryanI dezanA, pratimAnI pUjyatA, devaguru dharmanI siddhi, dharmakathAno niSedha, hAthInA lakSaNo. viMdhya parvatamAM gamana, sudharma sUrino upadeza, sudharmasUrinuM mohanI sAthe yuddha, upamitinI jema kathA, naravAhana rAjAnI dIkSA, devapaNuM, zeSa trikono artha (gAthA-19) 191 pAMca abhigama (gAthA-20), strIo mATe bheda, rAjAnA pAMca cihnono tyAga, zrISeNa nRpati zeTha, vikrama dhvaja rAjAnuM yuddha mATe Agamana, sainyamAM upadrava, 174
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam zrIpati zeThanA bAjubaMdhathI zAMti, deva kathana, hemapuramAM vijaya cora, vadhanI AjJA, vijayatRSAtura, zrIpati dvArA samAdhi, deva, zrISeNa rAjAno jaya, AdinAtha prabhunA jinAlayamAM mahARddhi sAthe gamana, zrAvakaveSa dhArI duzmana dvArA rAjAnI hatyA mATeno prayatna, bhuvanabhAnu guru mahArAjAnuM Agamana, upadeza 200 0 cetya praveza vidhinAmaka prathama prastAva samApta 0 dudisi nAmanA trIjA dvAranuM varNana, strI puruSe kaI dizAmAM rahevuM, avidhie karAyelA dharmAnuSThAnathI duHkhanI paraMparA, vidhinI siddhi, aticAravALuM anuSThAna anarthakArI, zrI dattAnuM dAMta, zivamaMdira nagaramAM kIrtighara vidyAdhara, damitAri prativAsudeva, kanakazrI putrI, nATaka karanAra dAsIone lAvavAnI AjJA, aparAjita tathA anaMtavIryanAmanA baLadeva tathA vAsudeva dvArA kanakazrInuM apaharaNa, damitArino vadha, jinapUjA, kIrtighara munino kevaLajJAnanI utpattino mahotsava, dezanA, kanakazrI dvArA prazna, zaMkhapuramAM zrI dattA, zrI parvatamAM satyayaza muninA darzana, upadeza, caityavaMdananA vidhAnanI dezanA, 37 divasano dharmacakravAla tapa, mAsakhamaNanA tapasvI suvrata munine pAraNu, satyayaza munine vaMdana, kanakazrIno dIkSA svIkAra, 210 caturtha avagraha dvArA (gAthA-22) traNa prakArano tathA bAra prakArano avagraha. amitateja vidyAdharanuM dRSTAMta, jyotiprabhA, haraNa dvArA apaharaNa, devInA mRtyunuM darzana, azanighoSa sAthe yuddha, amitateja dvArA dharaNendra ane jayaMta kevaLInI pratimAnI sAme vidyA sAdhanA, azanighoSano parAjaya, azanighoSa sImanagara parvata upara AdinAthanA jinAlayamAM, acala munine kevaLa, muni dvArA upadeza, azanighoSanI dIkSA, amitatejanI zaMkA, zAMtinAtha prabhunA bAra bhava, zrAvakane dharmano upadeza ApavAno adhikAra, cAraNa zramaNanI dezanA, tIrthayAtrA, sAdhu sevAAvazyaka kriyA ane svAdhyAyanuM mAhAtma, vijaya tathA amitateja rAjA dvArA dara varase traNa vAra mahotsava, dharmadezanA, baMne rAjA dvArA dara varase traNa vAra mahotsava, dharmadezanA, baMne rAjA dvArA cAritrano svIkAra, prANata devalokamAM divyazUla tathA maNi cUla nAme deva. 2 18 avagraha trikapara vidhAdharezvara amita tejanuM daSTAMta samApta. zrI saMghAcAra bhASya anuvAda prathama bhAgano viSaya-anukrama samApta.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam zrI uliTuM' pArzvanAthAya namaH // // zrI vita-hira-suddhi-tila-zAMtiyaMdrasUri saGgurulyo namaH // zrIsaMghAyAralASyanI gumanuvAcha (prathama bhAga) | zrI caityavaMdana bhASya mULAkAra zrI hevendrasUrIzvara mahArANa | zrI saMdhAyAra bhASya TIjara zrI dharbhadhoSasUrIzvara mahArAja / zrI saMghAcAra bhASya anuvAdaka - zrI iliTuM' tIrthoddhAra parabhapUzya mAyArya vizya zrI rAjendrasUrIzvara mahArAzanA ziSya bhuni rAmapadmavizya.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam zrI saGghAcAra bhASyam TIkAkAranuM maMgala devendrastutapAdapadmaH svarbhUrbhuvaH zrIvarakelisA / saMdehasaMdoharaja: samIraH sa vaH zivAyAstu jinendravIraH // 1 // caityavaMdanamunivaMdanaprabhRti bhASyavivRtteryathAzrutaM kiMcit / saGghasyAcAravidhiM vakSye svaparopakArAya // 2 // 1 jemanA caraNAraviMdanI stuti devatAono samUha kare che, jeo svarga pAtALa ane pRthvI A traNe lokanI samRddhi mATe sarvottama krIDAMgaNa samAna che ane saMzayanI rajane uDADI devA mATe pavana samAna che evA zrI vIrajinezvara tamArA kalyANa mATe thAo. caityavaMdana bhASya tathA guruvaMdana bhASya AdinI TIkAne anusAre saMghAcAra vidhi nAmanI TIkAne potAnA ane bIjAnA upakAra mATe huM kAMIka kahIza. saMsArarUpI sAgarano aMta karavo duHzakya che, cAragati A saMsAra sAgaranA cheDA che. vaLI te sAra vinAno che ane nAzavaMta che. AvA pAra vinAnA saMsAra sAgaramAM DUbI rahela bhavya jIvoe manuSya janma Adi badhI ja sarvazreSTha sAmagrI prApta karI che. A sAmagrI jaina zAsanamAM prasiddha collakAdi daza dRSTAMte karIne durlabha che. A sAmagrIne prApta karIne bhavodadhinA nistArane mATe sarva dharmomAM suMdara evA sAcA dharmanA AcaraNamAM prayAsa karavo joIe. kahyu paNa che - mAnava bhava Adi sAmagrI karoDo bhavoe paNa duSprApya che. A sAmagrInI prApti bAda bhavasamudramAM naukA samAna dharmamAM sadaiva puruSArtha karavo joIe. dharmamAM paropakAranuM mahattva bhavakoTiduSprApAmavApya nRbhavAdisakalasAmagrIm / bhavajaladhiyAnayAtre dharme yatnaH sadA kAryaH II dharmanI AsevanAmAM paNa bIjA upara upakAra karavA svarUpa dharmamAM sauthI vadhu prayatna karavo joIe. kAraNake paropakAra hoya to puNya baMdha thAya che ane paropakAra na hoya to puNyabaMdha thato nathI. Avo anvaya ane vyatireka maLe che mATe paropakAra e ja puNya baMdhanuM kAraNa che. saMkSepAt kathyate dharmo janAH ! kiM vistareNa / " paropakAraH puNyAya, pApAya parapIDanam II kahyuM che- bhAIo ! ame dharmane TUMkamAM kahIe chIe. tamAre dharmanA vistAranuM
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam zuM kAma che ? bIjA uparano upakAra puNyabaMdha karAvanAro che ane bIjAne apAtuM duHkha pApabaMdha karAvanAruM che. dravyopakAra ane bhAvopakAra AvA be bheda upakAranA che. khAvA mATe anna, sUvA mATe pathArI ane oDhavA mATe rajAI Adi ApavA te dravya upakAra che. A dravya upakAra sAmAnya che ane kAyamI nathI. A lokanA sukhane sAdhavAmAM paNa te sacoTa nathI. dharmazAstro bhaNAvavA ane saMbhaLAvavA e bhAva upakAra che. A bhAva upakAra ja mahAna che. kAyama Take che ane A loka tathA paraloka baMnene mATe sukhanuM kAraNa bane che. A kAraNe ja bhAva upakAra karavA mATe ja prayatna karavo joIe. vAstavamAM bhAva upakAra karavo e ja jaina zAstrano upadeza che, kAraNa ke A upakAra ja seMkaDo bhavomAM ekaThA karelA lAkho duHkhono nAza karI zake che. paropakAramAM zreSTha dharmadizanA nopakAro jagatyasmiMstAdRzo vidyate kvacit / yAdRzI duHkhavicchedAd dehinAM dharmadezanA // kahyuM paNa che. dharma dezanA ApavA jevo moTo upakAra jagatamAM kyAMya dekhAto nathI, kAraNake A dharmadezanA jIvonA duHkhanAzanuM kAraNa bane che. A dharmopadezanA viSayo ghaNA che. to paNa saMghanI AcAravidhi svarUpa caityavaMdanAnI vidhi ja pahelA batAvavI joIe, kAraNake caityavaMdanA dararoja avazya karavAnuM anuSThAna che ane AthI ja pratidinanI kriyA tarIke harahaMmeza upayogI che. caityavaMdana - Avazyaka kRtya mahAnizIthanA sAtamA adhyayanamAM kahyuM che - gautama svAmI - he bhagavAna! dararoja karavA yogya kriyAo kaI che? mahAvIra svAmI - he gautama! pratyeka samaye pratyeka divase ane jyAM sudhI A khoLIyAmAM prANa che tyAM sudhI ArAdhavA yogya saMkhyAtA Avazyaka che. gautama svAmI - he bhagavAna! te Avazyako kayA kayA che? mahAvIra svAmI - he gautama! te Avazyako caityavaMdana Adi che. Ama, caityavaMdana avazya karavA yogya anuSThAna che, Avo nizcaya AgamanA anusAre thAya che. pUrvanA bhASyo ane cUrNio vagere ghaNA vistAra vALA che. tathA atigahana che. tethI A kALanA jIvo caityavaMdananA svarUpanuM jJAna ane vidhino nirNaya karavA asamartha che. vaLI, duHSamakALanA doSane kAraNe A jIvo tevA prakAranuM AyuSya buddhi ane baLa vinAnA che. AvA jIvo upara upakAra karavAnI buddhithI zAstrakAra mahArAjA atyaMta saMkSipta ane saraLatAthI samajI zakAya tevA AcAravidhi"
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 3 nAmanA zAstranI racanA karavAnI IcchAvALA che. AthI prAraMbhamAM ja saghaLA ya vighnavRMdanA nAza mATe tathA ziSTa puruSonA siddhAMtane pAlana karavA mATe zrI caityavaMdana bhASyanI prathamagAthAmAM Icchita devatattvanI stavanA svarUpa ane atyaMta saphaLa maMgalane kare che. A uparAMta A ja gAthAmAM A graMthanuM abhidheya ane prayojana Adi paNa jaNAve che jethI zrotAo A graMthavAMcanamAM pravRtta thAya. A. devendrasUri ma. racita caityavaMdana bhASya vaMdittu vaMdaNijje savve ciivaMdaNAisuviyAraM / vavitti-mAsa-3LI suyALusAreLa vAmi // z|| gAthArtha : vaMdanIya sarvajJa bhagavaMtone vaMdana karI aneka TIkAo, bhASyo, cUrNio ane sUtrane anusAre caityavaMdana AdinA suvicArane kahIza. 'vaMdittu vaMdaNijyuM savva' A pada dvArA maMgala batAvavAmAM AvyuM che. vaMdittu vaMdaNijyuM eka pada che. savva zabda bIjA padano che AthI maMgala sAdhika Adya padamAM che. 'ciIvaMdaNAI suviyAra' A bIjA padamAM viSaya tathA prayojanano nirdeza karavAmAM AvyA che. A gAthAnA uttarArdhamAM saMbaMdhanuM kathana che. vaMditvA- ahIM 'vaduGga stutyabhivAdanayoH' stuti ane abhivAdana A be artha vad dhAtunA che. guNonuM kIrtana karavuM- guNagAvA e stutino artha che. abhivAdana eTale kAyA dvArA namaskAra karavo. Ama, vaMditvA no artha-vacana dvArA stuti karavI ane kAyA dvArA namaskAra karavo evo levAno che. stuti tathA abhivAdana saMzI paMcendriya jIvo kare to lagabhaga mananA upayoga pUrvaka kare. AthI vaMditvA-vaMdana karIne ahIMyA mAnasika vaMdananuM paNa grahaNa karavAmAM AvyuM che. have vaMditvAno artha manathI vaMdanA karavI evo paNa levAno che. Ama ahIM mana vacana kAyA svarUpa karaNatrayathI bhAva namaskAra karavAno che evuM jaNAvyuM che. paNa, vIraka sALavI Adie karelA mana vinAnA dravya vaMdanathI vaMdana karavAnuM jaNAvyuM nathI, kAraNake dravya vaMdana karmanI nirjarAne karI zakatuM nathI. temaja mokSa prApta karAvavA mATe asamartha che. A bhAva vaMdana savva eTale ke sarvajJa bhagavaMtone karavAnuM che. A sarvajJa bhagavaMto bhUtakALanA, vartamAna kALanA ane bhaviSyakALanA saghaLA padArthone kevaLajJAnathI jANe che. A kevaLajJAna samasta lokAlokanA padArthane jANavAmAM kuzaLa che. hAthamAM jema AmaLuM dekhAya che tema padArthonA traNe kALanA paryAyo nirmaLa kevaLajJAnanA baLathI jANI zakAya che. athavA sabve zabdathI tIrthaMkaro paNa laI zakAya che. A tIrthaMkara bhagavaMto padArtho
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam je svarUpe che te ja svarUpe padArthonuM nirUpaNa kare che ane te nirUpaNa dvArA ja tenuM rakSaNa Adi thAya che. mATe ja tIrthaMkaro samasta jIva-ajIva Adi padArtho mATe hitakAraka che. A sarvajJa bhagavaMto- tIrthaMkara bhagavaMto vaMdanIya che. bhaktithI bhAvavibhora banelA devendro, dAnavendro ane narendro vacanathI stuti kare che ane kAyAthI namaskAra kare che. arthAt A bhagavaMta traNeya jagatane namaskaraNIya che. ahIMyA 'vaMdaNijye savvu' A pado dvArA tIrthaMkara bhagavaMtonA cAra atizayo batAvyA che. A bhagavaMto saghaLA devomAM ziromaNi che. saMpUrNa atizayothI suzobhita che. prabhunA A cAra atizayo badhI sva (Atmika) ane para(bhautika) saMpattinA sarvasva jevA che. prabhunA cAra atizayaH na savva-badhuM ja jANe te sarvajJa, evI savvu padanI vyAkhyA karIne traNe jagatane jANanArA prabhuno jJAnAtizaya batAvyo che, kAraNake saghaLA vAstavika padArthonA jJAnamAM kuzaLa ane nirmaLa evA kevaLajJAna vinA sarvajJapaNuM siddha thatuM nathI. prabhunuM sarvajJapaNuM siddha thAya eTale apAyApagamAtizaya paNa siddha thaI jAya che. kAraNake apAyApagamAtizaya vinA kevaLajJAna na hoya. te A pramANe che- sarva apAyoduHkhonuM mULa rAgadveSa Adi che. kemake atyaMta duHkhe sahana karI zakAya tevA zArIrika mAnasika anekAneka duHkho rAgadveSanA kAraNe kheMcAI Ave che. rAgadveSa Adi doSonI utpattinA kAraNabhUta cAra ghAti karmono saMpUrNa nAza na thAya tyAM sudhI kevaLajJAna prApta thatuM nathI ane kevaLajJAna pragaTa na thAya tyAM sudhI sarvajJapaNuM pragaTatuM nathI. Ama, apAyApagamAtizaya tathA jJAnAtizaya sAthe ja rahevAvALA che. tethI sarvajJapaNuM siddha thAya eTale apAyApagamAtizaya siddha thaI ja jAya che. savva-sarva jIvonuM hita karanArA hoya tene sarvajJa kahevAya. sarva zabdano A artha karavAthI tIrthaMkaraprabhuno vacanAtizaya spaSTa rIte jaNAI Ave che. kemake tIrthaMkara prabhu dezanA dvArA eka ja samaye aneka jIvonA saMzayo harI le che. temanI vANI nayasamUhAtmaka che tathA A bhASA dareka jIvone potapotAnI bhASA rUpe pariNamI jAya che. prabhunA AvA vacanAtizaya vinA saMpUrNapaNe sarvajIvone sarvakALe upakAra karavo zakya nathI. vaMdaNijyuM- A pada dvArA zrImAna arihaMta bhagavaMtono pUjAtizaya pragaTa ja che evuM batAvavAmAM AvyuM che. kemake jagannA saghaLA ya prANionA manane Azcarya pamADanAra ane devendra Adi devonA samudAye nirmANa karela zreSTha ATha mahAprAtihArya Adi prabhubhaktinI sAmagrI, jinezvaronI sAthe ja divasa-rAta hAjara hoya che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam ahIMyA batAvelA A cAre atizayo prabhunA sugaMdhI zarIra Adi atizayonuM upalakSaNa che, kAraNake sugaMdhI zarIra Adi 34 atizaya vinA cAre atizayo saMbhavatA nathI. Ama, 34 atizayothI yukta evA tIrthakara bhagavaMtone vaMdana karIne evo artha nIkaLe che. athavA vaMditR vaMdaNije savva- ahIM vaMdanIya pada vizeSya che. jeo vaMdana eTale namaskAra stuti ane dhyAna Adi manavacana kAyAnA prazasta vyApAra pUjA bhaktine yogya che. ahIM vaMdanIyano Avo artha karavAthI arihaMta/siddha AcArya upAdhyAya ane sAdhu bhagavaMtonuM grahaNa thAya che. A pAMce parameSThIo vaMdanAne yogya che, kAraNake arihaMta bhagavaMto mokSamArgano upadeza Ape che. siddha bhagavaMto AtmA avinAzI che AvI buddhine jAgRta karanArA che, AcArya bhagavaMto pAMce AcAranuM pAlana karAve che, upAdhyAya bhagavaMto ziSyamAM jJAnano viniyoga kare che. ane sAdhu bhagavaMto sAdhakone saMyama sAdhanAmAM sahAya kare che. A pAMca kAraNane laIne ja arihaMta Adi bhagavaMto vaMdana yogya che. maggo 1 avippaNAso 2 AyAre 3 viNayayA 4 sahAyattaM 5 -- paMvidanA RSi IhiM dehiM ? . AgamamAM paNa kahyuM che ke (1) mArga (2) avipraNAza buddhi (3)AcAra (4) vinaya (5) sahAyatA A pAMcanI prApti vaMdanathI thatI hovAthI huM pAMca parameSThine namaskAra karuM chuM. athavA jyAre avyabhicArI vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM hoya ane vizeSya mUkavAmAM na AvyuM to paNa viziSTa vizeSaNa dvArA ja vizeSya jaNAI Ave che. jema naiRtAnano vitayvArI: pazyatti caM vimapi nirmanaMddhitIyam' dhyAnamAM ekAgramanavALA ane bAhya IndriyonA vyApArathI mukta banelA koIpaNa nirmala advitIyane jue che.ahI vizeSya yogI na mUkyuM hovA chatAM paNa dhyAnaiktAnamanasa: A prauDha vizeSaNa thI vizeSya yogI jaNAI Ave che. tevI ja rIte nirmala ane advitIya vizeSaNathI vizeSya evA paramAtmAnuM jJAna thaI jAya che. A rIte bhASyanI prathama gAthAmAM vaMdaNijja vizeSaNa mUkyuM che ane vizeSya paMcaparameSThI na mUkyuM hovA chatAM paNa vaMdanIya pada dvArA paMca parameSThInuM grahaNa thaI jAya che. A vaMdanIyomAMthI keTalA vaMdanIyone vaMdana karavAnuM? A praznanA uttaramAM kahe che. save-badhA kSetra ane traNe kALanA pAMceya parameSThIne vaMdana karavAnuM che. athavA arihaMta siddha, sAdhu, dharma ane samyagRSTi deva A pAMcane vaMdanIya tarIke levAnA che. A pAMceya vaMdanIya siddhi, bodhi ane samAdhi Adi ApavAmAM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 zrI saGghAcAra bhASyam sakSama che. ane AthI ja temanuM dhyAna karavA jevuM che. 'cau vaMdaNijaja jiNa muNi suya siddhA Iha surA ya saraNiA' A bhASyanI gAthA dvArA ja A pAMcene vaMdananA adhikArI tarIke batAvavAmAM Avaze. A vaMdanIyonuM zAstramAM kahevAmAM AvelI vidhinA anusAre caityavaMdana bhASyanI AdimAM smaraNa Adi karavAmAM AvyuM che. 'vaMditu vaMdaNijye savvu', A graMtha-paMkti dvArA maMgala karavAmAM AvyuM che. A maMgala dvArA AraMbha karela zAstranuM adhyayana nirvighne samApta thAya temaja A caityavaMdana bhASyanuM adhyayana adhyApana ziSya- praziSyanI paraMparAmAM cAlatuM rahe mATe graMthanA AraMbhamAM maMgalAcaraNa karavAmAM AvyuM che. arihaMta Adine karelA bhAvamaMgala svarUpa praNAma saghaLAya amaMgalono saMpUrNa nAza kare che. zrI bhagavatI sUtra(vivAha prajJapti) mAM paNa kahyuM che ke A pAMca namaskAra badhAM pApono nAza karanAra che. ane sarva maMgalomAM mukhya maMgala che. mahAnizItha- ISTadevatAne namaskAra karyA vagara zrutajJAnanA pArane koI pAmI zakatuM nathI. he gautama ! ISTadevatAno jo namaskAra hoya to navakAra eTale paMcamaMgala ja che. paMcamaMgala sivAya bIjo koI ISTa devatAno namaskAra maMgala svarUpa nathI. A paMcamaMgala 'namo arihaMtANaM' thI laIne 'paDhamaM havaI maMgalaM' sudhI che. anyatra paNa kaheluM che ke arihaMto maMgala svarUpe che. siddho maMgala svarUpe che. sarva sAdhuo maMgala svarUpa che. kevali bhagavaMtoe kahelo dharma mAre mATe sadA maMgala svarUpe che. arihaMta bhagavaMto, siddha bhagavaMto, sAdhu bhagavaMto ane zrutajJAna mArA mATe maMgala thAo. samyagdaSTi devo mane samAdhi tathA samyagdarzana Apo. arihaMtone karela vaMdanA Adi dvArA, vijayarAjAnI jema, maMgala thAya che. zrI vijayagRpa kathA mahArAjAnI jema prasiddha jaMbU nAmano dvIpa thALI jevo goLa (vitta-vRtta) che. moTA rAjAnuM rAjya jema samudrakAMThA sudhI vistareluM hoya tema jaMbUTIpanI cArebAju samudra vIMTaLAyela che. rAjA jema jJAnI hoya tema jaMbUdvIpa suMdara vedikAvALo che. temaja rAjA mahAna parAkrama, suMdara prAsAda, projjvaLa nItimattA ane suvizALa senAne dharAvatA hoya che tema jaMbudvIpamAM bharata, airAvata ane mahAvidehanI 32 vijayo, himavaMta Adi 6 varSadhara parvato, bIjA moTA parvato, virATa nadIo che. A jaMbudrIpamAM bharata nAmanuM kSetra che. jema subhaTanuM zarIra aneka ghAthI yukta hoya che, tema A bharatakSetra aneka vano vALuM hatuM. bharata kSetramAM vaitADhya nAmano parvata che. A parvata upara vidyAdharo nivAsa kare che. ahIMyA rathanUpura cakravAla nAmanuM nagara che. nagaranA rAjA jvalanajaTI nAmanA vidyAdhara che. te jAjvalyamAna
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam agnisamAna tejasvI che. tenI mahAdevI vAyuvegA atyaMta suvivekI che. arkakIrti nAmano putra che ane svayaMprabhA nAmanI suMdara putrI che. eka divasa rathanUpura cakravAla nagaramAM abhinaMdana ane jaganaMdana nAmanA cAraNazramaNa AvyAM. A mahAtmA bhavyajIvonA badhA anarthone nAza karanArA hatA. sAdhu bhagavaMtonI pUjA, namaskAra, satkAra ane vinaya karavA dvArA bAMdhelA azubha karmo nAza pAme che. Avo vicAra AvatA jvalanajaTI vidyAdhara potAnA putrAdi parivAra sAthe munibhagavaMto pAse Avyo. mahAtmAne namaskAra karIne beThA. vaDIla mahAtmAe jvalanajaTI vidyAdharanA parivArane upadeza Apyo- 'A lokamAM dharma aneka prakAranI samRddhi, siddhi ane svargAdinA sukhane ApanAro che. mahAmaMgaLa rUpa velaDIne navapallavita karavAmAM megharAja samAna che. A dharma ApaNI sAme satata AvyAM ja karatA vighnonA vRMdane nAza kare che. dharma utkRSTa, saMpUrNa, suMdara ane maMgaLanuM sthAna che. mokSanA sukhane ApavAmAM samartha dharma ja che. A dharmanA be bheda che. dezivarita ane sarvavarita. dezivarita ane sarvavirati dharmano mULa pAyo samyaktva che.' javalanajaTI rAjAnI kanyA svayaMprabhAe mahAtmAnI A dezanA sAMbhaLI A ja tattva che evo nizcaya karyo. teNe mithyAttvano tyAga karyo ane samyaktva mULa dezivarita dharmano svIkAra karyo. parivAra sahita javalanajaTI munimahAtmAnA caraNomAM namaskAra karI svasthAne gayA. pApanA aMdhakArane dUra karavAmAM sUrya samAna mahAtmAe paNa rathanUpura cakravAlathI anyatra vihAra karyo. ekavakhata parva divase svayaMprabhAe poSaha karyo. bIjA divase poSaha pALI jinAlayamAM caityavaMdana karI pitAnI pAse gaI. teNe pitAne kahyuM, he pitAjI, jinezvara prabhunA namaNane grahaNa karo. A namaNa(zeSa) kalyANakArI che. pitAe paNa mastaka namAvIne namaNane grahaNa karyuM. vasudevapiMDInA prathama khaMDanA 19mAM laMbhakamAM kahyuM che. ' abhinaMdana ane jaganaMdana nAmanA cAraNa zramaNa pAse dharmanuM zravaNa karI svayaMprabhAe samyaktvano svIkAra karyo. parva divase poSaha karyo. poSaha pALI siddhAyatanamAM pUjA karI pitAnI pAse AvI. pitAjI A zeSane grahaNa karo. rAjAe namra banI mastaka namAvI zeSano svIkAra karyo. svayaMprabhAnA paga suMdara hatA. mukha temaja AMkha paNa suMdara hatI. potAnI AvI svarUpavatI putrIne dekhIne rAjAe maMtrIne kahyuM - he maMtrIzvara, mane e kaho ke mArI putrIne yogya vara koNa che?
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam maMtrIe rAjAnA praznano javAba ApavA mATe saMbhinnazrota nAmanA jyotiSIne kahyuM. jyotiSIe kahyuM- uttara zreNinA svAmI potanapurezanA putra ane baLadeva acaLanA bhAI tripuSTa vAsudeva kanyA svayaMprabhAnAvara tarIke ucita che. jyotiSIe prativAsudeva azvagrIva Adi zreSTha hatA paNa temanuM AyuSya alpa hovAthI temanuM nAma na ApyuM. tripuSTa vAsudevanI samRddhi vAsudevanI sevAmAM ATha hajAra yakSo hoya che. soLa hajAra rAjAnI kanyAo temaja soLa hajAra zreSThI AdinI kanyAo ema 32 hajAra rANIo hoya che. 16 hajAra vArAMganA hoya che. 16 hajAra nagaro, 16 hajAra deza, 48 karoDa sainiko, 42 lAkha ghoDA, 42 lAkha hAthI ane 42 lAkha ratha hoya che. 12 hajAra karbaTa(kharAba nagaro), 12 hajAra mataMba, 24 hajAra paTTaNa, 36 hajAra uccanagaro, 0 kabaDa Adi zabdonI vyAkhyA : kabbaDa - kharAba gAma, kutsita nagara (pAIya samahaSNavo) kabbaDa-baso ke AThaso gAma vaccenuM zreSTha gAma athavA jenI AsapAsamAM sarvamanuSyo AjIvikA karI zake. (zabdaratna mahodadhi-karbaTa zabda). kabbaDa- nAnA gaDhathI vIMTaLAyeluM zahera. (sacitra ardha mAgadhI koSa) moMba - jenI cAre dizAmAM babbe gAu upara gAma hoya. maDaba-grAma vizeSa, jenI cAre bAju eka yojana sudhI koI paNa gAma na hoya. (pAIya sad mahaSNavo) moMba - jenI cAre bAju aDhI aDhI yojanamAM koI vasatI na hoya. (sacitra adha) paTTaNa (patana) - je jalamArgathI yukta hoya te jalapattana ane sthala mArgathI yuktate sthala patana aMtarodaka - pANInI aMdara rahela dvIpa. droNamukha - je jalamArga ane sthalamArga be mArga vaDe yukta hoya. droNamukha - 400 gAme je eka suMdara gAma hoya. (zabdaratna mahodadhi) droNamukha - baMdara kAMTho, jyAM jalamArga ane sthalamArga baMne raste kariyANu vagere Ave te zahera. Akara - jyAM lokhaMDa, tAMbu vagere dhAtuonI utpatti thatI hoya evI khANa. kheTa - jenI cAre bAju dhULano gaDha hoya te. kheTa-gAma karatA moTI ane zahera karatA nAnI vastInuM sthAna tathA jene pharato dhULano gaDha hoya. saMbAha - saMbodha, kheDUto sapATabhUmimAM kheDa karIne jyAM bIjAo muzkelIthI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam jaI zake evI durgabhUmimAM dhAnyane sthApe te bhUmine saMbAMdha kahevAya che. ahIMyA dhAnya surakSita rahe che. saMbAha-nagara vizeSa jyAM brAhmaNa Adi cAre varNanI vastI vizeSa hoya. saMbAha - parvata Adi viSama sthAnomAM dhAnya saMgharavAnA sthAna. gAma - jyAM kara levAto hoya ane cAre bAju kAMTAnI vADa hoya. saMghAcAramAM grAma AdinA artha gAma - je sthAna vADathI vIMTaLAyeluM hoya. nagara-moTA cAra tArothI je zobhita hoya. kheTa-nadI tathA parvatathI je sthAna vIMTaLAyeluM hoya. kabUTa-jenI be bAjumAM parvata hoya. maMDala-dazagAmathI yukta hoya te. patana - jemAM ratnanI utpatti thatI hoya te mabakhANa vizeSa. droNa-nadInA kAMThAthI je sthAna vIMTaLAyeluM hoya. saMbodhana-parvatanA zikhara uparanuM gAma.) 28 aMtaradvIpa, 25 kharAba rAjya, 3 khaMDa, 48 karoDa gAma, 49 hajAra droNamukha, 10 hajAra Akara, 8 hajAra kheTa, 7 hajAra saMbodha, 16 hajAra nATakIyA AvI adbhuta sAmagrIno svAmI vAsudeva hoya che. vAsudeva sAta ratnanA svAmI hoya che. ardhA vaitADhyanA mAlika hoya che. lavaNasamudramAM vasatA nAgadevonA svAmI che. vAsudeva koTizilAne potAnA mastaka upara chatra banAve che. dakSiNArdhabharatamAM potAnuM rAjya calAve che. kahyuM che ke vAsudevane cakravartI karatA aDadhI Rddhi ane aDadhI strIo (32 hajAra) hoya che. cakra, dhanuSya, gadA, khagna, zaMkha, maNi ane mAlA A sAta ratno che. garuDa emanuM cinha che. zarIra nIla varNanuM che. vastro pILA hoya che. saMbhinnazrota jyotiSInI A vAta sAMbhaLI jvalanaTI vidyAdhareza potanapuramAM Avyo. potanapura narezane vivAha mATe prArthanA karI. tripRSThanI sAthe svayaMprabhAnA zIdhra lagna levAyA. svayaMprabhA ane tripRSThane vijaya nAmano putra thayo. keTalAka kALa bAda vijaya rAjakumAranA pitA tripRSTha vAsudeva mRtyu pAmyA ane acala baLadeve saMyamano svIkAra karyo. have mahApratApI vijaya rAjyane calAvavA lAgyo. eka divasa savAranA samaye snAnAdi kArya karyA bAda harSita thayelA vijayarAjA pitAnI jema rAjyasabhAmAM prajAne potAnA darzana karAvavA dvArA AnaMdita karavA lAgyA. vAsudeva samAna parAkramavALA senApatio tathA yAcako rAjAnA nirmaLayazanuM gAna karI rahyA hatA. temanA yazarUpI nirmaLajaLathI jagatarUpI sarovara pUrNa bhareluM hatuM. arthAt emano yaza traNe bhuvanamAM chavAI gayo hato. mahAmaMtrIo ane sAmato rAjAnA caraNomAM utAvaLathI namaskAra karI rahyA che. zrI vijayarAjAe yuddhamAM utsAhita thatAM manuSyanI jema potAnA aMgo upara ghaNA zreSTha kavacone dhAraNa karyA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam hatA. jema budha-guru Adi nakSatro grahonA nAtha caMdra ane sUryane anusaratA hoya che tema buddhizALIo, kavio, zUravIro ane vaDIlajano paNa rAjAne satata vIMTaLAIne rahyA che. zreSTha hAthI jema madajaLane vahAve che tema rAjA satata traNa prakAranI dAnadhArAne vahAvI rahyA che. RSi mahAtmAnuM mana jema kAma, krodha, lobha, moha, mada ane mAtsarya A cha zatruothI mukta hoya che. tema rAjAthI paNa A cha zatruo dUra bhAgatA hatA. rAjAnI pAse yuddha mATe taiyAra subhaTo, haSArava karatA ghoDAo ane garjArava karatI vizALa hAthI senA hatI. rAjAe hRdayamAM jinAjJAne vahana karelI che ane emanA badhA ahitakArI zatruo nAza pAmyA che. jyAre vijayarAjA sabhAmAM besIne nATakane joI rahyA hatA e TANe sahasA suvarNadaMDane dhAraNa karanAra dvArapALa rAjyasabhAmAM Avyo ane teNe rAjAne namana karI vinaMti karI he rAjana traNe kALane jANanArA evA eka naimittika dvAre AvIne UbhA che. temaNe zveta vastra dhAraNa karelA che. temanA hAthamAM pothI che. ApanA darzana karavAnI temane utsukatA che. naimittikane ApanI pAse mokaluM ke nahi?' rAjAe kahyuM - "hamaNA naimittikane rAjasabhAmAM na mokalato. hamaNA tene maLavAno samaya nathI. zuM jyAre vINA vAgatI hoya tyAre vedanA zabdo koIne sAMbhaLavA game? A sAMbhaLIne maMtrIe rAjAne vinaMti karI. mahArAjA trikAlajJAnI puruSo bahu ochA jovA maLe che. ApanI kRpAthI A nATako to haMmezA hoI zake che. maMtrInI sUcanAne sAMbhaLIne rAjAe naimittika rAjasabhAmAM Ave evI saMmati dvArapALane ApI. AthI naimittikane dvArapALe rAjasabhAmAM mokalyo. naimittika maMtroccAra pUrvaka ucita Asane beThA. rAjAe temane Adara pUrvaka kahyuM ke naimittika, tame ahIM kAMIka yAcanA karavA AvyA cho ke kAMIka bhaviSya bhAkhavA AvelA cho? naimittike kahyuM - "Ama to huM yAcanA vaDe ja jIvuM chuM. chatAM paNa tamArI pAse hamaNA yAcanA karavI yogya nathI. huM to hamaNAM je kahI zakuM ema nathI te kahevA mATe Avyo chuM. jema roga jaNAyA bAda rogano upAya thaI zake che tema te jANyA pachI tame teno upAya karI zako." rAjA tene niHzaMka paNe jaNAvavA mATe kahe che tyAre teNe kahyuM. "barAbara AjathI sAtame divase potanapurezvara upara vijaLI paDaze. meM mArA nimittazAstranA baLe jAyuM che?" A sAMbhaLI vijayarAjAnA nAnAbhAI yuvarAja vijayasenane gusso Avyo ane bolyo, "rAjA upara je divase vijaLI paDaze te divase tArI upara zuM paDaze? jA jA ahIthI dUra jA. manamAM jema Ave tema bolanArA tArI jIbha upara rAjasabhAmAM paNa caLa upaDe che.' A sAMbhaLI naimittika bolyo- "rAjakumAra! tame mArI upara vyartha gusso na
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam . 1 1 karo. mArA jJAnamAM jaNAtI vastune kahevAmAM mAro koI doSa nathI. game tevo sAro joSI paNa bhaviSyamAM ghavA vALA sArA ke narasA banAvone kahI to zake che paNa narasA banAvomAMthI bacAvI zakavAmAM samarthathatAM nathI. vaLI, te divase mArI upara satkArapUrvaka AbhUSaNa, vastra, mANikya ane suvarNa AdinI zreSTha vRSTi thaze." rAjAe paNa kumArane samajAvyo ke eka catura jAsusanI jema A naimittika sAcesAcu kahenAro hovAthI mahAupakArI che. enI upara tuM gusso na kara. tyArabAda rAjAe naimittikane kahyuM - A nimittazAstrano abhyAsa te kyAM karyo che? kAraNake saMbaMdha vinAnA vacanamAM AdhAra vinA zraddhA thatI nathI. naimittike kahyuM- "baLadeva acaLe jyAre dIkSAno svIkAra karyo tyAre sAthe sAthe temanA sArathI ane mArA pitA zAMDilya paNa dIkSA aMgIkAra karI hatI. pitAnI lAgaNInA baMdhane baMdhAyelA meM paNa pitAnI sAthe saMyama svIkAryo hato. sAdhupaNAmAM badhAM ja nimittazAstrano abhyAsa karyo. kharekhara jinezvara prabhunA zAstro vinA doSavinAnuM jJAna kyAMya nathI. rAjana, huM sAce ja AThe ATha nimittane jANuM chuM. lAbha, alAbha, zubha, azubha, jIvita, maraNa, jaya tathA vijaya A ATha sUcaka (1) lakSaNa (2) divya (3) utpAta (4) AkAza (5) bhUmi (6) aMga (7) vyaMjana (8) svara tathA (1) padya (2) sadana (3) ulkA (4) vIjaLI (5) dharatIkaMpa (6) aMgaphuraNa (7) tilaka (8) zakuna A ATha nimitta che. huM yuvAna thayo. vihAra karato karato huM padminIkhaMDanagaramAM Avyo. A nagaramAM hiraNyalomA nAmanA mArA phaI rahetA hatA. temanI caMdrayazA nAmanI putrInI sAthe mAro pahelA vivAha thayelo hato. padminIkhaMDa nagaramAM caMdrayazAne jotA huM rAgI banyo ane meM dIkSAne choDI dIdhI. caMdrayazA sAthe lagna karyA. hamaNAM huM svakAryanI siddhi (AbharaNa vastra AdinI) ane ApanI para AvatI A Aphatane nimitta dvArA jANIne Avyo chuM. have he rAjana Apane je yogya lAge te karo." maMtrIo paNa A samaye rAjAnuM rakSaNa zI rIte karavuM enI ciMtAmAM AkuLavyAkuLa thaI gayA. eka maMtrIe kahyuM- rAjA sAta divasa sudhI mahAsamudramAM naukAmAM bese. bIjA maMtrIe kahyuM - samudramAM nAvaDImAM bese e mane gamatuM nathI. kemake jo tyAM vIjaLI paDe to tene koNa aTakAvI zake? tethI mahArAjAne vaitADhaya parvatanI guphAmAM rAkhIe. kemake A avasarpiNI kALamAM nAgendra ApelI vidyAnA prabhAvathI tyAM vIjaLI paDatI nathI evuM sAMbhaLyuM che. A sAMbhaLI trIjA maMtrIe kahyuM ke jyAM je kAMI avazya thavAnuM che tyAM bIjuM kAI thaI zakatuM nathI. A bAbate mAre eka daSTAMta kahevuM che. A bharatakSetramAM vijayanagara nAmanuM nagara che. soma nAmano brAhmaNa che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zrI saGghAcAra bhASyam jvalanazikhA priyA che. seMkaDo upAyo karyA bAda temane putra thayo. tenuM nAma zikhI pADyuM. vijayanagaramAM eka rAkSasa AvI caDhyo. tenAmAM atyaMta kruratA hatI. te nagaramAM ghaNA mANasone mArI nAkhato paNa temAMthI thoDAkane khAto ane bAkInAne pheMkI deto. eka divasa rAjAe tene zAMtithI kahyu, tuM zA mATe ghaNA mANasone mArI nAkhe che? bhUkhyA thayelA siMha vagere pazuo paNa eka jIvane mAre che. ame tane pratidina eka mANasa ApazuM. rAkSase paNa A vAta svIkArI lIdhI. rAjA pratidina manuSyanA nAmanA goLAo banAve che. kuMvArikAnA hAthe goLo kADhavAmAM Ave ane jenuM nAma goLAmAMthI nIkaLe tene nagaranI rakSA mATe rAkSasane bhakSya tarIke ApavAmAM Avato. eka divasa zikhI brAhmaNanA nAmano ja goLo nIkaLyo. zikhIno goLo nIkaLyo che evuM jANIne mAtA jvalanazikhA raDavA lAgIhe vatsa ! tArA vinA huM zuM karIza ? jvalanazikhA brAhmaNInAM gharanI najIkamAM bhUtono vizALa AvAsa hato. brAhmaNInA sAMbhaLI na zakAya tevA chAtIphATa rUdanane sAMbhaLI eka dayAdrabhUte zikhInI mAtAne sAttvanA ApI, 'tame raDo nahi. tamArA putrane rAkSasa pAsethI choDAvIne tamArI pAse lAvuM chuM. tamArA putrane rAkSasa pAse mokalIne lAvavAno che eTale rAjyanI vyavasthA che ke eka mANasa rAkSasane Apavo teno bhaMga paNa nahi thAya. dayALu bhUtanI A vAta sAMbhaLI jvalanazikhAe bhUtanA vakhANa karyA. rAjAnA rakSakoe brAhmaNInA putrane rAkSasane soMpI dIdho. rAkSasa teno koLIyo kare te pahelA ja bhUte tenuM apaharaNa karyuM ane tenI mAtAnI pAse lAvIne mUkI dIdho. brAhmaNI bahu gabharAI hatI. hajI paNa tene rAkSasano bhaya dekhAto hato. AthI putra zikhIne guphAmAM saMtADI dIdho. paNa guphAmAM rahelo ajagara tene gaLI gayo. kharekhara, mANasane game tyAM saMtADavAmAM Ave paNa je lekha lalATe lakhAyA hoya temAM mekha mArI zakAto nathI. A ApattiomAMthI bacavAno upAya arihaMta Adi bhagavaMtonI pUjA Adi dharma che. A upAya ja pApono nAza kare che ane sukhane Ape che. kahyuM che ke- graha, pIDA, mArI-marakI, kharAba nimitto, kharAba svapno Adi doSonA samUho arihaMta AdinA vaMdanAdithI zIghra nAza pAme che. traNe bhuvananA maMgaLonA AzrayabhUta evA jinezvara prabhune jeo hRdayamAM vahana kare che temanA badhA ja svapro, graho, zukano ane nakSatro zubha hoya che.' trIjA maMtrInI A vAta sAMbhaLI cothA maMtrIe kahyuM, 'je thavAnuM hoya te thAya ja che paraMtu puruSArtha to karavo ja joIe. prayatna karavAmAM koI doSa nathI. ApaNe sAta divasa sudhI bIjA rAjAne sthApIye. tethI vIjaLI te rAjA upara paDavAthI vijayarAjAno ghAta TaLI jaze. vaLI, naimittike kahyuM che ke- vIjaLI potanapuranA rAjA upara paDaze.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam paNa vijayarAjA upara paDaze evuM nathI kahyuM." he maMtrIzvara! tamArI buddhi to mArA karatA paNa caDhIyAtI che. have tame A kAmane jaldI karo. A gALAmAM rAjA dharmamaya samaya pasAra kare." naimittike cothA maMtrInA vakhANa karyA paNa maMtrIzvara! jeno rAjya upara abhiSeka karyo che tevA niraparAdhI jIvanI hiMsAno vicAra mArAthI kevI rIte thAya? IndrathI laIne kIDA sudhInA jIvone paNa potAnA prANano tyAga duSkara lAge che. to mArA mATe manuSyanI hatyA kevI rIte ucita kahevAya? vaLI, bIjA prANIonI hatyA nahi karavI evI moTA mANasonI daDha Teka hoya che. to huM potAnA jIvane mATe kevI rIte bIjA jIvanI hiMsA karuM?" rAjAe potAno vicAra raju karyo. A samaye yuvarAje kahyuM,dharmane jANanArA puruSonuM kahevuM evuM che ke AtmAnuM game te rIte rakSaNa karavuM joIe, kAraNa ke dharmanuM paheluM sAdhana zarIra che. je mANasa jIve che te sukha prApta karI zake che. puNyopArjana karI zake che. mANasa maraNa pAme che eTale eno deha cAlyo jAya che ane dharmanI sAdhanA aTakI jAya che." AvI aneka yuktio yuvarAje karI, paNa rAjA mAnavA taiyAra na thayo. tyAre cAra prakAranI nirmaLa buddhirUpa maNinA sAgara subuddhi maMtrIe rAjAne araja karI, "nAtha! jIvanI hiMsA paNa na thAya ane Apatti paNa cAlI jAya A baMne karavA mAMgu chuM." paNa maMtrIzvara ! A baMne kevI rIte zakya banaze ?' rAjanuM, rAjyanI gAdI para kuberanI pratimAno abhiSeka karo. sAta divasa sudhI loko tene rAjA tarIke mAnaze. koIkadevI prabhAvathI Apatti nahi Ave to sAru ja che ane kadAca Apatti AvI paDaze to pratimA tUTI jaze. Ama, ApanI rakSA thaze ane jIvano vadha paNa nahi thAya." rAjAne A upAya yogya lAgyo. rAjAjJA prApta thatAM rAjyasiMhAsana upara kuberanI pratimAno abhiSeka karavAmAM Avyo. jinAlayomAM jinabhakti mahotsavo karAvyA. rAjA kalyANakArI zreyAMsanAtha prabhunI stavanA ane vaMdanA vizeSathI karavA lAgyo. zreyAMsanAtha prabhunI stuti.. 3 seviM triyaMva5tti ItyAdi karyA pachI vijayarAjAe kalyANakArI caityavaMdanAdine karyA. caityavaMdanAdi karI pauSadhazALAmAM gayA. tyAM pauSadhazALAmAM traNa prakAranI kalyANakArI buddhine dhAraNa karanArA rAjAe DAbhanA saMthArA upara besIne sAta divasa sudhI poSaha karyo. vasudevahiMDI-DAbhanA saMthArA upara besIne sAta divasa sudhI AraMbha parigrahano tyAga karI brahmacarya vratavALA ane saMvigna evA vijaya rAjAe poSaha karyo. A bAju maMtrIo kuberayakSanI pratimAne potAnA rAjAnI jema mAnavA lAgyA.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 4 zrI saGghAcAra bhASyam buddhimAna puruSo potAnA svAmInA kSemakuzaLa mATe bIjAne paNa nAtha tarIke mAne che. vijayarAjA zreSTha evA paMcaparameSThI maMtranA smaraNa Adi dharmadhyAnamAM cittanI ekAgratA pUrvaka divaso pasAra kare che. sAtame divase baporanA samaye uttaradizAno pavana vAvA lAgyo. pahelA kacoLAnA moDhA jevuM nAnuM vAdaLuM AkAzamAM pragaTa thayuM. A joInaimittika bolyo, "he nagarajano! uttara dizAmAM vAdaLane juo. A vAdaLa pralayakALanA meghanI jema AkhAya AkAzamAM phelAI jaze." pavana jemajema vadhato gayo tema vAdaLuM paNa phelAtuM gayuM. caDasAcaDasIthI jANe vAdaLA AkAzamAM doDI rahyA hatA. brahmAMDane dhrujAvI nAkhato meghano garjArava diggajanI garjanAnI jema phelAto hato. A garjArava parvatanI guphAone zabdamaya banAvato hato. cAre bAju vIjaLI thaI rahI hatI AthI jANe evuM lAgatuM hatuM ke pralayakALanA agninI jvALAo A jagatano koLiyo karI rahI hatI. A samaye meghamAMthI nIkaLelI vIjaLI yamanA daMDanI jema kaDakaDa avAja karatI rAjyanA dhurAne vahana karatA kubera yakSa upara paDI. te vakhate rAjAnI rANIoe naimittika upara AbhUSaNonI varSA karI. tyArabAda vijayarAjAe pauSadha pALyo ane jinAlayomAM jinabhakti mahotsavo karAvyA. AThame divase pAraNuM karI naimittikane padminIkhaMDa nAmanuM nagara ApyuM ane tene rajA ApI. kubera yakSanI pratimA AphatanA avasare bhAI jevI banI hatI AthI rAjAe kuberanI maNimaya pratimA banAvI sAmaMto dvArA nagaramAM suMdara mahotsava karAvyo. nagaramAM jyAre mahotsava ujavAI rahyo che, tyAre AkAzamAM phelAto ane kAnane AnaMda upajAvanAra vAjiMtrano jaya zabdavALo paMcama rAga saMbhaLAvA lAgyo. A zeno avAja AvI rahyo che evA AzcaryamAM DUbelA loko AkAza tarapha jovA lAgyA. AkAzamAM daze dizAone prakAzita karatuM eka vimAna dekhAvA lAgyuM. bhUmi para utarelA vimAnamAMthI amitateja nAmano khecarendra bahAra Avyo. vijayarAjAnI mAtA svayaMprabhAnA bhAI arkakIrtinA putra amitateja vidyAdhara tathA vijayarAjAnI bahena jyotiprabhA A baMne jaNAe bahena sutArAne premathI bolAvI. zrI vijayarAjAe amitatejane Asana ApyuM. AnaMdita thayelA amitateja rAjAe zrI vijayarAjAne pUchyuM, "he rAjana! hamaNA vasaMta Adi koI mahotsava nathI. tAre tyAM putrano janma thayo nathI. to pachI tuM zAno mahotsava kare che?" amitatejanA A praznamAM zrI vijayarAjAe saghaLo vRttAMta kahyo. A vRttAMta sAMbhaLI amitateja vidyAdhare vastra AbhUSaNa Adi dvArA vijayarAjAno satkAra karyo. vijayarAjAne tyAM keTalAka divasa rahI amitateje potAnA nagara tarapha prayANa karyuM. potAnAnagaramAM AvI vijayarAjAedevendroAdi dvArA namaskAra karAtAarihaMta
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 zrI saGghAcAra bhASyam bhagavaMtone, anaMta jJAna-anaMta AnaMda ane anaMta sukhane pAmelAsiddhone, zubhaguNothI samRddha AcArya bhagavaMtone, sadA svastha, AcAra pAlanathI suMdara ane svAdhyAyamAM ramamANa evA upAdhyAya bhagavaMtone ane saMyama dharmanI sAdhanA karatA evA sAdhu bhagavaMtonI stuti karI. AvI rItejinezvara Adi bhagavaMtonApraNidhAna dvArA kalyANane prApta karyuM ane dazamA bhAvamAM zAMtinAtha prabhunA gaNadhara thaIne siddhi gatine pAmyA. zrI vijayarAjAne dharmanI ArAdhanA dvArA aMtarAyo cAlyA gayA ane maMgalanI paraMparA prApta thaI che. A jANI jeo kalyANanI kAmanA dharAve che teoe maMgala svarUpa evA jinezvara prabhunA vaMdanamAM prayatna karavo joIe. * Iti zrI vijyanRpa kathA zAstrakAra zrI devendrasUrIzvarajI mahArAjAe vaMdita vaMdaNijja pada dvArA maMgala karyuM. vaMditu- vaMditA ahIM kRtvA pratyaya che. eka kriyA karyA pachI bIjI kriyA karavAnI hoya to tvA pratyaya mUkavAmAM Ave che. A kRtvA pratyaya bIjI kriyAne jaNAve che. A bIjI kriyA che. vakSyAmi kahIza. vaMdanIyone vaMdana karIne caityavaMdanAdi suvicAra kahevAnA che. caityavaMdanano artha -caitya zabda citta parathI banyo che. ahIM citta zabdathI prasanna mana levAnuM che. mananI prasannatAne caitya kahevAya che. jinezvara prabhunA pratimAjI mananI prasannatAnuM kAraNa che AthI pratimAjIne paNa caitya kahevAya che. prasannatA kArya che ane pratimAjI kAraNa che. kAraNamAM kAryano upacAra karyo che mATe ahIM pratimAjIne caitya kahevAya che. A pratimAjIne vaMdanA karavI tene caityavaMdanA kahevAya che. A OMdhuMcha : cittaM-maNo pasatthaM, tabbhAvo ceiyaMti tajjaNagaM / jiNapaDimAo ta ivaMtU/mamavAyA tiviheM ? prazasta manane citta kahevAya che. cittanI prasannatAne caitya kahevAya che. A prasannatAne karanAra jinapratimA che. A jinabiMbone karAtuM vaMdana abhivAdana traNa prakAranuM che. caitya zabdano bIjo artha - caityamAM citi zabda che. citi eTale lepya Adi vastuone ekaThI karavI. A citinA bhAva athavA karmane cetya kahevAya che. saMjJAdi zabdomAM Apela A caitya zabda devatAnA biMba tarIke prasiddha che. cUrNimAM caitya zabdano artha A pramANe karavAmAM Avyo che. caitya zabdamAM citi dhAtu che. citi saMjJAne citi dhAtu jJAnArthaka che. kASTha, Arasa AdimAM banAvela pratikRtine joI A arihaMta prabhunI pratimA che Avo khyAla Ave che, mATe pratimAjIne caitya kahevAya che. praznA jinezvara prabhune karAtuM vaMdana bhAva arihaMta eTale ke sAkSAt arihaMta bhagavaMtane karavAnuM che to pachI A vaMdanane caityavaMdana zA mATe kahevAmAM Ave che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrI saGghAcAra bhASyam kAraNake caityavaMdana eTale jinezvaranA biMbane vaMdanA. uttara: ahIMyA vaMdanA bhAva arihaMtane ja karavAnI che to paNa A vaMdanA lagabhaga jinabiMbanI sAmeja karavAnI hoya che mATe A vaMdanAne caityavaMdana kahevAmAM Ave che. harbhASya mAM paNa A ja kahevAmAM AvyuM che: bhAvajiNappamuhANavi savvesivi jaivi vaMdaNA tahavi / ThavaNAjiNANa purao kIrai ciivaMdaNA teNa // 12 // jiNabiMbAbhAve puNa ThavaNAguru sakkhiyAvi kIraMti / ciivaMdaNacciya imA tatthavi paramiTThiThavaNA vi // 13 // ahavA jattha tatthava purao parikappiuNa jiNabiMbaM / kIrai buhehiM esA neyA ciivaMdaNA tamhA // 14 // (ceIvaMdaNa mahAbhAsa) jo ke bhAvajinezvara mukhya che jemAM evA cAre nikSepAnA sarvajinezvara bhagavaMtanI vaMdanA karAya che, chatAM paNa jina cetyanI samakSa mukhyatayA A vaMdanA karAtI hovAthI tene caityavaMdanA kahevAya che. (12) - jinabiMbanA abhAvamAM gurubhagavaMtanI sAkSIe karAtI sthApanAnI vaMdanAne paNa sUkSmabuddhi jIvoe caityavaMdanA rUpe ja jANavI. (13) , athavA jyAM tyAM paNa (game te sthaLe) jinapratimAne najara samakSa kalpIne paMDitajano vaDe A vaMdanA karAya che, tethI paNa tene caityavaMdanA kahevAya che. (14) ciIvaMdaeatI suvicArja- A graMthamAM caityavaMdanAdinA suvicArane kahevAno che. caityavaMdanAdi suvicAramAM Adi zabdathI guruvaMdana tathA paccakhANanA suvicArane paNa kahevAze. suvicAra eTale zuM? ahIMyA caityavaMdana AdinI vidhinA svarUpa vagerene kahevuM te vicAra che. A vicAra ghaNA zAstronA sArabhUta artha saMgraha svarUpa che tethI ja te zAstronA sArabhUta padArthonuM jharaNuM che, temaja A vicAra atyaMta saMkSipta che tethI alpabuddhivALA jIvo paNa A zAstrane saraLatAthI bhaNI zake. temaja A vidhi sakaLa saMghane pratidina karavAnI hoya che tethI caityavaMdanAdino vicAra harahaMmeza upayogI che. A kAraNothI caityavaMdanAdinA vicAra suvicAra kahevAmAM Avyo che. dviSaya- caityavaMdanAdi suvicAra A caityavaMdanAdi suvicAra rUpa vidhino nirdeza, buddhizALIo A granthanA zravaNa paThana-pAThanamAM pravRtti kare mATe karavAmAM Avyo che. kahyuM che. jo zAstranAM prAraMbhamAM mokSAdi puruSArthanI prAptimAM upakAraka evo
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam abhidheyano arthAta viSayano nirdeza karavAmAM Ave to vidyArthIne jijJAsA thAya che ane jijJAsAthI prerAyelo vidyArthI graMthanA zravaNAdimAM pravRtta bane che. prayojana - caityavaMdanAdi suvicArano bodha granthakAre ciIvaMdaNAI suviyA- A pada dvArA prayojana paNa batAvyuM che. suvicAra zabdamAM vicAra zabdane suthI vizeSita karavAmAM Avyo che. arthAt suvizeSaNa che. A caityavaMdanAdi vicAra ghaNA zAstronA sArabhUta padArthonA saMgraharUpa che evuM suvicAra zabda jaNAve che. (ziSyane A graMthanA abhyAsanuM prayojana zAstronA sArabhUta padArthonAM jJAnanI prApti che.) A graMthanA paThanAdi dvArA temanuM prayojana paNa sare che. tethI teo A graMthano abhyAsa kare che. koIpaNa vivekI mANasa kyAre paNa prayojanavinA pravRtti karato nathI. kahyuM che ke prayoganamanuddizya na banofpa pravartate, vimeva pravRtti caitancanA hrima? maMdabuddhivALo paNa prayojana na hoya to pravRtti karato nathI. prayojana vinA paNa jo te pravRtti karavA lAge to tenAmAM rahelI cetanAnuM phaLa zu? zAstrakartAnuM prayojana ane zrotAnuM prayojana ema prayojananA be bheda che. A be prayojananA anaMtara tathA paraMpara ema be bheda che. zAstrakAra maharSinuM anaMtara (taratanuM) prayojana jIvo upara upakAra karavo e che. je jIvo mahAvistAravALA zAstranA adhyayana AdimAM samartha nathI hotA tevA jIvo jo zAstra saMkSipta hoya to sukhapUrvaka tenuM adhyayanAdi karI zake che. kahyuM che ke- suya sAro pAro mAruM tharva ni ca duSmA | taM kiMpi sikkhiyavvaM jaM kajjakaraM ca thovaM ca // dhRtarUpI sAgarano aMta AvI zake tema nathI. AyakhuM thoDuM che ane jIvo alpabuddhivALA che. tethI thoDuM paNa evuM kAMIka upayogI zIkhI levuM joIe. zAstrakAranuM paraMpara prayojana mokSanI prApti che. kAraNake zAstraracanA dharmopadeza svarUpa che ane dharmopadeza ApavAnuM phaLa mokSa che. kahyuM paNa che - sarvajJa bhagavAne jenuM kathana karyuM che teno upadeza ApI, jeo duHkhathI pIDAtA jIvo para upakAra kare che te alpakALamAM zivavadhUne vare che. khA graMthanuM adhyayana karanArane zravaNa karanArane anaMtaranuM eTale ke najIkanuM phaLa caityavaMdanAdi AcAra vidhinuM jJAna thavuM, te che. paraMpara phaLa to teone paNa mokSanI prApti thavI te ja che. kAraNake caityavaMdana Adi vidhione jeo samyaka rIte jANe che teono bhAva zubha bane che ane vidhi pUrvaka AcaraNA karatA sarva karmano nAza thavAthI mokSanI prApti thAya che. kahyuM che. caityavaMdanAdi vidhine sArI rIte sAMbhaLavAthI haLukarmothavAya che ane karmo
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrI saGghAcAra bhASyam haLavA banavAthI anaMtA AtmAo AThe karmano nAza karI siddhi gatimAM pahoMcyA che. saMbaMdha-bahuvittibhAsacuNI suyANusAreNa caityavaMdana Adino suvicAra ghaNI TIkAo, bhASyo, cUrNio ane sUtranA anusAre karavAno che. ahIMyA bahu zabda vitti sAthe mUkelo hovA chatAM bhASya AdinI sAthe paNa joDavAno che. vRtti eTale TIkA. A TIkA saMskRta bhASAmAM racavAmAM Ave che. temAM sUtra Adi aMgonuM vivaraNa karavAmAM Ave che. lalita vistarA Adi TIkAomAM caityavaMdanAdi sUtronuM vivaraNa karavAmAM AvyuM che. bhASyaH- bhASyanI racanA gAthAomAM karavAmAM Ave che. AmAM sUtranI vyAkhyA karavAmAM Ave che. bRhadbhASya (ceIvaMdaNa mahAbhAsa) ane vyavahAra bhASya Adine bhASya kahevAmAM Ave che. cUrNiH- cUrNionI racanA prAyaH prAkRtamAM karavAmAM Ave che. A racanA paNa sUtranA vivaraNa rUpa che. pakSIsUtra tathA AvazyakasUtra AdinI cUrNio vidyamAna che.. sUtraH- sUtranI racanA gaNadhara Adi bhagavaMto kare che. pakSIsUtra Adino sUtramAM samAveza thAya che. A pakkhIsUtramAM pAMcanI sAkSIe karAtA dharmanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. paMcAMgImAM sUtra vRtti, cUrNi, bhASya ane niryukti che. chatAM ahIM niryuktino nirdeza caityavaMdana bhASyanI prathama gAthAmAM nathI karyo. tenuM eka kAraNa che. niyuktinI racanA cauda pUrvadhara mahAtmAo kare che. cauda pUrvadhara mahAtmA je racanA kare che tene sUtra kahevAya che. Ama, niryukti sUtrarUpe hovAthI zrutanA grahaNathI tenuM grahaNa thaI jAya che. kahyu che ke- sutta dararaE taheva pajJeyayuddhaDyuM 4 / sukevaliNAraiyaM abhinnadasapuvviNA raiyaM // 1 // gaNadhara bhagavaMto, pratyeka budgha mahAtmA, zrutakevalI tathA saMpUrNa dazapUrvadhara maharSioe racelA zAstrane sUtra kahevAmAM Ave che. Ama, niryukti paNa sUtra rUpe hovAthI sUtranA grahaNathI tenuM grahaNa thaI jAya che. athavA bhASyanA grahaNathI paNa niyuktinuM grahaNa thaI jAya che. kAraNake bhASyamAM jema sutranuM vivaraNa gAthAmAM karavAmAM Ave che tema niyuktimAM paNa sUtranuM vivaraNa gAthAmAM karavAmAM Ave che. Ama, niryukti nuM grahaNa bhASyanA grahaNathI paNa caityavaMdana bhASyanI prathama gAthAmAM thaI jAya che. bahuvittibhAsacuNIsuyANusAreNa- vRtti, bhASya, cUrNi ane sUtromAM je kahevAmAM
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 19 AvyuM che tenA AdhAre ja A caityavaMdana bhASya AdimAM ame kahevAnA chIe evuM devendrasUri mahArAja jaNAve che. A graMthamAM vRttiAdinA pATho jyAre avasara Avaze tyAre ApavAmAM Avaze. je graMthanuM nirmANa thatuM hoya te graMthamAM pUrva maharSio praNIta zAstronA pATha ApavAmAM Ave to navanirmita graMthanuM mahattva ghaNuM ja vadhI jAya che. kAraNake jo AdhAramAM uttamatA hoya to AdheyamAM paNa e uttamatA kheMcAI Ave che. jema pRthvI Adino AdhAra prApta thAya to pANI AdimAM sthiratA nirmaLatA Adi guNonuM AdhAna thAya che. "suyANasAreNano bIjo artha : sUtra, niryukti, bhASya, cUrNi AdimAM kahelA caityavaMdanAdi padArtho gurubhagavaMta pAse je rIte sAMbhaLyA che te rIte huM A padArtho kahIza. paraMtu mArI buddhinA anusAre nathI kahevAnA. kAraNake potAnI matikalpanAne anusAre karAtuM zuddha anuSThAna paNa kaSTAnuSThAna bane che ane teno ajJAnatAmAM samAveza thAya che. kahyuM che - mAchiyamunihAmsa vevAmitrabhuttavArissA savvujjameNavi kayaM annANatave bahuM paDai // jemane zrutajJAnarUpI kasoTI pattharanuM vizeSa jJAna nathI ane je vizeSa arthane jANyA vinA mAtra zAstranA zabdone pakaDI rAkhe che te potAnA badhAja prayatnathI koIpaNa anuSThAna kare to paNa tenA anuSThAnano samAveza ajJAna tapamAM ja thAya che. bIjuM mAtra sUtramAM kaheluM ja jo pramANa mAnavAnuM hoya to sUtro upara karavAmAM AvatI TIkA-vyAkhyA nakAmI thaI jAya. AgamamAM paNa kahevAmAM AvyuM che ke jaMjaha sutte bhaNiyaM taheva taM jai viAraNA natthi / A vinimayogo oi viTTipadAdi. AgamasUtromAM jema kahyuM che te temaja hoya ane tyAM kAMI vicAraNA ja na karavAnI hoya to daSTi pradhAna mahApuruSo kAlika sUtranI TIkA zA mATe karata? graMthakAre graMthanI racanA karatA jaNAvyuM ke A graMtha gurubhagavaMta pAsethI vRtti Adi nA padArthone sAMbhaLIne huMracuM che. AvuM kahevA dvArA guru pAtaMtryanI pradhAnatA batAvI ane tenA dvArA potAnI laghutA batAvI che. sucANasAreNa thI bahuzrutanuM grahaNa - bahuvitibhAsacuNIsuyANusAraNa ahIMyA bahu zabda kRtanI sAthe paNa joDAya che. jethI bahuzruta zabda bane che. bahuzruta eTale jemane Agama sUtranuM vizALa jJAna che ane jeo gItArtha che AvA pUrvAcAryo bahuzruta zabdathI grahaNa karavAnA che. arthAt bahuzruta pUrvAcArya bhagavaMtonI paraMparAmAM caityavaMdanAdino vicAra je
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zrI saGkAcAra bhASyam rIte Avyo che tene anusAra caityavaMdanAdino vicAra graMthakartA mahAtmA kaheze. vartamAnamAM AcarAto AcAra bahuzrutonA anusAra AcaravAmAM Ave to te jItavyavahAra svarUpe bane che. AthI ja ahIMyA caityavaMdanAdi vicAra bahuzruta pUrvAcAryone anusAra kahevAze. vattaNuvattapavatto bahuso Asevio mhaannenn| eso ajIakappo paMcamao hoi vavahAro // 1 // vattaM nAmaM ikkasi aNuvatto jo puNo biiyavArA / taiaTThANa pavatto supariggahio mahANeNa // 2 // gItArtha puruSo dvArA sevAtA AcArane vRtta, pravRtta ane anuvRtta kahevAmAM Ave che. A AcAra jItakalpa nAmano pAMcamo vyavahAra che. je AcArane gItArtha puruSoe ekavAra sevyo hoya tene vRtta AcAra kahevAya, bIjIvAra seve tene anuvRtta AcAra kahevAya ane trIjIvAra seve te AcArane pravRtta AcAra kahevAya che. bahuzrutoe Acarela AcArane dharmaratna prakaraNamAM mArga kahelo che. maggo AgamaniI ahavA sNvigggurujnnaaiinnnno| ubhayANusAriNI jA sA maggaNusAriNI kiriyA // 1 // siddhAMtamAM jenI prarUpaNA karavAmAM AvI che te athavA saMvegI gurubhagavaMtoe jenuM AcaraNa karyuM che tene tathA ubhayAnusArI hoya te kriyA mArgAnusAri kahevAya che. A rIte bahuzruta Adine anusAre kahevAto AcAra mArgasvarUpa che. caityavaMdanAdi vicAra bahuzrutone anusAra na kahevAmAM Ave to te mArga svarUpa nathI banato. ulaTAno e svacchaMdAcAra bane che. nizIthasUtranA 11mAM udezAmAM kahyuM cheussuttmnnuvitteN sacchaMdavigappiyaM annnnuvaaii| paratattipavatte tiMtiNe ya iNamo ahAchaMdo // 11 // nizItha sUtranI cUrNimAM A zlokano artha karatA yathAchaMdanuM svarUpa kahyuM che. je sUtra viruddha prarUpaNA karato hoya, AcArya bhagavaMtonI paraMparAmAM na AvyuM hoya tenI prarUpaNA karato hoya, svaIcchAnusAre karelI kalpanAthI prarUpaNA karato hoya. sUtra artha ubhayane anusaratuM na hoya tenI prarUpaNA karato hoya ane AtmAnI ciMtA choDI) bIjAnI ciMtAmAM ja pravRtta hoya tathA baDabaDATa karavAvALo hoya te yathAzRMda kahevAya che. vaMditRvaMdaNijja gAthAmAM graMthakAre prathama padathI maMgala karyuM. suviyAraM dvArA viSaya batAvavAmAM Avyo ane vittamAsavuuvsuyAnusAre A pada dvArA saMbaMdha batAvavAmAM Avyo.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 1 zrI saGghAcAra bhASyam prekSAvatAM pravRttyarthaM phalAditritayaM budhaiH / maMgalaM caiva zAstrAdau vAcyamiSTArthasiddhaye // maMgala prayojana vi. nuM mahatva - graMthanI AdimAM maMgalAdi karavAnuM prayojana hoya che. prayojana, saMbaMdha ane viSaya batAvavAmAM Ave to buddhizALI puruSo A graMthanA adhyayana-adhyApanamAM pravRtti kare che. graMthamAM pravRtti karI, paNa bhaNavuM-bhaNAvavuM Adi kArya nirvapna tyAre ja pUru thAya che jo maMgala karavAmAM AvyuM hoya. eTale ISTa devatAne namaskAra karavAmAM Avyo hoya. Ama prekSAvAnanI pravRtti thAya ane ISTArthanI siddhi thAya te mATe graMthamAM maMgalAdi cAre kahevA joIe. ahIMyA batAvavAmAM Avela saMbaMdhanA be prakAra che: (1) upAya-upeya saMbaMdha (2) guruparvakrama lakSaNa saMbaMdha. jeo tarkavAdI che teone mATe upAya-upeya saMbaMdha che. A caityavaMdana bhASya jJAnAdi prAptino upAya che. jJAnAdinI prApti thavI te upeya guruparaMparA dvArA sUtrAdinI prApti guruparvakrama svarUpa saMbaMdha mAtra zraddhAvAdi mATeno che. A saMbaMdha A pramANe che caityavaMdana Adi vidhinI dezanA arthathI zrI mahAvIra prabhu Ape che ane gaNadhara bhagavaMto sUtrarUpe tene graMthastha kare che. atthaM bhAsai arihA suttaM gaMthaMti gaNaharA niuNaM / sAsaNassa hiyaTThAe tao suttaM pavattai // 1 // (Avazyaka niryukti) arihaMta bhagavaMto arthanI dezanA Ape che. gaNadhara bhagavaMto sUtrarUpe nipuNatAthI gUMthe che. zAsananA hita mATe karAyela sUtra-arthanI racanA bAda sUtranI paraMparA cAle che. jema ujjainI ane kosAMbInI vacce puruSone goThavI puruSonI paraMparA dvArA ujjainamAMthI kosAMbI sudhI ITo lAvI. te ja rIte A caityavaMdanAdi vicAra jaMbUsvAmI, prabhavasvAmI Adi kevalI bhagavaMto, zrutakevalI bhagavaMto, dazapUrvadharo, nava pUrvadharo Adi pUrvAcAryonI paraMparAmAM Avyo che. yAvat A vicAra amArA guru sudhI Avyo che. duSamakALanA aMdhArAmAM nahI dekhAtA evA zrI jinapravacanane prakAzita karavAmAM pradIpa samAna evA zrI jinabhadragaNI kSamAzramaNe vizeSAvazyaka bhASyamAM A guruparva kramasaMbaMdhane batAvyo che. jinezvara-gaNadhara Adi gurujanoe upadeza Apyo. A upadeza aMbUsvAmI Adi AcArya bhagavaMto nI paraMparAmAM amArA guru sudhI Avyo
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 2 zrI saGghAcAra bhASyam che. paraMparAmAM Avela A upadeza amArA gurubhagavaMte pharamAvyo che. ahIM paraMparA zabdano artha e che ke jema pUrve ujjainI thI ITo kozAbImAM AvI te ja rIte sUtra ane artha gurunI paraMparAmAM cAlyo Avyo che. guruparaMparA para IMTanI paraMparAnuM daSTAMtaH-muninI jema zreSTha viSayo(zreSTha dezo) ne jItI lenArA vaccha dezamAM kosAMbI nAmanI nagarI che. zatruo to ahIMthI dUra bhAgatA hatA. A nagarImAM vasatA nagarajano suMdara kaLAonA jJAnane meLavavA mATe ja che. asatyanA uccAraNamAM teo mUMgA rahetA. akArya karavAnuM hoya tyAre ALasu banatA. AvI kozAMbI nagarImAM zatAnIka rAjA rAjya karatA hatA. zatAnIka jinamatanA raMge raMgAyelA hatA. temanuM cAritra uttama puruSone zobhe tevuM hatuM. teo prajAnA hitamAM tatpara rahetA. temanA patnI mRgAvatI ceTaka rAjAnI putrI hatI. mRgAvatI rANI paNa jinezvara prabhunI pUjAmAM rata rahetI hatI. nirmaLa zIla tenA alaMkAro hatA. rANInA hAtha sukumAra hatA paNa buddhi to prauDha hatI, kezakalApa kALA bhammara ane vAMkaDIyA hatA paNa vANImAM to saccAI ane saraLatA hatI. te kAnamAM suMdara kaMDalane dhAraNa karatI hatI paNa koInA doSavALA vacano kAnathI nahi sAMbhaLatI. mRgAvatI rANIne jevuM bahumAna guNomAM hatuM tevuM bahumAna rUpa, lAvaNya ke jAtimAM na hatuM. eka divasa sabhAnA badhA kAma pUrA thaI gayA bAda rAjA sabhAmAM beThA hatA. potAnI samRddhinuM temane abhimAna hatuM. A abhimAna sAthe temaNe potAnA dUtane kahyuM, "he devAnupriya bIjA rAjAonI pAse je samRddhi che te kaI mArA rAjyamAM nathI? he svAminAtha! ApanA jevA mahAna svAmI, kuzaLa maMtrI, anurAgI mitro, bharapura bhaMDAra, vizALa deza, virATa killo, pracaMDa sainya Ama rAjAnA sAte aMgo ApanA rAjyamAM che paNa eka citra sabhAnI khoTa ApaNA rAjyamAM vartAya che." dUtanI vAta rAjAe sAMbhaLatAnI sAthe ja citrakArone bolAvyA. to maNasA devANaM vAyAe patthivANa sijhaMti / attheNa IsarANaM dussajjhAiMpi kajjAI // kharekhara mana dvArA devonA, vacana dvArA rAjAonA ane dhana dvArA dhanavAnonA duHsAdhya kArya paNa sukara thAya che. bolAvelA citrakAro AvyA. teo sabhAne vaheMcIne cItaravA lAgyA. A citrakAromAM eka soma nAmano citrakAra hato. soma citrakArane aMtaHpuranI najIkamAM citaravAnuM AvyuM. ekadA teNe gavAkSamAM beThelI mRgAvatI rANIno aMguTho dekhyo. somanI buddhi nipuNa hatI. mRgAvatIno aMguTho dekhavA mAtrathI ja tenuM suMdara citra
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 zrI saGghAcAra bhASyam banAvyuM, paNa te citra banAvato hato te samaye AMkha mIMcAtA ja rANInA sAthaLa upara raMgano eka chAMTo paDI gayo. sAthaLa uparanA raMganA chAMTane Adara sahita jyAM dUra karI ane citrane pharI banAvavA jAya che tyAM pharI bIjo chAMTo paDyo. A rIte trIjIvAra paNa chAMTo paDyo. AthI tene vicAra Avyo ke A raMga dUra karavAnI jarUra nathI, kAraNake tyAM cihna hovuM ja joIe. citrasabhA taiyAra thaI gaI. rAjAne citrakAroe vinaMtI karI. rAjAcitrasabhAne nihALavA mATe Avyo. citrone joto joto mRgAvatInA citra pAse Avyo. mRgAvatI rANInuM citra atyaMta suMdara hatuM. citramAM jAMgha uparanuM cihna paNa hatuM. zatAnIka rAjAe citrane nihALyuM. A joI rAjAnI AMkha lAla thaI gaI. kapALamAM rekhAo kheMcAI gaI ane rAjA vicAramAM garaka thaI gayo. cokkasa A pApI citrakAra some mArI patnIne bhraSTa karI che. jo bhraSTa na karI hoya to vastrathI Avarela evA masAne kevI rIte jANI zake? mArA rAjyamAM koI bIjAnI paradArAne sevato hoya to game tevA anyAyIne huM kaDakamAM kaDaka zikSA karuM chuM. to pachI mArI patnI sAthe jene vyabhicAra sevyo hoya tene to huM zuM na karuM? AvuM jANIne mArAthI sahana paNa kevI rIte thAya? A vicAra-karI rAjAe soma citrakArano vadha karavA mATe AjJA ApI. A AjJA sAMbhaLI bIjA citrakAroe kahyuM, "rAjanA some citrakaLAmAM varadAna prApta kareluM che, AthI teno vadha karavo amane yogya jaNAto nathI.' rAjAe citrakArone pUchyuM, "A soma citrakAre kyAMthI varadAna prApta karyuM che?" citrakAroe rAjAne jaNAvyuM, "zreSTha kaLAnA nivAsa sthAna samAna sAketa nAmanuM nagara che. nagaranI IzAna dizAmAM surapriya nAmanA yakSanuM maMdira che. surapriyanuM tyAM satata sAMnidhya rahetuM hatuM. dara varSe teno utsava karAto ane te tenI pratimAne raMganAra citArAne mArI nAMkhato. jo pratimAne raMgavAmAM na Ave to surapriya gAmamAM mArIno upadrava karato. potAnA prANo jokhamamAM rahetA hovAthI citrakAro sAketa nagarane choDavA lAgyA tyAre rAjAe nagararakSAnA hetuthI badhA citrakArone pakaDAvI lIdhA. tyajedekaM kulasyArthe , grAmasyArthe kulaM tyajed / grAmaM janapadasyArthe, AtmArthe pRthivIM tyajed // 1 // kuLanI rakSA mATe ekano tyAga kare, grAmanI rakSA mATe kuLano tyAga kare, janapadanI rakSA mATe gAmano tyAga kare ane AtmA mATe pRthvIno paNa tyAga kare. have to rAjA dara varSe citrakAronA nAmo kAgaLa upara lakhAvI kAgaLanI kApalIne ghaDAmAM nakhAvI detAM. ghaDAmAMthI jenuM nAma nIkaLe te citrakAra te varSe surapriya yakSane citarato. mahArAjA! somanA pitA mRtyu pAmyA hatA. AthI soma kalA grahaNa karavA mATe
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 __zrI saGghAcAra bhASyam sAketapuramAM eka citrakAranI vRddha patnIne tyAM rahyo. A strIne eka no eka ja putra hato. teNIe somane potAnA gharamAM potAno putra mAnIne rAkhyo. soma paNa teNInA putrano mitra banI gayo. te ja varase vRddhAnA putrano vAro Avyo. vRddhA kalpAMta karavA lAgI. some pUchyuM ke mA! tuM zA mATe raDe che? "beTA! kahyuM paNa che ke kuLanI rakSA mATe ekano bhoga levAya, grAmanI rakSA mATe eka kuLano bhoga levAyajanapadanI rakSA mATe eka gAmano bhoga levAya ane AtmA mATe (zIlAdiguNonI rakSA mATe sItAnI jema) pRthvIno paNa bhoga levAya. mAre ekano eka putra che. te AMdhaLI mAne lAkaDI jevo che. mAro A putra yakSanA maMdirane citaraze ane yamarAjA ene upADI jaze. some dayApUrvaka kahyuM, "mA! tame raDo nahI. badhuM sAruM thaze." vRddhAe somane rokyo, ane kahyuM ke beTA, tuM paNa mAro ja putra che. tuM zA mATe A ApattimAM paDe che. vRddhAnI vAta teNe sAMbhaLI nahI ane yakSanI pratimAne citaravAnuM teNe nakkI karyuM. teNe vicAra karyo ke vazIkaraNano mULamaMtra zreSTha vinaya che. vinayanI sAthe tapa karavAmAM Ave to te badhuM ja karI zake. tethI A citra huM vinaya ane tapa sAthe ja karIza. some chaTTano tapa ane brahmacarya vratane svIkAryuM. snAna karI zveta ane dazIvALA vastranI joDa paherI. devatAnI pUjAmAM anya zAstrakAroe paNa apavitra vastrano niSedha karyo che. kaTispRSTaM ca yadvastraM purISaM yena kAritaM / mUtraM ca maithunaM cApi, tad vastraM privrjyet|| je vastra keDa mAM sparzeluM hoya arthAt adhovastra hoya tathA jenA dvArA maLa-mUtranuM visarjana karyu hoya tathA jenAthI maithuna sevyuM hoya to te vastrano pUjAmAM tyAga karavo. caMdanathI lepAyelA hAthavALA some aSTapaDo mukhakoza bAMdhyo. nUtana kaLazothI surapriya yakSano abhiSeka karyo ane puSpothI pUjA karI. tyArabAda pachI ane raMganA pAtro sApha karI navA karyA ane vajalepa AdinA coTelA kacarAne dUra karyo. uttama raMgothI yakSanI mUrtine citaravA lAgyo. mUrtinuM raMgarogAna thayA bAda citrakAra parama vinayane dhAraNa karI surapriyayakSanA pagamAM paDyo. bahumAna ane vinaya sAthe teNe yakSane vinaMti karI, "he surapriya yakSa! game tevo mahAna citrakAra hoya to paNa ApanuM citra banAvavA koNa samartha che? jyAre mArAmAM evI kuzaLatA nathI tethI ApanI sevAmAM kAMI paNa kSati thaI hoya to kSamA Apajo. ApanA jevA mahApuruSo vinayIjano upara vAtsalyavALA hoya che.' citrakAranI vinaMtI surapriye svIkArI, "he citrakAra, tArA vinayathI huM prasanna thayo chuM. tuM je mAMgIza e huM tane ApIza." citrakAra some have koIne paNa na mAravAnI mAMgaNI karI tyAre yakSe tenI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 5 zrI saGghAcAra bhASyam vinaMtIno svIkAra karI lIdho ane kahyuM, "soma, A to te bIjA mATe mAMgyuM, paNa have tuM tArA mATe mAMga. huM kharekhara tArI upara khuza thayo chuM.' kahyuM che ke te tAvat tina: pararthadhaTa: svArthI nAna che, sAmAnyAstu parArthamudyatadhiyaH svArthAvirodhena ye / te'mI mAnuSarAkSasAH parakRtirhanyate svArthato, ye nidhananti nirarthakaM parakRtaM te ke na jAnImahe / / jeo potAnA svArthane jato kare che ane parakalyANanI pravRtti kare che te paMDita che, jeo potAno svArtha sacavAya evI rIte parahitanI pravRtti kare che teo sAmAnya kakSAnA che, jeo potAnA svArtha khAtara bIjAne nukazAna pahoMcADe che teo to manuSya hovA chatA rAkSasa jevA che ane jeo kAMI paNa prayojana vinA bIjAnuM nukazAna ja karyA kare che teo mATe kayA zabdo vAparavA? surapriyanA atyaMta AgrahanA kAraNe some varadAna mAMgyuM ke huM manuSya AdinA zarIranA eka bhAgane dekhu to paNa enA AdhAre saMpUrNa citrane banAvI zakuM. yakSe tene A varadAna ApyuM. - natti sthisa mAyA ta tattimaM doDDA vuddevi hodevuM paDyuM tyArU . ' kharekhara jenA bhAgyamAM jeTaluM hoya teTaluM ja prApta thAya che. DuMgara upara dhodhamAra varasAda varase paNa tyAM pANI TakI zakatuM nathI. soma citrakAranI yakSa uparanI AvI bhaktithI tene A lokamAM ja pApano kSaya thayo ane siddhi prApta thaI. jyAre jinezvara bhagavAnanI bhakti to anaMta sukhane ApanArI che. AthI jinezvare prabhunI bhaktimAM suMdara vidhinuM pAlana ane jinabhaktimAM prayatna karavo joIe. rAjana! A rIte surapriya yakSe somane varadAna ApI satkAra karyo. yakSa dvArA satkArAyelo soma ApanI sabhAmAM citrakAma karavA mATe Avyo. Apa enA maLelA varadAnanI parIkSA paNa karI zako cho. rAjAe paNa citrakAranI A kaLA jANavA mATe kubaDI dAsInuM mukha batAvyuM. citrakAre paNa tenuM kubaDI citra banAvyuM. A citrakAra eka aMganA dekhavA mAtrathI saMpUrNa citra banAvI zake evuM jANuM chatAM krodhAMdha banelA rAjAe citrakArano jamaNo aMguTho kApI nAkhyo ane tene dezanikAla karyo. nAkAraNaruSAM saMkhyA, saMkhyAtAH kAraNakrudhaH / kAraNe'pi na kupyaMti, ye te jagati paMcaSAH // kAraNa vinA krodha karanArAnI koI saMkhyA ja nathI, kAraNa prApta thAya ane gusso kare evA loko paNa ghaNA hoya che, jyAre kAraNa hovA chatAM paNa jeo kopana kare tevA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 2 - zrI saGghAcAra bhASyam loko to A jagatamAM bahu ochA che. soma citrakArano jamaNo aMguTho chedAyo ane teno deza nikAla thayo. soma pAcho sAketa nagaramAM Avyo. surapriya yakSanI upAsanA karavA lAgyo. pahelA upavAse ja yakSa surapriye prasanna thaI jamaNA hAthanI jema tene DAbA hAthathI citaravAnuM varadAna ApyuM. soma pUrvanI jema DAbA hAthathI kalAkRtinuM nirmANa karavA lAgyo. gacchau dUraM Aruhau girivaraM visau visamavivaresu / ArAhau amarAI lihiA ahiaMna hu tahAvi // kharekhara bhAgyamAM je nirmAyu hoya tenI ja prApti thAya che, pachI bhalene dUra dUra cAlyA jAva, parvatanI Toce pahoMcI jAva, girinI guphAmAM saMtAI jAva ke devone prasanna karo. DAbA hAthe kalAkRtinuM nirmANa karavAnuM varadAna maLatA tene manamAM vicAra Avyo ke huM to niraparAdhI hato. chatAM paNa niSkAraNazatru evA zatAnIka rAjAe mane parezAna karI mUkyo. A rAjAne tenI duzceSTAnuM phaLa mAre batAvavuM paDaze. Avo vicAra karIne eka citrapaTa upara mRgAvatI rANInuM suMdara citra doryuM. A citra caMDapradyota rAjAne batAvyuM. caMDapradyota rAjA rANI mRgAvatInA rUpane joIne Abho ja banI gayo. are! zuM A koI devAMganA che ke kAmadevanI paTTarANI ratidevI che ke pachI kinnarI che? citrakAre rAjAne jaNAvyuM ke rAjAjI A citra devI, rati ke kinnarInuM nathI paNa A to mAnavalokanI strInuM che. rAjAe tenI citrakaLAnI ghaNI prazaMsA karI. A prazaMsA sAMbhaLI some kahyuM, "mahArAjA! mArI kaLA to kAMI ja nathI. rANInuM rUpa to A citra karatA paNa caDhIyAtuM che. meM to rANInuM rUpa joyuM che ane A citra banAvyuM che jyAre prajApati to kharekhara nipuNa citrakAra che. kAraNake vidhAtAe to bIjI koI rUpavatI strIne joyA vinA ja A anupama sauMdaryavatI zatAnIka rAjAnI agramahiSI mRgAvatInuM sarjana karyuM." caMDapradyotarAjA strIomAM atyaMta Asakta hato. mRgAvatInA anupama rUpasauMdaryane sAMbhaLIne tene potAnA kulanuM abhimAna visarAI gayuM. nIti ane maryAdA choDavA taiyAra thaI gayo. citrakArane satkArIne rajA ApI. mRgAvatI rANImAM Asakta banelA caMDapradyota rAjAe dUtane samajAvI kosAMbI nagarI mokalyo. dUte jaIne zatAnIka rAjAne caMDapradyotano Adeza saMbhaLAvyo. caMDapradyota rAjAno Adeza che ke tamArI A suMdara patnI mRgAvatI rANIne Aje ja tame mokalI Apo. nahIM Apo to yuddha mATe taiyAra rahejo. dUta dvArA caMDapradyotano Adeza sAMbhaLI zatAnIke kahyuM, he duSTa dUta! tAro A rAjA to nIti bhraSTa thayo che ane anucita bakavATa kare che, to paNa tArA mATe A
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam ra7 bolavuM keTaluM yukta che? apravRttigataM bhUpaM, chandovRttyA stuvanti ye| lakSmIhatikRtopAyAH zatravaste na mantriNaH // kiM bhicco so'vi na jo niyapahuNo uppahaM pavannassa / niyabuddhighaNaraseNaM avajasapaMsuM uvasamei // potAno rAjA anucita pravRtti karato hoya, chatAM paNa tenI pITha thAbaDIne stuti karavAmAM Ave to stuti karanArA tenA maMtrIo nathI, paNa teo rAjAnA dhanabhaMDArane lUMTI levA mATe koIka upAya karanArA zatruo che. potAnA svAmI unmArgagAmI banyo hovA chatA paNa jeo potAnI buddhi rupa meghajaLathI svAmInI apayazarUpI dhULane dabAvI detA nathI teone sevaka kahevAya kharA? dUta! vadhAre to tane zuM kahuM? ayogya rIte bolatA tAro vadha ja karavo joIe, paNa Ama karavAthI mArI naitikatAno nAza thAya, AthI ja huM tAro vadha karato nathI." zatAnIka rAjAe A rIte tiraskAra karyo. sevako pAse tene dhakkA marAvI nagaranA khALamAM nakhAvyo. khALamAMthI bahAra nIkaLIne caMDapradyota rAjA pAse gayo. zatAnIka rAjAe tenI sAthe je vartana karyuM tene evI rIte vadhArIne kahyuM, jethI karIne caMDapradyotano krodha AsamAne pahoMcavA lAgyo. teNe potAnI senAne sAvadhAna karI. asaMkhya hAthI, ghoDA, ratha ane yoddhAothI vizALa sainya taiyAra karyuM ane 14 mugaTabaddha rAjAnI sAthe caMDapradyote kauzAMbI tarapha prayANa AraMbhya. kauzAMbI tarapha caMDapradyota teja gatithI AvavA lAgyo. yamarAja jevo caMDapradyota AvI rahyo che AvI jANa thatAM potAnuM sainya alpa hovAthI atisAra rogane kAraNe zatAnIka mRtyu pAmyo. mArA rUpane dhikkAra thAo. mArA rUpane kAraNe ja mArA svAmInAtha mRtyu pAmyA. putra udAyana hajI nAnakaDo bALaka che. A samaye mArI upara mota jhaLuMbI rahyuM che. jo huM caMDapradyotano svIkAra karuM to cArebAju mAro apayaza phelAya ane anucita AcaraNa karavAthI paralokamAM duHkho sahevA paDe. A vikaTa paristhitimAM kapaTa karIne mAre kAlakSepa karavo paDaze. to paDhiyaM to guNiyaM to muNiyaM to a veio apyaa| AvaDiyapilliyAmaMtiovi ya jai na kuNai akajjaM // kyAreka acAnaka akAryanuM nimitta AvI paDe, akArya karavA mATe koIka preraNA kare athavA to koIka AmaMtraNa Ape chatAM paNa akArya thAya ja nahi to ja bhaNeluM, gaNeluM ke jANeluM sAcuM che ane to ja AtmA jANyo che ema kahI zakAya. varisittA amiyarasaM sakkAriya vatthamAiNA dhriuN|
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 -- zrI sarara mAdhyam taladoreNa sakajjaM maimaM kujjo kulAluvva // jema kuMbhAra pANI chAMTato jAya, kapaDuM pheravato jAya ane taLIyAnI dorIthI cAkaDA upara ghaTane kApato jAya, A ja rIte buddhizALI madharatI mIThI vANIno varasAda varasAvI, vastra AdithI satkAra karI, AdhAra ane AzvAsana ApI potAnuM kAma karI le che. mRgAvatI rANIe ghaNo vicAra karIne dUta dvArA caMDapradyotane kahevaDAvyuM, mahArAjA caMDapradyota! zatAnIka rAjA to cAlyA gayA che, have to tame ja mArA AdhAra cho. bIjuM to ThIka che, paNa putra udAyana haju bahu nAno che. jo huM tene mUkIne AvI jAuM to sImADAnA dezanA rAjAo tene mArI nAkhe ane rAjyanuM zuM thAya?' mRgAvatI rANI! tamArA putrano mArA jevo rakSaNahAra hoya to pachI koNa evo bahAdura tamArA putranuM kAMI bagADI zake? svAminAthI tamArI vAta bilakula sAcI che paNa jyAre sImADAnA rAjAo kauzAMbInagara upara AkramaNa karaze tyAre tame dUra rahIne zuM karI zakazo? jyAre sApa ozIkA upara AvI gayo hoya arthAta karaDyo che tyAre so yojana dUra beselo vaidya zuM karI zakavAno che?" "to pachI rANI! have eTaluM ja kahene ke have mAre tane meLavavA zuM karavAnuM?" aMte mRgAvatIe dUta dvArA caMDapradyota rAjAne kahevaDAvyuM ke rAjana! kosAMbI nagarInuM samArakAma karAvo. dUta! zuM samArakAma karAvavuM che." "rAjana! ujjainInI ITo bahu majabUta che. ujjainInI ITo lAvIne moTo killo banAvo." dUtanI A vAta rAjAe svIkArI lIdhI. puriso mayaNavihurio patthijjato maNappiyajaNeNa / kiM kiM na dei ki kiM karei nahu lahu asajjaMpi // jyAre potAnI premapAtra vyakti mAMgaNI kare che tyAre kAmanA bANathI pIDAto mANasa potAnuM badhuM ja ApI de che ane je zakya na hoya tevuM kAma paNa karI le che. mRgAvatInI IcchA pUrI karavA mATe caMDapradyota rAjAe caude rAjAnA sainyane ujajainIthI kauzAMbInagara sudhI goThavI dIdhuM. eka sainika bIjA sainikane Ape, bIjo trIjAne Ape e rIte manuSyonI paraMparA dvArA ujajainInI ITone kauzAMbI lAvI himAlaya jevo uttuMga killo bAMdhyo. killo baMdhAyA pachI pharI mRgAvatIe caMDapradyotane kahyuM, 'killo to baMdhAI gayo paNa dhAnanA bhaMDAra vinA zuM kAmano?" caMDapradyote tarata ja dhanadhAnya, vastra Adi dvArA kauzAMbIne bharI dIdhI. sAce ja
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam AzAnA pAzamAM sapaDAyela jIva zuM zuM nathI karato? kahyuM che ke- navaeNti ya AyaMti ya vaMti thI suviti vALA AsAvivasA jIvA viDaMbaNaM kiM na pAvaMti // duhakhANI suhaagaNI pAvalayA dosaAyarA jA saa| saggApavagganayarappavesalohaggalA nibiDA // AsAi jo pahuttaM dei sa dAsattamappaNo'vassaM / iya savva'NatthamUlA parihariyavvA sayA AsA // AzAthI baMdhAyelA jIvo nAce che, gAya che, dayAmaNo caMI vinavaNI kare che, bIjAne sAruM lagADavA mIThuM mIThuM bole che. kharekhara A AzAparavaza jIvo evI kaI viDaMbanA nathI ke jene pAmatA nathI. AzA duHkhanI khANa che, sukha mATe agni jevI che, pApanI vRddhi karanArI latA samAna che, doSanI khANa che, svarga ane mokSanagaranA pravezadvAranI argalA samAna che. je AzAne svAmI banAve che te AzAnA dAsa banI jAya che. Ama badhAM ja anarthonI khANa samAna AzAno harahaMmeza tyAga karavo joIe. kauzAMbI nagarIne cAre bAju moTo killo banI gayo ane killAnI aMdara vipula sAmagrIno saMgraha thaI gayo eTale kauzAMbIne ghero ghAlavAthI paNa jItI na zakAya evI durjaya nagarI banI gaI. mRgAvatI rANI catura hatI. tarataja teNe kauzAMbInA dvAra baMdha karAvI dIdhA. killAnI upara sainiko goThavI dIdhA. caMDapradyota mRgAvatInI AgaLa mUrkha Tharyo. 'uzanA veda yacchAstraM, yacca veda bRhaspatiH / svabhAvAdeva tatsarvaM, strINAM buddhau pratiSThitam // dAnavonA guru zukra ane devonA guru bRhaspatinI pAse je zAstronuM jJAna che, te saghaLuM jJAna janmatAnI sAthe ja strIomAM raheluM hoya che. caMDapradyota rAjA mUrkha banavAthI vilakho paDyo hato. teNe kauzAMbI nagarInI cArebAju sakhata ghero ghAlyo. saMsAranA AvA svarUpathI virakta thayelI mRgAvatI eka rAtre vicAratI hatI ke jyAM sUrya samA tejasvI vIra prabhu bhavyajIvo rUpI kamaLone bodha pamADI rahyA che evA gAma, Akara, nagara, kheDa, karbaTa, maDaMba, droNa mukha Adi dhanya banyA che. teo dhanyavAdane pAtra che teo punyazALI che, teo kRtArtha che are! teo to traNe jagatane pUjanIya che jeoe duHkhamaya A saMsArano tyAga karIne bAlyAvasthAmAM ja saMyamavratane svIkAryo che. jeo vairAgya svarUpa tIkhI talavArathI mohanA baMdhanane kApI nAMkhe che ane priya vyaktine prApta karyA vinA ja mahAsattvane
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3) zrI saGghAcAra bhASyam phoravI dIkSAno aMgIkAra kare che tathA satata janma ane mRtyunI zreNithI bhayaMkara bhAsatA saMsArane dekhIne jeo vaiSayika sukhone viSanI jema pheMkI de che teo bhAgyazALI che. mAro evo puNyodaya jAge ane prabhu mahAvIra padhAre to huM prabhu pAse mokSane ApanAra evI dIkSAne svIkArIza. evuM kayuM varSa, mAsa, pakhavADIyuM, divasa, tithi, nakSatra, prahara ke muhUrta haze ke jemAM huM dIkSita banIza? A pramANe mRgAvatI rANI bAkI rahelI rAtrine zrAvakajanane yogya evA suMdara manorathone sevatI pasAra kare che. Aphata AvI paDe to paNa temAM je muMjhAto nathI ane potAnA AnaMdane choDato nathI tenI unnati thAya che evuM jANe sUcavato hoya tema sUrya udaya pAmyo. rAtrie mRgAvatI rANIe prabhu mahAvIranA AvavAnA manoratho sevyA ane e manoratho tarata ja phaLyA. prabhu vIra mArI, vera, yuddha, durbuddhi, dubhikSa, roga ane Iti Adi upadravone savAso yojana sudhI zamAvatA kauzAMbI nagarImAM padhAryA. caMdrAvatAra udyAnamAM prabhujI AvyA. jANe divasanA udaye sUryathI anusarAtA na hoya tevuM bhAmaMDala prabhunI pAchaLa zobhatuM hatuM. prabhune samavasarelA jANI mRgAvatI rANI nagaranI bahAra nIkaLI. prabhune vaMdana karIne beThI. caMDapradyota rAjA paNa AvIne prabhune stavavA lAgyo. ('jaya zrI sarvasiddhArtha'. A stotra dvArA stuti karI.) rAjA dvArA prabhunI stavanA thayA bAda prabhunI dezanAno prAraMbha thayo. eka yojanA pramANa samavasaraNanI bhUmimAM karoDo manuSyo, devatAo ane tiryaMco beThA hatA. sahu potapotAnI bhASAmAM samajI zake evI tathA eka yojana sudhI saMbhaLAya tevI suMdara vANIthI, karmanA nAzathI thayelA atizayathI prabhu dezanA ApavA lAgyA. vIraprabhunI dezanA "saMsArI jIvo sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda A pAMce viSayamAM Asakti vALA che. viSayonI A lAlasA jIvone viratimAM ALasu banAve che ane aMte vadha, baMdha, cheda tathA maraNa Adi kaSTone pAme che. A lokamAM pAMca prakAranA viSayasukhonI IcchAthI paravaza jIvo viSayanI viratithI prApta thatAM sAcA sukhane meLavI zakatA nathI ane saMsAramAM vAraMvAra bhaTakyA ja kare che." vairAgyane jagADanArI, karNane mATe amRtanI nIka samAna ane svarganA mArga svarUpa dezanAnuM dAna jyAre prabhu karI rahyA hatA te ja samaye eka mANasa tyAM Avyo. teNe dhanuSyane hAthamAM dhAraNa karyu hatu. dhanuSya upara bANa caDhAveluM hatuM. tenI bhujA vizALa hatI. krodhAvezane kAraNe tenuM AkhuM zarIra parasevAthI nItaratuM hatuM. prabhunI pAse AvIne mastaka namAvI manathI ja prazna pUchyo. prabhuvIre tene kahyuM ke bhAI! tuM
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 31 tAro prazna vacanathI bola. te mANase 'yA sA' ATalo nAno prazna pUchyo. prabhue paNa 'sA sA' eTalo TUMko ja javAba Apyo. gautamasvAmIne saMzaya tathA kautuka thayuM. temaNe prabhune namaskAra karIne pUchyuM, 'prabhu! bhaya ane kautuka karanAra A koNa che? A manuSya hAthamAM pracaMDa ane bhayaMkara dhanuSyane upADyuM che eTale bhayaMkara lAge che ane vairAgya bhAva dhAraNa karI vinayathI pUche che tyAre Azcarya utpanna thAya che.' A sAMbhaLI caMdra jevI zveta daMtapaMktithI aMdhakArane nAza karatA prabhu bolyA, 'vatsa! A badho to saMsArano vilAsa che. viSayAdhIna banelA puruSonI kevI viDaMbanA thAya che te sAMbhaLa... rAsA sA sA (anaMgasena sonInI kathA) caMpA nAme nagarI che. anaMgasena nAmano sonI A nagarImAM vase che. te koIpaNa rupALI kanyAne jue eTale 500 suvarNa mudrAthI tene kharIdI le che. anaMgasene potAnI strIo mATe tilaka Adi 14 AbhUSaNo banAvyAM, paraMtu te ekavAra paNa AbharaNo paheravA Apato nathI. strIo paranI IrSyAne kAraNe te potAnA gharathI bahAra kyAMya jato nathI ane bIjA mANasone potAnA gharamAM AvavA paNa nathI deto. eka divasa mitra tene baLajabarIthI gharanI bahAra laI gayo. Avo avasara maLatAnI sAthe ja 500 strIoe AbhUSaNothI zaNagAra sajyA ane darpaNa laI AnaMda pramoda karavA lAgI. sonI ghare Avyo. tene khyAla AvI jatA eka strIne ghaNoja mAra mAryo. strI marI gaI. bIjI strIone vicAra Avyo ke amAro pati amArI paNa A ja hAlata karaze. AthI badhI strIoe ekasAthe 499 arIsAnA ghA karyA ane sonIne mArI nAkhyo. pati to marI gayo, paNa 499 strIo pastAvA lAgI, arere patine mAravAthI amArI zI dazA thaze? bIju to ThIka loko paNa amArI niMdA karaze. badhI strIoe mahelanA bAraNA baMdha karyA. pastAvo karatI A strIo baLI marI ane akAmanirjarAthI marIne eka parvatamAM teo cora tarIke janmI. anaMgasene pahelA jene mArI hatI te tiryaMcagatimAM janmI ane pachInA bhavamAM brAhmaNaputra tarIke thaI. anaMgasena sonIe, tiryaMcagatimAM bhavomAM bhaTakI, brAhmaNaputranI bena tarIke bhava meLavyo. eka divasa bena raDavA lAgI. tenA bhAIno hAtha guhyabhAgamAM aDatA te zAMta thaI gaI. pachI to haMmeza te Ama karato ja rahyo. bahena sAthenI bhAInI AvI ceSTAonI jANa tenA pitAne thatA tene gharanI bahAra kADhI mUkyo. te bhaTakto bhaTakto coronA parvatamAM pahoMcyo. pallIpati banyo. tenI bena paNa svacchaMdI banI gaI hatI.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrI saGghAcAra bhASyam rakhaDatI rajhaLatI A bALA eka gAmamAM AvI. coronA kahevAthI pallIpati te bALAne pallImAM laI Avyo. bIjI paNa eka strI pallImAM lAvavAmAM AvI. pallIpatinI bahena A strIne mArI nAkhavA mATe avasara jovA lAgI. eka vakhata coro dhADa pADavA gayA. tyAre pallIpatinI bahena navI strIne kuvA para laI gaI ane kahyuM, "alI jo to kharI, AmAM zuM dekhAya che." te bhoLavAI gaI ane kUvAmAM jovA lAgI. kUvAmAM jotI tene dhakko mAryo. te strI kUvAmAM paDI gaI. coro dhADa pADIne AvyAM. te strI nahI dekhAtA coroe tene pUchyuM tyAre te bolI "tame tamArI vhAlIne kema sAcavatA nathI?" teNInI A vAta sAMbhaLI corone khyAla AvI gayo ke cokkasa bicArI e strIne ANe ja mArI nAkhI che. . navI strIne mAranArI AnI AvI kharAba ceSTAne joIne A pallIpatine manamAM saMzaya utpanna thayo ke A pAriNI mArI bahena to nahI hoya ne? te potAnI zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe mane sarvajJa jANIne ahIM Avyo che. te potAnA saMzayane mane manathI pUchato hato. meM tene moDhethI pUchavA mATe kahyuM, teNe zaramanA mAryA yA sA' evo nAno ja prazna pUchayo ane meM paNa tene "sA sA" eTalo nAno ja javAba Apyo. prabhu vIre AkhI ghaTanAnuM rahasyodghATana karyuM. he gautama! kevo che A saMsArI saMsAramAM Asakta banelA jIvo viratinA AnaMdane pAmI zakatA nathI ane bhayaMkara viDaMbanA pAme che." . prabhunI A dezanA sAMbhaLI sabhAno rAga ogaLavA lAgyo. pallIpati paNa saMvegathI bhAvita banyo ane prabhu pAse dIkSita banyo. viSabhakSaNa karatAM viSayo bhayaMkara che. viSa bhakSaNa karavAthI A bhavamAM ja duHkhadAyI maraNa prApta thAya che jyAre viSayabhoga to zuM? paraMtu viSayonuM zravaNa, darzana, sparzana, smaraNa tathA viSayo sAme AvavA mAtrathI aneka bhavomAM maraNanI pIDA ApavAvALA bane che." viSayonuM AvuM svarUpa samajAvI 499 corone muni banelA pallIpatie dharma pamADyo ane badhAe dIkSA grahaNa karI. pa00 coro sAdhu bhagavaMta banyA. A avasare mRgAvatI rANIe prabhuvIrane vinaMtI karI, "caMDapradyotarAjA mane jo anujJA Ape to mAre dIkSA grahaNa karavI che'. avaMtipatine paNa teNe vinaMti karI ke rAjana, tame AjJA Apo to mAre paNa dIkSA svIkAravI che. caMDapradyota rAjA paNa sabhAnI zaramathI mRgAvatIne rokI na zakyo ane dIkSA levAnI anujJA ApI. rANIe potAno putra udayana rAjAne soMpI dIdho.mRgAvatI rANIe caMDapradyota rAjAnI aMgAravatI Adi ATha agramahiSIo sAthe dIkSA svIkArI. prabhujIe nUtanadIkSitone hitazikSA ApI ane caMdanabALA sAdhvIjIne sopyA.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 33 tyArabAda bhavyajIvonA manane AnaMdita karanArA prabhue anyatra vihAra karyo. prabhunA prabhAvathI rAjA caMDapradyotanuM vera cAlyuM gayuM ane kauzAMbI nagarImAM bALaka - udAyanane rAjagAdI upara besADI ujjainI tarapha rAjAe prayANa karyuM. caMDapradyota rAjAnuM A daSTAMta prasaMgocita hovAthI ahIM kahyuM che, bAkI A daSTAMta kahevAnuM prayojana to AcArya paraMparAnA daSTAMta bhUta puruSa paraMparA che. jema puruSonI paraMparAthI avaMtI nagarImAMthI ITo kauzAMbI sudhI lAvavAmAM AvI te rIte AcArya bhagavaMtonI paraMparAthI prabhuvIranA mukhamAMthI nIkaLeluM zrutajJAna ahIM sudhI AvyuM che. A AcArya bhagavaMtonI paraMparA A pramANe che. bhagavAna mahAvIra svAmInI pATa paraMparA (1) sudharmA svAmI (2) jaMbUsvAmI (3) prabhava svAmI (4) zayyabhavasUri (5) yazobhadrasUri (6) saMbhUti vijaya (7) bhadrabAhu svAmI (8) sthUlabhadrajI (9) Arya mahAgiri (10) suhastI sUri (11) guNasuMdarasUri (12) kAlakaguru (13) skaMdilAcArya (14) revatImitra (15) dharmasUri (16) bhadraguptasUri (17) zrI guptasUri (18) vajasvAmI (19) AryarakSita sUri (20) durbalikApuSyamitra (21) vajasena (22) nAgahastI (23) siMhasUri (24) nAgArjuna (25) bhUtadinna (26) kAlakAcArya (27) satyamitra (28) hArilasUri (29) jinabhadra gaNi kSamAzramaNa (30) umAsvAti vAcaka (31) puSpamitra (32) saMbhUta (33) mADhara Arya saMbhUta (34) dharmaRSi (35) jyeSThAMga gaNi (36) phalyumitra (37) dharmaghoSasUri ItyAdi gaNadhara bhagavaMto, kevalI bhagavaMto, cauda pUrvadharo, navapUrvadharo Adi yugapradhAna AcArya bhagavaMtonI paraMparA vaDe A zAstra amArA guru sudhI AvyuM che. A caityavaMdanAdi anuSThAna sUtrathI, arthathI ane kriyAvidhithI AcArya paraMparAmAM AvyuM evI uparokta sarva vAta Avazyaka cUrNimAM kahelI che. Avazyaka cUrNi-rUyaM popa vatriya, satya paraMparA hiro, paNa davvaparaMparao, eeNa bhAvaparaMparao sAhijjai, jahA vaddhamANasAmiNA suhaMmassa, jabU nAma amha vAyaNAyariyA ANupuvvI kamaparivADIe AgayaM suttao atthao karaNao y| caMDapradyota rAjA tathA mRgAvatI rANInuM A daSTAMta prasaMgathI kahyuM, paNa ahIM manuSyanI paraMparAthI ITa AvI teno adhikAra che. A puruSonI paraMparA dravya paraMparA che. A dravyaparaMparA kahIne bhAva paraMparA kahevI che. vardhamAna svAmIe sudharmAsvAmIne, sudharmAsvAmIe jaMbusvAmIne ane yAvat amArA vAcanAcArya sudhI krame karIne caityavaMdanAdi cAlyuM AvyuM che. A anuSThAna sUtrathI, arthathI ane kriyAthI AvyuM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zrI saGghAcAra bhASyam che. arthAt kriyA paNa paraMparAmAM AvI che. A daSTAMtano upanaya : cAra prakArano zramaNasaMgha cAradvAra vALo killo che. uttama jJAna-darzana-cAritra e dhana dhAnya ane vastra svarUpa che. bhavyajIvo mRgAvatI samAna che. caMDapradyotanA gherAmAMthI bacAvanAra mahAvIra prabhu samAna vizuddha caraNanRpa che. mRgAvatInA saubhAgya ane lAvaNyanA sthAne mULaguNo tathA uttaraguNo che. citrakAra samAna kaliyuga che. caMDapradyota rAjA samo mohanRpa che. nava nokaSAya, mithyAtva ane 4 kaSAyo rAjA jevA che. mRgAvatI caMDapradyotanA bhayathI killAmAM rahI ane potAnuM zIla pALyuM tema moharAjAno bhaya rAkhI cAra prakAranA saMghamAM rahI dharmanI ArAdhanA karo. jema pradyotarAjAnI anujJA maLatA ujjainIthI 100yojana dUra Avela kauzAMbI sudhI eka hAthathI bIjA hAthamAM, bIjA hAthathI trIjA hAthamAM e rIte sainikoe ITa lAvI che tema prabhuvIrathI yugapradhAna AcArya bhagavaMtoe caityavaMdanAdi vidhine sUtrathI, arthathI ane kriyAthI lAvI che. Iti AcArya paraMparAmAM ujjayinI puruSeSTakA daSTAMta samApta. caityavaMdana bhASyanA AraMbhamAM ja graMthanI pIThikA svarUpa maMgala, viSaya Adino nirdeza karavAmAM Avyo che. zrotAo A prastuta graMthanA zravaNa AdimAM sthiratA rAkhI zake mATe maMgala-viSaya Adino nirdeza karavAmAM Avyo che. pahelI gAthAmAM ema kahevAmAM AvyuM ke caityavaMdanAdi e kAyama karAtuM anuSThAna che. AthI saMghanI AcAravidhi svarUpa A caityavaMdana Adi ne kahIza. A caityavaMdana-guruvaMdana-paccakhANa Adi vidhimAM caityavaMdananI vidhine zA mATe prAthamikatA ApavAmAM Ave che tenuM samAdhAna ApatA kahe che ke - sAhUNa gihatthANa ya savvANuTThANamUlamakkhAyaM / ciivaMdaNameva jao tA tammi viyAraNA juttA // sAdhu bhagavaMtonA tathA zrAvakonAM badhAM ja anuSThAnonA mULa svarUpe caityavaMdanane kahevAmAM AvyuM che. A kAraNeja caityavaMdananI vicAraNA prathama karavI te atyaMta ucita che. bIjuM Avazyaka cUrNimAM paNa kahyuM che ke "sAmaphiTiphivi vaDavI thayaa' sAmAyikamAM paNa caturvizatistava (logassa) bolavo joIe. A vacanone anusAra bhASyakAra maharSi caityavaMdananI vidhine pahelA kahevAnI IcchAvALA zAstranA mukha svarUpa cAra gAthAone kahe che. A cAra gAthAmAM mukhya 24 lAra batAvavAmAM AvyA 24 hAranI gAthA - dahatiga // 1 // ahigamapaNagaM ||2||dudisi ||3||tihuggh||4||tihaa uvaMdaNayA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 35 // 5 // paNivAya // 6 // namukkArA // 7 // vaNNA solasa ya sIAlA // 8 // igasIisayaM tu yA // 9 // saganauI saMpayA // 10 // u paNa daMDA // 11 // bAra ahigArA zrI ghaDavaMzi // // savidhna // 4 // cahna niLA ANNA vakaro thuka // 6 // nimittag IIIaa vArasa hai maiM // 8 // sona AvArA | muLavIsa rosa 20 kassAmALa ArA thutte // 22 // 2 samavetA ArarU|| 8 // vasa AsAyaNacAo // 24 // evaM ciivaMdaNAi ThANANi / cauvIsa duvArehiM dusahasA huMti vaDayaT III gAthArtha :- darzatrika-1, pAMca abhigama-2, bedizi-3, traNa avagraha-4, traNa prakAre vaMdanA-5, praNipAta-6, namaskAra-7, 1647 varNa-8, 181 pado-9, sattANuM saMpadAo-10, pAMca daMDako-11, bAra adhikAro-12, cAra vaMdanA karavA yogya-13, smaraNa karavA yogya-14, cAra prakAranA jinezvaro-15, cAra stutio16, ATha nimitto- 17, bAra hetuo- 18, soLa AgAro- 19, ogaNIsa doSo- 20, kAusagganuM pramANa- 21, stavana- 22, sAtaveLA- 23, deza AzAtanAono tyAga-24. A covIsa dArone AzrayIne caityavaMdanamAM sarve sthAno be hajAra cummotera (2074)che. TIkArtha :- (1) dazatrika : A prathama dvAramAM dazatrika sAmAnyathI batAvyA che. sAdhu athavA zrAvaka jyAre jinAlayamAM bahumAna pUrvaka praveza kare tyArathI laIne nisIhi trika Adi praNidhAna paryaMtanI caityavaMdananI mukhya vidhio A dazatrika dvArA batAvavAmAM Avaze. dazatrika nAmanA prathama dvAramAM dazatrikanA 30 sthAno che. arthAta nisIhi trika Adi dazatriko che. dahatiga Adi gAthAmAM vibhaktino lopa prAkRta vyAkaraNanA anusAre jANavo. (2) pAMca abhigama : jinAlayamAM samRddha vyaktie ane Rddhi vinAnA zrAvakoe kevI rIte praveza karavo te A dvAramAM batAvavAmAM Avaze. caitya praveza vidhinuM nAma ja abhigama che. A abhigama pAMca prakArano che. 'sacitta davyamuRNa' A gAthA dvArA pAMca abhigama batAvavAmAM Avaze. (3) dudisi : jinAlayamAM praveza nisIhitrika Adi vidhi pUrvaka karyo. tyArabAda bhAvapUjA, dravyapUjA Adi karavAnI IcchAvALA puruSa athavA strIe kayI dizAmAM ubhA rahIne pUjA karavI? strIe vaMdanA Adi vidhimAM DAbI dizAmAM rahevuM ane puruSe jamaNI dizAmAM rahevuM ucita che. A vidhAna 'vaMdaMti jiNe dAhiNa' gAthA dvArA batAvavAmAM Avaze. (4) traNa prakArano avagrahaH DAbI ane jamaNI dizAmAM jinezvara prabhuthI keTalA dUra UbhA rahIne vaMdana karavuM? e sUcavavA mATe dizA pachI avagraha nAmanuM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zrI saGghAcAra bhASyam dvAra kahevAmAM Avaze. A avagrahanA traNa prakAra che- jaghanya, madhyama tathA utkRSTa jinezvara prabhunuM mULabiMba arthAt mULanAyaka ane caityavaMdananI jagyA A baMne vaccenA aMtarane avagraha kahevAmAM Ave che. "navakara jahannu saTTI kara' gAthAmAM traNa prakArano avagraha batAvavAmAM Avaze. (5) traNa prakAranI caityavaMdanA avagrahamAM rahI keTalA prakAranI caityavaMdanA karavI, te prakArane batAvavA mATe avagraha pachI caityavaMdanAnA prakAra batAvavAmAM Avaze. caityavaMdanAnA traNa prakAra che- jaghanya, madhyama tathA utkRSTa. caityavaMdanA zabdane ahIMyA vaMdanA zabdathI kahevAmAM Avyo che. "bhAmA satyabhAmA' jema satyabhAmAne bhAmAM kahevAya che tema caityavaMdanAne vaMdanA zabdathI kahevAya che. "navakAreNa jahannA' A graMtha dvArA caityavaMdanAnA prakAra batAvavAmAM Avaze. "tihA u vaMdaNayA' ahIMyA tu zabda eka vizeSatA batAve che ke caityavaMdanA anya graMthomAM nava prakAre batAvI che. e pramANe avagrahanA paNa bAra prakAra anya zAstramAM batAvyA che. A caityavaMdananA nava prakAra ane avagrahanA bAra prakAra AgaLa batAvavAmAM Avaze. (6) praNipAta dvAra : caityavaMdanA praNipAta pUrvaka karAya che, AthI chaTTa dvAra praNipAta nAmanuM kaheze. praNipAtano artha praNAma thAya che. pAMca aMgathI karAto utkRSTa praNAma praNipAta svarUpa che. aSTAMga praNAma praNipAta tarIke grahaNa nathI karavAno kAraNake A aSTAMga praNAmanI zAstramAM prasiddhi nathI. paNivAo paMcaMgo A gAthA dvArA paMcAga praNipAtanuM kathana karavAmAM Avaze. (7) namaskAra hAra : paMcAMga praNipAta karyA pachI prathama namaskAra karavA joIe. AthI sAtamuM dvAra namaskAra dvAra che. jinezvara prabhunA guNonuM gAna jemAM karavAmAM Ave che te maMgala zlokane namaskAra kahevAmAM Ave che. puruSone AzrayI utkRSTathI 108 zloka bolAya che. "sumahattha namukkArA' gAthAthI namaskAra dvAranuM varNana karavAmAM Avaze. (8) varNadvAra namaskAra varNamaya che mATe AThamuM dvAra varNadvAra che. athavA koIpaNa caityavaMdanAdi kriyAomAM akSaro ochA ke vadhAre na bolavA joIe. akSaro ochA bolAya ke vadhu bolAya, A baMnemAM doSa lAge che. Agama paNa che- hi kuNAlakaiNo hINe vijjAharadiTuMtA / bAlAurANa bhoyaNabhesajjavivajjao ubhai|| akSaramAM adhiktA karavAthI kuNAla aMdha banyo ane akSara ochA bolavAthI vidyAdhara vidyA bhraSTa thavAthI AkAzamAMthI nIce paDyo. hInAtirikta ubhaya bolavAmAM bALarogIne AhAra auSadha baMnemA viparyaya thayo. A traNa daSTAMto ochA, vadhu ane ubhayanA dRSTAMto che. sUtramAM akSaro ochA bolAya che ke vadhu bolAya che teno khyAla sUtromAM keTalA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 37 varNo che evuM jJAna hoya to ja saMbhave che mATe AThamuM varNadvAra kahevAmAM Ave che. 'vA sola saya siyAjJA' gAthAthI varNanI saMkhyA batAvaze. sAmAnyathI caityavaMdanamAM navakAra-khamAsamaNa Adi nava sthAnomAM bIjI vakhata nahi bolAyelA ane avazya kahevA yogya 1647 varNo che, navakAra, khamAsamaNa, IriyAvahiyA, zakrastava, caityastava, nAmastava, zrutastava, siddhastava ane praNidhAna trikamAM anukrame 68,28,199,297,229, 260,216,198 ane 152 akSaro che. A nave sthAnanA kulavarNo 1647 che. badhA ja dharmonuM mULa namaskAra che. AvuM jaNAvavA mATe navakAramaMtra AdinA varNonI saMkhyAnI gaNatarI karavAmAM AvI che. pada ane saMpadAnI gaNatarImAM paNa A rIte ja samajavuM. (9) padadvAra ': varNonA samudAyathI pado bane che mATe varNa pachI padadvAranuM varNana karavAmAM AvyuM che. 'IgasII sayaM tu payA' A gAthA dvArA padonuM varNana karavAmAM Avaze. sAmAnyathI navakAra Adi sAtasthAnomAM 181 pado che. 'IgasII sayaM tu payA' ahIMyA tu zabda eka vizeSatAne jaNAve che. ahIMyA sAta sthAnomAM 181 pado batAvyAM che. khamAsamaNa sUtra ane je a aIyA siddhA gAthAmAM paNa pado che. to paNa bahuzruta AcArya bhagavaMtoe A padonI gaNatarI181mAM karI nathI. khamAsamaNa AdinA sarva pada ane saMpadAomAM koIpaNa kAraNa vicArIne pUrvAcAryoe gaNyA nathI. tenuM anusaraNa karIne graMthakAre paNa ahIMyA e padonI gaNatarI 181 padomAM karI nathI. ladhubhASyamAM paNa 181 pado batAvyA che. navakAra, IriyAvahiyA ane zakrastava AdimAM 9,32,33,43,28,16,20 pado che. kula pado 181 che. padonI gaNatarI karatI vakhate upara je kAraNa batAvyuM te kAraNa bIjA sthAnoe paNa padone ochAvattA gaNavAmAM jANavuM. jemake savvaloe- suasa bhagavaoveyAvaccagarANuM saMtigarANaM sammadidgi samAhigarANuM- e pAMca padonA varNa gaNyA che, paraMtu saMpadAo gaNI nathI. mATe pado paNa nathI gaNavAnA. (10) saMpadAdvAra : be traNa Adi padothI saMpadAo thAya che. AthI pada dvAra pachI saMpadAdvAra kahevAmAM AvyuM che. jyAM arthanI samApti thAya che tene saMpadA kahevAya che athavA jenAM dvArA artha saMgati thAya che tene saMpadA kahevAya. 'saganauI saMpayAu' pada dvArA 97 saMpadA batAvI che. navakAra, IriyAvahiyA, zakrastava Adi sAta sthAnomAM 8,8,9,8,28,16,20, saMpadAo che. kula 97 saMpadAo che. IMgasII sayaM tu payA, ahIMyA tu zabda eka vizeSa arthano dyotaka che. te A pramANe - Ama to jyAM arthanI samApti thatI hoya tene saMpadA kahevAya, paNa logassamAM evuM nathI. arthAta logassanI saMpadA dvArA vizeSa arthanuM jJAna thatuM nathI to paNa sAmAnya arthano bodha thAya che arthAta sAmAnya AkAMkSA zAMta thAya che tethI padasaMgati thAya che A
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 zrI saGghAcAra bhASyam kAraNathI ane bIjuM pAyasamA usAsA saMpadAo pada samAna gaNavAmAM AvI che. A vacanane anusAre logassanI saMpadAmAM saMpadApaNu ghaTI zake che. (11) pAMca daMDakavAra : sAmAnyathI saMpadAo daMDaka AdimAM rahelI che. AthI agIyAramuM dvAra pAMca daMDaka che. pAMce daMDako zAstramAM kahela mudrA rAkhIne asmalita paNe bolAya che mATe daMDa samAna sIdhA che (tathA bIjA sUtronI apekSAe lAMbA che, tethI tene daMDaka kahevAya che. namutyurNa Adi pAMca daMDaka che. "paNa daMDa sakkandhaya' A gAthA dvArA pAMca daMDako batAvavAmAM Avaze. ahIMyA pAMca daMDakano adhikAra che te caityavaMdananA ja levAnA che. paNa anya koInA nahI, kAraNake ahIMyA caityavaMdana bhASyamAM caityavaMdanAno ja avasara che. tethI pAMca daMDako caityavaMdananA ja levAnA che. ahIMyA daMDaka Adi dvAra caityavaMdananA levAmAM AvyA che te rIte adhikArI Adi dvAro paNa caityavaMdananA ja levAnA che. (9) An kA#iAra dvArA pAMca daMDakamAM eka be Adi arthAdhikAro che. A adhikAro keTalA ane kayA kayA che te bAra adhikAramAM jaNAvavAmAM Avaze. adhikAra eTale viSaya. arthAt daMDakanA uccAraNa samaye bhAva arihaMta Adi bAra viSayonuM AlaMbana levAmAM Ave che. A bAra adhikAro pAMca daMDakamAM hoya che. "do Iga do do paMcaya' Adi pado dvArA bAra adhikAronuM varNana karavAmAM Avaze. (13) sakAra IdaLI = adhikArI hoya to ja adhikAro kahI zakAya. jema Adheya na hoya to AdhAra paNa na hoI zake. ghI nathI to ghIno ghaDo ema na kahI zakAya. Ama, adhikAra dvAranuM varNana karyA bAda adhikArI dvAranuM varNana karavAmAM Ave che. adhikArI eTale vaMdanAnuM AlaMbana. A adhikArInA be bheda che. vaMdanIya ane smaraNIya. pahelA vaMdana karavA yogyanuM sAmAnyathI grahaNa karavAmAM AvyuM che. jinezvara Adi cAre vaMdanayogyane A vaMdanIya dvArathI grahaNa karavAmAM AvyA che. vaMdanIya eTale jeo praNAma Adi pUjAne yogya che, evo artha che. "caviMdaNijja jiNamuNisuyasiddha A parathI cAra vaMdanIya batAvavAmAM Avaze. (14) smArANasImAM hAra adhikArImAMthI ja vaMdanIya batAvyA have smaraNIya no avasara che. ahIMyA saraNijjanA traNa artha che- (1) stavavA yogya (2) smaraNa karAvavA yogya (3) sAraNA yogya. (1) jyAre saMghamAM kSudra upadravo AvI paDe che tyAre devamAM rahelA guNonI prazaMsA karavAnI che, stavanA karavAnI che ane tenA guNonA dhyAna dvArA temanI upabRhaNA karavAnI che. (2) athavA A devo pramAdamAM paDyA hoya ane temane karavA jevuM veyAvaccanuM kAma bhUlAI gayuM hoya tyAre saMghanA kAryonuM smaraNa karAvavuM (3) athavA sAraNA karavI. jainazAsananI prabhAvanA thAya tevA kAryomAM temane joDavA.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 zrI saGghAcAra bhASyam smaraNIyadvAranA adhikArI tarIke samyagdaSTi devo ja levA, kAraNake A devonuM ja smaraNa yogya che. arihaMtone smaraNIya tarIke nathI levAnA. temano to vaMdanIya dvAramAM samAveza thaI gayo che tathA smaraNIyonuM smaraNa karavuM tevA upadeza dvArA smaraNa karAvanArA che, Ama arihaMtAdi smaraNIya tarIke grahaNa nathI karelA. 'surA ya saraNijja' pada dvArA devatA smaraNIya che tevuM batAvAze. (15) cAra prakAranA jinezvaro : vaMdanIya dvAramAM sAmAnyathI adhikArIo batAvyA che. have A adhikArIonuM svarUpa vizeSa prakAre batAvavAM mATe A dvAra kahe che athavA vaMdanIya tarIke jinaAdinuM grahaNa karyuM che paNa A jinezvara bhagavaMtonA prakAra keTalA che te batAvavA mATe A dvAra batAvyuM che. jemane rAgadveSa Adi AMtarazatruone jItI lIdhA temane jina kahevAya che. 'cauha jiNA nAma' gAthA dvArA nAma-sthApanA-dravya ane bhAvathI jinanA cAra prakAra batAvAze. (16) cAra stuti : jinezvara AdinI stavanA stuti Adi dvArA thAya che. mATe 'jina' dvAra pachI stuti dvAra batAvavAmAM AvyuM che. saMpUrNa caityavaMdanamAM cUkiA rUpa cAra thoyo bolavAnI che. caityavaMdanamAM arihaMta ceIyANuM ane 1 navakArano kAusagga karyA pachI pahelI stuti bolavAnI che. tyArabAda lalita vistarA nAmanI caityavaMdana sUtranI TIkA tathA Avazyaka cUrNi AdinA anusAre traNa thoyo kahevAnI che. A traNa stuti logassa ujjogare, pukhkharavara dIvaDhe ane siddhANaM buddhANaM rUpa nAma stuti, zruta stuti ane siddhastuti nA traNa daMDakanA kAyotsarga pachI arthAta eka eka kAusagga pachI eka eka stuti kahevAnI che. 'ussagga pAriyammi thaI' AvA Avazyaka niryuktinA vidhAnane anusAre stuti kAussagga pAryA pachI bolavAnI che. A siddhAMta barAbara paNa che kAraNake kAussagga cAra che tema stuti paNa cAra che. tethI kAussagga pAryA pachI stuti bolavI. stutimAM arihaMtAdinA prasiddha guNonI stavanA karavAmAM AvI che. kAussagga pachI tarata bolAtI A stutio cUlikA rUpe che. A stutio ne adhruva kahevA pAchaLanuM kAraNa e che ke atyAranA pracalita thoya joDAmAMthI badhI stutiono dhruva pATha thato nathI. (paraMtu tithi ane caityA anusAre bhinna bhinna bolAya che.) Ama, A stutio ava stuti che. vaLI, samUhamAM sAthe caityavaMdana karAtuM hoya tyAre A stuti badhAye bolavAnI nathI, paNa eka ja vyakti bole che mATe paNa A stuti azruva che. A cAra stutine cUlikA stuti kahevAmAM Ave che, kAraNake 'ussagga pArie namo arihaMtANaM' A vacanane anusAre caityastavaAdinA cAre kAussaggane pAravA mATe kAussagane aMte A cAre stuti bolavAnI hoya che. A rIte stutione
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrI saGghAcAra bhASyam cUlikA stuti kahevAya che. bIjA bhASyomAM paNa A ja rIte kahevAmAM AvyuM che tathA kriyAvidhimAM paNa A ja pramANe paraMparA cAlI Ave che. - sAyaM bApuputhvIpa - vemparivADI sutto attho vaUTya' sUtrathI, arthathI ane kriyAvidhimAM A ja paraMparA cAlI AvI che evuM Avazyaka cUrNikAre paNa kaheluM che. bahuzruta AcArya bhagavaMtonI AcaraNamAM paNa A pramANe che. ahIMyA A badhuM sUkSma dRSTithI vicAravuM. A cAre stutio kramazaH mULanAyaka bhagavAna, sarva tIrthakaro, Agama ane samyam devatAnI karavI. 'agiya jiNa paDhama thaI A gAthAthI te batAvavAmAM Avaze. (10) nimittadvAra H kAussagna karyA pachI stuti bolavAnI hoya che, e stuti dvAramAM kahyuM, paNa kAussagna zA mATe karavAno hoya che. evuM tenuM phaLa batAvavA mATe nimitta dvAra batAve che. kAussagnanA ATha nimitto che. arthAt caityavaMdana saMpUrNa kare to pApanAza Adi ATha phaLonI prApti thAya che. "pAvanavaNaWmiriyAI pado dvArA A vAtane AgaLa jaNAvavAmAM Avaze. ahIMyA IriyAvahiyAnA kAussagnanuM phaLa batAvyuM che teja ema jaNAve che ke IriyAvahiyA pUrvaka ja caityavaMdana pUrNa thAya che, anyathA caityavaMdana adhUruM che. temaja IriyAvahiyAnA kAussagganA hetu, kAussagnanuM pramANa tathA IriyAvahiyAnA sUtronuM varNana Adi paNa te ja jaNAve che. (18) bAra hetuH ATha phaLa meLavavA mATe kAussagna karavAno che e nimitta dvAramAM kahevAmAM AvyuM, paNa kAraNa vinA kArya thatuM nathI. jema bIja na hoya to aMkuro phUTato nathI. tema kAussagmanuM kAraNa na hoya to kAussagna rUpa kArya thatuM nathI. AthI kAussagnanA ATha phaLa (nimitta) batAvyA bAda have bAra hetu nAmanuM dvAra batAvavAmAM AvyuM che. phaLanI prAptimAM yogya kAraNone hetu kahevAmAM Ave che. tassa uttarIkaraNa Adi hetuo AgaLa batAvavAmAM Avaze. "bAra heU - ahIM je ca zabda mUkyo che te jaNAve che ke ATha nimitta ane bAra hetumAMthI keTalAka hetuone koIka mAne che tevI bIjI vAcanA che. A anyavAcanA AgaLa batAvavAmAM Avaze. (19) soLa AgAroH ATha nimitto tathA bAra hetuo dvArA karAtA kAussagnamAM AgAro (chUTa) rAkhavAmAM na Ave to kAussagga niraticAra paNa karI na zakAya, mATe soLa AgAro rAkhavAmAM AvyA che. AgAra eTale apavAda. annatthayAI bArasa" gAthA dvArA A soLa apavAdo batAvavAmAM Avaze. (20) 19 doSa kAussagnamAM doSonuM varjana karavuM joIe. mATe kAussagga
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam karanAre 19 doSo varjavAnA hoya che. "ghoDaga laya.' gAthA dvArA A aDhAra doSonuM vivaraNa karavAmAM Avaze. (21)kAusagganuM pramANa : keTalA samayano kAussagna karavo te Iri ussagna pamANe gAthA dvArA kaheze. (22) stava hAraH stuti bolavI, stavanA karavI Adi caityavaMdanAnuM svarUpa che. stuti caityavaMdananI madhyamAM bolavAmAM Ave che eTale stutine soLamAM kAramAM levAmAM AvI che. jyAre stavana to caityavaMdanane aMte bolavAnuM hoya che mATe tene bAvIsamAM kAramAM levAmAM AvyuM che. AvazyakacUrNimAM paNa kahyuM che. sAruM vaMvinaMti, to pachI saMtinimitte niyatistha pariMipha' - prathama caityavaMdana karavAmAM Ave che ane tyArabAda zAMti mATe ajita zAMti stava bolavAmAM Ave che. sakaLa saMghamAM paNa A ja rIte ajita zAMti bolavAmAM Ave che. Avazyaka vRttimAM paNa Avo jApATha ApavAmAM Avyo che-"mArUMvaMnnitita saMtinimita nayanaMtistho vaDhibbarU' Ama, caityavaMdanAmAM aMte ajitazAMti stotra bolAya che mATe bAvIzam stotra dvAra batAvavAmAM AvyuM che. cAra zlokathI vadhu zloka vALo hoya tene stotra kahevAya che. vyavahAracUrNimAM paNa kahyuM che- vasitno rUpaUT thaze rorU. cAra gAthAthI vadhu gAthAvALA stotrane stava kahevAmAM Ave che. "mIramadurasa' padathI stavana kevuM hovuM joIe tenuM svarUpa batAvavAmAM Avaze. "bhutaM ca sagavelA- bAvIzamAM dvAra ' nI sAthe je ja joDavAmAM Avyo che te eka vizeSatA batAve che ke bhagavAnanA guNonuM jemAM varNana karavAmAM AvyuM hoya tevA eka be ke traNa Adi zloko jo caityavaMdananI pUrve bolavAmAM Ave to tene maMgaLavRtta ke namaskAra (stuti) kahevAmAM Ave che arthAt e zlokone stavana na kahevAya. bhASyamAM paNa kahyuM cheuddaamsrN veyAliuvva paDhiuNa sukaibaddhAiM / maMgalavittAI tao paMNivAyathayaM paDhai saMmaM // maMgaLapAThakanI jema moTA svare maMgaLavRtta (stuti) gAIne praNipAta ane stavana bhaNAya che. namaskAra eTale stuti, te caityavaMdana pahelA bolavAmAM Ave che. tethI ja namaskAranuM sAtamuM dvAra kahyuM che. caityavaMdanamAM kAussagna pachI bolAya che tene rUDhithI stuti kahevAmAM Ave che. caityavaMdananA aMte stavana bolavAmAM Ave che. namaskAra, stuti ane stavanamAM AdimAM bolAyate namaskAra, madhyamAM bolAya te stuti ane aMte bolAya te stavana. traNe vacceno A ja bheda che. bAkI to traNemAM bhagavAnanA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrI saGghAcAra bhASyam guNonI stavanA ja che. tethI uparokta bhedane kAraNe traNe eka svarUpa banatA nathI. AgamamAM paNa namaskAra, stuti ane stavana alaga batAvyA che. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che- thayathurUma neLa aMte! nIvani nAyaD? thayathamaM tenuM nALavRMsAcritaanni bohilAbhaM ca jaNayai, nANadaMsaNacarittasaMpanne NaM jIve aMtakiriyaM vimALovattiyaM ArAhamAM Ara her3e. (29 adhyayana) he bhaMte! stava stuti ane namaskArathI jIvane zenI prApti thAya che ? he gautama! stava, stuti ane namaskAra dvArA jJAna, darzana, cAritra ane samyaktvanI prApti thAya che. jJAna, darzana, cAritranI prApti thayA bAda jyAM sudhI mokSa prApta na thAya tyAM sudhI uttamadevapaNu prApta thAya che ane aMte mokSanI prApti thAya che. Ama, AgamathI paNa stava, stuti ane maMgala judA judA che, evuM siddha thAya che. A viSayamAM sUkSmabuddhithI vicAra karavo. (23) sAta veLA : A caityavaMdanA divasamAM keTalI vAra sAmAnyathI karavI joIe te vidhAna A dvAra batAvaze. sAmAnyathI paNa divasanI aMdara sAtavAra caityavaMdana karavAnuM hoya che. 'paDikkamaNe ceIya jimaNa' gAthA dvArA caityavaMdananI sAta veLA batAvavAmAM Avaze. (24) dazaAzAtanA tyAga dvAra : caityavaMdanA karatI vakhate AzAtanAno vizeSa prakAre tyAga karavo joIe. 'ceIyavaMdaNa mahAbhAsa'mAM pAMca AzAtanA batAvavAmAM AvI che. nimavAMmi avaLA pUyAr3a aLavAro taddA moLo / munihALuM azudhiyavitti AsAyabA paMca (1) avajJA, anAdara, bhoga, duSpraNidhAna ane anucita pravRtti A pAMca jinezvara bhagavAnanI AzAtanA che. bRhadbhASyamAM batAvela avajJA Adi pAMca AzAtanAomAM trIjo bheda bhoga AzAtanA che. ahIMyA batAvela daza AzAtanAono samAveza trIjI bhoga AzAtanAmAM thAya che. taMbola, pANI Adi daza AzAtanAono jinAlayamAM parihAra karavo joIe. 'taMbola pANa bhoyaNa...' gAthA dvArA daza AzAtanAnuM varNana karavAmAM Avaze. A daza AzAtanA upalakSaNa che. ethI 84 AzAtanAnuM grahaNa thaI zake che athavA 'tulAdaMDanyAya' thI vaccenuM grahaNa karavAthI Adi ane antanuM paNa grahaNa thAya che. A daza AzAtanA bhoga AzAtanAnI aMtargata che. pAMca AzAtanAmAM bhoga AzAtanA madhyamAM che. AthI bhoga AzAtanAnuM grahaNa karavAthI pAMca AzAtanAnuM grahaNa thaI jAya che. Ama, pAMca AzAtanAnA grahaNathI tenA peTAbheda 84 AzAtanAonuM grahaNa thaI jAya che. A badhuM AzAtanA dvAramAM kahevAmAM Avaze. caityavaMdanAnA kula dvAra 24 che. prathama gAthAmAM 8 dvAra, bIjI gAthAmAM 7 dvAra, trIjI gAthAmAM 8 dvAra ane cothI gAthAmAM 1 dvAra ema kula 24 dvAro che. A mukhya
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 43 dvAronA uttara dvArA be hajAra ne cummotera che. cotrIsa dvAramAMthI prathamadvAramAM trIza, bIjA dvAramAM pAMca, trIjA dvAramAM be, cothA dvAramAM traNa, pAMcamAMmAM traNa, chaTTAmAM eka, sAtamAmAM eka, AThamAmAM soLasone suDatALIza, navamAM dvAramAM ekazo ekyAzI, dazamAmAM sattANuM, agIyAramAmAM pAMca, bAramAmAM bAra, teramAmAM cAra, caudamAmAM eka, paMdaramAmAM cAra, soLamAmAM cAra, sattaramAmAM ATha, aDhAramAmAM bAra, ogaNIzamAmAM soLa, vizamAmAM ogaNIza, ekavIzamAmAM eka, bAvIzamAmAM eka, trevIsamAmAM sAta tathA covIzamAmAM daza peTA tAro che. A badhA ja dvArono saravALo be hajArane cumotera thAya che. dahatiga. Adi gAthAomAM 24 mukhya dvAro ane tenA peTAbhedonI saMkhyA kahevAmAM AvI. thodhe nirdeza : uddeza anusAre nirdeza karavAmAM Ave che. tethI dazatrika Adino je kramathI uddeza karavAmAM Avyo hato te ja kramathI dazatrika AdinuM varNana karavAmAM Avaze. prathama dazatrika nAmanuM dvAra che. graMthakAra dazatrikanA vivaraNa karavAnI IcchAthI dazatrikanA peTA dvArone prAcIna maharSi praNIta gAthAo dvArA batAvavAmAM AvyA che. - - -- dazatrikanuM varNana tinni nisIhi // 1 // tinni upayAhiNA // 2 // tinni ceva ya paNAmA // 3 // tivihA payA ya tahA // 4 // avatthatiya bhAvaNaM ceva // 5 // gAthA-6 tidisi nirikkhaNa viraI ||6||pybhuumipmjjnnN ca tikkhuto // 7 // vannAitiyaM // 8 // muddAtiyaM ca ||9||tivihN ca paNihANaM ||10||gaathaa-7 (1) lisIhitrika nisIhi eTale jinAlayamAM ghara AdinA vyApArano tyAga karavo. jinamaMdira Adi sthAne pravezatI veLAe traNa nizIhi karavAnI che. gAthAmAM traNa nizIhi kahyuM che, paNa traNa nizIhi karavI evuM adhyAhArathI levAmAM AvyuM che. yazca nibaM parazunA, yazcainaM madhusarpiSA / yazcainaM gaMdhamAlyAbhyAM sarvatra kaTureva sa: . lImaDAne kuhADIthI chedavAmAM Ave, madha ane ghI thI lIMpavAmAM Ave tathA sugaMdhI dravya ane puSpamALAthI pUjA karavAmAM Ave to paNa lImaDo kaDavo rahe che. jema A zlokamAM chedavuM, lIMpavu temaja pUjavuM A traNa kriyAo adhyAhArathI levAmAM AvI che tema nisahikaravI ahIMyA paNa karavI, kriyA adhyAhArathI levAmAM AvI che. (2) pradakSiNA mikaH jinAlayamAM traNa pradakSiNA ApavI. je kriyAmAM jJAna darzana ane cAritra A traNa ratnanI prApti mATe jinAlayamAM sarvadizA ane vidizAmAM prakarSa paNe pharatI vakhate potAnI jamaNI bAju mULanAyaka bhagavAna rahe te kriyAne
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam (3) praNAmatrika : mastaka AdithI pRthvI Adino sparza karIne namaskAra karavo. arthAt atyaMta namra banI javuM. A praNAma adhika bhaktine mATe traNa vakhata karAya che. tinni ceva ya paNAmA - ahIM mUkela va zabda praNAma eka na karavo, paraMtu traNa praNAma karavA tevuM jaNAve che. AgamamAM paNa kahyuM che : tivruto muddhALa dharAitatkaMmi nivezepha : mastakane traNavAra pRthvImAM namAve che. temaja = paNa be che. eka = samuccayano vAcaka che ane bIjo = vizeSaNa vAcaka che. tethI eka aMga AdithI praNAma karatI veLAe paNa bhUmi, AkAza ane mastaka vageremAM sarvatra mastaka, hAtha ane aMjali dvArA traNa vAra praNAma karavo evo artha jANavAno che. praNAma ane praNipAta dvAra (chaThThAdvAra) mAM bheda ahIMyA batAvAmAM AvatuM praNAma dvAra dazatrikamAMnu cothuM peTA dvAra che. praNAma dvAra eka aMga-Adi dvArA namaskAra karavA svarUpa che. praNipAta dvAra paNa namaskAra karavA svarUpa che. to paNa te namaskAra pAMce aMga namAvIne karavAmAM Ave che. Ama, 'khivAo paMcaMno pada dvArA karavAmAM AvatuM praNipAta dvAranuM varNana ayukta TharatuM nathI. 44 pradakSiNA kahevAya. ahIMyA praNAma traNa rIte thAya che. upara batAvyA pramANe traNa vakhata mastaka namAvavuM te paNa praNAma. athavA bhUmimAM guDo sthApavo, bhUmimAM mastaka namAvIne sparza karavo tathA mastaka para aMjali sthApavI A paNa traNa prakAranA praNAma che. A praNAma zakrastavanA pAThanI AdimAM karavAmAM Ave che. kahyuM che- vAmaM nANuM saMve DAbAguDAne vALavo. athavA bIjI rIte paNa aMjalibaddha, arSAvanata ane paMcAMga namaskAra A traNa prakArano praNAma che. A praNAmanuM varNana AgaLa batAvavAmAM Avaze. (4) pUjAtrika : aMgapUjA, agrapUjA tathA bhAvapUjA A pUjAnA traNa prakAro che. puSpa Adi dvArA aMgapUjA, naivedya Adi dvArA agrapUjA tathA stuti Adi dvArA bhAvapUjA karavAmAM Ave che. pUjAnA traNa prakAranI sAthe paMcopacArI, aSTopacArI ane sarvopacArI pUjA paNa AgaLa batAvAze. AgamanA anusAre A traNa prakAranI pUjAmAM pUjAnA badhA bhedono samAveza thaI jAya che. caityavaMdana cUrNimA paNa kahyu che- tivijJA pUyA-puohiM niveihiM thurdi ya, sesameyA nRtyaM ceva vinaMti- puSpa, naivedya ane stutithI pUjAnA traNa prakAra che. A pUjAnA bhedomAM pUjAnA badhA ja prakArono samAveza thAya che. Avo artha 'tivihA pUyAya tahA'mAM tathA zabda dvArA batAvavAmAM Avyo che athavA to 'sayamALayo padame' SoDazaka AdimAM alaga alaga rIte pUjAtrika batAvavAmAM AvyA cheM. (1)
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam / 45 potAnA hAthathI cUMTIne puSpo lAvavA (2) bIjAne kahI udyAna AdimAMthI puSpo maMgAvavA. (3) naMdanavanamAM rahelA kalpavRkSa Adi uttamavRkSonA puSpone manathI lAvIne prabhujInI mAnasika pUjA karavI. AvA bhinna bhinna pUjAtrika nI "tathA" zabda dvArA sUcanA karavAmAM AvI che. A pUjAtrika AgaLa batAvavAmAM Avaze. (5) avasthAnika H chaghasthAvasthA, kevali avasthA ane siddhAvasthA A traNa avasthAnuM punaH punaH ciMtana karavuM te avasthAtrika che. paramajyoti svarUpa paramAtmAnuM dhyAna dharavuM e vacanane anusAra piMDastha, padastha ane rUpAtIta dhyAna mATe A avasthAtrikanuM dhyAna avazya karavuM evo tAtparyArtha 'avasthatiyabhAvaNe ceva" mAM rahela eva zabda jaNAve che, ane A rIte avasthAtrikanuM punaH punaH ciMtana karavAthI piMDasthAdi dhyAna siddha thaI jAya che. A piMDasthAdi dhyAnanI siddhi A rIte thAya che ane rupastha dhyAna prabhujInI pratimAnA darzana karavA mAtrathI paNa siddha thAya che. kahyuM che ke- pazyati prathamaM rUpaM stauti dhyeyaM tata: paH tanmaya : cAt tataH fpaDe, pAtItaH mAt bhavet dhyAtA pahelA prabhunI pratimAnA rUpane jue che, tyArabAda zabdothI dhyeya svarUpa paramAtmAnI stavanA kare che. stavanA karato karato bhakta prabhunA piMDamAM ekatAna banI jAya che ane aMte A dhyAnanA krame sAdhaka pAtIta bane che arthAt dehAtIta bane che. (5) tridizAnirIkSaNa virati : jinAlayamAM prabhujInA darzana veLAe upara, nIce tathA AjubAjunI dizAmAM jovAno tyAga karavAno che. anya dizAmAM dekhavAthI vaMdanA samaye anAdara Adi doSo UbhA thAya che, AthI je dizAmAM prabhujInI pratimA hoya te ja dizAmAM jovuM. Agama H traNa bhuvananA eka guru samAna evA jinezvara prabhunI pratimA upara nayana ane manane sthira karIne caityavaMdana karavuM. ' (0) paganI bhUmine traNavAra pramAvI : caityavaMdana karatI veLAe paga mUkatI vakhate jIvarakSA mATe sArI rIte joIne paga sthApananI bhUmine traNa vAra - pramArjavI. mAgamaH jaha tinni vArAucalaNANaM hiTThagaM bhUmiM na pamajjijjA to pcchittNjo paganI bhUmine traNa vakhata na puMjavAmAM Ave to prAyazcita Ave che. (8) vaNadi trika: caityavaMdana karatI vakhate mananI ekAgratA jaLavAI rahe mATe akSarono spaSTa uccAra karavAno, arthanuM sArI rIte ciMtana karavAnuM ane pratimAdi AlaMbanamAM dRSTine atyaMta sthira rAkhavAnI. varNa, artha ane AlaMbana A varNatrikane potAnA jJAnanA anusAre sAcavavAnAM. (9) mudrAsika caityavaMdanamAM hAtha Adi aMgone je sthAne kahyA che te sthAne
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 zrI saGghAcAra bhASyam rAkhavA tene mudrA kahevAya. A mudrA traNa che. (1) yogamudrA (2) jinamudrA (3) muktAzukti mudrA. sUtrono jyAre uccAra thAya tyAre A mudrA karAya che mATe A mudrAo mULa mudrA rUpe che. A mudrAo karavAthI saghaLA vidano nAza pAme che tathA saghaLA IcchitonI prApti thAya che. jema mahAmAMtrika maMtranuM smaraNa karato hoya tyAre vajamudrA tathA AkRSTi mudrA Adi mudrAo avazya kare che te rIte caityavaMdana veLAe yogamudrA Adi mudrAo avazya karavI, kAraNake sUtroccAra ane mudrA vacce avinAbhAva saMbaMdha che arthAt sutroccAra hoya tyAM mudrA vinA cAle ja nahIM. "thapATo ropha no muddA!' A vacanane anusAra stavapATha yogamudrAe karavAno che. maMtra ane veda Adi anyasthAne sUtrapATha mudrA pUrvaka ja karavAmAM Ave che, to saghaLA jinAgamonA sUtro zreSTha parama maMtra ane veda svarUpa che. zAstromAM paNa jinAgamane kammavisaparamamaMto karmarUpI viSane mATe parama maMtra samAna ane "arasaparaspI vego' "aDhAra hajAra pada pramANano Agamaveda svarUpa' kahelo che. tethI maMtra ane veda svarUpa A sUtranA uccAra vakhate mudrAo avazya karavI. ahIM mudrAtrikamAM aMjali mudrA tathA paMcAMgI mudrA nathI levAnI, kAraNake aMjali mudrA Adi mudrAo peTA mudrAo che, aniyata che, sUtrapAThamAM upayogI nathI, sUtrapAThanA uccAra veLAe A mudrA karavI evuM vidhAna nathI tathA sUtrapAThanI pahelA tathA pachI bolAtI hovAthI mAtra ziSyone vizeSa mudrAono bodha thAya eTalA pUratuM che. Ama, A mudrAo peTA mudrA svarUpa ja che. A badhuM jJaparijJAthI jANavuM. (10) praNidhAnasika cetyavaMdana sUtra, munivaMdana sUtra ane prArthanAsUtra A praNidhAnatrika che. A praNidhAnatrika caityavaMdanane aMte karAya che. Agama sUtramAM 'vaMdaI namaMsaI" nI TIkA karatA A ja-praNidhAnatrika kahyuM chevaMdaI eTale caityavaMdanA dvArA pratimAjIne vaMdana karavA ane namasaI eTale caityavaMdanane aMte praNidhAnAdi dvArA namaskAra karavA. dazabikanI vistArathI samaja nizIhitrikanuM varNanA gharajiNaharajiNapUyAvAvAraccAyao nisIhitigaM / aggaddAre 1 majjhe 2 taiyA ciivaMdaNAsamaye 3 // gAthA-8 gAthArtha : mukhya bAraNe, vacamA ane trIjI cetyavaMdana vakhate (anukrame) gharanI, jinamaMdiranI ane jinapUjAnI (dravya) pravRttinA tyAgane AzrayIne traNa nirItio thAya che. TIkArya prathama nizIhi karatI veLAe gharanA vyApArano tyAga karavAno che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI samAcAra bhaassym| 47 gharanA upalakSaNathI dukAna AdinuM grahaNa karavAnuM che. ghara, jinamaMdira ane puSpaAdi dvArA prabhunI arcanA svarUpa jinapUjAno vyApAra anukrame nisAhitrika karatA tyAga karavAno che. ahIMyA vyApAra-ghara, jinamaMdira tathA jinapUjAnA kAryo tathA kAraNonI vicAraNA Adi svarUpa che. A vicAraNA Adino tyAga nisAhitrika karIne karavAno che. prathama nizIhi jinAlayanA mukhya praveza dvAre karAya che. mukhyadvAranI AgaLanI cokI- balAnaka maMDapa (jina caityanA agrabhAga)mAM praveza karIe tyAre A prathama nisIhi karIne, bIjI nisAhi gabhArAnI AdimAM ane trIjI nisAhi caityavaMdana pahelA karavAnI hoya che. bhAvArtha : prathama nizIhi karyA pachI jinAlayanI bahArano vyApAra niSedhAI jAya che. ghara athavA dukAnane arthe koIpaNa jAtanI kharIdI ke vecANa Adi pApa kAryo have na thaI zake. agradvAramAM karAtI A nisahi AgaLa kahevAtA pAMca abhigama pUrvaka karavAnI che. jevI rIte bhuvanamallarAjAe karI hatI. bhASya pAMca prakArano abhigama sAcavI have bahAranA saMsAra saMbaMdhI vyApAra nahi karIza AvI bhAvanA sAthe agradvAre nizIhi karavI. prathama nizIhi traNa vakhata bolAya che. tenA dvArA ghara AdinA mana vacana ane kAyAnA vyApArono niSedha thAya che. A traNa prakAranA vyApAranA niSedha mATe ja nisIhi traNa vakhata bolAya che, paraMtu nizIhi eka ja gaNavAnI che. nizIhitrikanA viSayamAM bhuvanamallarAjAnI kathA kusumapurI nAmanI nagarI che. ghaNA catura puruSo ane ghaNA Indra jevA puruSo vALI A nagarI che. eka ja bRhaspati ane eka ja IndravALI amarAvatI karatA A nagarI caDhIyAtI hatI. devendra samA hemaprabha nAmanA nagarInA rAjA che. temane raMbhA nAmanI rANI ane bhuvanamalla nAmano putra che. bhuvanamalla raNamAM zUravIra che, nayanItimAM saumyatA dharAve che, zatruonI sAme kuTila paNa bane che, zAstramAM paMDita che, buddhimAM bRhaspatino samovaDIyo che, nItinA viSayamAM vidvAna che, pApamAM ALasu eka divasa rAjA sabhAmAM beThA hatA. dvArapALe AvIne rAjAne vinaMtI karI, "he devI rAjasabhAnI bahAra eka puruSa ApanA darzana karavA mATe Icche che. A puruSa potAnI oLakhANa paNa Apato nathI." rAjAe te puruSane rAjasabhAmAM AvavA AjJA ApatA te hAjara thayo. rAjAe tene hasatA hasatA kahyuM, "he karabha ! tuM zA mATe tArI jAtane chUpAve che?" karabhe
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 zrI saGkAcAra bhASyam namaskAra karI kahyuM- lAMbA samaye dekhavA chatAM mane kevI rIte oLakhI gayA ane mAruM nAma paNa Apane yAda AvI gayuM? karabha! tuM to mAro upakArI che. huM tane kevI rIte bhUlI jAuM? teMdivyavivAhamAM sonAnI pAdukA sthApI raMbhA sAthe mArA lagna karyA hatA. rAjAe karabha sAthe vArtAlApa karI tene ahIMyA AvavAnuM prayojana pUchyuM. "he svAmI, uttama guNone dhAraNa karanArI ratnamALA nAmanI rAjakumArI che. zrISeNa rAjA ratnamALAnA pitA che. ratnamALAe pratijJA karI hatI ke je rAdhAvedha karaze te mAro pati. rAjAne potAnI bahenanA putra bhuvanamalla sAthe rAjakumArInA lagna karavAnI IcchA hatI, chatA paNa ratnamALAnA dIlane Thesa pahoMce tenA mATe paNa rAjA taiyAra nathI. zrISeNa rAjA bhuvanamala kumAranI kuzaLatAne jANe che. tethI mane ahIyA mokalyo che. tethI hemaprabha mahArAjA Apa zrISeNa rAjAnA mana ane nayanane AnaMdita karo." dUtanI vAta sAMbhaLI hemaprabha rAjAe rAjajozInI sAme joyuM, tyAre jozIe rAjAne kahyuM - rAjAjI Ajano divasa ati uttama che. badhI ja anukULatA jotA rAjA vicAravA lAgyA ke cokkasa bhuvanamalla kumAranI kalyANa paraMparAo Aje sAme AvI che. kahyuM che. nathutthAnAcavijJAna, saMvat sAdhanAni caM? yati pura: siddhi, rAceva varmAn | zarU che jyAre kAryanA kAraNo sahelAIthI UbhA thaI jatA hoya, vinono abhAva hoya temaja kAraNonI sAdhana sAmagrI upasthita hoya tyAre A kAraNe kAryanI siddhine pahelAthI ja jaNAve che. bhuvanamallane mana, pavana, zukana tathA parivAra A cAre anukULa hovAthI caturaMgasainyanI sAthe caMpApurI tarapha prayANa AdaryuM. bhuvanamalla siddhArthapuranI najIkamAM pahoMcyo tyAre rAjAe sevako dvArA jaNAvyuM ke tame kSIrasaravanamAM nivAsa karo. kumAre kSIrasaravanamAM potAno paDAva nAkhyo. vanarAjIne joI vismaya pAmelo vanamAM cArebAju jovA lAgyo. tyAMja teNe hAthI, ghoDA, ratha ane subhaTone potAnI tarapha AvatA joyA. kumAre siddhArtha nagaranA rAjAnA sevakone pUchyuM ke A zuM che? bhuvanamalla kumAra ! A koNa AvI rahyuM che teno khyAla amane nathI, paNa evuM lAge che ke zrI mULadeva rAjA AvI rahyA che. rAjA mULadeve tamArA AgamananA samAcAra jyArathI sAMbhaLyA che tyArathI temane eka kSaNa paNa eka varSa jevaDI lAge che. A vArtAlApa cAlato hato tyAM to dvArapALe AvIne bhuvanamalane jANa karI ke svAmI! siddhArthapuranA rAjA gajarAjA uparathI utarIne pagethI cAlIne ahIM AvI rahyA che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 49 bhuvanamalla paNa rAjAnI sAme gayo. kAmadeva karatA manohara rupavALA kumArane dekhI rAjAne mUrchA AvI ane dhaba daIne rAjA nIce paDyA. rAjA mUchita thatAMnI sAthe ja lokomAM hAhArava thavA lAgyo. caMdana AdinA zItala upacAro karyA ane rAjA jAgRta thayA. saMbhrama sahita kumAre pUchyuM - Apane zuM thAya che? rAjAe kAMI javAba na Apyo ane lajjAthI AMkho nIcI karI dIdhI, pachI caMcaLanetrathI kumArane joIne DAbA kAnane khaNavA lAgyA ane paganA aMgUThAthI bhUmine khaNavA lAgyAM. A joIne bhuvanamallakumAre zrI zekharamaMtrInA putra ane potAnA mitra siMhakumArane pUchyuM ke mitra! A badhuM zuM che? kAMI samajAtuM nathI. siMhe kahyuM, "svAmI! mane paNa kAMI samajAtuM nathI, paNa ahIMthI thoDeka ja dUra mahAjJAnI abhayaghoSa sUri mahArAjA padhAryA che. tyAM ApaNe jaIe." "A abhayaghoSasUri mahArAja meruparvatanI jema saMsArarUpI samudranuM maMthana karanArA che, zUravIranI jema durdama IndriyonuM damana karanArA che, sUryanI jema doSa(doSArAtri) no nAza karavAmAM rasika che ane jema hAra uttama dorAthI parovelo hoya tema uttama guNonAM ghAraka che. A mahAtmA eNa-pazuAdinA parigrahathI rahita hatA paNa sAraMga-sArabhUta aMga eTale AgamonA jJAtA che. karoDo AMtara zatruo upara vijaya meLavelo hovA chatAM eka saMsArathI ja bhayabhIta che bhuvanamallakumAre siMhanI A vAta sAMbhaLI mULadeva rAjAnI sAthe tyAM jaI AcArya bhagavaMtanA caraNa kamaLamAM namaskAra karyo. yogya sthAne Asana grahaNa karyuM. AcArya bhagavaMte dharmadezanAno prAraMbha karyo. dharma dezanA- "A saMsAra rUpI drahamAM atyaMta durlabha evI manuSyabhava Adi sAmagrI prApta karIne samyag darzanathI bhraSTa thaIne kAcabAnI jema duHkhane na pAmo ane bhaTako nahI. drahanuM pramANa parimita hatuM tethI kAcabo kadAca caMdranA darzanane prApta karI zake paraMtu anaMta saMsAra samudramAM satkRtyonI sAdhanA svarUpa samyakatvanI prApti pharIthI thaI zakatI nathI. A tatvane sAMbhaLo ane arihaMta bhagavaMta mArA deva che, susAdhu bhagavaMto mArA guru che ane jinezvara deve prarUpelo dharma mAro dharma che. tathA A - kAcabAne daSTAMta - 1 lAkha yojanano moTo draha hato. magara matsya vagere temAM ghaNA prANIo hatA. kahanA pANI upara savAlanA paDa bAjelA. eka vakhata eka kAcabAe e sevAlamAM paDelA kANAmAMthI joyuM. AkAzamAM eka caMdra dekhAyo. tene drahamAM jaIne bIjA kAcabAne kahyuM - cAla huM tamane nahI dekhelI evI vastu batAvuM, baMne kAcabA kANA pAse AvyA. tyAMto kANuM pUrAI gayuM hatuM. pahelA dekhela caMdranuM darzana durlabha thatAM kAcabo duHkhI duHkhI thaI gayo.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam ja tatva pradhAna che AvI buddhithI bhAvita thAo. kahyuM paNa che ke-muttani muju nimanimagiujnuM saMsAravAra ritibaMta nAM sevaM jinezvara prabhu, jinezvara prabhuno siddhAMta tathA jinamatanA ArAdhaka vinA vicAratuM saghaLuM ya jagata saMsAranA kUDA kacarA jevuM che. samyam darzana nirmaLa bane mATe harahaMmeza jinezvara paramAtmAne vaMdana karavuM. jinezvara prabhunI vaMdanAnA avasare nizIhitrika Adi dazatrikonI vidhi mujaba ArAdhanA karavI joIe." AcArya bhagavaMtanI dezanAnuM zravaNa karI bhuvanamalle kahyuM - "prabhu rAjA mULadeva mane dekhIne zA mATe mUcha pAmyA, vaLI puruSa hovA chatAM kAmAtura yuvatInI jema ceSTA zA mATe kare che?' " AcArya bhagavaMte kahyuM, "bhAI! sAMbhaLa, siMhapura nAmanA nagaramAM ratnasAra nAmanA rAjA che. madanarekhA rANI che. te gaMgAnI jema pavitra che ane dayAvALI che. rANIe kAMIka akArya karyuM che evI khoTI kalpanA karI rAjAne madanarekhA upara prema ocho thayo. rANIne A apamAnanuM duHkha sahana na thaI zakyuM. rAjA upara anurAga hovA chatAM paNa A kAraNe gaLe phAMso khAIne ApaghAta karyo. kahyuM che ke aliyAvavAyaabhidUmiyassa jIvassa suddhhiyyss| hoi dahaMtassa puNo caMdaNarasasIyalo'ggIvi // khoTA AropathI vyathita thayela ane baLI rahela evA zuddha hRdayavALA jIvane Aga paNa caMdananA rasa jevI zItaLa lAge che arthAt potAnI jAtane AgamAM homI de che. madanarekhAe ApaghAta karyo paNa jinapUjA, dAna ane dayAnA zubha pariNAmane kAraNe siddhArthapuramAM mULa nakSatramAM suMdara rAjAnI putrI tarIke janma lIdho. teno janma thatAMnI sAthe ja suMdara rAjA mRtyu pAmyA. sumati maMtrIe suMdara rAjAnI putrIne putra mAnI rAjya upara abhiSeka karyo. . siMhapura rAjAnA ratnasAra rAjAnuM mRtyu thayA bAda bhuvanamalla tarIke tuM utpanna thayo. pUrvabhavanA saMskArane kAraNe tane ahIMyA Avelo dekhIne A suMdara rAjAnI putrIne tArI upara prema upajyo che. mane zA mATe bhuvanamalla upara ATalo badho prema haze Avo vicAra karatAM karatAM rAjakumArIne jAtismaraNa thayuM. jAtismaraNa thayA pachI rAjakumArIe je ceSTA karI enA viSayamAM te mane pUchyuM. A pramANe abhayaghoSasUrie bhuvanamallanI zaMkAnuM nirAkaraNa karyuM. AcArya bhagavaMtanI dharmadezanAthI A mULadeva rAjAe vairAgya vAsita thaI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 51 vicAra karyo ke meM A saMsAramAM ghaNA sukho bhogavyAM. mArA priyano prema paNa mane ghaNo maLyo che. meM to kharekhara mAlava deza paNa dekhI lIdho ane tyAMnA mAMDA khAIne dharAI paNa gayo chuM. - Avo vicAra karI mULadeva rAjAe bhuvanamallane rAjya ApI pravrajyA svIkArI. munibhagavaMtanI pAse bhuvanamala kumAre paNa caityavaMdanAdi niyamo tathA samyakatvane grahaNa karyuM. karuNAvaMta gurubhagavaMte pharIne paNa bhuvanamallane dharma samajAvatA kahyuM- he rAjana! svarganA sukho maLI jAya che, sarvottama samRddhi paNa prApta thaI jAya che, paNa mithyAtvanA aMdhakArane harI lenAra samyakatvarupa ratnanI prApti thatI nathI. jema graha nakSatra Adino AdhAra AkAza che, ratnono AdhAra rohaNAcala che, nadIono AdhAra sAgara che tema saMpUrNa guNa samudAyano AdhAra samyakatva che. ' upazamabhAva sAdhu bhagavaMtonuM AbhUSaNa che, dhanavAnonuM tyAga AbhUSaNa che, strIonuM zIla AbhUSaNa che tema gRhastho tathA sAdhuonuM zreSTha AbhUSaNa samyakatva AthI he -kumAra! sarva duHkhone bhasmIbhUta karanAra samyakatvamAM pramAda na kara, kAraNake A samyakatvato jJAna, tapa, vIrya ane cAritra A badhAnA AdhArabhUta che." bhuvanamalla kumAre munibhagavaMtanI vANIne ziromAnya karI potAnA AtmAne kRtakRtya mAnavA lAgyo. ghaNA ja bahumAna sAthe gurubhagavaMtanA caraNakamaLamAM namaskAra karI potAnI zibiramAM gayo. tyAMthI siddhArtha nagaramAM gayo. tyAM jaI amAtya sumatine rAjya upara sthApyo. AgaLa vadhatA kAliMjara nAmanuM jaMgala AvyuM. jema yuddhabhUmimAM bhAlA, bANo ane cakro AvI paDatA hoya che tema A vanamAM krIDA karatA pakSIo tathA cakravAka pakSIo AvatA jatA hatA. vanamAM dazayojana cAlyA bAda varuNA nadInA kAMThe paDAva nAkhyo. bhuvanamalla nadInA kAMThe rahela vananikuMjane nihALavA lAgyo. tyAM te eka AdinAtha bhagavAnanuM jinAlaya dekhAyuM. traNa nisAhi karI ane jinAlayamAM praveza karyo. jinAlayamAM devIo bhaktibhAvathI namra thaIne jinezvara prabhunI pUjA karatI hatI. suvarNathI nirmita AdinAtha prabhunI pratimA anupama hatI. AvA prabhunA darzana thatAM kumAranuM mukha kamaLa vikasita thaI gayuM. teNe prabhune vidhipUrvaka vaMdana karyuM ane stavanA karI. he jinezvara prabhu! Apa traNe lokane mATe darzanIya cho, Indro paNa ApanA caraNa kamaLamAM jhUkI jAya che, ApanA netro kAna sudhI lAMbA che arthAt bhAgyavAna evA he anaMta darzanI prabhu! Apa cirakALa sudhI jaya pAmo. kharekhara pUrvanA kALamAM jemane satkRtyone sevyA nathI, nirmaLa zIladharmanuM pAlana
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 52 nathI karyu ane tapadharma tapyo nathI emane ApanuM darzana thatuM nathI. jema thIjI gayeluM ghI agninI jvALAothI ogaLI jAya che tema seMkaDo bhavomAM kareluM pApa tArA darzana karavAthI nAza pAme che. te samaya vakhANavA jevo che, te kSaNa lakSaNavALI che, te divasa prazaMsanIya che, te pakhavADIyuM paNa suMdara che jemAM he jagabAMdhava tamAruM darzana thAya che. he prabhu! Apa jyAre adazya cho tyAre ApanA darzananI tarasa hoya che ane jyAre Apano sAkSAtkAra thAya che tyAre ApanA virahanI vyathA sAle che. Ama, baMne rIte paNa duHkha ja UbhuM thavAnuM che to paNa ApanuM darzana mane maLatuM raho. he dInAnAtha! ApanuM darzana bhUtakALamAM AcarelA sukRtothI prApta thAya che, bhaviSyakALamAM sArA bhAvonI prApti karAve che ane vartamAnakALamAM pApapaMkane pakhAle che. A rIte prabhudarzana traNa kALamAM sukhane prApta karAve che. he svAminAtha! ApanuM darzana mane evuM Apo ke jethI karIne pharIne Apano viraha na thAya, kAraNake janmAMdhanI vedanA karatA dekhato AMdhaLo thAya enI vedanA atyaMta dussaha hoya che. he nAtha! sarvottama maMtra samAna evA ApanA nAmanuM paNa je kIrtana kare che teno mithyAtva doSa turaMta cAlyo jAya che, vadhAre to zuM kahevuM? he prabhu! alpadarzI evo je mANasa sarvadarzI evA Apane namaskAra kare che tenuM samyag darzana nirmaLa bane che ane aMte te pote sarvadarzI banI jAya che.'' bhuvanamallakumAre A pramANe AdinAtha prabhunI stavanA karI. prabhunI stavanA karyA bAda kumAra vismita thaIne cArebAju pharavA lAgyo. pazcima dizA tarapha eka vAvaDI dekhAI. vAvaDImAM suMdara kamaLo hatA. pANI madhura, zItaLa ane nirmaLa hatuM. jema gurunA vacanathI AtmAnI zuddhi karAya che te rIte teNe pANIthI potAnA zarIranI zuddhi karI. thoDIvAra ArAma karIne jyAM svastha thayo tyAM eka vAMdaro Avyo. tenA gaLAmAM caNoThInI mALA hatI. haLadara jevo pILo varNa hato. vAMdaro ekalo na hato tenI sAthe vAMdarI paNa hatI. vAMdarAe kumArane praNAma karI manuSyanI bhASAmAM kahyuM, he kumAra! tame kharekhara bhagavAna cho. zaraNavinAnA mATe zaraNabhUta cho, karuNAlu cho ane dAkSiNya guNavALA che. tame mArI eka arajane sAMbhaLo, 'A vanamAM huM haMmezane mATe vAnaranA ToLAno Aja sudhI svAmI hato. A mArI priyA mane prANathI paNa pyArI che. bIjA vanamAM vasatA eka vAMdarAe baLa vAparIne mArA vAnarone paDAvI lIdhA che. mArA vAnarajUthane pAchuM meLavavA mATe huM zaktimAna chuM paNa mArA premamAM pAgala banelI mArI priyA mane te vAnaranI sAthe yuddha karatAM aTakAve che. huM paNa tene ekalI mUkI zakto nathI. he yazasvI kumAra! tame hAla
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 53 bAMdhavanI jema mArI AMkhone mATe mahotsava sarakhA cho. tame bIjA upakAra mATe harahaMmeza tatpara ho cho. Aje tame puNyanA udayathI mane maLyA cho to have jyAM sudhI mArA duzamanane mArIne na AvuM tyAM sudhI mArI snehAdri patnIne sAcavajo. e tamane koIpaNa jAtano upadrava nahI kare.' ! manuSyavANI bolato vAnara tenI patnIne bhuvanamalla kumAra pAse mukIne gayo. A badhuM joI kumAra manamAM vicAravA lAgyo ke A pazu hovA chatAM manuSyanI bhASAmAM bole che ane tenI pravRtti paNa buddhi pUrvakanI che AvuM kema haze? kumAra Avo vicAra karato hato tyAM vAMdarIe kumArane kahyuM, 'baLavAna zatru mArA priyane haNI nAkhaze. mArA prANanAtha haNAI jAya evA samAcAra mATe sAMbhaLavA paDe enI pahelA ja mRtyu pAmavuM mane ucita lAge che. ATaluM kumArane kahIne vAMdarIe vAvaDImAM jhaMpApAta karyo. vAMdarI mArA Azraye AvI che AthI tenA motanI upekSA karavI ayogya che. AthI vAvaDImAMthI tene kADhavA mATe kumAre paNa vAvaDImAM kUdako lagAvyo. tyAMto na dekhAI vAvaDI, pANI ke vAMdarI. paraMtu suMdara maNimaya prAsAda dekhAyo. palaMgamAM pote poDhelo hato. A bAju kumAranI tapAsa karatA sevakone kumAra dekhAyo nahI, AthI sevakoe maMtrIne AvIne vAta karI. cArebAju kumAranI zodhakhoLa thavA lAgI. maNimaya prAsAdamAM palaMga upara beThelA kumAranI pAse eka manuSya Avyo. tene kumArane kahyuM ke kAraNasara tane ahIMyA lAvyo che. tuM bIjuM kAI vicArato nahi. kumAre tene prazna karyo ke tuM koNa che ane mane zA mATe ahIMyA lAvyo che? teno uttara te manuSya Apyo, "kumAra! sAMbhaLa, huM amitagati nAmano asura chuM. A mAru krIDA bhavana che. eka vakhata giranAramAM birAjamAna sumati kevaLIne namaskAra karavA mATe huM mArI patnI sAthe gayo. mArganI aMdara smazAnamAM eka yogIne dekhyo. yogIe mastaka upara raktacaMdananuM tilaka karyu hatuM. mRgacarmane zarIra upara vIMTALeluM hatuM. cittAnI khAla upara beThA hatA. kALA sApano yogapaTTa hato. yogI moTA moTA huMkAra karatA hatA. yogInI AgaLa dhagadhagatI Agano kuMDa hato ane tenI DAbI bAjue eka kanyA hatI. tene paNa raktacaMdananA tilaka karyA hatA. gaLAmAM kaNeranA puSpanI mALA hatI. rudana karatI A kanyAne yogI jyAM agni kuMDamAM homavA gayo tyAM ja me yogIne tarjanA karI, "he duSTa yogI! AvuM anucita karIne tuM kyAM bhAgI jaIza?' AvuM sAMbhaLatA DarI gayelo yogI kanyAne choDIne bhAgI javA lAgyo. mane yogI upara dayA AvI ane yogIne meM javA dIdho. e kanyAne mArI sAthe lIdhI ane
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrI saGghAcAra bhASyam huraivatagiri parvata upara gayo. sumati kevalInA darzana karyA ane tyAM kevalI bhagavaMtanI dezanAno prAraMbha thayo. krodha aprItine kare che, udvegane kare che ane sadgatine dUra kare che. krodha veranI paraMparAne UbhI kare che. zreSTha guNa samudAyarUpI vanane bALI nAkhavAmAM agni samAna che. krodhathI aMdha banelA mANaso putra, mitra, guru, patnI, pitA ane mAtAno vinAza kare che ane potAno paNa vinAza kare che. krodhathI nirdaya banelA zuM zuM nathI karatA? krodhanI AgamAM paDelo mANasa potAnA ja zarIrane nathI bALato, paNa bIjAne paNa e AganI dAha lagADe che ane potAno parabhava paNa bagADe che. A krodha-dAvAnaLane haMmezane mATe kSamAnA pANIthI olavavo joIe nahI to A dAvAnaLa dusaha duHkhane Apaze. jevA duHkho A bALAe sahana karyA che. kevaLI bhagavaMte mane dezanA saMbhaLAvI. prabhu! krodhane kAraNe A bALAe kevA duHkho sahana karyA che?" meM sumati kevaLIne pUchayuM ane kevaLI bhagavaMte A bALAnuM caritra mane kahyuM, kRtamaMgalA nagarI che. tyAM dhana zeThanI putrI bAlyAvasthAmAM vaidhavyane pAmI hatI. jayasuMdarI tenuM nAma hatuM. tenA pAMce bhAIne jayasuMdarI upara ghaNo ja sneha hato, paNa moTAbhAInI patnIne tenI upara sadbhAva na hato. AthI mAtsaryane dhAraNa karatI jayasuMdarIe moTAbhAInI sAthe bIjI kanyAne paraNAvI. A kanyA koI paNa kAma kare che to tenA upara paNa doSa devA lAgI ane kharAba zabdo uccArIne bhAbhIne duHkhI karavA lAgI. nirlajja banelI tenI bhAbhI paNa have jayasuMdarInI sAme bolavA lAgI. jinAlayamAM paNa teo ekabIjA upara khoTA Aropa ApavA lAgyA temanA A kalahathI bIjAnI nizIhino paNa bhaMga thavA lAgyo. kahyuM che ke- no rU nisiddhaUA nilahiyAM mAvo taphA anisiddhassa nisIhiya kevalamittaM havai saddo // je AtmA pApathI virAma pAmelo che tenI nisahi bhAvathI che. pApathI nivRtta na thayo hoya ane nisAhi bole to te nizIhi zabda mAtra ja che. miho kahAu savvAo, jo vajjei jinnaale| tassa nisIhiyA hoi, II kevalibhAsiyaM // jeo jinAlayamAM badhAja prakAranI kathAno tyAga kare che temanI ja nisAhi sArthaka che. AvuM kevalI bhagavaMtonuM vacana che. ekadivasa durgAnamAM phasAyelA bhAbhI-naNaMda baMne kalaha karatA hatA ane temanI upara vIjaLI paDI. kAyA bhasmIbhUta thaI jatAM baMne mRtyu pAmIne vAghaNa banI.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 zrI saGghAcAra bhASyam pUrvabhavanA saMskAranA kAraNe ekabIjAne dekhavA mAtrathI krodhe bharAIne yuddha karavA lAgyA. yuddha karatA karatA mRtyu pAmIne trIjI narakamAM pahoMcyA. pUrvabhavamAM koIka sukRta karyu haze tethI narakamAMthI nIkaLIne bhAbhIno jIva zrIzUra rAjAnI patnI banyo. naNaMda jayasuMdarI tenA garbhamAM utpanna thaI. naNaMda jayasuMdarI A bhavamAM bhAbhInI putrI banI. A garbha atyaMta bhAre arati, mAnasika saMtApa ane udvega karavA lAgyo. garbhapAta karavA mATe seMkaDo upAyo karyA paNa garbhapaDyo nahi. jyAre teno janma thayo tyAre garbha marelo Avyo che evuM jAhera karIne dAsI pAse garbhane pheMkAvI dIdho. dAsInI putrIe paNa e divase prasava karyo hato. pheMkI dIdhelA garbhane dAsIe potAnI putrIne soMpI dIdho. tyAM tenuM lAlana pAlana thavA lAgyuM. eka divasa bALakonI sAthe A bALA ramatI hatI. eka yogIe A bALAnA bhoLapaNano lAbha uThAvyo. atibhayaMkara maMtranI sAdhanA mATe A bALAne yogI smazAnamAM laI gayo. jyAre yogI agnimAM nAkhavA jato hato tyAre tyAMthI bhuvanamallA te A kanyAne choDAvIne ahIyA lAvI che. jayasuMdarInA vRttAMtane sAMbhaLI AtmAmAM alpa kaSAya paNa na karavo joIe. kahyuM che. patharva vIthovaM mIthova vakSAyathovaM cA naTu be vIsasagavaeN thevapirutaM vaMdu chuM ! thoDuRNa, nAno ghA, thoDoka agni ke alpa kaSAyano vizvAsa na karavo joIe, kAraNake RNa Adi thoDAka paNa samaya jatAM moTA svarUpane dhAraNa kare che." dAsattaM dei aNaM airA maraNaM vaNo visppNto| savvassa dAhamaggI diti kasAyA bhavamaNaMtaM // vadhatuM RNa dAsa banAvI de che. vadhato ghA tarata maraNa Ape che, agni badhAne bALI nAkhe che, tema vRddhi pAmatA kaSAyo anaMtA bhavonuM dAna karI de che. kevaLajJAnInI A dezanA sAMbhaLI jayasuMdarIne jAtismaraNa thayuM. jAtismaraNa thatAM tene kahyuM, he bhagavan, Ape je prakADyuM che te badhuM ja mAre anubhavavuM paDyuM che. prabhu! have amArI upara kRpA karo. A kRpAthI ame dravya ane bhAva baMne prakAranA parigraha vinAnA banIye. kevalIbhagavaMte kahyuM, "tamAre hamaNAM gRhastha dharmanuM pAlana karavuM yogya che, kAraNake pUrvabhavomAM tame devapUjA Adi satkRtyo sevyA che, A sukRtothI upArjelA bhogaphaLo bAkI che." devaccaNeNa rajjaM bhogA dANeNa ruvamabhaeNaM / sohaggaM sIleNaM taveNa maNavaMchiyA siddhI //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam devapUjAthI rAjyanI prApti, dAna dvArA bhogonI prApti, abhayadAna dvArA rupanI prApti, zIlapAlana dvArA saubhAgyanI prApti ane tapathI mana IcchitanI prApti thAya che.' prabhu! Apa to badhu ja jANo cho, paraMtu avirata devonI vacamAM huM gRhastha dharmanuM pAlana kevI rIte karIza?' 56 jayasuMdarInA A praznano javAba ApatA kevalI bhagavaMte kahyuM, 'jayasuMdarI! kAliMjarA nAmanI aTavImAM zrI AdinAtha prabhunA jinAlayamAM tuM jyAre pUjA karatI hoIza tyAre hemaprabha rAjAno putra prabhudarzana mATe ahIMyA Avaze. nisIhitrika karaze. tuM A bhuvanamallanI sAthe rAjyasukha bhogavIza ane gRhastha dharmanuM pAlana karI pravrajyAne prApta karIza.' jayasuMdarIe gRhastha dharmano svIkAra karyo. e samaye huM kevalI bhagavaMtanI pAse gayo. vaMdana karyu ane meM jayasuMdarInuM nAma vijayapatAkA rAkhyuM. A vijayapatAkA jyAre jinAlayamAM pUjA mATe gaI tyAre bhuvanamalla tuM paNa nisIhitrikane karIne jinadarzana karavA mATe jato hato. nisIhitrikane karatA tane joIne devIoe vijayapatAkAne kahyuM, 'kevalI bhagavaMte kahyuM hatuM e ja A bhuvanamalla dekhAya che.' A devIoe vAvaDI Adi prapaMcane racIne bhuvanamalla tane ahIM lAvyo che. tuM have vijayapatAkA sAthe lagna kara, jethI mArI prArthanA saphaLa thAya.' amitagati asure bhuvanamallane kahyu. bhuvanamalla kumAre kahyuM, he amitagati! tamAro Adeza mane pramANa che, paraMtu mArA virahathI vyAkuLa banela mAro parivAra vanamAM kSaNane paNa duHkhathI pasAra karato haze. cAlo ApaNe vanamAM'. asura amitagatie kumArane vimAnamAM besADI vimAnane zibira tarapha haMkAryu. AkAzamAM camakAro dekhAtA maMtrI Adi bolavA lAgyA ke jemaNe kumAranuM apaharaNa karyuM hatuM te ja koIka ahIM AvI rahyuM che, have kSobhane dUra karo ane taiyAra thAva. sAhasanI sAme devane paNa namavuM paDe che. sattvaikatAnamanasAM sphUrjadUrjasvitejasAm / daivo'pi zaMkate teSAM kiM punarmAnavo janaH // ? kahyuM che- jeo sattvazALI che, jemanuM baLa ane teja jagArA mArI rahyuM che temanAthI to daiva paNa zaMkti thAya che, sAmAnya mANasanuM to zuM gaju hoya? maMtrI pramukha badhAM ja sAmano karavA mATe taiyAra banyA tyAre AkAzamAMthI devonI vANI saMbhaLAvA lAgI, 'zrI bhuvanamalla kumArano jaya thAva. he bhuvanamalla kumAra! tuM sattvazALI che, nAma pramANe tArAmAM guNo che, paropakAramAM parAyaNa puruSomAM tAruM ja nAma ApavAmAM Ave che. pazunA hita mATe paNa tuM tArA prANane tRNa samAna mAne
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam pa7 devonI vANI sAMbhaLI maMtrI Adika atyadhika harSavALA thayA. vimAnamAMthI utarelA kumAra tathA devIthI parivarelA asurane teoe prasanna thaIne namaskAra karyA. AthI prasanna thayelA asure kumAranI sAthe vijayapatAkAnA lagna karAvyA. atyaMta prema sAthe tene vijayapatAkAne zIkha ApI, nirvyAjA dayite nanAndRSu natA zvazrUSu namrA bhveH| . snigdhA bandhuSu vatsalA parijane smerA sapatnISvapi // patyumitrajane sanarmavacanA khinnA ca taveSiSu / strINAM saMvananaM natabhru ! tadidaM vItoSadhaM bhartRSu // beTA! tuM tArA patinI sAthe mAyAnuM sevana na karaje. naNaMda upara vAtsalya dhAraNa karaje. sAsu AgaLa namra banaje. bhAIo sAthe snehabhAva ane parivAra sAthe premabhAvathI vartaje. zaukyanI sAthe paNa prasannatAthI raheje. patinA mitronI sAthe mIThA vacanano upayoga karaje. patinA zatruo upara khinnatA batAvaje. nArInuM AvuM vartana ja kAmaNa vinA svAminAthanuM vazIkaraNa kare che. amitagatiasuranI A zIkha vijayapatAkAe haiye dharI. amitagati vijayapatAkA sahita bhuvanamallane vastra AbharaNa Adi ghaNuM ApIne svasthAne gayo. kumAra paNa tyAMthI prasthAna karI caMpAnagarImAM pahoMcyo. kumAranA mukhathI A vRttAMta sAMbhaLIne zrISeNa rAjA harakhaghelA thaI haiyAmAM vicAravA lAgyA ke bhuvanamalla kumAranI uttama kuLamAM utpatti thaI che. Avo teno uttama vinaya che, sarvakaLAomAM kuzaLatA che tethI nakkI che ke kumArane koka mahApuNyano udaya che. A kAraNe ja te, ramatA ramatA rAdhAvedhane karI leze." have zrISeNarAjAnuM hRdaya haLavuM paDyuM. rAjA zrISeNe zreSTha bhuvanamAM kumArane sthApyo. tyArabAda zrISeNa rAjAe rAdhAvedhano maMDapa sthApyo. ratnonA thAMbhalAthI maMDapane suzobhita banAvyo. maMca upara uttama siMhAsanomAM rAjAone besADavAmAM AvyA. bhuvanamallakumAre asura deve ApelA uttama vastra tathA AbhUSaNo potAnA zarIra upara dhAraNa karyA ane maMDapamAM Avyo. pratihArIe batAvelA ramya siMhAsana upara Asana grahaNa karyuM. kumArI ratnamALAe zveta vastro ane zreSTha alaMkAro dhAraNa karI, zibikADha thaI, maMDapamAM pravezI, pitAnA khoLAmAM sthAna grahaNa karyuM. aMte zrISeNa rAjAe kahyuM, "he rAjAo! sAMbhaLo je A rAdhAvedha karaze tene A kanyA ApavAmAM Avaze. maMDapanI madhyamAM staMbha sthApavAmAM Avyo che. staMbha upara nIcA mukhavALI ane uttama suvarNanI putaLI sthApI che. putaLInI nIce cAra cakro
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI saGghAcAra bhASyam jamaNI bAju ane cAra cakro DAbI bAju phare che. te bhUmitaLamAM telanI kuMDI bharelI che. telamAM paDatA pratibiMbane joIne atyaMta sAvadhAnI pUrvaka DAbI AMkhanI kIkIne vIMdhavAnI che. ahIMyA AvelA badhAM ja kSatriyonA nAmo bhUrjapatra upara lakhAvIne mATInA goLAmAM nakhAvelA che. A suvarNanA ghaDAmAM nAkhelA mATInA goLAne amArA purohitajI kADhaze. jenA nAmano goLo nIkaLaze te rAdhAvedha karavAmAM prayAsa karI zakaze A amArI goThavaNa che. purohitajIe prathama goLo kADhyo. nAma vAMcatA ayodhyA nagarInA rAjAnA putra makaradhvaja kumAre potAnA hAthamAM bANane grahaNa karyuM. zrISeNa rAjAe varNavelA rAdhAvedhanI vidhi pramANe bANane choDyuM, paNa jema saccAritrI muninA hRdayamAM kAmanA bANa nAza pAme che tema makaradhvaja rAjakumAranuM bANa vacce TakarAI tUTI gayuM. A pramANe bIjA rAjAo paNa rAdhAvedha sAdhI na zakyA tyAre avasara maLatA bhuvanamalla kumAra Ubho thayo. jema bhavyajIva dharmaguNamAM tatpara banI, aMtara karaNa karI apUrvakaraNanuM bANa mArI graMthibhedane kare che tema bhuvanamallakumAre dhanuSyanI dorI kheMcI, avasara meLavIne pracaMDa bANathI rAdhAvedha karyo. " rAdhAvegha thatAM loko jayajyArAva karavA lAgyA ane tALI pADavA lAgyA. zrISeNarAjAnuM mana harSita thaI gayu. bhuvanamallanI sAthe ratnamAlAne paraNAvI. bIjA rAjAonuM sanmAna karI potAnA sthAne javA mATe zrISeNa rAjAe rajA ApI. kumAra paNa keTalAka divasa tyAM sukhapUrvaka rahIne zrISeNa rAjAnI AjJA laI ghaNA parivAra ane patnIonI sAthe potAnA nagaramAM jaI pahoMcyo. tyAM jaIne pitAnA caraNomAM namaskAra karyA. bhojana karyuM. pachI kumAranA mitra siMha kumAra ahIM Avyo tyAM sudhInuM saghaLu vRttAMta zrI hemaprabha rAjAne jaNAvyuM. eka divasa dharmane jANavAnI IcchAthI zrI hemaprabha rAjAe badhAM ja dharmaguruone bolAvyA. teoe potapotAno dharmarAjAne jaNAvyo. A dharmonA viSayamAM vicAratA rAjAe jaNAvyuM ke jyAM IndriyonA viSayothI virakti nathI, parigrahano tyAga nathI karyo ane jIvonI hiMsA karavAmAM Ave che tene dharma kevI rIte kahevo. Avo vicAra karIne rAjAe dharmaguruone vidAya ApI. he pitAjI! Apa jo dharmane Iccho cho to prANInI rakSA karanArA, parigraha vinAnA ane kAmavAsanAthI mUkAyelA evA munibhagavaMtonI pAse dharmanI pRcchA karo. rAjAe dvArapALane Adeza karyo ane dvArapALa eka kSullaka munine rAjAnI pAse lAvyo. hemaprabha rAjAe kSullaka munine kahyu, "kSullaka muni! jo tame dharmane jANo cho to mane dharmano bodha Apo." rAjAnI A vAtathI kSullaka muninuM mana akSubdha rahyuM. temaNe
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 zrI saGghAcAra bhASyam dharmanA rahasyane samajAvavA mATe sukA ane bhInA ema mATInA be goLA rAjAnI sAme ja bhIMta upara nAkhyA. "kSullaka muni! A goLA bhIMta upara nAkhavAthI mane dharmanuM rahasya samajAtuM nathI." rAjA bolI uThyA. to rAjana! jo tamane dharmanuM rahasya na samajAyuM hoya to A goLAo je kahe che te mananI ekAgratA pUrvaka tame sAMbhaLo. meM bhInA ane sukA ema mATInA be goLA nAkhyA. baMne bhIMta upara paDyA. bhIno hato te bhIMta upara coMTI gayo. A pramANe jIvo paNa be prakAranA che eka buddhi vinAnA kAmAsakta jIvo ane bIjA saMsAra bhAvathI virakta thayelA. kAmAsaktajIvo bhInA goLAnI jema saMsAramAM coMTI jAya che ane sukA goLAnI jema virakta jIvo saMsAramAM coMTatA nathI." zullaka muninA mukhathI dharmanuM rahasya sAMbhaLI rAjA hemaprabhanuM mana vismayane anubhavavA lAgyuM, "he munizreSTha! mAruM ajJAna rUpa aMdhakAra nAza pAmyuM che. Ape bahu majAno upadeza Apyo che. A pramANe rAjAe muninI stuti karI ane namaskAra karyo. tyArabAda mahAtmAne vidAya ApI. bIje divase rAjAe bhuvanamallane rAjya ApI zrI abhayaghoSasUri mahArAjanI pAse pravajyAne grahaNa karI. rAjarSi hemaprabhamunie dvAdazAMgInuM jJAna prApta karyuM ane AcArya padArUDha thayA. pRthvIrupa taLAvaDImAM bhavyarUpI kamaLone pratibodha pamADavA lAgyA. bhuvanamalla rAjAnA tejathI zatru rupa mallo jItAvA lAgyA. sAdharmika vAtsalya, jinezvara prabhune vaMdana tathA pravacananI prabhAvanAmAM tatpara banavA lAgyA. nisAhitrika Adi vidhipUrvaka jinAlayomAM praveza karIne jinapUjA karavA lAgyA. jinezvara prabhunI rathayAtrA dvArA rAjyanI zobhAmAM ghaNI vRddhi thaI. aSTAlikA mahotsava dvArA lokonI mohamalinatA paNa dUra thavA lAgI. bhuvanamala evuM rAjya pALavA lAgyA ke jethI devo paNa AzcaryanI anubhUti karavA lAgyA. eka divasa mahAmuni hemaprabhanI tyAM padharAmaNI thaI. bhuvanamala rAjAe temanA mukhethI dezanA sAMbhaLI. potAnA putrane rAjya upara sthApI vijayapatAkA Adi rANIo sAthe dIkSA grahaNa karI. sarvaprakAranA sAvadya yogono traNe prakAre tyAga karyo. muniomAM siMha samAna evA bhuvanamalla muni grahaNa zikSA tathA Asevana zikSAno abhyAsa karavA lAgyA. IcchAkAra, miththAkAra, tathAkAra, AvasyahI, naiSidhikI, ApRcchA, pratipRcchA, chaMdanA, nimaMtraNA tathA upasaMpadA A daza sAmAcArInuM pAlana karavA lAgyA. prAMte saghaLAya AMtarazatruono nAza karI, kriyAomAMthI mukta thaI vijayapatAkAnI sAthe bhuvanamalla muni siddhigatine pAmyA. akhUTa puNyanI hATa samA bhuvanamala rAjAnA vRttAMtane sAMbhaLIne sarvajJa evA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 ____ zrI saGghAcAra bhASyam jinezvara prabhunA jinAlayamanisAhitrika karavAmAM he catura puruSo prayatna karo. - nisAhitrikanA viSayamAM bhuvanamalla narezvara kathA samApta. pradakSiNAtrika jinAlayamAM pravezatI veLAe dvAramAM traNa nizIhi karI lIdhA pachI jinezvara prabhunA darzana thatAM "namo jiNANa" kahI praNAma karavAnA che. praNAma karyA pachI jJAna darzana ane cAritranI ArAdhanA karavA mATe traNa pradakSiNA ApavAnI che. pradakSiNA karanAranA jamaNA hAthe mULanAyaka prabhujInA pratimAjI Ave te rIte pradakSiNA karavAnI che. kAraNake jemane kalyANanI kAmanA hoya temaNe utkRSTa vastu jamaNI bAju karavI joIe. AthI pradakSiNA karatI vakhate zreSThatama evA paramAtmA jANI hANe te rIte pradakSiNA karavI. "ceIyavaMdaNa mahAbhAsa'mAM pradakSiNAtrikanuM vidhAna tatto namo jiNANaMti bhaNiya addhoNayaM paNAmaM ca / kAu paMcaMgaM vA bhattibharanibbharamaNeNa // 1 // pUaMga pANiparivAragao ghirmhurghosenn| paDhamANo jiNaguNagaNanibaddhamaMgallathuttAI // 2 // karadhariyajogamuddo pae pae pANirakkhaNAutto / dijjA payAhiNa tigaM egaggamaNo jiNaguNesu // 3 / balAnaka maMDapamAM (jinacaityanA agrabhAgamAM) nisAhitrika ke daktinA samUhathI bharapUra manavaDe prabhujIne "namo jiNANuM kahI addhavanata praNAma kare athavA paMcAga praNipAta namaskAra karIne pUjAnI sAmagrI hAthamAM grahaNa karIne AvelA parivArathI parivarelo gaMbhIra ane sumadhura svare jinezvara devanA guNasamUhathI saMbaMddha mAMgalika evA pavitra zlokone bolato, hAthamAM yogamudrAne dhAraNa karato, pagale pagale jIvonI rakSA mATe dattacitta, tathA jinezvara devonA guNomAM ekAgra manavALo thaI traNa pradakSiNA Ape. pradakSiNAnA avasare cittanI ekAgratA rAkhavI. kahyuM paNa che. jinezvara prabhunI bhaktine choDIne bIjI koI paNa vicAraNA na karI zakAya. jinAlayamAM strIkathA, bhaktakathA, dazakathA tathA rAjakathAno tyAga karavAno che. marmavedhI vAkyano tyAga karavo. janma ane karmane AzrayI viruddha vAkya na uccAravA. asatya, cADI tathA kaThora vANI paNa na bolavI. bolavuM hoya to paNa alpa, hitakAraka ane dharma paraka zabdo uccAravA. pradakSiNA na thAya tyAre paNa pradakSiNAnA pariNAma na choDavA gRhamaMdiramAM pradakSiNAtrika karI zakAtuM nathI tathA gRhamaMdira sivAyanA saMghacaityo
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam .. 6 1 AdimAM (nIlaphugaAdinA) kAraNe pradakSiNA karI na zake to paNa buddhizALI puruSe pradakSiNAnA pariNAma sadA mATe choDavA na joIe. bhAva arihaMtanI kalpanA karI pradakSiNA ApavIH jyAre jinacaityamAM prabhujInI pratimAmAM bhAva arihaMtano Aropa karI namuskurNa sUtra bhaNavAmAM Ave che, sacitta dravyano tyAga Adi pAMca prakAranA abhigama karavAmAM Ave che ane A pramANe bhAva arihaMtaprabhunI pUjA karavAmAM Ave che. pradakSiNAnA avasare paNa prabhujInI pratimAmAM bhAva arihaMtano Aropa karI pratimAne traNa pradakSiNA karavI. pradakSiNAsikanI zAstrIyatA vijaya nAmanA deve potAnI rAjadhAnImAM rahelA siddhAyatAmAM traNa pradakSiNA karI hatI. haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe paNa trIjA upAMga jIvAjIvAbhigamanA vivaraNamAM uparokta zAstrapAThanI vyAkhyA karI che. temaja vasudeva hiDimAM paNa pradakSiNAtrikano ullekha che. vidyAdharAdhipati amitateja nA caityagRhamAM be cAraNa zramaNoe pradakSiNA ApI hatI. bALacaMdrA nAmanI vidyAdharIe vaitADhya parvata sthita siddhAyatanamAM traNa pradakSiNA ApI hatI. vasudeva hiDimAM batAvelA A prasaMgo ahIMyA avasare pratipAdana karavAmAM Avaze. pradakSiNAlika para harikuTa parvatano saMbaMdhaH vaitADhya parvatanA eka nagaramAM devaRSabha nAmanA vidyAdhara vasatA hatA. emane tyAM vasatA vasudevane eka divasa tenI priyA bAlacaMdrAe kahyuM ane te harikUTa parvata upara yAtrA mATe gayo. harikUTa parvata upara tene tenA mitra madanane kahyuM, "mitra! evuM kAraNa zuM haze ke jethI karIne badhAM ja vidyAdharo ahIMyA AvI rahyA che? madane kahyuM- svAmI! dakSiNazreNimAM aMbaratilaka nAmanuM nagara che. A aMbaratilakanagaramAM citravega nAmanA vidyAdhara cakravartI hatA. nAnA bhAInuM nAma vicitravega hatuM. loko tene harinA nAmathI saMbodhatA hatA. vimalagupta nAmanA munibhagavaMta pAse harie dharmopadezanuM zravaNa karyu. munibhagavaMtanI dharmadezanA jema ciMtAmaNi ratna ghaNA kaSTonI paraMparA bAda prApta thAya che tema mAnavabhava paNa atyaMta kaSTa sAdhya che. A manuSya bhavanI prApti karyA bAda pramAdamAM phasAI jaIne mAnavabhavane hArIne bhaIanI jema tame bhaTako nahi. bhaIane vRttAMta H ratnapura nAmanA nagaramAM eka duHkhIo mANasa hato. lokoe tenuM nAma bhaIe pADyuM hatu. bhaIe jyAre garbhamAM hato tyAre pitA cAlyA gayA ane jamyo tyAre mAtA cAlI gaI. A nirbhAgya ziromaNine tenA svajanoe nAnI vayamAM tarachoDI dIdho hato, paNa tenuM AyuSya baLavAna hatuM. AthI te game te
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 zrI saGghAcAra bhASyam rIte moTo thayo. e jyAre tarUNa avasthAe pahoMcyo tyAre kAmakrIDAmAM rata nagarajanone dekhIne vicAravA lAgyo mArA jIvanane dhikkAra thAva, kAraNake huM dhana ane kAma baMnethI pAMgaLo chuM. bhaIanA hRdayamAM viSayavAsanA pragaTa thaI, paNa viSayo dhana vinA prApta thatA nathI Avo vicAra karIne bhaIa koInA vahANamAM ratnadvIpamAM pahoMcI gayo. rohaNAcalane vinaMtI karavA lAgyo, 'he rohaNAcala! AkAzamAMthI AvI paDyo chuM ane pRthvIe mane jhIlI dIdho che. to have mane tArA vinA koI AdhAra nathI.' AvuM bolIne tene rohaNAcalanI pUjA karI kodALAne hAthamAM upADyo. kachoTo lagAvyo ane potAnA vALane chUTA mUkyA. ratnonI khANane khodavA to lAgyo paNa, tene lAgyuM ke huM to nirbhAgya ziromaNi chuM. akhUTa khajAnA samAna ciMtAmaNi ratna jo mane na maLe to mane maLI gayelA uttama ratnono paNa kSaya thaI jaze. have mAre uttama ratno paNa nathI joItA, Avo teNe nizcaya karyo. have ciMtAmaNimAM pAgala banelo vajaratna jevA ratnone paNa pheMkI de che, keTalAka divaso bAda sArthajanoe kahyuM- 'cAlo have ApaNe jaIe.' tyAre bhaIe kahyu- "mane Aja sudhI kAMI paNa maLyu nathI, huM kevI rIte AvI zakuM?' have to sArthajano paNa dayAnvita banyA. teoe kahyuM ke A bicAro ApaNI sAthe Avyo che, have A bicArAne ekalo mUkIne ApaNe kema jaIe? teoe pharIne tene kahyu- tuM amArI sAthe cAla. ame tane amArA ratnomAMthI bhAga ApazuM. 'huM to ciMtAmaNi ratna vinA game tevA sArA ratnone paNa grahaNa nahI karuM.' bhaIe sArthajanone kahyu. are! AnA manamAM ciMtA che eja ene mATe ciMtAmaNi che.' Ama mazkarI karatA sArthajano tene choDIne potAnA nagara bhaNI cAlyA gayA. A duHkhIyAro to ThaMDI, garamI, bhUkha Adi ghaNA kaSTone sahana karavA lAgyo. cha mAsa vItI gayA. eka divasa rohaNAcalanA adhipati deve tene svapramAM kahyuM, 'are! bhaI! tuM ratnone grahaNa karI sAthejano sAthe kema cAlyo na gayo ?' dramaka- 'mane ciMtAmaNi ratna na maLyo eTale huM gayo nathI.' deva- 'tuM ciMtAmaNi ratna nahI meLavI zake.' dramaka- zuM parvatamAM ciMtAmaNi ratna nathI ? deva- bhaI! ciMtAmaNi ratno to ahIMyA aDhaLaka che, paNa abhAgIyAone ciMtAmaNi ratno ahIMyA na maLe. dramaka- ciMtAmaNi ratna meLavavA mATe to huM AkhA parvatane khaNI nAkhIza, pachI tuM ciMtAmaNine kyAM saMtADIza?
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 63 deva potAnA sthAne gayo. dramaka savAre UThIne rohaNAcalane khaNavA lAgyo. keTalAka divaso vitI gayA pachI deva pharI Avyo ane kahyuM, "are bhAI! hajuM paNa tuM gayo nathI?" nA, huM ciMtAmaNI ratnane grahaNa karyA vinA javAno nathI." A sAMbhaLI makane deve kahyuM, "jo bhAI! tAre joIe ja che to tuM savAre AvI ciMtAmaNI ratna grahaNa kara ane sukhI thA." ATaluM kahIne deve tyAMthI vidAya lIdhI. bhaIa savAre jAgyo. Aje to cokkasa ciMtAmaNi ratna maLI ja jaze, evI IcchAthI rohaNAcala parvatane khodavA lAgyo. tyAM to daze dizAne prakAzita karatA ciMtAmaNi ratnane joyo. ratnane grahaNa karavA mATe snAna karyuM ane pUjA karI. teNe ciMtAmaNi ratnane namaskAra karI kahyuM ke tame sAce ja ciMtAmaNI ho to pa00 suvarNa mudrA upara birAjamAna thAva. ATaluM bolI bhaIe sUI gayo. bIje divase savAre te jAgyo. 500 suvarNamudrA upara ciMtAmaNi ratnane joI te potAnI jAtane kRtArtha mAnavA lAgyo. have mArA dezamAM jaI A RddhinA phaLane huM bhogavuM evI ciMtanadhArAmAM caDyo. kahyuM paNa che. te saMpattine zuM karavAnI ke je paradezamAM hoya athavA jenA bhogavaTAnA samaye mitrono saMgAtha na hoya ane zatruo jene dekhI zakatA na hoya. bhaIe svadeza javA mATe eka vAMsanI Toce ghAsanA pULAne bAMdhyo. A bAju tyAMthI eka vaNika sArthavAha pasAra thato hato. vaNike bhaI ane bolAvIne pUchyuM, bhAI, tuM koNa che ane ahIM zA mATe Avyo che? bhaIe kahyuM- sArthajano mane bhojana vinA TaLavaLato mUkI cAlyA gayA che. sAru bhAI! tuM kinArA sudhI Ava. huM tane tyAM bhojana ApIza" sArthavAhe tene jamavAnuM ApyuM. bhaIe tenA vahANamAM caDhI gayo. potAnA deza tarapha AvI rahelA bhaIe eka divasa rAtre nidrAmAMthI jAgRta thayo ane acAnaka pUrNimAno caMdra tene dekhAyo. dizAmaMDalane udyotita karatA caMdramAne joIne vicAra Avyo ke caMdra jevI bIjI koI vastu che ke nahi? tyAM to tene potAnA maNinI smRti thaI gaI. caMdra tathA ciMtAmaNi ratna baMnemAM suMdara koNa che evuM jovA mATe vismaya pAmIne ciMtAmaNIne hAthamAM laIne jovA lAgyo. tyAM vahANamAM AMcako AvatA maNi hAthamAMthI sarI paDyo. | ciMtAmaNi ratna sAgaranA jaLamAM paDI gayo che evo khyAla AvatA bhaIe vahANamAM paTakAI paDyo. "arere! huM luMTAI gayo, luMTAI gayo." bhaIe vilApa karavA lAgyo. vahANanA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam svAmIe vilApa karatA bhaIane AzvAsana ApIne pUchyuM, "bhAI! zuM thayuM, kaheto kharI'. bhaIe raDatA raDatA potAnI vItaka kathA vahANanA mAlikane saMbhaLAvI, "meM ghaNA kaSTa veThyA pachI A maNine meLavyo kharI paNa abhAgIyo huM pramAdamAM paDIne maNine hArI gayo. have mArI upara kRpA karo ane mane maNi pAcho apAvo." "are gAMDA! A agAdha sAgaramAM samAI gayelo maNi kevI rIte tene pAcho maLavAno che. samudramAMthI maNine pAcho meLavavAmAM ApaNI buddhi pahoMcatI nathI, ApaNI pAse evo koI vaibhava nathI ke evuM koI sAmarthya nathI." A duHkhIyAro bhaIa prApta karelA ciMtAmaNine khoyA bAda jema duHkhIo thayo tema jIva paNa pramAdI banIne manuSyapaNuM hArI jAya che ane lAMbAkALa sudhI duHkhonuM bhAjana thAya che. kadAcit devanI kRpA pharIne prApta thAya ane ciMtAmaNine prApta karIne bhaIa sukhI thaI jAya paraMtu manuSya jo pramAdI bane to aneka sukRtothI prApta thato mAnavabhava punaH prApta thaI zakto nathI. jema A lokamAM pUjana pUrvaka ciMtAmaNi ratnanI ArAdhanA saphaLa bane che tema pUjanarasika evA manuSyano A mAnavabhava sukhanuM kAraNa bane che. tethI Icchita phaLane ApanAra evA jinezvara prabhunI sadaiva pUjA karavI joIe. dravyapUjA ane bhAvapUjA ema pUjAnA be prakAra che. mahAnizItha sUtra H dezaviratidhara zrAvaka je pUjA, satkora temaja dAnazIla Adi dharmanuM sevana kare che te dravyapUjA che ane cAritrAnuSThAna ane kaSTavALA ghora tapanuM Asevana te bhAvapUjA che. bhAvaarcana e utkRSTa cAritrapAlana rUpa che, jyAre dravyaarcana e jinapUjA rUpa che. munione mATe bhAvapUjA che ane zrAvako mATe dravya arcA che. dravyapUjA ane bhAvapUjAmAM bhAvapUjA zreSTha che. kAraNa ke koI bhAvika suvarNa ane maNinA pagathiyAvALuM, hajAro thAMbhalA vALuM ane sonAnI pharasavALuM jinAlaya banAve che tenA karatA tapa saMyama aneka guNavALo A tapasaMyama dvArA ghaNA bhavomAM upArjelA pApakarmanA maLarUpa lepane sApha karIne thoDAMka ja kALamAM anaMta sukharUpa mokSane prApta karI zakAya che. samagra pRthvI paTane jinAlayothI zobhAyamAna karanAra ane dAnAdika cAre prakAranA suMdara dharmane sevanAra zrAvaka vadhAremAM vadhAre sArI gati pAme to paNa bAramAM devalokathI AgaLa jaI zakato nathI. arthAt azruta nAmanA bAramA devaloka sudhI ja jAya che. - je jinezvara prabhunI pUjA nathI karato ane mAtra zarIranA sukhanI lAlasA ja
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam rAkhe che tene samyaktvanI prApti thatI nathI temaja sadgati paNa maLatI nathI.' vicitravege A pramANe vimalaguptAcArya pAse dezanA sAMbhaLIne pravrajyAno svIkAra karyo. muni vicitravega potAnA manane harahaMmeza bhAvanAthI bhAvita karavA lAgyA. 65 'he jIva! tane dIkSA ane gurunI zikSA baMne prApta thaI che. have tuM zarIranI upekSA kara. ugra tapa dharmanI ArAdhanA kara. jethI zubhaMkara evI dIkSAnA pAlanathI mokSanA sukho tArI nikaTamAM AvI jaze.' vicitravega muni A pramANe potAnA AtmAne punaHpunaH bhAvita karavA lAgyA. aMte nirdoSa bhikSAno paNa tyAga karI arihaMtAdinI bhagavaMtonI sAkSIe aNasaNa karyu. kALa karI saudharma devalokamAM Indra thayA. vicitravega munie jyAM kALa karyo hato tyAM rahelA devoe aNasaNa bhUminI pUjA karI. A mahAtmAne namaskAra karavA mATe vidyAdharomAM catura evo citravega paNa tyAM Avyo hato. A mahAtmAnA niSprANa dehane dekhIne bhAI uparanA sneharAgane kAraNe citravega vidyAdhara mUrchA pAmyo. aneka upAyo bAda mUrchA dUra thaI tyAre vimala nAmanA gurubhagavaMte tene bodha Apyo, te "bhAgyazALI tuM zoka na kara. zoka kono karAya te tuM sAMbhaLa, na hu hoi soiyavvo jo kAlagao daDho carittaMmi / so hoi soiyavvo jo saMjamadubbalo vihare || je mahAtmAonuM cAritra niraticAra che teo kAla kare to paNa temano zoka na karavo joIe, paraMtu teono ja zoka karavA jevo che ke jeo saMyama pAlanamAM nirbaLa thaIne saMyama jIvanane pUruM kare che. soccA te jiyaloe jiNavayaNaM je narA na yANaMti / soccANavi te soccA je nAUNa navi karaMti // kharekhara teono zoka karavo joIe ke jeo A lokamAM jinavacanane jANatA nathI, vaLI teo to atizaya zocanIya che jeo jinavacanane jANavA chatAM paNa AcaraNamAM mUktA nathI. dAveUNa dhaNanihiM tesiM uppADiANi acchINi / nAUNavi jiNavayaNaM je iha vihalaMti dhammadhaNaM // jeo jinavacanane jANavA chatAM paNa potAnuM dharmadhana niSphaLa banAve che teo paisA ApIne potAnI AMkhone ukhADAve che. bhAI citravega! A vicitramuninI sadgati nizcita che, emanuM jIvana saMyamapUrvakanuM hatuM. tapadharmanI suMdara ArAdhanA karanAra ane guNavAna evA mahAtmAno
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam zoka kevI rIte karAya arthAt zoka na ja karavo joIe.' vimalagurue A pramANe citravega vidyAdharane bodha Apyo. citravege tRNanA tyAganI jema cakravartIpaNAno tyAga karI saMpUrNa duHkhanA nAza mATe tarata ja saMyama svIkAryo. pUrvabhavamAM adhyayana karela zrutasAgara (pUrvakRta)nuM smaraNa thaI AvyuM ane te ja kSaNe zukladhyAnanI dhArAmAM caDhela e mahAtmAne kevalajJAnanI prApti thaI. kevalajJAnanI prApti thatAM Indra mahArAjA temane vaMdana karavA mATe AvI pahoMcyA. vaMdanArthe AvelA Indra mahArAjAne citravega kevalI bhagavaMte dharmadezanA ApI ane te ja divase zivalakSmIne prApta karI. Indra temano Azcarya upajAve tevo nirvANa mahotsava karyo. tyArabAda A ja sthAne Indra mahArAjAe eka jinAyatananuM nirmANa karyuM. - jinAlayanI madhyamAM A saudharmendra AdinAtha prabhu ane potAnA bhAI citravega kevalInI suvarNanI pratimAne sthApanA karI. cakravartInA cakraratnanI jema A dharmacakrane ahIM padharAvyuM. jinAlayanI bahAra bhadrAsana banAvyuM, tenI upara maMDapanuM nirmANa karyu. - vasudevahiMDImAM paNa kahyuM che. devendra harikUTa parvata upara avarNanIya, anupama ane atyaMta suzobhita evuM jinAlaya banAvyuM. A jinAlayamAM AdinAtha prabhu ane potAnA bhAI citravega kevalInI suvarNamayI pratimAne sthApI cakraratnanI jema dharmacakra paNa sthApyuM. bahAra sthApela bhadrAsana upara ratnanA maMDapanuM nirmANa karavAmAM AvyuM. jinAlayanA nirmANa bAda Indra mahArAjAe ghoSita karyuM ke harikUTa parvatanA uparanA A jinAlayanA dvAra baMdha raheze. mArI AjJA anusAra jinAlayanI aMdara rahelI prabhupratimAne devo sadeva pUjaze. vaitADhya parvatanI uttarazreNi tathA dakSiNazreNinA vidyAdharoe prativarSejinAlayanI bahAra vArSika mahotsava karavAno che. je vidyAdhara A vArSikotsavane nahi kare to tenI vidyA bhraSTa thaze. ahIM kAraNathI Avela cakravartI, carama zarIrI, vidyAdhara cakravartI, je khecaracakrI dvArA pIDAya nahi ane je samyagu deSTi hoya te tathA eno pitA ke putra A vanamAM A caityane pote ughADaze ane te A siMhAsana upara besaze. A puNyazALInI sAthe je haze te janasamudAya paNa A prabhujInI pratimAnA vaMdana karI zakaze. A mArI AjJA che e pramANe kahIne devendra devalokamAM gayA. saudharmendranA baMne bhavomAM hari nAma hatuM AthI stUpanA nirmANa bAda te harikUTa
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam tarIke prasiddha thayo. Indra sthApelI A maryAdA pramANe saghaLA vidyAdharo harikUTa parvata upara ekatra thaI mahotsavane ujave che. A pramANe IndranA aneka yugAMtaro pasAra thaI gayA. paraMparAmAM evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke keTalAka uttama vidyAdhara puruSoe kyAreka kyAreka A jinAlaya ughADyuM che. haju paNa ghaNA vidyAdharo pote uttama che evI buddhithI dareka varSe A jinAlayane ughADavA mATe temaja bhadrAsana upara besavA mATe prayatna kare che. harikUTa parvata upara vidyAdhara zA mATe Ave che evA praznanA uttaramAM vasudevanA mitra madane vasudevane saghaLI hakIkata kahI. A sAMbhaLIne vasudeva jinAlaya tarapha jAya che. jinAlayane traNa pradakSiNA ApI praNAma kare che. vasudevahiMDIH "jinAlayane traNa pradakSiNA ApI. bhaktipUrvaka vaMdana karyuM ane eka bAju Ubho rahyo." jinAyatanamAM uttama gaMdharvanA gIto dvArA uttama mahotsava thaI rahyo hato. vidyAdharo vaira vinAnA banI stuti gAI rahyA hatA. (saMjJAnanAH stutipATha dvArA stuti) vasudevahiMDIH bhaktithI bhAvita thayelA vidyAdharoe zreSTha nATako, saMgIta ane gaMbhIra arthavALI layabaddha ghaNI badhI stutinA gAnamAM parAyaNa thaI apUrva jinabhaktithI mahotsava karyo. - jinAlayamAM ubhelA vasudevane tenA sasarA devaRSabha Adi vidyAdharoe kahyuM, "he mahAnubhAva! A saghaLA vidyAdharomAMthI koIpaNa A jinAlayane ughADavA mATe zaktimAna nathI. tame jinAlayanA dvAra ughADo, jethI A vidyAdhara samUha AdinAtha prabhunA mukhanuM darzana kare ane prabhunI pratimAne pUje." vasudeve snAna karI zarIra upara vilepana karyuM, navA vastronI joDa paherIne devaRSabhaAdi vidyAdharonI sAthe jinAlayamAM pahoMcyo. jANe sAkSAt svarganI saMpattinA svAmI vasudevevinayathI natamastakavALA banI dakSiNAvarta paddhatithI pradakSiNA ApI. mulAyama morapIMchIthI siddhAyatananA dvAranI pramArjanA karI. pANIthI abhiSeka karyo. sugaMdhI puSponI mALA bAMdhI. dhUpaghaTA pragaTAvI ane avanavA azana-pAnakhAdima-svAdima AdithI yukta bali sthApana karyo. vasudevahiMDImAM balinuM vidhAnaH vasudeve dhUpaghaTA pragaTAvI, sugaMdhI puSpothI yukta, vividha prakAranA bhakSya tathA pANIthI pUrNa ane puSpathI mizrita dhAnyathI vibhUSita suMdara baline dharyo. vasudeve baline dharyA pachI punaH dhUpane dharI be hAtha joDI aMjali karI, vinayathI
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam mastakane namAvyuM ane siddha bhagavaMtone namaskAra karI bolyo, "vAsudevano pitA evo huM sAce ja bhavya hou athavA to uttama puruSa hou to samyagdaSTi devo A siddhAyatananA dvAra kholI nAkho." vasudeva A pramANe kaheto hato tyAM to jinAlayanuM dvAra svayaM ja ughaDI gayuM. prabhunI pratimAnA darzana thatAM vasudeve "namo jiNANuM kahI praNAma karyA, tyArabAda prakSAla karI vidhipUrvaka pUjA karI. pUjA bAda caityavaMdana karyuM. bIjA vidyAdharoe paNa A pramANe ja jinabhakti mahotsava karyo. Ama, vasudeve jinezvara prabhunA saphaLa darzananI sAthe dareka kSaNe pradakSiNAmAM tatpara banI dakSiNAvarta vidhipUrvaka pradakSiNA ApI. tyArabAda devo Adi jenI pAchaLa jaI rahyA che evo vasudeva jyAM bhadrAsanamAM bese che tyAM AkAzavANI thAya che. "A divya bhadrAsana upara birAjamAna vasudeva, baLadeva ane vAsudevanA pitA che. temane pUrvabhavamAM karelA sukRtonuM phaLa hamaNAM prApta thayuM che. sAdhuo pratye teo vinayI che. pUrvabhavamAM vasudeve susAdhu bhagavaMtonI ghaNI ja vaiyAvacca karI che tenuM ja phaLa temane hamaNA prApta thayuM che, jethI e jinAlayane ughADI zakyA ane bhadrAsana upara besI zakyA.' vasudeve pharIne cetyone vAMdyA ane tAyapura tarapha prayANa karyuM. tyAM jaIne dogaMdaka devanI jema potAno samaya sukhamAM pasAra karavA lAgyA. *- he bhavyajIvo! vasudevanuM A dRSTAMta sArI rIte sAMbhaLIne jJAnAditrikanI ArAdhanA karavA mATe traNa pradakSiNA ApIne cetyone vAMdavA. pradakSiNAtrikamAM harikUTa parvatano saMbaMdha samApta. jinAlayane traNa pradakSiNA ApyA bAda mukhyamaMDapanI AdimAM derAsaranI aMdara bIjI nisIhi karavAnI che. A nisIhi karavAthI jinAlayano hisAbakitAba, patthara ghaDAvavA Adi temaja nokara-cAkara AdinI sArasaMbhALa Adi vyApArano niSedha thaI jAya che. bIjI nisIhi karyA bAda mULanAyaka prabhunI sanmukha thaIne praNAmatrika karavAnuM che.. ceIyavaMdaNa mahAbhAsaH tatto nisIhiyAe pavisittA maMDavaMsi jinnpuro| mahInihiyajANupANI karei vihiNA paNAmatiyaM // (cetyavaMdana mahAbhAsa - 193) bIjI nisAhi bolavA pUrvaka maMDapamAM praveza karIne mULanAyaka prabhunA biMbanI sAme guDA ane mastakane pRthvI upara sthApI praNAmatrika vidhipUrvaka karavAnA che. praNAmatrika karyA pachI harSollAsavALo bhAvika mukhakoSa bAMdhI jinapratimAnA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 69 rAtanA vAsI nirmAlya morapIMchIthI dUra kare. nirmAlya utAryA pachI jinAlayano kAjo svayaM kADhe athavA bIjA pAse kaDhAvarAve. pachI potAnA sAmarthyane anusAra jinezvara prabhunI pUjA kare. viziSTa AMgI Adine dUra karI zakAya? prabhunI pUjA karatA pahelA koIe jo moTA ThAThamAThathI pUjA karelI hoya to e vizeSa aMgaracanA Adi prabhu pUjAne potAnI pAse tenAthI vadhAre sArI pUjAnI sAmagrI na hoya to dUra karI na zakAya, kAraNake te viziSTa prabhupUjAne dUra karavAmAM Ave to tenA darzanathI thavAvALA puNyAnubaMdhI puNyanA anubaMdhano aMtarAya thAya. paraMtu te aMgaracanA AdimAM vadhu zobhAnI abhivRddhi thAya tevo prayatna karI zakAya. suMdara vaibhavathI karelI pUjAne nimalsa kahevAya? A aMgaracanA Adi pUjAne nirmAlya kahI na zakAya, kAraNake emAM nirmAlya lakSaNa ghaTatuM nathI. nimalyanuM lakSaNaH moviM6 vyaM nimarNi viti ziyasthA- je dravyane pharIthI vAparI na zakAya te dravyane nirmAlya kahevAya che. jinezvara prabhunI pratimA upara caDhAvelu puSpa Adi je karamAI gayuM hoya, durgadha nIkaLatI hoya athavA je pahelAnI jema suzobhita na hoya temaja jenA darzana thatAM bhavyajIvonA manamAM AnaMda Ubho na thato hoya tene bahuzruta nirmAlya kahe che. AbharaNa Adine nimalsa kahevAya? Agama graMthomAM nirmAlya kone kahevAya ane kone na kahevAya tevuM vidhAna maLatuM nathI. paNa gItArthoe nirmAlyanI je vyAkhyA karI che tene anusAra vastro, AbharaNo, yugala, kuMDala Adi jinezvarone pharIthI upayogamAM na laI zakAya to zAstramAM ja varNana maLe che ke vijaya Adi deva eka kaSAI vastrathI 108 jinapratimAne lUchatA varNavelA che te kevI rIte ghaTI zake? nirmAlyane dUra karyA bAda aMgapUjA tathA agrapUjA karavAnI che. A aMgapUjA tathA agrapUjAnuM svarUpa AgaLa batAvAze. tyArabAda caityavaMdana karavAnI IcchAvALo potapotAnI maryAdAnA anusAra avagrahamAM rahI trIjI nisIhi kare che. A nirItithI jinapUjA saMbaMdhI vyApArano tyAga thaI jAya che. AthI pUjA mATe phula lAvavA svarUpa sAvadya vyApAra caityavaMdananI veLAe niSiddha thaI jAya che. praNAmasikanuM varNana - bIjI nisAhi bAda praNAmatrika vidhipUrvaka karavAnuM kahyuM hatuM. A praNAmatrikanA svarUpanuM nirUpaNa karanAra gAthAnuM varNana kare che. gAthA :- aMjalibaddho addhoNao a paMcaMgao ya tipnnaamaa| savvatthA vA tivAraM sirAinamaNe paNAmatiyaM // 9 // gAthArtha - aMjali sahita praNAma, ardhAvanata praNAma ane paMcAga praNAma e
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zrI saGghAcAra bhASyam traNa praNAma che, athavA (bhUmi Adi sarvasthAnomAM) traNavAra mastaka vagere namAvavAthI paNa traNa prakAranA praNAma thAya che. TIkA - A gAthA caityavaMdana bhASyamAM pAchaLathI prakSepavAmAM AvI che, chatAM paNa ahIM upayogI che AthI tenI ahI TIkA karavAmAM Ave che. 1.aMjalibaddha praNAma -jinezvara prabhunuM darzana karIye athavA prabhujIne vinaMtI karatA hoIye tyAre mastakamAM bhakti pUrvaka be hAtha joDavA. aMjalibaddha praNAmamAM jyAre prabhune vinaMtI karavAnI hoya tyAre be hAthane AvartAkAre bhamAvI mukha upara rAkhavAnA che. (mukhAdimAM Adi zabdathI kapALa vagerene paNa laI zakAya arthAt be hAthane kapALa upara joDavA) zArAmAM aMjali baddha praNAma AgamaH vaghuse gaMgatipa-jinapratimA kejinamaMdiranA darzana thatA be hAtha joDavA. kalpasUtra aMtimabhiyahasthatisthApimudde pAkuM maka/73Indra mahArAjA be hAtha dvArA aMjali karIne tIrthaMkara prabhunI sanmukha thaIne sAta ATha pagalA jAya che. ___ sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM kaTTa evaM vayAsI, sirasAvattaM dasanahaM matthae gaMgalli phreM nagvi vinAM vAvitA parva vAsI- mastaka sanmukha dakSiNAvarta(jamaNI paddhatie) maMDalAkAra karI daza AMgaLIo bhegI karI be hAtha joDI A pramANe bole che, mastaka sanmukha dakSiNAvarta maMDalAkAra karI daza AMgaLIo bhegI karI be hAtha joDI Apano jaya thAva, vijaya thAva, e pramANe bole che... Ama, zAstramAM aMjalibaddha namaskAranuM varNana maLe che. be hAtha joDIne karAto aMjalibaddha namaskAra bIjA namaskAronuM upalakSaNa che, arthAt anya namaskAra paNa A namaskAramAM laI zakAya che. eka hAtha mastakanI AgaLa lAvIne karAto namaskAra paNa aMjalibaddha namaskAra tarIke gaNavAmAM Ave che. kAraNake A namaskAra dvArA gauravAI (vaMdanIya)nI bhakti thAya che. lokomAM paNa gauravAInI bhakti mATe eka hAthane paNa mastaka AgaLa lAvIne aMjalibaddha namaskAra karAto dekhAya che. (2) adhavata praNAma UbhA rahIne kiMcit mastaka namAvavuM, athavA mastaka ane hAtha vaDe bhUmisparza athavA caraNa sparza karavo, ItyAdi svarUpa vALo A bIjo ardhavanata praNAma che. AgamamAM adhavata praNAmaH mAtmoni pavimaUAM paUTH #pha jinezvara prabhunA darzana thAya tyAre praNAma karavA. caityavaMdana mahAbhASya to namo niVIIT ti maNiya sopAyaM paUTH
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 71 vA bhaktibhAvathI bharapura haiye 'namo jiNANuM' kahI ardhAvanata praNAma ane paMcAMga praNAma karavo. arSAvanata praNAmanA upalakSaNathI pAMca aMgamAMthI koIpaNa eka aMga nyUna sudhIno (1-2-3-4'aMga vaDe ) karAtA praNAma paNa laI zakAya che, paNa pAMce aMgo namelA hoya tene arbAvanata praNAma na kahI zakAya. arSAvanata praNAmanI vyutpatti paNa Aja artha batAve che. arvAni na sarvAMgi pratADAmadhyAn aAni avanatAni yaMtra praNAme sondvavanata: - je praNAmamAM badhA aMgo namelA na hoya paraMtu ardhA namelA hoya tene ardhAvanata praNAma kahevAya che. (3) paMcAMga praNAma:- jAnu Adi pAMce aMga vaDe bhUmi sparza thAya te rIte je praNAma karAya te paMcAMga praNAma kahevAya che. kahyuM che te nALu yunni rA paMcamAM hor tu uttamanuM tA saMmaM saMpaDivAo neo paMcaMgapaNivAo // (caityavaMdana mahAbhAsa-233) be jAnu, be hAtha ane mastaka e pAMca aMgane vidhipUrvaka ekI sAthe namAvavAthI paMcAMga praNipAta namaskAra thAya che. Ama, aMjalibaddha ardhAvanata ane paMcAMga praNipAta A traNa praNAma thAya che. bIjI rIte paNa traNa prakAre praNAmaH bhUmi, AkAza, mastaka Adi traNa prakAra sthAnamAM traNavAra mastaka ane be hAtha joDI namaskAra karavAthI traNa prakAranA praNAma thAya che. athavA to aMjalibaddha Adi traNa praNAmamAMthI koI paNa eka praNAma karatI vakhate mastakane namAvavA pUrvaka mastaka sanmukha rahelI aMjalIne mastaka sanmukha dakSiNAvarta (jamaNI paddhatie) maMDalAkAre bhamAvavI. Ama, traNa aMjali bhramaNa sahita traNavAra mastaka namAvavAthI praNAmatrika thAya che. paMcAMga praNipAtano vizeSa viSaya paMcAMgapraNipAta nAmanA dvAranI vyAkhyAthI jANI zakAze athavA to A viSayanA jANakAra bahuzruta gurubhagavaMta pAsethI jANI zakAze. pramANatrika vijayadevanI jema karavuM joIe. praNAmatrika upara vijayadevanI kathAH jaMbUddIpanA vijayadvArathI pUrva dizAmAM asaMkhya dvIpa samudro pachI AvatA bIjA jaMbudrIpamAM bAra hajAra yojana gayA bAda vijayA nAmanI rAjadhAnI Ave che. bAra hajAra yojana tenI laMbAI pahoLAI che. teno killo 37 / / yojana uMco che. A killo suvarNamaya che. te aMdarathI catuSkoNa che
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam ane bahArathI goLa che. teno AkAra UbhA karelA gAyanA pUMchaDA jevo che. te mULamAM 1rA yojana, madhyamAM 6 yojana ane upara 3 yojana ne aDadho gAu pahoLo che. te pAMca varNanA maNimaya kAMgarAthI zobhe che. A kAMgarA 500 dhanuSyanA vistAravALA, eka gAu lAMbA ane kAMIka nyUna aDadho gAu UMcA che. killAnI cAre dizAe 12pa-12pa dvAra che. A kAro zveta che, tenI upara uttama suvarNanA zikharo che, vaLI teo toraNa chatra ane dhvajathI yukta che. tenI pUrvaAdi cAre dizAomAM badhI ja RtunA puSpa ane phaLa ApanArA azoka vana, sapta parNavana, caMpakavana ane AMbAnA vano che. A vanomAM ghaNA vyaMtara devo harSapUrvaka sUvuM, besavuM, paDakhA pheravavA, AnaMda karavo, kriIDA karavI Adi kriyAo kare che. A devo pUrve AdarapUrvaka karelA sukRtonA kalyANakArI phaLa vizeSane anubhave che. A vijyAnagarInA barAbara madhyabhAgamAM vijaya devano prAsAda che. prAsAdamAM lAgelA uttama maNi ane ratnonA kiraNa samUhathI AkAzamAM IndradhanuSyanI racanA thatI hatI. jemAM saudharmAvalaMsaka vimAna cAre dikSAlanA vimAnothI zobhe che tema vijayadevano A prAsAda cAre dizAmAM rahelA nAnA prAsAdothI parivarelo zobhe che. A cAra nAnA prAsAdo paNa jema meruparvata 4 gajadaMta parvatothI zobhe che tema bIjA cAra nAnA prAsAdothI ramaNIya lAge che. A badhAM ja prAsAdo maNi, toraNa, caMdana ghaDA, putaLIo, chatro ane dhvajAothI atyaMta suMdara lAge che. A vijayadevanA prAsAdanI IzAnadizAmAM sudharmA sabhA, upapAtasabhA, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA ane vyavasAya sabhA A pAMca sabhA che. A pAMca sabhAmAM sahastra staMbho, cha mukha maMDapo tathA traNa dvAra che. A pAMca sabhAmAMthI upapAta sabhAmAM devazayyAnI aMdara cAdaranI nIce vijaya nAmanA devano upapAta thayo. . utpanna thayela deva vicAravA lAgyo, "atyAre mAre zuM kalyANakArI che ane pachI zuM kalyANakArI che? atyAre zuM karavA jevuM che ane pachI zuM karavA jevuM che? pUrvamAM pariNAme zuM suMdara che, hita mATe che, sukha mATe che, nizcita kalyANa mATe che ane paraMparAe zubha anubaMdha vALA sukha mATe thaze tathA pachI zuM pariNAme suMdara hitAdi mATe thaze?" vijayadevanA AvA manogata saMkalpane jANIne sAmAnika devo tyAM AvyA. teoe zirasAvartanamaskAra karI vijayadevane jaya-vijaya dvArA vadhAvyA ane bolyA, he prabhu sudharmA sabhAnI IzAna dizAmAM traNa dhAravALuM, nava yojanAnI uMcAIvALuM, 12aa yojana lAMbu ane 6 yojana pahoLAIvALu siddhAyatana che.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 73 siddhAyatananA dareka dvAranI AgaLa mukhamaMDapa che. mukhamaMDapanI AgaLa prekSA maMDapa (raMgamaMDapa) che, raMgamaMDapanI madhyamAM akSapATaka che, akSapATakanI madhyamAM maNi pIThikA che, maNi pIThikAnI upara caitya stUpa che, caityastUpanI AgaLa eka maNi pIThikA che. maNipIThikAnI upara caityavRkSa che, caityavRkSanI AgaLa maNi pIThikAnI upara mahendra dhvaja che, mahendra dhvaja pachI vAvaDI che. siddhAyatananI madhyamAM maNipIThikA che. maNipIThikA upara devachaMdAmAM 108 pratimAjI birAjamAna che. A pratimAjI 500 dhanuSyanA che. A prabhujI siMhAsana upara paryaMkAsane birAjamAna che. adholokamAM ane UrdhvalokamAM sarve zAzvata pratimAo utseghAMgulathI sAta hAtha pramANa che. ane tirAlokamAM 500 dhanuSya pramANanA pratimAjI che. jinapratimAnA svarUpanuM varNanaH hAthanuM taLIyuM tapanIya sonAnuM che. nakha aMkaratnanA che. nakhano madhyabhAga lohitAkSa ratnonI lAlimAvALo che. paga-eDI jaMghA-ghuMTaNa-sAthaLa ane dhaDa suvarNanA banelA che. nAbhi tapanIya suvarNanI che. romarAjI riSTa ratnonI che. stanano agrabhAga tapanIya sonAno che. bhujA, pAMsaLI ane grIvA sonAnA che. mUMcha riSTa ratnanI che. hoTha paravALAnA che. dAMta sphaTika ratnanA che. jIbha ane tALavuM tapanIya sonAnuM che. nAka sonAnuM che. nAkanA madhyabhAgamAM lohitAkSa ratnanI lAlimA che. kIkI pAMpaNa ane bhavA riSTa ratnanA che. gAla kAna ane lalATa sonAnA che. khoparI vajra ratnanI che. kezanI bhUmi tapanIya sonAnI che ane keza riSTa ratnanA che. A jinapratimAnI pAchaLa be-be chatradhAriNI pratimA hoya che. baMne paDakhe cAmaradhArIo hoya che. prabhujInI AgaLa be be nAgadeva, bhUtadeva, yakSa ane kuMDadhArakanI pratimA hoya che. siddhAyatanamAM ghaMTAo, caMdananA ghaDA, jhArI, darpaNa, bAjoTha, puSpAdi phulanI gaMgerI, telanA dAbaDA tathA chatra Adi hoya che. sudharmA sabhAmAM mANavaka caityanA staMbha upara vajanA dAbaDAomAM jinezvara prabhunA asthi che. he svAmI! A pratimAjI ane prabhunA asthi ApanA mATe tathA vijayA rAjadhAnImAM rahevAvALA ghaNAja devadevIone mATe gaMdha AdithI arcanA yogya che. prabhunA guNonI stavanA dvArA vaMdana karavA yogya che, puSpa AdithI pUjavA yogya che, vastrAdithI satkAravA yogya che, aMjalibaddha Adi praNAmo dvArA sadaiva sanmAnavA yogya che. kalyANarUpa, maMgaLarUpa, devarUpa ane caityasvarUpa A pratimAjI Adi paryupAsanA karavA yogya che.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrI saGghAcAra bhASyam A Apa devAnupriya mATe pUrvamAM tathA pachI paNa kalyANakArI che, karaNIya che. parijana svajana ane zarIra Adi sarvano paNa jo Adara karavAmAM Avaze to te saMsAranI vRddhi mATe thAya che jyAre vItarAga paramAtmAnI bhakti to saMsAranA nAzanuM kAraNa bane che. sAmAnika devonA mukhethI A sAMbhaLIne vijayadeva harSa ane toSane pAmyA. harSathI temanA cakSu ane citta vikasita thayA. tyArabAda vijayadeva zayAmAMthI UThI pUrva dizAmAM jAya che. vAvaDImAM jaI jalathI snAna karyu. Ama, atyaMta pavitra ane zUcibhUta thayelA vijayadevano sAmAnika devoe abhiSeka karyo, pachI alaMkAra sabhAmAM jaIne saMpUrNa zarIrane sugaMdhita gaMdhakASAyika vastrathI lUchayuM. gozIrSa caMdanathI zarIranuM vilepana karyuM. devadUSya yugalanuM paridhAna karyuM. hAra tathA ardhahArathI zarIrane zaNagArI vyavasAya sabhAmAM vijayadeva gayA. pustaka rananuM varNana vyavasAya sabhAmAM jaIne pustaka ratnane grahaNa kare che. A pustakanuM pUMThuM rijharatvanuM che. pAnA cAMdInA che, rijharatnanA akSaro che, pAnAmAM parovelo doro tapanIya sonAno che. e dorAnI gAMThe vividha prakAranA maNi lagAvelA che. syAhIno khaDIyo vaiDUrya ratnano che, khaDIyAnI sAMkaLa tapanIya suvarNanI che, khaDIyAnuM DhakkaNa rijharatvanuM che. syAhI rijharatnanI che, lekhinI cAMdInI che. vijaya deve dhArmika pustakamAMthI dhArmika vyavahArane vAMcIne grahaNa karyo ane tyArabAda naMdA vAvaDImAM gayA. tyAM jaIne hAtha paga dhoyA ane nIlakamaLane grahaNa karyA. nirmaLa pANIthI eka rupAnI jhArIne pUrNabharIne devothI parivarelA siddhAyatana tarapha gayA. temanI sAthe cAra hajAra sAmAnika devo, parivAra sahita cAra agra mahiSIo, traNa parSadA, sAta prakAranuM sainya, sAta senAdhipati, 16 hajAra AtmarakSaka devo tathA bIjA paNa ghaNA vijayA rAjadhAnImAM vasatA vANavyaMtara devo tathA devIo hatI. sarvaprakAranI Rddhi, sarvakAMti, sarvabaLa, sarvaprayatna, saMpUrNa Adara, sarvavibhUti saMpUrNa utsAha, jAtajAtanA puSpo gaMdha mALA tathA alaMkAro, saghaLA vAjiMtronA zabdonA pratidhvani AdithI yukta thayelo A devasamUha zaMkha, DaMko, nagArA, muraja, mRdaMga ane daMdubhinA nAda sAthe siddhAyatanamAM pahoMcyo. siddhAyatanamAM pravezIne traNa pradakSiNA ApI.pradakSiNA ApIne pUrvanA dvAre praveza karyo. jyAM devachaMdAmAM rahelI jinapratimA che te bAju AvyA. pratimAnA darzana thatAM ja praNAma karyA. morapIMchIthI prArthanA karI. prathama gaMdhodakathI prakSAla karI zuddha pANIthI prakSAla karyo.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 75 divya gaMdhakASAyika vastrothI prabhunI pratimAne luMchI. sarasa gozISa caMdana vaDe vilepana karyuM. jinezvara prabhunI badhI ja pratimAone akhaMDa ane zveta divya devadUSya yugala paherAvyA. uttama gaMdha ane puSpa dvArA pUjA karI. puSpa, mALA, gaMdha, varNaka (kezarAdi) cUrNa, AbharaNa ane vastra Adi paNa caDhAvyA. tyArabAda uparathI bhUmi sudhI lAMbA, vizALa, goLAkAranA ane laTakatA puSpa mALAnA samUha caDhAve che. prabhunI aMgapUjA karyA bAda agrapUjA kare che. vijayadeve agrapUjA karavAnI IcchAthI ratnanA nirmaLa, sapheda ane pAtaLA camakadAra cokhAthI pratimAnI AgaLa svastika, zrI vatsa, naMdAvarta, zarAvasaMpuTa, bhadrAsana, zreSTha kaLaza, matsya ane darpaNa A ATha maMgala AlekhyA. aSTamaMgala AlekhIne hAtha dvArA grahaNa karelA pAMca varNanA puSpono rAzi karyo. caMdrakAMta maNi, vaja ratna ane vaiDUryaratvanA nirmaLa daMDavALA, suvarNa, maNi ane ratnanI goThavaNathI suMdara, agara, UMcI jAtano kiMtu, selArasa ane baLI rahelA dazAMgAdi kALo dhUpa e badhA padArthonI maheka mArI rahelI ane cAre tarapha phelAI rahelI uttama gaMdhathI yukta dhUpaghaTAvALA vaiDUryamaya dhUpIyAne grahaNa karI dhUpapUjA karI. aMgapUjA ane aMgrapUjA karyA pachI bhAvapUjA karavAnI IcchAvALA vijayadeve zuddha (kAvyadoSa thI rahita), arthagaMbhIra ane punarukti doSa vinAnA ane mahimAzALI 108 chaMdomAM tevA prakAranI devI labdhithI stuti karI. zrastAzamaravRta stotrathI stuti karI prabhunI stavanA karI sAta-ATha DagalA pAchaLa AvyA. tyAM AvIne DAbA DhIMcaNane UMco karyo ane jamaNA DhIMcaNane bhUmi upara rAkhyo. mastakane bhUmi upara traNa vakhata namAvyuM. A pramANe cAra aMgathI namaskAra karI aMjalibaddha praNAma karavA mATe potAnA zarIrane jarA namAve che, bhujAone jarAvALIne UMcI kare che. be hAtha joDI, dazanakha bhegA karI, Avarta karI ane mastake aMjalI karI ane zakastavano pATha kare. vijayadeva A pramANe aMjali joDavA dvArA bhakti vizeSane sAcavIne zAstra prasiddha vidhithI zakrastavane bhaNe che. mahAnizIthamAM zakrastava pAThano vidhi H traNa bhuvananA eka guru evI jina pratimAmAM AMkha ane manane parovIne hasta kamala dvArA aMjali karI, trasa bIja ane vanaspatikAya Adi jaMtuthI rahita evA sthaLamAM zakastava Adi dvArA caityavaMdana karavuM. namutthaNano pATha 'namotthaNe arihaMtANaM bhagavaMtANathI laIne siddhigaI nAmadheyaM ThANuM sapattANaM namo jirANuM jiabhayANuM." A sUtra bolI vijayadeva vaMdana
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam kare che ane namaskAra kare che. namuskurNa sUtrano artha caityavaMdana sUtronuM jemAM vivaraNa karavAmAM AvyuM che evI lalitavistarA TIkAthI jANI levuM. namutthaNe Adi sUtro dvArA vaMdana ane namaskAra karavAnuM kahyuM che. temAM pratimAjIne prasiddha caityavaMdana vidhi dvArA namaskAra kare che ane praNidhAna Adi dvArA namaskAra kare che. vijayadeva vaMdana ane namaskAra bAda siddhAyatananA madhyabhAgamAM Ave che. tyAM AvIne temaNe divya jaladhArAthI abhiSeka karyo, sarasa gozISa caMdanathI hAtha dvArA thApA lagAvyA. kezarathI pUjA karI, pAMca varNanA puSpone be hAthathI grahaNa karI puSpano rAzi karyo. dhUpa ghaTA pragaTAvI. ' have dakSiNadizAnA dvArathI nIkaLIne tyatUpanI pazcima dizAmAM jinapratimAnA darzana karyA. tyAM paNa pUrvokta vidhithI praNAma Adi karyA. A pramANe tyAM praNAma, pramArjana, prakSAla, aMgabhUMchana, vilepana, vastranuM paribApana, phulano hAra, puSpano hAra, puSpano rAzi, maMgalastrotra, prabhunA guNonI prazaMsA Adi jinabhakti kare che. Aja pramANe uttara, pUrva tathA dakSiNadizAmAM rahelA jinabiMbonI arcanA karI. tyArapachI sudharmA sabhAmAM AvIne jinezvaraprabhunA asthinA darzana thatAM praNAma karyA. dAbaDAne ughADyo morapIMchIthI pramArjanA karI sugaMdhI pANIthI ekavIza vAra prakSAla karI, gozIrSa caMdanathI vilepana karyuM. kusuma AdithI pUjA karI. pachI pAMce sabhAnA dvAranI pratimAnuM pUjana pUrvavidhi pramANe karyuM. tyArabAda vijayadeva dvArA karAtI dvAra pUjA AdinuM varNana jIvAjIvAbhigama nAmanA trIjA upAMgathI jANI levuM. A pramANe traNa pradakSiNA traNa praNAma pUrvaka jinezvara prabhunI pUjA ane vaMdanamAM tatpara evo vijayadeva devI sukhane bhogavato sukha pUrvaka vihare che. he bhavyajIvo! vijayadevanA A vRttAMtane sAMbhaLIne jinAlayamAM traNa pradakSiNA ApIne pUjAtrika tathA praNAmatrikane nitya karo. pradakSiNAtrika, pUjAnika ane praNAmatrika upara vijayadeva kathA samApta atyAra sudhI nizIhitrika, pradakSiNAtrika ane praNAmatrikanuM vivaraNa karavAmAM AvyuM. have pUjAtrikanI aneka rIte vicAraNA karatA graMthakAra kahe chegAthA - mAvapethApudIrasyuTiMpUtimAM paMcovacAra navAra savyavathAra vA 20 | gAthArtha:pUjAnA traNa prakAra che. aMgapUjA, agrapUjA ane bhAvapUjA. puSpadvArA aMgapUjA, AhAra dvArA agrapUjA tathA stuti dvArA bhAvapUjA thAya che. athavA paMcopacArI, aSTopacArI ane sarvopacArI ema pUjAnA traNa prakAra che. TIkArya aMgapUjAmAM aMga zabdathI jinapratimAne, agrapUjAmAM agra zabdathI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam jinapratimAnI AgaLano bhAga ane bhAvapUjAmAM bhAvazabdathI caityavaMdana karatA utpanna thato AtmAno pariNAma vizeSa grahaNa karavAno che. A pUjAtrika anukrame puSpa, AhAra ane stuti dvArA karavAnI che. aMgaMmi puSphapUyA AmisapUyA jiNaggao biiyaa| taiyA thuttagayA jA tAsi sarUvaM imaM hoI // prabhunA aMge puSpapUjA karAya che, prabhunI AgaLa AhAraphaLa Adi mUkavA dvArA bIjI agrapUjA karAya che ane stotra dvArA trIjI bhAvapUjA karAya che. caityavaMdana cUrNiH tividda pUna-puSpadaMnenseTiMzudiya, sesameya rUlya ceva pavisaMti. puSpa, naivedya tathA stuti dvArA traNa prakAre pUjA thAya che. pUjAnA bIjA bhedono paNa A traNa prakAranI pUjAmAM samAveza thAya che. uttarAdhyayana : tisthayarI mAvaMto tarU veva tti vayatrI, nA puAvaMdaNAIhiM havai / pUryapi pupphAmisathuipaDivattibheyaM cauvvihaMpi jahAsattIe jJA | tIrthakara bhagavaMtonI bhakti karavI joIe. prabhu pUjA ane vaMdanaAdithI bhakti thAya che. prabhune karAtI pUjAnA cAra prakAra che. puSpa, AhAra, stuti ane pratipatti. potAnI zaktine anusAra A cAra prakAranI pUjA karavI joIe. lalitavistarAH puSyAmiNastotrapratipattipUgInAM yathottara prAdhAnyam aa puSpa, AhAra, stotra ane pratipatti ema pUjAnA cAra prakAra batAvyA che. A cAra prakAranI pUjAmAM pachI pachInI pUjA pradhAna che. pratipatti pUjA eTale tIrthakaronI AjJAne saMpUrNa paNe pALavI. prathama aMgapUjA (puSpa pUja) uttama prakAranA puSpo dvArA aMgapUjA thAya che. praznaH A aMgapUjAmAM puSpanuM grahaNa zA mATe karavAmAM AvyuM che? samAdhAnaH aMga pUjA jo ke patra jala gaMdha vastra tathA AbharaNa Adi dvArA thAya che to paNa ahIM puSpanuM grahaNa karavAmAM AvyuM che tenuM kAraNa e che ke puSpa pUjAnA AraMbhamAM kusumAMjali kare tyAre, madhyamAM puSpothI pUjA kare tyAre ane pUjAnA aMte puSyano prakara karavAmAM vaparAya che. Ama puSpa, pUjAmAM ghaNuM upayogI che ane zobhAmAM ghaNo ja vadhAre kare che tethI aMgapUjAmAM puSpa zabdanuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. bIju ahIM grahaNa karavAmAM Avela puSpa e to upalakSaNa che. tethI nirmAlya dUra karavuM, pramArjana karavuM, prabhunA aMge prakSAla karavo, tyArabAda haMmezA athavA vizeSathI parvadivasomAM kusumAMjali nAkhavA pUrvaka nadIonA pANI, kapura mizrita pANI Adi, caMdana kesara AdithI mizrita pANI, sArA gharanuM pANI ke bIjA koI sugaMdhI pANIthI
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 zrI saGghAcAra bhASyam prabhujIno prakSAla karavo, sugaMdhI tathA suMvALA vastrathI prabhunA aMgone lUchavA, ghanasAra (kapura) kezara AdithI vilepana dvArA aMgaracanA karavI, gorocanA kasturI AdinA tilaka karavA, uttama ratno suvarNa muktAbharaNa Adi dvArA prabhune zaNagAravA, suMdara vastro paherAvavA, graMthima(guMthelA) veSTima (phulanI mALAnA goTA) pUrima (puSpanI TopalI) saMghAtima (puSpa samuha) A cAra prakAranA vikasita puSpo vaDe mALA ToDara (puSpanI kalagI), mugaTa, pAghaDI, puSpaghara AdinI racanA karavI, jinezvara prabhunA hAthamAM nALiyera, bIjoru, sopArI, nAgaravelanA pAna Adi mUkavA. bhagavAnanA dehane dhUpavo, sugaMdhI vAsakSepa nAkhavo Adi sarvano paNa aMgapUjAmAM samAveza thAya che. AgamaH jiNapaDimAo lomahatthaeNa pamajjai ityAdi jAva viulavaTTa vaghAriyamachavAma jhAvuM rU- jinapratimAone morapIMchIthI pramArjavAthI mAMDIne vizALa goLa AkArano ane laTakI rahelo AvA prakAranA puSpamALAnA samUhane kare che. A badhI pUjAno aMgapUjAmAM samAveza thAya che. bRhadbhASya (ceIyavaMdaNa mahAbhAsa) mAM paNa kahyuM che ke NhavaNavilepanaAharaNavatthaphulagaMdhadhUvapupphehiM / kirai jiNaMgapuA tatthavihi esa nAyavvA // snAna, vilepana, AbharaNa, vastra, phala, gaMdha, dhUpa ane puSpa dvArA jinezvaranI aMgapUjA karavAmAM Ave che. jinapUjAno vidhiH vatthA vaMdhiLa nAma ahavA nanhA samAhI| vakhaiyavaM tu sayA dehaMmivi kaMDuyaNamAI // prabhupUjA karatI vakhate vastra vaDe nAka sudhI moDhuM bAMdhavuM athavA (ghaNI ja akaLAmaNa thatI hoya to) samAdhi sacavAya tema moMDhu bAMdhavuM. zarIramAM upaDelI khaNajane khaNavI nahi. (ceIyavaMdaNa mahAbhAsa - 201) anya sthAne paNa kaheluM che ke jinezvara prabhune pUjatA zarIranI khaNaja varjavI. saLekhamano tyAga na karavo ane stuti-stotrone bolavA. pUjAmAM dhyAna rAkhavA jevI bAbataH jinAlayamAM mULa nAyakanA biMbanI vizeSa pUjA karavI e atyaMta ucita che. mULanAyakanI vizeSa pUjA karavAnuM kAraNa e che ke jinAlayamAM AvanArA pratyeka mANasanI prathama dRSTi mULanAyaka upara paDe che. ane mana paNa tyAM ja vadhu kendrita thAya che. (Ama, pratyeka darzanArthIne vizeSa rIte pUjita mULanAyaka upara dRSTi paDatA bhAvollAsa vadhe che.) ziSyaH gurudeva! eka mULanAyakanA pratimAjInI prathama pUjAdi karyA bAda bIjA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 79 pratimAjInI pUjA karavAmAM Ave to samagra lokanA nAtha prabhujImAM paNa svAmI ane sevaka bhAva Ubho thato dekhAya che. vaLI, mULanAyakanI atyaMta Adara sahita zreSTha pUjA karAya che ane bIjA jinezvaronI sAmAnyathI pUjA karAya che. tethI ahIM nipuNabuddhithI vicAra karavAmAM Ave to prabhunI avajJA thatI dekhAya che. AcArya bhAI A tArI vAta barAbara nathI, kAraNake dareka tIrthakaro nA samAna parivAra ane pratihAryAdinI samRddhi jotA jANakAra mANasane A mULanAyaka svAmI che ane bIjA sevako che tevo bhAva jAgato nathI. tathA je jinezvaranI pratiSThA prathama karavAmAM Ave che te mULanAyaka tarIke gaNAya che evo vyavahAra che, paraMtu A vyavahArane kAraNe bIjA paramAtmAno svAmI bhAva dUra thaI jato nathI. jenI pravRttio aucityathI garbhita che te manuSya jo eka paramAtmAnI ja vizeSathI vaMdanapUjA kare, naivedya caDhAve temAM kAMI paNa AzAtanA nathI. vaLI, jyAM je ucita hoya te ja karAya. jema mATInI pratimAnI puSpAdithI pUjA karavI ucita che, ane sonA vagerethI banAvelI pratimAnI prakSAlAdithI paNa pUjA karavI yogya che - kalyANakanI ArAdhanA vigere kAryathI eka jinabiMbanI viziSTa pUjA karavA chatAM bAkInA paramAtmAo pratye dhArmika janone avajJAno bhAva nathI. Ama, mATIthI nirmita pratimAnI prakSAlapUjA ucita nathI, je bhagavAnanuM kalyANa hoya te bhagavAnanI vizeSa pUjA karavI e vadhu ucita che, paraMtu temAM avajJA nathI, tema mULanAyaka bhagavAnanI vizeSa pUjA karavAmAM koI paNa jAtanI avajJA nathI. jinAlayomAM jinapratimAnI pUjA bhagavAna mATe nathI karAtI, paraMtu potAnAmAM zubhabhAva utpanna thAya ane bIjA paMDita jIvo te joIne bodha pAme te mATe karAya che. kahyuM paNa che, keTalAka nayanaramya jinAlayane joIne, keTalAka jinabiMbanI prazAMta mudrAthI, keTalAka atizaya suMdara pUjA joIne ane keTalAka upadeza sAMbhaLIne bodha pAme che. puSpa Adi dvArA karAtI aMgapUjA vivecana pUrNa thayuM. bIjI agapUjA H agrapUjA uttama prakAranA AhArathI karavAmAM Ave che. AhAranuM bIjuM nAma AmiSa paNa che. gauDaH Dore patnatna na strI, mAmai morcavastuni AmiSa zabda lAMca ane mAMsa arthamAM napuMsakaliMga ane strIliMga che, jyAre bhojya vastuno vAcaka AmiSa zabda napuMsakaliMge che. A AhAra cAra prakArano che. azana, pAna, khAdima, svAdima. A cAre
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 zrI saGghAcAra bhASyam anAdithI pUjA thAya che. (1) azana pUjA iha hoI asaNapUyA varakhajjaga moyagAibhakkhehiM? duddhadahighayAi bhAyaNehiM 2 taha oyaNAIhiM 3 ahIM azanapUjA traNa rIte batAvavAmAM AvI che 1. uttama prakAranA khAjA, lADu Adi miSTAna prabhu AgaLa dharavA. 2. dUdha, dahI, ghI AdinA pAtra mUkavA. 3. odana Adi (rAMdhelA bhAta Adi anAja) prabhune dharavA. vividha graMthomAM azanapUjAnuM vidhAnA nizIthacUrNiH saMparpherAlA rAgo vivi7 myagvasthamA ukiraNe kirai rathamAM rahelo saMprati rAjA vividha prakAranA phaLo, khAjA vagere bhojya padArtho, koDA(nANu) tathA vastra Adine vadhAmaNA rUpe uchALe che. anyatra paNa kaheluM che-nApAttediMvAdinicaM' vividha phaLo tathA ghI Adi dharavA pUrvaka harahaMmeza agrapUjA karavI. vasudeva hiMDIH mRgabrAhmaNanI kathAmAM prabhubhakti mATe bhojana taiyAra karavAmAM AvyuM. te avasare sAdhuo gocarI mATe AvyAM. "sAdhu bhagavaMtane vahorAvIe evo traNe jaNAne vicAra Avyo. deva mATenuM nirmita bhojanAdi sAdhune khapeH sAhammio na satthA tassa kayaM teNa kappai jaINaM jaM puNa paDimANa kae tassa kahA kA ajIvattA ? // saMvaTTimehapupphA satthanimittaM kayA jai jaINaM / na hulabbhai paDisehaM kiM puNa paDimaTThamAraddhaM 9 // (bRhat kalpa-ra gAthA naM-1782, 1779) tIrthakara bhagavAnane sAdharmika na kahevAya, (kAraNake sAdharmika pravacanathI ane liMgathI kahevAya che. tIrthakaro cAra prakAranA saMghamAM nathI AvatA tethI tIrthakaro pravacanathI sAdharmika nathI. tIrthaMkarolIMgathI paNa sAdharmika nathI, kAraNake rajoharaNAdi liMga paNa tIrthakarane nathI hotA) Ama, tIrthakara sAdharmika nathI mATe tIrthakara mATe banAveluM sAdhuone kalpa che. tIrthakara mATe banAveluM sAdhune khapatuM hoya to pratimA mATe banAveluM to sAdhune khapeja che kAraNake pratimA ajIva che. arthAt jIvane mATe banAveluM khape che to ajIva mATe banAveluM to sutarAM khape che. pratimAjI mATe banAvelu khape che eno bIjo tarka Ape che. devo tIrthakara
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 1 zrI saGghAcAra bhASyam bhagavaMtanA nimitte samavasaraNanI bhUmimAM saMvartaka meghanI vRSTi tathA puSpanI vRSTi kare che. chatAM sAdhubhagavaMtone tyAM rahevuM kahyuM che. to ajIva evI pratimA mATe banAveluM to khapI ja zake che. vasudevahiMDI tRtIya khaMDa vivimavalupA paviputrA niveDUcA vivijJA vatnI harikUTa parvatanA varNanamAM vividha prakAranA bhakyo ane vividha prakAranA pANIthI pratipUrNa vicitra bali prabhune dharyo. balinuM vidhAnaHnizIthasUtraH pamAvA jevI savaeNpa vanimAruM vakSamAyaM ItyAdiprabhAvatIdevIe sarvaprakAranA baline prabhunI AgaLa dharyo ane vinaMtI karI devAdhideva vardhamAna svAmInI pratimA pragaTa thAo, kuhADo calAvyo ane be TUkaDA thaI gayA. sarva alaMkArathI vibhUSita evI pratimAnA darzana thayA. nizItha pITha: vanitti sivosamananimitta sUro viMDuM- upadravonI upazAMti mATe kura (rAMdhelA cokhA) mUkavAmAM Ave che tene bali kahevAmAM Ave che. AvazyakasUtranI TIkA - vIra vatitti mAtra taMdutApa siddha, to na maWi silya 3 ta pulvapnanno vAdi 3vasamaDuM eka ADhaka eTale ke 4 zera pramANa rAMdhelA cokhA prabhune dharavA tene bali kahevAmAM Ave che. A balimAMthI eka dANo paNa jenA mastaka upara nAkhavAmAM Ave tene pUrvamAM thayelo roga nAza pAme (2) jalapUjA, (3) khAdimapUjA, (4) savAdimapUjA, agrapUjAno bIjo prakAra che jalapUjA. A jalapUjA prabhunI AgaLa jalapAtra mUkavAthI ke jalanI dhArAvaNI karavAthI thAya che. anyagraMthomAM jalapUjAnuM vidhAnaH patnapUyA nattamAyathArIvALA khAimaccaNayA phaladANA akkhayasarisavAiNA jalapUjA jalanuM bhojana tathA jalanI dhArAvaNI prabhunI AgaLa karavAthI thAya che. khAdimapUjaH phaLAdi tathA akSata sarasava Adi prabhune dharavAthI maMgaLa vidhAna thAya che. jIvAjIvAbhigamaH nevasiddhAthI vahune phesamAstava vaccharU 2 divvAe udagadhArAe abbhukkhei / vijayadeva siddhAyatananA madhyabhAgamAM Ave che ane tyAM AvIne divya jaladhArAthI abhiSeka kare che.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 2 zrI saGghAcAra bhASyam anyatra paNa kahyuM che. pAyiputreSThi ya mA hiM- jaLa pUjA pANIthI bhareluM pAtra prabhu AgaLa dharIne karavI. vasudevahiMDI H vivipApaDiputra niveya vitta vitnI- vividha prakAranA bhaThyo tathA pAnathI pUrNa suMdara balI dharI. philapUjA zAstromAM : Avazyaka cUrNiH pattapuSpanavIyamAMthavA nava yuvAsaM vAsaMtipatra puSpa phaLa bIja mALA gaMdha kuMkuma yAvat cUrNanI vRSTi kare. nizIthaH ra45mo viviThThana - saMprati rAjA vividha prakAranA phaLa tathA khAjA Adi laIne rathamAM beThA. ceIthavaMdaNa mahAbhAsa no paMcavagrasasthiyavavipattanidhavIyA uvahAro jiNapurao kIrai nevejjapUA sA (AmisasapajjA) jinezvara prabhunI AgaLa pAMca varNano svastika, vividha phaLo, vividha jaLa, bhakSya padArtho dIpaka Adi je upahAra prabhunI AgaLa dharavAmAM Ave che tene naivedya pUjA kahevAmAM Ave che, AmiSapUjA tenuM bIjuM nAma che. - savAdimapUjaH sopArI, patra, goLa pramukha dharavAthI thAya che. pAMca AMgaLI paDe e rIte thApA lagAvavA, puSpano pagara karavo, dIvo pragaTAvavo Adi paNa agrapUjA gaNAya che. ahIM agrapUjAmAM grahaNa karavAmAM Avela dIpaka e upalakSaNa che. jethI karIne maMgaLadIvo, AratI tathA nRtya Adino paNa agrapUjAmAM samAveza thAya che. ceIcavaMdaNa mahAbhAsa thavyakvADrayatavaU/nanArattArUDhIvArpha naM ziDyuM taM savvaMpi oyaraI aggapUAe (205) nRtyayukta gIta, nATaka, vAjiMtra, lUNa utAravuM tathA AratI vagere je kAMI paNa bAhya kRtya che te badhAno agrapUjAmAM samAveza thAya che. thApA lagAvavA Adi Agama samarthitaH sarasa gozIrSa caMdana dvArA hAthanA taLIyAthI thApA lagAve che. thApA bAda caMdana pUjA, dhUpapUjA karI pAMca varNanA puSpano pagara karyo ane dhUpaghaTA pragaTAvI vAtAvaraNane dhUpita karyuM. ahIMyA varNana karavAmAM Avela puSpa, patra tathA gaMdha Adino upayoga thAya che tema agrapUjAmAM prabhunI AgaLa cAre prakArano AhAra paNa dharI zakAya che. azanapUjAmAM dUdha, dahIM Adi dravyo, pAnapUjAmAM jaLa tathA svAdiSTa rasa (phaLAdinA), khAdimapUjAmAM phaLa tathA cokhA Adi ane svAdima pUjAmAM patra, sopArI tathA kapUra Adi dravyo dharI zakAya che. (3) bhAvapUjA tIrthakara bhagavaMtonA lokottara temaja yathArtha guNonI rAzinuM jemAM varNana karavAmAM AvyuM hoya tevI stutio dvArA bhAvapUjA thAya che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 zrI saGghAcAra bhASyam kahyuM che tayA 3 bhAvapUyA tAruM priyavaMndriyavene / jasatti cittathuithuttamAiNA devavaMdaNayaM // jinAlayamAM caityavaMdanane yogya sthAnamAM besI potAnAmAM jeTalI paNa zakti hoya te pramANe Azcarya upajAve tevI stutio ane stotro dvArA devavaMdana karavuM. nizIthasUtramAM kahyuM che- girinI guphAmAM saMpUrNa rAtri ane divasa paryaMta gaMdhAra zrAvake stuti ane stotranuM gAna karI potAno Akho divasa vitAvyo hato. vasudevahiMDI: eka samaye bhAnuzeThe temanI patnI sAthe jinapUjA karIne dIvo pragaTAvyo, tyArabAda pauSadhane grahaNa karI DAbhanA saMthArAmAM besI stava stutinA maMgala pAThamAM parAyaNa hatA te samaye bhagavAna cAru nAmanA gaganamArge vihAra karanArA aNagAra tyAM padhAryA. cArudatta nAmano bhAvika aMgamaMdira nAmanA udyAnamAM pravezyo. stutio gAIne prabhune vaMdanA karI. tyArabAda jinAlayanI bahAra nikaLyo. vasudeve prAtaHkALe zrAvakane karavA yogya sAmAyika Adi niyamonuM pAlana karyu, paccakkhANa karyuM temaja kAussagga stuti tathA vaMdana Adi karyA ane puSpone cUMTavA mATe sarovaramAM utaryo. vasudeva hiMDInA uparokta traNa pATha dvArA bhAvapUjA rUpa stuti stotra vidhAna batAvavAmAM AvyuM. vasudevahiMDI tRtIyakhaMDaH vidyAdharIo dvArA satata cAlatA seMkaDo stutionA guMjanathI yukta traNa pradakSiNAnA bhramaNathI vyApta evA mahotsavane joyo. gayA mo siddhAyayAM, zu ivaMvAM jyuM' - ame siddhAyatanamAM gayA tathA stutio dvArA vaMdana karyuM. anyatra paNa kahyuM che- 'vaMpha mo jAMpi gheJarUM thayattharUparamo' stava stuti pUrvaka ubhayakALa caityavaMdana kare che. Ama, aneka sthAnoe zrAvaka Adie paNa kAusagga stuti Adi dvArA caityavaMdanA karI che teno ullekho prApta thAya che. aMgapUjA, agrapUjA tathA bhAvapUjAnA traNa prakAra batAvyA. have paMcopacArI, aSTopacArI tathA sarvopacArI ema pUjAnA bIjA traNa prakAra banAve che. caityavaMdana mahAbhAsamAM A traNa prakAranI pUjA batAvavAmAM AvI che. paMcopacArI, aSTopacArI tathA sarvopacArI. Rddhi vizeSathI karAtI pUjA sarvopacArI jANavI. (209) pUjASoDazakamAM haribhadrasUri mahArAje A ja vidhAna karyu che. paMcopacArayuktA kAciccASTopacArayuktA syAt /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 zrI saGghAcAra bhASyam __ Rddhi-vizeSAdanyA proktA srvopcaaraa|| (1) paMcopacAra pUjA A pUjA prAyaH aMgapUjA viSayaka che, eTale ke pAMca prakAre karAtI prabhunI aMgapUjA e paMcopacArI pUjA che. prazamarati graMthamAM zrI umAsvAtivAcaka mahArAjAe A paMcopacAra pUjAne A pramANe varNavI che. caityAyatanaprasthApanAni kRtvA ca zaktitaH prayataH / pUjAzca gaMdhamAlyAdhivAsadhUpapradIpAdyaiH // svazaktine anusAre cetyAlayonI pratiSThA kare ane prayatnapUrvaka gaMdha, puSpa, adhivAsa, dhUpa ane dIpaka vagerethI pUjA kare. thavAno bhaMthamanyiAviki: saMvizeSa: kasturI kezara caMdana tathA puSpono saMskAra karavo arthAt mizraNa karavuM tene adhivAsa kahevAmAM Ave che (kusumAMjaline adhivAsa kahI zakAya) adhivAsa pUjA, gaMdhapUjA ane puSpapUjAthI judI che tathA gaMdha ane puSpa baMnenuM mizraNa karavAthI thAya che. adhivAsapUjA svataMtra pUjA che evo ullekha AgamamAM maLe rAjaprazrIya upAMgamAM sUryAbhadevanI vaktavyatAmAM kahyuM che ke mohiM varadiya ghemiTiMgle- (prazamarati TIkA- A.vi. hIrasUrIzvarajI ma.) adhivAsano paTavAsAdi artha karela che. paTavAsa eTale vastramAM naMkhAtuM sugaMdhI cUrNa. adhivAsa pUjA eTale vAsakSepa pUjA laI zakAya. rAyapAseNI sUtramAM gaMdhAruharaM mAlyAhaNe alaga pATha Apela che tethI amaeNhiM vareDiyano uparokta pATha gaMdha ane puSpanA saMskAra vizeSathI thatI adhivAsa pUjAnuM samarthana kare che. anya matanA anusAra paMcopacAra pUjAH ceIyavaMdaNa mahAbhAsa tathA zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta SoDazakamAM A paMcopacArI pUjA A pramANe batAvavAmAM AvI che.-takriya paMghuvIra susumadhadhUpIveDiM- paMcopacAra pUjA puSpa, akSata, caMdana, dhUpa ane dIpa vaDe karavAmAM Ave che. anya sthAne paNa A ja pramANe paMcopacAra pUjAnuM varNana maLe che. puSpa, caMdana, sugaMdhI dhUpa, dIpa tathA akSata dvArA paMcopacArI pUjA thAya che. (2) aSTopacArI pUjA A pUjA aMgapUjA tathA agrapUjA svarUpa che. kusumakkhayagaMdhapaIvadhUpanevejjaphalajalehiM puNo / aTTavihakammamahaNI aThuvayArA havai pUyA // puSpa, akSata, caMdana, pradIpa, dhUpa, naivedya, phaLa ane jalathI aSTopacAra pUjA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam karavAmAM Ave che. A aSTopacArI pUjA ATha karmono nAza karanArI che. pUjA paMcAzakamAM aSTaprakArI pUjAnuM vidhAna : varagaMdhadhUpaakkhehiM pavarakusumehiM pavaradIvehiM / nevejjaphalajalehi ya jiNapUyA aTTahA hoi // niccaM ciya saMpunnA jaivi hu esA na tIrae kAuM / tahavi aNuciTThiyavvA akkhayadIvAidANeNaM // 85 uttama caMdana, dhUpa, cokhA, sugaMdhI puSpo, dIpaka, naivedya, phaLa ane jala vaDe jinezvara prabhunI aSTaprakArI pUjA thAya che. A aSTopacArI pUjA pratidina pUrepUrI na karI zakAya to akSata pUjA, dIpakapUjA Adi karavA dvArA paNa karI zakAya che. paMcopacArI pUjAnuM vidhAna zA mATe? prakSAlapUjA Adi vinA karAtI paMcopacArI pUjAno upanyAsa karavAnuM prayojana e che ke mATIthI nirmANa karelI pratimA tathA je pratimAne lepa ke opa karavAmAM Avyo hoya to te prakSAlapUjA Adi karavAthI pratimAne nukazAna zakya che mATe mATI AdinI pratimAne tathA je pratimAnI aSTaprakArI pUjA karI levAmAM AvI che te pratimAnI bIjI-trIjI Adi vakhata paMcopacArI pUjA karavI joIe tevuM jaNAvyuM che tathA prAtaHkAlanI, saMdhyAkAlanI ane sAyaMkAlanI saMdhyAe paNa A paMcopacArI pUjA karavI joIe evuM jaNAvavA mATe paMcopacArI pUjAnuM vidhAna che. Ama, A pUjA traNe saMdhyA Adi sarva kALe tathA badhAne mATe upayogI che. paMcopacArI pUjAmAM uparokta kAraNathI prakSAlapUjAnuM grahaNa nathI karyuM temaja A prakSAlapUjAno sarvopacArI pUjAmAM samAveza thaI jAya che mATe paMcopacArImAM tenuM grahaNa nathI karavAmAM AvyuM. chedagraMthomAM pUjAnuM varNanaH bali pradIpa Adi pUjAonuM varNana cheda graMthomAM paNa karavAmAM AvyuM che. mahAnizItha sUtraH trIjA adhyayanamAM paMcamaMgala mahAdbhuta skaMdhanI vyAkhyAnA avasaramAM zrI prabhu mahAvIranA kathanane anusarIne zrI vajasvAmIe kahyuM che, jahA kila arahaMtANaM bhagavaMtANaM gaMdhamallapaiva - saMmajjaNovalevaNavicitta bali-vattha - dhUvAiehiM pUyAsakArehiM paidiNamabbhaccaNaM pakuvvANA titthussappaNaM vati-vatya mo arihaMta bhagavaMtone caMdana, puSpa, pradIpa, prakSAla, lepa, vicitra bali, vastra ane dhUpa Adi pUjA satkAra karavAthI jina zAsananI unnati thAya che. vasudevahiMDImAM dIpapUjAnuM vidhAnaH eka samaye bhAnuzeThe potAnI gRhiNI sAthe jinapUjA karI ane dIvo pragaTAvIne pauSadha grahaNa karyo, DAbhanA saMthArAmAM besI
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 zrI saGghAcAra bhASyam prabhunA stava tathA stutirUpa maMgalamAM ekatAna banyA. A bhAnuzeThanI kathA caityastava (arihaMta ceIyANa) daMDakanI vyAkhyAnA prasaMge kahevAmAM Avaze. tathA sImanagaparvata upara vidyAdharoe jinAlayamAM dIpakone pragaTAvyA, evo ullekha vasudevahiMdI dvitIyakhaMDamAM veDUryamAlA nAmanA 8mA laMbhakamAM karavAmAM Avyo sUryano asta thayo. saMdhyA zobhAyamAna thavA lAgI. jinAyatanane prakAzamAna karatI dIpazreNine pragaTAvI. lAkho dIvaDAothI sImanaga parvata jAjvalyamAna thayo hoya tema camakavA lAgyo. (3) sarvopacAra pUjA sarvopacArI pUjA aMga, agra tathA bhAvapUjA svarUpa che. kahyuM paNa che. A sarvopacAra pUjA prakSAla, arcanA, vastra, AbhUSaNa AdithI phala, bali tathA dIpa AdithI temaja nATya, gIta tathA AratI Adi dvArA thAya che. paMcavavukamAM viviniyA sAtti /TTa dhuvayamarU viziTI jahasatti gIyavAIyanaccaNa dANAiyaM ceva // vividha prakAranA naivedya dharavA, AratI utAravI Adi, dhUpAdipUjA, gIta vAjIMtra nRtya tathA dAnAdika svazaktine anusAra karavA. bali AratI AdinuM zAstrokta vidhAna pratiSThA prAbhUta Adi graMthomAM sarvopacArI pUjAmAM karAtA ArAtrika (AratI) no ullekha prApta thAya che evuM vidhAna pAdalipta sUrIzvarajI mahArAjAe pratiSThA prAbhRtamAMthI uddharIne racelA svanirmita pratiSThA paddhati nAmanA graMthamAM karela che. AratI Adino ullekha Agama graMthamAM paNa prApta thAya che. AgamaH maMgaladIpa Adi pragaTAvavA, ghI sAkarathI bharelI Imu Adi phaLa mUkIne suvarNa varNavALA cokhAnI gahulI karavI, vividha dhAnyo, phaLo, vastro, suvarNa rana muktAphaLa Adi lAvavA, atyaMta suMdara dekhAtAdivya tathA nirmaLa bIjA padArtho paNa mUkavA, vicitra bali, gaMdha, mALA, vividha prakAranA puSpo, suMdara vastro, tathA vividha prakAranA zubha ane suMdara dhAnyo prabhujIne dharavA lAvavA. prabhujInI AratI ane maMgaLadIvo utAravo. tyArabAda cAra nArIoe bhegI thaIne valoNAnI jema vidhi karavI. mahApuruSa caritra neminAtha prabhunA janma udezakamAM kahyuM che ke - ' to deviMdehiM baliM kAuM ArattiyaM bhamADevi / vaMditA jayanAhaM picchaNayAiM ca kArenti // devendroe prabhune bali dharIne AratI utArI ane vaMdana karyuM. traNe jagatanAM
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam prabhune vAMdIne nATaka Adine karAvyA. A pramANe bRhadbhASya AdimAM kahelA bIjA pATho tathA pUrva kahelA pATho bali AratI AdinuM vidhAna kare che. praznaH puSpa pUjA (aMgapUjA), AmiSapUjA (agrapUjA) tathA stuti (bhAvapUjA) A pUjAtrikanuM vidhAna karavAmAM AvyuM chatAM paMcopacArI Adi pUjAtrika kema alaga batAvavAmAM AvyuM che? samAdhAnaH aMgaAdi traNa pUjAo svataMtra batAvavAmAM AvI hatI jyAre paMcopacArI pUjA aMgapUjArUpa che. aSTopacArI pUjA aMga tathA agrapUjA rUpa tathA sarvopacArI pUjA aMga, agra ane bhAvapUjA rUpa che arthAt paMcopacArI pUjAno eka prakAra che, aSTopacArInA be prakAra ane sarvopacArI pUjAnA traNa bheda che. A paMcopacArI Adi traNa prakAra bRhadbhASyamAM AgaLa batAvavAmAM AvelI 209mI gAthA 'paMcopAra nuttA' temaja pUjA SoDazakanI 'paMcopAra yul' gAthA dvArA batAvavAmAM AvyAM che. anyatra batAvela pUjAtrikano aMgAdika pUjAmAM aMtarbhAva sayamANayaNe paDhamA bIA ANAvaNeNa annehiM / taiyA maNasA saMpADaNeNa varapupphamAINaM // pUjA paMzAzakamAM eka alaga rIte pUjAtrika batAvavAmAM AvyuM che. te A pramANe che. puSpone potAnI jAte ja lAvavA te prathama pUjA che. bIjAothI puSpo lavarAvavA te bIjI pUjA ane manathI zreSTha phulonuM saMpAdana karavuM e trIjI pUjA che. A batAvelA pUjAtrikamAM prathama pUjA kAyamI karavA svarUpa che, bIjI pUjA vacanathI karAvavA svarUpa che ane trIjI pUjA manathI anumodavA svarUpa che, ane AthIja A pUjAtrika sarvopacArI pUjAnI aMdara samAI jAya che. Ama, svayaM lAvavuM Adi pUjAnA traNa prakArane ahIM gaNavAmAM AvyA nathI. tathA vigghovasAmigegA abbhudayapasAhiNI bhave / nivvuikaraNI tajhyA phalayA u jahatthanAmehiM // bIjA paNa pUjAnA traNa prakAra che. (1) vighnopazAmikA (2) abhyudayaprasAdhinI (3) nivRtti karaNI. yathArtha nAmavALu A pUjAtrikapotAnA nAmane anusAre phaLa ApanAruM che. arthAt vighnopazAmikA pUjA vighnonuM upazamana kare che, abhyudaya prasAdhinI pUjA *ahIMyA sau ca prAya: aMgapUnAviSayertyAtmiA- ahIMyA batAvelI pAMcabhedanI paMcopacArI prAyaH aMgapUjA kahI che tethI samajAya che ke te eka aMgapUjA rUpe nathI paNa moTAbhAge aMgapUjA rUpa hovAthI tene aMgapUjA rUpe kahI eka prakAranI kahI che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 zrI saGghAcAra bhASyam abhyadaya karAvanArI che ane nivRttikaraNI pUjA mokSa phaLane ApanArI che. A pUjAtrika krame karIne aMgapUjA, agrapUjA tathA bhAvapUjAnA phaLa svarUpa che, arthAt A pUjA aMgapUjAdikanuM kArya che. vinopazAmikA Adi pUjAtrika kArya che ane aMgapUjA Adi kAraNa che. eka evo niyama che ke kArya ane kAraNano kathaMci abheda che. tethI aMgapUjA AdimA A vijJopazAmikA ArdipUjAtrikano aMtarbhAva thaI jAya che. mATe A vinopazAmikA Adi pUjAtrika alaga gaNavAmAM AvyuM nathI. Ama, prakSAlapUjA karavI, puSpapUjA karavI Adi badhA sarva paNa pUjAnA bhedo aMgAdi pUjAmAM te te rIte samAvI levA paraMtu e pUjAnA bhedo alaga na gaNavA, kAraNake jo A rIte pUjAnA prakAro aneka hovAthI pUjAnA prakAro aneka svIkAravAmAM to ahIMyA je pUjAnA bhedo batAvavAmAM AvyA che tenI saMkhyA sacavAze nahIM. bIjuM A rIte jo pUjAnA bhedo gaNavAmAM Avaze to anavasthAnI Apatti Avaze. arthAt potAnI IcchAne anusAra sau alaga alaga pUjAnA bhedo gaNavA lAgaze ane A rIte AvuM ja karaze te nihmavamArgano anuyAyI banI jaze. sUtrakRtAMga niryukti kAriyaparaMparA sAthe no ya maM (oya) yuddha che kovei cheyavAI jamAlinAsaM sa nAsihii // 125 // sudharmA svAmI, prabhava svAmI ane AryarakSitasUri Adi AcArya bhagavaMtonI paraMparAmAM Avela sUtranA abhiprAyane (jemake vyavahAra nayanA abhiprAyathI karAtuM e karyu gaNAya che evA abhiprAyane) je kutarkavAdI huM buddhizALI chuM evuM mAnI dUSita kare che arthAt anyathA kare che. arthAt karAtuM e karyuM na gaNAya paNa kareluM e ja karyuM gaNAya ema khaMDana kare che,) te huM ja buddhizALI chu evuM pAMDityanuM pradarzana karatA nitava jamAlinI jema sarvajJanA matane apalApa karanAro te saMsAramAM bhaTakaze. A pUjAbhedonA viSayamAM kadAgraha mukta thaIne vicAravuM joIe. kAraNake- vaMdu vArtha vIsara vIsapha vava mAsiyaM kutte (vaghusUtrI vicchedAt, saMkSiptatvAcca ) paDiseho 'vi na dIsai mANaM ciya tattha gIyANaM // kadAgrahathI mukta eTalA mATe thavAnuM che, kAraNake ghaNA sUtro viccheda pAmyA che ane je che e saMkSipta che, tethI karIne je vastu prasiddha dekhAya che tenuM zAstramAM vidhAna paNa dekhAtuM nathI. temaja pratiSedha paNa dekhAto nathI. mATe e badhA viSayomAM gItArtha gurubhagavaMto ja pramANa che. vasudevahiMDInA soLamA laMbhakamAM AhArapUjAnA phaLa upara mRgabrAhmaNanuM dRSTAMta batAvavAmAM AvyuM che. Avazyaka sUtra, bRhakalpa, nizIthasUtra, uttarAdhyayana cUrNi Adi mAM batAvavAmAM Avela phaLa, bali, naivedya ane anna Adi pUjAnuM je varNana
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 zrI saGghAcAra bhASyam karavAmAM AvyuM che tenuM varNana A mRgabrAhmaNanA dRSTAMtamAM graMthakAra kare che. mRgaganhANanI kathA bharatakSetramAM rahelA vaitADhya parvatanI uttarazreNimAM zrI gagana vallabha nAmanuM zreSTha nagara hatuM. suzobhita A nagara devone paNa priya hatuM. aneka vidyAonA svAmI vidhurdaSTra nAmanA A nagaranA rAjAne uttara tathA dakSiNa baMne zreNinA vidyAdharo praNAma karatA hatA. eka divasa vidyudaMSTra vidyAdharendra pazcima mahAvidehamAMthI pratimA svIkArela eka sAdhu mahAtmAnuM vidyAbaLathI apaharaNa karI gaganavallabha nagaramAM lAvyA ane vidyAdharone kahyuM- he vidyAdharo! utpAtanI jema vRddhi pAmato A sAdhu ApaNA vadha mATe thaze. mATe A sAdhu ApaNane vidana na karanAro bane te rIte rAya vilaMba karyA vinA haNI nAkho. vidyAdharendranI AjJA sAMbhaLI nirdayavidyAdharo vidyArthI potAnI rakSA karI muninI hatyA mATe ugra khaDjhane laIne ekI sAthe ubhA thaI gayA. A ja samaye dharaNendra nAgarAja aSTApada parvatamAM birAjamAna jinezvarone vaMdana karavA jatAM hatAM. muninI hatyA mATe khaDjhane ugAmI taiyAra thayelA vidyAdharone joIne dharaNendra nAgarAja roSAyamAna thayA. nAgarAje dAMta kacakacAvIne kahyuM, "he duSTa pApAtmAo! have tamAro nAza samajo. tamArA ISTadevanuM zaraNa svIkArI lo." dharaNendra A pramANe temanI tarjanA karI sahune vidyA vinAnA karyA. temanI vidyA harAI javAthI temanA kaMTha ruMdhAI gayA ane vinIta banIne dharaNendra nAgarAjanuM zaraNa svIkAryuM. teoe vinaMtI karatA kahyuM, "he svAmI! ame to kAMI jANatA nathI, paNa rAjA vidyudaMSTranI AjJAthI AvI pravRtti amAre karavI paDI che. amane kSamA Apo, Apa prasanna bano ane kaho ke A munIndra koNa che?" dharaNendra nAgarAjano roSa ogaLI gayo hato tethI temane kahyuM, "he vidyAdharo! jemanuM caritra paNa pApano nAza karanAra che evA A rAjarSinuM caritra sAMbhaLo." pazcima videhamAM madhura pANIvALI salilAvatI vijayamAM vItazokA nAmanI nagarI che. zatruone jItI vijayI banato vaijayaMta nAmano rAjA ahIM rAjya kare che. rAjAnI patnI satyazrI nAma pramANe guNovALI hatI. satyazrIne saMjayaMta tathA jayaMta nAmanA be putro che. eka divasa vItazokA nagarImAM svayaMbhu nAmanA tIrthakara bhagavaMta padhAryA. rAjA potAnI badhI Rddhi sAthe prabhune namaskAra karavA mATe gayA. sahue prabhune namaskAra karyA ane prabhunA zaraNe beThA. zrI svayaMbhu prabhue dezanAno prAraMbha karyo, "he bhavyo! tame mokSane Iccho cho tathA bhavATavIne oLaMgI javA Iccho cho to vizuddha jJAnAdi mokSamArgamAM lAgI jAo.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ nacAra bhASyama nANaM payAsagaM sohao tavo saMjamo ya guttikro| tiNhaMpi samAyoge mokkho jiNasAsaNe bhnnio|| . jJAna mArgamAM prakAza pAtharanAro che, tapa zuddhi karanAro che. ane saMyama rakSA karanAro che. jJAna tapa ane saMyama jyAre ekatrita thAya che tyAre mokSanI prApti thaI ja jAya che evuM jinazAsanamAM kaheluM che. | tIrthaMkara prabhunI dezanA sAMbhaLI taiyaMta rAjAe rAjyano tyAga karyo ane saMyaMta-jayaMta sAthe dIkSAno svIkAra karyo. svayaMbhu prabhue tripadIpUrvaka rAjarSi viyetane gaNadhara pada arpaNa karyuM. samavasaraNamAM karAtA balinuM savarUpaH poNo pahora pasAra thaI gayA pachI bhagavAna birAjamAna hatA te samaye bali Ave che. upadravonA upazama mATe A bali karavAmAM Ave che. evuM kahevAmAM Ave che. Avazyaka sUtra, bRhatakalpa AdimAM (1) A bali koNa kare (2) balinuM svarUpa (3) balinuM parimANa (4) balino vidhi (5) balinuM phaLa-A pAMca vAra kahevAmAM AvelA che te ahIM batAvavAmAM Ave (1) balinA karanAra-cakravartI, vAsudeva ke mAMDalika Adi rAjA tathA rAjyanA maMtrI, rAjA ke maMtrI na hoya to nagarajano baline taiyAra kare che. (2) balinuM svarUpaH balimAM 1 ADhaka pramANa cokhA levAmAM Ave che. (eka ADhaka=cAra prastha athavA 1024 muThThI athavA rapa6 pala) A cokhA kalamazAlI eTale ke eka prakAranA uttama cokhA levAnA che. cokhAne taiyAra karatA tenI DAMgarane durbaLa strI khAMDe che ane baLavAna strI chAMDe che. arthAt chotarA photarA dUra kare che. (3-4) balinuM parimANa tathA vidhi rAjA AdinA gharamAM cokhA vINavA Ape che. phalaka upara vINelA akhaMDa ane kALI rekhA vagaranA A cokhAno bali karAya che. taiyAra thayelA A balimAM devatAo divya sugaMdhI dravyo nAMkhe che. rAMdhelA ADhaka pramANa cokhAna devapAtramAM grahaNa karI rAjA, maMtrI, nagarajano athavA grAma ke janapadanA loko vAjiMtranA moTA zabdo, sarva prakAranI Rddhi temaja devatAothI parivarelA pUrvadizAthI samavasaraNamAM praveze che. balino samavasaraNamAM atyaMtaragaDhamAM praveza thAya che. te ja samaye tIrthakara prabhu dezanAthI virame che. baline hAthamAM grahaNa karI devothI parivarelA rAjA Adi sarve prabhune traNa pradakSiNA Ape che. tyArabAda prabhunI pAse AvIne baline uchALe che. have bali nIce paDe te pahelAM ja vaccethI aDadho bhAga devo laI le che. bAkI rahelA ardhA bhAgano artho rAjA Adi laI le che. temAMthI paNa bAkI rahela bhAga jenA bhAge je rIte Ave te rIte laI le.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam / (5) balinuM phaLaH A balino eka kaNa paNa mAthe rAkhavAthI pUrvotpanna thayelA rogo zAMta thaI jAya che ane cha mAsa sudhI koI navA rogo utpanna thatAM nathI. gaNadharapadane prApta karI veyaMta muni lAMbA kALa sudhI pRthvImAM vicaryA. uttama cAritranA dhAraka taiyaMta gaNadhara kevaLajJAna kevaLadarzanane prApta karI mokSa sukhane varyA. yaMtamuni cAritramAM aticArone sevIne dharaNendra deva banyA. te ja huM chuM. saMjayaMta munie nava pUrvano abhyAsa karyo. tapa, sattva, sUtra, ekatva ane baLa A pAMca tulanA dvArA jinakalpa karavA mATe potAnA zarIranI tulanA kare che. A mahAtmA traNa prakAranA upasargone sahana kare che, duHsaha pariSadanA baLane haNe che, zubha dhyAnamAM sadaiva lIna rahe che, potAnA zarIranI mUchano tyAga karI ujijhata pAna bhojanane grahaNa kare che. vicitra pratimA tathA Asana vagerene karatA zUnyagRha ane smazAnamAM vicare che. pratimAmAM rahelA mArA moTA bhAI A saMyaMta munine AkhecarAdhamavidyudaMSTra ahIMyA upADI lAvyo che.' dharaNendra nAgarAja A pramANe jyAre kahetA hatA te samaye kAnamAM sukha upajAvanArI ghaMTaDIono TanaTana avAja AkAzamAM saMbhaLAvA lAgyo. A avAja sAMbhaLI khecaroe dharaNendrane prazna karyo ke he prabhu! A ghaMTaDI zenI saMbhaLAya che? dharaNendra teone jaNAvyuM ke A saMyaMtamunine kevaLajJAna uparyuM che. kevaLajJAnanA mahotsavane karavA mATe devatAo ane vidyAdharo ahIM AvI rahyA che. pharIthI vidyAdharoe dharaNendrane pUchayuM, "vidyAdharendra A mahAtmAne ahIM zA mATe laI Avyo haze?" cAlo, ApaNe A sarvajJa prabhune ja pUchIe. teo ApaNI zaMkAnuM samAdhAna karaze." Ama kahI nAgarAja vidyAdharonI sAthe saMyaMta kevalInI pAse gayA. kevalI prabhune traNa pradakSiNA ApI. he prabho! Apa vizvavatsala cho, chatAMya A vidyudaMSTra ApanI upara kema IrSA dhAraNa karato haze?" dharaNendra pUchayuM. bhAgyazALIo! A roSa ane toSa pUrvabhavanA abhyAsane kAraNe prAyaH saMsArI jIvomAM hoya che. kahyuM che loyassa loyaNAiM nUNaM jAisarAiM eyaaiN| maulijjaMti aNiThe diDhe iDhe vA viyasaMti // kharekhara lokonA locana ja pUrvabhavanuM smaraNa karAve che athavA to mAlatInA puSponuM smaraNa karAve che kAraNake mAlatInA puSpanI jema lokonA locana potAne
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 zrI saGghAcAra bhASyam gamatI vastu sAme AvatA vikasita thAya che ane aNagamatI vastu sAme AvatA karamAI jAya che. vacce dharaNendra prabhune pUchI lIdhuM ke prabhu! vidyudaMSTrane ApanI upara kema Avo dveSa ubho thayo haze? 'hA, bhAI eja kahu chuM, sAMbhaLa, A ja bharatakSetramAM zreSThanagaromAM paNa AgaLa paDatuM siMhapura nAmanuM nagara che. nagarajano jema nirmaLazIlathI yukta che tema temanI pAse dhana paNa pracura che. A nAgariko pArakI strIo upara dRSTipAta mAtra paNa nathI karatA. siMhapurano rAjA siMhasena pracaMDa seMkaDo sainiko rUpI hAthIonA kuMbhasthaLanuM vidAraNa karavAmAM kuzaLa siMha samAna hato. rANInuM nAma rAmakRSNA hatuM. rAmakRSNA, potanapureza pUrNabhadra mahArAjAnA hImatI mahArANInA putrI hatA. cAra buddhithI nirmaLa sAgara samA subuddhi nAmanA maMtrI che ane mahAvibhUtinA svAmI zrIbhUti nAmanA purohita che. eka samaye padminIkheTa nAmanA nagarathI bhadramitra sArthavAha siMhapura nagaramAM Avyo. tenuM mana vahANavaTAmAM lAgela hovAthI tene vicAra Avyo ke A sAgara harahaMmeza AvI paDatI moTI ApattionI khANa samAna che. A vahANa jarUrI sAMdhA tathA chidra vagaranuM che. A saMpatti, pavanathI hAlakaDolaka thatA kamaLanA dala upara lAgela pANInA biMdunI peThe caMcaLa che. A nirdaya vidhAtA suvyavasthAne nAza karavAmAM apUrva sAmarthya dharAve che. vaLI ApaNe evuM kAI mahAna puNyane upArjDa nathI ke jethI huM samudramAMthI pAcho pharIza tyAre mArI avasthA sArI hoya. AthI mAre badhuM ja dhana sAthe laI levuM te ucita nathI. paraMtu koIka jANItA ane vizvAsavALA kuTuMbamAM kAMIka dhanane rAkhavuM joIe. A pramANe bhadramitre vicArIne purohita zrIbhUtine prArthanA karI. zrIbhUti upara vizvAsane dhAraNa karatAM bhadramitre potAnI mudrA lagAvIne poTalIne zrIbhUtinA AvAsamAM sthApI. tyArabAda samudranA kAMThA upara pahoMcI vahANane taiyAra karyu, samudranI pUjA karI. ane zubhadivase bhadramitra sArthavAhe prayANa karyuM. eka divasa samudramAM mojAM uchaLavA lAgyA. sAgaranA pANImAM Avarto thavA lAgyA. jANe ke bhadramitranA pApanA prasAra svarUpa evo tophAnI vAyu phUMkAvA lAgyo. nIlagAya ane kAjaLa jevI kALI vAdaLAnI hAramALAothI AkAzataLa kSaNamAMto DhaMkAI gayuM, jema kupuruSano apayaza kSaNavAramAMto cArebAju chavAI jAya che. jenAthI potAnuM astitva UbhuM thayuM hoya tene ja tarachoDI de evA adhIrapuruSanA cAritranI jema dhIratAnI dhUrAne eka bAju mUkIne luccA puruSonI jema garajatI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 93 meghapaMkti AkAzamAM unnati pAmI uMce pahoMcI. kSaNamAM dekhAya tathA kSaNamAM alopa thaI jatI atyaMta caMcaLa vIjaLI badhIja dizAone prakAzita karatI ThagArA punyavALAnI samRddhinI jema AkAzamAM camakI rahI che. samudranA pANI dareka kSaNe AkAzamAM uchaLe che ane nIce paDe che. naTaputrInI jema jahAja nRtyakaLAne jANe zIkhI rahyuM che. acAnaka phuTI rahelA brahmAMDanI jema ati karuNa rudanane ekabIjAnA gaLAmAM bAjhI paDelA loko karatA hatA. hA pitA, hamaNA amArI rakSA karo. hA mAtA, amAruM zuM thaze? he kuLadevatA! tame paNa hamaNA kyAM cAlyA gayA cho? zuM karuNAbhInA haiyAvALo koI deva, dAnava ke paropakAra karanAro evo koI mANasa ahIMyA nathI ke je amArA A saMkaTane dUra kare." - jyAre bhAgye ja avaLuM hoya tyAre dayAmaNA zabdo, rudana, manano saMtApa ke pokAra karavAthI paNa koI rakSaNa karavA mATe AvatuM nathI, evuM jaNAvatuM jahAja jANe zokanA zabdone sAMbhaLavA asamartha na banyuM hoya tema abhAgIyA mANasanA manorathanI jema tarata nAza pAmyuM. pANImAM DubI gayelA, jeno nAza atyaMta duHkhada che, jenA rADhavA tUTI gayA che evA vahANane kubhAryAnI jema bhadramitra sArthavAhe choDI dIdhuM. bhadramitranA hAthamAM eka pATIyuM AvI jatA te tarIne siMhapura nagaramAM pahoMcyo. purohitanA ghare AvI teNe potAnA dhananI mAMgaNI karI. ghaNIvAra AjIjI karavA chatAM paNa luSita buddhivALA zrIbhUtie kaDavI vANIthI teno tiraskAra karyo ke tuM vaLI koNa che? tuM ahIMyA kyAre dhana mUkI gayo hato? bhadramitra rAjamaMdiramAM pahoMcyo, paNa tyAM ene praveza maLyo nahI. AthI te rAjamaMdiranA dvAra upara Ubho Ubho ja kahevA lAgyo, "purohita zrIbhUti mArI thApaNa corI gayo che." siMhasena rAjAe bhadramitranA zabdone sAMbhaLIne zrIbhUtine pUchatA tene javAba Apyo, "nAtha A to gAMDo mANasa che. nAmanA bhramane kAraNe manamAM jema Ave tema te barADA pADe che. - bhadramitra raDato hato, "he nAtha bacAvo. anAtha evA mane A zrIbhUti lUMTI gayo che? bhadramitranA A karuNa vilApane sAMbhaLI rAjAnA haiyAmAM karuNA upajI. rAjAe subuddhimaMtrIne bolAvIne kahyu, "maMtrIzvara! A zrIbhUti pAsethI kevI rIte A sArthavAhanuM dhana pAchuM meLavI zakAya?" A jANavA mATe subuddhi maMtrI bhadramitrane potAnA AvAsamAM laI gayo. thApaNano sAkSI tathA divasa bhadramitrane pUchyo. tenI jANa thatA subuddhie rAjAne
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 zrI saGghAcAra bhASyam kahyu, 'rAjana, have zrIbhUtino bhAMDo phuTI jaze.' subuddhinA kahevA pramANe gupta ramata ramatA siMhasena rAjAe purohita pAsethI tenI mudrA grahaNa karI. A mudrA eka buddhizALI dvArapALane ApI. dvArapALa purohitanA ghare gayo. tyAM jaIne tene zrIbhUtinI patnIne kahyuM, 'purohitajIe A mudrA ApI che ane bhadramitranI dhanagraMthIne Apo. dvArapALe dhanagraMthIne laIne rAjAne arpaNa karI, 'lo sArthavAha A tamArI dhananI poTalI', rAjAe poTalI bhadramitrane ApI. 'ApanI kRpA' ATaluM bolIne bhadramitre prasannatA sAthe potAnI dhanagraMthIne grahaNa karI. rAjAe rAjapurohitane potAnA nagaranI hada bahAra karyo. bhadramitra thApaNane grahaNa karI potAnA nagara tarapha javA lAgyo. mArgamAM tene vicAra Avyo ke samudramAMthI keme karIne jIvato bacyo chuM. have mAre A dhaMdho karavo nathI. mArA dhanane sArA kSetramAM vAparI huM saMyamano aMgIkAra karIza. Avo vicAra karato karato te araNyamAM suI gayo. A bAju bhadramitranI mAtA pravAse gayelA bhadramitranA viyogane kAraNe rAtadivasa raDatI hatI. bhojanamAM arUci thavAne kAraNe te mAMdI paDI ane ArtadhyAna karavA lAgI. 'A bhadramitra putrarupe thaI mArI upara vera vALe che to paNa putrane nahi dekhIne asamartha banelI paravaza banelI huM marI jaIza' A pramANe ArtadhyAnamAM DUbelI bhadramitranI mA marI gaI ane jyAM bhadramitra sUto hato tyAM ja vAghaNa rUpe utpanna thaI hatI. vanamAM sutelA putra bhadramitrane vAghaNa banelI mAtAe phADI nAkhyo. tyAMthI marIne bhadramitra siMhapuramAM siMhasena rAjAnA putra siMhacaMdra tarIke utpanna thayAM. siMhacaMdranA janma bAda siMhasena rAjAne tyAM pUrNacaMdra nAmanA bIjA putrano paNa janma thayo. eka samaye siMhasena rAjA potAnA dhanabhaMDAramAM pravezyA. tyAM eka roSAyamAna thayelo nAga atyaMta niSThura banIne rAjAne karaDyo. viSa evuM tIvra hatuM ke rAjA bhUmi upara paDyA. aneka upAyo AdaryA paNa eke ya upAya kAragata nIvaDyo nahi. aMte eka zreSTha vAdI AvyA. tene badhAM sApane tyAM bolAvyA. je nAga nirdoSa hatA tene choDI dIdhA. eka agaMdhanakuLano nAga rahyo. vAdIe tene vidyAnA baLathI kahyuM, 'he agaMdhana nAga! A jherane tuM pAchuM laI le athavA na pIe to baLabaLatA agnimAM paDa.' A sAMbhaLIne abhimAnane dhana mAnanArA evA nAge aganajvALAthI vyApta agnimAM praveza karyo, paraMtu vamelA jherane pAchuM pIdhu nahI. dazavaikAlika : pakkhaMde jaliyaM joI, dhumakeuM durAsayaM /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 95 necchaMti vaMtayaM bhottuM, kule jAyA agaMdhaNe // agaMdhana kuLamAM upajelA sarpo (tiryaMca chatA evA abhimAnI hoya che ke koIne daMza devA dvArA) vamelA viSane puna cUsavA mATe IcchA paNa karatA nathI. paNa koI gAruDI maMtra dvArA te viSane cUsAvavA prayatna kare to) atisakhata duHkhe bacI zakAya evA dhumADAvALA ane jvALAothI saLagatA hoya tevA agnine bheTavA (baLI marI javAnuM) Icche che, paNa vameluM viSa pAchuM cUsavA IcchatA nathI. agaMdhana nAganuM viSa aMgeaMgamAM vyApI jatA rAjA mRtyu pAmyo. tyArabAda siMhasena rAjAnA moTA putra siMhacaMdrano rAjya upara abhiSeka karavAmAM Avyo. zokamAM DubelI potAnI putrI rANI rAmakRSNAne dharmatarapha vALavA mATe pravartinI sAdhvIjI zrI hImatI tyAM AvyA. pravartinI sAdhvIjI zrI hImatIjInI cha tu sAthe tulanA jema varSARtu ghanaghora meghathI chavAI jAya che (sumeha), meghanI ghaTATopa paMktithI DhaMkAyelo hovAnA kAraNe doSAkara (caMdramA) rAtre dekhAto nathI (viTTosAyarA), temaja uDatI dhULa besI jAya che (pANIthI jamIna sAthe coMTI jAya che, tema humatI sAdhvIjI mahAmeghAvinI hatA(sumeha), temanuM cAritra jIvana doSathI kalaMkita na hatuM (viTTa vosAyarA), temaja karmazatruo temanAthI dUra bhAgatA hatA(rayarsa) hImatIzrIjI zaradaRtunA caMdra ane zveta AkAzanI jema svaccha manane dhAraNa karatA hatA. jema hemaMtaRtumAM teno mahimA (ThaMDIrUpa) bIjA upara chavAI jAya che. ( vA paramaNimA) ane kamaLano samUha karamAI jAya che (viDiyamanAyarI) tema hImatI sAdhvIjIno mahimA comera phelAyelo hato (gaMLI paramadima) tathA temane lakSmI uparano Adara paNa na hato. (viDiyamanIyarI) vasaMtaRtunI jema koyalanA TahukA jevA madhura svarothI lokone temaNe raMjita karyA hatA.. grISmaRtu potAnI garamIthI sahune parasevAthI rebajheba kare (vayevabaMduthA) temaja tenA pracaMDa tApathI loko tapavA lAge(3tivAhI)tema A sAdhvIjI mahAtmA anekajIvonA kalyANa karanArA banyA hatA.(viUviyA) temaja ugra tapa dvArA kAyAne tapAvavA lAgyA hatA. (3tivArA) A pramANe sarvaRtuonA samAna svabhAvavALA sAdhvIjIne vAMcavA mATe rANI rAmakRSNA potAnA putra sAthe tyAM AvI. koyalanA kaMThamAMthI nIkaLatA madhurasvara jevI vANIthI sAdhvIjI zrI hImatIe dharmadezanAnuM dAna karyuM, he vatsa, svaccha AzayavALA ane mahAnasukhane ApanAra evA dharmamAM pramAda karI ApAtamadhura evA atituccha sukhomAM Asakta na bana.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam kAraNake- saMsArI zarIra vayetnIvomatInisAra , vaM saMmbhava marAsamaM nasarasavuM che A saMsArI jIvonuM zarIra keLanI komaLa chAlanI jema sAra vinAnuM che. (arthAt chAlane pheMkI devAmAM Ave che tema zarIra paNa nakAmuM che.) zarIranuM rUpa saMdhyAnA raMga jevuM nAzavaMta svarUpavALuM che. A yuvAnI madonmatta gajarAjanA karNa jevI caMcaLa che. pavanathI calAyamAna thatI dIvAnI jyotanI jema A jIvana kSaNika che. hAlanA saMyogano paNa eka samaye viyoga thAya che. A veSayika sukho bhogavatA mIThA lAge che ane pariNAme A ja mIThA sukho kaDavA thaI jAya che. vadhAre to zuM kahevuM? A bhautika sukho to bhayaMkara hAlAhala viSa sarakhA che. he putrI! jyAM sudhI mRtyu AliMgana karatuM nathI, zarIra nirogI che, Indriyo enA viSayone sArI rIte grahaNa karI zake che ane ghaDapaNa dUra che tyAM sudhI tuM paNa tArA AtmAnuM kalyANa karavA mATe udyamI bana. potAnA saMsArI saMbaMdhe mAtA evA pravartinI sAdhvIjI zrI hrImatIno dharmopadeza sAMbhaLI rANI rAmakRSNAe saMsArano tyAga karI pravajyAno svIkAra karyo. putrasiMhacaMdra paNa nAnAbhAI pUrNacaMdra upara rAjyano bhAra nAkhI saMyamano svIkAra karyo. sUtrArthane grahaNa karyA bAda sAdhvIjI rAmakRSNAne pravartinI pade sthApI sAdhvIjI hImatI sadgatine pAmyA. pravartinI sAdhvIjIe pracaMDa tapadharmanI ArAdhanA dvArA ghAtikarmano nAza karyo ane kevaLajJAnane prApta karyuM. teo vicaratA vicaratA eka samaye siMhapura nagaramAM AvI pahoMcyA. rAjA pUrNacaMdranA koThAramAM sAdhvIjI rokAyA. harSollAsathI romAMcita thayelA rAjA pUrNacaMdra sAdhvIjI mahArAjane praNAma karyA ane bolyo, "he bhagavatI! Apa bhaviSyakALa, vartamAna kALa tathA bhUtakALane jANo cho, tethI Apa mane kaho ke pUrvabhavamAM ApaNA evA kyA saMbaMdho hatA ke jethI karIne mane ApanI upara ghaNo ja sneha ubharAya che." "he rAjA! saMsAramAM paribhramaNa karatA jIve bhUtakALamAM badhAM ja saMbaMdho vAraMvAra prApta karyA che. dareka jIvoe saghaLAya jIvonA mAtApitA, bhAI, bahena, patnI, putra putrI, mitra svajana Adi saMbaMdhone prApta karelA che. tane mArA upara ghaNo sneha che enuM kAraNa nikaTanA bhAvomAM ApaNo gADha paricaya che. sAMbhaLa, kozalA nAmanuM janapada che. tyAMnA loko jainadharmamAM atyaMta anurAgI che. kozalA janapadamAM saMgamaka nAmanA nivezanA loko custa dhArmika che. A saMgamaka nivezamAM mRga nAmano brAhmaNa che. tenA haiyAmAM jainadharma pratye rAga che. jainadharmathI bIjo koI
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 97 dharma zreSTha nathI evI tenI daDha mAnyatA hatI, te vividha zAstromAM kuzaLa che. dayALutA, AraMbhatyAga ane dhanamAM nirmamatva Adi guNo vALo mRgabrAhmaNa suvA mATenI cAdara ane eka divasanA bhojana mATenA anna sivAya bIjo koI parigraha rAkhato na hato. mRgabrAhmaNanI priyAnuM nAma madirA che. te uttamavaMzamAM utpanna thayelI hatI. te meruparvatanI jema suvarNa ane ratnathI paNa adhika ujjavaLa che. vAruNI nAmanI temanI putrI sAhajika vinaya ane komaLatAne kAraNe mAtApitAne jIva karatA paNa vhAlI hatI. eka divasa mRgabrAhmaNe patnI madirAne kahyuM ke madirA Aje prabhupUjA mATe bhojana banAva. nIce batAvelA AgamanA pAThamAM cAra prakAranI pUjA batAvelI che. tathA tisthayaro rahRto'... uttarAdhyayano pATha tathA "puSpAmiSa." prazamaratino pATha AgaLa "aMgagna bhAva bhayA' A gAthAnA varNanamAM batAvavAmAM AvyA che. mRgabrAhmaNanI patnI madirAne puSpapUjAthI paNa vizeSa AnaMda naivedyapUjAmAM Avato hovAthI tene paNa prabhupUjA mATe bhojana rAMdhyuM. e samaye malinagAtravALA ane pAMca mahAvratathI yukta be sAdhu bhagavaMto tyAM padhAryA. vasudevahiMDI yo ya devezcanne niyaM moya, sahivo ya sevA , tiNhavi jaNANa samavAo pddilaabhemo| devakArya (prabhupUjA) mATe bhojana taiyAra karyuM. tyAM sAdhu bhagavaMto padhAryA. mRga brAhmaNa, madirA ane vAruNI e traNe vicAryuM ke ApaNe badhA vahorAvIe. sAdhubhagavaMtone dekhIne traNenA haiyA harSita thayA. teo vicAravA lAgyA ke eka to amArI pAse Aje uttama sAmagrI che, bIju mahAtmAo padhAryA tathA amane mahAtmAne vahorAvavAnI bhAvanA thaI AthI ame Aje bahu bhAgyazALI chIe. kahyuM che ke- siMci ho vitta vitta hitri si3maryApi citta vitta patta sinnivi ri patrI keTalAkanI pAse dhana hoya che to keTalAkanI pAse bhAvanA hoya che to keTalAkanI pAse dhana tathA bhAvanA baMne hoya che, paraMtu bhAvanA, dhana ane supAtrano saMyoga A traNa to keTalAka bhAgyazALI jIvone ja prApta thAya che. mRgabrAhmaNa tathA madirA brAhmaNIe putravAruNIne kahyuM, "beTA tuM sAdhu bhagavaMtone vahorAva." vAruNIne e samaye atyaMta suMdara bhAva utpanna thayo. * baMne muni mahAtmAe paNa sAhamio na satthA, (pUrvamAM anuvAda karela che.) bRhat kalpamAM AvatA A adhikAramAM upayoga mUkIne prabhu mATe banAvela bhojanano thoDoka aMza grahaNa karyo.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam brAhmaNa kuTuMbe e samaye rAjakuLamAM bhogaphalaka janma prApta thAya tevo puNyabaMdha karyo. kevuM che pUjAnuM mAhAtmya! kahyuM che-taniyameLa ya muzlo vALeLa ya dhruti uttamA moLA / devaccaNeNa rajjaM aNasaNamaraNeNa iMdattaM // 98 tapa ane niyamo AcaravAthI mokSanI prApti thAya che, dAna dvArA uttama bhogasukhanI prApti thAya che, devapUjA dvArA rAjyasukha maLe che ane anazana karavAthI devendranI padavI prApta thAya che. zivadharmottaramAM paNa kaheluM che pUjayA vipulaM rAjyamagnikAryeNa saMpada : / tapaH pApavizuddhyartha, jJAnaM dhyAnaM ca muktidam // pUjAthI vipula rAjya, agnikAryathI (yajJAdithI) saMpatti, tapathI pApanI vizuddhi ane jJAna dhyAnathI mokSanI prApti thAya che. A brAhmaNa parivAramAMthI mRgabrAhmaNanI patnI madirA pahelI mRtyu pAmI. teNInIe marIne pratiSTha nAmanA nagaramAM atibala rAjA ane sumati rANInI DrImatI nAmanI putrI tarIke janma prApta karyo. yuvAvasthAne pAmelI, pUrNimAnA caMdra jevA mukhakamaLavALI hImatInI sAthe potanapureza pUrNabhadranA lagna karavAmAM AvyA. A bAju madirA mRtyu pAmatA putrI vAruNIno paNa viyoga thaze evA bhayathI saMgamaka saMnivezamAMja pratirUpa nAmanA brAhmaNa sAthe vAruNInA lagna karyA. vAruNI uparanA atyaMta rAgane kAraNe mRgabrAhmaNa lokone ThagIne dhanAdi meLavI dIkarIne Ape che. A pramANe mRge mAyA karavAthI strIpaNu bAMdhyuM. jo cavalo saDhabhAvo mAyAkavaDehiM vaMcae sayaNaM / na ya kassai vIsattho so puriso mahiliyA hoI // je puruSamAM caMcaLatA che, luccAI che, je mAyA kapaTa dvArA svajanone Thage che, je koIne vizvasanIya nathI te puruSa strIno avatAra prApta kare che. mRgabrAhmaNe sAdhupaNuM na pALyuM hovA chatAM paNa viSayonI bhAvanA temanAmAM na hatI, AthI te mRtyu pAmIne rAjA pUrNabhadra ane rANI hImatInI putrI tarIke janma grahaNa karyo. te ja huM rAmakRSNA chu. vAruNI mRtyu pAmIne mArA putra pUrNacaMdra tarIke janmI. pUrNacaMdra! pUrvabhavamAM tuM mArI putrI hatI ane A bhavamAM putra che, A mArA upara tArA snehanuM kAraNa che.' rAmakRSNA sAdhvInA mukhathI potAno pUrvabhava sAMbhaLI pUrNacaMdra rAjAe rAmakRSNA sAdhvIjInA caraNomAM paDI namaskAra karyo ane pUchyuM, "bhagavatI, siMhasena rAjA marIne kyAM utpanna thayA che?'
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 99 'sAMbhaLa, pelA zrIbhUti purohite bhadramitra sArthavAhanI thApaNane dabAvI dIdhI hatI. tArA pitA siMhasena rAjAe purohitane viDaMbanA karI ane dezanikAla karyo. ArtadhyAna karato zrIbhUti rAjA uparanA roSarUpa viSane nahI choDato mRtyu pAmIne rAjAnA dhanabhaMDAramAM agaMdhana nAga thayo. A agaMdhana nAga ja siMhasena rAjAne karaDyo. tyAMja mRtyu pAmelA rAjA vanamAM abhinavega nAmanA hAthI banyA che. tenuM azanivega nAma pADyuM hatuM.' jema rAjA saptAMga rAjyathI yukta hoya, uttama jAtinA hoya, aciMtita dAnanI vRSTi karanArA hoya tema aniveganA sAte aMga majabUta tathA suMdara hatA, uttamajAtino hato temaja te ghaNA madajaLane vahAvato hato. Indriyane damana karanArA muninI jema te suMdara dAMta vALo hato. (sudaMta-sArA dAMta, Indriya damana), jema sevaka potAnA mAthA upara ghaDo dhAraNa kare tema anivegaMnuM mastaka kuMbhasthaLathI zobhatuM hatuM. tenA ghATA kRSNavarNane kAraNe jANe evuM lAgatuM ke aMjana giri parvata jaMgamabhAvane pAmelo zobhI rahyo che. A bAju satata svAdhyAyamAM rata, apratibaddha paNe vihAra karanAra, pAMca samitionuM pAlana karanAra, svagurunI anujJAthI ekAkI pratimAne svIkAranAra siMhacaMdra rAjarSi koIka sArthanI sAthe eka vanamAM gayA. jema laMkA nagarI vizALa killAthI yukta che, zreSTha vANijya vyApAra ahIMyA che, kulIna puruSo ahIM vase che temaja ahIM rAkSaso divase paNa pragaTa paNe phare che. AthI suzobhita che. tema A vana paNa vizALa zAlavRkSothI yukta che, A vanamAMthI zreSTha vaNiko pasAra thAya che temaja rAkSasa jevA lAgatA khAkharAnA vRkSo ahIM pragaTa dekhAya che. A vanamAM eka vizALa sarovara hatuM. sarovarano kinAro akhaMDa vanakhaMDathI suzobhita hato. mahAmuninA mananI jema sarovaranuM pANI nirmaLa hatuM. A sarovaranI nikaTamAM bhojanano samaya thatAM sAthe paDAva nAkhyo. sahu tyAM AgaLa nirbhIka paNe rAMdhavuM pakAvuM Adi karavA lAgyA. keTalAka IdhaNA mATe, keTalAka pANI mATe, keTalAka tRNa mATe tathA keTalAka rasoI AdinA kAmamAM lAgI gayA hatA. A bAju pelo anivega hAthI potAnI hAthiNIo sAthe sarovaramAM pANI pIvA mATe ane jalakrIDA karavA mATe Avyo. Aje ahIM sArthane dekhatA te kopAyamAna thaI gayo. tenI AMkho lAlaghUma thaI gaI. pANIthI bharelA vAdaLAnI jema te garjanA karavA lAgyo. tenA gaMDasthaLamAMthI madajaLa vahevA lAgyuM. pavanane paNa jItI le evA vegathI te sArthanI sAme doDyo. krodhathI mukharUpI guphAne phADIne jamanI jema khAvA mATe unmArge ghasI AvatA A hAthIne sAthe dekhyo.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrI saGghAcAra bhASyam pUrvamAM karelA sukRtonuM puNya jyAre ochuM thaI jAya che tyAre mANasa pheMkAI jAya che tema loko jIva laIne bhAgaMbhAga karavA lAgyA, kAraNa sahune potAno jIva vhAlo hoya che. hAthI moTA gADAono taDataDa karIne bhukko bolAvavA lAgyo. mAlanI guNonA taLIyAne toDavA lAgyo, baLadone cIso paDAvavA lAgyo. karIyANAne sUMDhathI upADI upADIne cAre bAju pheMkavA lAgyo. Ama, tophAna macAvatA A hAthIne siMha samAna siMhacaMdra rAjarSie dekhyo, paNa upasarga pariSahane sahana karavAmAM samartha, dhyAnamAM nizcaLa, uttama sattvavALA, meruparvatanI jema sthiragAtravALA, nirbhaya ane jemanuM mana saheja paNa khaLabhaLyuM nathI evA mahAtmA eka sthAnamAM kAussagna karIne UbhA rahyA che. atyaMta krodhe bharAI potAnI IcchA mujaba sArthane chinnabhinna karI nAMkhatA hAthIe paDAvamAM bhamatAM bhamatAM siMhacaMdra RSine dekhyA. munine dekhatAnI sAthe tene tenI vizALa ane pracaMDa sUMDhane kuMDaLanI jema vALI atyaMta bhayaMkara banAvI. zaradaRtunI jema sUMDhano agrabhAga lAla thaI gayo. pralayakALano pavana jema parvatonA zikharone pheMkato hoya tevA ADaMbarane pRthvI upara dhAraNa karyo. bhayaMkara krodhane kAraNe moTA citkAra karavA lAgyo. caNoThI jevI lAla AMkho karI azanivega hAthI sAdhu bhagavaMta tarapha doDyo. tyAre lokoe hAhAkAra macAvI dIdho. "are! A siMhacaMdra rAjarSinuM rakSaNa karo, rakSaNa karo. A duSTa hAthI A mahAtmAne yamarAjAnA gharamAM laI jAya che." hAthIe A uttama mahAtmAnA darzana karyA. Aja sudhI nahi dekhela evA utkRSTa mahAtmAnA darzana thavAthI hAthI jANe khaMbhita thaI gayo hoya te rIte acAnaka tenA paga upara sthira thaI gayo. upazama nitaratI AMkhovALA mahAtmAne jotAM tenuM hRdaya tathA vadana vikasita thaI gayuM. nAgarAje (hAthIe) potAnI sUMDhane moTA ane nirmaLa bedAMta vacce rAkhIne munine ekITaza AMkhe joto vicAravA lAgyo ke meM A mahAtmAne pUrvamAM kyAMka joyelA che. Avo vicAra karatA karatA hAthIne jANe AgaLanuM badhuM paNa yAda AvI jAya te mATe jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvajanmanI smRti thatAM te AMsuthI bhUmine bhInI karato mahAtmAnA caraNomAM ekAeka ALoTavA lAgyo. mahAtmAe upayoga mUkyo ane jANyuM ke hAthIne jAtismaraNa thatAM te saMvegabhAvathI bhAvita banyo che. mahAtmAe pratimA pArIne komala vANIthI upadeza Apyo, he siMhasena! tame viSAdagrasta na bano. tame dAna ane zIla dharmanI suMdara ArAdhanA karI che jethI tame narakamAM to nathI gayA. gata bhavamAM dhanaparanI mUchane kAraNe A bhavamAM tamane tiryacapaNa prApta thayuM che. azanivega hAthI vismayane pAmyo.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 101 ane vicAravA lAgyo, "are! A mahAnubhAva to mArA putra hatA. Aje mArA manamAM " rahelA bhAvone paNa jANe che." azanivege siMhacaMdra rAjarSine vinaMtI karI, "he mahAtmA mane have tame dharmano upadeza Apo. ApanA jevA mahAtmAo to dayA karavAmAM atyaMta rasika hoya che." munie hAthIne jyAre dharma samajAvyo tyAre hAthI mahAtmAne apalakanetre jovA lAgyo. tenuM mukha vikasvara thaI gayuM. tenA zarIranA saMvADA khaDA thaI gayA. kAna daIne muni bhagavaMtanI dezanAne sAMbhaLavA lAgyo. "he hAthI! te A bhavasAgaramAM aneka viDaMbanAone svayaM anubhavI che. e viDaMbanAne te jAte ja anubhavI che to tane mAre zo upadeza Apavo? chatAM paNa mAre tane kaMIka kahevuM che. tuM hAthInA bhavane pAmyo che te tuM dekhe che chatAM paNa tane saMdeha thAya che ke zuM huM hAthI chuM, kAraNake pahelA to huM hAthI na hato. te pUrvamAM rAjA hato ane have tuM nAgarAja banyo che evuM tuM koIne kahe, to paNa tArI vAta svIkAravA taiyAra na thAya ane pUrvamAM te rAjya sukho anubhavyA hatA temAnuM hamaNA kAMI dekhAtuM nathI. A badhI mAyA jAdugara jevA karmarAjAnI che, kAraNake karmarAjAne na mAnIe to pahelA kyAMthI tuM rAjA hoya ane hamaNA kyAMthI tiryaMca hoya? - pratyakSa ane parokSa rIte lAkho duHkhono jyAM sukALa che evA saMsAramAM tuM duHkhonI vacce duHkhI thaI rahyo che. bhAI! have tuM zokane tilAMjali Apa ane jinezvara prabhue prarUpelA dharmane svIkAra. A saMsAramAM lokonA cittane AlhAda upajAvanArI capaLanetravALI nArI prApta thAya che, paNa A saMsAramAM kleza upajAvanArA karmano cUro karI nAkhavAmAM samartha evo A jinadharma prApta thato nathI. lAkho zatruo parAjita thaI jAya, rAjasukho prApta thAya, paNa aMdhArIyA kuvA jevA A saMsAramAMthI paDelA jIvane DUbato bacAvavAmAM samartha evo jina dharma prApta thato nathI. - vinaya karavAmAM catura evI surasuMdarIo jene namaskAra kare che evA devendronI padavI prApta thAya che, paraMtu mokSasukhonA phaLa ApanAra A dharma prApta thato nathI." azanivega hAthIe mahAtmAnI dezanA sAMbhaLIne samyakatva mULa bAravratano svIkAra karyo, jIvana paryata abrahmano tyAga karyo ane chaThThane pAraNe chaTTa karavAno paNa jIvana paryaMtano abhigraha svIkAryo. avratImAMthI vatI banelA hastIrAjane mahAtmA siMhacaMdra munie hitazikSA ApI : bhAI! arihaMta paramAtmA ja deva che, brahmacaryavratane dhAraNa karanArA ja guruo
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 zrI saGghAcAra bhASyam che ane jIvadayA e ja dharma che, AvI bhAvanAthI tArA cittane sadaiva bhAvita karaje. duHkhanA dAvAnaLane olavavAmAM zreSTha vRSTi samAna, saghaLI jIvarAzine manaHtuSTi karanAra pAMce parameSThI paramAtmAnuM ekAgratA pUrvaka maMtranI jema smaraNa karaje. kaSAya paravaza thatAM tArAthI jo koI duSpravRtti thAya to tarata ja e azubha pravRttione choDI deje. zraddhA ane jJAna garbhita bhAvanAone bhAvaje. mahAtmAnI hitazikSA sAMbhaLI hAthI prasanna thayo ane mahAtmAne praNAma karI hAthI jyAMthI Avyo hato tyAM cAlyo gayo. mahAtmAnA mukhathI hAthInuM vRttAMta sAMbhaLI sArthajanoe potAnA sAmarthyane anusAre samyaktva Adi vrataniyamono svIkAra karyo. vairAgya vAsita banelo hAthI jayaNApUrvaka potAnA sthAne pahoMcyo. chaTTanA pAraNe hAthI sukAI gayelA, pILA, 2sa vinAnA, nIce paDelA temaja karamAI gayelA, vRkSanA pAnane vApare che ane pAraNu kare che. Ama, te duSkara tapa tapavA lAgyo. AtApanA levA lAgyo. eka divasa te unALAmAM eka taLAvamAM pANI pIvA mATe gayo. taLAvamAM pANI ochuM hatuM ane kAdava ghaNo hato. sarovaramAM tene pIvA mATe pANI to na maLyuM paNa te kAdavamAM khUMpavA lAgyo. tapathI azakta thaI gayelA hAthIne lAgyuM ke have pote A sarovaranI bahAra nIkaLI zakaze nahI, AthI teNe cAre AhArano tyAga karyo. A bAju nAga banelo zrIbhUti agnimAM baLI maryo ane marIne kolavanamAM camarI gAya banyo. camarInA bhavamAM paNa te agnino bhoga banyo ane sallakI vanamAM kukkuTa nAmano sApa banyo. aNasaNa karI ubhelA A hAthI upara kukkuTa sApane gusso Avyo ane teNe hAthInA kuMbhasthaLamAM daMza dIdho. jhera vyApI javAthI tenA sarvAMga DhIlA paDI gayA. hAthIe pote karelA badhA pApasthAnakone vosirAvyA. sarvajIvarAzine khamAvI, mAro AtmA bhinna che ane mAruM zarIra jUduM che, AvA zubhadhyAnane karavA lAgyo. navakAramaMtrano jApa cAlu karI dIdho. aMte mRtyu pAmI zukrakalpamAM nilavimAnamAM sattara sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayo. A hAthInA dAMta tathA muktAphaLane zRgAladatta nAmanA pAradhIe grahaNa karyA, A pAradhIne dhanamitra zeThano paricaya hato tathA temanA guNonA anurAgI hovAthI dhanamitrane dAMta tathA muktAphaLa ApyA. dhanamitra tAro mitra hovAthI teNe te dAMta Adi tane ApyA. A dAMta lakSaNavALA hovAthI te hAthIdAMtane siMhAsanamAM jaDAvyA ane motIne cUDAmaNimAM rAkhyo. kharekhara! saMsArano kevo svabhAva che ke je zokanuM nimitta che tyAM ja harSa ubho thAya che. pUrvajanmanA pitAnA dehanA avayavone bhogavavA e zokanuM sthAna che chatAM
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 103 paNa tane temAM harSa thAya che. azanivega hAthInA mRtyubAda eka vAnare A kuphphaTa sarpane mArI nAkhyo. duHkha pUrvaka maraNa pAmela A sApa pAMcamI narakamAM sattara sAgaropama AyuSyavALo nAraka thayo. pUrNacaMdrA! tArA moTAbhAI siMhacaMdra rAjarSi kALadharma pAmI navamA saiveyakamAM prItikara vimAnamAM 31 sAgaropamanA AyuSyavALA deva thaze. prItikara vimAnamAM poSahadhArI zrAvakanI jema badhA prakAranA vyApArano tyAga karaze. uttama sAdhunI jema nidrA pramAda vinAnA thaze. vItarAgInI jema priyAthI virahita thaIne raheze. navamA greveyakamAMthI vIne siMhacaMdradeva cakrapura nagaramAM cakrAyudha rAjA thaze. pihitAzrava muni pAse pravrajyA svIkArI mokSa prApta karaze. A pramANe tArA moTA bhAI siMhacaMdra prathamabhavamAM sArthavAha bhadramitra, bIjA bhavamAM siMhacaMdra, trIjA bhavamAM navamA greveyakamAM deva ane cothA bhavamAM cakAyudha rAjA thaI rAjyano tyAga karI mokSane prApta karaze.' pUrNacaMdra rAjA kevalI rAmakRSNAnA mukhathI kevalI rAmakRSNA upara sneha thavAmAM kAraNabhUta evA bhavonI paraMparA sAMbhaLI saMvegabhAvanAthI bhAvita banyA. bAravratane svIkAra karI kevalIne vaMdana karI potAnA prAsAdamAM AvyA. zrAvaka dharmane pAmelA rAjA pUrNacaMdra prAtaHkALamAM paMcopacArI pUjA, madhyAhnamAM aSTaprakArI pUjA ane parvadivasomAM sarvopacArI pUjA karavA lAgyA. potAnI zaktine anusAre sAmAyika-pauSadha AdinI ArAdhanA ane zramaNone annapAnanAdAna pUrvaka nItinA anusAra rAjyanuM pAlana karavA lAgyA. pUrNacaMdra rAjAe jyAre aMtakALa Avyo tyAre aNasaNano svIkAra karI mahAzukra devalokamAM ane vaiDUrya vimAnamAM dezona sattara sAgaropamanI sthitivALA deva thayA. sAdhvIjI rAmakRSNA kevalI paryAyane ghaNA varSo sudhI pALI acaLa, nirogI, akSaya ane jyAMthI pAchuM pharavAnuM nathI evI mokSagatine pAmyA. mahAzukra devalokanAdeva pUrNacaMdranuM AyuSya puru thatAM bharatakSetramAM vaitADhaca parvata uparanI uttara zreNimAM maNinI prabhAne kAraNe nitya prakAzita rahetA nityAloka nAmanA zreSTha nagaramAM arisiMha rAjA ane zrIdharA rANInI putrI tarIke pUrNacaMdra deve janma dhAraNa karyo. putrInuM nAma yazodharA pADyuM. yuvAvasthAmAM pravezelI yazodharAnA prabhaMkarApurInA svAmI zrAvarta sAthe lagna thayA. yazodharA potAnA zvazura gRhamAM puSpa ane naivedya dvArA prabhupUjA karavA lAgI ane stutio dvArA vaMdanAdimAM tatpara thaI. sirivijjANaMdaparA... Adi stutio dvArA yazodharAe prabhunI stavanA karI.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zrI saGghAcAra bhASyam - hAthI banelosiMhasena rAjAno jIva zukradevalokamAMthI cyavane yazodharAnI kukSimAM utpanna thayo. yazodharAnA A putranuM nAma razmivega rAkhavAmAM AvyuM. eka divasa nityAloka nagaramAM dharmarati ane dharmAnaMda nAmanA cAraNa zramaNo padhAryA. arisiMha rAjAe parivAra sahita mahAtmAonI pAse jaIne cAraNa munione vaMdana karyA. - tyArabAda teo A munionI dezanAnuM pAna karavA lAgyA, "jema daridra manuSya rohaNAcala parvatane prApta karI ratna prApta kare che tema buddhimAne durlabha manuSya janmane prApta karI lIdhA pachI dharmAcaraNa rUpI ratnone grahaNa karavA joIe. je jIvo mAMgavAmAM ALasu hoya che teonI pAse bhale ciMtAmaNi ratna hoya to paNa teo dhanAdiRddhine prApta karI zakatA nathI. basa, to A pramANe jeo dharmanuM AcaraNa karavAmAM ALasu che teoe prApta karela manuSya janma paNa niSphaLa jAya che.' cAraNazramaNa bhagavaMtanI A dezanA sAMbhaLI zUrAvarta rAjA rAjyagAdI upara putra razmivegano rAjyAbhiSeka karI pravrajyAne svIkArI ane saghaLA karmono nAza karI zivalakSmIne varyA. rANI yazodharA AryA guNavatI pAse dIkSAno aMgIkAra karI lAMka nAmanA chaThThA devalokamAM cakanAmanA vimAnamAM cauda sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. rAjA razmivega rAjyanA pAlananI sAthe sAthe zrAvaka dharmanI ArAdhanA suMdara rIte karavA lAgyA. eka divasa hari ane municaMdra nAmanA be cAraNazramaNo razmivega rAjAnA nityAloka nagaramAM AvI pahoMcyA. rAjAe vinayapUrvaka praNAma karI mahAtmAnI dezanA sAMbhaLI, "razmivega! A Akho ya saMsAra asAra che, temAM paNa vizeSataH A lakSmI, deha, sneha, yauvana ane jIvana asAra che. lakSmI pANImAM uchaLatA taraMgonI jema caMcaLa che. deha vRddhAvasthA AvatA jarjarita thaI jAya che. A sneha narakagati AdinA duHkhanI velaDIno vistAra karavAmAM navA megha samAna che. A jIvana pavananA jhapATAthI hAlaka Dolaka thatI dIpajyotinI jema atyaMta caMcaLa che. A yauvana madathI bharelA navayuvAna hAthInA kAna jevuM atIva capaLa che. mahApuNyodaye manuSya janmarUpI nAva prApta thaI che. A nAva jyAM sudhI bhavasamudramAM hemakhema tarI rahI che tyAM sudhI bhavasamudra pAra utaravA mATe utAvaLo thA." cAraNazramaNano Avo upadeza sAMbhaLI rAzimavega rAjAe rAjyano tyAga karyo ane saMyama svIkAryo. navapUrvano abhyAsa karyo. navapUrvano abhyAsa karI rAjarSie ekAkI pratimA grahaNa karI. eka divasa kaMcanaguphAmAM pratimA dhyAnamAM UbhA hatA tyAM dhUmaprabhA narakathI Avelo zrIbhUti purohitano jIva ajagara AvIne mahAtmAne gaLI gayo. AvI avasthAmAM paNa zubha dhyAnanI zreNimAM AruDha thayelA razmivega
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 105 rAjarSi kALadharma pAmI lAMtakadevalokamAM suprabha nAmanA vimAnamAM 14 sAgaropamanI sthitivALA deva thayA. mahAtmAnA kALadharma bAda tIvrakrodha kaSAyanA pariNAmavALo ajagara azubhavedanIya karmanuM upArjana karI punaH dhUmaprabhA nArakImAM nAraka banyo. * A bAju siMhasena rAjAno jIva lAMtaka kalpamAMthI cyavIne cakrapuramAM cakAyudha rAjAnA putra tarIke janmyo. tenuM nAma vajAyudha rAkhavAmAM AvyuM. vajAyudhanI rANInuM nAma ratnamAlA hatuM. pUrNacaMdrano jIva vajAyudha ane ratnamAlAnA putra tarIke avataryo. vajAyudha rAjAe ratnAyudhane rAjagAdI soMpI vajadattamuni pAse pravajyA svIkArI. vajAyudha munie 14pUrvano abhyAsa karyo. zratadhara hovAthI sarvabhAvone jANavAvALA A munIzvara kevalI na hovA chatAM kevalI nI jema vicaravA lAgyA. vicaratA vicaratA vajAyudha rAjarSi eka divasa cakrapura nagaramAM padhAryA. vajAyudha rAjarSine padhArelA jANI mAtA ratnamAlAnI sAthe ratnAyudha vaMdana karavA mATe Avyo. vaMdana karIne dezanA sAMbhaLavA lAgyA, bhAgyazALIo je vartana potAne pratikULa thatuM hoya che tevuM vartana bIjAnI AgaLa na AcaravuM joIe. potAne pratikULa AcaraNa bIjAne na karavuM e ja dharmano sAra che, saMkSepa che. Ane ja lakSyamAM laIne dharmakriyAno vistAra IcchAnusAre thAya che. jema hAthInA pagalAmAM bIjA jIvonA pagalAM samAI jAya che, te pramANe bIjAne pratikULa AcaraNa na karavA rupa dharmanA sAramAM sarve dharmo samAI jAya che, kAraNa ke sarva dharmamAM dayAnI pradhAnatA che. bhIkha H he kRSNa ! brahmajJAnIoe ahiMsAnA cAra prakAra batAvyAM che. A cAra prakAranI ahiMsAmAMthI ekanuM paNa jo pAlana na thAya to ahiMsA TakatI nathI. jema cArapagavALA pazuo traNa paga upara UbhA rahI zakatA nathI te rIte he rAjanaA cAra kAraNomAMthI ekapaNa kAraNa na hoya eTale ke traNa kAraNa hoya topaNa ahiMsA rahI zakatI nathI evuM kahevAya che. A ahiMsAnA cAra prakAra athavA cAra kAraNo A rIte batAvyA che. (1) manathI koI jIvano vadha na karavo (2) vacanathI koI jIvano vadha na karavo (3) kAyAthI koI jIvano vadha na karavo (4) koIpaNa jIvanuM mAMsa na khAvuM. A cAra kAraNothI je ahiMsAnuM pAlana kare che te traNa prakAre eTale ke mana, vacana tathA kAyAthI mukta thAya che. brahmajJAnIoe batAvelA traNa prakAra A pramANe che. ahiMsAnuM pAlana karanAra mana tathA vacananA azubha yogo ane AsvAdathI mukta thAya che. A traNathI mukta thAya te doSothI paNa mukta thAya che kAraNake A traNamAM ja badhA doSo rahelAM che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 zrI saGghAcAra bhASyam jIbhathI AsvAda mANI zakAya che A jema prasiddha che tema zAstramAM A vAta prasiddha che ke rasanA AsvAdathI rAgano udbhava thAya che. rAga AsvAdathI ubho thAya che mATe rasAsvAdano tyAga karI ahiMsA dharma pALavAnI IcchAthI mAMsano sadA tyAga karavo joIe, kAraNa ke mAMsabhakSaNa ehiMsAnuM mULa kAraNa che. A mAMsanuM bhakSaNa e doSarUpa che, kAraNa ke mAMsanI utpatti ghAsamAMthI, lAkaDAmAMthI ke paththaramAMthI thatI nathI. mAMsanI prApti jIvanI hatyA karIne ja thAya che. mADeya naSie paNa kahyuM che - "potAnA jIvanane IcchI rahelA evA haNAyelA athavA marelA prANIonA mAMsane je manuSya khAya che tene paNa prANIonA vadha karanAranI jema hiMsA karanAro jANavo, kAraNa ke mAMsane khAnAra ja na hota to ghAtaka paNa na hota. hiMsaka mANasa jIvano vadha mAMsabhojIonA arthe ja kare che, jo tene mAMsa khAnArA na maLe to te hiMsaka jIvono vadha kare nahi. koIka ema kahe ke mAMsa to abhakSya che mATe hiMsaka mAMsabhojana mATe hiMsA karato nathI, A kathana to amane ISTApattirUpa che. kAraNa ke jIvavadha to mAMsabhakSaNa mATe karAze nahI ane tethI have prANIono vadha paNa thaze ja nahi. mAMsanI kharIdI karanAra dhana ApIne jIvano vadha kare che. mAMsabhakSaNa karanAra mAMsa bhakSaNa karI jIvanI hiMsA kare che ane jIvanI hiMsA karanAra vadhu ane baMdha dvArA jIvano ghAtaka bane che. mAMsa lAvanAra, mAMsa bhakSaNanI anumati ApanAra, jIvavadha karanAra, mAMsanI kharIdI karanAra, mAMsanuM vecANa karanAra, mAMsane saMskArita karanAra tathA mAMsa bhakSaNa karanAra A badhAM ja jIvano vadha karanArA kahelA che. A pramANe mahArAjA kRSNa! cAra prakAre batAvelI A ahiMsA pratyeka dharmonA sAra svarUpa che." vajAyudha rAjarSinA mukhathI ratnAyudha rAjAe dezanA sAMbhaLI dayAmaya evA gRhastha dharmano svIkAra karyo ane mAMsa tyAgano niyama grahaNa karyo. tyAra bAda mAtA ratnamAlA ane ratnAyudha rAjA mahAtmAne namaskAra karI potAnA AvAse gayA. A bAju vajAyudha rAjarSi potAnA zarIra upara paNa mamatvavinAnA banI ekAMta pradezamAM ahorAtrika pratimAne svIkArIne rahyAM. pelA ajagaranA jIve dhUmaprabhA narakamAMthI nIkaLIne cakrapuramAM dAruNa nAmanA kasAIne tyAM janma lIdho. tenuM nAma atikaSTa pADavAmAM AvyuM. eka samaye te jaI rahyo hato tyAM teNe pracaMDa tapasAdhanAmAM nirata vajAyudha mahAtmAne joyA. talavAranA ghA lagAvI mahAtmAnA dehanA khaMDakhaMDa karI nAkhyA, chatAM paNa mahAtmA dhyAnathI vicalita na thayA ane kALa karI sarvArthasiddha '
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 107 vimAnamAM utpanna thayA. A bAju kasAIputra atikaSTa dAvAnaLamAM baLI jatAM marIne apratiSThAna narakamAM utpanna thayo. zrAvakadharmanI prApti bAda ratnAyudha rAjAe potAnA rAjyamAM cAre bAju amArI pravartAvI. rathayAtrA tathA khAjA, lADuM, dUdha, dahIM, ghI tathA odana AdithI azanapUjA, jalapAtra athavA jaladhArAthI jalapUjA, phaLo zeraDI AdithI khAdima pUjA tathA sopArI, nAgaravelanA pAna ane goLa AdithI kuMkumanA thApA puSpano rAzi AdithI svAdima pUjA karI tyAre prakAranA AhArathI pUjA karavA lAgyAM. mAtA ratnamAlA ane ratnAyudha rAjAe pote svIkArela zrAvaka dharmanuM uttama pAlana karyuM. ghaNA jIvone abhayadAna ApI ane aMte cAre prakAranA AhArano tyAga karI ayyata nAmanA bAramAM devalokamAM puSpaka ane nalinIgulma nAmanA vimAnamAM bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA mahARddhivALAdeva tarIke utpanna thayA. A bAju dhAtakIkhaMDamAM pazcima mahAvidehamAM pUrvavibhAgamAM sItAnadInI dakSiNa dizAmAM uttama nIlakamaLothI suzobhita nalina vijaya che. azokA nAmanI nagarI che. nagarInArAjA arijaya che. sutratA ane jinadatA nAmanI zIlavatI temanI rANI che. suvratAnI kukSIe vItabhara nAmano putra thayo ane jinadattAnI kukSIe vibhISaNa nAmano putra thayo. vItabhaya baLadeva hato ane vibhISaNa vAsudeva hato. ratnamAlA ane ratnAyudhanA jIvo devalokamAMthI AvIne A bhavamAM baLadeva ane vAsudeva banyAM. baMne bhAIoe ardhA vijayane sAdhI lIdhuM. vizuddha zraddhA, apAra sukha-samRddhi temane varelI hatI. virodhI lokone dabAvI lIdhA hatA. teo eka bIjAnI sAthe snehanA taMtuthI baMdhAyelA hatA. aMte vAsudevavibhISaNa mRtyu pAmIne zarkarA prabhA nArakImAM eka sAgaropamanA AyuSyavALonArakathayo ane baLadevavItabhaye suvihita sAdhu mahAtmAnI pAsevrajyA svIkArI. prAMte pAdapopagamana anazanasvIkArIlAtakakalpamAM AdityAbha nAmanA vimAnamAM sAdhika agiyAra sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. vibhISaNa vaMzA nArakImAM potAnuM AyuSya pUruM karIne jaMbudvIpanA airAvatamAM ayodhyA nagarImAM zrIvarma rAjAno zrIdAma nAme putra thayo. zrIdAma eka divasa pharI rahyo hato tyAre vItabhaya deve tene pUrvabhavanA bhAInA snehane kAraNe pratibodha Apyo. pratibodha pAmelA zrIdAme anaMtakIjina pAse saMyama grahaNa karyuM. utkRSTa paNe cAritranuM pAlana karI brahmaloka devalokamAM caMdrAbha nAmanA vimAnamAM kAMIka nyUna daza sAgaropamanA AyuSya vALo deva banyo. kasAIputra atikaSTa sAtamI narakamAMthI nIkaLIne ghaNA bhavo sudhI bhaTakyo.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 tiryaMcanA bhavomAM ghaNA duHkhone sahana karI ghaNA karmone khapAvI nAkhyAM. zrI saGghAcAra bhASyam tyAra bAda te nadInA kAMThe rahetA gausTraMga tapasvInA putra tarIke utpanna thayo. tenuM nAma mRgazRMga pADavAmAM AvyuM. te ajJAnakaSTamAM ja masta raheto hato. eka divasa eka vidyAdhara vimAnamAM besIne jato hato. mRgazRMge A joIne niyANu karyuM. mRgazRMga mRtyu pAmIne vajadaMSTra tathA vidyujillAnA putra tarIke utpanna thayo. tenuM nAma viESTa pADavAmAM AvyuM. vajAyudha deva sarvArthasiddha vimAnathI cyavIne vItazokA nagarImAM vijyaMta rAjAnA saMjayaMta putra tarIke utpanna thayA. e saMjayaMta te ja huM chuM. zrIdAmano jIva paNa brahmaloka nAmanA pAMcamAM devalokathI AvIne jayaMta nAmano mAro bhAI thayo. teNe cAritrane grahaNa karyuM paNa kAMIka virAdhanA karI AthI te kALa karI dharaNendra deva banyo. vidhurdaSTrane mArA uparanuM vera ochuM thayuM na hatuM AthI te mane ahIM upADIne lAvyo. A vidyurdaSTe jo purohitanA bhavamAM kaSAyano tyAga karI manamAM vicAryuM hota ke mArA ja doSane kAraNe atyaMta duHsaha evuM duHkha AvI paDyuM che to tene nAga, camara, sApa, dhUmaprabhA, ajagara, atikaSTa tathA mAghavatI naraka Adi bhavomAM dAruNa duHkho sahana karavAno vAro na Avata. 'duHkho potAnA ja doSone kAraNe AvI paDe che. mATe moha vinAnA evA mokSanA sukhanI IcchA hoya to harahaMmeza krodhane jItI levo. lobha ane mohane choDI devA. A ja rIte bhavasAgarano pAra pAmI zakAze.' vidyurdaSTa ApanI upara kema vera rAkhe che AvI zaMkAnuM samAdhAna saMjayaMta kevalIe kahyuM. tyAra bAda dharaNendranI sAthe AvelA vidyAdharoe kevalI bhagavaMtane pUchyuM ke he prabhu ! bhUtakALamAM keTalA tIrthaMkaro thaI gayA ane bhaviSyamAM karelA tIrthaMkaro thaze ? 'AdinAtha prabhu Adi 12 tIrthaMkara bhagavaMto bhUtakALamAM thaI gayA che ane have vimalanAtha Adi12 tIrthaMkara bhagavaMto thaze.' saMjayaMta kevalIe javAba Apyo. vItabhaya deva tathA dharaNendra nAgarAje kevalI bhagavaMtane vinaMtI karI, 'prabhu ! amane Apa e jaNAvo ke have pachI ame baMne bhegA thaIzuM ke nahi? temaja amane samyag darzana sulabha thaze ke nahIM ?' 'bhAgyazALI ! tame baMne mathurAmAM janma lezo. mathurAnA rAjA merUmAlI ane rANI anaMtazrI tathA amitagatinA tame putra thazo. tamAruM nAma maMdara ane sumerU pADavAmAM Avaze. merUmAlI rAjA tamane baMnene rAjya ApI zrI vimalanAtha prabhu pAse pravrajyA svIkAraze ane prabhujInA gaNadhara thaze. eka divasa tamane baMnene paNa
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGkAcAra bhASyam 109 jAtismaraNa jJAna thaze, rAjyalakSmIno tyAga karazo ane vimalanAtha prabhunI pAse cAritra svIkArI siddhipadane prApta karazo. he vItabhaya deva! tathA dharaNendra nAgarAja ! tamArA baMnenA bhavo A pramANe anukrame cheH vItabhaya devanA bhava- (1) vAruNI (2) pUrNacaMdra rAjA (3) zukradevaloka (4) yazodharA (5) lAMtaka deva (6) ratnAyudha (7) azruta kalpa (8) vItabhaya (9) lAMtaka devaloka (10) maMdara-mokSa dharaNendranA bhava-(1) ratnamAlA devI (2) ayyata devaloka (3) vibhISaNa (4) vaMzAnArakImAM nAraka (5) zrIdAma rAjA (6) vyaMtara (7) jayaMta (8) dharaNendra (9) sumerU-mokSa. dharaNendra nAgarAja ane vidyAdharanI zaMkA saMjayaMta kevalI prabhunI dezanA sAMbhaLIne zamI gaI. sarvee kevalI bhagavaMtane vaMdanA karI. kevalI bhagavaMta paNa e samaye yoga nirodha karI siddhi sukhanA bhoktA banyA. saMjayaMta kevalInA bhavo- (1) siMhasena rAjA (2) zukadevaloka (3) razmIvega rAjA-(4) lAMtakadevaloka (5) vajAyudharAjA (6) sarvArthasiddha devaloka (7) saMjayaMta muni- Aja bhavamAM mokSa. saMjayaMta kevalI bhagavaMta nirvANa pAmyA.devo paNa nirvANa mahotsava manAvavA mATe pAMca nadIono jyAM saMgama thato hato tyAM AvyA ane nirvANa mahotsava ujavyo. sImanaga parvatanI zobhAmAM abhivRddhi karatu saMjayaMta kevalInuM jinAlaya devoe nirmANa karyuM. tyAra bAda badhAM ja vidyAdharoe ekatrita thaI dharaNendranA caraNamAM paDI namaskAra karyo ane kahyuM, "he svAmI Apano kopa to dekhyo, have amArI upara kRpA varasAvo ane amArI vidyA amane pAchI Apo.' dharaNendra nAgarAje kahyuM, "he vidyAdharo! tamane vidyA maLaze kharI paNa have pachI A vidyAonI sAdhanA bAda ja teno upayoga karI zakAze. paraMtu A duSTa vidyAdhara vidyudaMSTranA vaMzamAM to koIpaNa puruSone mahAvidyA kema karIne prApta nahi thAya. vidyAdharanI strIone vidyAo upasargapUrvaka duHkhe karIne prApta thaze. deva, mahAmuni ke mahApuruSanA jo darzana karavAmAM Avaze to A vidyAo atyaMta saraLatAthI prApta thaI jaze. tamAre A sImanaga parvatanA jinAlayamAM pratyeka varSe aSTAnikA mahotsava karavAno che. dharaNendra nAgarAjane sAMbhaLIne vidyAdharo paNa prativarSe aNahnikA mahotsava
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 10 zrI saGghAcAra bhASyam karavA lAgyA. vasudevahiMDI tutIyakhaDa dharaNendra nAgarAje vidyAdharonI samakSa temanA AcAranI sthApanA karI. "vidyAdhara have pachI tamAre pAMca nadIonA saMgamasthAne AThamathI laIne saMjayaMtakevaLI ane nAgarAjAno aThAI mahotsava karavo. ahIMyA vaitADhaya parvatanI baMne zreNIonA vidyAdharoe avazya bhegA thavAnuM che." A pramANe vidyAdharono AcAra sthApI dharaNendra nAgarAja devonI sAthe potAnA sthAnamAM pahoMcyA. A dRSTAMtamAM bhavyajIvonA pratibodha mATe saMjayaMta muninI siddha pratimAnI pUjA Adi kahyAM, paNa ahIMyA to prabhunI pUjA mATe bhojana banAvanAra mRgabrAhmaNanuM dRSTAMta prastuta che. arthAt eno ahIMyA mukhya adhikAra che. mRgabrAhmaNanA daSTAMtamAM agrapUjAnuM phaLa sAMbhaLI mokSa parvatanA sukhone ApanAra agrapUjA uttamabhojana, naivedya tathA phaLa AdithI sadaiva karavI joIe. phaLa naivedha tathA AhArapUjAmAM mRgApahANanuM dRSTAMta samApta. have bhavyajIvo upara vizeSa upakAra thaI zake eTalA mATe rAtrinI siddha pUjA, stuti ane pradIpAdipUjAne batAvavA mATe sAmanaga parvatano saMbaMdha batAvavAmAM Ave rAtrinI siddha pUjA AdinA viSayamAM sImanaga parvatano adhikAra vAyuratha nAmano vidyAdhara che. tenI bahena anilayazA che. eka divasa anilayazAe vasudevane lalitapuramAMthI lAvIne eka parvata upara mUkyo. vasudeve anilayazAne prazna karyo, "he komalAMginI ! tuM mane zA mATe ahIMyA lAvI che?" anilayazAe kahyuM, "A sImanaga parvata vImAnanA nAmathI oLakhAya che. vImAna parvatanI Toce dharaNendra nAgarAje AdinAtha prabhunuM jinAlaya banAvyuM che. A jinAlayanuM nAma dharaNo bheda che. A sthAne pratimAmAM rahelA AdinAtha prabhunI sAme nami ane vinamite dharaNendra nAgarAje prathamavAra vidyA ApI hatI. vaLI, A pavitra sthaLe dharaNendra eka niyama paNa banAvelo che ke A sthAne rahelA potAnA zatrune paNa je kadarthanA karaze to tarata ja teno kuLa sAva vinAza thaze. A sImanaga parvata upara acaLa tathA baLabhadrane jyAM kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM tyAM zrI vijayarAjAe paNa jinAlaya banAvyuM che ane A trIju jinamaMdira amitateje banAvyuM che. zatruo sImanaga parvata upara AvI zake tema na hovAthI tamane ahIM lAvyA che. vasudeva A saghaLI hakIkata jANI drahamAM snAna karavA mATe gayo. snAna karI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 111 jinAlayamAM jaI prabhujInI vidhipUrvaka pUjA karI. ghaNA kALa sudhI prabhubhakti karI sAMjanA samaye bahAra nIkaLyo. gAMdharvavidhithI anilayazA sAthe lagna karI rAtri pasAra karI. prAtaHkALamAM pANI ane bhUmimAM utpana thanArA puSpo lAvyA. kamalinInA patramAM nirmaLa pANI lAvyuM ane jinAlayamAM AvIne hArane ughADyuM. nisAhi Adi vidhipUrvaka jinAlayamAM praveza karyo. jinAlayanI pramArjanA karI. jinezvara prabhunI pratimAno prakSAla karyo ane caMdanAdithI vilepana karyuM.araNIkAithI agni pragaTAvyo. dhUpaghaTA pragaTAvI. caityavaMdana karI lAMbAkALa sudhI prabhubhakti karI jinAlayanuM bAraNuM aTakAvI priyA anilayazA sAthe jinAlayamAMthI bahAra nIkaLyo. vasudeva tathA tenI priyA anilayazA A pramANe pratidina prabhunI pUjA karavA lAgyA. vyaMtara devonI jema vicaraNa karato vasudeva priyAnI sAthe girikaMdarAomAM potAnA kALane AnaMdapUrvaka pasArakaravA lAgyo. eka divasa AkAza ghoDA, hAthI, ratha ane vidyAdharothI vyApta thaI gayuM. A joI vasudeve anilayazAne kahyuM, 'priye! Aje vidyAdhara samUha zA mATe tvarAthI ahIMyA AvI rahela che?" - "svAminAtha, sImanaga parvatanI A bhUmi upara eka divasano rAtri mahotsava ane bIjo aThAI mahotsava Avyo che. vasudevahiMDIH anilayazAe vasudevane kahyuM, "he Aryaputra ! vidyApradAnanI A prathama bhUmimAM jinAlayano ekarAtri vArSika utsava tathA bIjo aThAI mahotsava ujavAze. vasudevahiMDI prathamakhaMDa vidyAdharo traNa mahotsava karI potAnA samayane AnaMdapUrvaka pasAra kare che. uttarAdhyayana vRttiH be zAzvatayAtrAo che. eka aThAI mahotsava caitra mAsamAM tathA bIjo aThAI mahotsava Aso mahinAmAM Ave che. he svAminAtha ! A mahotsavane nimitte vidyAno jApa ane pUjA karavA mATe badhAya vidyAdharo ahIMyA ekatrita thAya che." vidyAdharoe sImanaga parvata upara utarIne jinAlayane praNAma karyA. sahue potapotAne ucita AvAsane zodhI lIdho. mahotsavanA pahelA divase jinAlayomAM dIvaDAo pragaTAvyA. vasudevahiMDIH vidyAdharoe dharaNobheda jinAlayanI cArebAju suzobhana karyuM. A rIte mahotsavano eka divasa pasAra thaI gayo. sUrya asta thatAnI sAthe prakAza pAtharatAM dIvaDAonI paMktine sthApI tyAre lAkho dIvaDAothI sImanaga parvata saLagI rahyo hoya tema jhaLahaLavA lAgyo.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 ra zrI saGghAcAra bhASyam priyA anilayazAnI sAthe vasudeve jinezvara prabhune praNAma-vaMdana Adi karI tyAM vidyAdharone khyAla na Ave te rIte temanA mahotsavane jovA lAgyo. eka jagyAe zAmaLI vaiDUryamAlA nAmanI vidyAdharIne joI. A vaiDUryamAlA muktine ApanAra jinezvara prabhunI bhaktithI bhAvavibhora thaIne AkhI rAta nRtya karI rahI hatI. vasudevahiMDI. tyAM zubhra ane komaLa vastronuM paridhAna karIne AvelI vidyAdharonI kulavRddhA priyadarzanAe kahyuM, "beTIvaiDUryamAlA! Aje tAre nizcaye upavAsa karavAno che. upavAsa karIne Aje traNe jagatamAM uttamottama AdinAtha prabhu ane nAgarAjanI sAme mana mUkIne tAre nAcavAnuM che, mATe audAryaguNathI yukta he putrI ! tuM have nartana karavA mATe taiyAra thA. tyAra bAda dAsIe vinaMtI karatA manane haranArI mahAkanyA bahAra AvI. mayurano kaMTha ane nIla marakata maNi sarakhA varNavALI, caMdra jevA saumya mukha maMDaLavALI vaiDUryamAlA manohara raMgabhUmimAM AvIne nRtya mATe sajja thaI. jinezvara prabhunA biMbane be hAtha joDI zira jhUkAvI namaskAra karyo. prabhunI AgaLa ja gIta ane saMgItanA tAlanI sAthe tenA caraNa nAcavA lAgyA. nRtyanA mada ane karaNa nAmanA prakAro vaDe 32 prakAranA nRtya teNIe prabhunI sAme karyA. vaiDUryamAlAnA nRtyamAM samagra rAtri vyatIta thaI gaI.dinakarano udaya thatA, vidyAdharonA samUhe A mahotsavane ujavIne potAnA nagara tarapha prayANa karyuM. vasudeva prAtaHkALe UThIne zrAvakane avazya karavA yogya sAmAyika tathA paccakhANa Adi karIne jinAlayamAM gayo. devendravallo jinasaMvidhAnaMda ItyAdi stutio dvArA teNe prabhunI stuti karI. vasudevahiMDImAM paNa kahyuM che. vasudeve prAtaHkALe zrAvakocita sAmAyika Adi ArAdhanAne samyaka prakAre karI, paccakhANane grahaNa karyuM ane tyAra bAda kAussagga, stuti tathA vaMdanA karIne puSpo cuMTavA mATe sarovaramAM utaryo. anyagraMthamAM paNa kahyuM che. zrAvaka prAtaHkALa tathA sAyaMkALa A baMne samaye stavana ane stutinI pradhAnatAvALu caityavaMdana kare. hAlamAM A caityavaMdanA devasI pratikramaNamAM AdimAM cAra thoya dvArA ane rAI pratikramaNamAM aMte cAra thoya AdithI karavAmAM Ave che. mahAnizItha ciyavaMdaNapaDikamaNuM-gAthAmAM paNa savAranA pratikramaNamAM aMte ane devasI pratikramaNamAM AdimAM thoyanuM vidhAna che. mUlAvazyaka TIkAH pUrvamAM traNa stuti karavI. A stutio UMcA zabdathI na bolavI, kAraNa ke moTethI bolavAthI garoLI AdI jIvo jAgI jAya. stuti bAda deva vAMde ane pachI "bahuvela saMdisAvaMti" Adeza mAMge.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 113 - sImanaga parvatamAMthI nIkaLavAno samaya AvI gayo tyAre vasudevejinamaMdiramAM prabhunI puSpapUjA karI ane vaMdana karI tyAMthI prayANa AraMbhya. vaiDUryamAlAnA pitAnA nagara mAtaMgapuramAM jaIne vaiDUryamAlAnI sAthe lagna karyA. vidyAdharoe A pramANe stuti, pradIpa AdithI karelI adbhuta pUjAne sAMbhaLI viknono nAza, mokSa tathA abhyadaya karanArI tIrthaMkara prabhunI pradIpa pUjAne karo. A pramANe sImanaga parvatanA caityamAM pradIpapUjA, tripUjA tathA kAusagga stuti Adino prabaMdha kahyo. A sAthe cothu pUjAtrika pUruM thayuM. avataraNaH pUjA karatAM karatAM tIrthakara prabhunI traNe avasthAone bhAvavI joIe mATe have pAMcamuM avasthAtrika graMthakAra batAve che. (5) pAMcamuM avasthAnika bhAvijja avatthatiyaM piMDatthapayattharuvarahiyattaM / chaumatthakevalittaM siddhatthaM ceva tassattho // 11 // gAthArtha - piMDasthapaNuM, padasthapaNuM ane rUparahitapaNuM e traNa avasthA bhAvavI. A traNe vasthAno artha krame karIne chaghasthapaNuM, kevalIpaNuM ane siddhapaNuM che. TIkArya gAthAnA artha dvArA ja avasthA trika samajAI jAya che. zAstramAM cAra prakAranuM dhyAna kahevAmAM AvyuM che. kahyuM che. pati prathamaM paM, tati dhyeyaM tata: pakA tanmayaH syAt tataH piNDe, rupAtItaH kramAd bhavet // A gALAmAM prathama rupastha dhyAna batAvavAmAM AvyuM che. - pazyati prathama rupa- prabhunA biMbanI sanmukha jatA prathama prabhunA rupanuM darzana thAya che. prabhunA darzana thatAM stuti AdinA pado dvArA dhyeya evA prabhunI stavanA karavAmAM Ave che. stavanA karato karato bhakta prabhumAM tanmaya banI jAya che ane tanmayatA AvatA aMte rupAtIta banI jAya che. dehamukta banI jAya che. aSTaprAtihAryAdithI yukta prabhunA biMbanAM rUpanuM darzana karavuM te rUpastha dhyAna, stuti Adi pado dvArA dhyeya evA paramAtmAnuM dhyAna karavuM te padastha dhyAna, prabhunI 989ttamA rUpa piMDamAM tanmaya banI javuM arthAt prabhunI aneka avasthAmAM magna thavuM te piMDastha dhyAna che ane rUpAtIta prabhujInA dhyAnamAM magna banavuM te rUpAtIta dhyAna che. A pramANe saMkSepamAM rUpastha Adi dhyAnano krama batAvyo. piMDastha Adi cAra prakAranA dhyAnane saraLatAthI samajAvI bhavya jIvo para upakAra karavAnI dRSTithI graMthakAra cAra dhyAnanuM svarUpa samajAve che. (1) piMDasthA pUjJAtipu harza yathAsthamUrti banAvavaM manaHTI
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 1 4 zrI saGghAcAra bhASyam tadrUpaM cAtmAnaM yad dhyAyet tadiha piNDastham // prabhunI pUjA tathA darzana karatI veLAe jinezvara prabhujInI pratimAmAM vibhinna aMga racanA karIne jinezvara prabhunA vibhinna rupo jevA ke janmAbhiSeka, rAjyAbhiSeka tathA temanI AtmAnI zakti jevI ke merU parvatane aMgUThAthI kaMpAvI devo AdinuM dhyAna karavuM tene piMDastha dhyAna kahevAmAM Ave che. () padastha dhyAna maMtrAvapu guruvevastuta tathA pAvana para papu ! vipaSa ya dhyAna tatvavAthami che. maMtra AdinA padomAM, guru tathA devanI stutinA padomAM tathA bIjA paNa uttama padomAM temaja hRdayakamaLa Adi pado-sthAno mAM je dhyAna karavAmAM Ave che tene padastha dhyAna kahevAmAM Ave che. padastha dadhyAnamAM vibhinna vibhinna kAryomAM bhinna bhinA / varNanA maMtrAkSaronuM dhyAna : (1) vighnano nAza, viSanuM mAraNa, kalyANa, zAMti, puSTi, kavitva zakti, cAritranI nirmaLatA Adi mATe maMtrAkSarone zvetavarNanA kalpIne, (2) kSobhakhaLabhaLATanA samayamAM vidgama varNa eTale ke paravALA jevA lAla varNanA maMtrAkSaronuM, (3) AkarSaNa karavAmAM aruNa varNanA eTale sUryodaya samaya jevA lAlavarNanA akSaronuM, (4) vazIkaraNa karavAmAM lAlavarNana maMtrAkSaronuM, (5) mAraNamAM kALAvarNanA, (6) moha pamADavAmAM lIlA varNanA, (7) khaMbhita karavAmAM pILA varNanA, (8) zatru mATe ardho lIlo tathA ardhA lAla varNanA (kaththAI varNanA), (9) uccATana karavAmAM ghUmADIyA varNanA, (10) bIjA upara vijaya meLavavAmAM rAjAvartaka ratna jevA vAdaLI varNanA, (11) bhayane dUra karavAmAM marakata maNinA varNanA maMtrAkSaronuM dhyAna dharavAnuM hoya che. (3) rupastha dhyAnaH svahipratimA sthitamAM yathAsthita paDyet | saMprAtihAryazomaM yat tat dhyAnamAM rupastham | suvarNa AdithI nirmAyela prabhunI pratimAmAM ATha mahApratihAryathI zobhI rahelA arihaMta prabhunA panA darzana karavA te pastha dhyAna. (4) rupAtIta dhyAnaH siddhamamUrtamalepaM sadA cidAnaMdamayanAdhAram / paramAtmAnaM dhyAyed yadrupAtItamiha tadidam // siddhigatine pAmelA, arUpI, nilepa, cidAnaMdamAM nimagna ane koInA paNa AdhAranI apekSA vinAnA evA paramAtmAnuM dhyAna karavuM te rupAtIta dhyAna che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pAka unA zrI saGghAcAra bhASyam 115 suvarNa Adi uttama dhAtuothI pratimAjInuM nirmANa karavAmAM Ave che. pratimAjI banI gayA pachI polANamAM bharelA mINane dUra karavAmAM Ave che. prabhujInuM rUpa jhagArA mAravA lAge che. A jhagArA mAratA rUpamAM rupAtIta prabhunI kalpanA karavAnI che. prabhunuM svarUpa jyotirmaya che ane rupa (pratimAnuM 5) jyotirmaya che. Ama, prabhunAM rUpamAM rupAtItanI kalpanA che. bahirAtmA tathA aMtarAtmA : vibhavazca zarIraM ca bahirAtmA nigadyate / tadadhiSThAyako jIvastvantarAtmA sakarmakaH // samRddhi tathA zarIramAM mArApaNAnA anubhavane bahirAtmA kahevAmAM Ave che. AtmA zarIrano adhiSThAtA che. arthAt zarIra AdhAra che ane AtmA Adheya che temaja karmane ja kAraNe jIvane zarIramAM rahevuM paDe che. AvI mAnyatA aMtarAtmAnI che. paramAtmA nirAto nirAkAMkSI nirvivanyo nira: | ___ paramAtmA'kSayo'tyakSo, jJeyo'naMtaguNo'vyayaH // jemanI sAme kyAre AtaMko AvatA nathI, jemanI AkAMkSAo nAza pAmI che, jeo zubhAzubha vikalpa vinAnA banyA che, jemano AtmA rAgadveSathI lepAyelo nathI, jemano AtmA avinAzI tathA IndriyathI agamya che, anaMta guNono svAmI ane jemanA jJAnAdi guNono kyAreya vinAza nathI teno AtmA paramAtmA che. yathA lohaM suvarNatvaM prApnotyauSadhiyogataH / AtmadhyAnAt tathaivAtmA paramAtmatvamaznute // tevA prakAranI auSadhiono saMyoga thAya ane lokhaMDa suvarNa banI jAya che tema AtmadhyAnamAM nimagna thayelo AtmA paramAtmA banI jAya che. A paramAtmA puruSaliMga Adi traNe liMga vinAno che, enA sarve kAryo siddha thaI gayA che, te have eka ja che. rAgAdi aMjana vinAno che, AhAthI mukta banyo che evuM paramAtmAnA svarUpanuM ciMtana paMDita puruSoe karatA rahevuM joIe. "prabhunI chaghasthAvasthA kevI rIte vicAravI" te jaNAvavA mATe AcArya bhagavaMta mULagraMthanI gAthAnA Adyapadane kahe che. NhavaccagehiM chaumatthavattthati // gAthA-12 pUrva Aipada gAthArtha - jinezvara prabhunI pratimAnA parikaramAM snAna karAvanArA devo tathA pUjA karanArAo vaDe prabhunI chaghasthAvasthA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 1 6 zrI saGghAcAra bhASyam vicAravAnI che. TIkArya pratimAjInA parikaramAM hAthInI aMbADImAM devo beThelA hoya che, temanA hAthamAM kaLaza hoya che, A kaLaza dvArA prabhune teo snAna karAve che. keTalAka devo puSponI mALAne potAnA hAthamAM dhAraNa karIne UbhA hoya che. A devo prabhunA pUjako che. A snAna karAvanArA ane pUjA karanArA devo vaDe prabhunI chadmasthAvasthA bhAvavAnI che. chaghasthAvasthAnA traNa prakAraH (1) janmAvasthA (2) rAjyAvasthA (3) zramaNAvasthA. ceIyavaMdaNa mahAbhAsamAM prasthAvasthAnA traNe prakAranI vicAraNA karavAmAM AvI cheH (1) janmAvasthAH parikaramAM devasamUhanuM nirmANa karavAmAM Ave che. A devoe potAnA baMne hAthamAM kaLazane dhAraNa karyA hoya che. A devavRMdamAM mokhare airAvaNa hAthI upara devendra beThelA hoya che. devo gIto gAI rahyAM hoya che, vAjIMtro vagADI rahyAM hoya che. meruparvatanA unnata zikhara upara janmAbhiSekanI ujavaNI karavAmAM utAvaLA thayelA karoDo devatAo (1) uttama ratnonA (2) cAMdInA (3) sonAnA tathA mizra (4) sonArUpAnA (5) sonA ratnanAM (6) rUpAratnanA (7) sonArUpA ratnanA (8) sugaMdhIdAra mATInA- A ATha prakAranA uttama kaLazo vaDe tarata janmelA prabhune snAna karAvI prabhuno janma mahotsava ati AnaMdabhera Ujave che. AvI janmAvasthAnI bhAvanA parikaramAM rahelA kaLazadhArI devone joIne manamAM karavAmAM Ave che. (cema.218-219) (2) rAjyAvasthAH prabhunA parikaramAM puSpamALAne hAthamAM dhAraNa karIne rahelA devo tathA vastra, AbhUSaNa, vilepana tathA puSpothI pUjAyelA prabhujIne dekhIne puSpamALA tathA AbhUSaNa Adi rAjabhUSaNothI zobhatA ane rAjyalakSmIne bhogavatA jinezvara prabhune bhAvavAmAM Ave che. A rIte tIrthakara prabhunI rAjyAvasthA bhAvavAmAM Ave che. (ceIya.mahAbhAsa-220) (3) zramaNAvasthA: prabhunA mastaka upara temaja dADhI-mUchanA vALa nathI te joIne prabhunI zramaNAvasthAnI bhAvanA karAya che. saMyama svIkArIne prabhu paMca muSTi loca kare che ane pachI prabhune keza pharIne ugatA nathI. AthI prabhunA mukhane joIne zramaNAvasthA saraLatAthI jaNAI jAya che. ceIyavaMdaNamahAbhAsamAM paNa kahyuM che- mavAya sI mudde gra
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 1 0 zrI saGghAcAra bhASyam diTuMpi bhuvaNanAhassa / sAhei samaNabhAvaM chaumattho esa piMDattho // 221 // keza vinAnuM mastaka tathA mukhane dekhavA mAtrathI ja prabhunI zramaNAvasthA jaNAI Ave che. A rIte chAsthAvasthAnI traNa avasthA-janmAvasthA, rAjyavasthA tathA zramaNAvasthAnI bhAvanA karavI eja piMDasthAvasthA che. chaghasthAvasthAmAM zamaNAvasthAnI ja bhAvanA karavI evo anya mataH prabhunI pratimA joIne chaghasthAvasthAmAM mAtra zramaNAvasthAnI ja bhAvanA karavI. Avo keTalAka AcArya bhagavaMtano mata che. zaMkAH A vyAkhyA pramANe "vaSyordi cha3mastha', snAna karAvanArA tathA pUjako dvArA prabhunI chaghasthA bhAvavI e kevI rIte saMgata thaze ? kAraNa ke snAna karAvanArA temaja puSpa dvArA pUjA karanArA devone dekhIne prabhunI zramaNAvasthA kevI rIte bhAvI zakAya ? samAdhAnaH chaghakALamAM AdinAtha prabhunI pAse rahIne namivinami prabhunI upAsanA-pUjA Adi kare che. temaja jyAre prabhujI dIkSA grahaNa kare tyAre devendro asurendro tathA rAjendro AvIne prabhune snAna karAve che, prabhune pUje che AvI chadmasthAvasthAnI vicAraNA zramaNAvasthAmAM karavAnI che, arthAt parikaramAM rahelA snAna karAvanArA temaja pUjakone dekhIne evo vicAra karavAno che ke devo prabhuno dIkSA mahotsava UjavI rahyAM che, namivinami Adi zramaNa banelA prabhunI upAsanA karI rahela che. namubhUrNa sUtramAM je ya aIyA siddhA' A gAthAmAM prabhunI chaghasthAvasthA bhAvavAmAM AvI che. je ya aiyA siddhA dvArA dravya arihaMta bhagavaMtone vaMdanA karavAmAM AvI che. tIrthakaranA jIvane jyAM sudhI kevaLajJAna na prApta thAya tyAM sudhI dravya arihaMta kahevAya che. dravya arihaMtone vaMdanA te prabhunI chaghasthAvasthAne vaMdana che. nami-vinamino saMbaMdhaH dorI bAMdhelA dhanuSya jevA bharata kSetramAM kozalA nAmanI nagarI che. jema amarAvatI azvinIkumAra (nAsacca) tathA suMdara ratnothI yukta che tema kozalAmAM asatya ane jugAra jevA vyasano nathI tathA suMdara ratnothI suzobhita che. kozalA nagarImAM vyasanI (vasaNa) kyAMya jovA maLatA na hatA. mAtra vasaNa (vastra) zabdano prayoga vaNakaronI zALAmAM ja thato hato. parivartana vRkSonI chAyAmAM thatuM hatuM, mArA zabda kAmadeva mATe ja vaparAto hato. mammaNa (mArgaNa) zabda bANa mATe ja vaparAto hato. (arthAt mAMgaNI nagaramAM na
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrI saGghAcAra bhASyam hatA) vaja(vayara) zabda ratnamAM ja upayogI thato hato paNa vayara (vera) nagaranA manuSyomAM paraspara na hatuM. kalaha (kalama) zabda hAthInA baccA tarIke vaparAto hato paNa kalaha jhaghaDA arthamAM vaparAto na hato. arthAt tyAM kalaha thato na hato. kozalA (ayodhyA) nagarInA rAjA RSabhadeva hatAM. RSabhadevano rAjyAbhiSeka IndramahArAjAe svahastamAM rahelA sonAnA kaLazo dvArA karyo hato. maMtromAM praNava (%) prathama che tema RSabharAjA rAjAomAM prathama hatAM. | temane karelI maMtrImaMDaLanI racanA mAtra eka rAjanIti ja hatI, kAraNa ke A prathama rAjAe pote jAte ja saghaLI vidyAo, kaLAo, vijJAna tathA zilponuM jJAna lokone ApyuM hatuM. traNeya jagatanA jIvonA rakSaNa karavAmAM samartha evA prabhunI aMgarakSA sevakonI namratA batAvatI hatI. jemanA caraNonI sevA devendro, dAnavendro tathA narendro karI rahyAM hatAM, tevAM nAthane ghoDA, hAthI, ratha, zreSTha sainiko tathA rAjAo mAtra rAjyanI vyavasthA mATe hatA. traNe bhuvananA pitA RSabhadevanA talavAra, cakra, bANa, barphI, bhAlo ane bAvala (zastra vizeSa) Adi zastro mAtra sainikonA ADaMbara svarUpa hatAM. RSabhadeve 20 lAkha pUrva kumArAvasthAmAM pasAra karyo. '3 lAkha pUrva sudhI rAjyane pALyuM.aMte potAno dIkSA samaya jANI badhAMja sAmaMtonI samakSa bharatane potAnA pada upara sthApyo. bAhubalI Adi rAjakumArone 100 deza vaheMcIne ApyAM. A samaye vaimAnika nikAyanA pAMcamA devalokanA trIjA prataramAM ATha kRSNarAjImAM IzAna Adi dizAmAM rahelA lokAMtika vimAnomAMthI lokAMtika devo Ave che. A nava lokAMtika vimAnanA nAma A pramANe che. (1) arci vimAna (2) acimAlI vimAna (3) vairocana vimAna (4) prazaMkara vimAna (5) caMdrAbha vimAna (6) sUrAbha vimAna (7) zukrAbha vimAna (8) supratiSThAbha vimAna (9) riSThAbha vimAna. A nava vimAnamAM anukrame sArasvata, Aditya, vali, varUNa,gardatoya tuSita, avyAbAdha, agni ane riSTha e pramANe devonA nAma che. A devInA parivAramAM krame karIne 707, 707, 14014, ''14014, 7000, 7007, 909, 909 ane 909 devo che. A lokAMtika devonuM AyuSya ATha sAgaropamanuM che. teo ekAvatArI hoya che. stutipAThaka jevA A lokAMtikadevo potAnA parivAra sAthe AvIne be hAtha
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 119 zrI saGghAcAra bhASyam joDI mAthu namAvI prabhune vinaMtI kare che, 'vrundrAdi nAha ! tirthaM payaTTa nAkhiyahimAya' 'he tribhuvana nAtha ! Apa bodha pAmo ane A traNe lokanA jIvonA kalyANane mATe Apa dharmatIrtha pravartAvo.' lokAMtika devo AdinAtha prabhune vinaMtI kare che ane namaskAra karIne devalokamAM cAlyA jAya che. jinezvara prabhune namavAthI jIvone devalokanI prApti thAya ja che emAM zuM Azcarya che ? Indra mahArAjAe niyukta karela kubera deva tiyagajuMbhaka nAmanA devone preraNA kare che ane A devo maNi ratna suvarNa Adi aneka prakAranI samRddhino bhaMDAra AdinAtha prabhunI pAse laI AvyA. siMghoDAnA phaLa jevA trikoNa cokamAM, traNa raste, cAra raste jyA ghaNA mArgo bhegA thAya tevA sthAne, maMdiranI chatrI Adi sthAne temaja moTA mArgomAM, nAnA mArgomAM, gocara pradeza ane zerI Adi sthAnomAM prabhu varasIdAna Apaze evI ghoSaNA karavAmAM AvI. AdinAtha prabhu pratidina sUryodayathI mAMDI prAtaHkAlanA bhojana sudhI 1 karoDane 8 lAkha suvarNamudrAnuM dAna karavA lAgyA. traNe jagata upara vAtsalyavALA ane bhuvanatrayanA svAmI prabhujIe eka ja varSamAM 388 karoDa 80 lAkha suvarNamudrAnuM dAna karyuM. jema nUtana megha potAnA jaLa dvArA pRthvInA tApane haTAve che tema pRthvInA svAmI evA prabhue jagatanA daridratA rUpa saMtApano nAza karyo. prabhujIe eka varSa paryaMta varasIdAna karyuM. tyAra bAda devendronA siMhAsana calAyamAna thayA ane teo potAnI saghaLI Rddhi ane parSadA sAthe tyAM AvyA. jaLathI bharelA suvarNanA kuMbho dvArA prabhuno dIkSAbhiSeka karyo. snAna bAda prabhu sudarzana nAmanI zibikAmAM beThA. romAMcita thayelA gAtravALA manuSyoe zibikAne AgaLathI upADI ane asurendro, surendro tathA nAgendroe zibikAne pAchaLathI upADI. caitra vada AThamanA divase sAMje deva-manuSyothI parivarelA AdinAtha prabhu siddhArtha vanamAM gayA. Aje prabhune covIhAro chaTTa hato. Indre prabhune prArthanA karI. IndranI prArthanAthI AdinAtha bhagavAne caturbhuSTi loca karyo. siddhabhagavaMtone namaskAra karyAM ane 'mama savvamakhinna pApa' mAre badhAM ja pApo have akaraNIya che evI pratijJA karI saMyamano svIkAra karyo. prabhue je cAritrano svIkAra karyo che te du:khe vahana karI zakAya tevuM che ane tethI ja bhArarupa hovAthI mana:paryava jJAna jANe huM prabhune sahAya karuM evo
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zrI saGghAcAra bhASyam vicAra karI dIkSA grahaNa karatI veLAe ja utpanna thayuM. kaccha, mahAkaccha Adi 4 hajAra rAjAoe paNa potAnI jAte ja loca karI prabhu uparanI bhaktine kAraNe prabhunI sAthe ja vratane svIkAra karyo. jema hAthInuM baccuM hAthInI pAchaLa pAchaLa jAya che tema kaccha-mahAkaccha Adi munio paNa prabhune pagale-pagale cAlavA lAgyA. sAgara jema potAnA peTALamAM asaMkhya jIvone (sattvone) samAvI zake che tema mahAna sattvazALI AdinAtha prabhu mauna dhAraNa karI vicaravA lAgyA. prabhu jyAre bhikSA mATe jAya che tyAre svAmI pratyenI bhaktine kAraNe hAthI, ghoDA, kanyA, vastro, AbhUSaNo tathA Asana Adi ApavA lAgyA, paraMtu teo bhikSAnA AcArane jANatA na hatA AthI prabhune bhikSA ApatA na hatA. prabhunI sAthe kaccha, mahAkaccha Adi munine paNa bhikSA na maLI. teo paNa sudhAthI abhibhUta thayA. kusevakonI jema A munio svAmIne ekalA mUkIne cAlyA gayA. gaMgA kAMThAnA vanamAM jaIne kaMdamULa Adino AhAra karavA lAgyA. pUrve prabhunI AjJAthI kaccha-mahAkacchanA putro nami vinami dUra-dezAMtara gayAM hatAM. teo kaccha-mahAkaccha jyAM nivAsa karatA hatA te ja mArgethI pAchA pharI rahyAM hatAM. potAnA pitAmunine joIne teo viSAdagrasta banyA ane kahyuM ke, AdinAtha jevA nAtha hovA chatAM tame zA mATe anAtha jevA dekhAvo cho? teoe paNa potAnuM vRttAMta jaNAvIne kahyuM, "putro! jema pANImAM utpanna thayelA deDakA pANI vinA rahI zakatA nathI tathA kIDAo ana vinA rahI zakatA nathI ema ame paNa pANI ane anna vinA prabhu sAthe rahI zakIe ema nathI. tame ayodhyAmAM jaIne bharatanI sevA karo. bharata tamane sahAya karaze.' nami ane vinamie kaccha-mahAkaccha muninI vAtane avagaNI AdinAtha prabhu pAse AvyA. AdinAtha prabhu sImanaga parvata upara pratimA dhAraNa karIne rahyAM hatAM. namivinamie prabhunI pAse AvIne vinayapUrvaka namaskAra karyo ane kahyuM, he nAtha ! Ape ApanA bharata Adi putrone rAjya ApyuM, have amane paNa Apa rAjya Apo. Ape amAro evo kayo avinaya dekhyo che jethI aprasanna thaIne Apa amArA praznono pratyuttara paNa ApatA nathI. jo Apa nahIM bolone to paNa amArI gati paNa Apa cho ane amArI mati paNa Apa ja cho." nami-vinami baMne jaNA A pramANeno nizcaya karIne RSabhadeva prabhune ja sevavA lAgyA. kamalinInA pAMdaDAmAM sarovaramAMthI pANI lAvIne potAnA pApapuMjano nAza karavA mATe pratidina prabhunI AgaLa bhUmi upara pANI chAMTe che. prasannatA pUrvaka prabhunI AgaLa puSpano rAzi thApe che. puSponI sugaMdhathI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 121 bhamarAono samudAya tyAM AvIne guMjArava karI rahyo che. jema caMdra ane sUrya meruparvatanI sevA kare che tema nami-vinami potAnA hAthamAM khullI talavAra laIne prabhunA baMne paDakhe UbhA rahIne rAta ane divasa prabhunI sevA kare che. traNe saMdhyAe prabhune namI dararoja eka vinaMtI kare che, svAmI ! Apane choDIne amAro bIjo koI svAmI nathI. Apa ja amane rAjya Apo.' eka divasa tyAM dharaNendra nAgarAja prabhunA caraNomAM vaMdana karavA mATe AvI pahoMcyAM. prabhunI pAse nami-vinamine mAMgatA joI temane kautuka thayuM ane kahyuM, 'he bhAgyazALIo ! tame koNa cho ? tame prabhu pAse zuM mAMgI rahyAM cho ? jyAre prabhu ApatA hatA tyAre tame kyAM gayA hatA ? prabhu to darekane IcchAnusAra dAna ApatA hatA. have to svAmInAtha niSparigrahI banI gayA che. potAnA zarIra upara paNa prabhune have mamatva rahyuM nathI. vAMsalAthI chedavAmAM Ave ke caMdananuM vilepana karavAmAM Ave to paNa prabhu prasanna thatA nathI ke nArAja thatA nathI. prabhu chadmastha che to paNa chadma eTale mAyA vinAnA che. have to A prabhu mauna dhAraNa karI aniyata paNe vihAra karI rahyAM che.' dharaNendranA A praznothI nami-vinamine lAgyuM ke jarUra ApaNA prabhuno A koIka sevaka lAge che. A ja amArI IcchA pUrI karaze. nami-vinamie Avo vicAra karI gaurava sAcavavA pUrvaka dharaNendrane kahyuM, 'ame A ja prabhunA dAsa chIe. prabhunA ja AdezathI ame dUra dezamAM gayAM hatAM. ame ahIMyA hatA nahi ne prabhue to potAnA badhA putrone rAjya ApI dIdhuM !' jo ke prabhue potAnI pAse raheluM badhuM ja ApI dIdhuM che to paNa mahApuruSonI upAsanA kyAreya niSphaLa jatI nathI. pahuNo atthi na asthi va iya ciMtA no kayAvi kAyavvA / kiMtu viheyA sevA sayakAlaM sevagajaNeNa // potAnA prabhunI pAse che ke nahi tenI ciMtA kyAreya paNa dAse karavI na joIe, paraMtu sevake harahaMmeza potAnA svAmIno vinaya karatA ja rahevAno che.' nami ane vinaminI A IcchA sAMbhaLI dharaNendre temane kahyuM, 'bhAI! tamAre jo rAjya joIe che to tame cakravartI bharatanI sevA karo. svAmIno putra paNa svAmI jevo ja gaNAya che.' nami ane vinamine pharIthI A pramANe kahetA dharaNendrane teoe pratyuttara Apyo, 'prabhue chelle sAMvatsarika mahAdAna ApI badhA lokonI AzAne pUrI karI, page lAgelI dhULanI jema ramatA ramatA rAjyanA bhArane choDI dIdho che. prabhu chadmastha hovA chatAM mAyA vinAnA che chatAM paNa dInaduHkhIyAonI IcchAne pUrI karavA mATe
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1rara zrI saGghAcAra bhASyam ciMtAmaNi ratna jevA che. ciMtAmaNi ratna sadeza nAthane meLavIne zA mATe ame bIjA svAmIne karIe? evo koNa hoya ke je kalpavRkSane meLavIne paNa keraDAnA vRkSane seve? ame to traNe jagatanA nAtha evA prabhune choDIne have bIjAne prArthanA paNa nathI karavAnA. zuM cAtaka kyAreya paNa varasAdanA varasatA pANIne choDIne anya jaLanI IcchA kare che kharA? bharata AdinuM kalyANa thAya, paNa tame zA mATe amArI ciMtA karo cho? amane je maLavAnuM che te prabhu pAsethI ja maLe. zA mATe amAre bIjA pAse mAgavAnI jarUra? ame jinezvara prabhunA vacano sAMbhaLyA che ke je sthira hoya che tene saMpatti maLI ja jAya che. tethI ame utsuka nahi thaIe, jema utsuka thayelA pelA mugdha mANase morano kAgaDo banAvI dIdho. utsukatA upara mugdha puruSanuM daSTAMtaH eka puruSa hato. te janmathI ja nidhana hato. bAlyavayamAM ja tenAM mAtApitA mRtyu pAmyA hatAM. te saMpatti mATe ghaNA sthAne bhaTakyo, paNa tene saMpatti maLI nahI. kahyuM che. dUra vaccapha puriso hiyaNa rijha sayatnasuthvIrUM 1 tatthavi puvvakayAiM puvvagayAiM paDikkhaMti // mAnava potAnA hRdayamAM saghaLA sukhone meLavavAnI IcchA rAkhI dUra dUra jAya che, paNa te sthAne tenI pahelA pahoMcI gayelA ane pUrvabhavamAM upArjelAM karmo tenI pratIkSA karatA hoya che. A nirdhana puruSa eka divasa eka jaMgalamAM pahoMcI gayo. tyAM eka prAcIna devAlayamAM ghaNA upavAsa karI eka yakSarAjane prasanna karyA. prasanna yakSarAje tene svapnamAM kahyuM- "bhAI, ahIM dararoja eka mora eka eka sonAnA pIMchAne mUkIne jaze. tuM A pIMchAne eka eka karIne grahaNa karaje. tuM tethI dhanADhaya thaIne sukhI thaIza." te svapna dekhIne beTho thaIgayo. are ! A zuM? evo vicAra karato hato tyAM pelo mora AvI pahoMcyo. ghaNIvAra sudhI more nRtya karyuM ane eka pIMchAne mUkIne te gayo. AvuM ghaNA divasa sudhI cAlyuM. eka divasa pelA puruSane vicAra Avyo ke ahIM keTalA samaya sudhI rahevuM? enA karatA to moranA A pIMchAone eka sAthe ja laI lauM. Avo vicAra karI A gAMDAe bIje divase mora nAcI rahyAM bAda jyAM badhAM ja pIchAM levA gayo tyAM mora kAgaDo banIne UDI gayo. kahyuM che. atyAra sarvavAryeSu svara #AryavinAzinI varamALA mUrve madhUro vaaysiikRtH||
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 1 23 badhA ja kAma zAMtithI karavA, kAraNa ke utAvaLa kAryane bagADe che. pelo mUrkhA raghavAyo banyo ane sonAnA pIMchA ApanAro mora kAgaDo banI gayo. mora kAgaDo banIne UDI gayo, AthI mUrkha mANasavilakho paDyo. krodhe bharAyelA yakSe paNa pUrve ApelA sonAnA pIMchAne harIne, tene dUra pheMkI dIdho. moranA pIMchA harAI jatA te pAcho duHkhI duHkhI banI gayo." nami ane vinaminI A vAta sAMbhaLI dharaNendra nAgarAja stabdha banI gayAM ane temaNe kahyuM, 'bhAI, huM prabhuno sevaka dharaNendra nAgarAja chuM. A ja svAmI sevavA yogya che ane bIjAnI sevA ame nahi karIe evI tamArI pratijJA dhruva tArAnI jema nizcaLa che.kharekhara tamane dhanyavAda che. tame jema A prabhunA sevaka cho tema huM paNa A ja prabhuno sevaka chuM. tame je prabhunI sevA karI che tenA ja phaLa tarIke huM tamane vidyAdharAdhipatipaNuM ApuM chuM. A phaLa tamane prabhunI sevAthI ja maLyuM che tema gaNajo paNa bIjAnI sevAthI nathI maLyuM evuM samajajo. A vAta sAcI che. kAraNa ke aruNodayane kAraNe thayelo prakAza paNa sUryano ja mAnavAmAM Ave che. nami vinamite dharaNendra A pramANe samajAvI pATha mAtrathI siddhi thavA vALI gaurI-prajJati Adi aDatAlIsa hajAra vidyAo ApI ane kahyuM, "vaitADhya parvata upara jaI baMne zreNimAM uttamanagarone sthApI niSphaTakapaNe rAjya karo." nami ane vinamie AdinAtha prabhune namaskAra karI puSpaka nAmanuM vimAna vikuvyuM. dharaNendranI sAthe besIne teo vaitADhya giri tarapha cAlyA. teoe paNa mAtApitAnI pAse temaja ayodhyAmAM jaIne bharata mahArAjAne jaNAvyuM ke amane A samRddhi prabhunI sevAthI prApta thaI che. tyAM jaI harakhaghelA banelA nami vinamie potAnA svajanone parivAra sahita vimAnamAM besADyA ane kSaNavAramAM teo vetAryo parvata upara pahoMcyA. 25 yojana uMcA, 50 yojana vistAravALA, rajatamaya, cAra zreNivALA, siddhAyatanathI zobhatA, nava kUTavALA AvatAThya parvata upara bhUmitalathI dazayojananI uMcAI upara dazayojana vistAravALI uttara zreNimAM pa0 nagaro ane dakSiNa zreNimAM 60 nagaro vasAvyA. rathanUpura cakravAlamAM namie nivAsa karyo. vinamie gaganavallabha nagaramAM nivAsa karyo. bhaktithI bharelA namivinamie zrI AdinAtha prabhu ane dharaNendra nAgarAjanI *dakSiNa zreNimAM 50nagara namie vasAvyAM ane rathanUpura cakravAlamAM nivAsa karyo. uttarazreNimAM 60 nagara vinamie vasAvyAM ane gaganavallabhanagaramAM nivAsa karyo. (triSaSTi zalAkA-parva-1-sarga-3)
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 zrI saGghAcAra bhASyam pratimA sthApI. Avazyaka cUrNi : purepu mayAM samasAmI tevayaM vi3- nagaromAM AdinAtha prabhu ane devatAnI pratimA sthApI. nami-vinami traNe saMdhyAe chadmasthAvasthAmAM rahyAM chatAM virAgI evA prabhunI pUjA karavA lAgyA ane dhyAna dharavA lAgyA tathA susiLa zvatthAt stotra dvArA stuti karavA lAgyA. AdinAtha prabhue sarvavirati aMgIkAra karyAne 1 varSa vItI gayuM. tyArabAda prabhujI gajapurI nagarImAM padhAryA. gajapurInagarImAM bAhubalInA putra somaprabha tathA dhAriNIno putra zreyAMsa kumArAvasthAmAM hato. A zreyAMsa kumAre AdinAtha prabhunA Agamana pahelA svapra dekhyuM ke ghaDAnA pANIthI meruparvata dhoIne ujjavaLa banAvyo. rAjA somayazAe paNa eka svapna dekhyuM ke zreyAMsanI sahAyathI sainikoe zatruonA sainyane jItI lIdhuM tathA subuddhi zeThe svapra joyuM ke sUryathI chUTA paDelA sUryanA hajAro kiraNone pAchA sUryamAM AropatA sUryanuM maMDala prakAzita banyuM. zreyAMsakumAra, rAjA tathA subuddhi zeThe potapotAnA svapra ekabIjAne kahyAM. svaprano artha teo sArI rIte jANatA na hovAthI teoe kahyuM ke merUnI ujjavaLatA, zatruono jaya ane prakAza kumAre karyo che mATe A phaLa kumArane ja prApta thaze, ema kahI teo sahu svasthAne gayA. AdinAtha prabhu zreyAMsakumAranA ghara tarapha AvatA hatA. traNe jagatanuM rakSaNa karanAra, DAbA khabhA upara sthApelA tIrthaMkaranA veSabhUta devadRSyathI vibhUSita tathA bIjA AbhUSaNothI rahita prabhune joI zreyAMsa kumArane vicAra Avyo ke AvA AkAravALA prabhu meM kyAMka joyA che. Avo uhApoha karatA tene jAtismaraNa thayuM. 'pUrva mahAvidehamAM puSkalAvatI vijayamAM puMDarikiNI nagarImAM rAjA vajasene rAjyano tyAga karyo. saMyamane grahaNa karI tIrthaMkara thayA. temaNe pharamAvyuM ke vajanAbha, bAhu, subAhu, pITha ane mahApITha sarvArthasiddhamAM jaI bharatakSetramAM janma laI anukrame jinezvara, cakravartI, bAhubalI ane be jaNA strIrUpe thaze.' zreyAMsakumAre jAtismaraNajJAnathI jANI ghaNA harSane vahana karato atyaMta utAvaLo thaIne prAsAda uparathI utaryo. nagarajano jenA guNagAna karI rahyA che evA zreyAMse sarvottama ane traNe jagatanA nAtha AdinAtha prabhune traNa pradakSiNA ApavA pUrvaka praNAma karyA. kuzaLa zreyAMse ayodhyAthI AvelA amRta sarakhA mIThA zeraDInA rasathI prabhune pAraNu karAvyuM. A avasare paMcadivya pragaTa thayA. eja samaye zreyAMsanA pitA somaprabharAjA AvI pahoMcyA. temaNe zreyAMsane
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 125 pUchyuM, 'he zreyAMsa! tane prabhune IkSurasa apAya te kevI rIte khyAla Avyo ? tyAre zreyAMse pitAne javAba Apyo, 'pitAjI, meM ATha bhava prabhunI sAthe vitAvyA che. zreyAMsakumAra ane AdinAtha prabhunA bhavoH ghAtakIkhaMDa dvIpamAM pUrva mahAvidehamAM ane temAM paNa maMgalAvatI vijayamAM pUrvakALe naMdi nAmanuM grAma che. tyAM nAgila ane nAgazrI nAmanA pati patnI che. tene sAta dIkarIo che. sulakSaNA, sumaMgalA, dhannI, subbI, ubnI, chADi ane nirnAmikA temanA nAma che. eka divasa nirnAmikAe pADozInA bALakonA hAthamAM ghaNA lADu dekhyA. tene mAtA pAse lADunI mAMgaNI karI. lADu mATe mAtAe tene lAkaDA lAvavA mATe kahyuM. te aMbaratilaka nAmanA parvata upara caDhI nirnAmikAe tyAM padhArelA yugaMdhara nAmanA kevaLI bhagavaMtane potAnA duHkhanuM kAraNa pUchyuM. prabhue tene cAre gatinA duHkho samajAvyA ane kahyuM ke pUrvabhavamAM te dharma nathI ArAdhyo tethI tane A bhavamAM duHkha maLyuM che. prabhunI dezanA sAMbhaLI samyakatva ane zrAvakadharmane svIkAryo. aMte teNe aNasaNa karyu. lalitAMga nAmanA deve svapramAM AvI tene niyANuM karAvyuM. nirnAmikA aNasaNa karI IzAna devalokamAM zrI prabha nAmanA vimAnamAM utpanna thaI. tyAMthI cyavIne puMDarikiNI nagarImAM vajrasena cakrInI zrImatI nAme putrI thaI. udyAnamAM kevaLajJAna utpanna thatAM kevaLa mahotsava karavA mATe devo AvavA lAgyA. devone AvatA dekhI zrImatIne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. mAro pati lalitAMga hamaNAM kyAM haze evuM jJAna na hovAthI zokAkuLa nimikAe mauna dhAraNa karyuM. tenA maunanA rahasyane samajavA mATe paMDitA nAmanI dAsI citrapaTa laIne vajrasena cakrInA varasagAMThanA divase rAjAo AvatA hatA tyAre mArgamAM UbhI rahI. lohArgalanA rAjA vajAMghane A citrapaTane joI jAtismaraNa thayuM. vajAMghanI sAthe zrImatInA lagna thayA. vajrasena rAjAnA putra puSkarapAle potAnA ja virodhI sAmaMtone dabAvavA mATe vajajaMghane vinaMtI karI. vajajaMghe sainya sAthe jaIne zaravaNavanamAM puSkarapAlanA sAmaMtone dabAvI dIdhA. tyAMthI pAchA pharatA mArgamAM kevaLI bhagavaMtane annAdinuM dAna karyu ane tene dIkSAnA manoratha jAgyA. eka divasa vajAMgha tathA zrImatIe vicAra karyo ke ApaNe have putrane rAjagAdI upara besADI daIe. paNa putre to e ja rAte viSano dhUmADo karyo ane vajajaMgha tathA zrImatI sutelI avasthAmAM mRtyu pAmyA. tyAMthI teo uttarakurumAM yugalika banyA. tyAMthI saudharma devalokamAM deva banyA. tyArabAda jaMbudrIpanA videhamAM kSitipratiSThita nAmanA nagaramAM suvidhi nAmanA vaidyanA putra jIvAnaMda tarIke lalitAMgano jIva utpanna thayo. svayaMprabhAdevIno jIva kezavadatta
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 zrI saGghAcAra bhASyam nAme zreSThiputra thayo. jIvAnaMda tathA kezavadatta Adi chaye mitroe dIkSAno svIkAra karyo. chaye mitro acyutamAM devapaNe sAthe ja utpanna thayA. tyAMthI lalitAMgano jIva jaMbudrIpanA pUrvavidehamAM paMDirikaNI nagarImAM vajranAbha tarIke utpanna thayA ane svayaMprabhAno jIva temanA sArathI tarIke utpanna thayo. baMne jaNAe tIrthaMkara zrI vajasena bhagavAna pAse dIkSA svIkArI ane sarvArthasiddhamAM deva banyA. pitAjI! tIrthaMkaraprabhu vajrasena pAse meM sAMbhaLeluM ke vajranAbha bharatakSetramAM prathama tIrthaMkara thaze. A ja prabhu RSabhadevane jotA mane jAtismaraNa thayuM ane jANyuM ke badhAM ja tIrthaMkaro eka devadUSyane dhAraNa karanArA hoya che. teo jinaliMgamAM tIrthaMkara thAya che. paraMtu anyaliMga, sAdhuliMga ke gRhasthaliMgamAM tIrthaMkara thatAM nathI. mArA ane AdinAtha prabhunA A pramANe bhavo thayA che. (1) nimikA (2) lalitAMga- svayaMprabhA (3) zrImatI-vajaMgha (4) yugalika-manuSya (5) saudharma devamAM deva (6) kezava-jIvAnaMda (7) acyutamAM deva (8) vajranAbha-sArathI (9) sarvAsiddha (10) AdinAtha- zreyAMsa. zreyAMse potAnA pitA somaprabhane A vAta jaNAvI. zreyAMsanI vAta sAMbhaLI pitA tathA tenA parivArajano paNa bhaktithI have bhAtapANI vahorAvA lAgyA. zreyAMsa dvArA jyAM prabhune IkSurasathI pAraNuM karAvyuM tyAM pITha banAvavAmAM AvyuM. tyArathI Adikara maMDalanI prasiddhi thaI. dharaNendra nAgarAjAnA vacanathI namie dakSiNa dizAmAM rathanUpura cakravAla nagaramAM ane uttaradizAmAM vinamie zrI gaganavallabha nagaramAM nivAsa karyo. prabhu pratye bhaktivaMta banelA nami vinamie potAnA badhAM ja nagaromAM AdinAtha prabhu ane dharaNendranAgarAjanI sthApanA karI. dharaNendra nAgarAje paNa A vidyAdharo vidyAbaLanA abhimAnathI aMdha banI anyAya anIti na kare mATe eka maryAdA sthApI. 'zrI jinezvara bhagavaMto, jinacaityo, mahAmunio, tadbhava mokSagAmI ane yugala (mithuna)no je parAbhava karaze te tarata ja vidyAbhraSTa thaze.' A maryAdAne ratnanI bhIMta upara lakhIne nami-vinamine vidyAdharapati tarIke sthApIne dharaNendra zIghra aMtardhyAna thayA. zuddhaAzayavALA nami-vinami chadmasthAvasthAmAM rahelA prabhunuM dhyAna dharatAM dharatAM ane A rAjyAdi prabhunI caraNasevAnI upAsanAnuM phaLa che evuM vicAratA vicAratA avazya phaLadAyaka AdinAtha prabhunI traNe saMdhyAe pUjA karavA lAgyA. ane potAnA samayane doguMdaka devanI jema pasAra karavA lAgyA. AdinAtha prabhue dIkSA lIdhA bAda eka varasane aMte prabhune bAhubalInA putra somaprabha ane somaprabhanA putra zreyAMse gajapuramAM IkSurasathI pAraNu karAvyuM. tyArabAda
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 zrI saGghAcAra bhASyam prabhu bahalIdeza, aMDa baIla, yonaka viSaya, pallaka deza ane suvarNa bhUmimAM chasthAvasthAmAM vicArIne te te dezone bhAvita karavA lAgyA. eka hajAra varSa pasAra thayA bAda phAgaNa vada 11 nA divase purimatAla nagaramAM zakaTamukhavanamAM AdinAtha prabhune kevaLajJAna prApta thayuM. prabhue jema rAjyaavasthAmAM nayamArgane pravartAvyo hato tema have samya dharmamArgane prakAzatA prabhu potAnA caraNAraviMdathI vasudhAtalane pavitra karatA vicaravA lAgyA. eka divasa nimi-vinami vidyAdharoe potAnA rAjyanA bhArane potAnA putro upara nAkhIne AdinAtha prabhunI pAse saMyamadharmano svIkAra karyo. caraNasottarI ane karaNasIttarInuM suMdara pAlana karI aMte aNasaNane svIkAryuM. puMDarika parvatamAM be kroDa munibhagavaMtonI sAthe mokSagatine pAmyA. he bhAvukajIvo! vidyAdharendra nimi-vinaminA caritrane sAMbhaLI harahaMmeza caityavaMdanAnA kALe prabhunI chadmasthAvasthAnuM smaraNa karavuM. nami vinami vidhAdharendrano saMbaMdha samApta. kevalI avasthA paDihApaMdi triyaM - gAthA-12 pUrvArdha dvitIya pAda - ATha pratihAryadekhI prabhunI kevalI avasthA bhAvavI. TIkA jinezvara prabhunI pratimAnA parikaramAM nirmANa karavAmAM Avela prAtihAryo dvArA jinezvara prabhunI kevalI avasthAne maMtriputra devadattanI jema bhAvavI. prAtihArya : devendro dvArA niyukta karAyelA devo prabhunI AgaLa sadaiva pratihArInI jema rahe che mATe A devone pratihAra kahevAya che. A devo jenuM nirmANa kare che te azokavRkSa Adine prAtihArya kahevAmAM Ave che. ATha prAtihArya- ni na pAkide sopata vasusumavudritibaeNk ! camarAI siMhAsaNa bhAmaMDala bheri chattatayaM // (1) azoka vRkSa (2) kusumavRSTi (3) divyadhvani (4) cAmara (5) siMhAsana (6) bhAmaMDala (7) bherI (8) traNachatra (1) azokavRkSaH parikaramAM upara kaLaza hoya che. A kaLazamAM upara azoka vRkSa (AsopAlava)nA pAna hoya che. A pAna dvArA sadAya vikasita, gheghUra vRkSa lAla parNothI zobhatA, savAyojananA vistAravALuM ane vizALa sAlavRkSathI yukata azokavRkSanI vicAraNA karAya che. kevaLajJAnanI prApti thayA bAda jinezvara prabhunI upara prabhunA zarIrathI bAragaNI uMcAIvALA azokavRkSanuM nirmANa devo dvArA karavAmAM Ave che. kahyuM che- sadiya no piduno vattIsapUsigo 3 varasa !
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zrI saGghAcAra bhASyam sesANa ceiyadumA sasarIrA bArasaguNA u // azoka vRkSa savAyojananA vistAravALuM hoya che. prabhuvIranuM azokavRkSa batrIza dhanuSya UMcu hoya che. bAkInA tIrthaMkarone potAnA zarIrathI bAra gaNu uMcu hoya che. (2) puSpavRSTi : parikaramAM mALA dhArako ghaDavAmAM Avela hoya che. tenA dvArA vikurvelA tathA jaLa-sthaLamAM utpanna thayelA UMdhA bITaDAvALA, sugaMdhI tathA pAMcavarNanA puSponI samavasaraNanI bhUmimAM karelA jAnu pramANa vRSTinI vicAraNA karAya che. zaMkA : sacittanA saMghaTTAno paNa tyAga karyo che tevA sAdhu bhagavaMtone tAjA puSponA rAzi uparathI cAlavuM kevI rIte yogya gaNAya? uttaraH A zaMkAnuM samAdhAna karatA keTalAka evo javAba Ape che ke jyAM sAdhu bhagavaMto hoya tyAM devatAo puSpanI vRSTi karatA nathI. keTalAka kahe che ke A samAdhAna barAbara nathI kAraNake sAdhu bhagavaMto jyAM hoya tyAM puSpavRSTi na kare paraMtu anyatra sarvatra karatA hovAthI sAdhu bhagavaMto te te sthAne gamanano abhAva thaI jaze. AvI Apatti na Ave teTalA mATe teo kahe che ke sAdhu bhagavaMto jyAM hoya tyAM puSpo vikurvelA hovAthI sacittano saMghaTTo thato nathI. A saMmAdhAna paNa barAbara nathI kAraNake samavasaraNamAM karAtI puSpavRSTimAM te puSpo ekalA vikurvelA ja nathI paNa jaLa tathA sthaLamAM utpanna thayelA paNa hoya che. AgamamAM paNa kahyuM che : vidvArUM muai nanathanayaM vidhvaMsumanIri / paiti samaMteNaM dasaddhavaNNaM kusumavAsaM // Abhiyogya devo sarvadizA ane vidizAmAM pAMcavarNanA jala ane sthaLamAM utpanna thayelA puSpanI vRSTi kare che. A phulonA bITa nIcenA bhAgamAM hoya che ane pAMdaDI upara hoya che. A puSponI gaMdha pradhAna ane prabaLa hoya che. A badhA samAdhAnomAM aMte bahuzruta puruSoe A pramANe samAdhAna karyu chejema paramAtmAnA aciMtya prabhAvathI samavasaraNanA eka yojana pramANa kSetramAM paNa aparimita devo tathA manuSyonI bhIDa hovA chatAM paNa ekabIjAne koIpaNa jAtanI pIDA thatI nathI tema sAdhu bhagavaMto puSpo upara cAle chatAM puSpone kAMIpaNa pIDA thatI nathI. tattva tu kevalI gamyuM - kharuM rahasya kevalI bhagavaMto jANe. . (2) divyadhvani : prabhujInI pratimAnA ubhaya paDakhe vINAdhArakonI mUrti hoya che. A mUrti dvArA bhaktithI bhAvavibhora banelA devavRMda dvArA veNu vINA Adi vAghane anusaranAruM, mAlakoSa Adi grAmarAgathI manohara, amRtanA rasa nitaratA hoya tevA tathA saghaLAya lokone AnaMda ApanAra divyadhvaninuM smaraNa thAya che. bahuzruta AcArya bhagavaMto A viSayamAM eka vAta kahe cheH joke prabhujIno dhvani anupama che to paNa prabhujI jyAre dezanA Ape che tyAre atyaMta bahumAnathI prerAyelA
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 zrI saGghAcAra bhASyam ane prabhujInA paDakhe rahelA devo tIrthakaranA sarvottama puNyane kAraNe ati manohara veNuvINA Adi vAdyothI prabhunI vANImAM sUra pUre che. Ama, prabhuno dhvani to divya ja che to paNa emAM devatAo sura pUre che te gauNa che ane bhagavAnanA prAtihArya paNAmAM virodha nathI Avato. (4) bhAmaMDala: jinezvara prabhunA mastakanI pAchaLa camakato, ujjavaLa akhaMDa ane sUryanA maMDala jevo AkAra hoya che. A AkAra dekhI prakRtithI dedIpyamAna prabhunA zarIramAMthI nIkaLatA tejanA rAzine devo ekatrita kare che evI kalpanA karAya che. A ekatrita karelA teja puMjathI devo prabhunA mastakanI pAchaLa tejanAvalaya jevuM bhAmaMDala banAve che jethI prabhujInuM rUpa sukhapUrvaka joI zakAya che ane rAtrimAM aMdhakArano nAza thAya che. AvA bhAmaMDalanI vicAraNA prabhunA mastakanI pAchaLa rahelA tejovalaya joIne karavAmAM Ave che. (5) bherIH traNa chatranI upara zaraNAI vAdako parikaramAM banAvavAmAM AvelA hoya che. A zaraNAIvAdakone dekhIne devadaMdubhinuM smaraNa thAya che. A devadaMdubhine devatAo vagADe che. A daMdubhinA madhurA dhvanithI gaganamaMDalane saMgItamaya banAvavAmAM Ave che. devatAo A divya bherI prabhujInI AgaLa vagADe che. (6) cAmara (7) siMhAsana (8) chatratraya. A traNa atizayono artha pragaTa tIrthaMkaraprabhu zivalakSmIne varI gayA che to paNa tIrthaMkara prabhunI pratimA ATha mahAprAtihAryathI yukta banAvavAmAM Ave che tenuM kAraNa pratimAjInA darzana karIne prabhujInI prAtihAryanI Rddhine smaraNa karavuM e che. caityavaMdanA mahAbhAsamAM Aja vAta raju karavAmAM AvI che. iya pADiherariddhI aNanna sAhAraNA purA Asi / kevaliyanANalaMbhe titthayarapayaMmi pattassa // 223 // kevaLajJAna prApta thayA bAda tIrthaMkara padavIne prApta thavAthI bIjA koIne prApta nahI thayelI evI ananya prAtihAryanI samRddhi paramAtmAne (siddhigatine pAmatA pahelA tIrthakarapaNAmAM) hatI. jiNariddhidaMsaNatthaM evaM kArei koi bhttijutto| pAyaDiyapADiheraM devAgamasohiyaM biMbaM // 27 // jinezvara prabhunI RddhinuM darzana karAvavA mATe bhakti sabhara AtmAe prAtihAryothI yukta ane devonA AgamanathI zobhita jinezvara prabhunuM jinabiMba banAvavuM. muttipayasaMThiyANavi parivAro pADiherapAmukkho //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrI saGghAcAra bhASyam paDimANa nimmavijjai avatthatigabhAvaNanimittaM // 82 // mokSamA gayela paramAtmAonI pratimAnI AgaLa ATha mahAprAtihAryAdi parivAra avasthAtrikanI bhAvanA mATe banAvavAmAM Ave che. bharata cakravartIe aSTApada parvata upara zrI AdinAtha prabhunA stUpanI upara aSTamahAprAtihAryathI yukta pratimAnuM nirmANa karyu. mahApuruSagraMtha : AdinAtha prabhunA nirvANa udezamAM paNa A ullekha karavAmAM Avyo che- bharata mahArAjAe vardhakIratnane Adeza karyo ke A uttuMga girirAja upara maNi suvarNa ane ratnathI yukta ane sonAnI pratimAthI saMpUrNa so stUpanuM nirmANa karo. eka eka stUpamAM maNiratnathI vibhUSita 500 dhanuSya pramANanI eka eka pratimA ATha prAtihAryathI sahita banAvavI. bAkInA stUpamAM krame karIne kevalI bhagavaMtanI pratimA sthApavI. prathamastUpamAM birAjamAna karela, 500 dhanuSya pramANanI tathA ATha mahAprati hAryathI yukta AdinAtha prabhunI pratimAne bharatarAjAe namaskAra karyo. A pATho dvArA prabhujInI pratimA prAtihAryavALI siddha thAya che. prabhunI kaivalI avasthAne bhAvanAra maMtriputra devadattanI kathA : aneka vijayanA samUha rUpa jaMbudvIpa nAmano dvIpa che. caMdranI soLamI kalAnA AkAravALuM bharatakSetra che. A bharatakSetramAM lokanA prabhAvathI suMdara kALa nAmano araghaTTa che. bAra ArA rUpa tenA deDha cakra che. A kALa araghaTTanI sAthe utsarpiNI ane avasarpiNI nAmanA gardabhanI atidIrgha paMkti joDAyelI che. divasa ane rAtri rUpI nibiDa ghaTamALA manuSyonA AyuSya rUpI jaLane bharI bharIne khAlI kare che. pANI pIdhA vinA ane cAro khAdhA vinA ja caMdra ane sUrya rUpI baLado A ghaTamALAne bhamADyA kare che. karmapariNAma nAmano kuTuMbI saMsArI jIvono samaya pasAra thAya te mATe kALa araghaTTane bhamAvI rahyo che ane kSaNavAra mATe paNa virAma nathI leto. A bharatakSetramAM kyArA jevI caMpAnagarI che. jitArI nAmano rAjA che tene zivadatta nAmano zreSThamaMtrI che. vasaMtasenA nAmanI maMtrInI patnI che. eka divasa vasaMtasenA potAnA AMgaNe putra na hovAthI duHkhI thaI gaI. tyAre zivadatte tene kahyuM, 'he priye! tuM hamaNA kema duHkhI dekhAya che? te zA mATe bhojanane paNa choDI dIdhu che?' 'svAminAtha! putranA abhAva vinA bIjuM mane kAMI duHkha nathI. pANImAM paDelI nAnI ghaDulI (jyAM sudhI ghaDulImAM pANI na bharAya tyAM sudhI) kSaNa vAra mATe dekhAya che paraMtu putra vinAnuM kuLa to thoDAka samaya sudhI paNa rahetuM nathI.' maMtrI vasaMtasenAne sAMbhaLI duHkhI thaI gayo ane kahyuM, 'he priye! puruSa je kArya puruSArtha sAdhya tathA matisAdhya hoya tene to koIpaNa rIte sAdhI zake che, paraMtu je
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 131 bhAgyAdhIna che te kArya to kevI rIte karI zakAya? chatAM paNa tuM viSAda nahI kara. huM kuLadevInI ArAdhanA karIne tArI IcchA purI karI laIza. maMtrIpatnI vasaMtasenAne A vAta gamI gaI. maMtrI tyAra bAda rAjAnI pAse gayo ane potAnA gharanuM vRttAMta rAjAne jaNAvyuM. rAjAnI pAse daza divasanI anujJA lIdhI. rAjAnI AjJA meLavI lIdhA bAda potAnA ghare AvI alaMkAra bhojana Adino tyAga karI gharanA eka khuNAmAM kuzanA Asana upara besI maMtrI kuLadevatAnuM smaraNa karavA lAgyA. sAtamA divase kuLadevIe maMtrInA sattvanI parIkSA karavA mATe ghaNA bhayaMkara dazyo batAvyA. maMtrInuM mana kSobhAyamAna nahI thayeluM jANI kuLadevI harSita thaI. pratyakSa thaIne maMtrIne darzana ApyuM. maMtrIzvara! tamane game te mAMgo'. - "he devI! tame zuM mane jANatA nathI jethI karIne tame mane ema kaho cho ke game te varadAna mAMga. devI, mane tame mAru ISTa ApI do." maMtrI! mAru mana azAMtithI gherAyeluM che tethI mane khyAla nathI Avato ke mAre tane zuM ApavuM 'devI! tamArA mananI A muMjhavaNanuM kAraNa zuM che? maMtrI! mArI muMjhavaNanuM kAraNa e che ke tane saMtAnanI IcchA che paNa moTo thayelo tAro putra tane ghaNo daridra banAvaze. tAru sattva joIne huM eka gaDamathalamAM paDI chuM ke tane putra Apavo athavA bIjuM kAI ApuM. AthI ja meM tane kahyuM ke tane game te mAMga" kuLadevInI A vAta sAMbhaLI maMtrI bhayabhIta banI gayA ane vicAravA lAgyA ke A kevI garIbAI! A garIbAI vagara mote mota che. A garIbAI duSkALa na hovA chatAM ya bhUkhamaro che, have mAre zuM karavuM? AvA vicAramAM paDelA zivadatta maMtrIne pharIthI devIe kahyuM, "vatsa! tane game te mAMgIle." zivadattamaMtrIe tarata ja putranI mAMgaNI karI dIdhI. kuLadevIe paNa "tathAstu' kahIne tenI IcchA pUrI karIne maMtrIne kahyu, "vatsa! tane putraprApti thaI ja jaze. temAM tuM zaMkA rAkhato nahIM, paNa havethI tuM dharmamAM vizeSataH pravRtti karaje.' devI maMtrIne varadAna ApI adRzya thaI gayA. maMtrIe paNa kuLadevIne pUjyA ane tyArabAda bhojana karyu. vasaMtasenA pAse AvIne kahyuM, "priyA! devIthI apAyelo putra tAre thaze. vasaMtasenAe paNa potAnA svAmInI vANIne svIkArI lIdhI. rAtrimAM vasaMtasenAe svapramAM khAlI kaLazane dekhyo. potAnA svAminAthane potAnuM svapra kahyuM. zivadatta maMtrIe kahyuM ke ApaNA ghare putrano janma thaze. vasaMtasenAe pUchayuM, "putrano janma to barAbara che paNa svapramAM khAlI kaLaza kema dekhAyo.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrI saGghAcAra bhASyam tyAre zivadatta maMtrIe kahyuM ke temAM ciMtA karavA jevuM nathI. te sAMbhaLIne vasaMtasenAnuM mana prasanna thaI gayuM. potAnA garbhane sukhethI vahana karavA lAgI. samaya puro thatAM tene putrano janma Apyo. bAra divasa thayA bAda putrano janma mahotsava karyo. mAtApitAe bALakanuM nAma devadatta pADyuM. yuvAna thayelA devadattanA caMdrazeThanI putrI somA sAthe lagna maMtrIe karAvyA. eka divasa rAjAe kAMIka aparAdha batAvI maMtrInI maMtrI mudrA japta karI ane maMtrIne jelamAM nAkhyA. jelamAM maMtrInI ghaNA prakAre tarjanA karAvI. ghaNA divasa maMtrIne bhojana paNa na ApyuM. rAjAthI karAtA A parAbhava rUpI agnithI baLelA maMtrI vicAramAM paDI gayA, "are! zatrunA gharamAMthI bhikSA dvArA prANavRtti calAvI ghaNI sArI, jaMgalamAM vasavuM paDe te paNa sAru, kheDuta banavuM paDe te paNa sAru, potAnI samAna na hoya tene tyAM nokara banavuM paNa sAru, paraMtu rAjA pAsethI hakkapUrvaka meLavAtI lakSmI sArI nahI. adhikAdhayo'dhikArA kArA evAgrataH prvrtnte| prathamaM na baMdhanaM tadanu baMdhanaM nRpatiyogajuSAm // kharekhara, adhikAro adhika ciMtAne UbhI kare che, adhikAramAM sapaDAyelAone AgaLa jatAM kArA (jela) bhegA thavuM ja paDe che. rAjAonA saMbaMdhomAM jeo Ave che teone zarUAtamAM baMdhana vinA jIvana maLe che paraMtu pAchaLathI to teone baMdhanamAM sapaDAvuM ja paDe che. aMtima samaye AvI jyAre mahAna Apatti AvI paDe che tyAre lAbha, bhoga, dAna, putra athavA dhana paNa zuM kAmanA? kharekhara rAjA jyAre prathama sanmAna Ape che tyAre te sanmAna khAMDa zeraDI ane sAkaranArasathI paNa mIThuM lAge che. aMte A ja sanmAna tAlapuTanA jherathI paNa bhayaMkara lAge che. maMtrI zivadattanA viSama divaso pasAra thayAM. eka divasa divyathI maMtrI zuddha sAbita thayA. maMtrIe potAnuM sarvasva ApI dIdhA bAda rAjA dvArA mukta karavAmAM AvyA. jelamAMthI mukta thayelA maMtrI potAnA ghare gayA. vyathita thayelA zivadattane vasaMtasenAe kahyuM, "tame zA mATe manamAM saMtApa karo cho. jema bhamatI araghaTTanI ghaDI jema bharAya che ane khAlI thAya che tema dhanavAna nirdhana bane che ane nirdhana dhanavAna bane che. "vaLI, svAminAtha! saMpatti konI sthira thaIne rahI che? konA badhAM ja manoratho pUrNa thayA che?rAjAone koNa vhAlo hoya che? tathA AlokamAM harahaMmeza sukha kone hoya che?
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 133 'priye! acAnaka AvI paDatA duHkhomAM paNa jo cittamAM saMtApa ubho thato hoya to pachI je duHkhano pUrvamAM nizcaya ja hoya temAM citta AkuLa vyAkuLa kema na bane?' 'svAminAtha! hamaNA AvI paDelA duHkhano nizcaya tamane kevI rIte thayo hato?' 'devI! ApaNI kuLadevIe A Apatti pahelIthIja jaNAvelI hatI.' 'Aryaputra! devIe putravinA bIjuM kAMI ApavAnuM kahyuM na hatuM.' 'vasaMtasenA! kahyu to hatuM ja, paNa je bhAgyamAM lakhAyuM hoya te thAya ja che.' jaM jeNa pAviyavvaM iTThamaNiTTaM pahuttamapahuttaM taM puNa hoi avassaM nimittamittaM paro hoi // ApaNA bhAgyamAM je lakhAyeluM hoya te gamatuM hoya ke aNagamatuM hoya, svAmIpaNu ke sevakapaNu hoya, te avazya prApta thAya ja che. A prAptimAM bIjA to mAtra nimittabhUta ja banatA hoya che. jaMpa aNi he jaNassa savvovi aTTamaM caMdaM / rAhugaNaM tasseva aTTame kahasu ko avaro // saghaLo ya loka ema kahe che ke AThame caMdra azubhanuM kAraNa bane che, paNa jyAre e caMdrane rAhu jo gaLI jato hoya to e caMdra mATe aniSTanuM kAraNa koNa banyuM kahevAya? basa Aja rIte garIbAI avazya mAre lalATe lakhAyelI ja hatI. ane mane te prApta thaI che emAM putrano zuM doSa che?' vasaMtasenAe potAnA svAmInI vAta sAMbhaLI ane bolI, 'svAmInAtha! ApanI vAta sAva sAcI che.' nirdhana thayelA maMtrI, putra, patnI tathA putravadhU cAre jaNA eka gAmamAM gayA. pitA ane putra mahAmuzkelIthI potAnA peTano khADo bharavA lAgyA. potAnI upara AvI paDela AvuM duHkha dekhIne teo vairAgyavAsita banyA. eka divasa teoe eka munIzvaranA darzana karyA. temane namaskAra karIne teoe pUchayuM, 'he bhagavAna, ame pUrvabhavamAM evA zuM duSkRta karyA haze?' 'bhAgyazALIo! sAMbhaLo. bhadrilapura nagaramAM naMda nAmanA zeTha che. suMdarI temanI patnI che ane skaMda nAmano temane putra che. putravadhUnuM nAma zIlavatI che. eka samaya evo Avyo ke naMdazeThane pUrve upArjelA azubha karmonA pavana phuMkAvAthI puNya rUpI vAdaLA vikharAI gayA ane nadInA puranI jema temano vaibhava nAza pAmyo. naMdazeTha ane skaMda potAnA kuTuMbane vyavasthita karI kAMIka kariyANu grahaNa karI gola deza tarapha cAlyA. mArgamAM temane devazarmA nAmano sArthavAha maLyo. vArtAlApa Adi dvArA teo ekabIjA upara prItivALA banyA. teoe keTalIka bhUmi vaTAvI tyAMto moTI cIcIyArI pADatA cilAta jAtinA bhillonI dhADa paDI. bhayabhIta thayelA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrI saGghAcAra bhASyam sArthavAha devazarmA, naMdazeTha tathA skaMda eka dizAmAM jhaTapaTa bhAgI gayA. traNe jaNA nAzI jatA sArtha nAyaka vinAno banI javAthI ghaNA bhIloe sArthane lUMTyo. traNe jaNA naMdIpura nAmanA nagaramAM pahoMcyA. A nagaramAM pahoMcI teo pArakA gharomAM kAmakAja karI potAnuM peTa bharavA lAgyA. eka divasa naMdipuramAM sArthavAhane dhananI saMkhyA, nizAnI ane nakazA sAthe nidhAnano kalpa maLyo. devazarmAnuM hRdaya saraLa hatuM. teNe naMdazeThane A badhuM batAvI dIdhuM ane kahyuM, tamArI madadathI huM A dhananidhine grahaNa karavA IcchuM chuM.' pitAputre A kAryamAM saMmati ApI. zubhadivase balividhAna karI teo bhUmine jANavA lAgyA. kaLazano kAMThalo bahAra Avyo. barAbara e ja samaye A badhuM dhana ekalAe ja grahaNa karavA IcchAthI ghaNI mAyA ane kapaTabuddhi vALo skaMda mUcha pAmyo hoya tema AMkho baMdha karI dhasa daIne pRthvImAM paDyo. naMda ane sArthavAha baMne nidhine mUkI tarata ja pavanAdi nAkhavA lAgyA. upAyo karavA chatAM paNa skaMdanI mUchamAM koI pheraphAra na thayo. naMda tathA sArthavAhane paNa evuM lAgyuM ke dhanabhaMDAranA adhiSThAyaka deve ja A nidhinA grahaNamAM vighna ApyuM che. teoe adhiSThAyakanI kSamAyAcanA karI nidhi sthAnane DhAMkI dIdhuM. nidhisthAna DhAMkI dIdhA bAda skaMda svastha banI gayo. sArthavAha devazarmAe skaMdhane pUchayuM, he bhAI! tane zuM thayuM?" paTI skaMde kahyuM, "jyAre ApaNe nidhi khaNatA hatA tyAre mane koIka mAravA lAgyo. e samaye meM A pramANe sAMbhaLyuM ke niraparAdhI A skaMdane tame zA mATe haNo cho? jo haNavo hoya to jeNe khaNavAno AraMbha karyo che te sArthavAhane ja haNone." A sAMbhaLIne sArthavAhaDarI gayo. nidhisthAnane choDIne sArthavAha potAnA ghare jaIne sUI gayo. A nATaka skaMde karyuM che evuM jANIne naMdazeTha AnaMdita thaI gayA. sArthavAhane sutelA jANI baMne bApabeTo te uttama ratnanAbhaMDArane grahaNa karIne potAnA gAmamAM cAlyA gayA. saMpattine laIne AvelA bApabeTAne svajano ane nagarajano maLavA AvyA. saMpadi sapadi ghaTante kuto'pi saMpattisahabhuvo lokAH / varSAbhunivahA iva kAle kolAhalaM kRtvA // jema comAsAnA samayamAM deDakAo kyAMyathI paNa AvIne kolAhala karavA lAge che. tema saMpattinuM Agamana thatAM saMpattinI sAthe rahenArA loko kolAhala karatAM kyAMya thI paNa AvIne TapakI paDe che. pitAputra baMne potAnA gAmamAM gayA. A bAju savAre sArthavAha jAgyo ane joyuM to bApabeTo baMne dekhAyA nahi. jarUra lobhathI caMcaLa manavALA A baMne jaNA dhanane corIne nAsI gayA lAge
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 35 zrI saGghAcAra bhASyam che Avo vicAra karato sArthavAha nidhAnanA sthAna pAse Avyo. nidhAnanuM sthAna pUjeluM hatuM tathA khAlI hatuM. A joI sArthavAha rudana karavA lAgyo. raDato raDato sArthavAha baMne bApaleTAnI pAchaLa doDyo. ghaNI muzkelIthI te bhadrilapuramAM pahoMcyo. naMda ane skaMda baMnee mAyAthI tenI ucita bhakti karI. vastra AdinuM dAna karyuM. pitAputre baMnee sArthavAhane kahyuM, bhAI! amane e ja rAtre vicAra Avyo ke A nidhine koI grahaNa nahI kare e mATe ame rAtre nidhi pAse gayA. tyAM to nidhine laIne koIka nAsatuM amane dekhAyuM. ame paNa teone pakaDavA mATe ghaNA dUra sudhI pAchaLa gayA. paNa teo amane maLyA nahi. AgaLa jatAM ane mArga bhUlI paDyA. duHkhamAM paDelA ame keme karIne ame amArA gAmamAM AvyA." T pitAputranI A vAta sAMbhaLI sArthavAhe potAne Apela nAsto grahaNa karI pAcho potAnA ghare Avyo. sArthavAhanI sAthe ThagAI karI dattano Akho parivAra nidhisthAnamAMthI lAvelA dhanathI sAMsArika sukhane anubhavavA lAgyo. tame ATalI saMpatti kyAMthI meLavI evA prazna pUchanArane uttara ApavAmAM kUTa, kapaTa ane mAyAmAM masta A parivAra mRtyu pAmyA bAda aneka durgatiomAM bhaTakavA lAgyo. mitranI vaMcanA ane dravya grahaNano AnaMda A baMne kAraNathI A parivAre bhAre aMtarAya karma bAMdhyuM. datta Adino jyAM jyAM janma thayo tyAM temane bhojana Adi paNa na maLyA. ghaNI ja mahenate bhojana maLyuM to paNa thoDuMka ja maLyuM. kharekhara, lobhAMdha cittavALA jIvo je pApakarma Acare che tenuM pariNAma atyaMta duHkhadAyI hoya che. arere! A mUDhAtmAo sarasava jeTalA sukhanA arthe thoDAka divasa mATe akArya AcarI nAkhe che. ane tethI lAMbA kALanuM ane atyaMta bhAre duHkha prApta kare che. naMda Adi cAre jIvoe cAre gatimAM paribhramaNa karI kuNALA nagarImAM vinayaMdhara zeThane tyAM janma lIdho. naMda-skaMda baMne vinayaMdharanA putro thayA ane suMdara ane zIlavatI baMne putrIo thaI. cAre jaNAe bAlyavayamAM saMyama grahaNa karyuM. kaThIna tapasyA karIne cAritra dvArA ghaNA karmo khapAvI nAkhyA. anyamunionI veyAvacca paNa suMdara karI. aMte kALa karIne teo saudharma devalokamAM deva thayA. tyAMthI cyavIne tame cAre jaNA pitAputra patnI tathA putravadhU thayA. tame pApa paNa samudAyamAM karyuM hatu ane AthI phala paNa tamane samudAyamAM ja maLyuM. maMtrI! tamArA putra devadatta sivAya tamArA pApo ghaNA nAza pAmyA che." | munibhagavaMte kahela potAno pUrvabhava sAMbhaLIne maMtrIne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. maMtrInI strIne paNa jAtismaraNa thayuM. muninI dezanA sAMbhaLI ane mAtApitAne
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 zrI saGghAcAra bhASyam jAtismaraNa utpanna thayuM. AthI devadate munibhagavaMtane kahyuM, he prabhu mArA AvA pApo kyAre nAza pAmaze? devadatta! tArA pApanAzano prayoga A pramANe tuM kara.jinezvara prabhunA mukhakamaLane tuM ekITaze jo. manane ekAgra kara. prabhunI kevalI avasthAnI bhAvanAmAM tArI rUcine jagADa. Ama, tuM jinezvara prabhunuM manamAM ciMtavana karatAM karatAM tArA pApa karmano nAza kara.' prabhunI kevalIavasthAnI bhAvanA : samavasaraNa stavaH ame kevalI avasthAmAM rahelA tathA zreSTha jJAna, AnaMda, dharma ane kIrtimAM sthira, devendro dvArA namaskAra karAyela ane samavasaraNamAM birAjita tIrthakara prabhunI stuti karIe chIe (1) saMghAcAra bhASyanA kartA dharmaghoSa sUrie (muni avasthAmAM dharmakIrti vijaye samavasaraNa stava nAmanA graMthanI racanA karI che. prathama zlokamAM vijANaMdadharmokitti zabdo dvArA, potAnA jayeSTha gurubhrAtA vidyAnaMdasUrinuM nAma temaja dharmakIrti padathI upAdhyAya padasthita potAnA nAmano paNa saMketa karyo che. deviMda padathI potAnA guru devendrasUri ma.nA nAmano saMketa paNa karyo che.) jinezvara bhagavaMtone traNe lokanA samasta bhAvone jANanAra kevaLajJAnanI utpatti jyAM thAya te sthaLe vAyukumAra devo eka yojanAnI bhUmine zuddha kare che. meghakumAro sugaMdhI jaLano varasAda kare che. RtunA adhiSThAtA vyaMtara devo puSpono rAzi kare che. vANavyaMtara devo caMdrakAMtAdi maNi, IndranIla Adi ratna ane suvarNathI pIThabaMdhanI racanA kare che. (2-3) atyaMtara gaDha ratnano, madhya gaDha sonAno ane bAhya gaDha cAMdIno hoya che. pahelA gaDhanA kAMgarA maNinA, bIjA gaDhanA kAMgarA ratnanA ane trIjA gaDhanA kAMgarA sonAnA hoya che. pahelA gaDhanI racanA vaimAnika devo, bIjA gaDhanI racanA jyotiSa devo tathA trIjA gaDhanI racanA bhavanapati devo kare che. (4) goLa samavasaraNanuM pramANa samavasaraNa be prakAranA hoya che. goLa tathA corasa. goLa samavasaraNanA traNeya gaDhanI pratyeka divAlonI jADAI 33 dhanuSya ane 32aMgula hoya che. uMcAI 500 dhanuSyanI hoya che. pUrvadizAnA prathama gaDhanI dIvAlathI laI bIjA gaDhanI dIvAla sudhI 1300 dhanuSya. A ja rIte pazcima dizAnA prathama gaDhathI bIjA gaDhanuM aMtara 1300 dhanuSya. prathama gaDhanuM kula= 2600 dhanuSya. eTaleke 1 gAu 600 dhanuSya. Aja rIte bIjAthI trIjA gaDhanuM be paDakhAnuM AMtaru meLavatA 2600 dhanuSya thAya che. trIjA gaDhanuM pIThikA sudhInuM baMne bAjunuM paNa 2600 dhanuSya che. traNe gaDhanA AMtarA maLI kula 7800
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 zrI saGghAcAra bhASyam dhanuSya thAya che. pUrvadizAnA traNe gaDhanI dIvAlo 33 dhanuSya ane 3ra aMgulane traNe gaNatA 100 dhanuSya thAya. pazcimanI traNe gaDhanI dIvAlonuM mApa paNa 100 dhanuSya che. 7800+200 = 8000 dhanuSya = samavasaraNanuM 1 yojana pramANa thAya che. bIjI rIte goLa samavasaraNanuM 1 yojana pramANa : pahelA gaDhanA 10 hajAra pagathIyAnuM mApa 1 yojanamAM gaNAtuM nathI. pahelA gaDhamAM prathama 50 dhanuSyanuM pratara Ave tyArabAda eka hAthanA eka evA 5000 pagathIyA Ave tenuM kula pramANa 1250 dhanuSya. tyArapachI bIjA gaDhamAM 50 dhanuSyanuM pratara. pachI 5000 pagathIyAnA 1250 dhanuSya. trIjA gaDhanA 1300 dhanuSya (pIThanA madhyabhAga sudhI) Ama, kula 50+1250+50+1250+1300+ 100 (traNe gaDhanI dIvAlanuM mApa) =4000 dhanuSya(ra gAu). gaDhanI pUrvanI bAjunA 2 gAu tathA pazcimanI bAjunA be gAu kula 1 yojana thAya che. (5) corasa samavasaraNanuM pramANa : corasa samavasaraNamAM traNe gaDhanI pratyeka bhIMtanuM 100 dhanuSya pramANa che. pahelA ane bIjA gaDhanuM AMtaru DoDha koza che arthAt pUrvanA gaDhanuM poNo gAu (1500 dhanuSya) che tathA pazcimanA pahelA bIjA gaDhanuM AMtaru paNa DoDha koza che. pUrvanA bIjA ane trIjA gaDhanuM AMtaru 1000 dhanuSya ane pazcimanuM paNa 1000 dhanuSya kula 1 gAuM. trIjA gaDhanI pUrva dIvAla ane pazcima dIvAlanuM AMtaru 1 gAu ane 600 dhanuSya che. Ama, DoDha gAu(3000 dha.) + lagAu(2000 dha.) + lagAu 600 dhanuSya (2600 dha.)+ bIjA temaja trIjA gaDhanI pUrva ane pazcima dIvAlonuM 100+100 gaNatA kula 400 = 8000 dhanuSya. ahIM pahelA gaDhanI bhItano vistAra gaNavAno nathI. A rIte corasa samavasaraNanuM kula pramANa 1 yojana thAya che. traNe gaDhanI dIvAla pUrvanI jema 500 dhanuSya UMcI che. bIjI rIte pahelA gaDhathI bIjA gaDhanuM 1500 dhanuSya che. bIjA gaDhanI bhItanuM 100 dhanuSya che. bIjA gaDhathI trIjA gaDhanuM aMtara 1000 dhanuSya che. trIjA gaDhanI bhIMtanuM 100 dhanuSya pramANa che. trIjA gaDhathI pIThanA madhyabhAga sudhI 1300 dhanuSya che. Ama, 1500+100+1000+100+1300 = 4000dhanuSya ekabAju be gAu tevI ja rIte bIjI bAjunA paNa be gAu. kula =1yojana thAya che. (6) - samavasaraNamAM jatAM pahelA daza hajAra pagathIyA che. pagathIyAnI pahoLAI ane uMcAI 1 hAthanI che. daza hajAra pagathIyA patI gayA bAda prathama gaDha Ave che. prathama gaDhamAM 50 dhanuSyanuM pratara che. tyAra pachI 5000 pagathIyA che. pagathIyA pUrA thayA pachI bIjo gaDha che. bIjA gaDhamAM 50 dhanuSyanuM pratara che. tyArabAda pa000 pagathIyA
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrI saGghAcAra bhASyam che. tenA pachI trIjo gaDha che. trIjA gaDhamAM eka gAu ane 600 dhanuSya bAda pITha che. (7-8). samavasaraNamAM pITha upara cAra dvAra che ane cAre bAju traNa pagathIyA che. madhyamAM jinezvara prabhunA zarIranA pramANanI UMcAIvALI maNi pIThikA che. A pIThikA 200 dhanuSyanA vistAranI che ane pRthvItalathI aDhI gAunI uMcAIe che. (9) caityavRkSa jinezvara prabhuthI 12 gaNu UMcu hoya che. azokavRkSa eka yojanA vistAravALuM che. samavasaraNamAM rahela devajIMdAmAM pAdapITha sahita cAra siMhAsana hoya che. (10) (AdinAtha prabhunuM caityavRkSa traNa gAuM UMcu che ane mahAvIra svAmInuM caityavRkSa 3ra dhanuSya che. bAkInA paNa badhAM tIrthakaronuM caityavRkSa 12 gaNu uMcu hoya che. Ama, to mahAvIra prabhunuM azokavRkSa mahAvIra prabhuthI 12 gaNu uMcu che tethI azokavRkSanI uMcAI 21 dhanuSyanI che. chatAM ahIMyA mahAvIra prabhunA azokavRkSanI uMcAI 32 dhanuSyanI te azokavRkSanI 21 dhanuSyanI uMcAImAM 11 dhanuSyanI sAlavRkSanI uMcAI bheLavatA 3ra dhanuSya thAya che. graMthakAra dharmaghoSasUri mahArAje azokavRkSa tathA caityavRkSa baMnene ekanI vivakSA karI azokavRkSanI 32 dhanuSyanI uMcAI kahI che. azokavRkSa dareka tIrthakara bhagavaMtone hoya che, paNa caityavRkSa (je vRkSa nIce bhagavAnane kevaLajJAna thayuM hoya) dareka prabhujInA alaga alaga hoya che. samavasaraNa stava nAmanA A graMthamAM caityavRkSa tathA azokavRkSanI eka tarIke vivakSA karI che. anyathA bAra gaNuM UMcu azoka vRkSa eka yojana vistAravALuM na ja hoI zake. ahIM caityavRkSa ghaNu UMcu hoya che tethI teno eka yojanAno vistAra saMbhavI zake che. vIraprabhunuM 21 dhanuSyanuM azokavRkSa ane 11 dhanuSyanuM caityavRkSa hoya che evo saMpradAya che.) devachaMdAmAM rahelA siMhAsana upara cAra chatratrika hoya che. pUrvadizAmAM rahela paramAtmA sivAya traNe dizAmAM traNa pratibiMba che. prabhunA rupa samAna ja pratimAnI racanA prabhunA prabhAvathI vyaMtara devo race che. prabhunA cAre rupanI AgaLa be-be cAmaradhArI hoya che. kula ATha cAmaradhArI hoya che. siMhAsananI AgaLa suvarNanA kamaLa upara sphaTikanA cAra dharmacakra hoya che. (11) gaDhanA dareka dhAre dhvaja, chatra, magaranuM mukha, maMgaLa, putaLI, puSpamALA, vedikA, pUrNakaLaza, maNimaya traNa toraNa ane dhUpaghaTIone vANavyaMtara devo race che. (12) samavasaraNamAM cAre dizAmAM 1000 yojana uMcA daMDavALA cAra dhvaja hoya che. temanA nAma dharmadhvaja, mAnadhvaja, gajadhvaja ane siMhadhvaja che. A dhvaja nAnI ghaMTaDIo ane dhajAothI yukta hoya che. dhvaja daMDanuM 1 hajAra yojana pramANe dareka
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 139 prabhunA hAtha pramANe hoya che. (13) prabhu samavasaraNamAM pUrvadizAmAMthI praveza kare che. prabhu caityavRkSane pradakSiNA karI pUrvasammukha AsanamAM besI pAdapITha upara paga sthApI namotityassa jitamaryAdAthI kahI dharmano upadeza Ape che. (14) samavasaraNamAM agnividizAmAM sAdhu, vaimAnika devI, sAdhvI A traNa parSadA birAje che. bhavanapati devI, jyotiSa devI, vyaMtara devI A traNa parSadA vAyavya dizAmAM bhavanapatideva, jyotiSa deva tathA vyaMtara deva naiRtya dizAmAM, vaimAnika deva manuSya ane strI IzAna dizAmAM birAje che. Ama, A rIte bAra parSadA birAje che. (15) vaimAnika devI bhavanapatidevI jyotiSa devI vyaMtaradevI ane sAdhvI A pAMca parSadA UbhA UbhA dezanA sAMbhaLe che tathA manuSya deva sAdhu ane strInI sAta parSadA besIne dezanA sAMbhaLe che. (16) uparanA zlokamAM je vAta jaNAvI che te Avazyaka TIkAnA anusAra batAvyuM che. paraMtu cUrNimAMto sAdhuo utkaTika Asane besIne, vaimAnika devI tathA sAdhvI A be parSadA ubhA ubhA ane bAkInI nava parSadAnI hAjarI kahI che paNa cUrNikAre besavuM ke UbhA rahevAnI spaSTatA nathI karI Avo ullekha maLe che. (17) bIjA gaDhamAM pazu hoya che. IzAna khUNAmAM devachaMdo che. trIjA gaDhamAM vAhano hoya che. corasa samavasaraNanA dareka khUNAmAM be be vAvaDI che ane goLa samavasaraNamAM khUNAmAM eka-eka vAvaDI hoya che. (18) ratnanA prathama gaDhanA pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara dizAnA dvAra AgaLa anukrame pILA varNanA vaimAnika devonuM yugala (be devo), zvetavarNanA vANavyaMtaradevo, lAla varNanA be jyotiSadevo tathA zyAma varNanA bhavanapati nA be devo hoya che. temanA hAthamAM dhanuSya, daMDa, pAza (rassI) ane gadA hoya che. temanA nAma anukrame soma, yama, varUNa ane dhanada hoya che (19) sonAnA bIjA gaDhamAM jayA, vijayA, ajitA ane aparAjitA nAmanA devI yugalo che. temano varNa anukrame sapheda, lAla, pILo ane ghATo lIlo hoya che. teo eka hAthamAM abhayadAnanI mudrA, bIjA hAthamAM aMkuza, trIjA hAthamAM pAza ane cothA hAthamAM makara laIne pUrvAdi dvAre ubhelA hoya che. (20) cAMdInA trIjA gaDhamAM pUrvAdi dvAre ubhelA bebe devo tuMbaru (vINA athavA kamaMDala jevuM), khATalAnI Isa (pAyAne joDatuM lAMbu lAkaDuM), kapAla ane jaTAmukuTane dhAraNa karIne UbhA rahelA hoya che. (21) uparokta gAthAmAM batAvela vidhi sAmAnya samavasaraNamAM hoya che. prabhunI pAse jo koIka mahARddhivALo deva Ave to te ekalo paNa samavasaraNanI racanA karI zake
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) zrI saGghAcAra bhASyam che. jyAre Indro Ave nahi tyAre bhavanapati Adi devomAM bhajanA che. arthAt teo samavasaraNanI racanA kare athavA na paNa kare. (22) jyAM pahelA samavasaraNanI racanA na thaI hoya ane jyAM mahAsamRddhizALI maghavA Adi devendro Ave tyAM nizcayathI samavasaraNanI racanA karavAmAM Ave che. samavasaraNa hoya ke na hoya paNa tIrthaMkara paramAtmAnI sAthe ATha mahAprAtihArya satata rahetA hoya che. (23) duHkhI ane samasta yAcakonA saghaLA vAMchitone pUravAmAM samartha ane uparokta rIte stuti karAyela bhagavAna bhavya jIvone mokSa pada athavA potAnuM tIrthaMkara pada Apo. (24) samavasaraNa tava samAsa anyagraMthomAM samavasaraNa vicAra : kalpavizeSa cUrNiH cAra khUNAvALA traNa gaDhanI samavasaraNa tarIke racanA karavAmAM Ave che. atyaMtara gaDha lAlavarNanA caMdanaka (koDA)thI, madhyagaDha pILA varNanA koDA tathA bAhya gaDha sapheda varNanA koDAthI banAvavAmAM Ave che. jIrNoddhAra prakIrNa : samavasaraNamAM traNa gaDhanI uMcAI 500 dhanuSyanI hoya che. pratyeka gaDhano vistAra 1 gAu ane 600 dhanuSya hoya che. corasa samavasaraNamAM gaDhanI jADAI 100 dhanuSyanI hoya che ane traNe gaDhano vistAra krame karIne 1 gAu 600 dhanuSya, DoDha gAu ane eka gAu hoya che. anya pramANa goLa samavasaraNa pramANe jANavuM. jIrNoddhAra prakIrNakaH samavasaraNamAM rahela 20 hajAra pagathIyAnI uMcAI 1 hAtha pramANanI jANavI. trIjA gaDhamAM 200 dhanuSyanA vistAravALI pIThikA che. A pIThikA jinezvara . prabhunI jeTalI UMcI che. pIThikA upara vizALa siMhAsana che maNipIThikA upara cAra dvAra che. A maNipIThikA pRthvItalathI 5000 dhanuSyanI uMcAIe che. tasvAmRta tathA jJAnArtavamAM matAMtara : pRthvItalathI 5000 dhanuSya maNipIThikA che. maNipIThikA upara maNipITha che. maNipIThano vistAra 200 dhanuSya che. maNipITha upara jinezvara prabhunI uMcAI jeTaluM siMhAsana che. Avazyaka cUrNi tathA Avazyaka vRttimAM bAra parvadA H cUrNiH avazeSa rahela atizaya vinAnA sAdhu bhagavaMto pUrvadyArethI pravezIne jinezvara prabhune traNa pradakSiNA ApIne vaMdana karIne ane "namo titthassa" ane "namo eIsesiyANaM' e pramANe bolIne atizayavALA sAdhu bhagavaMtonI pAchaLa bese che. vaimAnika devIo pUrvadvArathI pravezI prabhune traNa pradakSiNA karI, vaMdana karI, "namo
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 41 zrI saGghAcAra bhASyam ti-ssa" "namo aIsesiyANa" ane "namo sAhUNaM kahIne atizaya vinAnA sAdhu bhagavaMtonI pAchaLa UbhI rahe che. sAdhvIjIo pUrvakArathI pravezIne tIrthakarane namaskAra karI, traNa pradakSiNA karI, vaMdana karI, "namo titthassa" "namoaIsesiyANa' ane namo sAhUNaM' kahIne vaimAnika devIonI pAchaLa UbhA rahe che paNa besatA nathI. e pramANe bhuvanavAsI devIo jyotiSI devIo ane vyaMtara devIo dakSiNadvArathI pravezI tIrthakarane traNa pradakSiNA ApI vaMdana kare che ane dakSiNa pazcima (naiRtya khuNA)mAM rahe che. bhuvanavAsI devInI pAchaLa jyotiSI devI ane teonI pAchaLa vyaMtara devIo rahe che. bhuvanavAsI devo, jyotiSa devo tathA vANavyaMtara devo pazcima dvArathI praveze che pUrvokta vidhi karIne uttara pazcima (vAyavya vidizA)mAM krame karIne ekabIjA ane pAchaLa pAchaLa rahe che. vaimAnika devo, manuSyo ane manuSyanI strIo uttaranA dvArethI AvIne uttarapUrva (IzAna vidizA)mAM anukrame ekabIjAnI pAchaLa rahe che. Avazyaka sUtranI TIkA Avazyaka sUtra uparanI mULaTIkAmAM paNa TIkAkAre devIo mATe besavA ke UbhA rahevAnuM spaSTa kahyuM nathI paraMtu mAtra temanI upasthiti ja jaNAvI che. chatAM paNa keTalAka AcArya bhagavaMto sarva paNa devIo samavasaraNamAM besatI nathI tathA cAra prakAranA devo, puruSo ane strIo besIne dezanA sAMbhaLe che, evuM kahe che. A vidhAna AcArya bhagavaMto pUrvAcAryonI preraNAthI racAyelA citrapaTonA AdhAre kare che. AvA prakAranA jAnu pramANa, sugaMdhI ane pAMcavarNanA kusumathI vyApta samavasaraNamAM vANavyaMtaroe racelA hajAra patravALA ane sonAnA navakamaLamAM caraNakamaLane prabhu sthApe che. Idro harSa sAthe manohara ane dedIpyamAna suMdara cAra cAmarone hAthamAM dhAraNa kare che. pAchaLa sUryanA maMDalane paNa tejathI jItatA bhAmaMDalathI prabhu adhika zobhe che. devatAo duMdubhi vagADIne tenA svarathI prabhunA aMtaraMga zatruono jaya sUcave che. devatAo, asuro, khecaro, kinnaro ane manuSyo prabhuno jayajayArAva karI rahyAM che. tenI sAthe prabhu samavasaraNamAM pUrvAbhimukha praveze che ane traNa chatra ane azokavRkSanI nIce bese che. tyArabAda prabhu 35 guNothI yukta, yojana pramANa vistAra vALI, badhA jIvone potapotAnI bhASAmAM samajAtI vANI vaDe ratnatrayano upadeza Ape che. traNalokane AnaMda karanAra, traNa loka mATe ciMtAmaNi samAna, traNa lokanA guru, traNe lokanA prabhu upadezelA dharmanI kIrtinA samUhathI traNe lokone dhavala karanAra che. A pramANe traNe saMdhyAe dhyAna karAyelA jinezvara prabhu mithyAtvarUpa aMdhakArathI jIve pUrve bAMdhelA pApasamUhano nAza kare che. tathA traNelokanA jIvone zivasukha ApanAra, traNe lokanI badhIja saMpattinuM mULa,
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zrI saGghAcAra bhASyam karmanI graMthIno bheda karanAra, saMpUrNa doSo mATe auSadha samAna ane avazya phaLa ApanAra jinezvara prabhune tevI rIte dhyAvo jethI jinezvara prabhu ApaNI sAme ja upasthita hoya tevuM lAge. A rIte harahaMmeza abhyAsa karavAthI jinezvaraprabhunA rUpano pratibhAsa thaze, temanA svarUpano sAkSAtkAra thaze, saMvega thavAthI karmano kSaya thaze, kSudra jIvothI alaMghanIya pazu, pratighAta na thAya tevuM vacana, rogAdi zatruonuM upazamana, arthano lAbha, parama saubhAgyAdi kIrti ane mokSa sukha paNa zIghra hastagata thaze. he prabhu! duHkhano kSaya, karmano kSaya, samAdhimaraNa, samyakatvano lAbha ane saMsAra sAgarano pAra paNa tArA prabhAvathI thAya che. A pramANe caityavaMdanane aMte praNidhAna karavuM. he devadatta! AvI rIte tuM jo praNidhAna karIza to pUrve karelA tArA pApo zIghra nAza pAmaze.' maMtrIputra devadatte 'IcchuM' kahI gRhastha dharmano svIkAra karyo. muni mahAtmAne namaskAra karI potAnA parivAra sahita potAnA ghare gayo ane dharmArAdhanA karavA lAgyo. dharmanA prabhAvathI tene pUrvanI jema rAjasanmAna Adi prApta thayA. ghaNA kALasudhI teNe dharmanuM pAlana karyu. eka divasa pitAnI AjJA laIne devadatte saMyama svIkAra karyo. aMte kALa karI kalpAdhipa samAna Rddhi vALo deva thayo. tyAMthI cyavIne kSitipratiSThita nagaramAM rAjAnI rANI revatInI kukSie saumyaguNa vALo soma nAmano putra thayo. soma rAjaputre kevalI avasthAne sAMbhaLI 500 rAjaputronI sAthe pArzvaprabhunI pAse dIkSA grahaNa karI. pArzvanAtha prabhue Apela tripadInA prabhAve somamunine dvAdazAMgarUpa putrano janma thayo. aMte A pAMcamA soma nAmanA gaNadhara mokSAdine pAmyA. cittane camatkRta karanAra maMtrIputra devadattanA cAritrane sAMbhaLIne bhavyajIvoe anya vinodamAMthI potAnA manane kheMcIne suMdara rIte jinezvara prabhunI kevaLI avasthA ne bhAvavI. A avasthA anupama sukhanA saMcayane karanAra che ane duSkarma rUpa parvatane bhedavA mATe vajra samAna che. Iti kevalI avasthAmAM devadattanI kathA - siddhAvasthAnI bhAvanA paliyaMkussaggehi a jiNassa bhAvijja siddhattaM // gAthA - 12 uttarArdha paryaMkAsana ane kAusagga dvArA jinezvara prabhunI siddhAvasthAnI bhAvanA karavI. A bhAvanA sumati mahAmaMtrInI jema vicAravI. praznaH jinezvara prabhunI siddhAvasthA zA mATe paryaMkAsana tathA kAussagga dvArA ja bhAvavI. -
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 zrI saGghAcAra bhASyam uttaraH siddhAvasthAmAM jinezvara prabhu paryaMkAsana tathA kAussagga mudrAe ja birAjamAna hoya che mATe siddhAvasthAnI bhAvanA paryaMkAsana tathA kAussagga mudrAmAM rahelI pratimA dvArA karAya che. caityavaMdana bhASyaH samo aneinI vIro pattiyaMsaMDhiyA siddhA / avasesA titthayarA uddhaTThANeNa uvayaMti // 80 // AdinAtha prabhu, nemanAtha prabhu ane vIraprabhu paryaMkAsane siddhigatine pAmyA che ane anya tIrthaMkara bhagavaMto kAussagga mudrAe siddhigatine pAmyA che. ja bhavano tyAga karatI vakhate aMtimakALe je saMsthAna hoya te ja saMsthAna mokSamAM hoya che. A saMsthAna zarIranA pramANathI trIjA bhAganuM nyUna hoya che. A saMsthAnamAM Atmapradezo ghana thaI jAya che. mokSamAM birAjamAna siddhabhagavaMtonI jaghanya avagAhanA 36 AMgulanI che. jInezvara bhagavaMtonI jaghanya avagAhanA pAMca hAtha pramANanI che. siddha tathA jinezvara bhagavaMto baMnenI utkRSTa avagAhanA 333 - 1/3 dhanuSya hoya che. (mokSamAM jatI vakhate zarIranI jeTalI uMcAI hoya teno trIjo bhAga temAMthI ocho karavAmAM Ave teTalI uMcAIvALo AtmA mokSamAM birAjamAna thAya che. 54 aMgula (2 / hAtha- savA be hAtha)nI avagAhanAthI laIne 500 dhanuSya avagAhanAvALA arihaMta padane pAmI zake che. trIjo bhAga cUna karatA 54 aMgulanA 36 aMkula, 7 hAthanA 5 hAtha ane 500 dhanuSyanA 333 - 1/3 dhanuSya thAya che.) prazna H siddhipadane pAmelA jIvane bhinna AkAra kema nathI hoto? arthAt (siddhigati pAmatI vakhate je AkAra hoya tenAthI judo AkAra mokSamAM kema nathI hoto?) uttara H A bhavamAM je AkAra hoya tenAthI bhinna AkAra karmane kAraNe hoya che. siddhanA jIvane karma nathI hotA mATe A bhavamAM je AkAra che tenAthI judo AkAra A bhavamAM nathI hoto. sumati mahAmAtya nI kathA bhadrilapura nagara che. cakrAyudha rAjA che. temaNe madonmatta zatrurAjAone jItIne potAnA dAsa banAvI dIdhA hatAM. temane sumati nAmanA maMtrI hatAM. ghaNA upAyo karyA bAda maMtrIne tyAM putra ratnano janma thayo. bALakane janma thatAMnI sAthe ja ugra rogo utpanna thayA. ghaNA prakAranA auSadhopacAra karyA to paNa rogo zAMta na thayA. bALakane rogone kAraNe nArakI jevI bhayaMkara vedanA hatI. AthI maMtrI duHkhI duHkhI thaI gayA. khasa, khAMsI, zvAsa, jvara, dAha Adi rogonI vedanAthI du:khI thayelA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 44 zrI saGghAcAra bhASyam bALaka sadA raDyA kare che. eka divasa prabaLa ane bhayaMkara rogo tathA duHkhonA samUharUpa tApane zAMta karavAmAM nUtana megha samAna cotrIza atizayonA svAmI pArzvanAtha prabhu bhadrilapuramAM samavasaryA. huM prabhujIne pahelA vaMdana karu huM prabhujIne pahelA vaMdana karu" evI bhAvanAthI nagarajanono sakaLa samudAya potapotAnI samRddhi baLa Adi sahita thaI prabhu pArzvanA caraNAraviMdane vAMcavA mATe javA lAgyo. dareka prakAranA Adhi vyAdhi tathA viSadharanA viSathI vyApta manuSyo mATe pArzvanAtha prabhu amRtasamAna che, AvuM sAMbhaLIne maMtrIe paNa potAnA bALakane hAthamAM grahaNa karI jAtavAna ghoDA upara savAra thaIne ghaNA ja mahAbhyanA kuLabhuvana samAna prabhunA caraNomAM vaMdana karAvyuM. jema baLatA agnithI ThaMDI nAsI jAya che ane garuDanA darzanathI sApano samudAya bhAgI jAya che tema prabhunA prabhAvathI bALakano roga samudAya nAsI gayo. A dekhI maMtrIzvarane moTuM Azcarya thayuM. sumati maMtrI potAnA bALakane AgaLa besADI mananI ekAgratA pUrvaka prabhunI dezanA sAMbhaLavA lAgyo. prabhunI dezanA duSTa vyApAravALA A duSTa jIvane anAdikALathI kArpaNa zarIra lAgeluM hovAthI te satkRtya karI zakato nathI ane narakagatimAM aneka dusaha duHkhone sahana kare che. tiryaMcagatinA jIvo bhAra vahana karavo, ThaMDI, garamI, varasAdanI dhArA ane maraNa pramukha duHkhone sahana karatA pratyakSa ja dekhAya che. ghaNI ciMtAo, mAna, apamAna ane garIbAI thI duHkhita manavALA ane viSayanI IcchAthI nAcI rahelA manuSyone sukha kyAMthI ja hoya? koI gatimAM na hoya evA amarSa, IrSyA, viSAda ane hAsyAdi doSonI khANa samAna devagatimAM akalpanIya duHkha pragaTa dekhAya che. tiryaca, manuSya ane devanA bhavamAM viSayanA A sevanathI thatI sukhanI kalpanA apathya svarUpa che ane pAchaLathI asahya duHkhone ApanAra bane che. kahyuM che. vardata mannaDuM surgha surekhAvina luvamayiphA jaM ca maraNAvasANe bhavasaMsArANubaMdhi ca // tene kevI rIte sukhathI saMbodhI zakAya, ke je sukhanI pAchaLa duHkha joDAyeluM hoya che ane je sukha A bhavamAM maraNabAda bhavonI paraMparAne vadhAranAruM che. AthI cAragati svarUpa saMsAranA duHkharUpa kASThane bhasmasAt karavA mATe agni samAna ane karmarogane mATe auSadha samAna jinezvara bhagavAne prarUpelA baMne prakAranA dharmone potAnA sAmarthyane anusAra sevavA.' pArzvanAtha prabhunI dezanA sAMbhaLI sumati maMtrInuM mana saMtuSTa thaI gayuM. prabhu pAse zrAvaka dharmano temaNe svIkAra karyo. teo potAnA bALakane paNa prabhujInA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 zrI saGghAcAra bhASyam caraNomAM vAraMvAra namaskAra karAvI potAnA AvAse gayA. pArzvanAtha prabhunA darzana thavAthI A bALakanA rogo nAza pAmyA AthI nagarajano bALakane sudarzananA nAmathI bolAvA lAgyA. pArzvanAthaprabhue lokatrayanA jIvonuM kalyANa karatAM karatAM bhadrahAthI jevI gatithI bhadrilapura nagarathI anyatra vihAra karyo. maMtrI sumati ane maMtrIputra sudarzane ghaNA sAdhu bhagavaMtonA paricayamAM AvI jina pravacananA rahasyArtha ne prApta karyo, grahaNa karyo ane emAM nizcaya buddhivALA thayA. eka divasa sudarzane pitAnuM mana atyaMta udvigna dekhyuM. A joI teNe pitAne pUchayuM, 'pitAjI! tame kema ATalA udvigna dekhAva cho ?' 'vatsa! jagata vatsala, saMpUrNa pApano nAza karanAra, ane jemanA prabhAvathI tuM nirogI banyo che, vinayI jananI IcchAone purI karanAra, bhavya jIvothI namAyelA, jemanI kRpAthI mane mokSasukhane ApanAra darzanAdi ratnatraya prApta thayA che, evA pArzvaprabhu ghaNA kALasudhI caMdranI jema dezanA rUpI cAMdanI dvArA jIvone bodha pamADI ghaNA jIvone sukha pamADI saMmetazikhara girirAja upara baMne hAthane lAMbA karI eka mAsa sudhI aNasaNa karI A dehano tyAga karyo che. dehano tyAga karI prabhu sarvArthasiddha vimAnathI paNa upara bAra yojana oLaMgI 45 lAkha yojana pramANavALI, madhyamAM ATha yojananI jADAI vALI, prAMte mAkhInI pAMkha karatA pAtaLI, UMdhA karelA chatra jevI, caMdra jevI zveta, 1 kroDa 42 lAkha 30 hajA2 239 yojananI paridhivALI siddhazilA upara eka yojananA 24mAM bhAge 6 hAthanI avagAhanAmAM siddha thaIne birAjamAna thayA che. beTA! prabhu siddha thayA che AvA samAcAra Aje meM sAMbhaLyA che. ghaNA samayathI meM prabhunA caraNAraviMdamAM namaskAra nathI karyA. are! meM temanI amRtanA jharaNA jevI madhura dezanA paNa nathI sAMbhaLI eTale mAruM mana udvigna thayuM che. pitAnA mananI udvignatAnuM kAraNa jANI zuddha samyakatvanA dhAraka sudarzane aMjali joDI pitAjIne kahyuM, 'he pitAjI! Apa ApanA manane udvigna na karo. paraMtu zreSTha jJAna darzana vipula AnaMda ane vIryamaya siddhAvasthAne pAmelA pArzvanAtha prabhunuM sadA saMsmaraNa karo. saMsthAnAdithI rahita, jarA maraNa saMga ane zarIrathI mukta tathA adhyAtmavid vaDe agamya evI prabhunI siddhAvasthAne yAda karo. saMpUrNa karmathI mUkAyelA jinezvara prabhunI siddhAvasthAnuM rUpAtIta dhyAna badhA prakAranA dhyAnamAM sarvottama che. anya darzanakAro paNa kahe che : siddhamamUrtamattenuM sacivAnuMmayamanAdhArI paramAtmAnaM dhyAyet yadrupAtItamiha tadidam // nirAtaMko nirAkAMkSo nirvikalpo niraMjana: / paramAtmA'kSayo 'tyakSo, jJeyo'nantaguNo'vyayaH //
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zrI saGghAcAra bhASyam siddha, amUrta, nirlepa, sat cid ane AnaMdamAM nimagna tathA AnaMdasvarUpa paramAtmAnuM dhyAna karavuM te rUpAtIta dhyAna che. A rUpAtIta paramAtmA roga vinAnA, AkAMkSA vinAnA, vikalpa vinAnA, rAga vinAnA, akSaya, IndriyAtIta, anaMtaguNavALA ane avyaya jANavA. yogatatva ratnasAra : piMDe muttA: padde muddA, rupe muttA : DAnana! / rupAtIte tu ye muktAste muktA nAtra saMzaya: // piMDa, pada ane rUpathI mukta thayelAmAM mukta zabdano prayoga thAya che paNa rUpAtItamAM je mukta zabdano prayoga thAya che te ja vAstavamAM mukta che temanI muktimAM koI saMzaya nathI. pitAjI! pArzvaprabhunI siddhAvasthAnA smaraNa mATe uttama pArzvanAthanA jinAlayane banAvo. temane namaskAra karo, pUjA karo, smaraNa karo ane dhyAna dharo. kahyuM che ke bhara MtA mAvaMto azIrA nimnatA zivaM pattA / tesiM saMbharaNatthaM paDimAo ittha kIraMti // : nirmala arihaMta bhagavaMto dehathI mukta banI zivapadane pAmI gayA che. ahIMyA prabhujInA smaraNa mATe pratimAonuM nirmANa karAya che. uddhadvANaThiyAo ahavA paliyaMkasaMThiyA tAo / siddhigayANaM tesiMhu jaM taiyaM natthi saMThANaM // arihaMta prabhujInA pratimAjI kAussaggamudrA tathA paryaMkAsana mudrAmAM birAjamAna karavAmAM Ave che, tenuM kAraNa e che ke siddhigatine pAmelA te bhagavaMto A be ja saMsthAnamAM birAjamAna hoya che paraMtu trIjuM koI saMsthAna hotuM nathI. anya zAstrakAro paNa kahe che : sviivavivaniSpattau. te nirmavanetA / jyotipUrvo ca saMsthAne rupAtItamya jvanA - suvarNa Adi uttama dhAtuthI pratimAjInuM nirmANa karavAmAM Ave che. pratimAjI banI gayA pachI polANamAM bharelA mINane dUra karavAmAM Ave che. pratimAjInuM rupa jhagArA mAravA lAge che. A jagArA mAratA rupamAM rupAtIta avasthAnI kalpanA karavAnI che. prabhunuM svarUpa jyotirmaya che ane rupa (pratimAnuM rupa) paNa jyotirmaya che. Ama, prabhunA rupamAM rupAtItanI kalpanA karAya che. putra sudarzananI AvI vAto sAMbhaLI maMtrIne ghaNo ja harSa thayo. maMtrIe traNe bhuvananI lakSmInA sthAnarUpa jinabhavananuM nirmANa karAvyuM. jinAlayamAM vidhi puraskara pArzvanAtha prabhunI pratimA sthApIne bhaktithI pUjavA lAgyo. avasthAtrikanI vicAraNA karI, vaMdanA karI nIce pramANe stuti karavA lAgyo.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 147 sumali maMtrI dvArA prabhu stuti : jemanA samagra karmo nAza pAmyA che, nirmaLa jJAnanA dhAraka, nirmaLa darzanavALA, prakAzamaya, rupa rasa ane gaMdha vinAnA, spardhAdi vinAnA, siddhAvasthAne pAmelA, atula sukhavALA, uttama vIryavAna, niHsIma atizaya ane prabhAvanAnA svAmI evA pArzvanAtha prabhunI huM stuti karuM chuM. hejinezvarI caMdramAnA kiraNo jevI manohara tamArI stavanA kyAM ane pratibhArUpa sugaMdhIthI skurAyamAna vizALa prajJAthI rahita huM kyAM? to paNa tamArA guNonA rAzithI raMjita thayelA hRdayavALo huM tamArI stuti karavAmAM pravRta thayo chuM, kAraNake rAgI mANasa zuM zakya che ane zuM azakya che evI vicAraNA karato nathI hoto. jemanA rogo nAza pAmyA che, IdriyarUpa azva jemaNe jItI lIdho che, jemanA saghaLA karmo nAza thayA che, jeo jJAnAdi lakSmInA sthAna che, jemaNe kAmadevane jItI lIdho che, jeo syAdvAda vidyA svarUpa che, jemanuM mithyAtva nAza pAmyuM che, jemano viSayAnaMda nAza pAmyo che, traNe loka para dayAvALA, kAma ane krodha rUpI doSanA anyAyane nAza karanArA evA pArzvanAtha tame sadA jaya pAmo. zuM A pratimA karuNAmayI che? zuM utsavamayI che? vizva upara maitrIvALI che? zuM AnaMdathI bharelI che? zuM unnatimayI che ke zuM sukhamayI che? AvI vicAraNA je prabhunI pratimAnA darzana bAda manamAM UbhI thAya che evA pArzvanAtha prabhu! amAruM ghaNuM kalyANa karanArA thAya. "pArzvanAtha" e pramANenA cAra akSaravALA ane mokSa tathA svargane ApanArA pATha siddha maMtrane jeo dhyAve che temane Adhi vyAdhi, virodhi, samudra, yuddha, unmatta hAthI, pheNa caDhAvela nAga, bhUta, preta ane cora AdinA bhayo paNa thatAM nathI. he pArzvanAtha prabhu! tame ja mArA deva che, tame ja mArA zaraNa che, tame ja mArA pitA cho, tame ja mArA nAyaka cho, tame ja mArA guru che, tame ja mArA bhAI cho, tame ja mArI gati cho ane tame ja mArI mati cho to pachI he prabhu tamArI sAme AvelA evA mane haju sudhI paNa dayA nItaratI dRSTi vaDe kema jotAM nathI? te samaya prazaMsanIya che, e kSaNa prazasta che, e rAtri pavitra che, e divasa vakhANavA jevo che, e ghaDI nirdoSa che, e pakhavADIyuM pUjavA jevuM che, e mAsa mAro ujaLo che, mAruM e varSa saphaLa che jemAM he prabhu! saghaLAya sukhone ApanAruM ApanA mukhanuM darzana thayuM che. - he pArzvanAtha prabhu! sadAkALa mATe traNa jagatanA vizrAma bhUmi samAna Apa mArA manarUpI mAnasa sarovaramAM haMsanI jema sthiti karo cho tethI prabhu huM dhanya chuM, mAro A bhava saphaLa che, A bhavasAgara tarAI gayo che, AMtarika zatruo haNAI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zrI saGghAcAra bhASyam gayA che ane traNa jagatamAM mahotsava maLyo che. ujjavala dharma ane kIrtinA bhavana svarUpa he prabhu Apane A pramANe stuti karIne huM eka prArthanA karuM chuM ke, he pArzvanAtha! tame jenA mATe vizALa rAjya, uttama lakSmI, aMtaHpura ane baMdhujano Adino sadA mATe tyAga karyo che te jJAna ane AnaMda maya pada mATe mAruM mana saspRha bane" mATe. mahAmAtya sumati AvI rIte bhakti karI pArzvanAtha prabhunI vAraMvAra stavanA ane dhyAna karatAM karatAM amRta samAna divaso pasAra karavA lAgyA. eka divasa aneka ziSyothI parivarelA mahAjJAnI jJAnabhAnu AcArya naMdanaudyAnamAM samavasaryA. sura tathA vidyAdharo paNa temanA caraNomAM namaskAra karatAM hatAM. sumatimaMtrI sudarzananI sAthe tyAM vaMdana karavA mATe gayo. vRkSa jevA saMsArane chedavA mATe hAthI samA gurubhagavaMte teone dharmano upadeza Apyo. "A bhavasAgara janma jarA ane maraNa rUpa pANIthI bharelo che, pAra vinAno che. vyAdhi rUpa duHkhe nAza karAya evA jaLacaro vALo che ane seMkaDo kuyonithI pUrNa hovAthI teno pAra pAmavo azakya che. A bhavasAgaranA bhayaMkara rAgarUpa kAdavamAM khUMpI gayelo ane mAyArUpI latAvanamAM phasAI gayelo prANI puNyodayathI keme karIne manuSyabhavarUpI vahANane prApta kare che. bhavasAgaramAM manuSyabhavane vahANanI upamA , A manuSyabhavarUpI vahANamAM samya darzana pratiSThAna che, sArIjAti sArukuLa Adi zreSTha phalaka che, A vahANa saMvarabhAvane kAraNe chidravinAnuM che, vAhaNane jJAnarUpI dorI lAgelI che, vivekarUpI vRkSe baMdhAyeluM che, saMvegarUpI saDha che, nirvedarUpI pavanathI vahANa vegIluM banyuM che, svAdhyAya tathA dhyAnarUpI nAviko manuSya bhavarUpI A vahANane haMkArI rahyA che, suniyama rUpI bhillajAtinA subhaTo A vahANanI rakSA karI rahyA che, zubhabhAvarUpa khalAsI che. A zubhabhAva5khalAsI bhavasAgarano pAra pamADavA mATe pramAdarUpa apAyonA samUhathI rakSaNa karAyelA manuSyarupa vAhaNane ratnadvipamAM laI jAya che. (arthAt zubhabhAva saMyamanI prApti karAve che) A zubhabhAva dvArA mahAvrato rUpI uttamaratno dvArA A vahANa paripUrNa thAya che. ratna dvIpapa saMyamamAM sarvasAvadyanI virati svarupa parvata che. daza prakAranA yatidharmasvarUpa kalpavRkSa che. tenI zubha chAyA che. aDhAra hajAra zIlAMga tenA phaLo che. bhavasAgaranA taTa samAna kevaLajJAna che. A taTanI upara siddhipurI rahela che. taTa upara pahoMcI gayelA manuSya rUpa vahANa siddhipurInI prApti kare che. A siddhipurImAM janma nathI, jarA nathI, maraNa nathI, bhUkha-tarasa paNa nathI, rAgano roga ane zoka paNa nathI temaja Adhi ane vyAdhi paNa nathI. mokSapurImAM pravezelo jIva jJAnAdi anaMta catuSTayane prApta karI le
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 zrI saGghAcAra bhASyam che. niraMjana ane nitya banI jAya che. ratnanA dIvAnI jema te traNe jagatane prakAzita karato tyAM rahe che." jJAnabhAnu nAmanA A jJAnI bhagavaMtanA vacano sAMbhaLI pote karelA duSkatonA micchAmi dukkaDa karI sumati maMtrIe rAjAnI anujJA laI potAnA kuTuMbano bhAra putra sudarzana upara nAkhyo. jinazAsananI prabhAvanA karavA pUrvaka devatAo dvArA stuti karAtA sumati maMtrIe jJAnabhAnu kevaLI bhagavaMtanI pAse saMyamano svIkAra karyo. siddhAMtanuM adhyayana karyuM. aMte siddhAvasthAnI bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM saMsAra ane mokSamAM samAna buddhivALA thaI zrI sumatimuni siddhigatine pAmyA. he bhavya jIvo! vikasita mogarAnI velaDInA phula jevuM ujjavaLa ane jJAnathI suMdara sumati maMtrInA caritrane sArI rIte sAMbhaLI caityavaMdana nA avasare sakaLa sukhanI paripakvatAnA sthAnabhUta siddhAvasthAnuM satata smaraNa karatA raho. siddhAvasthA upara samalimaMtrInI kathA pUrNa. sumatimaMtrInA daSTAMtanI sAthe siddhAvasthAnuM varNana puruM thayuM. siddhAvasthAnI prarUpaNAthI avasthAtrikanI bhAvanA nAmanuM pAMcamuMtrika pUruM thayuM. A pAMcamAtrikanI vicAraNA arthAt avasthAtrikanuM bhAvana sArI rIte karavuM hoya to traNe dizAnA avalokanane varjavuM joIe. AthI tridisinirikhaNa viraI' nAmanuM chaTThatrika batAvavA mATe gAthA kahevAmAM Ave che. chakRtrika-dizAsika nirIkSaNa varjana : uDDAho tiriyANaM tidisANa nirikkhaNaM caijja'havA / pacchimadAhiNavAmANa jiNamuhannatthadiTThijuoH // 13 // gAthArtha jinezvara bhagavaMtanA mukhaupara dRSTi sthApIne upara nIce ane AjubAju athavA pAchaLa jamaNI ane DAbI e traNa dizAo tarapha jovAno tyAga karavo. DhIkArya : uDhAho... A gAthAno graMthamAM prakSepa karavAmAM Avelo che. temaja A gAthAmAM saraLa hovAthI mAtrA cothA padanI ja ahIM vicAraNA karavAmAM AvI che. A jiNamuhannatyadiDhi juoH darzana karatI vakhate AMkho prabhunA mukha upara sthApavAnI kahyuM che. mAtrocatna ramavuM gaNitta 3 thi # ___ ruvehiM tahiM khippai sabhAvao vA sayaM calai // darzanano viSaya maLatAM AMkho caMcaLa banI jAya che. caMcaLa banelI AMkhone niyamamAM lAvI zakAya ema nathI temaja sthira karavI paNa duSkara che. darzanano viSaya rUpa maLatA AMkho tyAM kheMcAI jAya che athavA svabhAvathI ja e AMkho tyAM pahoMcI jAya che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrI saGghAcAra bhASyam darzana karatI veLAe grIvAne vizeSa vALIne arthAt mastakane vizeSathI prabhu tarapha vALIne dizAtrikane jovuM nahi, kAraNake darzanaveLAe jo upayoga na hoya to prabhudarzananA pariNAma paNa nabaLA paDI jAya che. mahAnizItha : bhuvanatrayanA eka guru samAna jinezvara prabhunI pratimAmAM netrane sthira karI huM dhanya chuM, puNyazALI chuM, jinezvara prabhune vaMdana karavA dvArA mAro janma saphaLa che. e pramANe vicArato baMne hAtha dvArA aMjali race, lIlI vanaspati bIja ane jaMtu vinAnI bhUmimAM baMne guDAne sthApI, atyaMta spaSTa akSaravALA, atyaMta paricita karela, saMzaya vinAnA ane yathArtha sUtra tathA artha A baMnene pade pade bhAvanA karato caityavaMdana kare. gaMdhAra zrAvake AvI rIte caityavaMdanA karI hatI. gaMdhArazrAvakanuM dRSTAMta : ja vaitADhya parvatanI nikaTamAM gaMdhAra nAmanuM janapada che. tyAM gaMdhasamRddha nAmanuM nagara che. gaMdhasamRddha nagaramAM gaMdhAra nAmano zrAvaka che. tene saMyama grahaNa karavAnI tIvra tamannA hatI. saMyama grahaNa karyA pachI tIrthavaMdanA saraLatAthI nahi thAya AthI tene badhAM ja tIrthaMkara prabhunI janma, pravrajyA, kevaLajJAna ane nirvANabhUminA darzana karavA mATe paribhramaNa karavA mAMDyuM. AdinAtha prabhunI janmabhUmi vinItA, ajitanAthanI ayodhyA, saMbhavanAthanI zrAvastI, abhinaMdana prabhunI ayodhyA, sumatinAthanI ayodhyA, padmaprabha svAmInI kozAMbI, supArzvanAtha prabhunI vArANasI, caMdraprabha svAmInI caMdrapurI, suvidhinAthanI kAkaMdI, zItalanAthanI bhadrilapura, zreyAMsanAthanI siMhapurI, vAsupUjya svAmInI caMpApurI, vimalanAtha nI kaMpilapura, anaMtanAthanI ayodhyA, dharmanAthanI ratnapurI, zAMtinAtha kuMthunAtha tathA aranAtha prabhunI gajapura (hastinApura), mallinAtha prabhunI mithilA, munisuvrata svAmInI rAjagRha, naminAthanI mithilA, neminAthanI zaurIpurI, pArzvanAthanI vArANasI, ane mahAvIra prabhunI janma kalyANakanI bhUmi kSatriyakuMDa, RSabhadeva prabhunA kevaLajJAna kalyANakanI bhUmi purimatAla (prayAgarAja), vIra prabhunI zRMbhikAnagarInI bahAra, neminAthanI giranAra ane zeSa tIrthaMkara bhagavaMtonI kevaLajJAna kalyANabhUmi janma kalyANaka bhUmimAM che. * AdinAtha prabhunI mokSa kalyANaka bhUmi aSTApada, vIraprabhunI pAvApurI, neminAthanI giranAra, vAsupUjya svAmInI caMpApurI ane zeSa jinezvaronI sammetazikhara parvatamAM che. gaMdhArazrAvake A sarvakalyANaka bhUmionA darzana karyAM. huM pravrajyA lauM evo vicAra karato hato tyAM tene sAMbhaLyuM ke vaitADhayagirinI guphAmAM AdinAtha Adi
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 151 covIze tIrthakara prabhuonI sarvaratnothI vibhUSita suvarNanI pratimA che. sAdhu bhagavaMtonI pAse A sAMbhaLIne darzana karavAnI bhAvanAthI te tyAM gayo. gaMdhAre devatAnI ArAdhanA karI ane prabhunA pratimAjI pragaTa thayA. darzana thatAMnI sAthe AkhI rAta ane Akho divasa prabhunI stavanA ane stuti gAtA gAtA vitAvyo. stotra: namrAraMgIna khanimaUS.. ItyAdi. vartamAna covIzImAM thayelA, namraIndronA muguTamaMDalamAM rahelI kalpavRkSanA phulonI mALAmAMthI uchaLatA madhunA samUhathI sugaMdhita thayelA caraNavALA ane sukhane arpanArA covIza tIrthakara bhagavaMtonI huM stuti karuM chuM. (1) . saMsAranA pArane pAmelA ane devendro jemane namaskAra kare che evA AdinAtha prabhu amane AnaMda Apo. krodha AdithI nahI jItAyelA ane trilokathI pUjAyelA evA ajitanAtha prabhunI huM stuti karuM chuM. senAmAtAnI kukSimAM utpanna thayelA, saMsAranI muktine pAmelA ane lakSmInA hetubhUta evA saMbhavanAtha amane pavitra karo. manuSyone AnaMdita karanArA, suMdara vadanavALA abhinaMdana svAmi mAruM rakSaNa karo. (2) traNe lokanA svAmI ane subuddhinA svAmI sumatinAtha amane mokSa lakSmI Apo. daMbharUpI vRkSane mATe hastI samAna ane madarUpI hastI mATe aSTApada samAna - evA padmaprabha svAmInI huM stavanA karuM chuM. pRthvImAtAnA putra, bhayamukta thayelA ane nirogI evA zrI supArzvanAthanI huM stuti karuM chuM. je caMdra samAna caMdraprabha svAmInI stuti kare che, tene mokSa durlabha nathI. (3) karmarUpI vRkSanA samUha mATe kuhADA samAna ane madarUpI hAthI mATe aSTApada samA padmaprabha svAmInI huM stuti karuM chuM. jemanA caraNa kamaLa jevA komaLa che evA zItalanAtha prabhu jaya pAmo. surAyamAna guNonA samUharUpa kalyANakArI lakSmInA Azraya evA zrI zreyAMsanAtha jaya pAmo, jagatane pUjya evA vAsupUjya svAmI jIvone mokSa lakSmI Apo. (4) moharUpI vAdaLA mATe pavanasamAna tathA nirmaLa evA vimalanAtha amane mokSa Apo. have jemane haMmezane mATe karmazatruo sAthe yuddha nathI karavAnuM evA anaMtaguNanA svAmI anaMtanAtha karmanA kSayane karo. dharmanAtha prabhu sukhanA eka sthAnabhUta evA zivapadanuM dAna mane karo ane mArI vipattino nAza karo. hAthI jevI gativALA ane yamarAjAno jeNe kSaya karyo che evA zAMtinAtha prabhu zAMtine karo. (5) mAnarUpI hAthI mATe siMha samAna ane megha samAna dhvanivALA kuMthunAtha tamAruM bhavathI rakSaNa karo. jemaNe kAmanuM khaMDana karyuM che ane jemane devatAo bhaktibhAvathI namaskAra kare che evA aranAtha jinezvarane huM namaskAra karuM chuM. zobhAvALAdevatAothI namAyelA caraNakamaLavALA ane ajJAnarUpI aMdhakAra vinAnA he mallinAthI tamane
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 2. zrI saGghAcAra bhASyam namaskAra ho. AkhAye jagatane pUjanIya, suMdaravratonA dhAraka evA zrI munisuvrata prabhu saMsArathI tamAruM rakSaNa karo. (6) lobharUpa kamaLane mATe caMdranI upamAvALA he neminAtha prabhu! mane dharmabuddhi Apo. vRSabha jevI gati ane prazamabhAvane pAmelA evA zrI neminAtha svAmIne huM vaMdana karuM chuM. jemanA pApanAza pAmyA che ane jemane IndriyarUpI azvonuM damana karyuM che evA pArzvanAtha prabhune huM namuM chuM. roga vinAnA, mAyArUpI latAne ukhADavAmAM gajasamAna ane trizalAputra evA mahAvIra svAmIne huM namana karuM chuM. je manuSya A pramANe saddharmarUpI vRkSanA siMcana mATe vRSTi karanAra evA jInezvaronI bhaktithI vizeSaguNothI yukta vacananA samUhathI racita ane kalyANa tathA kIrtine karanAra evA uttama stavane harakhaghelAM thayelo kare che, tenA duHkho nAza pAme che ane te saMsArane chedI paramapadamAM lAMbAkALa mATe anaMta sukha prApta kare che. katanA nAmathI garbhita aSTadala kamala rUti -bina tava muvIrte. Adi (A camatkRta kare evI pratyeka stutimAM eka zabda ATha vAra Ave che temaja eka eka stutinuM ATha pAkhaMDIvALu kamala banAvI zakAya che.) prabhunI stutimAM magna banelA gaMdhAra zrAvakanuM mana pratimAmAM jaDelA ratnomAM na lobhANuM. A dekhI devane vicAra Avyo ke vAha! A manuSyato nirlobhI che. deva prasanna thayA. tyAM pratyakSa thaIne kahyuM ke gaMdhAra zrAvaka! tuM mAMga, huM tane je mAMge te ApuM. gaMdhAra zrAvake kahyuM, "bhAI, mAruM mana manuSya bhavanA pazu jevA A kAmabhogothI ubakI gayuM che. vaLI, mAre A bhogo bhogavIne zuM kAma che? gaMdhAra zrAvaka nispRha hato, chatAM paNa moghaM revatana devatAnuM darzana kyAreya niSphaLa jatuM nathI. AthI deve vicAra mAtrathI manoratho pUrNa karanArI 108 guTikA gaMdhArane ApI. guTikA grahaNa karI te AgaLa vadhyo. AgaLa jatA tene sAMbhaLyuM ke vItabhaya nagaramAM deve ApelI sarva alaMkArothI bhUSita pratimA che. vItabharanagaramAM sarvaalaMkArothI zobhita pratimA H | sarvaAbhUSaNothI bhUSita pratimAjIne vaMdana karavA mATe gaMdhAra vItabhaya nagaramAM pahoMcyo. prabhujIne vAMdyA. darzanavaMdana mATe rokAyelo gaMdhAra eka divasa mAMdo paDyo. kubbA dAsIe tenI sArI evI saMbhALa rAkhI. svastha thayA bAda gaMdhAre 108 guTikA dAsIne ApI dIdhI ane teNe pravajyAno svIkAra karyo. eka divasa kubbA dAsIe eka guTikAne potAnA moDhAmAM nAkhI. guTikAnA prabhAvathI tenI kAyA kaMcanavarsI thaI gaI. tyArathI mAMDIne suvarNagulikAnA nAmathI prasiddha thaI. bIjI guTikAne moDhAmAM nAkhI teNe vicAra karyo ke udAyana rAjA mArA pitA samAna che. bAkInA rAjAo gAmanA mukhI jevA che. AthI caMDapradyota rAjA
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 153 mArA svAmI bano. devatAnA prabhAvathI caMDapradyota rAjAnA hRdayamAM suvarNagulikA upara premanA aMkurA phuTyA ane potAno dUta suvarNagulikA pAse mokalyo. dUte jaIne A samAcAra ApatA rAjA nagiri hAthI upara besI rAtre tyAM AvI pahoMcyo. suvarNagulikAne pradyotarAjA gamI gayo. suvarNagulikAe pradyotane kahyuM ke tame jo jIvitasvAmInI pratimA ApaNI sAthe lo to ja huM sAthe AvIza ane bhagavAna nahI Ave to huM paNa nahI AvuM. AthI rAjAe nagaramAM pAcho jaIne jIvita svAmInA jevA ja eka pratimAjI bharAvyA. pratimAjI laIne tyAM Avyo. jIvita svAmInI pratimAnA sthAne nUtana pratimAjIne birAjamAna karI pratimAjI tathA suvarNagulikA baMnene potAnA nagaramAM laI gayo. prAtaHkALe udAyana rAjAe samAcAra sAMbhaLyA ke potAnA hAthIonA mada jharI gayA che ane dAsInuM apaharaNa karAyuM che. AthI udAyana rAjA kopAyamAna thayA ane pratimAjInI tapAsa karAvI. prabhujInI pratimA upara rahelI mALA Aje karamAI gaI hatI. AthI udayane unALAmAM ja pradyota rAjA upara caDhAI karavA mATe dazamukaTa baddha rAjAo sAthe prayANa AdaryuM. sainya marUbhUmimAM pahoMcyuM. marUsthaLamAM AvI pahoMcelI senA tarasathI pIDAvA lAgI. AthI udAyane prabhAvatI devanuM smaraNa karyu. deve traNa sthAne vAvaDI banAvI. tRSAtura sainye jyAM jyAM vAvaDI hatI tyAM pANI pI lIdhA bAda prabhAvatI deva potAnAM vimAnamAM gayo. satata prayANa karatA udAyana paNa krame karIne ujjainIpuramAM pahoMcyA. udAyane pradyotanI pAse potAnA dUtane mokalyo ane dUta dvArA baMne rAjAe pratijJA karI ke ApaNe baMnee ratha dvArA saMgrAma karavo. pratijJA karIne dhanurdharomAM prasiddha evA udAyana rAjA rathamAM ArUDha thaIne samarAMgaNanI bhUmimAM AvI pahoMcyA. yuddhabhUmimAM AvIne rAjAe dhanuSyano TaMkAra karyo. A TaMkAra sAMbhaLIne pradyotane lAgyuM ke udAyana rathayuddhathI jItI nahI zakAya. AthI nalipira hAthI upara besIne samarabhUmimAM pradyotarAjA AvI pahoMcyA. baLavAna zatru hoya tyAre pratijJA zuM karavAnI? caMDapradyota rAjA gajarAja upara birAjamAna hatA. A joIne udAyane tene kahyuM, 'he mahApApI! te pratijJAno bhaMga karyo che, tArI AvI dhIDhAIne kAraNe tAro have nAza ja samaja.' Ama bolIne udAyana potAno ratha atyaMta vegathI nagiri hAthInI cArebAju ghumAvA lAgyA. tIkSNa bANothI hAthInA paganA taLIyA cAre bAjuthI vIMdhI nAkhyAM. cAre page vIMdhAI jatA hAthI nIce paDyo. hAthInA paDavAnI sAthe ja udAyana rAjAe tarata ja pradyota rAjAne upADI lIdhA. pakaDelA pradyotanA mastaka upara krodhAyamAna thayelA rAjAe 'mama dAsIpati' AvA zabdo kotarAvyA. tyAMthI te rAjA vidizAmAM
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrI saGghAcAra bhASyam gayo ane devAdhidevanI pratimAne upADavA lAgyo, tyAM to deve kahyuM ke rAjana! A jIvita svAmInI pratimAne tuM vItabhayanagaramAM na laI jA. vItabhaya nagaramAM dhULano varasAda thavAno che. rAjA devavANIthI A upadravane jANIne viSAdayukta banyAM. tyArabAda pratimAjIne namaskAra karI vItabhayanagarI tarapha prayANa cAlu karyu. comAsA kALamAM zivanadInA kinAre rokAI javuM paDyuM. tyAM ja temane temano AvAsa karyo. dazarAjAoe paNa udAyana rAjAnI rakSA mATe dhULano killo banAvIne tyAM ja rahyA. paryuSaNanA parva AvI pahoMcatA udAyana rAjAe upavAsa ryo. AthI rasoIyo pradyotarAjAne pUchavA Avyo ke mahArAja! ApanA mATe kaI rasoI banAvuM? A sAMbhaLI rAjA vicAramAM paDI gayo - cokkasa Aje mane jhera Adi ApIne mArI nAkhavAnI IcchA lAge che. temaNe rasoIyAne pUchayuM ke rasoIyA! Aje ja zA mATe mArI rasoI alaga banAvo cho? mahArAjA! Aje amArA svAmI potAnA aMtepuranI sAthe upavAsa karavAnA che. kAraNake Aje paryuSaNA che. tethI ja huM Apane rasoInuM pUchavA Avyo chuM." bhAI rasoIyA! te Aje mane A parvanI yAda apAvIne ghaNuM sAruM karyuM che. huM paNa Aje upavAsa karavAno chuM kAraNake mArA mAtApitA paNa zrAvakadharmanA parama ArAdhaka hatAM. caMDapradyota rAjAnI A vAta sAMbhaLIne rasoIyAe udAyanarAjAne A vRttAMta jaNAvyuM. - rasoIyAnA moDhAthI A vAta sAMbhaLIne udAyane kahyuM, "pradyota kevo zrAvaka che e huM jANuM chuM. A lucco kAMIka hoMzIyArI karavA mAMge che. thoDIka vAra pachI temanI vicAradhArAmAM parivartana AvyuM. pradyota game tevo hoya paNa e kArAgAramAM hoya to mArA paryuSaNA zuddha nahI thAya. Avo vicAra karI potAnuM paryuSaNa parva zuddha thAya te mATe rAjAe pradyotane kArAgAramAMthI mukta karyo. mukta karIne rAjAe pradyotane avaMtI deza Apyo ane A mahAtmA rAjAe tenI sAthe kSamApanA paNa karI lIdhI. pradyotanA kapAla para kotarAvelA akSarone DhAMkavA mATe temane eka suvarNano paTTa paNa Apyo. pradyota rAjAne udAyana rAjAe sonAno pATo Apyo tyArathI laIne muguTabaddharAjA paTTabaddha thayA. comAsAno kALa samApta thatAM udAyana rAjA vItabhaya nagara pahoMcyA. zivanadInA kinAre udAyana rAjAnI zibiramAM je vaNiko potAno vyApAra karI lAbha meLavavA mATe AvyA hatAM teo tyAM ja rahyAM ane te sthAna dazapura nagaranA nAmathI prasiddha thayuM. jIvita savAmInuM tIrtha hAla mithyAtvIonA hAthamAM - A jIvitasvAmIne avaMtInagarImAM bhAIlanAmano rAjA pUjato hato. A bhAIla svAmI dharmAditya rAjA pachI thayA che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 zrI saGghAcAra bhASyam kahyuM che- he gautama! mArA nirvANanI rAtrie udAyIrAjAnuM putra vinA ja maraNa thaze ane avaMtIno rAjA pAlaka pATalIputrano svAmI thaze. A pAlaka rAjA sAITha varSa rAjya pALaze. temanI pachI navanaMdo 155 varSa, navamoryavaMzIo 108varSa, puSpamitra 30 varSa, balamitra ane bhAnumitra 60 varSa, naravAhana 40 varSa, gardabhillarAjA 13 varSa, kAlakasUrie lAvelA yavanarAjAo 74 varSa rAjya karaze. mArA pachI 470 varSabAda vikramarAjA 60 varSa rAjya karaze. dharmAditya 40 varSa, bhAIlarAjA ra3 varSa, nAhaDa ATha varSa, dhuMdhumAra 30 varSa, laghuvikramAditya 12 varSa, buddhimitra 10 varSa ane aMdhahaihayavaMzanA aMdha bhoja rAjA 80 varSa rAjya karaze.' A bhAIlarAjA ekadivasa jIvitasvAmInI pratimAne rAtre pUjato hato. bahAra AvelA devone jovA mATe pUjA karato karato utsuktAthI chupI rIte bahAra Avyo. bahAra AvelA bhAIla rAjAne deve kahyuM ke rAjana! mAMgo, tame mAMgo te ApuM. bhAIla rAjAe mAMgaNI karI ke huM ahIMyA sadA prasiddha thAuM. deve bhAIlarAjAnI IcchAne purI karI paNa tene kahyuM ke A jIvita svAmInuM tIrtha mithyAtvI thaze, kAraNake tArI pUjA to hajI adhurI hatI ane tuM bahAra AvI gayo. devo to ATaluM bolIne tarataja nIkaLI gayA. potAnAthI bahuM khoTuM karAyuM che. evuM vicArIne rAjA jhUravA lAgyo. tyArabAda bhAIlasvAmI tarIke A tIrtha avaMtImAM prasiddha thayuM. ane te Aje paNa avaMtImAM che. zeSa dRSTAMta jIvita pratimA utpatti prakIrNakathI jANavuM. gaMdhAra zrAvakanA A dRSTAMta dvArA gaMdhAra dvArA rAtre paNa stuti dvArA karAyela vaMdana, devatAe gaMdhArane Apela varadAna, suvarNagulikAne rAjyanI prApti AdinuM varNana karavAmAM AvyuM paNa A daSTAMtamAM tridizAmAM nirIkSaNanuM varjana karavuM te prastuta che. ekAgratA meLavavA mATenA nimittabhUta evuM gaMdhAra zrAvakanuM prasiddha daSTAMta sAMbhaLIne he bhavyajIvo! uttamabhAvanApUrvaka traNe dizAmAM jovAno tyAga karI prabhune vaMdanA karavI. iti tridiphanirIkSaNanA varjanamAM gaMdhArazrAvakano saMbaMdha : tridizinirIkSaNa virati nAmanuM chaTThatrika upara vicAravAmAM AvyuM. have sAtamu trika-payabhUmi pagajjaNaM ca tikhutto - traNavAra paganI bhUmine pramArjavI nAmanuM trika ahIMyA vicArAya che. (7) traNavAra paganI bhUminI pramArjanA : koIpaNa dharmAnuSThAnamAM dayAnI pradhAnatA rAkhavAmAM Ave to ja te dharmAnuSThAna saphaLa bane che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa6 zrI saGghAcAra bhASyam kahyuM che- patiM zrata zAtre gusaparivaragha mumatapazcaraNam ghanarjitamiva vijalaM viphalaM sakalaM dayAvikalam // zAstranuM adhyayana, zAstranuM zravaNa, gurubhagavaMtonI veyAvacca tathA mahAtapanA sevanamAM dayA bhaLelI na hoya to nirjaLa vAdaLAnA gaDagaDATanI jema zAstranA adhyayana Adi niSphaLa che. jayaNA u dhammajaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / taha vuDDikarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // jayaNA dharmane janma ApanArI mAtA che, jayaNA dharmanuM rakSaNa kare che, jayaNA dharmanI vRddhi kare che tathA jayaNA ekAMte sukha ApanArI che. mahAnizItha sUtramAM paNa kahyuM che- he bhagavana! kayA kAraNathI ema kahevAya che ke paMcamaMgala mahAmRta skaMdhane bhaNyA pachI IriyAvahiyA sUtra bhaNavuM joIe? he gautama! ApaNo A AtmA jyAre javA AvavA vagerenI kriyAnA pariNAmamAM pariNata thayo hoya tathA aneka jIvo, prANo, bhUto ane sattvone anupayoga ke pramAdathI saMghaTTanA, upadrava ke kilAmaNA karIne pachI tenuM Alocana pratikramaNa karavAmAM na Ave to samagra karmanA kSaya mATe caityavaMdana svAdhyAya, dhyAna Adi koIpaNa anuSThAna karavAmAM Ave to te samaye ekAgracittavALI samAdhi thAya ke na paNa thAya, kAraNake gamanAgamana Adi aneka prakAre anya vyApAranAM pariNAmamAM Asakta thayelA cittathI keTalAka prANIo te pUrvanA pariNAmane nahI choDatA Araudra adhyavasAyavALA pariNAmamAM keTaloka kALavarte che. tyAre tenA phaLamAM visaMvAda thAya che. jyAre vaLI koI prakAre ajJAna, moha, pramAda AdinA doSathI ekendriyAdika jIvonA saMghaTTana ke paritApana thaI gayA hoya ane tyArapachI arere! A amArAthI khoTuM kArya banI gayuM. amo sajjaDa rAga dveSa moha mithyAtva ane ajJAnathI aMdha banI gayA chIe. paralokamAM A kAryanA kevA kaDaka phaLa bhogavavAM paDaze. eno vicAra paNa Avato nathI. kharekhara ame dUrakarma ane nirdaya vartana karanArA chIe. A pramANe pazcAttApa karatA ane ati saMvega pAmelA AtmAo sArI rIte pragaTa paNe IriyAvahiya sUtrathI doSonI AlocanA karIne, niMdA karIne, gurunI sAkSIe gaha karIne, prAyazcitanuM sevana karIne zalya vagaranA thAya che. cittanI sthiratAvALo azubhakarmanA kSaya mATe je kAMI Atmahita mATe caityavaMdanAdi anuSThAnomAM upayogavALo thAya. tyAre tene parama ekAgracittavALI samAdhi prApta thAya. tenAthI ja sarva jagatanA jIva, prANI, bhUta ane sattvone je ISTa phala hoya tevI ISTa phaLanI prApti thAya. te kAraNe he gautama! IriyAvahiyA pratikramaNa karyA sivAya caityavaMdana svAdhyAyAdika koIpaNa anuSThAna na karavuM joIe. jo yathArtha phaLanI abhilASA rAkhatA hoto A kAraNe he gautama!
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 zrI saGghAcAra bhASyam ema kahevAya che ke paMcamaMgala mahAzruta skaMdha navakAra sUtra, artha ane tadubhaya sahita sthira paricita karIne pachI IriyAvahiyaM sUtra bhaNavuM. dazavaikAlika sUtra nI bIjI cUlikAnI TIkAmAM paNa kahyuM che- raiyAthiyA: pratimAM vinA na pate vimapi rtum- iriyAvahiyA paDikkamyAM vinA koI paNa anuSThAna karavuM na kalpe. Ama, uparokta AgamapAThanA AdhAre dharmanA saghaLAM anuSThAno IriyAvahiyA pUrvaka ja karavA. IriyAvahiyA karavAthI anuSThAnamAM citta ekAgratAvALuM bane che ane tethI ja anuSThAna saphaLa thAya che. IriyAvahiyA karavAmAM na Aveto IriyAvahiyA karavA rUpa pratikramaNa prAyazcita dvArA thatI ekAgratA prApta na thAya. tathA IriyAvahiyAnuM vidhAna zAstrokta che kAraNake puSkalIe zaMkhazrAvakane vaMdana karatA pahelA IriyAvahiyA karelA evo ullekha maLe che. Ama, anuSThAna saphaLa thAya che, ekAgratA prApta thAya che ane zAstramAM vidhAna karavAmAM AvyuM che mATe IriyAvahiyA karavA. bhagavatI sUtranA bAramA udezAnA pahelA zatakamAM : gamaNAgamaNAe~ paDikkamai, saMkhaM samaNovAsayaM vaMdai namaMsai, vaMdittA namaMsittA vaM vavAsI- gamanAgamanamAM lAgelA pAponuM puSkalI zrAvake pratikramaNa karyuM, pratikramaNa karIne zramaNopAsaka zaMkhane vaMdana ane namaskAra karyA, vaMdana ane namaskAra karIne zaMkhane A pramANe kahyuM, IriyAvahiyA paDikkamavA pUrve traNavAra paganI bhUmine pUMjavI. mahAnizIthamAM paNa kahyuM che- riya paDiminAme napha tinni vArADa calaNamANaM hiTiThamaM bhUmibhAgaM na pamajjijjA to pAyacchitaM IriyAvahiyA karavAnI IcchA karanAra jo paganI bhUminI traNavAra pramArjanA na kare to tene prAyazcita Ave che. puSkalI zrAvakanuM dRSTAMta : zrAvastI nAmanI nagarI hatI. A nagarI Apatti vinAnI hatI. zrAvakonI sArI vasati ahIMyA hatI. zrAvakomAM zaMkha nAmano zreSTha zrAvaka hato. tene utpalA nAmanI priyA hatI. te paNa jinezvara prabhunA caraNakamaLanI upAsikA hatI. A nagaramAM puSkalI nAmano eka zrAvaka paNa vasato hato. te paNa saMsAramAM kamalanI jema nirlepa hato. A nagaramAM bIjA paNa ghaNA zrAvako vasatA hatAM. teo jIvAdi tattvonA jANakAra hatAM, ghaNI samRddhivALA hatAM, temanA svajano paNa ghaNA hatAM ane teo ghaNI kuzAgrabuddhivALA hatAM.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 58 zrI saGghAcAra bhASyam zrAvastImAM zreSTha jJAnarUpI dhAnyanA koThAra samAna koSThaka nAmanuM caitya hatuM. eka divasa koSTaka caityamAM vIraprabhu samavasaryA. zaMkha, puSkalI Adi zrAvako prabhune namIne prabhunA vacano sAMbhaLavA lAgyA. gautama svAmIe prabhune pUchayuM, "prabhu! jainazAsanamAM kaI vidhithI bhaNAtuM sutra dharmAnuSThAna tarIke kahevAya che." he gautama! vidanano nAza, maMgala, hita tathA Arabdha kAryanI parisamApti mATe prathama paMcamaMgala mahAgruta skaMdhano pATha karAya che ane tyArabAda IriyAvahiyA sUtra bolavAnuM. he gautama IriyAvahiyA sUtra bolyA vinA anuSThAnanA phaLanA abhilASI jIvane caityavaMdanAdi koIpaNa anuSThAna karavuM na kalpe. kAraNake gamanAgamanamAM lAgelA pAponI AlocanA karyA vagara manamAM ekAgratA AvatI nathI ane jo ekAgratA ja na hoya to suMdara dharmanuM phaLa paNa kyAMthI maLI zake? tethI prathama gamanAgamanamAM lAgelA pAponI AlocanA, niMdA ane gaha karIne hA! meM duSTa karyuM che e pramANe micchAmi dukkaDaM kahe. tyAra bAda kAussagga dvArA potAnA pApane anurUpa prAyazcita karIne je potAnA AtmakalyANa mATe upayoga pUrvaka caityavaMdanAdi kare tene parama ekAgratAvALI mana samAdhi thAya che ane pachI ISTa phaLanI prApti thAya che. Ama, IriyAvahiyAthI ISTaphaLanI prApti sudhInA phaLo prApta thAya che mATe caityavaMdanAdi anuSThAnanI pUrvamAM IriyAvahiyA karavA.. kahyuM paNa che devaccaNaM pavittaM karei jaha kAu bajjhataNusuddhi / - bhAvaccaNaMpi hujjA taha iriyAe vimalacitte // jema zarIranI bAhya zuddhi karIne pavitra evI devapUjA karavAmAM Ave che tema IriyAvahiyA dvArA cittamAM nirmaLatA lAvIne bhAvapUjA karavI. Ama, paMcamaMgalano pATha ane IriyAvahiyA karIne caityavaMdana, karemibhaMte Adi zeSa paNa sUtrano pATha karavo. (AvA prakAranI vidhi purassara karAto sUtra pATha dharmAnuSThAna bane) kAraNake dhArmika jIva deva ane dharmamAM ja rata hoya che ane A ja prasiddhi hoya che." prabhunI A dezanA sAMbhaLIne, prabhu Ape je kahyuM te pramANe che ema kahIne gautama svAmIe prabhune namaskAra karyA. zrAvako paNa prabhuvIrane vAMdIne potAnA sthAne pAchA pharyA. potAnA sthAne AvIne nispRha zaMkhe kahyuM, he zrAvako Aje vipula mAtrAmAM rasoI banAvo. bhojana karIne ApaNe sahu pAkSika poSahane laIe. zrAvakoe zaMkhanI vAta mAnya rAkhI potAnA sthAne gayA. zrAvako gayA pachI zaMkhane vicAra Avyo ke meM
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 1pa9 zrAvakone vipula AhArAdi banAvavAnuM kahyuM to kharI, paNa mAre te AhArane vAparavo kalpaze nahI. paraMtu huM alaMkArano samUha ane puSpano tyAga karIza, brahmacaryane dhAraNa karIza ane ekalo poSaNa grahaNa karIza. A vicAra karIne zaMkhe utpalAne pUchIne posaha grahaNa karyo. * A bAju zrAvakoe tarata ja ekaThA thaIne bhojanane rAMdhyuM. pachI teo kahevA lAgyA ke zaMkhe to ApaNane ema kahyuM hatuM ke ApaNe bhojana karIne pAkSika poSahane grahaNa karazuM, paNa zaMkha zrAvaka to haju AvatA nathI. A sAMbhaLIne puSkalIe kahyuM, 'tame tyAM sudhI rAha jojo, huM zaMkhane tyAM jaIne tene jamavA mATe AmaMtraNa ApI AvuM chuM." puSkalI A pramANe zrAvakone kahIne zaMkhanA ghare pahoMcyo. zaMkhanI patnI utpalA potAnA ghare AvI rahelA puSkalIne joIne UbhI thaI ane tenI sAme sAta-ATha pagalA gaI. be hAtha joDI puSkalIne praNAma karyA. ghare lAvIne Asana upara besADyA ane temane ahIMyA AvavAnuM prayojana pUchayuM. utpalA! zaMkha jevo nirAgI mitra zaMkha kyAM che?" puSkalIe pUchayuM. utpalAe jyAre kahyuM ke teo poSahazALAmAM che tyAre puSkalI poSahazALAmAM gayo. tyAM jaIne traNa vAra paganI bhUmine pramAjI ane IriyAvahiyA karyA. be hAtha joDI Apane huM vaMdana karuM chuM, e pramANe bolIne puSkalIe potAnA mastakane namAvIne zaMkhane vaMdana karyuM. namaskAra karI ghaNA ja pramodane vahana karato puSkalI bolyo, bhagavatI sUtra - bAramuM zataka-prathama udezo maUTIVIHOTIFpaDilema, saMkhaM samaNovAsayaM vaMdei namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI puSkalIe poSahazALAmAM AvIne IriyAvahiyA karyA. IriyAvahiyA karIne zramaNopAsaka zaMkhane vaMdana namaskAra karyA. vaMdana ane namaskAra karIne A pramANe bolyAH mitra zaMkha! tame je pramANe bhojana banAvavAnuM kahyuM hatuM te taiyAra thaI gayuM che. have tame jamavA mATe jaldI Avo. ATaluM kahIne te zaMkhane Ubho karavA lAgyo. AthI zaMkhe kahyuM, bhAI meM poSaha grahaNa karyo. tethI tame tamArI IcchAne anusAra karo." A sAMbhaLIne puSkalIe zaMkhanuM vRttAMta zrAvakone kahyuM. A vRttAMta sAMbhaLI teo kAMIka krodhe bharAIne jamyA. A bAjuM zaMkhe rAtrinA chellA praharamAM vicAra karyo, prAtaH kALe huM paramAtmAne praNAma karIne dharma sAMbhaLIza. dharma sAMbhaLIne ghare pAchA AvIne huM poSaha pALIza. mArA mATe A ja zreyaskara che.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrI saGghAcAra bhASyam Agama zramaNopAsaka zaMkhane madhyarAtrimAM dharmajAgarikAne karatI veLAe AvA prakArano AdhyAtmika ciMtita prArthita manamAM saMkalpa thayo ke rAtri pasAra thaI gayA bAda kAle vikasita nIlakamalathI manohara prabhAtamAM lAla azoka vRkSa, kesuDAno agrabhAga ane caNoThInA jevA lAla ane kamaLanA samudAyane vikasita karato sUrya Uge chate prabhu mahAvIrane namIza ane vaMdana karIza tyArabAda ghare AvIne poSaNa pALIza. prAtaHkALa thaye chate zaMkha savAre potAnA ghare gayo ane mAMgalika vastro paheryA. tyArabAda page cAle pAMca abhigama karyA vinA samavasaraNamAM praveza karIne prabhune namaskAra karyo. AgamaH zaMkhazrAvaka page cAlIne zrAvastI nagarInI madhyamAM gayo ane prabhu vIranI paryApAsanA karI. A paryupAsanAmAM abhigama nathI karavAno hoto. te zrAvakoe paNa snAna karIne eka sthAne bhegA thayA. bhegA thaIne prabhuvIrane namaskAra karIne teoe zaMkhane kahyuM, kAle tame pote ja amane bhojana banAvavAnuM hyuM hatuM, paraMtu pachI tame jamyA vinA ja poSahane grahaNa karyo. A rIte tame amArI hIlanA karI che, niMdA karI che, khisA karI che, gartA karI che ane avajJA karI che. jAti dvArA niMdA karavI te hIlanA, manathI niMdA karavI te niMdA, vyaktinI parokSamAM niMdA karavI te khiMsA, vyaktinI sAme niMdA karavI te gaha ane abahumAna bhAva rAkhavo tene avajJA kahevAya che. zaMkhanI zrAvako dvArA karAtI avajJAne prabhu jANI gayA. prabhue temane kahyuM, bhAI! tamane zaMkhanI hIlanA na karo, kAraNake A daDhadharmI ane priyadharmI zaMkhe gaIkAle rAtre sudakSa jAgarikA karI che." A samaye gautamasvAmIe prabhune namana ane vaMdana karIne prazna karyo, "prabhu A jAgarikAnA keTalA prakAra che?' gautama! jAgarikA traNa prakAranI batAvavAmAM AvI che. buddha jAgarikA, abuddha jAgarikA ane sudakSa jAgarikA. bhagavaMta! A traNene jAgarikA zabdathI kema kahevAmAM Ave che, jemake buddha jAgarikA. he gautama! arihaMta bhagavaMta, temaja jemane jJAna ane darzananI prApti thaI che, evA skaMda muni Adi sarvajJa ane sarvadarzI bhagavaMto buddha kahevAya che. A buddha puruSo buddha jAgarikA kare che. je sAdhu bhagavaMto IrSA samitivALA, mana samitivALA, manogativALA Indriyone saMyamita karanArA ane brahmacArI hoya temane abuddha kahevAya. AvA
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 161 bhagavaMtonI jAgarikA te abuddha jAgarikA. jIvAjIvAdi tattvono jANakAra zrAvakone sudakSa kahevAya che. AvA sudakSa jIvonI jAgarikA te sudakSa jAgarikA che. prabhunI dezanA sAMbhaLIne zaMkha jevA madhurasvaravALA zaMkhe prabhune pUchayuM, "bhagavaMta! krodha Adine vaza thayelo jIva keTalA karma bAMdhe che." "zaMkha! krodhAdine vaza thayelo jIva sAta ke ATha karma bAMdhe che." Agama : prabhunI dezanA bAda zaMkhe prabhune vaMdana ane namaskAra karyA ane pUchayuM, prabhu krodha paravazajIvo kayA karmone bAMdhe che? kevA prakRSTa karmano baMdha kare che? kevA karma ekaThA kare che ane ekaThA karelA karmone kevA puSTa kare? "zaMkhA krodha paravaza jIva zithilabaMdhane bAMdhelI AyuSyane varjIne sAtakarmanI prakRtine daDhabaMdhanavALI kare che, jaghanya sthitivALIne dIrgha sthitivALI kare che. maMdarasavALIne tivrarasavALI kare che. alpapradezavALIne bahu pradezavALI kare che. AyuSyakarma kyAreka bAMdhe ane AyuSyakarma kyAreka na bAMdhe. tathA azAtanAvedanIya karma to vAraMvAra bAMdhe che. Ama, krodha paravaza jIva anAdi, anaMta ane dIrghakALavALA cAra gatirUpa saMsAramAM rakhaDyA kare che. mAna, mAyA ane lobha vaza paDelA jIvonI paNa A ja hAlata thAya che." - prabhunI A dezanA sAMbhaLIne te zrAvako bhaya pAmyA. temano kadAgraha cAlyo gayo. teoe zaMkhane vaMdana ane namaskAra karyA. atyaMta vinayavAna banI zaMkha jevA atyaMta pavitra zaMkhanI kSamA mAMgI. * tyArabAda prabhune namaskAra karI kSobha vinAno zaMkha potAnA sthAne pAcho pharyo ane svasthAne AvIne teNe poSaha pAryo. te zrAvako paNa potapotAnA sthAne gayA. sarve gayA pachI gautame prabhune pUchayuM ke prabhu A zaMkha dIkSAne svIkAraze ke nahi? tyAre prabhue kahyuM ke nA te saMyama nahi svIkAre. pharIthI prabhune gautamasvAmIe pUchyuM ke te kyAre mokSamAM jaze? tyAre prabhue kahyuM ke te cAra palyopamanI sthitivALo saudharma devalokamAM arUNAbha sura nAmanA vimAnamAM deva thaIne zaMkha asaMkhya karmo khapAvIne mahAvidehamAM siddhipadane pAmaze. puSkalI Adi bIjA zrAvako paNa zuddhaanuSThAnane karIne mokSanA sukhane anukrame anubhavIne nirvANapadane pAmaze. A zaMkha puSpakalInA dRSTAMtamAM puSkalIe zaMkhazrAvakane vaMdana karavA rUpa nAnuM anuSThAna paNa IriyAvahiyA karavA pUrvaka karyuM tema sAmAyikAdi koIpaNa anuSThAna IriyAvahiyA karavA pUrvaka karavuM. IriyAvahiyA ane e anuSThAnanI pUrve traNavAra paga pramArjavAnA hoya che. A pramANe IriyAvahiyAnI pUrvamAM traNavAra paga pramArjavA A viSayane
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 2 zrI saGghAcAra bhASyam anulakSIne kahevAtuM puSkalI zrAvakanuM dRSTAMta pUruM thayuM. payabhUmi pamajjaNaM ca tikakhutto A sAtamAtrikano bhAvArtha ahIM pUro thAya che. have varNAditrika nAmanuM AThamuM trika ahIM varNavavAmAM Ave che. A trika gAthAnA pUrvAddha dvArA bhASyakAra mahAtmA varNave che. vaNahitrika : vannatiyaM vannatthAlaMbaNamAlaMbaNaM tu paDimAI / gAthA-14 pUrvArdha gAthArtha : varNAtrikanA traNa prakAra A pramANe che varNa, artha ane AlaMbana. AlaMbana eTale pratimAdi levAnA che. TIkA : stuti ane daMDakaAdinA akSarone varNa kahevAmAM Ave che. A varNono uccAra spaSTa karavo. saMpadAnI samAptie aTakavuM, atyaMta vizuddhipUrvaka bolavuM ane varSo jUna nahi temaja vadhAre paNa nahi bolavA. thuidaMDAI vannA uccariyavvA phuDA suparisuddhA / saravaMjaNAibhinnA sapayaccheyA uciyaghoSA // 233 ||(ceiy vaMdaNa mahAbhAsaH) stotrAdinA varSo spaSTa rIte, atyaMta zuddha, svara vyaMjanamAM spaSTa bheda paDe te rIte, padaccheda sAthe (zabda pUrNa thAya tyAM aTakI aTakIne) ane ucitaghoSa vALA bolavA. artha eTale stuti daMDakAdino padArtha. A artha paNa potAnA jJAnane anusAra vicAravo. ciMteyavvo samaM tesiM attho jhaaprinnaannN| sunnahiyattamiharahA uttamaphalasAhagaM na bhave // 233 // . je rIte (gurubhagavaMta pAsethI ke bIjA pAsethI) sUtrArthanuM jJAna prApta karyuM hoya te rIte sUtrAdino artha sUtranA uccAranI sAthe ja vicAravo, kAraNake sUtranI sAthe jo vicAra na karavAmAM Ave to sUtroccAra vakhate thayelI hRdayanI zUnyatA uttamaphaLane sAdhanArI na bane. AlaMbananI vyAkhyA to gAthAmAM ja bhASyakAre karI che. AlaMbana pratimA AdinuM levAnuM che. arthAt pratimA AdimAM e rIte dhyAnane parovavAnuM che ke je rIte caMdrarAjAe caityavaMdanamAM pratimAdinA AlaMbanamAM cittanI ekAgratA karI hatI. ahIM gAthAmAM paDimAI zabda mUkyo che. tethI AlaMbana tarIke prabhunA pratimAjI uparAMta bhAva arihaMta AdinuM paNa AlaMbana levAnuM che. kahyuM che- mAvarihaMta muhaMsarikta sAhnavaira hetu ahavA jiNabiMbAi jassa puro vaMdaNAraddhaM // (caIyavaMdaNa mahAbhAsa-234)
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 16 3 caityavaMdananI veLAe namutthaNe Adi daMDakanA uccAraNa vakhate bhAva arihaMta Adi AlaMbananuM smaraNa karavuM. athavA je prabhujInI sAme caityavaMdana karIe chIe te prabhujInI pratimAne ApaNuM AlaMbana banAvavuM. AlaMbananA viSayamAM caMdrarAjAnuM daSTAMta : kanakapura nAmanuM nagara che. nagaranI cArebAju meruparvata jevo uttuMga suMdara kIllo che. kuvalaya (pRthvI)ne AnaMdita karatA A nagaranA mahArAjA caMdra kharekhara caMdra jevA ja hatA. eka divasa kanakapura nagaramAM devonuM Agamana thavA lAgyuM, AthI rAjAne khyAla Avyo ke potAnA nagaramAM koIka mahAtmAne kevaLajJAna utpanna thayuM che. A kevalajJAnI prabhune vaMdana karavA mATe rAjA tyAM pahoMcyo. rAjAe prabhunA anupama rUpane dhArI dhArIne joyuM. vismita thayelA rAjAe AvA rupavAna Ape zA mATe vratane grahaNa karyuM haze, tathA ApanA vairAgyanuM kAraNa zuM che evo prazna prabhujIne karyo. kevalajJAnI munibhagavaMte kahyuM, "kusumapura nAmanuM nagara hatuM. rAjAnuM nAma sulasa hatuM. te jinazAstramAM kuzaLa ane manohara cittavALo hato. nyAyamArgathI te prajAnuM suMdara rIte pAlana karato hato. eka divasa rAjA sulasanuM zarIra dAhanI pIDAthI baLavA lAgyuM. e samaye rAjAne vicAra Avyo ke "arere! A kArAgAra rUpI zarIramAM baMdhAyelA jIvo ghaNA ja duHkha sahana kare che. A zarIra e jela che. viSayanI tRSNAe khIlI che. darzanAvaraNIya ane jJAnAvaraNIya karma e aMdhAru che. vedanIyakarma yAtanAgRha che. hAsyAdi parivArathI parivarelA kaSAyo jAgRta rahelA dvArapALa samAna che. rAga ane dveSa e bAraNA che. aMtarAya karma bhogAdine rokanAra che. nAma ane gotra karma halakA mANasone zobhe evA rupa Adine karavAmAM nipuNa che. mAMkaNa ane ju samAna vyAdhio che. mithyAtva duSTa jaMtusamAna che. A zarIrarUpI jelamAMthI dIna nAsI na jAya mATe cAre bAju ajJAnarUpI killAthI bahAra nIkaLavAnA rastA DhAMkI dIdhA che. gRhavAsarUpa baMdhano vaDe ane patnI rupa beDIthI bAMdhIne tathA gaLAmAM putrarUpa sAMkaLa nAkhIne jIvane roSa sahita jelamAM karmapariNAma rAjAe nAkhI dIdho che. potapotAne yogya vargaNAmAMthI jIvana calAvavA vALA A jIvo lokasamUhathI bharelA caudarAja rUpI jelamAM nakhAyelA che. jema caMdradvArA aMdhakAra samUhano nAza thAya tema jo mAro A dAharoga zAMta thaze to huM nirmamatvarUpa zastrathI sarva baMdhanone chedI nAkhIza. arihaMta prabhunI dIkSA rUpa kuhADI dvArA rAgadveSa rupa kamADane toDI nAkhIza. zubhabhAvane pAmIne kaSAya rUpI dvArapALane avasthApinI nidrA ApI daIza. suviveka rupa dIpathI mArgane prakAzita karIne huM mohanidrA vinAno banIza. guNasthAnakanI sIDI dvArA caDhIne ajJAnanA killAne oLaMgI daIza. A pramANe cAritranA baLathI parivarelo huM jelamAMthI nIkaLI
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 ' zrI saGghAcAra bhASyam jaIza ane moharAjA na pravezI zake evA mokSarUpa killAmAM praveza karIza." sulasarAjA AvA vicAramAM AgaLa vadhyA. temanI zuddha bhAvanA rUpa amRta dvArA tarata ja dAhanI pracaMDavedanA zAMta thaI. sulasarAjAe potAnA putrane rAjya upara sthApIne zrI dharmaghoSasUrinI pAse dIkSA aMgIkAra karI. grahaNazIkSA ane Asevana zikSA zIkhIne temaNe AcAryapadane paNa prApta karyuM. teo viharatAviharatA A nagaramAM AvyA ane zukladhyAnamAM ArUDha thayelA temanA saghaLA karmo nAza thayA. kevaLajJAnanI prApti thaI. he caMdrarAjA! te sulasarAjA huM pote chuM." kevaLIbhagavaMtanA mukhathI ja temanuM jIvanacaritra sAMbhaLIne caMdrarAjA pramodabhAvathI AnaMdita thaI gayo ane bolyo, "prabhu! mane AvuM kevaLajJAna kyAre prApta thaze?" "sAMbhaLa bhAI ! A bharatamAM mithilA nagarI che. tenA rAjA kuMbha ane rANI prabhAvatI thaze. prabhAvatI rANInI kukSi rupI meghajalamAM mauktika maNi samAna mallinAtha prabhuno janma thaze. strIveda karmanA udayathI teo strI rUpe utpanna thaze. temanuM lAMchana kuMbha haze. temanI kAyAnI kAMti nIlaratna samAna haze. temanA zarIranI uMcAI ra5 dhanuSyanI haze. A mallinAtha lagna karyA vinA ja 300 rAjAonI sAthe pravrajyA svIkAraze ane thoDAka ja samayamAM kevaLajJAnanI prApti thaze. he caMdrarAjA tAro jIva mithilA nagarImAM mallinAtha prabhunI dezanA sAMbhaLIne dIkSA levA taiyAra thaze. pitAnI AjJA laIne te mallinAtha prabhunI pAse saMyama svIkAraze. eka divasa mallinAtha prabhunuM AlaMbana laIne anAlaMbana dhyAna karatA karatA tamane tarataja kevaLajJAna pragaTa thaze." sulasa kevaLInA mukhathI sAMbhaLIne potAnA sthAne gayo. kevalI bhagavaMte paNa anyatra vihAra karyo. zrI caMdrarAjAe potAnA prAsAdamAM jinezvara prabhunuM jinAlaya banAvyuM. mananA AlaMbana mATe jinAlayamAM mallinAtha prabhunI pratimA padharAvI. rAjA prabhunI aSTaprakArI pUjA karavA lAgyo. pratidina trikALapUjA karIne AtmAne kRtArtha mAnato prabhunI stavanA lAgyo. stuti aSTakaH zrIvalbhU pati.... manasa: prayacchata. 27thI 35 zloka. zrI caMdrarAjA stavanamAM, maunamAM, lokasamudAyanI madhyamAM, vanamAM, rAtrimAM, divasamAM, bahAramAM ke gharamAM sarvatra mallinAtha prabhunA dhyAnanA AlaMbanamAM satata rata rahe che. eka divasa rAjAe potAnA putra upara nItipUrvaka rAjyano bhAra sthApyo. saMyamano svIkAra karI saudharma devalokamAM pahoMcyA. devalokamAMthI cyavane mithilA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 165 nagarImAM harInaMdana nAmanA ati dhanADhya zeTha ne tyAM janma lIdho. lokonA hRdayane AnaMdita karanAra putranuM nAma AnaMda pADyuM. harivaMdanazeThe putra AnaMdanA dhanADhya zreSThInI ATha kanyAonI sAthe lagna karyA. AnaMda paNa potAnI ATha patnIonI sAthe dharmane bAdha na Ave te rIte pAMca prakAranA viSayasukhone bhogave che. eka divasa tene mallInAtha prabhunI dezanArupI amRtapAnano ghUMTaDo karNarUpI puTathI pIdho. dezanAnA amRta pAnathI tenuM mohaviSa tarata ja utarI gayuM. vairAgyabhAva uchALA mAravA lAgyo. mahAmusIbate mAtApitAnI anujJA laIne mallinAtha prabhunI pAse mahAsamRdhdhithI teNe pravajyA svIkArI. pravrajyA lIdhA pachI te AjJA vicaya, vipAkavicaya, saMsthAnA vicaya ane apAyaricaya, A cAra prakAra sAlaMbana dharmadhyAna nuM dhyAna karavA lAgyA. tyArabAda AnaMda munie zukaladhyAnanA prathama be bhedane dhyAyA. pRthakatva vitarka savicAra A dhyAnamAM eka padArthathI bIjA padArthamAM, eka zabdathI bIjA zabdamAM ane eka yogathI bIjA yogamAM ciMtananuM saMkramaNa cAlyA kare che. bhAMgAvALA zrutamAM traNayogathI svAdhyAya karanArane A dhyAna hoya che. ekatva vitarka avicAraH padArtha, zabda ane yogano pheraphAra nathI hoto. arthAt A dhyAna karanAra eka padArtha, varNa ke yogamAMthI bIjA padArthodimAM nathI jato. || zukladhyAnanA be prakAranuM dhyAna karIne dhyAnAMtarikAmAM AnaMdamunie praveza karyo. e samaye zuklalezyAmAM vartatA A mahAtmAnA 63 karma khapI gayA. kevaLajJAna utpanna thayuM. kevaLajJAnane prApta karIne AnaMda kevaLI vicaravA lAgyA. jyAre temano mokSa aMtamuhUrta kALamAM ja thavAno hato tyAre temane svabhAvathI athavA samudghAtathI cAre ghAtikarmone AyuSyanI samAna sthitivALA karyA. prathama manoyoganuM dhana tyArabAda vAyoganuM ane pachI bAdara kAya yogano nirodha karI sUkSmakriyA nivRtti nAmanuM trIju zukla dhyAna dharyuM. trIjA dhyAna pachI sUkSma kAyayogano paNa rodha karI zailIzI avasthAmAM AvI gayA. tyAre AlaMbana vinAnuM cothuM uparata kriyA apratipAti nAmanuM cothu zukla dhyAna dhyAvA lAgyA. A I U R vR A pAMca hasvAkSara bolatA jeTalo samaya thAya tyAM sudhI zailIzI avasthAmAM rahe dhyAnAMtarikA sthAnAMga 9 sthAnaka - dhyAnayo: zunnadhyAnadvitiyatRtIyabhedbhkssnnyornntrN madhyaM - dhyAnAntaram, tadeva dhyaanaantrikaa| (bha.5 za. 43) antarasya vicchedasya karaNam antarikA dhyAnasya dhyAnAntari bIjA ane trIjA zukladhyAnano madhyabhAgane dhyAnAMtarikA kahevAya athavA dhyAnamAM AMtaru pADavuM te dhyAnAMtarika.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 zrI saGghAcAra bhASyam che. dareka samaye asaMkhyaguNa zreNithI karmane khapAvatA khapAvatA kicarama samaye 72 prakRti ane carama samaye zeSa 13 prakRtine paNa khapAvI de che. aMte RjuzreNithI AkAza pradezane tathA samayAMtarane sparyA vinA ja jJAnAdi cAre anaMta sAthe sAkAra upayogamAM vartatA ekaja samayamAM AnaMdamuni siddhi gatimAM pahoMcyA. he bhavyajIvo! caMdrarAjAnuM A vRttAMta sAMbhaLIne nirAlaMbanapada-mokSapadamAM birAjamAna thavA mATe atyaMta daDha AlaMbana bhUta evI jinezvara prabhunI pratimAnuM dhyAna dharavuM. - A pramANe AThamuM varNAditrika varNavyuM. have navamuM mudrAtrika 11mI gAthAnA uttarArdha dvArA tenA nAma batAvIne kahe che. navamuMtrika mulAtrika: joga 1 jiNa 2 muttAsuttI 3 muddAbheeNa muddatiyaM // 14 // mudrAnA traNa nAma che. (1) yogamudrA (2) jinamudrA (3) muktAzukti mudrA mudrAjhikanuM svarUpa annunaMtarI aMgulI kosAgArehiM dohiM htthehiN| piTTovarikupparasaMThiehiM taha jogamuddatti // 15 // cattAri aMgulAI purao UNAI jattha pacchimao pAyANaM ussaggo esA puNa hoi jiNamuddA // 16 // muttAsuttI muddA jattha samA dovi gabbhiA hatthA / te puNa nilADa dese laggA anne alaggatti // 17 // gAthA : yogamudrAH parasparanA AMtarAomAM AMgaLIo goThavI DoDAnA AkAre banAvI peTa upara koNI rAkhelA be hAtha vaDe thayelA AkAravALI mudrA, te yogamudrA che. 12. jinamudrAH jemAM be paganuM aMtara AgaLa cAra AMgaLa ane pAchaLa kaMIka ochuM hoya, e jinamudrA che. 13 muktAzakti mudrA : jemAM sarakhA baMneya hAtha garbhita rAkhI ane te lalATa pradezane aDADelA hoya. koI AcArya kahe che - "aDADelA na hoya" te muktAzuktimudrA. 14 TIkArya : gAthArthathI khAsa vizeSa nathI. yogamudrAmAM be hAthanA yojana vizeSanI pradhAnatA che. arthAtu A mudrAmAM be hAthane joDavAnI mukhyatA che.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 16 7 pAyANaM ussaggo-ahIMyA utsargano artha parasparanA saMsargano tyAga che. eTale jInamudrAmAM be paganA saMsargano tyAga karavAno che, be paga vacce AgaLamAM cAra AMgaLanuM aMtara rAkhavAnuM ane pAchaLa kAMIka nyUna aMtara rAkhavAnuM che. A jinamudrAnA be artha che. kAusagga karatAjinanI mudrA athavAjinA e mudrAnuM vizeSaNa che. jinAno artha thAya che vidanane jItanArI. jinamudrA vinane jItanArI mudrA che. muktAzukti mudrA- A mudrAmAM hAthano AkAra motInI chIpa jevo banAvavAno che. baMne hAthanI AMgaLIo ekabIjAnI sAmasAme rAkhavAnI che. be bhegA karelA hAtha paNa vacamA polA rAkhavAnA che. kaI mudrAmAM kayA kayA sUbo bolavAnA ? paMcaMgo paNivAo thayapADho hoi jogmuddaae| vaMdaNa jiNamuddAe paNihAMNaM muttasuttIe // 18 // gAthArtha - paMcAga praNipAta ane stavapATha yogamudrAe, vaMdana jinamudrAe, ane praNidhAna muktAzakti mudrAe thAya che. TIkArya - je namaskAramAM jAna Adi pAMca aMgo dvArA namaskAra karavAmAM Ave che tene paMcAga praNipAta kahevAmAM Ave che. namuskurNane praNipAta daMDaka kahevAmAM Ave che, kAraNa ke namutthaNanI AdimAM ane aMtamAM praNipAta-praNAma karavAmAM Ave che. namutthaNa mAM karAtA A praNAma pAMca aMgathI karavAnA che. AcArAMgacUNimAM paNa kahyuM che. namaMtti ? sirapaMavi Ugi A praNipAta praNAma kaI rIte karavo? mastaka Adi pAMce aMga namAvI kAyA dvArA A namaskAra karavo. zaMkA vApaM nAnuM maMpha-kalpasUtrAdimAM zakrendra jyAre zakastava dvArA namaskAra kare che tyAre DAbA guDAne UMco kare che ane jamaNA guDAne vALe che evuM je kahyuM che tyAM A paMcAMga praNipAta namaskArano bAdha thaze ne? samAdhAnaH vAmaM nA maMDra- A rIte karAto praNipAta namaskAra prabhutva Adi kAraNano Azraya laIne karAya che. arthAt IndranI je prabhutA che e kAraNe karAya che tethI te vidhi vidhivAdano bAdhaka thato nathI. tema vApaM nAnuM - A caritAnuvAdamAM che. caritAnuvAdamAM karAyelI vidhi vidhimArgano-mULamArgano bAdhaka banato nathI. gAthAmAM zastavanA pAThamAM paMcAMga praNipAta karavo tevuM kahyuM che eno artha evo karavo ke A praNipAta namaskAra paMcAMgI mudrAe karavo, kAraNake hamaNA ahIM mudrAno adhikAra Ave che. tathA A paMcAMgI praNipAtamAM mudrApaNuM paNa kaheluM che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI saGghAcAra bhASyam arthAt paMcAMgI praNipAta paNa mudrA che. paJcAGyAmapi mudrAtvaM - aGgavinyAsavizeSarUpatvAt yogamudrAvad paMcAMgI namaskAramAM mudrApaNuM anumAnathI siddha thAya che. te anumAna upara pramANe che. paMcAMgI paNa mudrA che kAraNake temAM paNa aMga vinyAsa vizeSa karavAmAM Ave che. jema yogamudrAmAM aMgavinyAsa karavAmAM Ave che tethI te mudrA tarIke prasiddha che tema paMcAMgI paNa aMgavinyAsane kAraNe arthAt aMganI racanA vizeSane kAraNe mudrA kahevAya che. zakA- tame jo A rIte paMcAMgIne paNa mudrA kahezo to ahIMyA jeno adhikAra che te mudrAtrika traNa hovAthI saMkhyAno vighAta thaze. eTale mudrAnI kahelI traNa saMkhyA ghaTaze nahi, kAraNake paMcAMgI mudrA A mudrAnnikamAM umerAtA mudrAo cAra thaze. samAdhAna : paMcAMgIne mudrA gaNatA ahIMyA mudrAnI saMkhyAno vighAta nathI, kAraNake tamane abhiprAyanuM jJAna nathI. ahIMyA je mudrAnI traNa saMkhyA gaNavAmAM AvI che te sUtranA uccAraNa vakhate karavAmAM AvatI mudrAnI che. A ja mudrAne mULa mudrA tarIke gaNavAmAM AvelI che. mukuTa mudrA, aMjali mudrA ane paMcAMgI mudrA te mULa mudrA rUpe nathI paraMtu te praNAma samaye karAtI mudrA che. AthI ja mULamudrAnI saMkhyAmAM vyAdhAta nathI Avato. pI karayalapariggahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM kaTTa evaM vyaasii"be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, Avarta karIne mastaka upara aMjali sthApIne A pramANe bole che." AvuM je kahevAmAM AvyuM che tyAM evuM samajavAnuM che ke saMpUrNa sUtrano uccAra mastaka para aMjali rAkhIne nathI karAto. paraMtu sUtroccAranI AdimAM vinayavizeSane batAvavA mATe mastaka para aMjali sthApavAmAM Ave che. rAjAAdine paNa jyAre vinaMtI karavAmAM Ave che tyAre AdimAM mastake aMjali joDavAmAM Ave che paraMtu tevIja rIte hAtha rAkhIne rAjAne vinaMtI nathI karavAmAM AvatI. temaja maMti kvaM vAsI- ahIMjhuvI mAM hattva pratyaya hovAthI aMjali namaskAranI kriyA tathA sutroccAraNanI kriyA paNa bhinna bhinna jaNAya che, kAraNake tnI pratyaya ahIMyA pUrva kALamAM thavAvALI namaskAranI kriyAno vAcaka che ane A ja hattva pratyaya uttarakALamAM thavAvALI sUtroccAranI kriyAno sUcaka che. Ama, A rIte aMjali namaskAranI kriyA sUtroccAra samaye siddha thatI nathI. aMjali namaskAranI kriyA tathA sUtroccAranI kriyA baMne bhinna kALa thavA vALI che, tenuM bIjuM pramANa e che ke kSa nimItya rati nI jema samAna kAlIka tulya kartAahIM nathI. arthAt kSanimItyadakSati mAM AMkha baMdha karavAnI ane hasavAnI kriyA baMne eka ja kALe thAya che ane tene nimItyAH meDastunya vartu( vaM,
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 169 mahAmAsa:) pU. 8 IjhadA siddhahema zabdAnuzAsanathI svI pratyaya Avyo che. A sUtramAM dhAtunuM grahaNa nathI karyu. dhAtunuM A ja agrahaNa batAve che ke namaskAranI kriyA ane sUtrapAThanI kriyA baMne bhinna kALa vALI che. bIjuM, bhAla upara ja hAtha rAkhIne sUtrapATha karAyato muhapatti moDhA upara nahi rahevAthI dharmaruci Adi aNagAra bhagavaMtone sAvadya bhASA prayoganI Apatti AvI jAya. tethI karIne aMjalimudrA sUtrapATha samaya nathI hotI. tathA bhagavatI sUtramAM paNa kahyuM che ke - he bhagavAna! devarAjA Indra zuM sAvadya bhASA bole ke anavadya bole? he gautama! devendra sAvadya bhASA paNa bole ane niravadya bhASA paNa bole. he bhaMte! evuM zA mATe kaho cho ke mahArAjA devendra sAvadya bhASA bole che ane anavadya bhASA paNa? he gautama ! zakrendra mukhane "sUkSmakAya eTale hAtha ke vastra vaDe DhAMkyA vinA bole to sAvadya bhASA che ane DhAMkIne bole to niravadya bhASA bole che ane anavadya bhASA bole che. AthI kahevAya che ke devandra zukra sAvadya bhASA paNa bole che ane anavadya bhASA paNa bole che. Ama, mukha upara muhapatti na rAkhavAmAM Ave to sAvadyabhASAnI Apatti AvI ja rahe che. Ama, aMjalimudrA karavAthI sAvadyabhASAnI Apatti AvatI hovAthI sUtroccAra samaye aMjalimudrA nathI karavAnI. paraMtu A aMjalimudrA, mukuTa Adi mudrAo vinayavizeSane mATe sUtroccAranI pUrve athavA pachI karavAmAM Ave che ane tethI ja te mULamudrA svarUpe nathI. A rIte aMjalimudrA Adi yogamudrAnI jema mULamudrA svarUpa na hovAthI mudrAtrika nI saMkhyAmAM virodha Ubho thato nathI. A viSayamAM bahuzruta bhagavaMtonI pAsethI adhika jANI levuM. ekAMga ane caturaMga praNAma paNa yogamudrAe karavo. jIvAbhigama Adi AgamomAM caritAnuvAdamAM vijayadeva Adie ekAMga tathA caturaMga praNAma karelo dekhavAmAM Ave che. mAno, nipApavimA paUTH DuM- jinezvara prabhunA pratimAjInA darzana thatAMnI sAthe praNAma kare che. vAmaM nAnuM chuM vAhii nAnuM gharaNitatraMsi nihaTTa tiSNuto muddhI thAiyanaMti nisepha - DAbA guDAne ubho kare che ane jamaNA guDAne bhUmimAM vALe che, bhUmimAM vALIne mastakane bhUmimAM traNa vAra aDADe che. A praNAma madhyama praNAma svarUpa che, tethI addhavanata nAmanA praNAmamAM eno samAveza thaI jAya che. A vicAra praNAmatrikanI vyAkhyAnA avasare karI devAmAM Avyo che. sUkSmakAya eTale sUkSmakAyanA rakSaNa mATe bolatI vakhate mukha pAse hAthamAM vastra rakhAya te (Agamasadu koso)
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 zrI saGghAcAra bhASyam A ekAMga tathA caturaMga svarUpa ardhAvanata praNAma paNa yogamudrAe saMbhave che. paMcAMga praNipAta tathA zakrastava pATha yogamudrAe thavAno hopha noLamuddA! - yogamudrAthI zakrastava Adino pATha karavAno hoya che. teno vidhi A pramANe batAvyo che- sAdhu athavA zrAvako jinAlayamAM ekAMta sthAne anya kartavyano tyAga karIne saghaLA jIvone jyAM pIDA na thAya evI bhUmine joIne jinezvara prabhue prarUpelA vidhinA anusAre traNavAra pramArjIne baMne jAnuone sthApIne be hAthathI yogamudrA karIne zakrastava daMDakano pATha kare. mahAnizItha sUtranA tRtIya adhyayanamAM paNa kahyuM che H traNe bhuvananA eka guru samAna jinezvaranI pratimAmAM AMkha ane manane sthApIne huM dhanya chuM, huM puNyazALI chuM, e pramANe jinavaMdanAthI mAro janma saphaLa che e pramANe mAnato karakamaLa dvArA aMjali racIne lIlI vanaspati, bIja ane jaMtu vinAnI bhUmimAM baMne jAnune sthApI atyaMta suvyakta, ciraparicita karelA, zaMkAthI rahita ane yathArtha sUtra artha ane tadubhayane pade pade bhAvato caityavaMdana kare. A caityavaMdana zakrastava AdivALuM che. paryaMkAsane zakrastava bolavuM te apavAdika AcaraNA che. jJAtAdharma kathA AdimAM dharmaruci sAdhu AdinA caritAnuvAdamAM kahyuM che ke purasthAbhimudde saMpattimaM nimanne yatne- pUrvadizAnI sanmukha paryaMkAsanamAM besI be hAtha joDI A pAThamAM 'paryaMkAsane besI zakrastavano pATha karyo.' evo je ullekha karavAmAM Avyo che te azakti AdinA kAraNe che. A apavAdika vidhi 'bhUmimAM jAnuyugala sthApIne caityavaMdana karavuM tevI utkRSTa vidhino bAdhaka banatI nathI. tenuM kAraNa e che A apavAdika vidhi caritAnuvAda vihita che tethI te utsavidhino bAdhaka nathI banatI. kahyuM paNa che ke caritAnuvAdamAM kahela vidhAna utsargavidhinA bAdhaka paNa nathI banatA temaja sAdhaka paNa nathI banatA. A ciratAnuvAdano vidhi kAraNe karAto hovAthI dvitIyapada arthAt pavAdika vidhimAM samAviSTa thaI jAya che. tethI te utsargano sAdhaka bAdhaka nathI banato. athavA buddhizALI puruSe bIjI paNa koI AmnAyanA anusAre A apavAda utsargano bAdhaka nathI banato tevuM samAdhAna karI levuM. vaMdaNa jiNamudAe : arihaMta ceIANaM Adi daMDako dvArA jinezvara prabhune jinamudrAthI vaMdana karavuM. vighnane jItanArI A jinamudrAthI draupadInI jema vaMdana karavuM. bhagavatI sUtra : tyAre rAjAnI kanyA draupadIe dhUpane pragaTAvyuM, DAbA guDAne UMco karyo, yAvat be hAtha joDI A pramANe bolI, namunthuNaM yAvat saMpattANuM A sUtra bolI vaMdana karyA ane namaskAra karyA. Ama, namunthuNaM mAM be jAnu sthApIne, paryaMkAsane athavA DAbo guDo UMco karIne jamaNo guDo vALIne stavapATha karAya che. A rIte namrutyuNanA pAThamAM vividha vidhi
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 171 dekhAya che. tathA vividha vidhi pramANika graMthomAM maLe che ane vinaya vizeSa tenuM phaLa che. mATe A vividha vidhino niSedha karI zakAya nahi. temAM kAraNa munibhagavaMtonA vicitramato dekhAya che. temaja A badhAM mato paraspara atyaMta viruddha nathI. kAraNake sarva rIte paNa prabhuno vinaya karavo e ja phaLa che. mULa to namutthaNamAM vividha vidhimAM yogamudrAthI zakastavano pATha karavAmAM kyAMya vAMdho nathI Avato. vaMnimuUi - arihaMta ceIANe ItyAdidaMDako dvArA vidgone jItanArI jinamudrAthI jinezvaraprabhunI pratimAne vaMdana karavAnuM che. jinamudrA UbhA thaIne paga dvArA karavAnI che, arthAt A mudrAno Azraya pagamAM hoya che. bIjuM jyAre arihaMta ceIyANano pATha karAya tyAre jinamudrA to hoya ja paNa sAthe yogamudrA paNa ghaTe che, kAraNake yogamudrA hAtha dvArA karavAnI hoya che. arihaMta ceIANuM stavarUpe paNa che "thayapADho hoI jogamuddAe stavapATha yogamudrAe thAya che. Ama, arihaMta ceIANaMmAM baMne mudrAno paNa upayoga thAya che. (kAussagnamAM yogamudrA nahi thAya) pauiThThA mutasuttI - praNidhAna muktAzukti mudrAe karavAnuM che. praNidhAna eTale jaya vIyarAya Adi zabdothI karAtI ISTa mAMgaNI. AvI mAMgaNI karavAthI prArthanA karanArane A mAMgaNI tivramokSAbhilASanuM kAraNa bane che. jyAre tivamokSAbhilASa pragaTa thAya che tyAre tarata ja vizuddha yogonI prApti thAya che. A ISTa prArthanA svarUpa praNidhAna muktAzukti mudrAe karavAnuM che. pacakAsane namutthaNanA pAThamAM dharmaci kathAnakano adhikAra : | sarva nagarIomAM zreSTha caMpA nAmanI nagarI che. caMpA nagarInA nagarajano sUryanI jema kamalopakArI hovA chatAM paNa kamalopakArI na hatA arthAt sUrya jema kamaLane vikasAve che tema teo kamaLa (zarIranA maLa)ne dUra karavA vALA hatA, paNa kamalA - lakSmI upara AdarabhAva vALA na hatA. * caMpAnagarImAM cauda vidyAnA pAragAmI, suprasiddha ane ekabIjAmAM snehabhAvavALA traNa brAhmaNa bhAIo hatA. soma, somadatta ane somabhUti temanuM nAma hatuM. temanI patnIonA nAma krame karI nAgazrI, bhUtazrI ane yakSazrI hatuM. eka divasa Akho parivAra ekaTho thayo. teoe ekabIjAne kahyuM ke ApaNe ApaNI sAta peDhI sudhI puSkaLa dhana vAparIe to paNa ApaNuM dhana khUTe tema nathI. AthI have ApaNe ekabIjAnA ghare kuTuMba sAthe AnaMda, pramoda ane bhojana karI ApaNo samaya pasAra karavo. A vAtano sahue svIkAra karyo. traNe bhAIo eka eka divasa ekabIjAnA
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zrI saJjAcAra bhASyam ghare bhojana karI potAno ghaNo samaya AnaMdathI pasAra karavA lAgyA. ekadivasa nAgazrI brAhmaNIno vAro Avyo. teNInI bhojananI ghaNI sAmagrIne atitvarAthI rAMdhavA lAgI. zAka banAvatA eka moTu zaradaRtunuM kaDavuM ane tIkhuM tuMbaDu AvI gayuM. kapUra ane elacI nAMkhI ghaNA telathI teNe vaghAryuM. zAka banI gayA pachI thoDuMka zAka tene hAthathI cAkhyuM. tuMbaDu kaDavuM kaDavuM vakha jevuM lAgyuM. A tuMbaDAne akhAdya ane abhakSya jANIne teNe vicAryuM ke abhAgaNI ane samajaNa vagaranI mane dhikkAra thAvo. arere ! meM ghaNuM tela bagADIne A zAka banAvyuM ane mArI derANIne A khabara paDaze eTale teo mArI niMdA karaze. Avo vicAra karIne nAgazrIe tuMbaDAne chupI jagyAe chupAvI dIdhuM. bIjA mIThA tuMbaDAne tarata rAMdhyuM. traNe bhAIoe potapotAnI patnI sAthe bhojana laIne potapotAnA kAryamAM lAgI gayA. A bAju nagaramAM suMdarabhUmivALA udyAnamAM pUrvadhara dharmaghoSasUri nAmanA AcArya bhagaMvata ghaNA sAdhuo sAthe padhAryA. A AcArya bhagavaMtane dharmarUci nAmanA ziSya hatA. teo samiti gutithI pavitra thayelA hatA. parama gurubhakta hatA. kSamAvAna, dAMta, zAMta, roSa vinAnA, nirmama, nirahaMkArI, mAtsaryavinAnA, laDAI nahi karanAra, saMmoha vinAnA, niyANu nahi karanAra, zubha dhyAnavALA, vAMsalA ane caMdananI aMdara samAna manavALA A dharmaruci aNagAra mAsakhamaNanA pAraNe UMcanIca ane madhyama kuLomAM gocarI mATe nIkaLyAM. dharmaci sAdhu nAgazrInA gharamAM bhikSA mATe pravezyA. mahAtmAne joIne pApiSTha ane atyaMta bhraSTa thayela nAgazrI khuza thaI gaI. teNe UThIne kaDavA tuMbaDAnuM badhuM zAka munine vahorAvI dIdhuM. munie tuMbaDuM lAvIne gurujIne batAvyuM. gaMdhathI gurubhagavaMte tuMbaDAne viSamaya jANI lIdhuM ane dharmarucine kahyuM, "vatsa! A tuMbaDAne paraThavI de. anya AhAra lAvIne vApara. paraMtu A vAparIne tuM maraNa prApta nahi kara. dharmaruci paraThavA mATe spaMDilabhUmimAM gayA. tuMbaDInuM eka biMdu paraThavatAnI sAthe tenI gaMdhathI hajAro kIDIyo kheMcAIne AvI gaI. kiDIo jema jema tene khAtI gaI tema tema te tarata ja maratI gaI. A joIne dharmamAM zuddha rucivALA dharmacine vicAra Avyo ke eka biMduthI jo ATalA jIvonuM mRtyu thAya che to pachI AkhuM tuMbaDuM jo paraThavAmAM Avaze to A badhA jIvonuM zuM thaze? tethI have A AhArathI mArA zarIrano bhale vinAza thAo. nAza pAmavAnA svabhAvavALuM A zarIra pahelA ke pachI choDavAnuM ja che." ___kRmayo bhasma viSThA vA niSThA ysyeymidRshii| sa kAyaH parapIDAbhiH pAlyate nanu ko nayaH // vaLI, jenuM zarIra aMte karamIyA, rAkha ane viSThAmAM rUpAMtara thAya che te zarIrane
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 173 bIjAne pIDA ApI poSavAmAM Ave te zuM nItiyukta che? nirarthakA ye capalasvabhAvA yAsyantyavazyaM svayameva nAzam / te eva yAMti kriyayopayogaM, prANA : parArthe yadi kiM na labdhaM ? // je prANo nirarthaka che, capala svabhAvavALA che ane svayaM nAza pAmavAnA che te prANo parakalyANa mATe upayogI thAya to ApaNe zuM nathI meLavyuM? ikkaMciya ittha vayaM niddiTuM jiNavarehiM svvehi| tiviheNa pANirakkhaNamavasesA tassa rakkhaTaThA // mana, vacana ane kAyAthI prANInI rakSA karavA svarUpa eka ja prANAtipAta viramaNavrata sarva tIrthakara bhagavaMtoe prarupeluM che ane bIjA vrato to tenI rakSA mATe che. samagra prANigaNanA rakSaNamAM tatpara thayelA, potAnA jIvananI paNa apekSA vinAnA mahAsattvazALI dharmaruci aNagAre Avo vicAra karIne AkhuM ya tuMbaDu vAparI lIdhuM. kahyuM che. niyapALa parapordi pALio pAtAMti sarvovA parapANaM niyapANehiM koi viralucciya jiyaMti // A jagatanA lagabhaga badhA ja jIvo bIjAnA prANono vadha karIne potAnA prANanI rakSA kare che. evA jIvo to thoDAka ja che jeo potAnA prANanA bhoge bIjAnA prANanI rakSA kare che. kaDavA tuMbaDAnA bhakSaNa pachI kSaNamAtramAM jhera temanA zarIramAM phelAI gayuM. temanA zarIramAM kaDavAza kaDavAza phelAI gaI. duHkhe sahana karAya tevI tIvra vedanA UbhI thaI. AthI dharmaruci aNagAra akSama, nirbaLa, nirvIrya banI gayA. puruSArtha ane parAkrama vinAnA banI gayA. temane lAgyuM ke have pAtrAdi upakaraNo hAthamAM pakaDI zakAze nahi. Ama samajIne ekAMta sthAnamAM pAtrAdine mUkyA. bhUminI paDilehaNA karIne DAbhano saMthAro pAtharyo. saMthArA upara beThA. pUrvAbhimukha thaIne padmAsanamAM besIne be hAtha joDI dazanakha bhegA karI Avarta karIne mastaka upara aMjali joDIne dharmacie A pramANe namuthuNaMthI siddhigaI nAmadheya ThANe sapattANa sudhIno pATha karyo. arihaMta prabhunI stavanA pachI temane temanA gurunI stuti karI, mArA dharmAcArya ane dharmopadeza dAtA sthavara dharmaghoSa sUrine mAro namaskAra thAva. pUrvamAM meM mArA gurudeva WvIra dharmaghoSAcArya pAse prANAtipAtAdithI parigraha parvatanA yAvajIva paccakhANa karyA hatAM. hamaNAM paNa teja bhagavaMtanI pAse prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigrahano sarvathI tyAga karuM chuM. krodha mAna mAyA lobha prema keSa kalaha
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrI saGghAcAra bhASyam abhyAkhyAna paizunya arati rati para parivAra mAyAmRSAvAda ane mithyAtva zalyano sarvathI mAvajajIva huM tyAga karuM chuM. azana, pAna, khAdima, svAdima A cAra prakAranA AhArano paNa huM sarvathA tyAga karuM chuM. A ISTa, priya, kAMta, manojJa, manohara, vizvasanIya, saMmata, bahumata, anumata, pAtranA karaMDIyA samAna, ratnanA karaMDIyA samAna ane upadhinI jema surakSita rakhAyelA zarIrane ThaMDI, garamI, bhUkha, tarasa, bALA, cora, daMzamazaka, vAta, pitta, zleSma, saMnipAta Adi vividha rogo AtaMko pariSaho ke upasargona sparze e pramANe bolIne aMtima ucchavAsa ane vizvAse paNa A zarIrane huM vosarAvuM chuM. dharmaruci aNagAre A pramANe zarIrane vasIrAvIne AlocanA ane pratikramaNa karIne kAladharma pAmyAM. dharmaruci aNagAra hajI sudhI tuMbaDuM paraThavIne AvyA nahi. temane gaye ghaNo samaya thaI gayo hovAthI gurudeve temanI tapAsa karavA mATe sAdhu bhagavaMtone mokalyAM. dharmaruci kALadharma pAmyA che ema jANIne teoe AvIne gurUdevane kahyuM, temane pUrvagata zrutamAM upayoga mUkIne temaNe zramaNa saMghane ekaTho karyo. saghaLo vRttAMta saMghanI samakSa kahyo. temanA vRttAMtane kahIne dharmacinI gati kahI, "he AryA A mamatva vinAnA, zatrumitramAM samAna cittavALA, bIjAnI niMdAthI virAma pAmelA, tatvanA jANakAra mahAsattvazALI, jinavacananA anurAgI ane dayAmAM eka rasavALA dharmaruci kALa karIne sarvArthasiddha devalokamAM utpanna thayAM che. tyAMthI cyavane mahAvidehamAM janma laI mokSa pAmaze. munio!nAgazrIe to Avu kRtya karyuM paNa bIju koI AvuM kRtya na kare eTalA mATe tame nagaramAM jAva ane mANasonI sAme A pramANe bolo ke arere! A nAgazrI brAhmaNIe ghaNuM kharAba kAma karyuM che. A nAgazrIe kaDavI tuMbaDI vahorAvIne mahAtmAne mArI nAkhyA che. muni mahAtmAoe A vAta janasamakSa karI. nAgazrInA pati ane temanA baMne bhAIo lokonA moDhethI A vAta sAMbhaLI tarata ja ghaNA ropAyamAna thayA. roSa tathA kopathI bhayaMkara AkArane dhAraNa karatA teo nAgazrI pAse AvyAM. temaNe nAgazrIne kahyuM, "nAgazrI! tuM mRtyunI IcchA karavAvALI che, duSTa - azubha lakSaNavALI che, nikRSTa kRSNA caudaze janmelI (caudasIyaNa) che tathA zobhA, lajjA ane dhIrajavinAnI che. tane dhikkAra thAva, tArA jevI anyA, pApiNI, kubhAgaNI ane lIMboLI jevI kaDavI strIe mahAtapasvI sAdhune mAsakhamaNane pAraNe kaDavI tuMbaDI vahorAvIne mArI nAkhyA. tethI he kulane kalaMkita karanArI strI! tuM marI jA, gharamAMthI bahAra nIkaLa, vastrone choDI de. AnuM phaLa tane maLavAnuM che.' A pramANe bolIne teo brAhmaNIne mAravA lAgyA. Akroza karavA lAgyA, gALo devA lAgyA, bhatna karavA lAgyA, dhamakAvavA lAgyA, tADanA karavA lAgyA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 175 ane tarjanA karavA lAgyA. A rIte karIne teoe nAgazrIne gharanI bahAra kADhI mUkI. nAgazrI trikoNa raste traNa raste, cAra raste, cokamAM, cAra dvAravALA mahAmArgamAM, bhaTakavA lAgI, paNa tene kyAMya sthAna na maLyuM ke na AvAsa maLyo. jyAM jAya tyAM koI ene jAtithI hIlanA karavA lAgyA, koI manathI niMdA karavA lAgyA, koI parokSamAM khisA (niMdA) karavA lAgyA, koI lokonI samakSa ja gaha karavA lAgyA, koI AMgaLIthI batAvIne tarjanA karavA lAgyA ane koI daMDa AdithI haNavA lAgyA. nagaranA naranArIonA vRMdathI dhikkArAtI nAgazrInuM mAthuM mArane kAraNe ghaNuM phUTI gayuM hatuM. rIMchanI jema tenA zarIre mAkhIonA jhuMDa coMTI gayA hatAM. nAnakaDA TUkaDAthI tene potAnuM zarIra oDhyuM hatuM. nAnakaDI ghaDAnI ThIkarI hAthamAM grahaNa karIne potAnI bhUkha bhAMgavA mATe eka gharethI bIjA ghare bhaTakavA lAgI. A bhavamAM ja nAgazrI nArakI jevA bhayaMkara duHkhone sahana karavA lAgI. A pramANe zArIrika - mAnasika duHkhonA sAgaramAM DubelI brAhmaNIne dAjyA upara dAma jevA soLa rogo enA zarIramAM utpanna thayAM. khAMsI, zvAsa, jvara, dAha, peTanuM zULa, bhagaMdara, masA, ajIrNa, AMkha AvavI, AMkhamAM zULa, aruci, khaNaja, jaLodara, mastakanI vedanA, karNapIDA ane kuSTaroga A rogothI tenA prANa jANe DarI gayA hoya tema tenA dehane choDIne cAlyAM gayAM. Artaraudra dhyAnanuM dhyAna karatI nAgazrI mRtyu pAmIne chaThThI narakamAM 22 sAgaropamanI sthitivALI nArakI tarIke utpanna thaI. tyAM bhayaMkara duHkhone sahana karyA bAda mAchalIno bhava maLyo. tyAM zastrothI haNAyelI mAchalIe sAtamI narakamAM janma lIdho. tyArapachI pharI mAchalIno bhava ane chaTTI narakamAM utpanna thaI A pramANe sAte narakamAM be be vakhata utpanna thaI. gozALAnI jema anaMtakALa sudhI bhavasAgaramAM te bhaTakatI rahI. dareka bhavomAM zastra ane agni dvArA mRtyu pAmIne lAMbA kALa sudhI cAragativALA saMsArarUpI vanamAM rakhaDatI rahI. ghaNA paribhramaNane aMte nAgazrI brAhmaNIno jIva sukumAlikAnA bhAvamAM Avyo. caMpAnAmanI nagarImAM sAgaradatta nAmanA zeTha che ane bhadrA temanI priyA che. bhadrAnI kukSie nAgazrIno jIva Avyo. janma thatAM tenuM nAma sukumAlikA pADavAmAM AvyuM. janmatAnI sAthe ja pUrvakarmane kAraNe te ghaNI ja kamabhAgI hatI. jinadattanA putra sAgara sAthe sukumAlikAnA lagna karI sAgarane gharajamAI banAvyo. sAgare sukumAlikAnA hAtha Adino sparza karatA agni karatA paNa vadhu garama sparza jANyo. AthI sAgare paraNIne tarata ja sukumAlikAno tyAga karyo. sAgaradatte sAgaranA pitA jinadattane A vAta karI. jinadatte putrane pUchyuM, "vatsa! sukumAlikA nirdoSa che ane pativratA che, to pachI te zA mATe teno tyAga karyo?" "pitAjI! huM marI javA taiyAra chuM, paNa tyAM to have huM jaIza ja nahi." sAgare
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrI saGghAcAra bhASyam pitAne A vAta jaNAvI. sAgarano Avo nizcaya jANI sAgaradatte tene choDI dIdho. putrI sukumAlikAne eka dramaka sAthe paraNAvI dIdhI. te daradra paNa sukumAlikAnA sparzane sahana karavA samartha na hato. AthI sutelI sukumAlikAne choDIne ane potAnA phAMTelA vastro tathA ThIkarAne laIne nAsI gayo. pitA sAgaradatte sukumAlikAne samajAvyuM, 'beTI ! A pUrve karelA karmonuM phaLa che tuM kheda na kara.' pitAe samajAvatA zAMta thayelI sukumAlikA sAdhu sAdhvIne vahorAvavA lAgI. gocarI vahoravA mATe AvatAM sAdhvIjIone te maMtrataMtranA prayogo pUchavA lAgI. eka divasa gopAlikA nAmanA pravartinI sAdhvIe prathama tene zrAvaka dharma Apyo ane pachI sAdhudharma Apyo. sAdhvIjIe sAdhvI banela sukumAlikAne samajAvyuM ke upAzrayamAM athavA agAzImAM AtApanA levI kalpe. A rIte sukumAlikAne samajAvavA chatAM paNa te upAzrayanI bahAra udyAna AdimAM ja kAussagga Adi karavA lAgI. eka divasa zibikAnI aMdara pAMca manuSyonI sAthe Adara pUrvaka krIDA karatI devadattAne joIne sukumAlikA vicAravA lAgI, kharekhara A strInuM kevuM suMdara lAvaNya che, te kevI saubhAgyazALI che, are ! huM abhAgaNI ekane paNa aNagamatI hatI. chaTTha akramAdika tapa karIne huM paNa A strI jevI thAvuM.' A pramANe vicAra karI sukumAlikA sAdhvIjIe kharAba niyANuM karyuM. sukumAlikA sAdhvI have hAtha AdinuM prakSAlana karavA lAgyA tyAre sAdhvIjIe temane samajAvyuM ke traNa guptinuM pAlana karanAra brahmacArIone A prakAranuM snAna karavuM yukta nathI. guruNI ene vAraMvAra A pramANe kahevA lAgyA tyAre te alaga upAzrayamAM rahevA lAgyA. potAne mana phAve tema karavA lAgyA. aMte 15 divasanA upavAsa karI kALadharma pAmyA. kALa karI teo bIjA kalpamAM nava palyopamanA AyuSyavALA aparigRhitA devI thayA. tyAMthI cyavIne kAMpilyapuramAM drupadarAjA ane culanI rANInI putrI draupadI tarIke janma pAmyA. draupadI rAjakumArIe svayaMvaramAM pAMcapAMDavone svAmI tarIke svIkAra karyo. pAMca pAMDavane varatAM pahelA draupadIe jinezvara prabhunI bhakti karI hatI. jJAtAdarzIkA : A avasare rAjakanyA draupadIe snAnagharamAM snAna karyuM. snAna karIne teNe jinAlayamAM praveza karyo. jinezvara prabhunI pratimAjIne praNAma karyA. prabhujIne praNAma karIne morapIMchI karIne sUryAbhadevanI jema draupadIe pratimAjIne pUjyA. yAvat dhUpapUjA paNa karI. DAbA guDAne UMco karIne be hAtha joDIne namrutyuNaM no saMpattANuM sudhI pATha karyo. vaMdana karyA ane namaskAra karyo. draupadIe jinapratimAne vaMdana karyA e viSayamAM jIvaInI A 1 3 0
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 177 lavivaraNamAM vivaraNa karavAmAM AvyuM che - dropadIe vidhipUrvaka praNAma karIne praNipAta daMDakano pATha karyo. namutthaNe arihaMtANe. namo jiNANe jiyabhayANa. vaMdana ane namaskArano artha - aviratine saMpUrNa caityavaMdana asaMbhava dropadIe jinapratimAne vaMdana tathA namaskAra karyA. ahIM vRddha puruSoe vaMdana tathA namaskArano artha A pramANe karyo che. prasiddha caityavaMdana vidhi dvArA praNAma karavA tene vaMdana kahevAya che ane praNidhAna karavuM tene namaskAra kahevAya che. draupadIe prabhunI pratimAne vaMdana namaskAra karyo che tethI artha e thayo ke aviratane sAmAnya caityavaMdana saMbhave che. AnI siddhi karavA mATe vaMdaI-namaMsaI padamAM keTalAka AcArya bhagavaMtoe nIce pramANe artha karyo che. Ama, to prasiddha caityavaMdana viratidhArIone ja hoya che, kAraNake aviratine ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM nA abhyapagama svIkAra pUrvaka kAussagna saMbhavato nathI. A avirati jIvo koIpaNa vastuno sAco tyAga nathI karI zakatA. . AthI, aviratione kAussagna sudhInI saMpUrNa caityavaMdanavidhinathI saMbhavatI. A avirata jIvone sAmAnyathI vaMdana saMbhave che ane prabhu paranI atyaMta prIti jAgRta thavAthI je praNAma kare che te namaskAra paNa saMbhave che. Ama, ahIMesiddha thAya che ke aviratine namutthaNa pATha karavA svarUpa sAmAnya vaMdana saMbhave che paNa kAussagga sahitanuM saMpUrNa caityavaMdana saMbhavatuM nathI. tattva tu vatnI caM A viSayamAM zuM tattva che e to paramaRSi samA kevalI bhagavaMto jANe che. draupadI samyakatvI hatI, AthI teNe nAradane asaMyata ane avirata jANI vaMdana na karyuM. nArade krodhe bharAIne nAradaveDA karyA ane dropadInuM aparakaMkAmAM apaharaNa thayuM, e chaTTA aMgathI jANavu. draupadInI kukSie jyAre pAMDusenano janma thayo tyArabAda draupadIe saMyamano svIkAra karyo. zatruMjaya upara jaI aNasaNano svIkAra karyo. kALa karI lAMtaka devalokamAM deva tarIke utpanna thaI. tyAMthI cyavane mahAvidehamAM siddhigatine pAmaze. dharmacinI kathAno upanaya jema dharmaruci aNagAre potAnA prANano paNa tyAga karIne bIjA jIvonA prANonI rakSA karI hatI tema sadAne mATe prathama bIjA jIvonI rakSA karavI joIe, tathA je maraNAMta kALe paNa pote grahaNa karelA niyamanuM manathI paNa khaMDana karato nathI te dharmarucinI jema svargAdine prApta kare che. supAtrane vize bhakti vinA amanojJa padArtha ApavAthI anartha mATe thAya che. jema nAgazrIe dharmarucine kaDavuM tuMbaDuM vahorAvIne teno saMsAra laMbAvI dIdho. zrI bhagavatI sUtra H jIvo traNa sthAnadvArA azubha ane dIrgha AyuSyavALA karmane bAMdhe che. (1) jIvono vadha karavo (2) mRSAvAda karavo ane (3) tevA prakAranA
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 zrI saGghAcAra bhASyam zramaNa ke mAhaNanI hIlanA karavI, niMdA khisA gartA ke avajJA karavI, amanojJa tathA aprIti upajAve tevA azana pAna khAdima svAdima vahorAvavA A traNa sthAno sevavAthI . azubha ane dIrgha AyuSyavALA karmano baMdha thAya che. hIlanA AdinA arthamAM bheda : jAti AdithI karAtI niMdAne hIlanA kahevAya, mana vaDe karAya to niMdA kahevAya, parokSamAM karavAmAM Ave to khisA kahevAya ane parAbhava karavAmAM Ave to avajJA kahevAya che. he bhavyajIvo ! duSkarmarUpI latAne chedanAra dharmaruci aNagAranA A caritrane sAMbhaLIne baMdhana vinAnA sukhane mATe taMdrA-ALasano tyAga karI zAstrokta mudrA pramANe caityavaMdana karavuM. Iti mudrAnnikamAM dharmaruci ane draupadIno saMbaMdha saMpUrNa navamuM mudrAtrika kahyuM. have trividha praNidhAna nAmanA dazamA trikane nIce kahevAtI gAthAnA Adya traNa pAdathI kahevAmAM Ave che. dazamuM praNidhAnatrika : paNihANatigaM ceiyamuNivaMdaNapatthaNAsaruvaM vA / maNavayakAegatte - gAthA - 19 pUrvArdha gAthArtha : praNidhAnanAM traNa prakAra che. (1) caityavaMdana (2) munivaMdana (3) prArthanA svarUpa, athavA praNidhAnanA bIjA paNa traNa prakAra che (1)-mananI ekAgratA (2) vacananI ekAgratA (3) kAyAnI ekAgratA TIkAryaM : muktAzaktimudrA dvArA je caityavaMdanAdi karavAmAM Ave che tene praNidhAna kahevAmAM Ave che. A praNidhAna gAthAmAM batAvyA pramANe traNa prakAranuM che. gAthAmAM ceIyamuNi vaMdaNa - ahIM Apela vaMdaNa zabda caityanI sAthe paNa joDavAno che. caityavaMdana svarUpa prathama praNidhAna jAvaMti ceIAI sUtrathI, munivaMdana svarUpa bIjuM praNidhAna jAvaMta kevi sAhU sUtrathI ane prArthanA svarUpa trIjuM praNidhAna jaya vIyarAya sUtrathI karavAnuM hoya che. bRhadbhASyamAM kahyuM che : annaMpi tippayAraM vaMdaNaperaMtabhAvi paNihANaM / jaMki saMpannA ukasA vaMdaNA hoi // ceiyagaya 1 sAhugaya 2 neyavvaM tattha patthaNArUvaM / yasa puLa sarva savisesa vRtti vucchAmi // ( ce.ma.22-254) caityavaMdananA aMtamAM karAtuM bIjuM paNa traNa prakAranuM praNidhAna che. A praNidhAna karavAmAM Ave to ja utkRSTa caityavaMdanA saMpUrNa thAya che. caitya saMbaMdhI sAdhu saMbaMdhI ane prArthanA svarUpa A praNidhAnanA traNa prakAra che. A praNidhAnanuM svarUpa vizeSathI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 179 AgaLa kahevAmAM Avaze. zaMkAH bRhabhASyamAM 'mannapatiprathA vaMtimavi'traNa prakAranuM praNidhAna caityavaMdanane aMte karavAmAM Ave che. arthAt jAvaMti, jAvaMta ane jaya vayarAya sUtra dvArA karAtA caityavaMdana, munivaMdana ane prArthanA svarUpa praNidhAna caityavaMdanane aMte karavAmAM Ave che to pachI anya caityavaMdana praNidhAna vinAnA banI jaze. samAdhAna : praNidhAnanAM bIjA paNa traNa prakAra che jethI zeSa caityavaMdanamAM praNidhAnanA abhAvanI Apatti nahi Ave. caityavaMdana bhASyanI mULagAthAmAM vA zabda mUkI praNidhAnanA anya paNa traNa prakAra batAvavAmAM AvyA che. (1) mananI ekAgratA (2) vacananI ekAgratA (3) kAyAnI ekAgratA. A prakAranuM praNidhAna to AkhAMya caityavaMdanamAM karavAnuM che. praNidhAnano artha:praNidhAna eTale mana vacana kAyAnI ekAgratA. praNidhAna eTale akuzaLa mana vacana kAyAne aTakAvavA. praNidhAna eTale rAgadveSanA abhAva rU5 samAdhimAM AvavuM ane praNidhAna eTale caityavaMdana vinAnA koIpaNa upayogano tyAga karavo arthAt prabhunA vaMdanamAM ekAkAra banavuM. kahyuM paNa che, rUpafhAi tivirda virUAyA | vaM samAI rAgadosAbhAvo uvaogittaM na annattha // evaM puNa tivihaMpi hu vaMdaMteNAio hu kAyavvaM / ciivaMdaNamuNivaMdaNapatthaNarUvaM tu pajjate // mana, vacana, kAyAnI ekAgratA, rAgadveSano abhAva ane anya sthAne upayoga na rAkhavo A traNa prakAranuM praNidhAna caityavaMdananA prAraMbhathIja karavAnuM hoya che. caityavaMdana, munivaMdana ane prArthanA svarUpa A traNa prakAranuM bIjuMpraNidhAna caityavaMdananA paryata bhAgamAM karavAnuM che. bhASyamAM praNidhAnanI vicAraNA : manaHpraNidhAnaH caityavaMdanamAM koIpaNa prakAranA bIjA kAryano vicAra paNa na karavo, Artaraudra dhyAnano tyAga karavo ane sUtranA artha ane AlaMbana rUpa pratimAjImAM ekAgra thavuM tene manaH praNidhAna kahevAmAM Ave che. vacana praNidhAna : vikathA ane vivAdano tyAga karavo. muMgA muMgA paNa na bolavuM ane moTA zabda paNa na bolavuM. padaccheda karavA pUrvaka caityavaMdananA sUtro bolavA. kAcApraNidhAna : caityavaMdanamAM UThavA besavAnI kriyAmAM bhUmine jovAnI ane pUMjavAnI kriyA karavI ane caityavaMdana sivAyanI koIpaNa kriyAno tyAga karavo. vaMdanapaMcAzakamAM paNa kahyuM che: savyasthavihA tapariyAmiUT
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrI saGghAcAra bhASyam vasu / athe visa tahA diTTaMto chinnajAlAe // caityavaMdana karatI vakhate mukha upara muhapatti rAkhavI, mudrA karavI Adi kriyAo, caityavaMdananA pado, akSaro, artha, caityavaMdananA viSaya bhUta bhAva arihaMta Adi athavA jemanI sanmukha caityavaMdana karIe chIe te jinezvara prabhunI pratimA tathA prArthanA svarUpa jayavIrAya sUtramAM praNidhAna karavuM. A praNidhAnamAM chinnajAlAvALA agni (uMbADIyA)nuM dRSTAMta che. praNidhAnamAM uMbADIyAnuM dRSTAMta : ziSya : caityavaMdananA avasare varNa artha AlaMbana AdimAM eka samayamAM eka sAthe upayoga kevI rIte rahe ? 'jugavaM do nathi uvaogA' kevali prabhune paNa eka sAthe be upayoga nathI hotA to pachI ApaNane varNa AdimAM eka sAthe upayogamAM kevI rIte hoya? AcArya bhagavaMta : sUtronA akSara AdimAM upayoga kramazaH hoya che tathA pRthak pRthak hoya che, chatAM citta atyaMta jhaDapathI pha2tuM hovAthI A upayoga kramazaH che evuM jaNAtuM nathI. ahIMyA uMbADIyAnuM dRSTAMta prasiddha che. jema chinna jALAvALuM uMbADIyuM atyaMta jhaDapathI bhamAvavAmAM Ave tyAre agni cakranA AkAranI jema goLa lAge che. arthAt vartuLAkAre dekhAtAM agnimAM agninI jALA to chedAyelI che chatAM agni vartuLamAM pUrNa dekhAya che. athavA A tArA praznanuM bIjuM paNa samAdhAna che, jema kevaLajJAnIno upayoga samasta jJeya padArthanuM eka sAthe jJAna kare che te rIte ghaNI kriyAo eka viSayavALI hoya to chadmasthane paNa eka sAthe tene upayogamAM hoya che. AgamamAM paNa kahyuM che : ekI sAthe judA judA viSayavALI be kriyAono niSedha che paNa eka sAthe eka ja viSayamAM be kriyAono niSedha nathI, kAraNake bhAMgAvALA sUtramAM mana, vacana ane kAyA A traNe yoga no vyApAra eka samaye eka sAthe ja kahelo che. jema ke bhAMgAno manathI vicAra kare che, vacanathI bole che ane kAyAthI lakhe che. ahIMyA bhAMgAno viSaya eka ja che, tethI mananI vicAravAnI kriyA, vacanathI bolavAnI kriyA ane kAyAthI bhAMgA lakhavAnI kriyA A traNe kriyA judI paNa eka sAthe thaI zake che. te pramANe caityavaMdananI kriyA eka che tethI varNo bolavA, artha vicAravo ane prabhunI pratimA jovI e vacana mana ane kAyAnI kriyA bhinna hovA chatAM paNa eka sAthe thaI zake che. A samasta caityavaMdanamAM mana vacana kAyAnuM praNidhAna naravAhana narendranI jema karavuM joIe.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 181 naravAhana narendranuM daSTAMta H vidizA nAmanI nagarI che. vidizA adbhuta sauMdaryane kAraNe amarApurI jevI lAgatI hatI. nagarIno rAjA naravAhana kapaTI, mUrkha ane abhimAnI hato. rAjAne priyadarzanA nAmanI pativratA strI hatI. priyadarzanA rANImAM nAma pramANe guNo hatA. temanuM darzana sahune priya lAgatuM. priyadarzanA jinezvara prabhunA praNidhAnamAM tatpara rahetI. putranuM nAma amogharatha hatuM. amogharatha gurujanonA vinayane manathI Icchato hato. eka divasa nagarajano uttama vastrone dhAraNa karIne eka dizA tarapha jaI rahyAM hatAM. A joIne rAjAne kautuka thayuM. temaNe pratihArIne pUchyuM ke bhAI, zuM Aje parvano divasa che? "mahArAjA! Aje nagaramAM suvratasUri nAmanA AcArya bhagavaMta padhAryA che. teoe kopane dezavaTo Apela che, prasannavANIvALA che ane kSamA Adi guNonI khANa che. A AcArya bhagavaMtane vaMdana karavA mATe loko jaI rahyA che." pratihArInI vAta sAMbhaLI rAjAne kautuka thayuM ke te AcArya bhagavaMta kevA haze? rAjA paNa tyAM gayo. namaskAra karIne beselI sabhAne AcArya bhagavaMte dezanA ApI, parvatano patthara jema nadImAM paDIne goLa thAya che tema A sthAvara jIva akAma nirjarArUpI nadImAM tenA karmane khapAvIne trAsapaNuM prApta kare che. trasa thaIne teIndriya cauriMdriya Adi thAya che. tyArapachI manuSyapaNuM, AryakSetra, uttama gotra, nirogI zarIra, saMpUrNa AyuSya, dharmajJAna ane sadguru bhagavaMto pAse dharma sAMbhaLavA paNa maLe che. paraMtu tatvanI ruci durlabha hovAthI maLatI nathI." AgamamAM kahyuM che - hiMDya sava navaThuM, saddha parama TurnA succA neyAuaM maggaM, bahave paribhassaI // kadAcit dharma sAMbhaLavA maLI jAya che, paNa zraddhA atyaMta durlabha che. (A zraddhA na hovAnA kAraNe) tarkasaMgata dharmamArga sAMbhaLavA maLe to paNa ghaNA jIvo bhraSTa thaI jAya che. dharmamArgathI bhraSTa na thavAya mATe dharmamArgamAM zuddha zraddhA prApta karIne zraddhAmAM vRddhi thatI ja rahe te mATe praNidhAnatrikanI pradhAnatAvALuM utkRSTa caityavaMdana karavuM joIe. kahyuM che. vaDU mAM raMti hiMyA nipa/Iqui . ullasai suho bhAvo vaMdaMtANaM supaNihANaM // paNihANaM puNa tivihaM maNavaikAyANa jaM smaahaannN| rAgahosAbhAvo uvaogittaM na annattha // evaM puNa tivihaM pi hu vaMdaMteNAio u kAyavvaM /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 2 zrI saGghAcAra bhASyam ciivaMdaNamuNivaMdaNa patthaNarUvaM tu pajjate // caityavaMdanamAM praNidhAna karavAmAM Ave to dharmadhyAnanI vRddhi thAya che. jinezvara prabhu AdinA guNo hRdayamAM skurAyamAna thAya che ane zubha bhAvo vikasatA jAya che. A praNidhAnanA traNa prakAra che mana vacana kAyAnI ekAgratA, rAga dveSano abhAva ane caityavaMdanathI bhinna viSayamAM ekAgra na banavuM. A traNa prakAranuM praNidhAna caityavaMdana karanAre zarUAtathI ja karavAnuM hoya che. caityavaMdana munivaMdana ane prArthanA svarUpa traNa prakAranuM praNidhAna to caityavaMdanane aMte karavAnuM hoya che." naravAhana rAjAnA traNa prazno : naravAhana rAjAe AcArya bhagavaMta suvrata sUrinI dezanA sAMbhaLIne prazna karyo, mahArAja ! guNa vinAnI ane ApaNI buddhinI kalpanAthI sthApita karela A pratimAomAM namaskAra karavA jevuM zuM che? zarIranI zuddhi vinAnA, game tyAM bhaTakatA rahenArA ane bhIkha dvArA potAnI udarapUrti karatA A sAdhuone namIne zuM karavAnuM? vaLI, A jinakyAreya prasanna thavAnA nathI to pachI temane prArthanA karavAthI zuM phaLa maLavAnuM che? paMDita puruSo kyAreya niSphaLa bhakti karatA nathI." prathama praznano pratyutara : "he narendra ! sAMbhaLa, tuM kahe che ke pratimA guNa vinAnI che, te barAbara nathI. kAraNa ke, prabhunI pratimAmAM jinezvaranA anaMtA guNonI sthApanA karI prabhunuM dhyAna karavAmAM Ave che ane namaskAra karAya che." prabhunI pratimAmAM guNonI sthApanA karavAthI rupastha dhyAna ane piMDastha dhyAna A be dhyAna karavAno avasara maLe che. rupasthadhyAnaH vavrvipratimA sthitamAM yathAsthita pat | satprAtihAryazobhaM yat taddhyAnamiha rUpastham // prabhunA varNa pramANenI banAvelI sonAnI pratimAmAM prabhunA rupane jovuM, prabhunI pratimAnA parikara mAM rahelAM prAtihAryonI zobhAne jovI ane dhyAna dharavuM te rupastha dhyAna che. piMDastha dhyAnaH pratimavipu relza yathAsthamUrti ninAmanA ___ tadpaM cAtmAnaM yad dhyAyet tadiha rUpastham // prabhunI kAyAnA varNaAdinuM, mUrtinA svarUpa pramANe jinAdikanuM tathA prabhunA svarUpavALo potAno AtmA che evuM manathI ciMtavavuM te rupastha dhyAna che. rAjana ! prabhunI pratimAmAM guNonuM sthApana manathI karavAnuM che, Ama ApaNA manano saMkalpa ja sarvatra kArya karanAro thAya che. A manano saMkalpa kSaNa vAramAM sAtamI
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 zrI saGghAcAra bhASyam narakamAM laI jAya che ane kSaNavAramAM mokSamAM laI jAya che. A mananA pariNAmonI vizuddhinI jo IcchA hoya to zubha AlaMbana laIne harahaMmeza jinezvara prabhunI pUjA karavI joIe. A jinapUjAthI bhavyajIvo paNa bodha pAme che. A hetuthI paNa jina pUjA karavI joIe. anumAna pramANathI paNajinapUjA siddha thAya che. prayoga-jinapUjA karavI joIe. hetu- kAraNake jinapUjA karavAthI harahaMmeza pariNAmanI vizuddhi thAya che. Ama, he naravAhana rAjA ! guNavinAnA pratimAjI avaMdanIya che tevuM tAruM kahevuM saMgata nathI. bIjA praznano pratyuttara : vaLI, tuM kahe che ke zauca vinAnA sAdhuone vAMdavAthI zuM? te paNa barAbara nathI. sAdhuo sadA pavitra che. kahyuM che. zuddhamavayapAtaLo zuddhAvIrA survamaverAyA vajyakumAra siLa surU sayA neyA che sAdhu bhagavaMtonA mana vacana ane kAyA zuddha hoya che. teo zuddha AcAranA dhAraka hoya che. atyaMta zuddha brahmacarya vratavALA che. duHkhe karIne jamI zakAya evI Indriyone temaNe jItI lIdhI che. AvA sAdhu bhagavaMta haMmezA pavitra che. vyAsaRSie paNa kahyuM che : cittaM kSamAdibhiH zuddhaM, vacanaM satyabhASaNaiH / brahmacaryAdibhiH kAyaH, zuddho gaGgAM vinApyasau // jemanuM mana kSamA Adi dvArA zuddha che, mukha satya bolavA dvArA zuddha che ane zarIra brahmacarya Adi dvArA zuddha che. gaMgAmAM snAna karyA vinA paNa emanI kAyA zuddha che. cittaM rAgAdibhiH kilaSTamalikavacanairmukham / jIvAhiMsAdibhiH kAyo gaGgApyasya parADamukhI // jemanuM mana rAga AdithI kaluSita thayeluM che, mukha asatya vacanothI kaluSita thayeluM che ane kAyA jIvahiMsA AdithI kaluSita thayelI che tene gaMgA paNa zuddha karI zakatI nathI. na zarIramalatyAgAt naro bhavati nirmalaH / mAnasaistu malairmukto, bhavatyeva hi nirmalaH // zarIranA melano tyAga karavAthI manuSya nirmaLa banato nathI, paraMtu manano mela dUra karavAthI ja nirmaLa thavAya che. viSayeSu bhRzaM rAgo, mAnasaM malamucyate / virAgo hi punasteSu nirmalatvamudAhRtam //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrI saGghAcAra bhASyam zabdAdi viSayomAM ghaNo rAga karavo te manano mela che ane viSayomAM virAga dhAraNa karavo tene nirmaLatA kahelI che. mRdo bhArasahastreNa, jalakuMbhazatena ca / na zuddhayaMti durAcArAH , snAtAstIrthazatairapi / hajAro bhAra mATIthI, seMkaDo pANInA ghaDAthI ane seMkaDo tIrthomAM snAna karavAthI paNa durAcArIo zuddha thatAM nathI. AcAravastrAMtaragAlitena satyaprasannakSamazItalena / jJAnAMbunA snAti ca yo hi nityaM kiM tasyaM bhUyAt salilena kRtyam // * je manuSya AcAra rUpI vastrathI gaLelA ane satya, prasannatA tathA kSamAthI zItala evA jJAnarUpI jaladhArA vaDe je sadA snAna kare che, te ja haMmezA pavitra che. tene . zarIrane jalathI zuddha karavAnuM zuM kAma che? zucirbhUmitti toya zurinarI pativratA zucirdhamaparo rAjA brahmacArI sadA shuciH|| bhUmimAM raheluM pANI zuddha che, pativratA strI pavitra che, dharmamaya jIvana jIvanAro rAjA pavitra che ane brahmacArI to sadA mATe pavitra che. zruGgAramadanotpAdaM, yasmAt snAnaM prakIrtitaM / tasmAt snAnaM parityaktaM, naiSThikairbahmacAribhiH // .. zarIrane zuddha karanAruM snAna zRMgAra ane vikArone UbhA kare che. mATe ja to akhaMDa brahmacArIoe to snAnano tyAga karela che. kAmarAgamadonmattA ye ca strIvazavartina / na te jalena zuddhyaMti, snAtAstIrthazatairapi // jeo kAmarAga ane madathI unmatta thayelAM che tathA strIomAM phasAyelA che teo sekaDo tIrthomAM jaI jalathI snAna kare to paNa zuddha thatAM nathI. snAnamudvartanAbhyaGgau, tAmbUlaM daMtadhAvanam / gaMdhamAlyaM pradIpaM ca tyajati brahmacAriNaH // brahmacArI snAna, caMdanAdino lepa, telanI mAliza, pAna, dAMtaNa, sugaMdhI puSpa ane pradIpano tyAga kare che. nodakaklinnagAtro hi snAta ityabhidhIyate / sa snAto yo damastrAtaH saM bAhyAbhyaMtaraH zuciH // pANI reDIne zarIra palADyuM hoya tene snAna na kahevAya, paraMtu jeNe IndriyonA dama rUpI jalathI snAna karyuM che, tene ja snAna kahevAya che. A snAna karanAro ja bAhya ane AMtarikavRttithI zuddha che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 zrI saGghAcAra bhASyam yo nuSya, upazunaH sUro, vAMfmo viSayAtmA sarvatIrtheSvapi snAtaH pApAddhi malinazva saH // lobhI, cADIyo, kUra, daMbhI ane viSayalolupa jIva badhAM ja tIrthomAM jaIne snAna kare to paNa pApa svarUpa maLane kAraNe te malina ja rahe che. jJAnajale dhyAnahRde raagdvessmlaaphe| ya:strAti mana tIrthe, sacchiti para tim | jemAM jJAnanuM jaLa bhareluM che, je dhyAnanuM draha che ane je rAgadveSa rUpa maLano nAza kare che tevA manarUpI tIrthamAM je snAna kare che te uttama gatine prApta kare che. he rAjana ! vaLI, tuM kahe che ke aniyatavRttithI rahenArA sAdhuone namaskAra na karavo, A paNa barAbara nathI. kAraNake sarvatra samAna manovRttivALA tathA dhana ane svajanAdimAM mamatvavinAnA sAdhubhagavaMtone aniyata vRttithI paribhramaNa karavAnuM zAstromAM batAvavAmAM AvyuM che. parama munioe zAsAmAM varNaveluM che ? ...anieavAso samuANa cAriA, annAyau~chaM payarikyA ya / appovahI kalahavivajjaNA ya, vihAracariA isiNaM pasatthA // (dazavaikAlika - cUlikA - 2 gAthA naM. 5) aniyatavAsa, (eka ThekANe maryAdA uparAMta vadhu na rahevuM) aneka ThekANethI yAcIne bhikSA grahaNa karavI, (nirdoSa AhAra meLavavAnA dhyeyathI) ajANyA gharomAMthI thoDuM thoDuM levuM, nirjana sthaLamAM rahevuM, thoDI sAmAnya upadhithI nirvAha karavo, kalaha tajavo A prakAranI sAdhu jIvananI maryAdA prazaMsanIya che. paMDibaMdho lahuattaM na jaNuvayAro na desavinnANaM / nANAINa avuDDI dosA avihArapakkhaMmi // jo sAdhu aniyatavRttithI vihAra na kare to sthAnAdinI Asakti thAya, lokomAM laghutA thAya, loko upara upakAra na thaI zake, navA navA dezonI jANakArI na thAya, ane jJAnAdinI vRddhi na thAya. ' mAsaM ca caummAsaM ca paraM pamANaM ihegvaasNmi| bIyaM taiyaM ca tahiM mAsaM vAsaM ca na vasijjA // eka sthAne sAdhu bhagavaMtone rahevuM hoya to eka mAsa rahevuM athavA comAsAmAM cAra mahinA rahevuM te pramANa che, paraMtu eka sthAne bIjuM trIjuM mAsa kalpa ke comAsu karavuM na joIe.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 zrI saGghAcAra bhASyam anya zAstromAM paNa kahyuM che - grISmahemaMtakAn mAsAnaSTau bhikSuH sadA caret / dayArthaM sarvabhUtAnAM varSAsvekatra saMvaset // unALA ane ziyALAnA ATha mahinA sudhI bhikSu sadA pharato rahe che, paraMtu sarva prANIonI dayA mATe comAsAmAM eka sthAne ja rahevuM joIe. mArkaDaRSi - sarvasaMparityA, brahmasvaryamopitA jitendriyatvamAvAse, naikasmin vasatizciram // mArkaDaRSie paNa kahyuM che ke sAdhuoe sarva saMgano tyAga karavo joIe, brahmacaryane dhAraNa karavuM, kSamAzIla rahevuM, Indriyone jItI levI ane eka AvAsamAM lAMbA kALa sudhI na rahevuM. bhIkSA dvArA udarapUrti karanAra sAdhu avaMdanIya nathI ? AraMbhaniyattANaM dhammasarIrassa rakkhaNanimittaM / bhikkhovajIvagattaM pasaMsiaM naNu mahesINaM // sAdhu bhagavaMto AraMbha samAraMbhathI nivRtta thayelA che, mATe AvA maharSioe dharmanA sAdhanabhUta zarIranI rakSA mATe bhikSA dvArA udarapUrti karavI te prazaMsanIya che. kahyuM paNa che- varena mAdhurI vRttimapi prAMtabhunApA nna naiva mungIta gRhaspatisamApi . --- jema bhramara badhA puSpomAMthI thoDo thoDo rasa pIe che tema badhA gharomAMthI thoDI thoDI bhikSA levA svarUpa mAdhukarI bhikSA sAmAnya kuLomAMthI paNa grahaNa kare, paraMtu bRhaspati jevA UMcA eka gharamAMthI paNa badhI bhikSA grahaNa na karavI. avadhUtAM ca pUtAM ca mUrkhAdyaiH parininditAm / caren mAdhukarI vRttiM, sarvapApapraNAzinIm // mAna sanmAnathI na maLatI hoya, zuddha karelI tathA pUrNa puruSo jenI niMdA karatA hoya tevI bhikSA jo batAlIza doSa vinAnI hoya to sarvapApone nAza karanArI mAdhukarI vRttine sAdhu meLave. ahIMyA anumAna A pramANe cheH A mAdhukarI bhikSA guNakArI che, kAraNake munio mamatva vinAnA hovAthI bhAvamaLanI zuddhi karanAra A bhikSA bane che. jema munijanone sutIrthayAtrA prazaMsanIya bane che, tema A bhikSA prazaMsanIya bane che. vyAsaH sAdhUnAM varNana zreSTha, tIrthabhUtA hisAvi : tIrtha punAti jona, saH sAdhusamAnama: sAdhuonuM darzana zreSTha che. sAdhu bhagavaMto tIrtha svarUpa che. (tIrtha karatA paNa sAdhu darzana zreSTha che, kAraNake tIrthako kALe phaLe che, paraMtu sAdhusamAgama to tarata
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 zrI saGghAcAra bhASyam phaLadAyI bane che. rAjAnA trIjA praznano pratyuttara : rAjA! tAro trIjo prazna - aprasanna manavALA jinezvara Adine prArthanA karavAthI zuM phaLa maLe te paNa barAbara nathI. kAraNake ciMtAmaNi ratna acetana che chatAM paNa teo sajjanone phaLadAyI bane ja che. jinezvara bhagavaMto paNa kopa prasAda vinAnA hovA chatAM paNa jJAnAdinA dhAraka hovAthI pUjanIya che, kAraNake A jinezvaro pUjakanA mananI prasannatAnuM kAraNa bane jema jJAnAdi guNo mananI prasannatAnuM kAraNa che tema jinezvara prabhu paNa prasannatAnuM kAraNa bane che. Ama gurubhagavaMte yukti sabhara javAba Apyo, teno pratyuttara ApavA mATe asamartha hovAthI rAjA roSAyamAna thayo ane tarjana karavA lAgyo. ' kahyuM che - prazAMtati zAstrAvapratipAnam . ropAyAminavovI, zamanIyamiva vare jemanI buddhi svastha nathI tevA jIvone zAstranuM jJAna ApavAthI buddhimAM bheda thAya che. jema navA AvelA tAvamAM auSadha doSanuM kAraNa thAya che. suvratAcArye bodha ApavA chatAM naravAhana rAjA mahAtmAnI tarjanA karavA lAgyA. AnI jANa thatAM ja rANI priyadarzana ane putra amogharatha tyAM AvI pahoMcyA. temaNe rAjAne kahyuM, "svAminAtha ! A karavuM ucita nathI lAgatuM.' kahyuM che. rUdahItithI 3 liMDi risI ror3avayaM siT I akkosiyA u vahabaMdhaNAiM puNa tADiyA maraNaM // svAminAtha, sAdhu bhagavaMtonI halanA karavAmAM Ave to nukasAna thAya che, temanI hasImajAka karavAmAM Ave to raDavAno vAro Ave che, temanA prati Akroza karavAmAM Ave to vadhabaMdhana thAya che ane temane mAravAmAM Ave to mAranArane maraNa prApta thAya che. tathA, tapasvini kSamAzIne, nAtivAmAn. atisaMgharSaNAdagnizcaMdanAdapi jAyate // mahAtmA tapasvI hoya tathA kSamAvAna hoya to temane karkaza vacano na kahevAya. caMdana bhale zItaLa hoya to paNa tene ghaNuM ghasavAthI agni utpanna thAya che. rANI tathA rAjaputre ghaNu samajAvyA bAda rAjA thoDuM samajyo. rAjAe kahyuM ke teone mArA dezamAM rahevuM ho to bhale rahe, paNa teoe dharmano upadeza ApavAno nahi.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 zrI saGghAcAra bhASyam A pramANe rAjA kahIne potAnA prAsAdamAM gayo. eka divasa sabhAmAM eka vyApArI Avyo. eka hAthIne laIne Avyo. A hAthI vizeSa zikSAne pAmelo na hato. rAjAe gajanA lakSaNanA jANakAra puruSone pUchayuM. hAthInA cAra prakAra che : gajalakSaNajJAtAoe cAra prakAranA hAthI batAvyA. bhadra, maMdra, mRga ane mizra. (1) bhadra hAthI bhadrahAthInA nakha sapheda hoya che. tenuM pUMchaDu lAMbu hoya che. gaMDasthala unnata hoya che. te sarvAga suMdara hoya che, tenI AMkha madha jevI pILI hoya che. te zaradaRtumAM madajaLane vahAve che. te dAMta vaDe prahAra kare che. (2) maMdra hAthI maMdra hAthInA mastaka, dAMta, nakha, vALa, moTA hoya che. keza vALI moTI pUMcha hoya che. te siMha jevo pILo hoya che. tenI cAmaDI caMcaLa, kALI ane kharabacaDI hoya che. madane jharAvato te sUMDha vaDe prahAra kare che. (3) mRga hAthI A hAthI hemaMtaRtumAM madane vahAvavA vALo hoya che. teno bIjAne trAsa upajAvavAno svabhAva hoya che. te zarIranA pAchaLanA bhAgathI potAnA zatru upara prahAra kare che. tenA zarIra, dAMta, cAmaDI, kaMTha, nakha ane keza pAtaLAM hoya che. (4) mizra hAthI uparamAM batAvela traNa prakAranA hAthIonA rUpa ane svabhAva jemAM hoya tene mizraNAthI kahevAya che. A hAthI potAnA sarva aMgono upayoga karI zatru upara prahAra kare che. te haMmezA pANImAM ja snAna karyA kare che. bhadra hAthI savAlAkhano, maMdra hAthI 6rA hajArano, mRga hAthI 31 hajArano ane mizra hAthI 1pa hajArano hoya che.' rAjA vidvAno pAsethI A jANIne prasanna thaI gayo. teNe bhadra hAthI grahaNa karyo. rAjA hAthI upara besIne rAjasavArImAM pharavA nIkaLyA. hAthIne tenuM vana yAda AvI gayuM. atyaMta vegathI viMdhyAcaLa parvata tarapha doDI gayo. aMkuzathI tenA mastakane bheLuM. hAthIno haNanArA yoddhAoe tene rokavA ghaNo prayatna karyo chatAM paNa nikAcita karmanI jema tene rokI na zakAyo. jaMgalI pADo, varAha, bilADI, kAgaDAnA rUpone dhAraNa karato karato dUra jaIne te adRzya thaI gayo. hAthI adRzya thaIne jaMgalamAM pahoMcI gayo. rAjAe hAthI uparathI vRkSanI DALI pakaDI ane nIce utaryo. bhilloe rAjAne pakaDI lIdho. rAjAne teoe pUchayuM ke tame koNa cho? tame kyAMthI AvyA cho? rAjAe teone potAnuM nAma nahI kahetAM naravAhana rAjAne lAkaDI ane muTTI dvArA mAra mAryo. rAjAne bAMdhIne teo laI gayA. eka divasa rAjAe mahAmahenate rAtrimAM baMdhanone chedI nAkhyAM. aTavinuM ullaMghana karyuM. bhUkha tarasathI thAkelo rAjA rAjyapuramAM pahoMcyo. tyAM jaIne bhIkha mAMgIne potAnI
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 189 bhUkha bhAMgI. rAjyapuramAM tene rahevA mATe jagyA na maLatAM rAtre nagaranI bahAra bagIcAmAM pahoMcyo. udyAnamAM pahoMcelA rAjAne sudharmanAmanA guru bhagavaMte kahyuM, 'naravAhana rAjA! hAthI tAruM apaharaNa karIne tane ahIMyA lAvyo che." mahArAja ! tame mane kyAMthI oLakho cho?" rAjAe pUchayuM. "rAjanuM! tArA dezamAM tuM dharmakathAno niSedha karato hovAthI te sarvatra prakhyAta ja che. sudharma gurubhagavaMtanI A vAta sAMbhaLI lajjAthI nIcA moDhA vALA rAjAne pharI paNa gurubhagavaMte kahyuM, naravAhana!potAnuM rakSaNa thavuM Adi dharmanuM phaLapragaTa hovA chatAM paNa paralokamAM kalyANanI IcchA vinAnA mUDha jIvo dharmamArgathI kema karIne bhraSTa thAya che. jeo A gurubhagavaMtonI niMdA ane lokaviruddha kAryone kare che tathA potAno utkarSa karatA rahe che teo tArI mAphaka aneka anarthone prApta kare che." rAjana, haju paNa kAMI bagaDyuM nathI. tuM vizuddha mArgaseva. je manuSya nItimArganuM pAlana kare che tenI pAse dUra gayelI lakSmI paNa AvI jAya che.' gurubhagavaMtanI dezanA sAMbhaLyA bAda rAjA laghukarmI thayo hovAthI pazcAtApa karavA lAgyo. gurubhagavaMtanA caraNamAM paDIne vinaMtI karI, "bhagavan! A pApothI huM kevI rIte mUkAIza?" 'naravAhana! jinezvara ane munibhagavaMtone vaMdana karavAthI pApa nAza thAya che." abhigamaNavaMdaNanamaMsaNeNa paDipucchaNeNa sAhUNaM / cirasaMciaMpi kammaM khaNeNa viralattaNamuvei // sAdhu bhagavaMtonI sanmukha javuM, vaMdana karavuM, namaskAra karavo ane sevA kAryanI pRcchA karavI Adi dvArA dIrghakALathI upArjana karelA karmo kSaNavAramAM ochA thaI jAya jinezvara prabhunA praNidhAnathI saghaLAya sukhonA kAraNabhUta zubhaguruno yoga, mArgAnusAritA, bhavano vairAgya, guru ane deva upara bahumAna, paralokamAM ISTa phaLanI siddhi, loka viruddhano tyAga ane paropakArIpaNu Adi prApta thAya che." dezanA sAMbhaLIne rAjAnuM mithyAtva cAlyuM gayuM. sudharma gurubhagavaMtane namaskAra karIne teNe samyakatvano svIkAra karyo. samyakatvano svIkAra karyA pachI rAjA jinezvara ane munibhagavaMtanA praNidhAnamAM tatpara rahevA lAgyo. pote karelA duSkatonI niMdA karIne potAnA divaso pasAra karavA lAgyo. eka divasa potAnuM sainya AvI pahoMcyuM. rAjAe gurubhagavaMtane namaskAra karIne kahyuM, "prabhu! kyAreka kRpA karIne amArI nagarI vidizAmAM Apa padhArajo.' vinaMtI
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 zrI saGghAcAra bhASyam karIne rAjA potAnA nagaramAM gayo. priyadarzanA devIe temane Aja sudhInuM vRttAMta pUchyuM. rAjAe paNa hAthI dvArA karAyelA apaharaNathI laIne jinadharmanI prApti paryatanuM potAnuM vRttAMta temane jaNAvyuM. zuddha samyakatvI banelo rAjA munibhagavaMtonI upAsanA, jinapUjAmAM tatparatA, dhArmika jIvo pratye bahumAna ane supraNidhAnane dhAraNa karI rAjyanuM jatana karavA lAgyo. eka divasa AcArya bhagavaMta sudharmasUri mahArAjA vidizA nagarImAM AvI pahoMcyA. udyAnapAlake gurubhagavaMtanA AgamananA samAcAra ApyA. rAjA sarvaRddhi sAthe munibhagavaMtane vaMdana karavA mATe nIkaLyo. priyadarzana ane putra amogharathanI sAthe rAjAe sudharmasUrinA caraNomAM namaskAra karyA. rAjAe vinayapUrvaka be hAtha joDIne sUribhagavaMtane vinaMtI karI, "bhagavan! Ape ApanA caraNAraviMdanA vaMdana nahi karAvIne ghaNA samaya sudhI amArI upara kRpA kema nahi karI?" "rAjana, ame hamaNA ghaNA vyagra hatAM. tethI tArA nagaramAM AvI zakyA nahi. gurubhagavaMta, Ape to AraMbha samAraMbhano tyAga karelo che, sarvasaMgathI mukta banyA cho to pachI Apane evI kaI vyAkuLatA che?" rAjana, ame yuddhamAM rokAyelA hovAthI vyagra hatA.' bhagavana, Apato zatru ane mitramAM samAna buddhivALA cho, kSetrAdinA virodhanA kAraNanuM umUlana karavAvALA cho, prazamabhAva ApanI dhanasaMpatti che ane ApanI pAse koI zastro to che nahi. to pachI Apane yuddha kyAMthI karavAnuM hoya? mane moTuM Azcarya lAge che. Apa kRpA karIne kaho ke kyA kAraNe Apane yuddha thayuM che?" rAjana, meM je yuddha karyuM che tenI moTI kathA che. sAMbhaLa, eka divasa huM pramatasaMyatavanamAM pahoMcI gayo hato. A samAcAra pramAda nAmanA jAsUsa pAsethI sAMbhaLIne tarata ja moharAjAe bhavacakrano yUha racIne mArI upara AkramaNa karyuM." moharAjAe racelo bhavacakrano gUha : moharAjAe mArI sAme A pramANe bhavacakrano vyuha racyo. cakranI AgaLanI dhAramAM (ArAmAM) anaMtAnubaMdhI yoddhAone UbhA rAkhyA. DAbI bAju darzanamohane ane jamaNI bAju cAritra mohane goThavI dIdhA. be paDakhe AyuSya karmane ane nAma karmane rAkhyA. pAchaLanI dhAramAM vedanIya karma ane gotrakarma nAmanA yoddhAne sthApyA. A jagatamAM sauthI baLavAna kAma yoddhAne nokaSAya sahita AgaLanA ArAmAM mUkyA. paDakhAnA pAchaLanA ArAmAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyakarma nAmanA sAmaMtone goThavI dIdhAM. bhavacakranA yUhanI sudaDhanAbhi samA madhya kendramAM moharAjA goThavAyA. vacce rAjAe pUchI lIdhuM, "bhagavana, Apa to traNe jagatanuM hita IcchanArA cho.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 191 Apane moharAjAnI sAthe vera kyAMthI saMbhave?' ' "rAjana, mAre moharAjAnI sAthe veranuM kAraNa che. tArA manane tuM sAvadhAna karIne sAMbhaLa, thoDAka samaya pUrve meM aneka duHkhone ApanAra devAyu, narakAyu ane tiryaMcAyu nAmanA moharAjAonA yoddhAne carama zarIra rUpa mahAastra dvArA haNyA hatAM." * 'bhagavana, te yoddhAone haNyA pachI zuM thayuM?" rAjana, A yoddhAo yuddhamAM paDyA pachI moharAjAe vividha vikathA rupI vijayaDhakkAo vagADI. raNasaMgrAma mATe taiyAra thayelA viSaya Adi aneka sainikono tumularava saMbhaLAvA lAgyo." avAja sAMbhaLIne mAro upayoga nAmano jAsUsa vicAravA lAgyo ke zuM ahIMyA koI mahotsava che? vicAratA tene badho khyAla AvI gayo. jAsUse mAhitI ApyA bAda meM tarata ja moharAjAnA cakravyuhanI sAme kSapakazreNinA bhUhane racyo. bhavyacakravyuhanI sAme pakathreNino vyuha H meM kSapakazreNinA bhUhamAM madhyamAM cAritra narendrane sthApyA. cAritra narendranI jamaNI bAjumAM temanA ja zreSTha putrane mUkyo. tenuM nAma yatidharmahatuM. te daza subhaTothI yukta hato ane mahAna rathika hato. cAritranarendranI DAbI bAju sattarabhaTothI yukta saMyama nAmano atirathika yoddho mUkAyo. bhUhanI aMdara bIjA paNa baLavAna mahAvratonAmanA rathiko mUkavAmAM AvyAM. saMtoSa nAmano mahAvIra yoddho, bAhyatapa, atyaMtara tapa, caraNa A yoddhA paNa taiyAra thaI gayA. eka bAju 70 caraNa subhaTa tathA eka bAju 70 karaNa subhaTo goThavAI gayA hatA. * tyArabAda aDhAra hajAra zIlAMganuM pAyadaLa paNa goThavAI gayuM. temanI pAchaLa zubha bhAva nAmanA maMtrInI salAhathI huM azva para savAra thayo. moharAjAnI sAme yuddha karavA mATe yuddhanuM medAna mAruM citta hatuM. mArA cittanA medAnane dhyAnarUpI tIkSNa parazuthI yuddha karyuM. mohanI sAme yuddha karavA mATe cittanA medAnamAM svAdhyAyanI bherI vagADavA pUrvaka huM pravezyo. yuddhano prAraMbha thatAM pAyadaLanA sainiko zatruonA pAyadaLanA sainiko sAthe, mahAvata mahAvatanI sAthe, ghoDesavAra ghoDesavAranI sAthe bhAlA ane bANathI ekabIjA upara prahAra karI lAMbA kALa sudhI yuddha karavA lAgyA. duSTa abhiprAya rupa ghoDA upara besIne sAMparAyika kaSAya rUpI pleccho jyAre mArI sAme AvyA tyAre meM traNa vizuddha yogarUpa bhAloDIyAno prahAra karI teone haNI nAkhyA. pachI zratadharmapI dhanuSane bodharupI dorIthI sajja karI jJAnarUpI bANane mithyAtvarupa bhillapatinA hRdayamAM mAryuM ane mithyAtvano vadha thayo. mithyAtva bhillapatino vadha thayA pachI mizrajAtino mizradRSTi sAmaMta mArI pAchaLa paDyo. tenA
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrI saGghAcAra bhASyam paNa meM tattvavinizcaya nAmanI talavArathI TukaDeTukaDA karI nAkhyA. pachI to meM tattvaruci nAmanI suMdara lAkaDI samyagdarzana rupamoha rAjAnA mastakamAM mArI. ane potAnA mAthe prahAra thatAM samyagadarzane pudgalano tyAga karI mAro nAtha tarIke svIkAra karyo. A pramANe varamaMDalanA rAjAdarzanamohano parivAra sAthe vinAza thatAM moharAjAnuM sainya bhayabhIta thaI gayuM. ane pAchuM paDyuM. mArA tIvra vizuddha adhyavasAya nAmanA daMDapatie apUrvakaraNa nAmanA rathane mArI sAme lAvyo. parazatruonA sainya upara pAdAghAta karavA mATe huM A ratha upara caDhayo. apUrvakaraNa ratha upara caDhayA pachI apUrvasthiti baMdha, sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ane guNa saMkramanI pravRtti cAlu thaI gaI. mArA vIrya dvArA prApta thayela atula anivRtti bAdara guNasthAnaka rUpI zvetAthI upara caDhyo tyAre saghaLuM ya zatrubaLa mArI sAme AvI gayuM. meM tarata ja viratirupa tIkSNa bANo dvArA pratyAkhyAna ane apratyAkhyAna nAmanA cAra-cAra mahAvIrone vIMdhI nAkhyA tyAM to mAyA yuddhamAM pravINa nidrAnidrA, pracalA pracelA ane syAnadhei nAmanI vidyAdharIo vacce paDI. badhA ja jIvone AMdhaLA banAvatI A nidrArupa vidyAdharInuM sAmarthya sambodha udyota (jJAna prakAza) rupa astrathI niSphaLa thatAM nAza thayo. tyArabAda nAmakarmanI tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, ekendriyAdi cAra jAti, sAdhAraNa, udyota, Atapa, sthAvara, ane sUkSma nAmakarma A terano nAza karyo. tyAMto AgneyAstra bALato napuMsakaveda mArI sAme Avyo. tene damarUpImedhAstranI tIkSNa dhArA sAthe TakarAvIne haNI nAkhyo. pachI AMkhanA kaTAkSathI lIMpAyelA bANone strIveda choDavA lAgyo. virAgarUpI ardhacaMdrakAranA bANa mUkI meM strIvedane vIMdhI nAkhyo. tuM zUravIra che to bhale rahyo ema karIne zoka hAsya rati ane aratie mArI upara prahAra karyo. A mane kema mArI jAya evo vicAra karIne bhaya sAthe jugupsAe paNa mAro calAvyo. A hAsya Adi cha strIne sAdhu samAcArI rupI cakramAM besADIne eTalI bhamAvI ke te moDhAmAMthI lohIne vasavA lAgI. tenA hADake hADakA chUTA paDI gayA. potAnI priyAo haNAI jatAM potAne paNa nahI jANato evo kAma AvIne bolavA lAgyo, he niSphara ! tuM mArI priyAone haNIne kyAM jaIza? vRddhAvasthAthI bhAgato ane bhramita netravALA A kAmane meM ugratapa zaktithI niSphara rIte haNyo ane te tarata ja pRthvI upara paDyo. kAmane vIMdhAto joI puruSaveda viSaya paravazatAnI kuhADIne upADIne mArI sAme paDyo. meM suzIlarUpa ghaNanA ghA mArI puruSavedano cUrecUro karI nAkhatA te adezya thayo. pachI agninI jema baLato krodha potAnA Ayudhone UMcA karI yuddha mATe taiyAra
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 193 thayo. meM A krodhanI khopaDIne kSamApI gadA mArIne toDI nAkhI ane krodha tarata ja mRtyu pAmyo. buddhi vinAnA, svacchaMda rIte vicaranAra ane potAnI jAtane vIra mAnanAra abhimAnano meM mArdavarUpI gadAthI ghaDo lADavo karI nAkhyo. koIpaNa jAtanI maryAdA vinAnA, ghaNA ja mAtsaryavALA ane mArA baLane saMpUrNapaNe khalAsa karatA dveSarupa hAthIne meM sAmyatA nAmanI parighathI pIsI nAkhyo. mAro koLIyo karI javA taiyAra thayelI tathA potAnuM vikarALa ane bhayaMkara mukhane phADIne ubhelI mAyA vAghaNanA tALavAne RjutA rUpI zalyathI vIMdhI nAkhIne saraLatA rUpI charIthI meM phADI nAkhI. lobhano cUrecUro karyo chatA vAraMvAra vRddhi pAmato hovAthI tene jema maMtradvArA preta baMdhAya che tema saMtoSa rUpI khIle bAMdhI nAkhyo. - jyAre trikaraNazuddhi rUpa trizULathI caritramohano nAza thayo tyAre moharAjA rAgarupa kezarI upara besIne hAjara thaI gayA. bhayaMkara krodhathI lAya jevA tapelA tAMbAnI jema lAla AMkho mane batAvavA lAgyA. kapALa upara vikarALa bhrakuTI racIne mane tarjanA karavA lAgyo, "are, tuM ahIM Ava ane ahIMyA Ubho rahe. zastrone ahIMyA mUkI de ane cAlyo jA. phogaTa tuM mRtyunA pAma. yuddha ja karavuM hoya to AvI jA laDAI karavA. tyAM to cAritranarendra nAmanA rAjAe sUma saMparAya nAmanA baLavAna aSTApadane mokalyo. A aSTApadane prApta karIne meM tarata ja moharAjAnI sAme yuddha cheDI dIdhuM. sUkSmasaMparAya nAmanA cAritrarUpa cakrano sahAro laI meM ghaNA ja roSathI kamaLanA nALanI jema kSaNavAramAM ja moharAjAnA mastakane chedI nAkhyuM. moharAjAno vinAza thayo. zatruonuM sainya nAyaka vinAnuM banI jatAM nAsavA lAgyuM. huM paNa temano kSaya karavA mATe tarata ja kUdako lagAvIne kSINamohanI bhUmimAM AvI pahoMcyo. A sainya nidrA ane pracalA nAmanI aMdhArI keDInuM oThuM laIne acAnaka saMtAIne UbhuM rahyuM. mane khyAla AvI jatAM me uttama praNidhAna karI seMkaDo ulkAone choDatuM taDataDa avAja karatuM tIkSNa dhAravALu zukladhyAna rupI vaja choDyuM. A vaje moharAjAnA sainyane bALI nAkhyuM. pachI darzanAvaraNIyanI cAra prakRti, pAMca aMtarAya ane pAMca jJAnAvaraNIyanI karmaprakRtine paNa meM ekasAthe bALI nAkhI. traNe jagatane jItavA mATe samartha evA ghaNA varayoddhAo paNa A zukladhyAna rupa vajane jovA samartha na thayA. tethI keTalAke khADAmAM kUdako lagAvyo. keTalAka vananikuMjamAM chupAI gayA. keTalAke pANImAM DUbakI lagAvI, keTalAka to vaLI girinI guphAomAM pravezI gayA. keTalAke to astrone choDI dIdhA. to keTalAke to vastrapaNa mUkI dIdhA. keTalAka to jANe marelA hoya tema nizcaSTa thaIne bhUmimAM paDI gayA.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrI saGghAcAra bhASyam tyArapachI meM dhyAnAMtarikA nAmanuM vastra AkAzamAM bhamAvyuM ane kevaLa lakSmI mane varI. devoe puSponI vRSTi karI. naravAhana rAjana, A zatruonA samUhane haNavA mATe huM vyagra sayogI hato ane have jyAre saghaLA zatruo nAza pAmyA tyAre huM ayogI banyo chuM." sudharmagurunA mukhethI temanI vyagratAnuM kAraNa sAMbhaLI rAjAe prasanna thaI temanI stuti karI, "he bhagavana, jagatamAM sApa jevA krUra svabhAvavALA A zatruone jagatamAM asAdhAraNa vIra evA Ape haNyA e ucita che." rAjAe potAnA ghare jaI rAjya upara amogharathane sthApita karyo. samatAbhAvamAM lIna thayelA naravAhana rAjAe sudharmagurunI pAse pravrajyA grahaNa karI. aMte aNasaNa karI ekAgratA sahita ane niyANAno tyAga karI trIjA devalokamAM gayA. aMte naravAhanarAjAe trIjA bhavamAM mokSane prApta karyo. he bhavyajIvo! manuSyoneharSa karAvanAra naravAhana rAjAnuM suMdara vRttAMta sAMbhaLI jinAlaya, jinezvara ane munibhagavaMtanA dhyAnamAM yatna karo. Iti naravAhanarAjAnuM dRSTAMta samApta praNidhAna nAmanuM dazamuMtrika samApta thayuM. ahIMyA ziSya zaMkA kare che ke Ape dazatrikamAMthI cha trikanI vyAkhyA karI. have bAkI rahelA 4 trikano zuM artha che? ziSyanI zaMkAno uttara gAthAnA uttarArdha dvArA Ape che. uttarArdha dvitIya pAda - setiyastha 3patti che. 22 gAthArtha - cha ne choDIne bAkInA 4 trikano artha prakaTa che. pradakSiNA trika, praNAma trika, tridizA nirIkSaNa tyAgatrika ane bhUmi pramArjanA trika A cAre trikano arthapragaTa hovAthI bhASyamAM kahyo nathI. TIkAmAM prasaMgane anusAre A cAre trikano artha karavAmAM Avyo che. laghubhASyamAM dazabiranuM phaLa : kammANa mohaNIyaM jaM baliyaM tIsaThANaganibaddhaM / tava parva tirasa roTTa nAyaa i ? iya dahatiyasaMjuttaM vaMdaNayaM jo jiNANaM tikkAlaM / - suvi no DavaDo so pAva sAyaM yA che trIza prakAranA sthAnathI baMdhAyela mohanIya karma badhAM ja karmomAM baLavAna che. A mohanIya karmano nAza karavA mATe dazatrika karavAnA hoya che. je jinabhakta jinezvara prabhune dazatrika thI yukta caityavaMdana traNa kALa upayoga pUrvaka kare che te zAzvata sthAna mokSane prApta kare che. dazagika nAmanuM pradAma dvArA samApta
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 195 avataraNaH pUrvamAM kahevAmAM AvyuM hatuM ke sAdhu tathA zrAvakane caityavaMdananA viSayamAM lagabhaga bahu samAnatA che, paNa zrAvako mATe thoDI vizeSatA che. caityavaMdana karavAnI kAmanAvALo zrAvaka jo mahARddhivALo hoya to te zrISeNa rAjAnI jema caityavaMdana kare ane sAmAnya RddhivALo hoya to zrIpati zeThanI jema kare. jo rAjA hoya to 'savyA, rUThThI vyANa vittI sabaMnne tripurise' AvA vacananA anusAra badhAM prakAranI Rddhi, badhA prakAranI kAMti, sarva prakAranuM baLa ane potAnA badhA puruSo sAthe jinAlayamAM javuM. potAnI pAse sAmAnya saMpatti hoya to uddhatAIno parihAra karavo. arthAt potAnI saMpattino dekhADo na karavo. paraMtu loko upahAsa na kare te rIte caityane vAMdavA jAya. caityamAM praveza karatI vakhate pAMca prakAranA abhigamane karavAno hoya che. mATe have pAMca prakAranA abhigama nAmanuM bIjuM dvAra batAve che. . sacittadavvamujjhaNa 1 maccittamaNujjhaNaM 2 aNegattaM 3 / igasADiuttarAsaMga 4 aMjalI sirasijiNadiDhe // 20 // gAthArtha H jinAlayamAM pAMca abhigama sAcavavAnA hoya che. (1) sacitta dravyano tyAga (2) acitta dravyano atyAga (3) mananI ekAgratA (4) eka zATaka uttarAsaMga (5) jinezvara prabhunA darzana thatA eka zATaka uttarAsaMga karavuM. TIkArya : jinAlayamAM pAMca abhigama sAcavavAnA che. (1) sacittadravyano parityAga - potAnA zarIra upara rahela sacitta dravyo jevA ke phula, pAna Adino jinAlayamAM praveza pahelA tyAga karavAno che. (2) acitta dravyano atyAga -muguTa kuMDala bAjubaMdha Adi acitta AbhUSaNono tyAga nathI karavAno. (3) mananI ekAgratA - rAga dveSano tyAga karI manaH samAdhi keLavavAnI che. arthAt caityamAM praveza karI manamAMthI cetyanA saMbaMdha vinAnA anya viSayamAMthI manane haTAvI levAnuM ane manane caityagata viSayamAM ekAgra banAvavuM. (4) eka zATaka uttarAsaMga - uttarAsaMga eTale uparanuM vastra- esa. sAMdheluM na hoya ane baMne cheDe dazI vALuM hoya tene zATaka kahevAya che. AvuM eka zATakavALu uttarAsaMga levAnuM che. AcArAMgacUrNiH sADo- uttarAsaMga eka zATakavALo levAno che. zAhakane prAvaraNa paNa kahevAya che. prAcaraNa dvArA uttarAsaMga karAya che tene uttarIyakaraNa paNa kahevAya che. kalpacUrNimAM paNa kahyuM che karinaM nAma pAvaraV - uttarIyane khAvaraNa kahe che. kyAMya uttarIya paMguraNa paNa kahevAya che. A pramANe eka paMguraNavastra dvArA uttarAsaMga karAya che. paMguraNa dvArA uttarAsaMga karAya che teno artha e nIkaLe che ke saMtIsA mouIyArdi- zramaNa sUtramAM mohanIyanAtrIza sthAna batAvavAmAM AvyA che.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zrI saGghAcAra bhASyam nivasana vastra (dhotI Adi)thI uttarAsaMga na karI zakAya. nivasana vastra eTale aMtarIya vastra (adhovastra). A adhovastrathI uttarAsaMga na karAya. kalpa nizItha carSi :- nivAsanane adhovastra kahevAmAM Ave che. eka zATaka uttarAsaMga ahIM eka zabdano prayoga karyo hovAthI uttarAsaMgamAM aneka vastrano niSedha thAya che. paraMtu uttarAsaMgathI uparanA vastrano (kheza)no niSedha thato nathI. arthAt kheza avazya rAkhavAno che. tAtparya e che ke eka vastranuM paridhAna karIne arthAt eka vastra dhotIyuM paherIne uparanA zarIrane DhAMkavA mATe eka vastranuM (khezanuM) paridhAna kare. paMcAzaka vRttimAM kahyuM che : kvastraparidhAna: ni coparitavaUT torIsA: - eka vastra dvArA zarIranA nIcenA bhAgane AcchAdita karavAnuM che ane uparanA eka vastra dvArA uttarAsaMga karavAnuM che. - mArkaMDeya purANamAM paNa kahyuM che. naikvaUT mukkIta,nasuyAvatArthanamAM eka ja vastra paherIne bhojana na karavuM temaja devapUjA paNa na karavI. pUjAmAM be ja vastrano upayoga karavo evuM vidhAna puruSane AzrayIne karavAmAM AvyuM che. paraMtu strIe to potAnA gAtrane vizeSathI AcchAdita karavAnuM che. strI potAnA zarIrane vizeSa paNe DhAMkI vinayathI namra gAtra dhAraNa karI pUjA kare. Agama vigovA yatna - vinayathI namra banelI tanulatAvALI strI pUjAdi kare. strInA zarIra dvArA avinaya Adi na thAya e ja kAraNe namuskurNa dinA stotra pAThanI veLAe mastaka upara aMjali sthApita karAtI nathI. kemake tema karavAthI chAtI Adi dekhAvavAno prasaMga Ubho thAya che. je avinaya svarUpa che. draupadInA prasaMgamAM 'rayatna zIva rR vaM vAsI' mastaka upara be hAtha joDIne A pramANe bole che. ahIMyA je mastaka upara be hAtha rAkhIne evuM je kahyuM che te pUMchaNA vakhate be hAthane joDI mastakanI AgaLa pheravavA pUrvaka bhakti karavI, evuM sUcave che. paraMtu puruSanI jema sarvatra mastaka upara be hAtha joDavA tevuM nathI jaNAvavAmAM AvyuM. pUMchaNA vakhate be hAthane maMDalAkAre pheravavAnA che, paNa mastaka upara be hAtha joDIne sUtra strIe nathI bolavAnA. jema rAjAAdine vinaMtI karatI veLAe AdimAM mastaka upara hAtha joDavAnA che paraMtu vinaMtI karatI vakhate hAtha laI levAya che. A vAta pUrvamAM paNa karavAmAM AvelI che. A viSayamAM Agama sAthe virodha Ubho na thAya te rIte vicAra karavo. hAlamAM
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 zrI saGghAcAra bhASyam vRddha saMpradAyane anusAre strIoe traNa vastra vinA devapUjA karavI kalpatI nathI. anya zAstramAM paNa kahyuM che - - vajju vinA hAryAM revAAM strInanena 7- strIoe kaMcukanuM paridhAna karyA vinA devapUjA na karavI. pAMcamo abhigama : jinezvara prabhunA darzana thAya tyAre mastaka upara aMjali sthApana karavI. iya paMcavihAbhigamo ahavA muccaMti rAyacihnAI / khaggaM chattovANaha mauDaM camare a paMcamae // 21 // gAthArtha : uparokta gAthAmAM batAvavAmAM AvelA pAMca prakArano abhigama che. athavA bIjo pAMca prakArano abhigama talavAra, chatra, mojaDI, mugaTa ane pAMcamu cAmara e rAja cihno bahAra mUkI de che. TIkArtha : saccitta davamujhjhANa... gAthAmAM batAvavAmAM Avela pAMca prakArano abhigama thAya che. pAMcamA aMgamAM kahyuM che : jinAlayamAM pAMca abhigama pUrvaka javuM. (1) sacitta dravyano tyAga (2) acitta dravyano atyAga (3) eka zATaka uttarAsaMga (4) prabhunA darzana thatAM mastaka upara aMjali joDavI. (5) manane ekAgra banAvavuM. kyAMka acitta dravyano tyAga karavo evo pATha paNa che. ahIMyA acitta eTale chatra Adino tyAga karavo. anyatra paNa kahyuM che - pupphataMbolamAINi, sacittANi vivajjae / chattavAhaNamAINi, acittANi taheva ya // jInAlayamAM jatA pahelA puSpa taMbola Adi sacittano ane chatra Adi acittano tyAga karavo. rAjA Adi mahARddhivALA jyAre jinAlayamAM praveza kare tyAre temane pAMca abhigamanuM pAlana karavA mATe rAja cihnono tyAga karavAno hoya che. gAthAmAM Apela ahavA zabda be vAta sUcave che. (1) mahARddhivALA rAjA Adi hoya to teo caityamAM pravezatA pahelA talavAra Adino tyAga karavA rUpa pAMca abhigama kare. athavA (2) mAtra sacitta dravyono tyAga karAya evuM nahi paNa khaDga Adi acitta dravyo- rAjacihnonoM paNa tyAga karIne jinAlayamAM praveza karavo. siddhAMtamAM paNa kahyuM che : vadhu rAyavahArUM paMca vAyadamUvADuM sAM chattovANaha mauDaM taha cAmarAo ya / zreSTha rAjAnA cihnabhUta evA pAMca rAjacihna khaDga chatra joDA mugaTa tathA cAmarano jinAlayamAM tyAga karavo.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrI saGghAcAra bhASyam pAMca abhigama upara zrISeNa nRpati ane zrIpatizeThanI kathA : uttama kAvyagraMthanI jema samagra pRthvImAM zaNagAra svarUpa (kAvya pakSe sakaLa rasa ane alaMkArathI yukta) bharatakSetramAM uttamavRta, suMdara yatigaNa ane ghaNA badhA arthathI saMyukta vasaMtapura nAmanuM nagara che. vasaMtapuramAM zrISeNa nAmanA rAjA che. temano pratApa sUryanI jema camakato hato. rAjA jinezvara prabhunA vaMdana tathA abhigamanuM pAlana AdimAM kuzaLa che. rAjAne zrIpati zreSThI nAme parama mitra hato. te jinazAstramAM nipuNa hato. kuberanI jema temanI pAse dhana saMpatti paNa ghaNI hatI. eka divasa zrISeNa rAjA prAtaH kALanA kAryone patAvIne sabhAmaMDapamAM jemanI zUravIratAnI vAto cAre bAju gavAI rahI che tevA uttama subhaTonI madhyamAM beThA hatA. tyAM eka carapuruSa Avyo. tenA paga dhULathI kharaDAyelA hatA. tenuM zarIra parasevAthI nitaratuM hatuM. A carapuruSe AvIne tarata ja rAjAne jaNAvyuM. 'mahArAjA, trivikrama rAjAnA jevA prabaLa parAkramI vikramaghvaja nAmanA rAjA che. raNamAM rasika manavALo vikramadhvaja ApanI sAthe yuddha karavA mATe atyaMta vegathI AvI rahyo che.' guptacaranA mukhethI A vacana sAMbhaLIne rAjAnA lalATamAM bhrakuTI caDhI gaI. rAjAe cAkaro pAse ekAeka raNabherI vagaDAvI. bherIno zabda saMbhaLAtA caturaMga sainya ekaThuM thaI gayuM. zrIpati zeTha paNa temAM joDAyA. zrISeNa rAjA tarata ja vikramadhvaja sAthe yuddha karavA taiyAra thaI gayA. satata prayANa karIne keTalAka divasamAM je dizAmAMthI vikramadhvaja AvI rahyo hato tyAM aTavImAM jaI pahoMcyA. aTavImAM pahoMcatAnI sAthe varasAda akhaMDadhArAthI varasavA lAgyo. megharAjAnA vegIlA ghoDA jevA nadInA pravAho vahevA lAgyA. jema TIkA (vivecana) vinAnA graMtho kaThIna hoya che tema mArgo varasAdane kAraNe durgama thaI gayA. zrISeNa rAjAe potAnI zibirane choDI upadrava vinAnA sthAnamAM Azraya lIdho. vikramarAjAe paNa vananA parvata upara Azraya svIkAryo. varasAdanA tophAnI vAtAvaraNane kAraNe ane zrISeNarAjAnuM nasIba avaLuM hovAthI temanA samagra sainyamAM mArI-marakIno upadrava phATI nIkaLyo. ghoDA hAthI baLada Adi pazuo maravA lAgyA. nabaLA mANaso raDavA lAgyA. vaNirgovilApa karavA lAgyA. maMtrimaMDaLa kaMTALI gayuM. rAjA paNa duHkhI duHkhI thaI gayo. rAjAnA prAsAdamAM hAhAravanA karuNa zabdo thavA lAgyA. A sAMbhaLIne laghumaMtrI, zrIpati zeTha ane sAmaMta Adi jaldI tyAM pahoMcI gayA. rAjA paNa bebhAna thaI gayo. mUrchAne kAraNe tenA netro bIDAI gayA. AvI dazAe pAmela rAjAne joIne zrIpatizeThe potAnA AvAsa sthAnethI ratnanA bAjubaMdha lAvIne rAjAnA hAtha upara bAMdhyuM. A bAjubaMdhanA mAhAtmyathI rAjAnA netrayugala ughaDI gayA. cetana pAchI AvI.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 zrI saGghAcAra bhASyam zrIpati zeThe bhAnamAM AvelA rAjAne pUchayuM ke mahArAjA Apane zuM thayuM hatuM ? rAjAe potAnI vedanAne vyakta karI, 'zrIpati, thoDI vAra pahelA koIka mANasa ahIM Avyo hato dvArapALa ane sainiko ene aTakAvI na zakyA. teNe AvIne mane lApho mAryo. meM talavAra ne hAthamAM lIdhI chatAM paNa huM bebhAna banI gayo. basa mane ATaluM ja yAda che. mArA bebhAna thayA pachI zuM thayuM te to tame jANo ja cho. he karuNAlu zeTha tame jema mArI upara upakAra karyo tema mArA A sainya upara paNa upakAra karo.' rAjAe A pramANe zeThane kahetA zrIpatIzeThe pUrvanA mitradevanuM smaraNa karyuM. te mitradeva paNa tarata ja Avyo. teNe AvIne rAjAnA sainikonA saghaLA upadravo harI lIdhA. teNe potAnA rupane pragaTa karIne zeThane praNAma karyA. saghaLA sainyanA upadravo dUra thayelA jANIne maMtrIono samudAya harakhaghelo banyo. sAmaMtarAjAo paNa prasanna banyA. loko paNa harSa pAmyA. sainyano pratyeka mANasa zrIpatizeThanI prasaMzA karavA lAgyo. Azcaryacakita rAjAe te devane pUchyuM, 'he deva ! tAre A zrIpati zeThanI sAthe zuM saMbaMdha che ? 'rAjana, pahelAnA samayamAM hemapura nAmanuM nagara hatuM. vijaya nAmano tyAM cora vasato hato. te badhAne pratikULa hato. eka divasa tene hemapuramAMthI AvIne tamArA vasaMtapuranagaramAM ghana nAmanA dhanavAnane tyAMthI ghaNuM dhana UThAvyuM. dhanane corIne jyAM te nAsavA lAgyo tyAM acAnaka AvI pahoMcelA ArakSakoe A corane joI lIdho. tene tamArI pAse lAvyo. tame ene zULIe caDhAvAnI AjJA ApI. vadhyabhUmimAM atyaMta vilApa karatA vijyane yamarAjAnI jIbha samAna zULImAM aneka viDaMbanA karIne laTakAvI dIdho.' e samaye ujjavala veSathI zobhAyamAna zarIravALA, alpa paNa amUlya AbhUSaNavALA ane pUjAnI sAmagrI dhAraNa karI bhaktibhAvathI pUrNa tathA putra mitra bhAryA Adi parivAra sahita smazAnanI samIpamAM vAvaDI kUvo phula ane phaLathI manohara potAnA udyAnamAM rahela jinAlayamAM zrIpati zeTha AvyA. sacitta vastuono tyAga, acitta dravya AdinuM grahaNa, eka zATaka uttarAsaMga, mastakamAM aMjali sthApavI ane manane ekAgra karavuM A pAMce prakAranA abhigamane sArI rIte karIne ane jinezvarone 'namo jiNANuM' kahIne zrIpatie saparivAra jinAlayamAM praveza karyo. prabhunA deha uparathI nirmAlyane utAryuM. uttamajAtinA phulo dvArA pUjA karI. aMte caityavaMdananI paripUrNa vidhithI devavaMdana karIne teo jinAlayanI bahAra nIkaLyA. jyAM jinAlayanI bahAra AvyA tyAMto vijayacorano jIva kaMThe AvIne aTakyo hato. atyaMta tRSAtura thayelA vijaye zeThanI pAse pANI mAMgyuM. vijayacora krUra hato chatAM paNa agaNya kAruNyanA sAgara zrIpati
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI saGghAcAra bhASyam zeThe moTuM mana rAkhIne tene jaldI pANI pAyuM ane kahyuM, 'he bhadre ! sukha ApanArA parabhavanA bhAthAne grahaNa kara. madhu mAMsa rAtribhojana tathA madirA pAna AdinA pAponI niMdA kara. jIvahiMsA karavI, asatya bhASaNa, paradhanane haravuM tathA anya strI sAthe maithuna sevavA rupa vacana mana ane kAyAthI karelA duSkRtonI niMdA kara. vijaya ! pUrvabhavamAM ApaNe ja karelA karmonuM ja phaLa ApaNane maLe che. bIjo temAM nimitta mAtra ja hoya che. tuM khinna na bana, dIna na bana, gusso paNa na karIza. traNe bhuvanane mATe jeo zaraNya che tevA arihaMta, siddha, sAdhu ane dharmatattvano svIkAra kara. badhI ja jAtanA apasmAra rogane dUra karanAra namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa kara. A smaraNa kSudra upadravano nAza kare che ane samasta siddhinuM dAna kare che.' zrIpati zeThe A pramANe vijayacorane samAdhi ApI. vijaya paNa samAdhine prApta karIne namaskAra mahAmaMtranA dhyAnamAM lIna banyo ane maraNa pAmIne prathama devalokamAM deva thayo. kahyuM che : hiMsAvAnanRtapriya : paradhanAhatAM parastrIrataH kiMcAnyeSvapi lokagarhitamahApApeSu gADhodyataH / maMtrezaM sa yadi smaredavirataM prANAtyaye sarvathA duSkarmArjitadurgadurgAtirapi svargIbhaven mAnavaH // hiMsA karanAra, asatyapriya, paradhananI uThAMtarI karanAra, parastrImAM Asakta ane bIjA paNa lokagarhita mahApApomAM atyaMta Asakta evo paNa mAnava ke jene duSkarmo karIne durgati prApta karI hovA chatAM prANanA vinAza samaye satata mahAmaMtranuM smaraNa karato hoya to te devalokane prApta kare che. vijayacora devalokamAM utpanna thayo. avadhijJAnathI teNe potAnA pUrvabhavanuM vRttAMta jANI lIdhuM. potAnA parivAra sAthe devalokamAMthI vijayadeve bhUlokamAM avataraNa karyuM. teNe zrIpatizeThane potAno pUrvabhava jaNAvyo. zrIpatizeThanA caraNamAM paDIne namaskAra karyA ane vijayadeve A bAjubaMdha zeThane ApyA. mahArAjA e bAjubaMdhane ApanAra deva huM pote ja chuM. A zrIpatizeThe abhigama Adi vidhipUrvaka caityavaMdana Adi sukRto karelA che tethI teo have pachInA bhavamAM mArI upara atyaMta premavALA mArA svAmI thavAnA che. mATe pApano nAza karanArA tathA mArA upara upakAra karanAra mArA A svAmInI pAse mane maLelA saMketane anusAre ghaNI vakhata huM ahIMyA AvuM chuM ane temane vAMdu chuM, stuti karuM chuM ane sevA karuM chuM. hamaNA pUrvabhavanuM vaira yAda AvatA tamArA sainyamAM meM upadrava karyo. tamane paNa gAla upara thApaTa lagAvI ane bebhAna karyA. paraMtu zrIpatizeThe mAruM smaraNa karyuM
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 201 AthI meM tamane tathA tamArA sainyane svastha karyuM." ATaluM kahIne vijayadeva ekAeka aMtardhAna thayA. tyAMto guptacaroe AvIne rAjAne jaNAvyuM, "svAminAtha, Apa Aje ja zatrunA sainya para AkramaNa karo to zatrarAjAnI akhila saMpatti ApanI banI jaze. Ama to vikramadhvaja rAjAnA sainyanI tole koI AvI zake ema nathI to paNa tyAM Aje AkAzavANI thaI che, "he nirdaya! he narAdhama! tuM Aje ja tArA nagaramAM cAlyo jA. tuM tArA kAna baMdha kara. (bIjAnuM kAMI sAMbhaLato nahi) have tAruM puNya khalAsa thaI gayuM che. have tuM nahi jAya to tAruM astitva ja nahi rahe. jo be divasanI aMdara zrISeNa rAjA ahIMyA AvI gayA to tAruM saptAMga rAjya grahaNa karI leze. koSe bharAIne tArI ghaNI ja kadarthanA karaze. pachI tuM pAtALamAM jaIza to paNa tane choDaze nahi." atyaMta moTA avAje thayelI A AkAzavANIne rAjA vikrama dhvaje sAMbhaLI.. teNe potAnA nagaramAM pAchA pharavAnI IcchA na hatI, chatAM paNa maMtrI sAmaMtonA dabANathI tene potAnA nagara tarapha javA mATe taiyAra thavuM paDyuM che." guptacaranA mukhethI A vAta sAMbhaLI manamAM atyaMta harSita thaIne zrISeNa rAjA vicAravA lAgyo, 'zrIpatizeThanA uttama caritrathI prasanna thayelA A vijayadevano ja vilAsa lAge che. A vicAra karIne tarata ja zrISeNa rAjAe jayabherI vagADAvI. bherIno nAda sAMbhaLIne samagra sainya ekaThuM thaI gayuM. vikramadhvaja rAjAnuM sainya najIka AvI pahoMcatA zrISeNarAjAe potAnA sainiko dvArA kahevaDAvyuM, he rAjana, pahelA to yuddha karavA mATe madonmatta banI garjanA karato hato ane have UbhI pUMchaDIe jyAre bhAgI rahyo che tyAre tAru pauruSa paNa kyAM jatuM rahyuM che? tuM raDato hoya ke hasato hoya to paNa tAro A mahemAna Avyo ja samaja. tethI have tame temanI ucita AgatA svAgatA karo. are! rAjA kUtaro bhAgato hoya to paNa bhasato hoya che jyAre tuM to (kAMIpaNa pratikAra karyA vinA) nAsavA lAgyo che. tethI tuM to kUtarAthI paNa gayo che." - dUtanA mukhathI A sAMbhaLIne kopAyamAna banelA vikrame jyotiSIonI paNa avagaNanA karI. potAnA sainyathI yukta thaIne zrISeNanI sAme yuddhanI taiyArI karI. baMne rAjAnA sainyamAM AgaLI haroLamAM yuddhano AraMbha thaI rahyo hato tyAre zrISeNa rAjAnA hRdayamAM ghaNI karuNA ubharAvA lAgI. zrISeNarAjAe potAnA zatrune kahyuM, bhAI, A yuddhamAM A bicArA prANIono vadha karIne zuM karavAnuM? tuM ja mArI sAme talavAra laIne AvI jA. huM tarata tArA hAthamAM upaDelI caLane zAMta karuM." zrISeNarAjAnI A vIrahAMkane sAMbhaLIne vikramarAjAnI AMkho krodhathI lAlaghUma thaI gaI. yuddhamAM jItI levAnI AsthAvALo vikrama talavArane hAthathI grahaNa karIne
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrI sanAcAra bhASyam yuddhabhUmimAM ratha uparathI nIce utaryo. pRthvInAtha zrISeNe paNa potAnA hAthane talavArathI suzobhita karIne tarata ja vAhana uparathI nIce AvIne raNabhUmine zobhAvI. zreSTha kUkaDAnI jema baMne zreSTha rAjAoe mallayuddha dvArA vismayane upajAvatA ekabIjAnI sAthe ghaNAkALa sudhI yuddha karyuM. chelle zrISeNe kuzaLatAthI vikramadhvajane potAnA kheza dvArA deDharIte jotajotAmAM bAMdhI dIdhA. potAnI AjJA manAvI ane mukta karyA. vikrama upara vijaya meLavIne moTI samRddhi sAthe potAnA nagaramAM gayA. ekadivasa prAtaHkALamAM zrISeNarAjAe snAna karI uttama AbhUSaNo paheryA. mahApuNyazALI A rAjA vizALa gaMDasthaLavALA hAthI upara beThA. mastaka upara unnata chatra hovAthI lokone ghaNA dUrathI paNa rAjAnA Agamanano khyAla AvavA lAgyo. rAjAnI kAyAne gaMgAnA vAri jevA nirmaLa cAmarathI vIMjavA lAgyA. bhATacAraNa jamaNo hAtha UMco karIne rAjAe meLavelA vijayane vakhANavA lAgyA. rAjamArga cArebAju vyApI gayelA hAthI azva ratha ane sainikothI sAMkaDo banI gayo. madha jevA madhura svare gIta gAtA gAyakavRMda rAjAnI kIrtinuM gAna karI rahyA hatA. A pramANe zrISeNa rAjA yugAdinAtha prabhunA jinAlayamAM gayA. jinabiMbanA darzana thatAM ja rAjAe cAmara chatra talavAra mugaTa tathA hAthIno tyAga karyo. potAnA zraddhALu parivAra sAthe tene eka zATaka uttarAsaMga karyuM. vidhipUrvaka jinAlayamAM praveza karIne prabhujInI pratimAnI pUjA karI. " tyArapachI mananI ekAgratA pUrvaka devavaMdana karavA lAgyA. e samaye zrAvakaveSane dhAraNa karI keTalAka puruSo game te rIte jinAlayamAM pravezyA. A nirdaya puruSoe rAjA upara charIno ghA karyo. rAjA to vidhizuddha caityavaMdanamAM lIna hatA. rAjAnI A bhaktithI zAsanadevInuM mana raMjita banyuM. zAsanadevIe pelA nirdaya puruSone caMbhita karI dIdhA. A puruSo tyAM khaMbhita thaI javAthI are ! A zuM thayuM evuM kahetA badhA loko tyAM AvavA lAgyA. rAjAe potAnI Dokane vALIne pAchaLa joyuM to pelA puruSone khaMbhita thayelA dekhyA. rAjAe temane abhayadAna ApIne pUchayuM, tyAre teoe kahyuM ke rAjana, vikramarAjAe Apano ghAta karavA mATe amane mokalyA che. dhikkAra thAva, AvA mahAna dayALu rAjAne haNavA mATe A pApIo taiyAra thayA che? A pramANeno vicAra karIne zAsanadevIe A pApIone khaMbhita karI dIdhA. A hatyArAo zrISeNarAjAnI hatyA karavA AvyA chatAM paNa rAjAnA mukhamAM koI paNa jAtano vikAra dekhAyo nahi. rAjA zrISeNe potAnA AvAsa sthAne AvIne teone bolAvIne ulaTAno yathocita satkAra karyo ane temane rajA ApI. hatyA, luMTArA, sarpa, pANI ke maLarodha Adi AtaMko dvArA ApaNA jIvanano aMta na Ave e pahelA ja saMga vinAnA banI javuM, cAritra dharmanA guNa samudAyano
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 203 svIkAra karavo ane samyagrajJAnanI prAptimAM lAgI jaIne bhavyajIvoe caturtha puruSArtha mokSa mATe prayatnazIla banI javuM joIe." AvI vicAradhArAmAM AruDha thayelA rAjAnI pAse e samaye ja udyAnapAlako AvyA. teoe jaNAvyuM ke ApaNA nagaramAM zrI bhuvanabhAnu nAmanA gurubhagavaMta padhAryA che. udyAnapAlakanA mukhathI A samAcAra sAMbhaLIne rAjAe tene dAna ApyuM. potAnA putronI sAthe te gurubhagavaMtanI pAse gayo. gurudevane praNAma karIne temanA mukhakamaLathI dezanAnuM pAna karyuM. "rAjana, jyAM sudhI vRddhAvasthAnuM Agamana nathI, roga dekhA nathI deto tathA Indriyo nabaLI nathI paDatI tyAM sudhI buddhine nirmaLa banAvIne AtmahitanA kAryamAM atyaMta udyama karavo joIe." dezanA sAMbhaLI jAgI uThelA rAjAe rAjagAdI upara putra sulocanane besADyo. bhuvanabhAnu gurunI pAse temaNe saMyamano svIkAra karyo. saMyama svIkArIne zrISeNarAjarSie niraticArapaNe cAritranuM pAlana karyuM. suMdara cAritra pAlana dvArA temane potAnA AThe karmone khapAvI dIdhA ane siddhigatine prApta karI. zrIpatizeThe paNa zrAvakadharmanuM suMdara rIte pAlana karyuM. tyAMthI prathama devalokamAM deva thayA ane anukrame mokSapadane prApta karaze. zrISeNarAjA tathA jinezvara prabhune namaskAra karatA zrIpatizeThanA kSudraupadravano nAza tathA aihika phalone sAMbhaLIne he bhavyajIvo ! sarvasthAne abhyadaya karanArA pAMca abhigamAdithI zuddhavidhithI karAtA zrI jinezvaraprabhunA vaMdanamAM prayatnane Adaro. abhigama paMcakamAM zrIrSaNarAjA tathA zrIpatizeThanI kathA samAmA siddhAMtarupasAgarathI jANIne, sadguruo pAsethI sAMbhaLIne ane zuddha paraMparAthI avicchinnapaNe AvelI zuddhakriyAnI paripATIne sArI rIte prApta karIne saMghAcAravidhi nAmanI TIkAmAM caityavaMdana nAmanA prathama adhikAramAM caityamAM kevI rIte praveza karavo tenuM varNana karanAra prathama prastAvanI ahIMyA pUrNAhUti thaI. devendrasUrijI mahArAjAnA ziSya mahopAdhyAya zrI dharmakIrtimunie racelA saMghAcAra nAmanI caityavaMdana bhASyanI TIkAmAM caityavaMdana nAmanA prathama adhikAramAM caityapraveza vidhi varNanano prathama prastAva samApta thayo. caitya praveza vihinAmaka prathama prastAva samApta
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrI saGghAcAra bhASyam dvitIya prastAvano prAraMbha che namaH prAvanikebhyaH pAMca abhigama nAmanuM bIjuM dvAra varNavyuM. pAMca abhigamanuM varNana karI jinAlayamAM praveza kevI rIte karavo teno vidhi batAvyo. have caityavaMdana kevI rIte karavuM teno vidhi batAvAya che. kaI dizAmAM rahIne caityavaMdanA karavI tenI prarUpaNA mATe duTisI' nAmanuM tRtIya dvAra gAthAnA pUrvArdha dvArA varNavAmAM Ave che. gAthA - vaMdaMti jirNa dAhiNa disiDhiyA purisa vAma disi nArI! gAthArtha puruSoe jinAlayamAM jamaNI bAju UbhA rahIne ane strIoe DAbI bAju UbhA rahIne caityavaMdana kare. TIkArthaH jinAlayamAM puruSoe mULanAyaka bhagavAnanI dakSiNa bAjumAM ubhA rahIne prabhujInI pratimAnI stuti ke praNAma karavAno hoya che. puruSoe prabhujInI jamaNI bAju UbhA rahevAnuM kAraNa - dharmamAM puruSanI pradhAnatA che. strIo mULanAyaka prabhujInI DAbI bAju UbhA rahIne caityavaMdanAdi kare che. Avo naisargika vidhi che. badhAM ja caityavaMdanAdi dharmAnuSThAnomAM jo vidhinI pradhAnatA hoya to ja te mahAphaLadAyI bane che, paNa jo emAM aticAra sevavAmAM Ave to kyAreka A anuSThAna zrI dattAnI jema anarthakArI paNa bane che. kahyuM che ke - dharmAnuSThAna vaitA pratyapAyo mahAna bhavet . raudraduHkhaudhajanako, duSprayuktAdivauSadhAd // dharmAnuSThAnomAM aticAronuM sevana karavAthI mahAna vighno UbhA thAya che. avidhithI karAyelA auSadhanI jema AvuM dharmAnuSThAna bhayaMkara duHkhanI paraMparA UbhI kare che. caityavaMdanAdi jo avidhithI karavAmAM Ave to te aticArathI yukta hovAthI AgamamAM paNa prAyazcita batAvavAmAM AvyuM che. mahAnizIthanA sAtamA adhyayanamAM kahyuM che: vihI reDyANaM vaMvikkI tassa NaM pAyacchitaM uvaisijja, jao avihIe ceiyAI vaMdamANo annesiM asalaM gor3a rU 35 - avidhipUrvaka caityavaMdana kare tene prAyazcita Ave che. kAraNake caityavaMdana avidhithI karavAmAM Ave to bIjA jIvone azraddhA utpanna thAya che. AthI zraddhALu azraddhA UbhI thAya tevI rIte dharmAnuSThAna na kare, kAraNake zraddhALunuM lakSaNa ja e che ke samya vidhipUrvaka dharmAnuSThAna kare te zraddhALu zaktimAna hoya to vidhipUrvaka ja anuSThAna ArAdhe che. dravya kSetra kALa ke bhAva nA doSanA kAraNe kadAca vidhipUrvaka anuSThAna na karI zakAya ema hoya to e anuSThAna pratyeno pakSapAta arthAt karavAnI ruci ke AdarabhAva rAkhavAno che.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 205 lalitavistArA graMtha anuSThAnavidhipUrvaka karavAmAM Ave to zAstranI ArAdhanA thAya che. paramAtmA pratyeno bahumAna bhAva vRddhi pAme che. lokonusaraNano tyAga thAya che. lokottara pravRttino svIkAra thAya che. dharmAcaraNa prApta thAya che. dharmAnuSThAna vidhipUrvaka na thAya to zAstranI anArAdhanA, prabhu pratyenuM abahumAna Adi thAya che. A viSaya upara sUmabuddhithI vicAra karavo joIe, kAraNake zAstra kathita upadezanuM ullaMghana karIne sAmAnya puruSoe cAlu karelo mArga hitaprAptino upAya na hoI zake. zaMkA caityavaMdanAdi anuSThAnonA utsarga mArga zAstramAM batAvelo che ane te ja hitaprAptino upAya che to pachI apavAdo gatAnugatika rUpa thaI jaze. (kemake te koIka puruSa sevatA hoya che.) samAdhAna : apavAda kyAreya gatAnugatika nathI banato. paraMtu A apavAda paNa sUtrathI bAdhita nathI, mahAna lAbha ane alpa nukazAnavALo che, ghaNA doSonI nivRtti thatI hovAthI zubha che, zubhano anubaMdha karAvanAro che ane mahAsattvazALI jIvoe paNa A apavAdane Adarelo che tethI te utsargano bheda che. apavAda e utsargano bheda che. apavAda utsargano eka prakAra che, kAraNake apavAda utsarganA sthAne che ane utsarganA sthAne hovAthI utsarganI ArAdhanA dvArA je phaLanI prApti thAya che, te phaLanI prApti apavAdanI ArAdhanAthI paNa thAya che. Agama - unnayamavikkha ninnassa pasiddhI unnayassa ninnaM v| iya annannAvikkhA ussaggavavAya do tallA // jema A uMcuM che evI apekSAthI nIcAnI prasiddhi thAya che ane A nIcuM che evI apekSAthI uMcAnI prasiddhi thAya che. A ja rIte utsarga ane apavAda paNa ekabIjAnI sApekSa che, arthAt utsarga che to apavAda che ane apavAda che to utsarga che. Ama, utsarga ane apavAda bane tulya che. apavAdano tyAga karI anuSThAnanA tyAgamAM moTuM prAyazcitaH avihikayA varamakayaM asUyavayaNaM bhaNaMti samayannU / ' pAyacchittaM akae guruyaM vitahe kae lahuyaM // anuSThAna avidhivALu hovAthI nahi karavuM sAru- evA vacanane zAstrajJa puruSo Agama bAhya kahe che. anuSThAna avidhivALuM hovAthI na karavAmAM guru prAyazcita Ave che, jyAre vidhivALuM anuSThAna na thAya ane avidhivALu anuSThAna kare to ladhu prAyazcita Ave che. je dharmAnuSThAna karavAthI sUtramAM bAdha Avato hoya tathA lAbha alpa ane nukazAna
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zrI saGghAcAra bhASyam vadhu hoya tevo apavAda AcaravAno nathI. AvA apavAdanuM sevana karanAra paramAtmAnA zAsananI laghutA karanAra che. A sevana alpa sattvavALA jIvono vilAsa che, saMsArane taravA mATe taNakhalAnA AlaMbana levA jevo che. A pramANe te sarvathA ahitakAraka che evo vicAra karavo. A viSayamAM pravacananI gaMbhIratA jovI. uttama dRSTAMtomAM prayatna karavo A ja kalyANakArI mArga che. zrI dattAnI jema aticAravALu anuSThAna anarthakArI bane che tevuM AgaLa kahyuM hatuM. temAM zrI dattAnuM dRSTAMta A pramANe che. zrI dattAnuM dRSTAMta : pUrva mahAvidehamAM ramaNIya vijaya che. tyAM vaitADhya nAmano parvata che. vaitADhya parvatamAM zivamaMdira nAmanuM suMdara nagara che. kIrtidhara nAmano vidyAdhara rAjA che. tenI patnInuM nAma anilavegA che. anilavegAnI kukSie gaja, vRSabha ane kaLaza A traNa svapro sUcita prativAsudeva janmyo. tenuM nAma damitAri pADyuM. keTalAka kALa bAda kIrtidhara rAjAe putra damitArine potAnuM rAjya ApIne zrI zAMtinAtha prabhunI pAse saMyamano aMgIkAra karyo. damitAri prativAsudeve vidyAdharo ane rAjAone jItI laIne cakrane anusarIne vijayArkane sAdhyo. A bAju damitAri rAjAnI rANI makarAdevIne potAnI kAMtithI suvarNanI zobhAne jItanArI kanakazrI nAme putrI thaI. eka divasa damitArinI pAse acAnaka AkAzamAMthI nAradaRSi AvIne UbhA rahyA. damitArie UbhA thaIne nAradaRSinuM AsanAdi dvArA satkAra karIne pUchyuM, 'he muni ! tame koI Azcaryane dekhyuM che ?' 'rAjA ! svargamAM paNa asaMbhave evuM Azcarya Aje ja dekhyuM. zubhApurI nagarImAM mahAvIryavALA aparAjita ane anaMtavIrya nAmanA rAjA che. temanI AgaLa barbara ane kirAtakuLanI dAsIo dvArA karAtuM mana ane nayanane AnaMda karanAru nATaka joyuM. A nATaka mArA pRthvI tathA AkAzanA paribhramaNanuM phaLa hatuM. ' 'rAjana ! jema saudharma devaloka nA zakrendra Azcarya kArI vastuonuM sthAna che tema vijayArdhamAM pRthvInA Indra samAna tame che. ahIMyA AzcaryakArI badhI ja vastunA sthAna tame cho, paraMtu bIjuM koI ja nathI. paNa, rAjA rAjyAdi zreSTha vastuo bhale tArI pAse hoya to paNa peluM nATaka na hoya tyAM sudhI kAMI nathI.' ATalu bolI nAradaRSi AkAzamArge UDIne cAlyA gayA. damitArie potAnA dUtane Adeza Apyo. dUte zubhapurI nagarImAM jaIne baLadeva aparAjitane ane vAsudeva anaMtavIryane kahyuM, 'tamArA nagaramAM je suMdara vastuo che te damitAri rAjAnI che. tethI ja rAjarAjezvara damitArine tArA A dAsIratnone soMpI de.'
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / 207 vRNate hi vimRzyakAriNaM guNalubdhAH svayameva saMpada : // koIpaNa kAma utAvaLA thaIne nahi karavuM joIe, kAraNake aviveka moTI ApattionuM kAraNa bane che. je vyakti koI paNa kAma vicAra karIne kare che. tene guNamAM lolupa banelI saMpattio sAmethI ja AvIne tenA kaMThamAM varamALA nAkhe che. vAsudeve Avo vicAra karIne nA na pADI, paNa kahyuM ke ame tarata dAsIone mokalIe chIe. dUte paNa damitAri rAjA pAse jaIne rAjAne evI rIte kahyuM ke jANe tamAruM kArya siddha thaI gayuM che. A bAju rAtre prajJapti pramukha vidyAoe AvIne baLadeva-vAsudevane kahyuM, tame pUrvabhavamAM amArI sAdhanA karelI che, have ame siddha ja chIe. amArI havenI sAdhanA karavAnI jarUra nathI. harSita banelA baMne jaNa prAtaHkALe jaIne vidyAonI pUjA karavA lAgyA, barAbara te ja samaye damitArino dUta pharIne pAcho AvI pahoMcyo. tene AvIne baMnene kahyuM, 'are nirlajja tame hajI mArA svAmIne kema dAsIo mokalatA nathI. baLavAnanI sAthe virodha karIne vinAza na pAmo.' kahyuM che. anucitavarSAraMbha: prativirodho vatIyanA spardhA / prabhuvacane'pi vimarzo mRtyorddhArANi catvAri // A cAra mRtyunA dvAra che. (1) ayogya karmano AraMbha karavo (2) prajAnI sAthe virodha karavo (3) baLavAna puruSonI spardhA karavI (4) svAminA vacanamAM vicAra karavo. dUtanA vacano uddhatAIthI bharelA hatA chatAM paNa zAMti rAkhI baMne bhAIoe pratyuttara Apyo ke are bhAI, mitArine badhuM ja ApI devAnuM che, jo dAsIo zaNagAra sajI le to tuM Aje ja tene tArI sAthe laI jA. A pramANe dUtane javAba ApIne tene utaravA mATe AvAsa sthAna ApyuM. baMne bhAIoe kopAyamAna thaIne vicAryuM ke damitArine batAvIne ApavuM paDaze ke dAsI kevI rIte maLe che. kuLavAna maMtrIonI upara rAjya bhAra nAkhI dAsInA rUpane dhAraNa karyuM. baMne bhAIo dAsI rUpe dUtanI sAthe mitAri rAjAnI pAse gayA. damitArie te baMnenI sAthe ucita rIte vArtAlApa karI teone kahyuM - mArI putrI kanakazrIne nRtya dvArA AnaMda pramoda karAvo. baMnee damitAri rAjAnI AjJAno svIkAra karyo. teo kanakazrInI AgaLa jaIne suMdara nRtyano abhinaya karavA lAgyA. anaMtavIryanA gIto paNa gAvA lAgyA. kanakazrIe teone pUchyuM ke sakhI ! tame kayA puruSottamanA guNagAna gAva cho ? A avasara prApta karIne bIjI dAsIe kahyuM, he mRgAkSI ! zubha nagarI nAmanI eka nagarI che. tyAMnA stimitasAgara rAjAne aparAjita nAmano moTo putra che. tenI
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zrI saGghAcAra bhASyam mAtAne baLadevane sUcavanArA hAthI, baLada, caMdra ane sAgara A cAra svapra AvelA. bIjo putra anaMtavIrya che, tenI mAtAne paNa lakSmI, siMha, sUrya, ghaDo, ratna, samudra ane agni A sAta vAsudevapaNAne sUcavanArA sAta svapro AvelA. anaMtavIrya guNothI paNa advitIya anaMtavIrya che. kAmadeva karatA paNa tenuM rUpa atisuMdara che. tenA badhAM zatruo marI paravAryA che. te sthiratAmAM girisamAna che. tenI pAse apAra saMpatti che. kharekhara A pRthvImAM tenA samAna koI nathI." kanakazrI dAsInA mukhathI anaMtavIryanA guNo sAMbhaLI romAMcita thaI gaI ane tene kahyuM, "e nagarImAM te strI dhanya che jenA anaMtavIrya svAmI che. mane e anaMtavIryanA kyAre darzana thaze? - baLadeve kahyuM, "jo tArI IcchA hoya to anaMtavIryane ahIMyA lAvI dauM.'' kanakazrIe paNa kahyuM ke tame mArI upara kRpA karIne anaMtavIryane ahIMlAvo. aparAjita ane anaMtavIrye potAnA rupane pragaTa karyuM. kanakazrIe anaMtavIryane kahyuM, huM tamArI sevikA chuM, tame mane Adeza Apo." "suMdarI, cAla taiyAra thaI jA. ApaNe zubha nagarI jaIe." vAsudeve kanakazrIne kahyuM. " "svAminAtha, mArA prANonuM bhale game te thAya enI mane ciMtA nathI. paNa vidyAothI baLavAna mArA pitA tamArA anarthane karaze. mane to Apatti dekhAya che." "are bhIru! tuM bhayabhIta na thA. tArA pitA amArI AgaLa koI nathI." vAsudeve A pramANe kahetA kanakazrIe vAsudeva dvArA banAvavAmAM Avela vimAnamAM besI gaI. kanakazrI vimAnamAM besI gayA pachI vAsudeve AkAzamAM rahIne ghoSaNA karI, "he damitAri Adi rAjAo! tame sAMbhaLI lo. potAnA bhAI aparAjita sAthe AvIne anaMtavIrya kanakazrIne laI jAya che. tame ema nahi kahetA ke anaMtavIrya kanakazrIne corIne laI jAya che." tame zastrane dhAraNa karo zIdhra AvIne A tamArI kanyAne mUkAvo. tame tamArI zaktinI upekSA na karo. A pramANe ghoSaNA karIne teo potAnA nagara tarapha cAlyA gayA. vAsudevanI ghoSaNAne sAMbhaLIne jANe ghoMca paroNo karyo hoya tema prativAsudeva damitAri krodhe bharANo. potAnuM saghaLuM sainya laIne mArI sAme A pRthvImAM koNa pAkyo che e pramANe babaDato damitAri vAsudevanI pAchaLa cAlyo. A bAju baLadeva vAsudevane haLa- dhanuSya Adi ratno utpanna thayA. vidyAthI temaNe damitAri karatA paNa bamaNA sainyanI racanA karI. teo paNa damitAri sAme yuddha karavA cAlyA. yuddhamAM damitArinA sainyano nAza karyo. potAnA sainyano nAza thatA damitAri svayaM yuddha karavA AvI gayo. yAda karatA cakra AvI pahoMcyuM.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 209 damitArie kahyuM, "vAsudeva, mArI sAme tuM yuddhamAM mRtyu pAmI jaIza. jo tAre na maravuM hoya to mArI putrIne choDIne tuM cAlyo jA. he buddhi vinAnA ! tuM Ama kara to huM tane choDI daIza." "are, damitAri! tArI putrIne to grahaNa karIne jaIza, paNa tenI jema tamArA prANone paNa grahaNa karIne jaIza." vAsudevano A pratyuttara sAMbhaLI prativAsudeve tenI upara cakra choDyuM. vAsudeva cakranA madhyabhAgathI haNAyA ane mUchita thayA. bhAnamAM AvyA bAda baLavAna vAsudeva pharIne Ubho thayo ane potAnI pAse rahelA cakrane grahaNa karIne pharIne damitArine kahyuM, rAjanuM, tame kanakazrInA pitA che, AthI tamane choDI dauM chuM.' "are anaMtavIrya, potAnuM ke pArakA dhanane oLakhI nahi zakanArA mUrkha mANaso bIjAnA dhanathI potAne dhanavAna mAne che. tuM tArA hAthamAM AvelA mArA cakrane mUkI de athavA yuddhano puruSArtha choDI tuM phogaTa tAruM jIvana samApta na kara.' damitArinA A vacano sAMbhaLIne anaMtavIryakrodhe bharAyo ane potAnA hAthamAM AveluM cakraratna prativAsudeva upara nAkhyuM. damitArinuM mastaka cakrathI chedAI gayuM. "vAsudeva utpanna thayA che" AvI AkAzavANInI sAthe devoe puSpavRSTi karI. aneka rAjAo baLadeva-vAsudevane namaskAra karavA lAgyAM. yuddhamAM vijaya meLavyA bAda baMne potAnA nagara tarapha javAnI taiyArI karI kanakazrInI pAse gayA. tyAM to vidyAdharoe AvIne kahyuM, "svAminAtha, ahIMyA jinAlaya che. Apa vidhipUrvaka jinezvara prabhune vAMdIne vidAya lo. jethI prabhujInI AzAtanA na thAya. vidyAdharonI A vAta sAMbhaLI teo tathA temanA parivAranA mukha upara AnaMda chavAI gayo. AkAzamAMthI nIce utaryA. bhAvavibhora thaIne prabhujIno prakSAla karyo. pUjA karI ane vaMdana karyuM. tyAM temane varSopavAsa pratimAnA ghAraka kIrtidharamuninA darzana thayA. A munibhagavaMtane te ja samaye kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM, AthI devo temanA kevaLajJAnano mahotsava karI rahyA hatA. mahAtmAnA darzana karI atyaMta harSita thayelA teoe traNa pradakSiNA karIne jJAnI bhagavaMtane vAMdyA. ucita sthAne Asana grahaNa karyuM ane bhagavAna dharmadezanAnuM dAna karavA lAgyA. 'iha nivvuiparamaMgANi jaMtuNo dullahANi cttaari|| maNuyattaM dhammasuI saddhANaM saMjame viriyaM // ' A saMsAramAM jIvone muktinA cAra aMgo durlabha che. (1) manuSyabhava (2) dharmazravaNa (3) zraddhA (4) saMyamamAM puruSArtha. A saMsArI jIve 84 lAkha yonimAM ane ghaNI kulakoTimAM bhaTakIne koIka mahApuNyanA udaye manuSya bhava prApta thayo. te paNa uttama deza ane uttamakuLAdithI pavitra
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrI saGghAcAra bhASyam hato. manuSyabhavamAM paNa lokamAM kutIrthanI bahulatA che AthI vizuddha dharma zravaNa durlabha che. A dharmazravaNa pUrvaka ahiMsaka dharmano svIkAra karIne bhavasAgara paNa tarI zakAya che. dharmazravaNa maLI jAya paNa dharmamAM tattva ruci durlabha che. kAraNake mithyAtvanA upAsaka A lokamAM ghaNA mUDhamativALA jIvo nyAyamArgathI bhraSTa thAya che. kadAcit dharmazraddhA prApta thaI jAya, paNa kAyA dvArA dharmanuM pAlana karavuM atyaMta durlabha che. kAraNake kAmaguNathI zabdAdimAM mUrchita thayelA jIvo pApakarmathI aTakatA nathI. je jIvane manuSyabhava prApta thaI jAya, dharmanuM zravaNa kare, dharmamAM zraddhA rAkhe ane vidhi anusAre dharmanuM pAlana kare evo jIva tarata ja potAnA karmono nAza kare che. AthI vidhinI pradhAnatA rAkhI dharmAnuSThAnamAM prayatna karavo. he bhavyajIvo! tamAre zuddhabhAvane dhAraNa karavo joIe, kAraNa ke azuddhabhAva samyakatvane malIna banAve che. samyakatva ja jyAre malIna thaI jAya che tyAre tapa niyama ke vrata Adi guNo ghaNu phaLa ApanArA thatAM nathI. jema thoDuM paNa jhera jIvitano nAza kare che tema dharmamAM sevelo thoDo paNa doSa sukhasamUhano nAza kare che, doSa samUhamAM vadhAro kare che ane aneka anarthone UbhA kare che. kahyuM che dharmAnuSThAna vaitathyAt, pratyapAyo mahAt bhavet / bhavet raudraduHkhaudhajanano, duSprayuktAdivauSadhAt // dharmAnuSThAnamAM doSa sevavAthI mahAna anartha thAya che. jema avidhie seveluM auSadha mahA anartha Ubho kare che, tema sadoSa dharmAnuSThAnanA sevanathI thayela mahAanartha aneka bhayaMkara duHkhonA samudAyane UbhA karI de che. kIrtidharamuninI dezanA sAMbhaLIne kanakazrIe A kevaLajJAnIne pUchyuM, 'prabhu ! meM pUrvanA bhavamAM evA kayA karma karyA haze jenAthI huM anarthakArI pitAno vadha tathA bhAIonA virahane pAmI.' kIrtidhara kevaLajJAnI bolyA, 'he bhadre ! dhAtakI khaMDanA pUrvabharatamAM zaMkhapura nAmanuM gAma che. tyAM zrIdattA nAmanI strI che. te janmajAta daridra hatI. te pArakA gharanA kAmakAja karIne tenuM jIvana calAvatI hatI. rAMdhavuM, khAMDavuM, pIsavuM, ghara lIMpavuM ane pANI lAvavuM vagere tenA kAma hatA. eka divasa lokonA ghare kAma na maLavAthI zrI parvatagirimAM lAkaDA levA mATe gaI. giri upara tene satyayaza nAmanA muninA darzana thayA. muninA darzana thatAM te ciMtanamAM garaka thaI, 'are huM mArA traNa janmane jANuM chuM. pUrvenA A bhavomAM mAru svacarita ja evuM hatuM jethI karIne meM kAMI paNa sAruM kAma karyuM nathI ane tethI ja huM A bhavomAM duHkhI thaI chuM. mArA ja duSkarmothI baLelI meM A bhavamAM ekavAra paNa thoDuM paNa sukRta nathI karyuM tethI parabhavamAM mAre mAtra duHkha ja sahana karavuM paDaze. janmathI mAMDIne eka peTa bharavAnI ciMtAthI meM abhAgaNIe
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 211 karoDo bhavoe paNa durlabha manuSya bhava khoI nAkhyo che. tethI Aje to huM A munibhagavaMtane namIne emanA mukhethI upadeza sAMbhaLuM. emanA mukhakamaLane joIne huM mArA janmane saphaLa karuM." - zrIdattAe Avo vicAra karIne muni satyayaza pAse gaI. tyAM jaIne namaskAra karyo. mahAtmAe zrIdattAne dharmalAbha ApatA tenuM hRdaya harSita thaI gayuM. teNInIe munibhagavaMtane kahyuM, "bhagavAna huM ayogya chuM, huM abhAgaNI chuM to paNa mane kAMIka upadeza Apo. Apano upadeza sAMbhaLIne huM have AvatA bhavomAM AvI duHkhI na thAuM. satyayazamunie tenI yogyatAno vicAra karIne dharmacakravAla nAmanA tapano upadeza Apyo. sakala sukhane ApanAra tenA vidhAnane caityavaMdana pUrvaka karavAnuM batAvyuM ane tene kahyuM, "he bhadre ! A svAdhIna dharmane jo tuM vidhipUrvaka karIza to tAre AvuM duHkha pharIne nahi Ave. zrIdattAe tahatti karIne muninI AjJAno svIkAra karyo. munibhagavaMtane namaskAra karIne te potAnA ghare gaI. vidhipUrvakadevane vAMdIne tene dharmacakravAlapano prAraMbha karyo. A tapamAM tene prathama be upavAsa karyA ane pachI 37upavAsa karyA. dharmacakravAlapanA prabhAvathI pAraNe tene suMdara bhojana maLavA lAgyuM. zrIdattA tapa ane caityavaMdanamAM rata rahetI hovAthI dhanavAna zrAvako tene zreSTha vastro ApavA lAgyA. jyAM kAma karatI tyAM tene bamaNuM -maNuM vetana paNa maLavA lAgyuM. eka divasa tenA gharanI dIvAla paDI gaI. bhIMtanA eka khUNethI tene ghaNuM dhana maLyuM. A dhanathI tene potAnA tapanuM ujamaNuM karyuM. dharmacakravAla tapanA pAraNe te dizAvalokana karatI hatI, tyAM tene mAsakSamaNanA tapathI kRza zarIravALA suvrata nAmanA sAdhubhagavaMtane AvatA joyA. tenI AMkho harSAzruthI pUrNa thaI gaI. tapasvIne gocarI vahorAvI. mahAtmA gocarI vahorIne cAlyA gayA bAda potAnI jAtane dhanya mAnatI tene munibhagavaMtanevahorAvyAbAda vadhelA bhojanamAMthI pAraNuM karyuM. pAraNuM karIne te suvrata sAdhu bhagavaMta pAse gaI. mahAtmAne vaMdana karIne temanI pAsethI zrAvakadharmano svIkAra karyo. samyakatvamUlabAravratone zrIdattAe keTalAka kALa sudhI niraticAra paNe pALyA. eka divasa karmano udaya thatAM tene vicAra Avyo, jaina dharmanI ArAdhanAnuM uttama phaLa A lokamAM maLe che evuM kahevAya che, to e mArA mATe paNa sAcuM thaze? traNa pradakSiNA ApavI, bedizAmAM nirIkSaNano tyAga karavo tathA traNa prakArano avagraha pALavo AdinuM phaLa kAMI mane to ahIM jaNAtuM nathI ane evuM saMbhaLAya che ke sAmAnya vaMdanAnuM paNa uttama phaLa maLe che." zrI dattAne dharmanuM phaLa sAkSAta maLavA chatAM paNa dharmamAM saMzaya utpanna thayo. kharekhara bhavitavyatA baLavAna che. tyArapachI to te dharmamAM zithila thaI gaI. vidhi karavAmAM Adara paNa cAlyo gayo. eka divasa satyayazamuni AvelA che evuM sAMbhaLIne temane
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 1 2 zrI saGghAcAra bhASyam vaMdana karavA mATe cAlI. mArgamAM tene vimAnamAM beThelA be vidyAdharone joyA. temanA suMdara rupathI moha pAmI vidyAdharo upara zrIdattAne anurAga thayo. rastAmAMthI pAchI vaLI zrI dattA potAnA ghare AvI. tene potAnA pApanI AlocanA ane pratikramaNa paNa na karyuM. zrI dattA tyAMthI mRtyu pAmI ane ahIMyA tuM kanakazrI tarIke banI. zrIdattAnA bhavamAM sevelA doSane kAraNe tArA A bhavamAM pitAnuM maraNa ane bhAIno viraha Adi prApta thayo. AgamamAM paNa kahyuM che : " jaha ceva u mukkhaphalA ANA ArAhiyA jiNiMdANaM / saMsAradukkhaphalayA taha ceva virAhiyA hoi // jema jinezvara bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanA mokSanuM phaLa ApanArI che tema te ja AjJAnI virAdhanA saMsAranA duHkharupa phaLane ApanArI che. kIrtidharamuninA mukhethI potAno bhava sAMbhaLIne kanakazrIe vAsudevane kahyuM, "nAnuM kANuM paDatA nAva jema pANImAM DUbI jAya che tema nAnA paNa karelA pApathI jIva paNa A saMsAramAM DUbI jAya che. nAnA paNa pApathI jo AvuM duHsaha duHkha prApta thAya che to saghaLA duHkhonI khANa svarUpa evA A kAmabhogo vaDe zuM? svAminAtha ! mArI upara kRpA karo badhAM ja doSono kSaya karanArI evI dIkSA mane Apo. huM AvI chaLakapaTavALI saMsArarupa rAkSasIthI bhayabhIta thaI chuM." he sutanu! tuM bhale saMyama svIkAra kara. paraMtu hamaNA to ApaNe zubhapurImAM jaIe. tyAM jaIne tuM svayaMprabha tIrthaMkara prabhu pAse dIkSA grahaNa karaje." vAsudevanI vAtano kanakazrIe svIkAra karyo. tyArabAda kirtidharamunine namaskAra karIne teo zubhapurImAM gayA. vijayArdhanA rAjAoe zubhapurImAM anaMtavIryano ardhacakravartI tarIke abhiSeka karyo. eka divasa zubhapurInagarImAM svayaMprabhajinezvara padhAryA. kanakazrIe tIrthaMkara prabhu pAse saMyamano svIkAra karyo. baLadeva tathA vAsudeve apUrva dIkSA mahotsava karyo. saMyama svIkArIne kanakazrIe kanakAvali, muktAvali, ratnAvali tathA bhadra Adi vividha prakAranA tapone vidhi pUrvaka karyA ane dharmAnuSThAnanA vidhimAM nirata banyA. kanakazrI sAdhvIjIne kevaLajJAnanI prApti thatAM kevaLadarzanathI sakaLa padArtho dekhAvA lAgyA. aMte kanakazrI kevaLajJAnIe siddhigatine prApta karI ane anaMta sukha tathA vIryathI samRddha banyA. uttama bhAvone dhAraNa karanArA he bhavya jIvo! zrI dattAnA A vRttAMtane sAMbhaLIne zrI jinezvara prabhune karAtA caityavaMdana Adi anuSThAnomAM thoDo paNa doSa na levo. Iti zrI dattA kathA samApta
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 213 zrIdattAnI kathA sAthe be dizi- nAmanuM trIju dvAra kahyuM have be prakAranI dizAmAM rahIne mULanAyaka prabhuthI keTalA avagrahamAM rahIne caityavaMdana karavuM joIe AvI zaMkAnuM samAdhAna ApavA mATe avagraha nAmanuM cothuM dvAra gAthAnA uttarArdha dvArA batAvavAmAM Ave che. caturtha avagraha dvAra : gAthAH navaviksa naha6 Triksa niphTamAho so . rara gAthArtha cetyavaMdanAdi karatA jinAlayamAM jaghanya-navahAtha utkRSTa sATha hAtha: bAkIno madhyama avagraha che. - TIkArya jinAlayamAM mULanAyaka prabhunA biMbathI ochAmAM ocho nava hAthano avagraha rAkhavo joIe. arthAt prabhujIthI navahAtha dUra rahevuM joIe. jethI karIne prabhujIne ApaNo ucchavAsa-niHzvAsa Adi lAgIne prabhujInI AzAtanA na thAya. utkRSTa avagraha 60 hAthano che. 60 hAthathI dUra besavAnuM nathI, kAraNake tenAthI vadhu dUra besavAmAM caityavaMdana viSayaka upayoga saMbhavato nathI. jaghanya avagraha 9 hAtha pachIno ane utkRSTa 60 hAtha pahelAno avagraha madhyama avagraha che. avagraha eTale mULanAyaka prabhujInI pratimA ane caityavaMdanAnA sthAnanI vaccenI jagyA. avagrahano anya prakAra keTalAka AcArya bhagavaMtoe A avagraha bAra prakArano paNa batAvyo che. paMcasthAnaka prakaraNaH Dabresa saTita paMnA 2 vattA rU tIsA 4 saTTa paNadasagaM 6 dasa 7 nava 8 ti 9 du 10 ega 11 ddhaM 12 jiNuggahaM bArasavibheyaM // 60,50,40, 30,18,15, 10,9,3,2,1 ane artho hAtha ema bAra prakArano avagraha batAvavAmAM Avyo che. ardhA hAthathI AraMbhIne 60 hAthanI aMdara gRhacaitya ke caityagRhamAM rahIne je rIte jinezvara prabhunI pratimAjInI AzAtanA na thAya te pramANe zAstrAnusAre avagrahanI bahAra rahIne amitateja vidhAdharanI jema caityavaMdanA karavI. amitateja vidhAdharanuM dRSTAMta H jema zreSThanagara uttamarAjAvALuM hoya che, sukhane karanAruM hoya che, bajAranI zreNithI zobhatuM hoya che tathA maMdirothI yukta che tema vaitADhya nAmano parvata uttamarajatano che, temAM vidyAdharono AvAsa che, parvata upara be zreNio che tathA devatAnA samUhathI zobhita che. A vaitADhya parvatanI dakSiNa zreNimAM rathanUpura cakravAla
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrI saGghAcAra bhASyam nAmanuM nagara che. A nagara be prakAra suzaraNa (mahelo ane zaraNa)vALuM che, suMdara sAla (killo ane zAlavRkSo) vALuM che, suMdara parigha (nagarane cAre tarapha suMdara khAI ane dvAra upara vizALa argalA) vALu che. temaja suramaNI (suMdara ramaNIo ane atyaMta ramaNIyatA) vALu che. A nagaramAM amitateja nAmano rAjA che. potAnA amApa tejathI temaNe sUryanA tejane paNa jhAMkhu pADyuM hatuM. A vidyAdharonA rAjAne vidyAdharono samudAya natamastake namaskAra karato hato. amitaneja rAjadharma Atmadharma nuM suMdara pAlana karato hato. teno kara(hAtha) udAratA guNathI yukta hato ane temane nagaramAM loko upara bahu ochA kara nAkhelA hatA. aneka uttama hAthIo temanI pAse hatA tathA temanI gati suMdara hatI. uttama azvo temanI pAse hatA tathA teo dareka lokonA Azraya hatA. temanuM baLa paNa ajoDa hatuM ane temanuM sainya paNa sazakta hatuM. temanuM parAkrama ane teja baMne apUrva hatA. temanA vastro avarNanIya hatA tathA temanuM AvAsasthAna manohara hatuM. rAjyamAM uttama cara puruSo emanI AMkho hatI tathA temanI AMkho suMdara ane caMcaLa hatI. temanuM caritra ane paga baMne paNa suMdara hatA. amitateje potanapuranA rAjA zrI vijayarAjAnI jyotiprabhA nAmanI bahena sAthe lagna karyA. jyotiprabhAnuM mukha caMdra jevuM ujjavaLa hatuM. zrI vijayarAjAnA lagna amitateja rAjAnI bahena suMdara kIkIvALI ane vizALa nayanavALI sutArA sAthe thayA. AthI amitateja ane vijayarAjA vacce ekabIjA para sneha hato. - eka divasa zrI vijayarAjA sutArAnI sAthe jyotivana nAmanA vanamAM gayo. jema jinAlaya zrAvakothI bhareluM hoya tema A vana pazuothI pUrNa hatuM. ahIMyA kAjaLa jevA kALA khuranA agrabhAgavALo, maraktamaNi jevA zIMgaDAvALo, suvarNa sadeza aMgavALo ane manohara eka zreSTha haraNa teoe dekhyo. nIla utpalanI pAMkhaDI jevA ane caMcaLa netravALA A haraNane dekhIne sutArAe vijayarAjAne kahyuM, 'svAminAtha ! krIDA karavA mATe A haraNane grahaNa karo.' rAjA paNa sutArAnA mohamAM mugdha hato. tethI te mRganA grahaNa mATe cAlyo, tyAre A haraNIyu naTanI jema aneka rupone dhAraNa karavA lAgyuM. doDI raheluM haraNa kyAreka najIka Ave che, kyAreka vRkSanI othe chUpAI jAya che ane kyAreka AkAzamAM pahoMcI jAya che. haraNanI pAchaLa doDato rAjA dUra pahoMcI gayo. A bAju sutArA rANInA rudana bharyA zabdo saMbhaLAvA lAgyA, 'he nAtha, jaldI Avo jaldI Avo, mane sApa karaDyo che.' A zabdo sAMbhaLI vijayarAjA rANImATe haraNiyAne mUkIne rANI tarapha vaLyo. kharekhara naM maMtaeNSviya vrukSane sattA tArUM hitasaMti- potAno svajana kuzaLa
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 5. zrI saGghAcAra bhASyam hoya to DAhyA mANasa lAbhanI abhilASA rAkhe che. rANI pAse AvIne vijayarAjAe jenI upara vizvAsa che evA maMtra taMtra maNi Adino prayoga karyo, paNa jema uttama dAna apAtrane ApavAthI niSphaLa thAya che tema maMtrAdi paNa sutArAne vize niSphaLa thayA. rANInuM mukha ane netro plAna thaI gayA. hADakAnA sAMdhAo atyaMta zithila thaI gayA. zarIra paNa tharathara dhrujavA lAgyuM. aMte sutArA rANI mRtyu pAmI. sutArAne mRtyu pAmelI dekhIne vijayarAjA mugdhanI jema raDavA lAgyo. prANa karatA paNa pyArI sutArA vinAnuM jIvana nakAmuM che - Avo vicAra karI lAkaDAnI citA racAvI. sutArAnI sAthe rAjA vijaya cittAmAM ArUDha thayo. virahanI AgathI baLatA rAjAe jAte ja cittAmAM cinagArI cAMpI. barAbara e ja samaye tarata be vidyAdharoe gaganamAMthI bhUmimAM utaryA. temane divyavasrayugalanuM paridhAna karyu hatu, temanA kuMDaLa hAlI rahyA hatA ane temanA AbhUSaNo zarIranI sAthe gharSaNa karI rahyA hatA. eka vidyAdhare sutArAnA nizcaSTa deha upara vidyAthI abhimaMtrita jalano chaMTakAva karyo tyAMto aTTahAsyane karatI sutArAdevI UDIne AkAzamAM cAlI gaI. mRtyu pAmelI sutArA AkAzamAM UDI jatA rAjAnA hRdayamAM Azcaryano udbhava thayo ane bolyA, "are ! A zuM thayuM? A zuM thayuM? be vidyAdharoe hAtha joDIne rAjAne kahyuM, "he svAminAtha ! sAMbhaLo, ame baMne zrI amitateja vidyAdharezvaranA naimittika chIe. ame baMne pitAputra chIe amAru nAma saMbhinnazrota ane dIpazikha che. Aje ame baMne ahI kriIDA karavA mATe AvyA hatA. tyAM to ame AkAzamAM eka strIno karuNa zabda sAMbhaLyo." "he nAtha ! he nAtha ! he zrI vijayarAjA ! he svayaMprabhA mAtA ! he mArA vIrA mahAvIra khecarendra amitateja ! are koIka adhama vidyAdhara anAthanI jema mAru apaharaNa karI jAya che. tame jaldI Avo ane mane pApIthI jaldI mukta karo." strInA A zabdo sAMbhaLIne amane khyAla AvI gayo ke A to amArA svAmI amitatejanI bahena sutArA che. tethI ame amArI vikarALa talavArane myAna mukta banAvI ane are ! Ubho rahe Ubho rahe ema bolatA bolatA e adhama vidyAdharanI pAchaLa doDyA. ame azanighoSa vidyAdharane dekhyo ane tene kahyuM, "he anArya khecarAdhama ! tuM puruSa bana ane zastrane hAthamAM grahaNa kara. tuM basa maryo samajaje." ame azanighoSanI pAse pahoMcI gayA tyAre sutArA mahAdevIe amane kahyuM, 'tame yuddha rahevA do. tame jaldI jyotivanamAM jAva. jethI vaitAlinI vidyAthI moha pAmelA rAjA prANono tyAga na kare." sutArA rANInI vAta sAMbhaLI ane tarata ja ahIM AvyA. ame ahIM AvIne
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrI saGghAcAra bhASyam mRta sutArA devInA rupane dhAraNa karanArI vaitAlinI vidyA sAthe baLatI citAmAM pravezelA Apane dekhyA. pachI to zuM banyuM te badhuM Apa jANo cho.' saMbhinnazrota ane dIpazIkha nAmanA A be naimittakonA mukhathI sAMbhaLI rAjA adhika duHkhI thayo. tethI naimittike vijayarAjAne kahyuM, 'prabhu Apa kheda dhAraNa na karo. tamArI sAme azanighoSanuM zuM gajuM che ? amane hamaNA evuM nimitta sphure che ke ApaNe vaitADhyamAM jaIe.' baMne naimittika vijayarAjAne vaitADhyamAM laI gayA. amitatejane badhI vAta jaNAvI. amitateja rAjAe paNa temane Adara pUrvaka bolAvyA ane sanmAna ApyuM. anighoSa pAsethI potAnI bahena sutArAne mukta karavA mATe zrI amitateja vidyAdhare razmivega Adi potAnA 500 baLavAna putro ane bIjA paNa zreSTha vidyAnA ghAraka vidyAdharone mokalIne ane zastrAvaraNI, baMdhanI tathA mocanI mahAvidyAo ApI zrI vijayarAjAne azanighoSa vidyAdhara sAme mUkyo. amitateja svayaM bIjAnI vidyAne chaMdanArI mahAjvAlA nAmanI vidyAne siddha karavA mATe sahasrarazmi putra sAthe himavAna parvata upara gayo. amitateja vidyAdhara mAsakhamaNa karI dharaNendra ane jayaMtakevaLInI pratimAnI AgaLa sAtarAtrinI pratimAne dhAraNa karI cAre dizAmAM rahI vidyA sAdhavA lAgyA. sahasrarazmi vidyAnI sAdhanA karatA pitAnI rakSA karavA lAgyo. A bAju zrI vijayarAjA tarata ja camaracaMcAmAM pahoMcyA. nagaranI bahAra sainyano paDAva nAkhyo ane nagaranI aMdara mArIci nAmanA dUtane mokalyo. mArIcie AvIne anighoSanI pAse AvIne kahyuM, 'mahArAjA ! bhale tame ajJAna paravaza thaI siMha samA vijayarAjAne chetarIne sutArAdevInuM apaharaNa karyuM, paNa have devI amArA svajana che, AthI devI amane ApIdo. kAraNake amAre amArA svajananI upekSA na karavI joIe.' dUtanI A vAta sAMbhaLI azanighoSa atyaMta ropAyamAna banIne bolyo, 'are dUta ! tAro prabhu yamarAjAnA ghare javAnI IcchAvALo hovAthI AvuM vAMku bole che. are tuccha ! tamArI devI tamane nahi maLe. tArA vijayarAjAne yuddha mATe taiyAra kara. huM tarata ja AvuM chuM.' ATaluM bolIne azanighoSe dUta mArIcine sabhAnI bahAra kaDhAvyo. dUta mArIcie AvIne banelI sarvabInA rAjA vijayane kahI. A sAMbhaLatA ja moTA moTA huMkAra karatA yuddha mATe taiyAra thayA. yuddha mATe taiyAra thayelA A sainikomAMthI koIka potAnA bANane jovA lAgyA, koIka talavArane, koIka bAhu daMDane, koIka barDIne, koIka barchAne, koIka bhAlAne ane koIka bAvalla (zastra vizeSa)ne jovA lAgyA. e samaye raNabherI vAgI ane zrI vijayarAjAnuM sainya yuddha mATe taiyAra thayuM.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 zrI saGghAcAra bhASyam azanighoSe ya paNa ghaNA sainyathI yukta potAnA putrone mokalyA. jayalakSmInI vAMchA karatA baMne sainyo bhegA thayA. baMne sainyanA sainiko potapotAnA Ayudhone UMcA karI ekabIjAne paDakAravA lAgyA. svAbhAvika ane vidyAkRta yuddha dvArA baMne sainyano kAMIka nyUna eka mAsa pasAra paNa thaI gayo. yuddhamAM azanighoSanA putro nAza pAmyAM. potAnA putrono nAza thatAM anighoSa vidyAdhare vijayarAjAne kahyuM, "jo tArA A abhimAnano kSaNamAtramAM cUro karI nAkhuM chuM.' ATaluM bolIne azanighoSe potAnA vidyAbaLathI amitatejanA putrono nAza karyo. A dekhIne rAjA vijaya abhimAnI thaIne bolI UThyo, 'are e duSTa ! pApI! nirlajja ! tuM hajU paNa cAlyo jA. jo tuM nahi cAlyo jAya to te mArI sAthe ThagAI karIne mArI patnInuM apaharaNa karyu che te duvirnayanuM phaLa huM tane batAvIza. basa tuM have marada bana.' 'vijaya ! pahelA to tuM ja tAruM kIdheluM kara ane to ja tuM bacI zakIza. ema na karavuM hoya to marada banIne AvIjA.' azanighoSe vijayarAjA upara AvA vAgbANa choDIne temanI sAme cAlyo. baMne ekabIjAnI najIka AvI pahoMcatA khokhArA karavA lAgyA, vinAza karavA lAgyA, paDakAro karavA lAgyA ane ekabIjAnA zastrone cUkavavA lAgyA. azanighoSa macaka na Apato hovAthI vijayarAjAe roSe bharAIne talavArathI azanighoSanA be TukaDA karyA, paNa tyAM to be TukaDAnA be anighoSa banI gayA. pharIne vijaye be nA cAra TukaDA karyA to temAMthI cAra anighoSa banI gayA. A rIte be be TukaDA karatA karatAM hajAro anighoSa banI gayA. rAjA vijaya paNa thAkI gayo, basa e ja samaye mahAjvAlA vidyA siddha thatA amitateja vidhAdhara AvI pahoMcyA. siMhane dekhIne hastivRMda jema nAsavA lAge che tema amitatejane joIne azanighoSanuM sainya nAsavA lAgyuM. A joIne amitateje mahAjvALA vidyAne kahyuM ke A zatru sainyane nAsavA na detA. mahAjvALAthI mohita thayeluM sainya amitatejanA zaraNamAM AvyuM. amitatejane AvelA jANIne anighoSa tarata bhAgavA lAgyo. azanighoSa palAyana thatA tarata amitateje vidyAne Adeza karyo ke A mahApApI dUra bhAgI jAya to paNa tene pakaDIne ahIM lAvavAno che. amitatejanI AjJA maLatA mahAjvALA vidyA anighoSanI pAchaLa gaI. vidyAthI pIDA pAmelo anighoSa zaraNuM zodhato AkAzamAMthI dakSiNArdha bharatamAM utaryo. tyAM tene sImanaga nAmano zaila dekhyo. parvata upara AdinAtha prabhunuM suMdara maMdira hatuM. jinAlayanI AgaLa samavasaraNanA pradezamAM eka hajAra dhvajAothI yukta eka mahAja hato. A mahAdhvajanI samIpamAM caudapUrvanA dhAraka acaLa nAmanA baLadevamunine eka rAtrinI
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 zrI saGghAcAra bhASyam pratimAmAM kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM. kevaLI prabhunA mahimAne karavA mATe deva tathA dAnavo tyAM AvelA hatA. A dekhIne kevaLajJAnI acaLaprabhunA caraNakamaLanuM zaraNuM levA mATe bhamarAnI jema tyAM Avyo. anighoSe kevaLajJAnIno Azraya lIdho hovAthI vidyA potAnuM kAma karavA asamartha banI gaI. tenuM moM paDI gayuM ane te pAchI vaLI. A to kAMI nahi. kevaLajJAnInI parSadAmAM Indra mahArAjAnuM vaja paNa pravezI zakatuM nathI. vidyAe A vAta tyAM karI. anighoSe kevaLajJAnI acaLa baLabhadrano Azraya lIdho che AvuM kahetA zrI amitateja harSita thaI gayA. temanuM mukha ane netro praphullita thaI gayA. tarata ja vijaya Adi rAjAonI sAthe amitateja simanaga parvata upara pahoMcyA. e pahelA marIcine Adeza ApI dIdho hato ke tuM sutArAne grahaNa karIne jaldI sImanaga parvata upara Ava. amitateje sImanaga parvata upara pahoMcyA. tyAM jaIne ucita avagrahamAM rahIne AdinAtha prabhunI pratimAne vaMdana karyA. tyAMthI acaLa kevaLIne vaMdana karIne emanI stuti karI. 'he prabhu acalabaLa ! Apa kharekhara ja acaLa baLavALA che, kAraNake Ape A mahAjvAlA vidyAnA mukhamAMthI A anighoSanI rakSA karI che.' stuti karyA pachI amitateje acalakevaLI bhagavaMtane namavA mATe AvelA abhinaMdanAdi cAraNa munione vaMdana karyA. vaMdana karIne tyAM Asana grahaNa karyuM. A bAju marIcie amitatejanI AjJA azanighoSanI mAtAne saMbhaLAvI. A AjJA sAMbhaLIne te paNa sutArAne grahaNa karI tyAM AvI. tyAM AvIne sutArAne vijayarAjAne soMpI ane kahyuM, 'rAjana ! A tamArI rANIe tapasyAmAM rata rahIne nirmaLazIlanuM pAlana karyuM che.' 'A badhA AvI gayA pachI kevaLI acaLabaLabhadre sahune dharmopadeza Apyo, saMsAra duHkhano hetu che, duHkhanA phaLa rUpa che ane duHsaha duHkha svarUpa che to paNa AvA saMsArane snehanI beDIthI baMdhAyelA jIvo choDI zakatA nathI.' jema kAdavamAM khUMpI gayelo hAthI bhUmine prApta karI zakavA zaktimAna thato nathI tema je jIvo snehanA kAdavamAM khUMpI gayA che te jIvo paNa dharmanI bhUmimAM AvavA mATe zaktimAna banatA nathI. jema sneha eTale tela, A telathI yukta talane chedavAmAM Ave che, sUkavavAmAM Ave che, masaLavAmAM Ave che, bAMdhavAmAM Ave che ane pIsavAmAM Ave che tema snehamAM baMdhAyelA jIvo cheda, zoSa, mardana, baMdhana ane pIDAne pAme che. jyAM sudhI jIvamAM thoDo paNa sneha che tyAM sudhI kyAMthI mokSa thavAno che ? juone sneha (tela) khUMTI jAya che pachI ja dIvo olavAI jAya che. maryAdAne neve mUkIne sneha rupI grahathI pakaDAyelA loka viruddha ane dharmaviruddha
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 219 zuM akArya karatA nathI?" bhagavAna acaLabaLabhadranI dezanA sAMbhaLIne azanighoSe prabhune kahyuM, "prabhu! meM sAta rAtridivasanA upavAsa karIne bhrAmari nAmanI vidyAne siddha karI. pachI huM camacaMcA nagarI tarapha jato hato. jyotivanamAM meM sutArAne joI. sutArAne jotA mane evo sneha thayo jethI huM sutArAne mUkIne javA mATe azakta banI gayo. tethI meM vaitAlinI vidyAthI zrI vijayarAjAne mohamAM pADyA ane sutArAne grahaNa karIne mArI mAtAnI pAse mUkI, paNa meM sutArAnI AgaLa kAMI paNa azobhana zabdo uccAryA nathI. prabhu! mane e kaho ke mane zA mATe sutArA upara ATalo badho sneha che? azanighoSanI zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe kahyuM, "azanighoSa ! A sutArA ratnapura nagaramAM tArI priyA hatI. pUrvabhavanA snehanA saMskArathI sutArA upara tane ghaNo sneha che." - munibhagavaMtanA A vacana sAMbhaLIne azanighoSa vairAgyavAsita banyo. zrI vijayarAjA ane zrI amitateja rAjA pAse potAnA aparAdhanI kSamA yAcI. pachI aneka rAjAonI sAthe kevaLI zrI acaLabaLabhadra prabhu pAse dIkSAno aMgIkAra karyo. azanighoSe kevaLI bhagavaMta acaLa baLabhadra pAse saMyamano svIkAra karyo. A joIne amitateje kevaLI bhagavaMtane pUchyuM, "he prabhu! huM bhavya chuM ke abhavya chuM? huM samyakatvI chuM ke mithyAtvI chuM? huM ArAdhaka chuM ke virAdhaka chuM? huM caramadehI chuM ke acaramadehI chuM?' amitatejanI A zaMkAnuM samAdhAna ApavA mATe kevaLI bhagavaMte pharamAvyuM, 'sirivisseNaairAsuyaM mayaMkaM puNAmi saMtijiNaM / bArasabhavakittaNao sagaNaharaM cattadhaNumANaM // zrI vizvasena rAjA ane acirA mAtAnA putra, haraNanA lAMchana vALA ane 40 dhanuSyanA mAnavALA evA zrI zAMtinAtha prabhunI gaNadhara bhagavaMta sahita bAra bhavo varNavIne huM stavanA karuM chuM. amitateja ! tuM prathamabhavamAM zrIpeNa nAmano rAjA hato. abhinaMditA nAmanI tArI patnI hatI. bIjA bhavamAM tame baMne uttarakurumAM yugalika thayA. trIjA bhavamAM saudharmadevalokamAMdeva thayA. cothA bhavamAM tame ahIM zrI amitateja ane zrI vijayarAjA thayA. pAMcamA bhavamAM prANata nAmanA pAMcamA devalokamAM deva thazo. chaThThA bhavamAM zubhApurI nagarImAM aparAjita ane anaMtavIrya nAmanA baladeva ane vAsudeva banazo. sAtamA bhavamAM tu amruta nAmano Idra ane zrI vijayarAjA narakamAM nArakI banaze. tyAMthI kALa karIne te vidyAdharonA rAjA meghanAda banIza. vijayarAjA azruta kalpamAM sAmAnika deva banaze. amitateja! tuM AThamAM bhAvamAM ratnasaMcayA nAmanI nagarImAM vayudha cakravartI ane vijayarAjA tamArA putra sahasrAyudha banaze. navamA bhavamAM tame baMne trIjA
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrI saGghAcAra bhASyam raiveyakamAM deva banazo. dazamA bhavamAM puMDarigiNI nagarImAM megharatha ane daDharatha nAmanA sAvakA bhAI thazo. agiyAramAM bhavamAM baMne paNa sarvArthasiddhamAM deva thazo. bAramA ane chellA bhavamAM tuM pAMcamo cakravartI tathA soLamA zAMtinAtha bhagavAna tarIke gajapuramAM prasiddha thaIza. vijayarAjA cakrayuddha nAmano tAro putra thaze ane tAro putra ja prathama gaNadhara banaze. bhAdaravA vada sAtamanA divase (gujarAtI zrAvaNa vada-7) tamAru cyavana kalyANaka, jeTha vada terasanA divase janma kalyANaka tathA nirvANa kalyANa tathA jeThavada caudazanA divase (gujarAtI vaizAkha vada 13nA divase janma tathA nirvANa kalyANaka ane vaizAkha vada 14nA divase dIkSA kalyANaka) tema saMyamano svIkAra karazo ane poSa suda 9nA divase tamane kevaLajJAna prApta thaze ane tame devendra ane munIndrothI vaMdAyelA, caMdra samAna kIrtivALA ane bhavya jIvone zAMtikaravA vALA tame zAMtinAtha bhagavAna banazo." acaLa baLabhadra kevaLInA mukhethI sAMbhaLIne zrI amitateja tathA zrI vijayarAjA baMne prasanna thaI gayA. sImanaga parvata upara baMnee eka eka jinAlayanuM nirmANa karyuM. pachI acaLa kevaLI bhagavaMtane namaskAra karIne zrAvaka dharmano svIkAra karyo ane potAnA sthAne pahoMcyA. eka divasa jinAlayanI pAse rahelI pauSadha zALAmAM poSahane karIne amitateja vidyAdharone dharmakathA kahetA hatA. zrAvaka dharmopadeza karI zake - vaMdai paDipucchaD pajjuvAsai sAhuNo sayayameva / paDhai guNai suNei a jaNassa dhamma parikahei // zrAvaka sAdhu bhagavaMtane vAMde, temanI pAse potAnI zaMkAnuM samAdhAna meLave, sAdhu bhagavaMtonI satata upAsanA karyA kare, temanI pAse bhaNe, bhaNelAnuM punarAvartana kare ane temanI pAse dharmadezanA sAMbhaLe. A badhuM karyA pachI svayaM pote lokone dharmano upadeza Ape. amitateja lokone dharma saMbhaLAvI rahyA hatA e samaye zama, dama, tapa, niyama ane saMyamamAM udyamI be cAraNa munio zAzvata pratimAone vaMdana karavA mATe AkAza mArge jaI rahyA hatA. rajatagirinA zikhara samA amitatejanA rAjabhavanamAM temane uttuMga jinAlayane joyuM. A jinAlaya zarada RtunA moTA vAdaLa samAna zobhI rahyuM hatuM ane suMdara hatuM. cAraNamuni bhagavaMto A jinAlayane joIne prasanna manavALA thayAM. tarata ja teo jinezvara prabhune vAMdavA nIce AvyA. mahAtmAne padhArelA joIne ghaNA ja harSita thayelA amitateja rAjA ubhA thayA ane namaskAra karyA. cAraNa zramaNoe paNa
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 221 jinAlayanI traNa vAra pradakSiNA karI ane jinezvara prabhune vidhipUrvaka vAMdyA. darzana karyA pachI amitatejane kahyuM, vasudevahiMDI H 21mo laMbhaka : cAraNamuni bhagavaMtoe jinezvara prabhune vAMdyA, traNa pradakSiNA ApI ane rAjAone pharamAvyuM. cAraNa zramaNanI dezanA : he devAnupriya! tamane durlabha manuSya bhava maLyo che, to have janma ghaDapaNa ane mRtyunA bhayane harI lenArA evA jinezvara prabhunA dharmane vize pramAda na karo. pratidinajinezvara prabhunI pUjA ane rathayAtrAmAM, sAdhu bhagavaMtonI paryupAsanAmAM, Avazyaka kriyAmAM ane svAdhyAyamAM udyama karavo joIe. jinezvara prabhunA pUjakane jANe kopAyamAna thayelI Apattio sAme paNa jotI nathI. bhayabhIta thayeluM daridra dUra nAzI jAya che. rAga vinAnI strInI jema kugati saMgano tyAga kare che. abhyadaya mitra jevo thaIne tenuM sAMnidhya choDato nathI. tIrthayAtrA, sAdhusevA, Avazya kriyA ane svAdhyAyanuM mAhAkya : tIrthayAtrAnA aneka phaLo che. tIrthayAtrA karavAthI pApAraMbhanI nivRtti thAya che, potAnuM dhana saphaLa bane che, saMghavAtsalyano lAbha maLe che, samya darzananI nirmaLatA thAya che, potAnA priyajanonuM hita thAya che, jirNazIrNa thayelA jinAlayonA jIrNoddhAra thAya che, tIrthanI unnati thAya che, jinAjJAnuM pAlana thAya che, tIrthakara nAmakarmano baMdha thAya che, siddhi samIpamAM Ave che ane deva tathA manuSyanI padavI paNa prApta thAya che. sAdhubhagavaMtonI sevA sUryanI jema tattvajJAna rUpI kamaLane vikasIta kare che, jAjvalyamAna cakraratnanI jema pApanA phaLa svarUpa lAkho duHkhono nAza kare che, prakAza pAtharatA dIvAnI jema mokSamArga upara prakAza pAthare che, bhaktivaMta bhavyajIvonA pApano nAza karavA mATe meghanI jema zAMtine kare che ane caMdranI jyotsanAnI jema ajJAnarUpI aMdhakAranA samUhano nAza kare che. Avazya kriyAo ghaNA pApono nAza kare che, zreSTha samyakatvanI siddhine kare che. nIcagotrano nAza kare che, saMyamanA doSone DhAMkI de che, zubhadhyAnano saMcaya kare che, vistAra pAmelA tRSNArUpI velaDInA maMDapane chedI nAkhe che ane siddhisukhanA svAmI banAvI de che. je jIva satata svAdhyAyamAM rata rahe che temanA manamAM aMzamAtra paNa kaluSitatAno praveza thato nathI. mana prazAMta bane che, hAthamAM rahelA AmaLAnI jema samagra vizva pratyakSa thAya che, kuvAsanA najIka paNa pharakatI nathI ane durbuddhi, durgati tathA duSTa sthAno dabAI jAya che." cAraNa zramaNanI dezanA sAMbhaLIne amitateja Adie sAdhu bhagavaMtone vaMdana karyA. potAnA tapaprabhAvane prakAzita karatA cAraNazramaNa bhagavaMto AkAzamAM UDyA. cAraNazramaNonI dezanA sAMbhaLyA bAda zrI vijaya rAjA tathA zrI amitateja vidyAdhara varase traNavAra suMdara mahotsavane karavA lAgyA.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 2 zrI saGghAcAra bhASyam vasudevahiMDIH traNa mahotsavane karatA teo harSathI potAno kALa pasAra karavA lAgyA. uttarAdhyayananI TIkAmAM paNa kahyuM che: be zAzvata yAtrA che. eka aSTAlikA yAtrA caitra mAsamAM karAya che ane bIjI Aso mAsamAM karAya che. A baMne zAzvata yAtrA sarvadevo paNa kare che. A yAtrA sarvadavo naMdIzvaramAM kare che. manuSyo A yAtrA potapotAnA sthAnamAM kare che. trIjI azAzvatayAtrA sImanaga parvata upara AdinAtha prabhunA jinAlayamAM ane jayaMta kevalInI utpattinA sthaLamAM devo ane manuSyo kare che. ekadivasa amitateja siMhAsana upara beThA hatA. potAnA prAsAdamAM eka sAdhu bhagavaMtane AvatA joyA. mahAtmAnuM zarIra mAsakhamaNanA tapanA kAraNae sUkAI gayuM hatuM. mahAtmA prAsAdamAM padhAratA potAnA parivAra sAthe amitateja ubhA thaI gayA. mahAtmAne vaMdana karyA. amitateja rAjAe potAnI jAte eSaNIya bhaktapAnane bhaktibhAvathI mahAtmAne vahorAvyuM. mAsakhamaNanA tapasvIne vahorAvatA ratnanI vRSTi Adi pAMca divyo thayA. mahAtmA gocarI vahorIne anyatra vihAra karIne cAlyA gayA, kAraNa ke sAdhubhagavaMto eka sthAne rahetA nathI. eka divasa zrI vijaya tathA amitateja rAjA zAzvatA sukhane prAptinI IcchAthI zAzvata pratimAone pUjavA mATe naMdanavanamAM pahoMcyA. jinAlayamAM avagrahanI bahAra rahI ghaNA ja harSathI romAMcita zarIravALA teoe saMpUrNa caityavaMdanavidhithI devavaMdana karyu. devavaMdana karyA pachI vipulamati mana:paryavajJAnanA dhAraka cAraNazramaNa bhagavaMtone vaMdana karyA. bhavanirvedane karanArI dharmakathAne teo muninA mukhethI sAMbhaLavA lAgyA. dharmadaMzanA : "zarIra nizcayathI nAzavaMta che. A nAzavaMta dehanuM phaLa, tapa ane saMyamanI sAdhanA che. A jIvana to kyAre samApta thaI jaze. mATe dharmamAM pramAda na karavo joIe. jema mahAvidyAne sAdhI lIdhI che, chatAM e vidyA jyAre bhUlAI jAya che tyAre te niSphaLa bane che, tema dharmamAM pramAda karavAmAM Ave che to A prApta mAnavabhava paNa hArI javAya che. jema mUrkhamanuSyane kalpavRkSa maLavA chatAM paNa te koDInI bhIkha mAMge che tema A manuSyabhavanuM phaLa mokSa hovA chatAM paNa mUDhajIva viSaya sukhone mAMge che." munibhagavaMta pAse dharmadezanA sAMbhaLIne zrI vijaya rAjA tathA amitateja rAjAe munibhagavaMtane potAnuM AyuSya keTaluM bAkI che evo prazna karyo. munibhagavaMtanA mukhethI ra6 divasa AyuSya bAkI raheluM sAMbhaLIne baMne jaNA bahu jhUravA lAgyA, "are re ! ame viSayasukhamAM mohAMdha banyA ane sarvavirati cAritra dharmano svIkAra na karI zakyA. have to amAru AyuSya thoDuMka ja bAkI rahyuM che. he prabhujI! have ame kevI rIte sarvaviratine grahaNa karI zakIzuM? pramAdI banIne
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI saGghAcAra bhASyam 2 2 3 ame amAruM saghaLuM jIvana gumAvI dIdhuM. lAkho duHkhono tarata ja nAza karanAra evI dIkSAno ame svIkAra paNa na karyo." A pramANe atyaMta kheda karatA baMnene cAraNamunie kahyuM, "are bhAI, tame ATalo badho kheda na karo. haju paNa saghaLA sukhonI mAtA samI sarvaviratino svIkAra karI lo. kahyuM che. gadhevi vannatre verU nI dizItalAmanA I sAhiti niyayakajjaM puMDariyamahArisivva jahA // keTalAka jIvo alpa kALa bAkI hovA chatAM paNa zIladharma ane saMyamajIvanano svIkAra karIne puMDarika mahARSinI jema potAnA kAryanI siddhi karI le che. A ja vAta dazavaikAlikamAM batAvavAmAM Ave che pacchAvi te payAyA khippaM gacchaMti amrbhvnnaaii| jesiM pio tavo saMjamo ya khaMti a baMbhaceraM ca // jeo pachI (eTale ke vRddhAvasthAmAM athavA to cAritranI virAdhanA karIne prAyazcita aMgIkAra karyA bAda athavA to pharIthI) saMyama grahaNa karyu hoya ane jeone (tathAvidha niraticAra pAlana nahi karI zakavA chatA) tapa, saMyama, kSamA ane brahmacarya priya hoya teo zIdhra devalokane pAme che. tathA - visaMpa nIvo paaMmuvI manamo jaivi na pAvai mukkhaM avassa vemANio hoi // eka divasanuM paNa cAritra jIvana svIkArIne cAritramAM ja jo mana lAgI jAya to tevA jIvane kadAca mokSa na maLe to paNa vaimAnikapaNu avazya prApta thAya che.' baMne rAjAe A vAta sAMbhaLIne muni bhagavaMtane vaMdana karyuM ane potAnA nagaramAM AvyA. putrone rAjyagAdI upara sthApyAM. jinAlayamAM aSTAnikA mahotsava karyo. pachI abhinaMdana ane jaganaMdana nAmanA sAdhubhagavaMta pAse cAritra grahaNa karyuM. aMte pAdapopagamana aNasaNano svIkAra karIne kALadharma pAmyA ane amitateja muni tathA vijaya muni baMne prANata nAmanA devalokamAM naMdAvarta ane susthita nAmanA vimAnamAM vasa sAgaropaganA AyuSyavALA divyacUla ane maNicUla nAmanA deva thayA. vidyAdharendra amitatejanuM A suMdara vRttAMta sAMbhaLIne jinAlayamAM avagrahanI bahAra rahIne kalaha ane kadAgrahathI mukta ane mokSanA kAraNabhUta evA jinezvara prabhunA caraNomAM vaMdana karo. avagrahatrikamAM vidyAdharezvara amitatejanuM daSTAMta samApta. I prathama bhAga samAd II
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghara gharanAM ghareNA jevuM to hovA mAsika jaina saMgha ane zAsananI zobhAmAM cAra cAMda lagADanAra 2030nI sAlathI ekadhAruM pragaTa thatuM sAta hajAra upara grAhaka saMkhyA dharAvanAra jenA saMghanuM mAnItuM ane jANItuM mAsika, komyuTara kaMpojha sAthe ophaseTa prinTa dharAvatuM A mAsika sAhitya jagatanA anokhA zaNagAra jevuM che. | judA judA vizeSAMko bahAra pADI vikrama sarjanAra mAsika sahunA aMtaramAM zAnti ane suvAsa pAtharI rahyuM che. vidvAna lekhakonA vicAra sAmagrIthI bharapura sAhityano ajaba vAraso ApanAra "zAnti saurabha" kharekhara ajoDa che. | ciMtanAtmaka agralekha... zAstrIya vicAradhArA dvArA gahana padArthone suMdara ane sacoTa rIte samajAvatA aneka lekho, hRdayanA tAra raNajhaNAvatA bhaktanI bhAvanAne sAkAra karatA bhakti lekho, vartamAnanI viSamatAne samajAvI tenA sacoTa upAya ajamAvavA upadeza ApatA lekho, kathA, mahAkathA, prasaMga parimala, zizusaurabha, samAcAra saurabhathI opatuM dIpatuM mAsika..., jovuM game, vAMcavuM game, aMtaramAM sadAkALa rame evuM sAhitya eTale ja "zAnti saurabha', Aje ja tenA sabhya banI jAo Aptajana rUA. 1000/- | AjIvana sabhya rUA. 500/viziSTa sahAyaka rUA. 750/- | daza varSanA sabhya rUA. 200/ pAMca varSanA sabhya rUA. 100/eka vakhata AjIvana sabhya banyA pachI lavAjama bharavAnI ciMtA rahetI nathI Apane dara mahine niyamita 'zAkti saurabhu' maLyA ja karazo. -: saMparka sthaLa :zrI buddhi tilaka zAkticaMdra sevA samiti TrasTa, zAkti saurabha bhavana', hAIve upara, mu.po, bhAbhara-385320, vAyA ? pAlanapura (banAsakAMThA) 0 zrI tejapAla vastupAla jaina cerITI TrasTa kalikuMDatIrtha, dhoLakA (ji, amadAvAda) phona : 079-34pa738 jastha tribhuvanatIrtha - naMdAsaNa, zaMkhezvaratIrtha aNastu-karajaNa, kona ? 02764=73265 zrutajJAna sarakAra pITha Clo, caMpakalAla ke, zeTha rAjendra TreDIMga kuM., 105 AnaMda zopIMga senTara, ratanapoLa, amadAvAda-380001 phona ghaupara346, 64606dhu adhikRta ejanTone tyAM paNa pAkI rasIda laI lavAjama bharI zakAze, mudrakaH 'ema.bAbulAla prinTarI", ratanapoLa amadAvAda. phona : pa3pa7pa77, 6576056