Book Title: Navtattva Samvedan Prakaranam
Author(s): Buddhisagar
Publisher: Kisanlal Sampatlal Lunavat
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020501/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra // anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / // yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH // // kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH // AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira Websiet : www.kobatirth.org Email: Kendra@kobatirth.org www.kobatirth.org punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. zrI jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka : 1 mahAvIra zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara - zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa: 23276249 jaina / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / // cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / amRtaM ArAdhanA tu kendra kobA vidyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Wan zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079) 26582355 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MSMasastestastestastestastasiasteislastasiastastestasiastasiastak zrImohana-yazaHsmArakagranthamAlA-granthAGkaH 10 paramasuvihita sugRhItanAmadheya svanAmadhanya-vidvajanamAnya-zrAddhavarya-zrIambaprasAdasaGkalitaM svopajJavRttisamalaGkataM blable sealestadasaste navatattvasaMvedana-prakaraNam / Meesevababababababa saMzodhakaH-paramasuvihita-kharataragacchavibhUSaNa-kriyoddhAraka-zrImanmohanamunIzvaravineyavineya-svargIyAnuyogAcArya zrImatkezaramunijIgaNivaravineyo buddhisAgaro gaNiH prakAzaka:-marudhara-phalavaddhikAvAstavya-zreSThivarya-kisanalAlajI-sampatalAlajI lUNAvata tathA maMgalacaMdajI DhaDDA ityetAbhyAM vitIrNakizcidanArthikasAhAyyato mumbApurI-mahAvIrajinAlayastha-zrIjinadattasUrIjIjJAnabhANDAgAra kAryavAhako jhaverI kezarIcandrAtmajo jhvercndrH| vIrasaM0 2476 / ] Adhe saMskaraNe pratayaH 500 / niSkraya eko rUpyakaH [vikramasaM0 2007 / HOROSPERSONAMANARASPREEPROM For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatattvasaM0 prakaraNam svopanavRttiH / mudrakA-zAha gulAbacaMda lallubhAi mahodaya priM.presa-bhAvanagara. BEFFER SREEED 24.14 pAdAyantAkSareH pratIyamAnakavinAmagarmitasyA ntyapadyasyedaM cakram / EFER0 444 agatyanI sUcanA-A graMthanA mudraNamAM phalodI(mAravADa)nivAsI dAnavIra zeTha zrImAn lUNAvata kisanalAlajI saMpatalAlajIe ru. 202), temaja zrImAn maMgaLacaMdajI DhaDDAe ru. 201)nI madada ApI che, te badala A banne bhAgyazALIone anekazaH dhanyavAda ApavA sAthe anya dhanikone paNa emarnu anukaraNa karIne jJAna ArAdhanAno amUlya lAbha levA abhyarthanA che. tema upara jaNAvyA mujaba madada maLela hovAthI lAgata karatAM alpa kiMmata rAkhI che. te Agata rakama paNa bIjA anthonA mudraNAdi jJAnakhAtAmA ja vAparavAnI che. iti. ++RACTERRORAN tate S AAAAAE saa| li. prakAzaka. For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir HEC ***** % % **** % * navatatvasaMvedanopakramaHayi bhoH sahRdayavarAH sajjanAH ! nAjJAtacarametajinapravacanamarmajJAnAM, yaduta yathA samupalabhyate sArvIye vAGmaye jIvAditattvanavakasvarUpaM na tathA'nyadIyeSu zAstreSu, tathA cAnekaiH pratnatararivarAdikairjinapravacanaviddharandharaiIbdhAnyanekAni grantharatnAni samupalabhyante'dyApi vibhinneSu zAstrasanheSu, teSvetadapyekatama grantharalaM paNDitazrImadambaprasAdazrAddhavaravihitaM svopajJavRttisamalaGkataM "navatatvasaMvedanA"khyamanvarthAbhidhAnaM bhAvatke karakamale saharSa samayate, yallaghIyAnapyayaM grantho navatattvasaMvedanAviSkaraNe'nanyatulAmAbibharti / ___zrAddhavarazcAyaM katama bhUmaNDalaM kaM ca kulAdikaM svajanmanA pAvayAmAsa ! ke ke caitadvyatiriktA anye granthA prathitA ! ityetajijJAsAyAH pUraNe nAsti mamAlpabuddheravakAzaH, tattadaitighasAdhanasAmagryAH jJAnAdezcApyabhAvAt / parantu vRtteH prazastigatena "viMzatyadhikadvAdaza-zateSvatIteSu vikramasamAnAm / phAlguzuklanavamyAM, some vivaraNamidaM cakre // 2 // " ityanena padyena spaSTamuktaM kavinA svasattAkAlo vaikramIyastrayodazazatAbdyA AdyazcaraNaH / granthamAnaM cAsya mUlagranthasya zlokAnAM saptadazAdhikaM zataM, vRttezca vyadhikaM SaDzataM zlokamAnaM / niSTaGkitaM cAtra svarUpeSvapi padyeSu tattattattvAnAM svarUpasaMvedanaM sucArutayA subodhatayA cApi / prasaGgAgatAnyanyAnyapi viSayANi, yathA-caturazItilakSajIvAyonigaNanA, piNDaiSaNAzuddhau dvicatvAriMzaddoSanirUpaNaM, anityAdyAH sUryasammitA bhAvanAH, aSTAdazasahasrazIlAGgarathagaNanA, ityAdyA aneke viSayA suspaSTaM carcitA mUle vRttAvapi ceti vyAkhyAnAdAvupayogitAmavadhAryAsya yathAvagamaM saMzodhana vidhAya sampAdanamakAri / nimnalikhitaM pratitrayaM samprayojitaM mayA'sya saMzodhane'tastattatpratisamarpakamahAzayAnAmanugrahaM muharmuhuH smRtipathamAnayAmi / % *** %-562- %AGO For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upkrmH| tA navataca. 1 AdhA vaTapadrasthazrIAnandajJAnamandirasatkA nUtanA / 2 dvitIyA mahezANAnagarasthajainazreyaskaramaNDalasatkA nUtanaiva / saMvedana 3 tRtIyA pattanasthavADipArzvanAtha jinAlayagata kharataragaccha-bhANDAgArasatkA paJcaviMzatipatrAtmikA nimnoddhRtalekhakollekhavirAjitAprakaraNasyA "saMvat 1953 nA varSe phAlguna zuklapakSe budhe rohiNInakSatre saptamyA dine lipIkRtaM brAhmaNajJAti vyAsa baMsIlAla sIvadAsa, zrIpATaNa nagara madhye // chaH / / zrIrastu / / zubhaM bhavatu / zrIkalyANamastu / shrii| A prata gAma gAMbhuvAlA lIkhAvI // 2 // che, sA. rAyacaMda pAnAcaMda lIkhAvIne kharataragaccha bhaMDA[mAM] mUkI cha / " mA eSA antyA pratiH sAhityarasika-sAkSaravarya-zrImatpuNyavijayajI-munivarAnugrahAtsamprAptA, ataste zatazo dhnyvaadaarhaaH| yadyapi trayo'pyetAH pratayaH zuddhAzuddhavicAraNAyAM samAnA eva, paraM pattanIyA kizcitprAcInA, Aye dve'pi tasyA eva pratikRtI ityanumitiH, truTitapAThaiH samatvAtsarvAsAM / yatra yatra pratibhAtastruTitapAThastatra tatra sarvatra paJcasaGghahAdibhyaH samuddhatya [ ] etaccinhAntaya'staH / evaM pratitrayAdhAraNa sAvadhAnatayA saMzodhite'pyatra chAasthikasahajaprabhavAH zIzakAkSarayojakadoSajAH mudraNodbhavA vA yAH kAzcana skhalanA dRSTipathamavatareyustAH sammArjayantu prakRtikRpAlabo dhIdhanAH sajjanA ityabhyarthayatesaMvat 2007 Azvina zu. 8 budhe. svargIyAnuyogAcArya-zrImatkezaramunijI-gaNivarabineyo bRhaddharmazAlA, phalabAdikA ( phalodI) buddhisAgaro gaNiH saMvanmuMnikhazUnyAkSi-mite vikramahAyane / AzvayujaH sitASTamyAM, budhavArasya sahine // 1 // puryA phalavarddhikAyAM, caturmAsisthitena vai| likhito'yamupakramo, gaNinA buddhisindhunA // 2 // yugmam // %A4%-3GESexy // 2 // For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir BHASHRS OMOCA-%A AREA 4 OM hI ahaM namaH sarvajJAya / namo namaH paramasuvihita-pravacanaprabhAvaka-zrImajinadatta-kuzala-mohana-yaza:-kezarapadapaGkajebhyaH / paramasuvihita-sugRhItanAmadheya-svanAmadhanya-vidvajanamAnya-zrAddhavarya-zrIambaprasAdasaGkalitaM svopajJavRttisamalaGkataM navatattvasaMvedana-prakaraNam / - reasetarhantamamalAlokaM, natvA nityaM zivodayam / saMvedanAvabodhAya, vidhAsye vRttidIpikAm // 1 // iha hi mumukSavo heyaM hAtumupAdeyamupAdAtuM ca pravRttimAsUtrayanti, bahiraGgAntaraGgatayA ca heye dve, upAdeye'pi dvividhe, tatra bahiraGgaM heyaM ahiviSakaNTakAdi, antaraGgantu kaSAyAdi, upAdeyaM tu bahiraGga sragaGganAcandanAdi, antaraGga tu zAntyAdi / na ca mumukSUNAM bahiraGgAbhyAM heyopAdeyAbhyAM prayojanaM, kintvantaraGgAmyAM, tayoryathAkramaM hAtumupAdAtuM ceSTatvAt / heyasya hAnamupAdeyasya copAdAnaM na jIvAjIvAdipadArthasaMvedanaM vinA sadyaH sampadyate, tadanena saMvedena yadyapi jinAgamarahasyapratipAdakaM saMvedananAmakaM prakaraNaM prakRtaM, tathApi ziSTasamavamanuvartamAnaH pratyUhavyUhaM zamayan prathama tAvatprakaraNakAraH paramatavastavamAha DARSIC %A4% AES For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mngglaamidheyaadyH| navataccasaM. prakaraNam svopanavRttiH / ANSARASWARORE ahaM yatprANibhiH puNyai-rupAyairupayAcyate / tasmai kalyANakandAya, svAnandAya namo nmH||1|| ____ vyAkhyA-ahamiti 'ahaM' yogyaM, yadvA pUjyaM athavA paramamantrAkSaravIjaM nAdavindukalAjyotiHkalitaM, yadivA akArAdihakAraparyantaM vAGmayaM Ahozvid ahamityakSarasya pazcaparameSThivAcakatvena ahaMdAdirUpaM patparamatattvaM prANibhiH 'puNyaiH' pavitraiH puNyahetutvena vA puNyairupAyai-gurUpAsanA[dibhiH kAraNairupayAcyate, tasmai paramataccAya 'kalyANakandAya' zreyApramavAya svAnandAya namo nama iti sambandhaH // 1 // iha ca prakaraNAdAvabhidheyasambandhaprayojanAbhimatamantareNa na prekSAvantaH pravartitumutsahante, tato'bhidheyAdyabhidhAnArthamAhasamyaktattvAvabodhAya, saadhuvRttvishuddhye| jIvAdinavatattvAnAM, kizcidvakSyAmi lakSaNam // 2 // vyAkhyA-'samyaktacAvabodhAya' samIcInaparamArthAvagamAya 'sAdhuvRttavizuddhaye' saccAritravizodhanAya 'jIvAdinavataccAnA' jIvAjIvAdinavapadArthAnAM 'kizcit' savisaM 'lakSaNaM' svarUpaM vakSyAmIti smbndhH| iha ca jIvAdaya: padArthA abhidheyAH, abhidhAnaM tu saMvedanaM, abhidhA[nA] bhidheyalakSaNastu sambandhaH / prayojanaM ca dvidhA-anantaraparamparabhedAt , tatrAnantaraM dvividhaM-kartRgataM zrotagataM ca, kartRgataM-svatantratayA samyaktatvAvabodhaH, zrotagataM tu sa eva paratantratathA, paramparaM tu paramapadaprAptirUpaM dvayorapi samAnamiti // 2 // jIvAdilakSaNaM ca bhaNyamAnaM sa eva addhatte, mohAdimiH kAraNairyaH kAryANi lokadvayaviruddhAni na dhatte'ta evAha For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagarsuti Gyanmandie na mohAdbhayato lobhA-dAmnAyAduparodhataH / lokadvayavirodhIni, kuryAtkANi buddhimAn // 3 // ___ vyAkhyA-mohAd-ajJAnasaMzayaviparyayarUpAta , bhayataH-ihaloka paralokA-dAnA-kasmikA-jIvikA-maraNA-zlokarUpasaptabhedabhinnAt , lobhAna-tRSNArUpAta , AmnAyAd-dharmaviruddhapUrvajAcArAt, uparodhato-dAkSiNyAt , lokadvayavirodhInidurnayAcaraNAni madyamAMsAdipravartanAni kAryANi buddhimAna kuryAdityanvayaH // 3 // __ tasmAdviruddhakAryANi parihRtya tatvaM gRhNItetyupadizannAhavicArAmbhodhimAloDya, vimarzAdriprakarSataH / tamoviSaM vihAyeha, grAhyaM tattvAmRtaM budhaiH||4|| ___ vyAkhyA-'vicAro' yuktAyuktabikalpanaM, sa evAtigambhiratvAdambhodhistaM 'Aloya' viloya 'vimarzaH paribhAvanaM, sa evAdrimandaraH, tasya 'prakarSaH' AkarSaNa, vimarzapakSe cotkarSastasmAt 'tamaH' ajJAnameva viSaM vihAyeha 'bhave' janmani saMsAre vA 'budhaiH' devaiH kovidaiva tatvarUpamamRtaM grAhyamiti // 4 // etadapi parIkSya grAhyamityAhatApacchedakaSAvattaH, svarNa nirNIyate ythaa| tathA tattvaM parIkSyeta, gurutaH zAstrataH svtH||5|| _ vyAkhyA-tApAdibhiH svarNa yathA nirNIyate 'tathA' tadvattavaM parIkSyeta, kasmAt ?, gurutaH-abhidhAsyamAna 'yo'kaSAya' ityAdilakSaNAt , zAstrato vItarAgapraNItAt , vItarAgastu vakSyamANa 'yaH zAzvata:' ityAdilakSaNopalakSitaH, svataH-AtmapratyayAditi // 5 // parIkSitaM ca tatvamakRtakAlakSepamupAdeyamityupadizannAha % A4+ AOM For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatattvasvarUpam / navatattvasaM0 prakaraNam svopanavRttiH / // 2 // 43-455AC% samyaggurumukhodgItaM, nirNItaM nykovidaiH| vimarzataH svasaMvedyaM, tattvaM tattvaM samAzraya // 6 // vyAkhyA-sadgurumukhodgItaM tadeva vA samyak nirNItaM pramANazAstravidbhiH 'vimarzataH' pUrvAparavirodhavarjanato nirNayAt , 'svasaMvedya' AtmanaH pratItipathamAgataM yattattatvaM tvaM samAzrayeti // 6 // idAnIM tavaparijJAnaM prati bhavyajanamanujAnanAha yatsarvajJasamAdiSTaM, yaduktaM zrutanAyakaiH / rajastamovinirmuktaM, tattattvaM viddhi buddhitH||7|| ___vyAkhyA-yattatvamarthataH sarvajJopadiSTa sUtratazca yaduktaM zrutanAyaka-gaNadharaiH 'rajastamovinirmuktaM' rAgadveSavikArarahitaM 'buddhito' bodhAt tadviddhIti sambandhaH // 7 // idAnIM paJcabhiH zlokaH prakaraNadevatazcamAhayaH zAzvataH zivAvAsaH, kRtyapAramupAgataH / paramAtmA sadAnandaH, sarvajJaH paramezvaraH // 8 // zabdavarNarasasparza-gandhAdInAmagocaraH / nirmAyo'naJjanajyoti-nirmithyaH paramAkSaraH // 9 // sarvAtizayasampannaH, sarvalokahitAtmakaH / karmakalmaSanirmuktaH, zAntA'nanto nirAzrayaH // 10 // doSairmukto'retIpsAMta-svapsAMdakhedairugbhavaH / jhut cintAjerAsvedai, rA~geomohabhIsmayaiH // 11 // sattvarajastamo'tIto, vizvottaMso'punarbhavaH / trilokIlokasaMsevyaH, sa devaH sudhiyAM mataH // 12 // [paJcabhiH kulakam ] ECIAL * // 2 // For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ROORNOON G AROCHOCRACK vyAkhyA-yaH 'zAzvato' janmanA rahitatvAnityaH, zivAvAsaH, zive-mokSe avasthitatvAt , kSINakarmapaTalatvena kartavyAbhAvAt kRtyapAramupAgataH, sakalayogijanadhyeyaH prakRSTa AtmA paramAtmA, sarvAvidyAtanucchedAdAtmArAmatvena sadAnandaH, lokAlokaprakAzakatvena sarvavitsarvajJaH, jJAnAdyaizvaryavatvena prmeshvrH||8|| zabdAdyasvabhAvatvAttadagocaraH, prapazcarahitasvAtrirmAyaH, sahajaprakAzarUpatvAdanaJjanajyotiH, paramatathyatvAnirmithyaH, svasvarUpAcyutatvAtparamAkSaraH // 9 // catustriMzadatizayayogAtsarvAtizayasampannaH, kRpAparItAntaHkaraNatvena bhavAmbhoghejantujAtasamuttAraNAtsarvalokahitAtmaka: karmamalAbhAvAtkarmakalmaSanirmuktaH, kapitakaSAyatvena zAnta:, antarahitatvAdanantaH, strapratiSThitatvena nirAzrayaH // 10 / / aratyAdibhiraSTAdazabhirdoSamuktaH, ete tu doSAH sUtropAttAH pratItA eva, kevalaM 'svap' nidrA 'sAdo' viSAdaH 'bhavo' janma smayazca-visayaH // 11 // manovikRtimuktatvena satvarajastamo'tItaH, sakalavizvazekharatvAdvizvottasaH, bhave bhUyo'sambhavatvAdapunarbhavaH, yata evaM nissapatnaguNasampanno bhagavAniti trilokIlokasaMsevyaH, sa devaH sudhiyAM mata iti // 12 // uktaM devatattvaM, adhunA aSTabhiH zlokairgurutatvamAhayo'kaSAyaH zivopAyaH, svAdhyAyadhyAnadhIdhanaH / jJAnadAne sadodyukto, jIvAdinavatattvavit // 13 // | Arambhamaithunasteya-mithyAhiMsAdyanAzritaH / zrotrAkSighrANajihvAtvak, paJcendriyadamodyataH // 14 // kSAntiM satyaM tapaH zaucaM. yamaM zIlamasaGgitAm / RjutAM mRdetAM tyAMgaM, dazadhA dhrmmaashritH||15|| 13456180CAMCE For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatatvasaM0 prakaraNam svopajJavRttiH / | gurutatva| varNanaM jJAnAdyAcAra pazvakaMca spmedm| jnyaandssttitpovRtt-viiryaacaaraadhvsnycrH| zayyAvastravadhAkoza-satkArAlAbharusalAn // 16 // kssettaaNtnnshiitossnn-striicryaajnyaandeytii|yaacaadhiipaatthbhuudNshon,shte'muun priisshaan|17| yugmam / IryAbhASaNAmAtrA-dAnanikSepapUrvikAm / uccArAdiparityAga-samitiM paJcamI zritaH // 18 // tridaNDavirato nityaM, rtntrypvitritH| karaNatrayasaMrodhI, trikAlaucityasaJcaraH // 19 // saMvignassarvabhAvajJa-starItA tArakaH shmii| mUlottaraguNopetaH, sa gururguNinAM mataH // 20 // ___vyAkhyA-ya: pratiSiddhakaSAyodayatvAdakaSAyaH, saddezanAbhirmokSamArgaprakAzakatvenAtmanaH pareSAM ca zivopAyaH, svAdhyAye dhyAne ca dhIrdhanamasyeti svAdhyAyadhyAnadhIdhana:, nityaM zrutasampAdane kRtAdaratvAt jJAnadAne sadodyuktaH, jIvAdipadArthaparijJAtRtvena jIvAdinavataccavit / / 13 / / parihRtArambhAdimahApApatvAttadanAzritaH, viSaya vistatvena zrotrAdIndriyadamodyataH / / 14 / viditatacArthatvAdazadhA kSAntyAdidharmamAzritaH / / 15 / / jJAnAdyAcAra evAdhA-muktimArgastatra saJcaraNacaturatvAttadadhvasazcaraH, tatra jJAnAcAraH prathamastAvadaSTadhA kAlAdibhedAt , tathAhi-kAle kAle zrutamabhyasanIyaM 1, vinayena grAhyaM 2, yasya pArzve zrutamadhIyate taM prati bahumAna AdheyaH 3, samyak zrutasya yattapastadvidheyaM 4, sAmAnyo'pi zrutadAtA maharddhitvAnna nihvotavya: 5, vyaJjanaM ca kakArAdispaSTamuccArya 6, zrutArthaH parimAvyaH 7, tadubhayaM cAvadhArya 8 / darzanAcAro'pyaSTadhA, tadyathA-nizzaGkitatvaM 1, niSkAsitatvaM 2, nirvicikitsatvaM 3, amRDhadRSTitvaM 4, RECORRUKHABAD // 3 // For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 55 % | sadguNotkIrtanaM 5, sthirIkaraNa 6, vAtsalyaM 7, prabhAvanA ceti 8 | tapa AcAraH punaragre sUtra eva vyakto bhaviSyatIti neha pratanyate / cAritrAcAro'pyaSTadhA-samyakapravRttirUpAbhiH pazcabhiH samitibhirbhaNiSyamANAbhiH samyakpravRttinivRttirUpAbhizca tisRbhirmanovAkAyaguptibhiriti / vIryAcArazca svavIryamagopayataH svazatyA sadanuSThAneSu pravarttamAnasya manovAkAyabhedAtrividho bhavatIti / sUtropAttAn zayyAdIn dvAviMzatiparIpahAn 'sahate' kSamate / tatra zayyA-AzramaH saMstArakazca / tatra AzramapakSe kuTIrake'pi samAhitamanAH, saMstArakapakSe karkaze'pi na nirvedavAn 1, jaracIvarakhaNDamAtre'pi nAsantoSavAn 2, kaSAdibhistADayamAno'pi na kopavAn 3, durmukhairAkruzyamAno'pi na ropavAn 4, sakriyamANo'pi nocche[notse]kavAn 5, alAme'pi na viSAdavAn 6, rogagrasto'pi nAtaraudradhyAnavAn 7, mAlinye'pi na jugupsAvAna 8 // 16 // kSudhAtrto'pi nAzuddhapiNDAdAnavAn 9, tRSito'pi nApkAyavirAdhanAvAn 10, darbhAdikarkazasparze'pi nAprItimAn 11, zItArto'pi na tApecchAvAn 12, santaptagAtro'pi na vyajanavAtAdyAsevanavAn 13, strIdarzane'pi na tadaGgapratyaGgadarzanavAn, na ca rahasi paryAlocanavAna , na ca tatkathAvAn, na ca kuDathAntaramithunakrIDanopayogavAn , nApi muhartamAnaM tadupabhuktAsanopabhogavAn 14, caryA-mAsakalpAdivihAro bhikSATanaM vA, tadubhayavAn 15, jJAnAvaraNodayAt jJAnAbhAve'pi tadabhyAsavAn 16, dRDhasamyaktvo'pi nAtmotkarSavAn 17, [4iSTaviSayopalabdhivazotpannarati!tkarSavAstathaiva ] AdhivyAdhivazopacAratirapi na vaiklavyavAn 18, annapAnavastrAdInAM parataH prArthane'pi na pAvAn 19, satprajJo'pi nAhaGkAravAn 20, svAdhyAyabhUmivaiSamye'pi sAmAyika x pATho'yametacihnAntargato'smatparivarddhito'tra paratrApi caivamevAvagantavyam / EC %9C%. For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie navatavasaM0 prakaraNam svopanavRttiH / AcArapaJcake piNDadoSavarNanam / // 4 // 45CROCHECASIA vAn 21, satsvapi daMzamazakAdiSu na tatpratIkAravAn 22 // 17 // IryAdicatussamitipUrvikAmuccArAdiparityAgasamiti paJcamI zrita iti sambandhaH, tatra I-yugamAtrabhUnyastadRSTerjanturakSArthe padaM padamupayogavataH sAdhorgamanaM 1 / bhASA nAma vikathAvizrotasikAvarjitasya sAdhoryakArye niravadyabhASaNaM 2 / eSaNA trividhA-udgamotpAdanaiSaNA grahaNeSaNA [grAsaiSaNA] ceti, tatrodgamotpAdanaipaNA dvAtriMzadbhadA, yataH-poDazamedodgamaiSaNA SoDazabhedA cotpAdaneSaNA, grahaNaiSaNA tu dazabhedA, grAsaiSaNA tu pazcavidhA / tatrodgamaiSaNAyAH SoDaza bhedA amI-ASAkarma audezikaM [pUtikarma mizrajAtaM sthApanA prAbhRtikA] prAduSkAraH krItaM ApamityakaM parAvartitaM abhihRtaM udbhinaM mAlAhRtaM AcchedyaM anisRSTaM adhyavapUrakazceti / tatrAdhAkarmeti, AdhAnaM AdhA praNidhAnaM vA, sAdhupraNidhAnenetyarthaH, karma-pAkakriyA AdhAkarma 1 / audezikamiti uddezanamuddezo-yAvadarthikAdiprayojanaM, tena nivRttamaudezikaM / pUtikarmeti, pUti-apavitraM, tasya karma pUtikarma, ko'rthaH 1, pavitrasya sato yatyarthakRtabhaktAdimIlanenApavitratAkaraNaM 3 / mizrajAtamiti, gRhisAdhupraNidhAnalakSaNabhAvena jAta-pAkabhAvaM gataM bhaktAdi mizrajAtaM 4 / sthApaneti, sthApyate-sAdhudAnAya kazcitkAlaM yAvannidhIyate iti sthApanA 5 / prAbhRtiketi, 'pra' iti vivakSitakAlAtprathamataH 'A' iti sAdhAgamanalakSaNamaryAdayA 'avadhRtA' dhAritA yakA bhikSA sA prAbhRtA, prAbhRtaiva prAbhRtikA 6 / prAduSkAra iti, 'prAduH' zabdaH prakAzArthaH, tasya karaNaM prAduSkAraH, tadvizeSitaM bhaktAdyapi sa eva, dopadoSavatoramedopacArAt, evaM sarvatra draSTavyaM 7 / krItamiti, sAdhudAnAya mUlyena gRhyate smeti krItaM 8 / ApamityakamityucchinnaM 9 / parAvartitamiti kRtaparAvarta 10 / abhihRtamiti, abhi-sAdhvamimukhaM hRtaM-sthAnAntarAdAnItamityarthaH 11 / udbhinamiti udbhedanaM kuDalAdeH 12 / mAlAhata A-OCIRCROCHECLASS // 4 // For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir miti, mAlAn-mazcAtprAsAdoparitanabhAgAdvA AhRtaM mAlAhRtaM 13 / Acchedyamiti, bhRtyAdeH sakAzAtsAdhudAnArthamAcchidyata ityAcchedyaM 14 / anisRSTamiti, sarvasvAmibhiradattamityanisRSTamiti 15 / adhyavapUraka iti, adhi-AdhikyenAvapUraNaM adhyavapUraH, sa evAdhyavapUrakara, svArthapAkArambhe tadadhikasya sAdhvathaM prakSepaNamityarthaH 16 / uktAH SoDazamedA udgamaiSaNAyAH, adhunA tAvanta evotpAdaneSaNAyA bhaNyante-dhAtrI dUtI nimittaM AjIvaH vanIpaka: cikitsA krodhaH mAna: mAyA lobhaH pUrvapazcAtsaMstavaH vidyA mantracUrNayogaH mUlakama ceti / tatra dhAtrI kSIra-majana-maNDana-krIDanA-medAtpazcadhA, padaikadeze padasamudAyopacArAca dhAtrI[va]karaNaM 1 / dRtikA parasparasA (1) strIpuruSasandiSTArthAbhidhAyikA, atrApi tItvakaraNamityarthaH 2 / nimittamiti nimittakathanaM 3 / AjIva iti jAtikulakarmazilpAdInAmabhidhAnata upajIvanaM 4 / vanIpaka iti dAyakAbhimatajanaprazaMsopAyAcArtharUpAM banI pAti-rakSatIti vanIpaH, sa eva vanIpakaH, ko'rthaH ? yo yasya bhaktastasya puratastadAvarNanena bhaikSamAdatta iti 5 / cikitseti rogapratIkAro, bhikSArtha vaidyo bhavatItyarthaH 6 / krodha iti krodhapiNDaH, kupito'yamanartha vidhAsyatIti janapArthAdbhikSAM labhata iti 7 / mAna iti mAnapiNDaH, tathA karoti bhikSurbhikSArthI yathotpanamAna: parivAraM tiraskRtya gRhasthastisya bhikSA datte, parivAro vA mAnamavalambate, yathA-mayA'vazyamasya bhikSona deyamiti, Atmano vA mAnaH samutpadyate, yadutAvazyamasmAnmayA grAhyamiti mAnapiNDaH 8 / mAyeti veSaparAvarttAdinA paraM vipratArya yadgRhyata iti mAyApiNDaH 9 / lobha iti lobhapiNDaH, yo lampaTatayA bahuSu gRheSu paribhramya bhikSuNA prApyata iti 10 / pUrvapazcAtsaMstava iti, pUrva pazcAcca dAnAhAturguNastutiH, athavA pUrvaH pisamAtRpakSaparicayaH pazcA 9690SSSC54 For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatattvasaM0 prakaraNam svopanavRttiH / AcAra| paJcake piNDadoSa| varNanam / SOCTOCHORECACAX cchzurapakSaparicayaH,ityubhayapakSanivedanotpannaparicayena bhikSAmAdatta iti 11 / vidyeti [strI] devatA'dhiSThitaH sasAdhano'kSarAnupUrvI- vishessH12| mantra iti [puruSa] devatA'dhiSThito'sAdhano'kSararacanAvizeSaH 13 // cUrNaH pAdalepAdiyogaH 14 / yogo vazIkaraNAdiH 15 / mRlakarmeti, mUlamaSTamaM prAyazcittaM, tasya nibandhanaM karma-vyApAro garbhaghAtAdiH, mUlAnAM vA vanaspatyavayavAnAM svIkAreNa karma-saubhAgyAdikRte svapanAdi 16 / uktA udgamotpAdaneSaNAyA pratyekaM SoDaza-poDaza bhedAH, idAnIM grahaNaiSaNAyA daza doSAH kIrtyante, te cAmI-zaGkitaM mrakSitaM nikSiptaM pihitaM saMhRtaM dAyaka unmitha apariNataM liptaM charditaM / tatrAdhAkarmikametadbhaviSyatIti sambhAvanA zaGkitaM 1 / maNDakAdi jalAdinA saMyukta prakSitaM 2 / sacittopari nyastaM bhaktAdi nikSiptaM 3 / puSpaphalAdisthagitaM pihitaM 4 / ekasmAdbhAjanAdbhAjanAntare prakSipya bhaktAdi dadataH saMhRtaM 5 / dAnaM pratyayogyabAlakasthavirAdeturanucitatvAdAyakadoSaH 6 / bIjAdimizramunmizraM / aprAsukamapariNataM 8 ninyena vazAdinA kharaNTitaM liptaM 9 / parizATavabhUmipatadavayavaM vA chardita 10 / tadevaM sarvasaMkhyayA dvicatvAriMzapiNDadoSAH prakIrtitAH, teSAM madhye cAdyAH SoDaza doSA gRhasthena, uttare punaH SoDaza sAdhunA, daza grahaNaiSaNAdoSAstadubhayena vidhIyante, ye cApare grAsaiSaNAdopAH paJca, te bhojana| maNDalyAM bhavanti, te caite-saMyojanA pramANAtikramaH aGgAratA dhUmAyamAnatA kAraNaparityAgazceti / tatra saMyojanA vastraviSayA bhaktaviSayA ca, vastrasaMyojanA ca vastraM gaveSayatazvolapaTTakaprAptau vibhUSAnimittaM paTIM yAcitvA paribhuJjAnasya bhikSobhavati, bhaktasaMyojanA ca dugdhadadhyAdilAme tanmadhye guDakhaNDAdiprakSipya lampaTatayA bhuJjAnasya syAt 1 / pramANAtikramazca sAdhotriMzatkavalamAnAhArAdadhikamaznatA, sAdhvyAH punaraSTAviMzatikavalapramANAM tRpti[1 vRtti]matikramya bhuJjAnAyAH syAt 2 // 5 // For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir READARS2345515 | aGgAratA ca cAritrendhanasyAGgArasyeva rAgavazatAkaraNaM 3 / dhUmAyamAnatA ca cAritrendhanasya dveSavazato dhUmoddhamanaM 4 / kAraNaparityAgadoSaH padbhiH kAraNavinA bhojanaM kurvataH sAdhoH syAt , tAni ca paTkAraNAnyamUni-vedanA vaiyAvRtyaM IryApathaH saMyamaH prANadhAraNa dharmacintA ceti 5 / 3 / AdAne nikSepe samitistu pUrva cakSuSA nirIkSya pramRjya ca yadupakaraNasyAdAnaM nikSepo vA 4 / uccArAdiparityAgasamitiH punaryaducAra-prazravaNa-khela-jalla-siddhAnaka-pAnAdInAM viviktadeze pariSThApanaM 5 // 18 // sadA niruddhAzubhamanovAkkAyavyApAratvAnnityaM tridaNDa vistaH, jJAnadarzanacAritrarUparatnatrayasampannatvAdratnatrayapavitritaH, sAvadyakaraNakAraNAnumatiniSedhAtkaraNatrayasaMrodhI, atItAnAgatavartamAnaucityena vicaraNAtrikAlaucityasaJcaraH // 19 // mokSaM prativaddhasparddhatvAtsaMvinA, svabhyastasvasamayaparasamayatvAtsarvabhAvajJaH, jJAnAnuviddhavizuddhakriyAtarIkarNadhAratvAtarItA tArakazca, rAgAdibhiranabhibhUtatvAcchamI, guNazabdasya pratyekamabhisambandhAnmUlaguNAH prANAtipAtaviratyAdaya uttaraguNAH piNDavizuhyAdayastairupeto mUlottaraguNopetaH, sa gururguNinAM mata ityanvayaH // 20 // uktA tatvadevagurulakSaNA tatvatrayI, samprati zlokadvayena zrAddhasvarUpamAhasamyaktatvajJAnasaMyuktaH, pazcANuvratapAlakaH / guNavatatrayAdhAra-zcatu:zikSAvratodyataH // 21 // | daanshiiltpobhaav-bhaavko'tithipuujkH| niSkaSAyaHsadAcAraH,zrAddhaH syAttadupAsakaH // 22 // yugmam // | vyAkhyA-samyaktvaM-tatvazraddhAnarUpaM, jJAnaM yathArthAvabodhastAbhyAM saMyuktatvAtsamyaktvajJAnasaMyuktaH, anena vizeSaNena dharma ACIRCLASKARRAOCAL For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAdazavrata svarUpaM sAticAram / navatattvasaMgata kalpadrumasya samyaktvamUlamuktaM, liGgAni punarasya zuzrUSAdharmAnurAgagurudevavaiyAvRtyAdIni, aticArAH punarasya paJca varjanIyAste prakaraNam cAmI-zaGkA kAlA vicikitsA parapASaNDi[prazaMsA] parapASaNDisaMstavazceti / paJcANuvratAni sthUlaprANAtipAtaviramaNAdIni, svopana- teSAM niraticAratvena pAlanAttatpAlakaH / guNavatatrayaM dikparimANAdikaM, tadAzrayatvAttadAdhAraH / catvAri sAmAyikAdIni vRttiH / zikSAbratAni, teSu kRtaprayatnatvAttaducyate // 21 // anena vizeSaNatrayeNa punarasya dvAdazavatAni samarthitAni,tAni cAmUni-sthUla prANAtipAtaviratiH sthUlamRSAvAdaviratiH sthUlAdattAdAnaviratiH paradAraviratiH parigrahaviratiH digvataM bhogopabhogavataM anrth||6 // daNDaviratiH sAmAyikaM dezAvakAzikaM pauSadhaH atithisaMvibhAgazceti 12 / tatra sthUlaprANAtipAtavirateyaM zabdArthaH-sthUlA dvIndriyAdayaH, itarairapi tIthikaiH pratIyamAnatvAta , na tu sUkSmAH, gRhasthAnAM tadvirAdhanAnivRtyasammavAt , prANA uckAsAdayastadyogAtprANino'pi prANAsteSAmatipAto-vinAzastasya virati-nivRttiH / prANAtipAtazca dvividhA-saGkalpata Arambhatazca / tatra saGkalpo-vyApAdanAbhisandhiH, aarmbh:-kRssyaadikH| tatra saGkalpata eva sthUlaprANAtipAtaM rakSati gRhasthaH, Arambhatastasya prANopamardasambhavAt , sAparAdhaniraparAdhalakSaNena prakArAntaradvayenApi dvaividhyamasya, tatra sAparAdhe yatanA, niraparAdhe ca niSedhaH / etasya pazcApyaticArAH parihAryAH-vadhaH [bandhaH] chavicchedaH atibhArAropaNaM bhaktapAnavicchedazceti / ete pazcA. pyaxtIcArAH sApekSatve sati bhavanti, nirapekSatve tu vratabhaGga eva / idAnI dvitIyamaNuvratamucyate-sthUlamRpAvAdaviratiriti, tatra sthUlo-mahAn rAgadveSAdijanyo mRpAvAdastasya viratiH, sthUlamRSAvAdastu pazcadhA-kanyA go-bhUmyalIka-nyAsaharaNa kUTasAkSI. x" paJyupasargasya bahulam " (hai. 3-2-86 ) ityanena vaikalpikaM dIrghatvam / HDCASSADOORDANCEDA%ASAN GACEBCA -1 -1 - 15 For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir medAna , etadatIcArAzca sahasAbhyAkhyAnaM [rahasya medaH] svadAramantrabhedaH mRSopadezaH kUTalekhakaraNaM ceti / adhunA tRtIyamucyatesthUlAdattAdAnaviratiriti, sthUlaM-rAjaviruddhatvena prasiddhaM yadadattAdAnaM, tasya virtiH| etadaticArAH punaramI-steyenAhRtaM taskaraprayogaH viruddharAjyagamanaM kUTatulAkUTamAnaM ttprtiruupkkriyaa| caturtha paradAraviratiriti, pare-AtmavyatiriktAH puruSAH, manujajAtyapekSayA divyAstiryazcazva, teSAM dArA:-pariNItasaGgrahItabhedAni kalatrANi divyAstirazcazceti paradArAsteSAM viratiH / tatazca paradAravarjakasya puruSasya parakalavasyaiva nivRttiH, na tu vezyAyAH [iti cenna], upalakSaNaM cedaM, tena yathA paradAraviratizcaturthamaNuvrataM tathA svadAratuSTirapi, tatazca svadArasantuSTasya zrAddhasya na kevalaM parakalatrasya nivRttiH, kintu vezyAyA api / asyAtIcArAH paJca, yathA-itvarIgamanaM aparigRhItAgamanaM anaGgakrIDA paravivAhakaraNaM kAme tIvrAbhilApazceti / paJcamaM | parigrahaviratiH, parigrahaH parigRhyata iti parigrAhyaM vastu, tasya paricchedakaraNena viratiH prigrhvirtiH| eSA ca kSetra-vAstuhiraNya-suvarNa-dhana-dhAnya-dvipada-catuSpada-kupyaviSayA syAt , asyAzcAtIcArAH paJca, kSetravAstunoH 1 hiraNyasuvarNayoH 2 dhanadhAnyayoH 3 dvipadacatuSpadayoH 4 kupyasya vA 5, eSAM pazcAnAM yathAkrama yojana pradAna-bandhanakAraNabhAvaiH pramANAtikramaH / uktAni paJcANuvratAni, sAmprataM guNavatatrayamucyate, tatrAcaM digvataM, dik codhistiryagrUpAH / U -upari parvatA. | diviSayA, adhastu tadviparItA pavivarAdiviSayA, tiryak ca prAcyAdiviSayA / UdhistiryagrUpAM dizamAzritya vrata-gamanaparimANarUpaM digvataM / etasyAtIcArAH paJca, Urdhva 1 adha 2 stiryag 3 dikpramANAtikramaH, kSetravRddhiH 4 smRtyanta naM 5 yeti / dvitIyaM bhogopabhogavrataM, tatra sakRddhajyata iti bhoga AhArAdiH, punaH punarupabhujyata ityupabhogo vastrAdiH, R-645464 For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra navataccasaM0 prakaraNam svopajJa vRtiH / // 7 // *966 www.kobatirth.org tayotaM bhogopabhogataM / etacca bhojanataH karmatatha dvidhA, tatra bhojanatastAvat kila zrAddhena utsargataH prAsukameSaNIyaM ca bhoktavyaM, tadazaktAvaneSaNIyamapi sacittavarja, tadasazve'nantakAya bahuvIjakavarja / karmato'pi yadyakarmA varttituM na zaknoti zrAddhastadA'tyanta sAvadhAni koTTapAlaguptipAlaprabhRtIni kharakarmANi pariharet / bhojanatastAvadasyAticArAH pazca, sacitabhakSaNaM tatpratibaddhabhakSaNaM saMmizrabhakSaNaM [ apakkabhakSaNaM ] duSpakkabhakSaNaM ceti / samprati karmAzrityAsminneva vrate paJcadazAticArA bhavanti, te cAmI - aGgAra 1 vana 2 zakaTa 3 bhATI 4 sphoTa 5 karmANi, danta 6 lAkSA 7 rasa 8 keza 9 viSa 10 vANijyAni, yantrapIlana 11 nirlAJchana 12 davadAna 13 saroidataDAgAdizoSaH 14 asatipoSazceti 15 / tRtIyaM guNavratamanarthadaNDaviratiH, arthaH- prayojanaM, tatpratiSedho'narthaH, daNDyate AtmA aneneti daNDo-nigrahaH, anarthena daNDo'narthadaNDaH, aihikaM kAryamAzritya niSprayojanabhUtopamardena Atmano nigraha ityarthaH, tasya viratiranarthadaNDaviratiH / anarthadaNDazcaturvidhastadyathAapaNyAnaM pramAdAcaritaM hiMsrapradAnaM pApopadezaca / tadaticArAH punaramI - kandarpaH 1 kautkucyaM 2 maukharyaM 3 saMyutAdhikaraNaM 4 bhogopabhogAtirekitA 5 ceti / amISAM trayANAmapi guNavatatvamaNuvratAnAM guNotpAdakatvAt / catvAri zikSAtratAni, zikSAabhyAsastatpradhAnAni vratAni zikSAvratAni - punaH punarAsevanArhANi teSu prathamaM sAmAyikaM, samasya-rAgadveSavimuktasya jIvasya Ayo-lAbhaH samAyaH, samAya eva sAmAyikaM / etacca sAmAyikaM sAvadyetarayogaparihArAnuSThAnasvabhAvaM vivakSitakAlAvadhinA cadvividhaM trividheneti vikalpena gRhIte'smin svAdhyAyAdireva vidhAtavyo, nArambhAdiH / atrAha kazcit pratipannasAmAyikasya jinasnapanapUjAdikaraNe na doSaH, niravadyayogatvAttasya / yataH sAvadyayogasvarUpamidaM - " kammamavajjaM jaM gara For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAdazavratavivaraNam / 1119 11 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie ja Hit SHARCOCii hiyaM ti kovAiNo ya cattAri / saha tehi jo u jogo, paJcakkhANaM bhave tassa // 1 // " iti, na ca jinasnapanAdikaM garhitaM karmeti / atrocyate-evaM tarhi sAdhorapi taskaraNaM syAt , yena dvayorapi sAvadyalakSaNaM sAmAnyaM / kizca"sAmAiyammi u kae, samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNaM, bahuso sAmAiyaM kujA // 1 // " etadgAthoktaM sAmAyikavataH sAdhunA saha sAdRzyaM snapanAdividhAne na syAt , sAdhUnAM tatrAnadhikArAt / sAmAcArI punariyaM-iha hi dvividhaH zrAddhaH-RddhimAMstaditarazca / tatrAnacikaH sAmAyikaM gRhNan caityagRhe [vA] sAdhusamIpe vA gRhe vA pauSadhazAlAyAM vA, yatra kApi vizrAmyati nirvyApAro vA Aste, tatra sarvatra gRhNAti, caturpu sthAneSu punaniyamena gRhNAti, tadyathA-caityagRhe sAdhusamIpe pauSadhazAlAyAM svagRhe vA AvazyakaM kurvan / sAdhusamIpe ca jighRkSuryadi kenApi samaM vivAdAdikaM na bhavati nirvyApArazca varttate, tadA svagRha eva sAmAyikaM gRhItvA samito guptazca vidhivatsAdhUpAzrayaM vrajati / gatvA ca tatra namaskRtya sAdhUna sAmAyikaM karoti "karemi bhaMte! sAmAiyaM" ityAdhuccAraNataH, xtata IryApathiko pratikramyA___x eSa eva vidhiH sAmAyikagrahaNe sarveSvapi pratnatameSu sarvamAnyeSu pramANAhesu zAstreSu daridRzyate, yathA ca 1 pUrvagatazrutadhArakazrImaJjinadAsagaNimahattaravinirmitAyAmAvazyakacUNoM ( uttarArddha pR0 299), 2 hAribhadrIyAvazyakabRhadvRttau ( 832 patre ), 3 AgamikagacchIyazrItilakAcAryaviracitAyAmAvazyakalaghuvRttau, 4 tatkRtAyAM sAmAcAryAmapi ca [15 patre ], 5 kalikAlasarvajJa zrIhemacandramarigumphitAyAM yogazAstravRttau ( 176 patre, jaina dharma pra. sabhA bhAva0pra0), 6 navAnivRttividhAyaka zrImadabhayadevamUrivihitAyAM pazcAzakavRttau ( 23 patre, prathamAvRttiH ), 7 ukezagacchIya zrImaddevaguptamUrisandubdhAyAM svopajJAyAM navapadaprakaraNa SHOCTOR For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra navatacca saM0 prakaraNam svopajJa vRttiH / 116 11 www.kobatirth.org ghuTIkAyAM (42 patre ), 8 tacchiSya yazodevopAdhyAyanirmitAyAM tasyaiva vRhaTTIkAyAM ( 243 patre ), 9 tapAvirudasamprApakAcArya zrImajjagaJcandrasUrivineya zrImaddevendrasU risaGkalitAyAM zrAddhadinakRtya sUtraTIkAyAM 10 tapAgacchamaNDanAcArya zrIhIra vijayasUri santAnIya zrImanmAnavijayopAdhyAyasandRndhAyAM nyAyAcArya zrI madyazovijayopAdhyAya saMzodhitAyAM dharmasaGgrahaTIkAyAM ( pR0 84 ), 11 yAkinI mahattarAdharmasUnuzrI maddharibhadrasUriracitAyAM zrAvaka prajJaptiTIkAyAM 12 bRhadgacchIya zrImanmAna devasUripravinirmitAyAM zrAvakadharmavidhiprakaraNaTIkAyAM ( 87 patre ), 13 zrIyazodevasUrIyapazcAzaka cUrNo, 14 candragacchIya zrIvijayasiMhAcAryakRtAyAM zrAvakapratikramaNacUrNau, 15 AJcalika zrImANikyazekharasUrivihitAyAM zrAvakapratikramaNavidhau / etAneva ca prAya: sarvamAnyapratnazAstrAnupajIvyAsmadAcAryAM dikairapi 1 pauSadhavidhiprakaraNe saTIke, 2 vidhimArgaprapAyAM, 3 AcAradinakare, 4 zrAvakadharmaprakaraNe saTIke, 5 zrAvakavidhiprakAze, 6 jinapatisUrIya sAmAcAryAM, 7 sambodhasaptatikATIkAyAM, 8 jayasomIyeryApathikI zikAyAM saTIkAyAM, 9 vAcaka zrI guNavinayaviracitAyAmekapazcAzadvicArasAracatuSpadikAyAM saTIkAyAM 10 dvAdazakulakavRttau, 11 dharmasAgarIya utsUtrakhaNDane paDAvazyakabAlAvabodhe taruNaprabhAcArya praNIte'pi caitadeva vidhiH sAmAyikagrahaNe prakAzitaH / yattu pradairyate kaizcidbhiH sAmAyikoJcaraNAtprAgarthApratikrAnti samarthanArthaM " appaDikaMtAe iriyAvahiyAe na kappar3a caiva kAuM kiMci vicidaNasajjhAyajhANAiyaM, phalAsAyamabhikaMkhugANa " miti mahAnizItha tRtIyAdhyayana pAThastadasamaJjasaM, yatastatra tUpadhAnamadhikRtya namaskAra mahAmantrasyopadhAnAnantaramIryAyA upadhAnaM pradarzayadbhiruktaM zrImatsUtrakAra pUjyairyatazcaityavandanasvAdhyAyAdiSu prAyaH sarvAsvapi kriyAsvAvazyakamIryAMpratikramaNamato namaskArAnantara mIryAMyA upadhAnaM karttavyaM na cAtra pAThe sAmAyikasya nAmApi, pratyuta For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAdazavata vivaraNe sAmAyika grahaNavidhinirNayaH / // 8 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasya svAdhyAyasyeyApratikrAntipUrvakatvaM nAmamAhaM nirdiSTamatra sUtre tanna bhavati tathA, IryAyAH sAmAyikocAraNataH prAkapratikrAntatvAt / yacca "IryApathapratikramaNamakRtvA nAnyatkimapi kuryAt , tadazuddhatApatteH" ityetaddazavakAlikabRhadvRttipATho darzyate tadapyayuktaM, yato'tra sAdhvAcArasyaivAdhikAro'sti, na ca sAmAyikazabdo'pyavalokyate'tra, dRzyatAM tatratyaH pUrvAparasambandhayuto'yaM saMpUrNapAThaH-" tathA amIkSNa-gamanAgamanAdiSu, vikRtiparimoge'pi cAnye, kimityAha-kAyotsargakArI bhavet , IryApathapratikramaNamakRtvA nAnyatkimapi kuryAt , tadazuddhatApatteH" iti (281 patre), nahyatra sAmAyikasya nAmamAtramapi / evameva "iriyaM supaDikato, kaDasAmAio ya suTTa pihiymuho| suttaM dosavimuttaM, sapayaccheyaM guNai saDDho // 1 // " ityetacchImaddevendraparivinirmitadharmaratnaprakaraNavRttipAThaM pradaya sAmAyikoccArAstrAgIryApratikrAntiprasAdhanamapyayuktameva, yato nAtra sAmAyikagrahaNavidhiH, kintu parAvartanarUpasvAdhyAyavidhiH, idamuktaM bhavati-svAdhyAyaM kaSukAmaH zrAddhaH svAdhyAyaprArambhAtprAgavazyaM supratikrAnteyaH syAt , supratikrAnteryeNApi nAkRtasAmAyikena svAdhyAyo vidheyaH, ata eva punaH proktaM-kRtasAmAyikazca syAt ; etena niyamitA svAdhyAyAtprAgIryApratikramaNasya sAmAyikagrahaNasya caitatkartavyadvayasyAvazyaM vidheyatA, na tu sAmAyikoccArAtprAgIryApratikramaNasya / yadi cAtroktAmIryA sAmAyikavidhipratibaddhAM manyate tarhi AvazyakacUrNi-vRtyAdiSu sAmAyikanAmamAhaM prokto vidhinirarthaka eva syAt, anyazcaita eva maharSayaH zrImaddevendrasUrayaH svakRtAyAM zrAddhadinakRtya TIkAyAM kathaM sAmAyikocArAnantaramIyaryApratikramaNaM sAkSAnirUpayeyuH! ata: siddhametadyaduta-nAyaM dharmaratnaprakaraNavRttipAThaH sAmAyikagrahaNavidhipratibaddhaH / yaca-" tao rAie caramajAme uhiUNa iriyAvahiyaM paDikkamiya putviM va poti pehiya namokkArapuvaM sAmAiyasuttaM kaDDiya | SACRECASNA% 64 For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navavacasaM0 prakaraNam svopacaH vRtiH / %EOCHAR dvAdazavratavivaraNe sAmAyikagrahaNavidhinirNayaH 80C4% saMdisAviya sajjhAyaM kuNai" iti paJcAzakacUrNipAThena sAmAyikoccArAtprAgIryApratikramaNasamarthanaM tadapyayuktaM, yato nAyaM vidhi: kevalasAmAyikagrahaNe, kintu pauSadhikasya sAmAyikagrahaNe, ko'rthaH ? muhUrtAdyavaziSTAyAM nizAyAM gRhItapauSadhikena zrAddhena dvitIyAti muhUrttAdhavaziSTAyAM nizAyAM supnosthiteneyA pratikramya puna: sAmAyikaM grahItavyaM, itvarasAmAyikasyotkRSTato'pyaSTapraharAtmakaH kAlo nirdiSTaH zAstrakAraistasya tatsamaye pUrNIbhavanAt / yadi caitena pramANena kevalasAmAyikAhaNe'pi prAgIryApratikramaNaM svIkriyate tarhi kimarthametasyAmeva cUrNAvetaireva sUrivaraiH kevalasAmAyikavidhi nirUpayadbhiH sAmAyikoccArAnantaramIryApratikramaNaM nirdiSTaM ?, pazyatAM so'pi pAThaH"eeNa vihiNA gaMtUNa tiviheNa sAhuNo namiUNa sAmAiyaM karei-'karemi bhaMte ! sAmAiyaM, sAvajaM jogaM paccakkhAmi, jAva sAhuNo pajjuvAsAmi, duvihaM tiviheNaM, evamAi uccariUNa tato iriyAvahiyAe paDikkamaha, pacchA AloittA baMdai AyariyAi jahA rAyaNiyAe, puNaravi guruM vaMdittA paDilehitA bhUmi NiviTTho paDhai suNai vA, evaM ceiesu vi, asai sAhuceiyANaM posahasAlAe sagihe vA sAmAiyaM AvassayaM karei, tattha navari gamaNa natthi, bhaNai-'jAva niyamaM samANemi'tti / jo puNa iDipatto so sabariddhie jAi, jeNa jaNassa atthA hoi-(Adara ityarthaH )ADhiyA ya sAhuNo supurisapariggaheNaM bhavaMti, jai puNa so kayasAmAio ei tayA AsahatthimAihiM ahigaraNa hojA, taM puNa na vaTTai kAuMti, ao Na karei, tahA kayasAmAieNa ya pAehiM AgaMtavaM, teNa na karei, Ago ceva sAhusamIve kareha / jai so sAvao tayA tassa na koi anbhuDhei, aha ahA. bhaddao tayA pUyA kayA hou ti puvaraiyaM AsaNaM kIraha, AyariyA ya uDiyA ceva acchaMti, mA uTThANANuTThANakayA dosA bhavejA / pacchA so iDvipatto sAvago sAmAiyaM karei, kahaM ? 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM, sAvajaM jogaM paccakkhAmi, duvihaM, ACCALEGA4 %956*4 // 9 5 AC For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tiviheNaM, jAva niyamaM pajjuvAsAmi' evamAha, evaM sAmAiyaM kAUNa iriyAvahiyaM paDikaMto vaMdittA pucchara vA paDhadda vA iti prathamapacAzakasya paJcaviMzatitamAyA gAthAyAzcUNa / "9 " tathA " devaDDI kusumaseharaM muccaha davA higAramajjhammi ThavaNAyariyaM ThaviuM posahasAlAe to siMho ummukabhUsaNo iriyApurassaraM muhapattiM paDile hiUNa " ityAdivivAhacUlikA sUtrapAThasyAtra sAmAyikagrahaNavidhau nidarzanaM sarvathaivAnucitaM yato'smin pAThe " muhapatti paDilehiUNa" ityanenApUrNavAkyena kathaM nirNetuM zakyate ? yadutAyaM pAThaH sAmAyikagrahaNavidhinirUpako vA'nyapauSadhAdividhinirUpakaH ?, vastutaH pauSadhagrahaNavidhinirUpaka evAyaM pAThaH pazyatAM " devaDDI kusumaseharaM, muccai davAhigAra majjhammi / ThavaNAyariyaM viu~ posahasAlAe to sIho || 1 || ummukabhUsaNo so, iriyAi purassaraM ca muhapani / paDilehiUNa tatto, vihaM posahaM kuNai || 2 || " iti pUrvAparasambandhayuto'yaM pATho yathA pratikramaNahetugarbhe rAtripratikramaNavidhiprArambhe'sti / tathA ca nirNItaM yaduta nAyaM pATho'tra kevala sAmAyikagrahNavidhiprakrame pramANapadavImATIkate / yatpunastapAgacchAcArya zrImajayacandramUrivihitapratikramaNahetugarbhoktayA " davacaNe pavici, kareha jaha kAUNa vajjhataNumuddhiM / bhAvaccaNaM ca kujA, vaha iriyAe vimalacitto // 1 // " ityanayA gAthayA sAmAyike prAgIyapratikramaNaprasAdhanaM tadapyasaGgataM yato nAtrApi sAmAyikasya nAmamAtramapi, kintu jinAcainaprasaGgo'styatra, tathA ca yathA dravyArcane snAtravilepanAdau bAhyA tanuzuddhiravazyaM karttavyA bhavati tathA bhAvArcane caityavandanAdau IryApratikramaNena bhAvazuddhiraNyavazyaM karttavyeti spaSTaM pratipAdyate, paraM nAtra sAmAyikasya nAmApi, ato nAyamapi pAThaH sAmAyikapraNavidhi For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra navataccasaM 0 prakaraNam svopajJa vRttiH / // 10 // www.kobatirth.org pratipAdakaH / evameva " tae NaM se pokkhalI samaNovAsae jeNeva posahasAlA jeNeva saMkhe samaNovAsae, teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA gamanAgamaNAe paDikamati, paDikamittA saMkhaM samaNovAsagaM vaMdati nama'sati " iti ( 553 patre ) paJcamAGgasUtrapAThenApi sAmAyikoJcArAtprAgIryAMpratikramaNa prasthApanaM na kathamapi samicInatAmavati, yato'tra pAThe 'puSkalinA iyA~ pratikramya zaGkho vandito namaskRtazcetyetAvanmAtrameva tUpalabhyate, tataH kathaM sAmAyikavidhau puraskaraNArho'yaM pAThaH ? api caitena pAThena tu yatheya pratikramya zaGkho vanditaH puSkalinA tathA guru- caityavandanAdikamapi sarvamIryAMpratikramaNapurassarameva svIkArya syAt / yacca "sAmAyikaM pratipattukAmena tatpraNetAraH stotavyAH, te ca tatratastIrthakRta eve "tyuttarAdhyayanaikonatriMzAdhyayanagRhadvRttipAThena sAmAyikozcArAtprAgI ryApratikramaNavyavasthApanaM tadapi svAgraha vijRmbhitameba, yato nAnena vRttipAThena sAmAyika grahaNavidhiH pratipAdyate vRttikArapUjyaiH, kintu jJAnAdimuktimArgaprasAdhakena jantunA kramazaH prAptavyAnAM saMvegAdyakarmatAvasAnAnAM guNAnAM yaH kramaH sUtrakArairvyavasthApitastasya pArasparika sambandhaH pradarzito bhavatyanena pAThena / cedanenaiva pAThena svIkriyate, yatsAmAyikoJcArAtprAgI yAM pratikramya caturviMzatistavaH prakadhyastarhi kathaM sUtrakAraireva prAkcaturviMzatistavamanuktvA sAmAyikaM proktaM ? naitAvanmAtrameva, kintvetadeva sambandhanidarzanAya vRttikRdbhiH " AlocanAdIni ca sAmAyikavata eva tattvato bhavantIti " ( patra 580 ) prokte satyapyAlocanAdito'pi prAkkathaM sAmAyikaM noktaM ? / api ca " AlocanAdIni " ityatrAdizabdena gRhIte nindA - gaNe sAmAyikadaNDako caraNenaiva bhavataH, IryApratikramaNena tu nindA garhaNAvirahitA mAtrAlocanaiva bhavati / anyaca " AlocanAdIni ca sAmAyikavata eva tattvato mavantI" tyetatpAThena sAmAyikamuccAryeryApratikramaNenAlocanA vidheyetyapyAveditaM bhavati, sAmAyika I For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAdazavratavivaraNe sAmAyika grahaNavidhinirNayaH / // 10 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % TOCOCE%OCCASIOCHk locya ca vandate yathAkramamAcAryAdIn / punarapi gurUn praNamya pratyavekSya pramAya' ca niviSTaH pRcchati vA paThati vA / vattvasya sAmAyikadaNDakoccArAvinAbhAvitvAt / aparakha-yadyatairanantarapradarzitairmahAnizIthAyuttarAdhyayanavRttyavasAnaH pramANairyatra sAmAyikasya nAmApi na dRzyate, tairmAtrasAmAyikagrahaNavidhau sAmAyikoccArAtprAgeveryApratikramaNaM svIkriyate tAvazyakacUrNivRttyAdiprAcInatameSu sarvamAnyazAstreSu sAmAyikanAmaprAhamuktasya vidhernairarthakyamApadyeta / kiJca-"sAmAiyaM nAma sAvajajogaparivajaNaM niravaJjajogapaDisevaNaM ce"tyAvazyakasUtrapAThena tathA "takaM tu-tatpunaH sAmAyika 'vijJeyaM jJAtavyaM 'sAvadhetarayogAnA' sapApaniSpApavyApArANAM yathAsaMkhyaM 'varjanAsevanarUpaM' parihArAnuSThAnasvabhAva, vivakSitakAlAvadhineti gamyate" ityetatpazcAzakavRttipAThenApi ca yathAsa, na tvayathAsaGkhyaM, sAvadhayogaparivarjanaM niravadyayogapratisevanaM ca jAyate yasmin dharmAcaraNe, tadeva sAmAyikamiti spaSTaM pratipAdyate, tattu sAmAyikocArAnantarameveryApratikrAntitaH saJjAghaTIti, sAmAyikoccaraNenaiva sAvadyayogaparivarjanasyApratikramaNena ca niravadyayogapratisevanasya sambhavAt / ato yathA jJAtaM nizciyate-yatsAmAyikoccArAnantarameveryApratikramaNaM yuktiyukaM zAstrasammattaM cApyasti / nanu pauSadhe dezAvakAzike cApi kathaM na pazcAdIryApratikramaNaM ? iti ceducyate-na tatra kaizcidbhirapi zAstrakAraistathA kartumupadiSTaM, yA zAstrAjJA saiva vidhetayA pramANatayA cApi mAhyA, yataH-"ANAe dhammo ANAe, saMjamo taha ya daannmaannaae| ANArahio dhammo, palAlapUlaba paDihAi // 1 // " atassarvapramANAH zrImajinadAsagaNimahattara-haribhadrAcAryapramukhairyatra yo vidhiH karaNIyatvena nirdiSTaH sa eva karaNIyaH, tatkaraNenaivAtmazreya ityalaM vizeSacarcitena, vizeSArthinA vilokyAH zrImatsamayasundaropAdhyAyasaGkalitasAmAcArI A A %* For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yika eva sarvA maavshngkyaa| samAyAtazca mA mRtyakaraNaM 4 ana dvAdazavratakAvivaraNam / javatavasaM0 prakaraNam svopajJavRtiH / // 11 // RddhiprAptazcAgRhItasAmAyika eva sarvA mAdhusannidhau sameti / kRtasAmAyiko hi nAzvahastyAdibhirAgacchet , adhikaraNabhayAt , na ca pAdAbhyAmeva, janebhyo laaghvshngkyaa| samAyAtazca mukuTakuNDalAdibhUSAmapanIya sAmAyikaM karoti / zeSa prAgvata / asyApyaticArAH pazcaiva-1 mano 2 vacana 3 kAyaduSpraNidhAnaM smRtyakaraNaM 4 anavasthitikaraNaM 5 ceti / dvitIya dezAvakAzikaM, asyAyamartha:-'deze' digvatagRhItaparimANasya vibhAge 'avakAzaH' avasthAnaM dezAvakAzaH, tena nirvRttaM dezAvakAzikaM, upalakSaNa cedaM, tena digbatasakSepakaraNavaccheSavratAnAmapi sakSepakaraNa dezAvakAzikaM vAcyaM / tatra digvratasainkSepakaraNarUpasyApyaticArAH paJca-AnayanaprayogaH 1 preSyaprayogaH 2 zabdAnupAta: 3 rUpAnupAtaH 4 bahiH pudgalaprakSepazcati 5 / tRtIyaM zikSAvrataM poSadhaH / atrAya zabdArthaH- 'poSa' puSTiM, prakramAddharmasya, dhatta iti poSadhaH / etacca vrataM AhAra-dehasatkAra-brahmA-vyApAraviSayaM, tatrAdyayorvarjanamantyayozvAsevanaM / etaca poSadhavataM caturvidhamapi pratyekaM dezataH sarvatazca bhavati / tatrAhArapoSadhavrataM deze vivakSitavikRtyAditapaH, sarvatazcaturvidhasyApyAhArasyAhorAtraM yAvatpratyAkhyAnaM / zarIrasatkArapoSadhastu deze kasyApi zarIrasatkAravizeSasya snAnAderakaraNa, sarvatastu sarvasyApi tasyAkaraNaM / brahmacaryapoSadho'pi deze niyatakAlabrahmasevanaM, sarvatastu ahorAtraM yAvadbrahmapAlanaM / avyApArapoSadho'pi dezata ekatarasya kasyApi vyApArasyAkaraNaM, sarvatastu sarveSAmapyakaraNaM / asyApyaticArAH paJcaiva-utsargaAdAnasaMstArAkhayo'pi anavekSya apramRjya ca 3 anAdaraH 4 smRtyakaraNaM ca 5 / caturthamatithisaMvibhAgaH, atithiH sAdhureva, tithiparvAdisakalalaukikavyavahAratyAgAt , zataka-zrImajayasomopAdhyAyasandRbdhasvopajJavRttyalaGkRteryApathikIpaTtriMzikAyAH saMskRtapranthAH praznottaravicArAdyAzca bhASAgranthAH / AAEESANG 436 For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie + : HICS4ACANCE%%94544 tasya atitheH saGgataH-prAkpazcAtkarmarahito vibhAgaH atithisaMvibhAgaH / ayaM cAtithisaMvibhAgaH zrAddhena nyAyAgatAnAM kalpanIyAnAM vastUnAM dAnena dezakAlocitaH prastAvocitazca paramayA bhaktyA vidheyaH / asyAticArAH paJca, te ca yathA-sacitta nikSepaNaM 1 sacittapidhAnaM 2 kAlAtikramaH3 paravyapadezaH4 matsaritA 5 ceti / sarveSvapi brateSu aticArabhAvanA punariya-yadA'nAmogAdinA'tikramAdinA vA'munA carati tadA'ticArAH syuH, anyadA tu maGgA eveti / ekavidhekavidhene tyAdiprakAraguhyamANepvamISu vrateSu bhaDakAnAM koTayo bhavantIti / etacca savizeSa granthAntarebhyo'vadhArya / caturvidhadharmazraddhAlutvAttadanuSThAnena dAnazIlatapobhAvabhAvakaH vizeSatazca dAnadharmarasikatvAllokottarAdyatithipUjakaH samyagdRSTitvena dezaviratatvena ca niruddhaprathamadvitIyakapAyodayatvAniSkaSAyaH, devapUjAgurUpAstisvAdhyAyasaMyamatapodAnalakSaNapavidhAcArAcaraNena lokadvayaviruddhavarjanena ca sadAcAraH, teSAM tattvadevagurUNAmupAsakaH zrAddhaH syAditi sambandhaH // 22 / / uktaM zrAddhasvarUpaM, samprati dharmahetumAhaparopakaraNAddharmaH, sabuddhayA'ddhAsamedhate / sA sadAgamasaGgatyA, tattAmazrAntamAzrayet // 23 // vyAkhyA-'paropakaraNAt parahitakaraNAddharma:-samyaktvAdiH sabuddhyA-paurvAparyaparyAlocanAtmikayA 'addhA' nizcitaM 'samedhate' samyagvRddhiM yAti, sA-buddhiH sadAgamasaGgatyA-jinAgamapayupAsanayA tattasmAcA-sadAgamasaGgatimazrAntamAzrayediti sambandhaH // 23 // sadAgamasaGgatizrayaNAdvivekaH syAditi tamevAhaheyopAdeyakarttavya-samyagjJAnanidAnabhUH / hakaH sarvabhAvAnAM, vivekaH smudaahRtH|| 24 // vyAkhyA-'heyopAdeyakarttavyeSu' mithyAtvasamyaktvayorhAnopAdAnalakSaNeSu kRtyeSu yatsamyagjJAnaM, tasya kAraNatvena ACACHECACAGA4% AECOGN For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra navatacvasaM 0 prakaraNam svopajJavRttiH / // 12 // www.kobatirth.org 'nidAnabhUH' utpattibhUmiH 'bRMhaka:' poSakaH 'sarvabhAvAnAM sarvapadArthAnAM tadviSayajJAnajanakatvAt, vivekaH samudAhRta iti prakaTaH sambandhaH // 24 // vivekAcca nirvedagarbhaH saMvegaH syAdatastamAha bhAvanaM bhavabhAvAnAM tannidAne virAgitA / mokSAya mAnasodyogaH, saMvego vai sa gIyate // 25 // vyAkhyA - yad 'bhAvanaM' cintanaM 'bhavabhAvAnAM' sAMsArika vastUnAM yA ca tannidAne' bhavakAraNe 'virAgitA' nirvedaH, yazva mokSAya 'mAnasodyogaH' cittotsAhaH, saMvego 'vai' aho sa gIyata iti sambandhaH / / 25 / / saMvegazca jIvAdinavapadArthavivecanena pRSTaH syAdatastAnAha jIvAjIvastathA puNya, pApaimAzravaisaMrvarau / nirjaraoNbandhamokSau ca padArthA nava saMsmRtAH // 26 // vyAkhyA - sugama evAsya sambandhaH // 26 // prathamaM jIvasvarUpamAha - avyakto vyaktacaitanyaH, saGkhyAtItapradezavAn / jIvaH svakarmaNAM bhoktA, vapurvyApitayA sthitaH // vyAkhyA--cakSurAdibhiragRhyamANatvAdavyaktaH, svasaMvedanarUpatvAdvyakta caitanyaH, lokAkAzavadasaGkhya pradezatvAtsakhyAtItapradezavAn, jIvaH pratItaH, svakRtAnubhavitRtvena svakarmaNAM bhoktA, vapuH parimANatvena vapurvyApitayA sthitaH, anena dehapramANatvamAtmanaH pratiSThitamiti // 27 // sAmpratamanekaprakAraiH zlokatrayeNa jIvabhedAnAha-- vyavahArAvyavahArAH saiyasaJjJAzcarAzcarAH / garbhajetarabhedAzca, jIvA itthaM dvidhA sthitAH // 28 // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viveka saMvegayoH svarUpam / // 12 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SENTENCESCARE strIpunnapuMsakaidai-stridhA jIvAH prakIrtitAH / catuzcAraizcaturbhedAH, paJcabhiH khaizca pazcadhA // 29 // bhUmyambhovahayo vAta-vAnaspatyatrasAzca SaT / caturazItilakSANi, jAyante yonibhedataH // 30 // vyAkhyA-vyavahArarAzipatitatvAdvyavahArAstadviparItA avyavahArAH, samanaskAH sajJinaH, amanaskA asajJAH, 4|sA dvIndriyAdayazcarAH, sthAvarAH pRthivyAdikA acarAH, garbhasambhUtA garbhajAstadviparItA itare / itthamebhiH prakArarjIvA dvidhA sthitAH // 28 // 'strIpunnapuMsakaidai rityAdyA sugamameva, narakatiryanarAmaragatirUpaizcatuzcAraizcaturbhedAH, pazcabhiH khaiH[indriyaH ] sparzanAdibhiH paJcadhA / / 29 // bhRmyAdyAstrasAvasAnAH SaT, yonibhedAnAM caturazItilakSatvAjIvAnAM caturazItilakSANi jAyante / yonibhedAnAM caturazItirlakSA evaM bhavanti-pRthivyudakavahnimArutAnAM pratyekaM saptasaptayonilakSAH, pratyekavanaspatInAM daza, sAdhAraNavanaspatInAM caturdaza, vikalendriyANAM pratyekaM dvau dvau, nArakANAM surANAM ca pratyekaM catvAraH, tiryakpazcendriyANAM catvAraH, manujAnAM punazcaturdaza, evamanayA sarvasaGkhyayA ca caturazItiyonilakSA bhavanti // 30 // etAneva vyavahArAdIna jIvabhedAn zlokacatuSTayena vivRNvannAhavyaktAzcipiNo yuktA, bhiisnggaahaarmaithunaiH| ekendriyAdayo jIvAH, saMsAre vyvhaarinnH||31|| nigodAbAdarAH sUkSmA, asaGkhyA lokvrtinH| anantaprANinaHsUkSmA, eva caavyvhaarinnH||32|| sasajJA nArakA divyAH, pshcaakssaagrbhsmbhvaaH| zeSAH sarve'pi nissajJA-stiryaJco manujAstathA // 33 // SAHARAJ513 For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatacasaM0 prakaraNam svopannavRciH / jIvatatve vyavahAryavyavahA CASSOCIR yAMcA jiivaa| // 13 // ekAdicaturakSAntAH, paJcAkSA apygrbhjaaH| jIvAH sammachajA jJeyA, mnHpryaaptivrjitaaH||34|| - vyAkhyA-'vyaktA' pRthivyAdiskandhApaJcatvena upalakSyAH, cidUpiNazcaitanyavantaH, yuktAH-saMyuktAH, kai? bhIsaGgAhAsmaithunaH, saGga:-parigrahaH, ekendriyAdayaH-pRthivyAdayo jIvAH saMsAre vyavahAriNaH // 31 // sAdhAraNajIvAnAM bAdaratvAtsUkSmasvAcca tannigodA api zarIralakSaNAparaparyAyA bAdarAH sUkSmAH, saGkhyA'tItatvAdasayAH , teSAmaloke'bhAvAllokavartinaH, anantaprANina:-anantakAyikAH, sUkSmA eva, na tu bAdarAH, avyavahAriNaH, cakArAdvyavahAriNo'pyamI bhavantIti jJAtavyam // 32 // sajJA-manovijJAna, tayA saha vartanta iti sasaJjJAH, nArakA-narakotpannAH, divyA-divi bhavAH, pazcAkSA:-pazcendriyAstiyaJco manujAca, te dvaye[? dve]'pi kIdRzAH ? garbhasambhavAH, zeSA-uktemyo'nye sarve'pi nissajJA-asacinaH, ke? te, tiryaJco manujAstathA / / 33 / / evameva tRtIyazlokottarArddha caturtha zlokena spaSTayati-ekendriyAdayazcaturindriyAntAH, pazcAkSA api-paJcendriyA api tiryazco manujAzca, ete sarve'pyagarbhajAH santo jIvAH samUchejA jJeyAH, yato manaHparyAptivarjitAH / vyaktAvyaktacarAcaragarbhajetaralakSaNaM bhedatrayaM vyavahArAvyahArasayasajJilakSaNamedadvayavyAkhyAnenaiva gatArthamiti pRthaka na vyAkhyAtam // 34 // jIvAnAmaparAMzcaturdazabhedAnAhasUkSmasthalaikakhA jIvA, dvivykssaashcturindriyaaH| saJjhyajJAH pazcakhAH paryA-tetarAbhyAM caturdaza // 35 // ___ vyAkhyA-'ekakhA' ekendriyA jIvA dvividhAH-sUkSmAH sthUlAca, dvitricaturindriyAstrayaH, pazcendriyA dvaye-sacino'sabjinazca, ete saptApi paryAptAparyAptabhedAbhyAM caturdazeti sambandhaH // 35 // ACCAS CANCECAUCACHE P // 13 // For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ICE% sAmprataM jIvagatamArgaNAnAM pUrva tAvadaSTau bhedAnAhadravyaM krodhAdayo yogo-payogI jJAnadarzane / cAritraM vIryamityeva-mAtmano mArgaNA'STadhA // 36 // vyAkhyA--'dravyaM' dravyAtmA, kaSAyavatAM krodhAdayaH kaSAyAH, sayogAnAM yogA manovAkAyarUpAH, sarvajIvAnAmupayogacaitanyaM, samyagdRSTInAM jJAnaM yathArthAvabodhaH, darzanavatAM darzanaM-sAmAnyajJAnaM cakSurAdidarzanaM vA, cAritravatAM cAritraM-kriyA'nuSThAnaM, tadantarAyakSayakSayopazamavatAM vIrya-zaktiH / ityevaM dravyAdibhiraSTabhiH prakArAtmano mArgaNA'STadheti sambandhaH / / 36 // aparA api jIvagatamArgaNAzcaturdaza aahgtykssyogvedaangg-krssaayjnyoNnsNymaiH| galezyA~bhavyasamyaktva-sAhArezca mArgaNAH // 37 // vyAkhyA-gatyAdibhizcaturdazamirjIvasya mArgaNA api tAvatyaH syuriti sambandhaH // 37 // idAnIM gatyAdInAmeva pRthakpRthaga bhedAnAcaSTegatIndriyAdayazcAtra, ctusspshcaadibhedtH| dviSaSTibhedA vijJeyA, bhidyamAnAH pRthakpRthak // 38 // vyAkhyA-gatIndriyAdayazcaturdazApyatra-mArgaNAvicAre catuSpaJcAdibhirmedairyathAkramaM pRthakpRthagabhidyamAnA dviSaSTimedA vijeyA iti taatpryaarthH| te cAmI-nArakatiryaGnarAmaralakSaNA gatayazcatasraH [4], sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrANi indriyANi pazca [9], manovAkkAyarUpA yogAstrayaH [12], strIpunapuMsakalakSaNA vedAtrayaH [15], aGgazabdasya kAyaparyAyatvAtpRthivya ACARCIPS For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandie navatatvasaM0 prakaraNam svopajJavRtiH / // 14 // OMkAra plejaHpavanavanaspatitrasakAyAH paTa [21], krodhamAnamAyAlomalakSaNAH kaSAyAzcatvAraH [25], matizrutAvadhimanaHparyAya kevalama | jIvatatve tyajJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpANi jJAnAnyaSTau [33], sAmAyika-cchedopasthApanIya-parihAravizuddhi-x [sUkSmasamparAya-yathAkhyA dvApaSTitarUpAH saMyamAH paJca, saMyamagrahaNena tatpratipakSabhRto dezasaMyamo'saMyamazca gRhyate, ato'sya bhedAH sapta 40, cakSuracakSuravadhi 1maargnnaaH| kevalAkhyAni darzanAni catvAri 44, kRSNanIlakApotatejaHpabaMzuklalezyAH SaT 50, bhavyatvaM-tathArUpAnAdipAriNAmikabhAvAtsiddhigamanayogyatvaM, tatpratipakSabhUtasyAbhavyattvasya-siddhigamanAyogyatvasyApi grahaNAvibhedametat 52, samyaktvaMsamyakazabdaH prazaMsArtho'viruddhArtho vA, samyag-jIvaH, tadbhAvaH samyaktvaM-prazasto mokSAvirodhI vA jIvasya pariNAmavizeSaH, tacca samyaktvaM vidhA-kSAyika kSAyopazamikamaupazamikaM ca, tatra trividhasyApi darzanamohanIyasya kSayeNa-Atyantikocchedena nirvRttaM kSAyika, yatpunarudIrNasya mithyAtvasya kSayeNa anudIrNasya copazamena samyaktvarUpatApattilakSaNena viSkambhitodayitvarUpeNa ca nivRttaM, tatkSAyopazamikaM, tathA udIrNasya mithyAtvasya kSaye satyanudIrNasya ya upazamo-vipAkapradezarUpatayA dvividhasyApyudayasya viSkambhaNaM, tena nivRttamaupazamikaM / samyaktvagrahaNena tatpratipakSabhUtAni mizrasAsvAdana mithyAtvAnyapi grAhyANi, ataH padrikalpametat 58, sajJA'syAstIti sajJI-viziSTasmaraNAdimanovijJAnabhAk, tatpratipakSabhUtaH sarvo'pyekendriyAdirasaJjI, so'pi sanigrahaNena sUcito draSTavyaH, ato medadvayamasya 60, ojolomaprakSepAhArANAmanyatamamAhArayatItyAhArakaH tatpratipakSabhUto'nAhArakaH, ataH] AhArakAnAhArakabhedAvapi dvau [62] // 38 // xnopalabhyata ito'pretano'rtho'smAbhirupalabdhapratiSu, ataH paJcasaGgrahakarmagranthavRttyoruddhRtyopanyasto'yaM [ ] etaccidvAntargataH paatthH| // 14 // +KACHAR For Private And Personal use only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shirikissagarsur Gyarmandie 4-30-40%ACHCRACIDCASHANCHAL jIvaprastAvAca jIvaguNasthAnakAni caturdaza zlokadvayenAhamithyA sosvAdana mizrA-viraitau deshNsNytH| pramattApramattAprarva-karaNAzcAnivRktikaH // 39 // suukssmsmpraaysttho-pshaantkssiinnmohkau| seyogAyoginau jJeyA-zcaturdaza guNAH kramAt // 40 // [yugmam ] vyAkhyA-mithyAdyA ayogyantAzcaturdaza guNA-avayave samudAyopacArAd guNasthAnakAni 'kramAt' paripATyA jJeyA ityanvayaH / tatra mithyeti bhAvapradhAno nirdeza iti mithyAtvaM-tatvA[A] zraddhAnarUpaM 1 / AsvAdanaM-anantAnubandhikaSAyavedanaM, saha AsvAdanena varttate sAsvAdana, etaccAnantAnubandhikaSAyodaye'ntarakaraNabhAvipratipatadaupazamikasamyaktvasya jIvasya jaghanyata | ekasamayamAnamutkarSatazca paDAvalikAmAnaM bhavatIti 2 / mizrazvAvayave samudAyavyapadezAnmizradRSTiH, tatazca mizrA-samyaka mithyA ca dRSTiryasya sa mizradRSTiH, sthAnasthAnavatoramedopacArAt , ayaM cAntarmuhUrta bhavati, tataH paraM mithyAdRSTiH samyagdRSTirvA syAt 3 / na viratamasyAstIti avirataH, etasya jJAnameva, jJAnaM samyagdRSTiriti nyAyAt , viratiH punaH pratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayavazAnna syAt 4 / deze saMyato dezasaMyataH, viratAvirata ityarthaH 5 / pramattA-kaSAyAdipramAdAnAmanyatareNa pramAdena pramAdavAn 6 / apramattaH-pramAdarahitaH 7 / apUrva sthitighAta-rasaghAta-guNazreNi-guNasaGkama-sthitibandhAnAM pazcAnAmarthAnAM karaNaM-nivarttanaM yasyAsAvapUrvakaraNaH, ayaM ca dvidhA-kSapaka upazamako vA, kSapaNopazamanArhatvAt , rAjyAharAjakumAravat , na punarasau kSapayatyupazamayati vA 8 / na nivRttirasyAsAvanivRttikA, idamatra hRdayaM-ye kilaitadguNasthAnakaM yugapadArohanti SCIRCRACK For Private And Personal use only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvatacce caturdaza sthaanaani| navatattvasaM08 teSAM sambandhinAmadhyavasAyAnAM parasparaM vyAvRttirnivRttirnAstIti, tulyAdhyavasAyA ityarthaH 9 // 39 // sUkSmaH samparAyaHprakaraNam kiTTIkRtalobhakaSAyodayarUpo yasya sa sUkSmasamparAyaH, ayamapi dvividhaH-kSapaka upazamako vA, yataH kSapayati upazamayati svopana- bA lobhamekam 10 / upazAnta-kSINamohakAvityatra mohazabdasya pratyekamabhisambandhAdupazAntamohakaH kSINamohakazca, upavRttiH / zAntamohazca sa yenodayodIraNAnidhattanikAcanAsaGkamaNodvartanApavartanAkaraNAyogatvena mohaprakRtayaH kRtaaH| mohopazamakrama thAya-yadtAnantAnubandhikaSAyAn pramattasaMyataH prathama, matAntareNa punaraviratadezaviratapramattApramattAnAmanyatara upazamayati, tadanu darzanamohatritayamupazamayati, tadanu pramattApramattaguNasthAnaparivRttizatAni kRtvA tato'pUrvakaraNaguNasthAnottarakAlamanivRttikaraNaguNasthAne cAritramohasya prathamaM napuMsakavedamupazayati, tataH strIvedaM, tato hAsyaratyaratizokamayajugupsArUpaM yugapatpaTakaM, tataH puruSave[8]da:(.), tato yugapad dvitIyatRtIyau krodhau, tatazcaturtha krodhaM, tato yugapad dvitIyatRtIyau mAnau, tatazcaturtha mAnaM, tato yugapad dvitIyatRtIye mAye, tatazcaturthI mAyA, tato yugapad dvitIyatRtIyau lobhau, tatassUkSmasamparAye caturtha lobhamupazamayatItyupazamazreNireSA 11 / kSINamohakazca-kSapitamohaH, mohakSapaNakramazcArya-tatra aviratAdiH prathamamanantAnubandhinaH kSapayati, tadanu mohadarzanatrayaM, tato'pi dvitIyatRtIyAnaSTau kaSAyAMstato napuMsakavedaM, tataH strIvedaM, tato hAsyAdiSaTka, tataH puruSaveda, tataH krameNa sajvalanakrodhamAnamAyAlobhAna [kSapayatIti] kSapakazreNireSA 12 / sayoga iti vIryAntarAyakSayakSayopazamasamutthalabdhivizeSapratyayamAtmano vIrya yogo manovAkAyarUpastena saha vartata iti, tatra sayogasyAsya kevalino bhagavataH kAyayogaH cakramaNanimeponmeSAdau vAgyogastu dezanAdau manoyogazca manaHparyAyajJAnibhiveya AAAX SAKAL // 15 // For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kAnuttarasurAdibhirvA manasA dR[]STasya sato manasaiva dezanAyAM, te hi bhagavatprayuktAni manodravyANi manaHparyAyajJAnenAvadhi - jJAnena vA jAnanti tatastadvAreNa pRSTamarthamavagacchantIti 13 / ayogI tu niruddhamanovAkkAyayogaH, yoganirodhazvetthaM, yaduta - yogaH pratyekaM dvividhaH - sUkSmo bAdaratha, tatra prathamaM cAdarakAyayogena bAdaravAGmanoyogau niruNaddhi, tataH sUkSmakA yogena bAdarakAyayogaM, sati tasmin sUkSmayogasya niroddhumazakyatvAt, tatazca sarvabAdarayoga nirodhAnantaraM sUkSmakriyamanivarttizukladhyAnaM dhyAyan sUkSmakAyayogena sUkSmamanovAgyogau niruNaddhi, tatastameva sUkSmakAyayogaM svAtmanaiva niruddhi, tannirodhAnantaraM samucchinnakriyamapratipAtizukladhyAnaM dhyAyan hrasvapaJcAkSaroccAraNamAtrakAlaM zailezIkaraNaM pravizati / zIlasya-yogalezyAkalaGkamuktayathAkhyAta cAritralakSaNasya ya IzaH sa zIlezaH, tasyeyaM zailezI - tribhAgona svadehAvagAhanAyAmudarAdirandhrapUraNavazAtsaGkocitastra pradezasya zIlezasyAtmano'tyantasthirA'vasthitiH, tasyAM karaNaM- pUrvaracitazailezI samayasamAna guNazreNikasya vedanIyanAmagotrAkhyasya bhavopagrAhi karmatrita yasyAsaGkhye yaguNayA zreNyA AyuzzeSasya yathAsvarUpasthitayA zreNyA nirjaraNaM zailezIkaraNaM, tadanantaraM muktaH syAt 14 // 40 // samprati dvitIyamajIvapadArthamAhadharmAdharmanabhaHkAla - pudgalAzceti paJcadhA / ajIvAste punarbhedai - bhidyamAnAzcaturdaza // 41 // vyAkhyA--dharmAstikAyAdyA ajIvAH paJcadhA syuH, te punaH svairbhedairbhidyamAnAzcaturdaza-dharmAdharmanamAMsi trINi dravyadezapradezaH pratyekaM bhidyamAnAni tAni navasaGkhyAni bhavanti, kAlazcaikarUpaH, pudgalazca skandhadezapradeza paramANubhizcaturddhA, evamete caturdaza // 41 // eteSAM paJcAnAmapyajIvAnAM kAryANi zlokatrayeNa darzayannAha - For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie navatattvasaM0 prakaraNam svopajJavRttiH / *ajIvatatve dharmAstikAyAdInAM svarUpam / // 16 // dharmAdgatiHsthitimatA-madharmaH sthitikAraNam / AkAzamavakAzAya, kAlastu smyaadikH||42|| sthUlasUkSmatvavarNAdyAH, shbdsNsthaantaamsaaH| bandhabhedAtapodyotAH, sukhduHkhocchsnaadyH||43|| vAGmanaHkAyakarmANi, jIvitaM jnnaadyH| pudagalopagrahAdeva, kAryabhedA bhavantyamI // 44 // [tribhirvizeSakam / ___vyAkhyA-'dharmAd' dharmAstikAyAd gatimatAM pudgalAnAM jIvAnAM ca 'gatiH' gamanaM syAt / 'sthitimatAM' sthAyinAM 'adharmaH' adharmAstikAyaH 'sthitikAraNaM sthitihetuH / 'avakAzAya' avakAzadAnAya kAraNa[mAkAza]mAkAzAstikAyaH / kAlastu 'samayAdika' samayAvalikAdivyavahArakRt // 42 // 'sthUlatvaM' pInatvaM 'sUkSmatvaM tanutvaM 'varNaH' zvetapItAdiH, AdizabdAdgandhAdiparigrahaH, zabdo vAgvagaNAjanyaH, saMsthAna-samacaturasrAdi, tAmasastamovikAraH, bandhamedA-audArikavaikriyAhArakataijasabhASA''naprANamanaHkarmavargaNApudgalAnAM sambandhavizeSAH, AtayaH-arkavimbAdigata uSNaH prakAzaH, uddyota:-candrabimbAdigato'nuSNaH prakAzaH, sukha-sAtaM, duHkhaM-asAta, uccasana-udAnapavana:, Adi zabdAtprANAdiparigrahaH // 43 / / vAGmanaHkAyakarmANi-tadvyApArAH, jIvitaM-prANadhAraNaM, janana-utpattiH, AdizabdAvRtyAdiparigrahaH, tato'yamarthaH-sthUlasUkSmatvAdyA amI kAryamedAH pudgalopagrahAdeva-tadupaSTambhAdeva bhavantIti sambandhaH / / 44 // tRtIyaM puNyapadArthamamidhitsurAha P // 16 // For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org puNyaM svaparopakArAt prANisamprINanena saH / kSAntyAdibhirguNaistacca tadamI mUlahetavaH // 45 // vyAkhyA - 'puNyaM' zubhaM karma svaparopakArAtsyAt, prANisamprINanena prANitoSeNena saH-svaparopakAra ityadhikRtaM / kSAntyAdibhirguNaistacca-prANisamprINanaM syAt, tattasmAtkAraNAdamI - kSAntyAdayo guNA mUlahetavI - mUlakAraNAni, puNyasyeti sambandhaH || 45 / / puNyavipakSaM pApamAha pApaM hiMsAdisambhUrta, te tu raudrArttabhAvataH / sa kaSAyaiH kRtotkarSa - stataste mukhya kAraNam // 46 // vyAkhyA - 'pApa' aMzumaM karma 'hiMsAdisambhUrta' prANivadhAdijanitaM / 'te tu' hiMsAdayo 'raudrArttabhAvataH' raudrArcapariNAmataH / 'sa' raudrArttabhAvaH kaSAyaiH krodhAdibhiH kRtotkarSaH / tataH kAraNAtte - kaSAyAH pApasya mukhyakAraNamiti sambandhaH // 46 // adhunA puNyaprakRtInAM pApaprakRtInAM ca yathAkramaM bhedAnAha dvicatvAriMzatsAtAdyAH, puNyaprakRtayo matAH / asAtAdyA yazItistu, pApaprakRtayaH smRtAH // 47 // vyAkhyA -- dvicatvAriMzatsaGkhyAH puNyaprakRtayaH sAtAdyA matAH, tAzcaitAH- sAtaM narAyustiryagAyuH surAyuH uccaigotraM parAdhAtaH AtapaH udyotaH ucchlAsaH nirmANa pazcendriyajAtiH vajrarSabhanArAcasaMhananaM samacaturastra saMsthAnaM trasatvaM bAdaraM paryAptaM pratyekaM sthiraM zubhaM subhagaM susvaraM AdeyaM yazaH kIrtiH tIrthaGkaranAmakarma suvarNaH sugandhaH surasaH susparzaH, devagatiH devAnupUrvI manuSyagatiH manuSyAnupUrvI, audArikaM vaikriyaM AhArakaM taijasaM kArmaNaM [ zarIramiti gamyam ] audArikAGgopAGga vaikriyAGgo For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puNya-pApaprakRtayaH AzravasaMvarau c| navatacasaM0 lA | pAGgaM AhArakAGgopAGgaM, agurulaghu zubhavihAyogatiriti / vyazItiH punaH pApaprakRtayo'sAtAdyAH smRtAH, tAzcemA:-asAta prakaraNam sthAvaraM sUkSma aparyAptaM sAdhAraNaM asthiraM azubhaM dubhaMgaM duHsvaraM anAdeyaM ayazo'kIrtiH, durvarNaH durgandhaH virasaH duHsparzaH, svopaca ekendriyajAti: dvIndriyajAtiH trIndriyajAtiH caturindriyajAtiH, RSabhanArAcaM nArAcaM arddhanArAcaM kIlikA sevAtaM, ciH / nyagrodha(pari)maNDalaM sAdi vAmanaM kubja huNDaM, azubhavihAyogatiH tiryaggatiH tiryagAnupUrvI narakagatiH narakAnupUrvI upaghAtaH narakAyuH nIcairgotraM kevalajJAnAvaraNaM kevaladarzanAvaraNaM, anantAnubandhinaH kaSAyAzcatvAraH pratyAkhyAnAvaraNakaSAyAzcatvAraH apratyAkhyAnAvaraNakaSAyA api catvAraH, mithyAtvaM nidrApazcakaM saMjvalanakaSAyAzcatvAraH, matizrutAvadhimanaHparyAyANAmAvaraNAni catvAri, cakSuracakSuravadhidarzanAnAmAvaraNAni trINi, dAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyAH paJca, hAsya ratiH aratiH zokaH bhayaM jugupsA[ca SaT ], strIpunapuMsakavedAstraya iti // 47 / / uktazcaturthaH padArthaH, samprati paJcamamAhajIvasarastamonIra-pUraNe zrotasA smH| vAkAyamanasAM karma-yogo vizruta aashrvH||48|| vyAkhyA-jIva eva sarastatra 'tamAMsi' pApAni, tAnyeva nIrANi, tatpUraNe 'zrotasA' jalapravezadvAreNa 'samaH' tulyaH vAkAyamanasAM 'karmayogaH' kriyAyogo vizruta Azrava iti // 48 // AzravavipakSaM SaSThaM saMvaramAhazabdarUparasasparza-gandheSvAsaktivarjanAt / manassaMvaraNAccaiva, saMvaraH smprkiirtitH|| 19 // vyAkhyA-zabdAyeSu viSayeSu 'AsaktivarjanAd' abhiSvaGgatyAgAnmanassaMvaraNAccaiva-tannirodhAdeva saMvaraH samprakIrtita iti // RIGOROGR ISARAIL // 17 // For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir HARGAVARAAE uktaH saMvaraH, idAnIM nirjarAmAhaprAyazcittAdibhiHSabhiH, ssddbhishcaanshnaadibhiH| kIrtitA''bhyantarvA-istapobhiH krmnirjraa| vyAkhyA-prAyazcittAdibhiH SaDbhirAbhyantarairanazanAdibhizca SaDbhirbAstipobhiH karmaNAM nirjaraNaM karmanirjarA kIrttiteti sambandhaH // 50 // uktA nirjarA, atha zlokadvayena bandhamAhapaJcaprakAraM mithyAtvaM, kaSAyAH pnycviNshtiH| yogAH paJcadaza tathA'viratiH sUryasammitA // 51 // saptapazcAzadityete, karmabandhasya hetavaH / prakRtisthityanubhAva-pradezaiH sa cturvidhH||52||[ yugmam ] vyAkhyA-'pazcaprakAraM paJcabhedaM mithyAtvaM, tadyathA-AbhigrahikaM anAmigrahika abhinivezajaM sAMzayikaM anAbhogajaM ceti / kaSAyA:-krodhAdayazcatvAraH, pratyekamanantAnuvandhi-pratyAkhyAnA-pratyAkhyAna-sajvalanabhedaibhiMdyamAnAH SoDaza / kaSAyazabdasya nokapAyeSvapi prasiddhatvAtkaSAyA nokaSAyA api, te ca hAsyaratyaratizokamayajugupsASaTkastrIpunapuMsakalakSaNavedatrayAbhyAM nava, evaM kaSAyAH paJcaviMzatiH / yogAH satyaM asatyaM satyAmRrSa [ asatyAmRSa] manazcaturvidha, satyaM asatyaM satyAmRrSa asatyAmRSaM vacobhizcaturbhadaM, audArika audArikamizro vaikriyo vaikriyamizra AhAraka AhArakamizraH kArmaNazceti kAyaH saptavidhaH, ityamI sammilitAH paJcadaza / dezavirateAdazamedatvAttadviparItA'viratiH 'sUryasammitA sUryaparicchinnA, dvAdazamedetyarthaH // 51 // ityete sarve'pi militAH saptAdhikAH pazcAzadbhavanti karmabandhasya hetavaH / sa-karmaNAM bandhaH prakRtisthi ACCACCIRCTC3%ACANCHECCANCE For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra navatacca saM0 prakaraNam svopajJavRttiH / // 18 // www.kobatirth.org tyanubhAvapradezaizcaturvidhaH / prakRtiH - svabhAvaH, sthitiH - kAlAvadhAraNaM, anubhAvo-rasa ekasthAnakAdiH, pradezaH - aMza iti // 52 // bandhastu bandhanIyakarmagocarastatastAnyeva samedAni zlokatra yeNAha - paJcadhA jJAnAvaraNaM, navadhA darzanAvRtiH / vedanIyaM dvidhA moha-stvaSTAviMzatidhA mataH // 53 // AyuzcaturvidhaM nAma, syAcchataM tribhiruttrm| dviprakAraM punargotra-mantarAyastu paJcadhA // 54 // aSTapaJcAzatA yuktaM, zatamityaSTakarmaNAm / bhUrikarmanidAnaistat, prakRtirbahudhA matA // 55 // vyAkhyA-'paJcadhA' paJcaprakAraM 'jJAnAvaraNaM' matizrutAvadhimanaH paryAya kevalajJAnAnAmAvaraNaM / 'navadhA' navabhiH prakAraizcakSuracakSuradhikevaladarzanAvaraNa-nidrA-nidrAnidrA-pracalApracalApracalA- styAnAddhaM me dairdarzanAvRtiH / vedanIyaM sAtAsAta bhedAbhya dvidhA / mohastu-mohaH punaraSTAviMzatidhA matastatra timro darzanamohanIyaprakRtayo midhyAtvamizrasamyaktvarUpAH, paJcaviMzaticAritramohanIyaprakRtayaH pUrvoktasvarUpakaSAyarUpAH // 53 // AyurnarakatiryaGnarAmarabhedaizcaturvidhaM / 'nAma' nAma[ karma, tasya prakRtayo dvidhA - piNDaprakRtayaH pratyeka prakRtayazca tatra piNDaprakRtInAM mUlabhedAzcaturdaza, tadyathA-gatirjAtiH zarIramaGgopAGga bandhanaM ] saGghAtaH saMhananaM saMsthAnaM varNaH gandhaH rasaH sparzaH AnupUrvI vihAyogatizceti / tatra gatirnazkatiryaGnarAmaramedaicaturvidhA / jAtirekadvitricatuSpaJcendriyaiH pazcadhA / zarIramodArika vaikriyA-hAraka- taijasa-kArmaNabhedaiH paJcavidhaM / aGgopAGgamaudArika-vaikriyA-hArakamedaisrividhaM / bandhanaM paJcadazabhedaM tadyathA - audArikaudArikabandhanaM audArikataijasabandhanaM audArika For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bandhatave jJAnAvara NAdikarma catuSka prakRtayaH / // 18 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir % ANCHC kArmaNabandhanaM audArikataijasakAmaNabandhana, vaikriyavaikriyabandhanaM vaikriyatejasabandhanaM vaikriyakArmaNabandhanaM vaikriyataijasakArmaNabandhanaM, AhArakAhArakabandhanaM AhArakatejasabandhanaM AhArakakAmagabandhanaM AhArakatejasakArmaNabandhanaM, tejasatejasabandhanaM taijasakAmeNabandhanaM kArmaNavandhanaM ceti / saGghAta-audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNa bhedaiH pnycvidhH| saMhananaM-vajrarSabhanArAca-RSabhanArAca nArAca-arddhanArAca-kIlikA-sevArtamedaiH paDvidhaM / saMsthAna-samacaturasranyagrodha[pari] maNDala-sAdi-vAmana-kubja-huNDabhedaiH SaDDidhaM / varNa:-kRSNa-nIla lohita-hAridra-zuklabhedaiH pnycvidhH| gandhaH-surabhyasurabhibhedAbhyAM dvidhA / rasaH-tikta-kaTu-kaSAyA-mla-madhurabhedaiH pnycvidhH| sparzaH-karkaza-mRdu-guru laghu zItoSNa snigdha-rUkSabhedairaSTadhA ! AnupUrvInarakatiryanarAmarabhedaizcaturvidhA / vihAyogati:-prazastAprazastabhedAbhyAM dvidhA / iti piNDaprakRtInAM pshcspttirbhedaaH| pratyeka prakRtayastvimA:-parAghAtaH udyotaH AtapaH uvAsaH agurulaghu tIrthakaranAmakarma nirmANaM upaghAtaH sanAma bAdaraM paryApta pratyekaM sthiraM zubhaM subhagaM susvaraM AdeyaM yazaHkIrtiH sthAvaraM sUkSma aparyAptaM sAdhAraNaM asthiraM azubhaM durbhagaM dusvaraM anAdeyaM ayazo'kIrtirityaSTAviMzatiH pratyekaprakRtayaH, piNDaprakRtiprabhedaiH paJcasaptatyA sahitAstribhiruttaraM zataM bhavanti / dviprakAramuccainIMcairmedAmyAM gotraM / antarAyaH punani lAbha-bhogo-pabhoga-vIryAntarAyamedaiH pnycvidhH| 54 // [iti'] evaM pUrvoktabheda prakAreNASTapaJcAzatA yuktaM zatamaSTAnAM karmaNAM 'bhUrikarmanidAnaiH' bahumiH karmakAraNaistat-karmaprakRtisteSAM karmabhedAnAM svabhAvAparanAmikA prakRtiH 'bahudhA' bahubhiH prakArairmateti / / 55 // tadevAdyazlokArddhana prakRtestraividhyapratipAdanena samarthayamAnaH karmaNAM bandhazca lezyAvazataH syAditi taduttarArddhana lekhyotpattimAha CH-% CE%eos For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmande navatattvasaMkaTa sthitibhAvapradezaiHsA, tIvrA mandA'tha mdhymaa| kaSAyaiH sthitipAkaizca,SaDlezyAnAM smudbhvH||56|| prakaraNam | vyAkhyA-sthitibhAvapradezaiH pUrvoktasvarUpaiH sA-karmaprakRtistIbA mandA'tha sthitipAkaizca madhyamA, kaSAyaiH-krodhAdibhiH svopajJa karmaNAM sthitiparipAkaiH SaNNAM lezyAnAM samudbhava-utpattiriti // 56 // tAzca tAratamyena nAmataH kAryatazca darzayannAha- niruupnnm| vRttiH / tAratamyena mantavyAH, kRSNA nIlA kpinyjlaa| pItA padmaprabhA zuklA, SaDetAH krmvndhikaaH||57|| // 19 // vyAkhyA-'tAratamyena' taratamabhAvena kRSNAdyAH zuklAvasAnA paDetAH, lezyA ityadhikRtaM, karmabandhikA:-karmavandha-18 vidhAyikA mantavyA iti sambandhaH / AsAM ca svarUpamidam - "kRSNAdidravyasAcivyAt, pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH prayujyate // 1 // " ___ kRSNAdidravyANi tu sakalakarmaprakRtinisyandabhUtAni, etacca svarUpaM lezyAnAM tAratamyenAbhidhIyamAnaM jambUkhAdakapuruSa-16 SaTkadRSTAntena pratipattavyaM, tathAhi-kecana pad puruSA vanaM gatAH santaH phalabharananaM jambUvRkSamadrAkSuH, tadarzane ca teSAM paNNAmapi phalArthinAM yathAkrama vRkSa-zAkhA-prazAkhA-guccha-tatsthaphalaccheda-svayaMpatitagrahaNAdhyavasAyAH pravartante, te ca tAratamyena taduttarottarAdhyavasAyavazataH kramazaH kRSNAdilezyAsu SaTpu vartanta iti / / 57 // bandhAnantaraM mokSasyAvasarastatastamevAhakSAntyAdiguNayuktAnAM, jJAninAM kSINakarmaNAm / AtmasvarUpe'vasthAna-mAtmano mokSa ucyte||58|| vyAkhyA-kSAntyAdiguNaviziSTAnAM 'jJAninA' apratipAtijJAnavatAM 'kSINakarmaNAM kSapitAzeSakarmAMzAnAM sambandhina // 19 // For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AMACHAR hai| Atmana AtmasvarUpe-lokAlokaprakAzakajJAnalakSaNe yadavasthAnaM, sa mokSa ucyata iti sambandhaH / / 58 // ___yaduktamatra zloke 'kSAntyAdiguNayuktAnA'miti tadvipakSadoSotkIrtanapurassaraM kSAntyAdidazavidhayatidharmAbhidhAnena vyAcikhyAsurdazavidhasyApi sAdhudharmasya ziroratnaM kSamA, tataH prathamaM tAmeva zlokadvayena varNayannAha sarvasantApakRtakrodho, jvalanniva davAnalaH / mantavyA meghamAleva, kSAntistasyopazAntaye // 59 / / ____ vyAkhyA-'sarvasantApakRt' sarvAntardAhakRt krodhaH, ka iva ?, jvalanniva davAnalaH, mantavyA 'meghamAleva' meghapaGktiriva zAntistasya-krodhasya 'upazAntaye' upazamanAyeti / / 59 / / kSamA kSamA hi dharmasya, srvvairnibrhnnii| amandAnandasandohA, dhyAtavyA dhIdhanaiH sadA // 60 // vyAkhyA-kSamA 'kSamA' dharmasyotpattibhUmiH sarvavairanibarhaNI' samastavirodhavinAzinI, amandAnandasandohA-kevalAnandamayI dhyAtavyA 'dhIdhane' buddhimadbhiH sadeti smbndhH|| 60 // zlokadvayena mArdavamupadizannAha vAllabhyabuddhilAbhaujo-jAtirUpakulazrutaiH / dantivanmadamattAnAM, vAraNaM mArdavAGkazam // 61 // vyAkhyA-vAllabhyAyaiH karaNabhRtayoM madastena mattAnAM 'dantibad' dantinAmiva 'vAraNaM' nivAraka mArdavamevAzaM mArdavAkuzam // mRdutA sarvabhUtAnAM, maitrIbhAvasamudbhavA / mAtRbhUtA hi dharmasya, vikarmamalamArjanI / / 62 // vyAkhyA-'mRdutA' mRdutvaM 'sarvabhUtAnAM' sarvajantUnAM maitrIbhAvasya samudbhavo yasyAH sA maitrIbhAvasamudbhavA, ataeva For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatatvasaM0 prakaraNam svopana vRttiH / // 20 // KMANAKARACTER | 'mAtRbhRtA' jananI [kalpA] dharmasya. 'vikarmamalamArjanI' viruddhakarmamalazodhinIti sambandhaH / / 62 / / RjutAM zlokadvayenAha-18 mokSatatve mAyAsadarpasarpiNyAH, prasarpiNyA jightsyaa| nirviSIkaraNe tasyA, RjutA damanauSadhI // 63 // dazavidhavyAkhyA-'mAyA' nikRtiH, saiva sadarpasarpiNI, tasyAH 'prasarpiNyA:' prasarpaNazIlAyAH, kayA ? 'jighatsayA' attami 18yatidharmaccha yA ! 'nirvipIkaraNe' nirviSatAsampAdane tasyA, 'RjutA' prAJjalatA [saralatA] damanauSadhIti / / 63 / / nirUpaNam / RjutA jantujAtAnAM, kssaaykssnnaatmikaa| nikaSo dharmahamno'sau, bhUmirmokSasya sammatA // 64 // ____ vyAkhyA-asAdhRjutA 'jantujAtAnAM tatsamUhAnAM kaSAyakapaNAtmikA-tadvinAzAtmikA / 'nikapaH' kaSapaTTako 'dharma: hemnaH' puNyasuvarNasya / 'bhUmi' utpattibhUrmokSasya sammateti / / 64 // zlokatrayeNa saMyamamupazlokayativarddhamAnamalaM vyAlaM, vetAlaM lalitolvaNam / tADayattoSadaNDena, lobhADhU bhAvabhISaNam // 65 // ___vyAkhyA-'varddhamAna' vRddhimantaM 'alaM' atyartha 'vyAlaM' duSTaM 'vetAlaM' pizAcaM 'lalitolvaNaM' ceSTitotkaTaM 'tADayet' trAsayeta toSa eva daNDastena, kinAmakaM vetAlaM ? 'lobhAI"lomanAmakaM 'bhAvabhISaNaM svabhAvabhayAnakam / / 65 // saMyamo nayanaipuNya-nidAnaM tadbhavA guNAH / taivibhUtiH prabhUtA syA-ttasyA maGgalamAlikA // 66 // ___ vyAkhyA-'saMyamaH' saMyatatvaM 'nayanaipuNyanidAna' nyAyaprAviNyakAraNaM / tadbhavA' nayanaipuNyodbhavA guNA:-guruzuzrUSAdayaH, tairguNairvibhUtiH 'prabhUtA' bahvI syAt , tasyA-vibhUteH sakAzAn 'maGgalamAlikA' niHzreyasaparamparA // 66 // KOCHACLOSE% // 20 // CE For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir ASHOGXXBA menAvAkkAyadaNDAnAM, kaSAyANAM ca dharSaNAt / akSANAmAtravANAM ca, saMvRttyA saMyamaH smRtH||67|| vyAkhyA-manovAkkAyetyAditRtIyazlokena saMyamasya saptadazabhedatvamabhihitamiti // 67 // atha zaucaM zlokadvayenAhahiMsA pizAcikA pApA, stpthprtipnthinii| tasyA dayAsamudbhutaM, zaucamucchedanakSamam // 68 // vyAkhyA-hiMsaiva pizAcikA, pApA pApahetutvAt 'matpathapratipanthinI' sanmArgavirodhinI, tasyA-hiMsApizAcikAyA [ 'dayAsamudbhUna' ] dayAjanitaM zaucamucchedanakSamamiti / / 68 // bhAvazuddhibhavaM zaucaM, pApapaGkapramArjakam / dharmakarmakaraM samya-gAtmanairmalyakArakam / / 69 // vyAkhyA-'bhAvazuddhi Azaya zuddhiH, tadbhavaM 'zaucaM zucitvaM pApamalavizuddhijanaka-dharmakRtyavidhAyakaM samyagyathA bhakatyevamAtmano-jIvasya 'narmalyaM pavitratA, tatkArakamini // 69 // satyaM zlokadvayenAhamanovalmikamadhyasthAM, bhImAM mithyaabhujnggmiim|stymntrenn santrAsya,lAta zreyo'bhidhaM nidhim / 70 / vyAkhyA-'manaH' antaHkaraNaM, tadeva valmIkastanmadhyasthAM 'bhImA' raudrAM, midhyaiva bhujaGgamI, tAM, satyameva mantrastena santrAsya 'lAta'gRhIta zreyo'bhidhaM-tadabhidhAnaM 'nidhi' nidhAnam // 70 // satyaM viddhi samRddhInAM, hetubhUtaM hitAtmakam / dharmanirmANakarmaNo, guNaratnaugharohaNam // 71 // vyAkhyA- 'satya' nRtaM 'viddhi' jAnIhi 'samRddhInAM zriyAM 'hetubhRtaM' [kAraNabhRtaM, kiMviziSTaM ? 'hitAtmaka'] hitasvarUpaM, %ACHCHEk4%95%ERCICS % - ) For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandie javatavasaM0 prakaraNam svopajJavRttiH / // 21 // dharmasya ['nirmANakarmaNo'] niSpAdanakarmaNo bhUmiH, guNA-jJAnAdayasta eva ratnAni, tadoghasya 'rohaNaM' rohaNagirimiti // 71 // | mokSatacce zlokadvayena tyAgamAha dazavidhaadattaM duHkhasandoha-dohadaM duSTadaMSTriNam / taM tyAgazarabho bhIma, bhraMzayedrabhasAda bhRzam // 72 // 18 yatidharmavyAkhyA-'adatta' cauyaM duHkhasandohadohadaM-duHkhasaGghAtAnAM poSakatvena dohadaM / duSTadaMSTriNaM-duSTakesariNaM, taM 'bhIma' raudraM varNanam / tyAga eva zarabhaH, sa 'bhRzaM' atyartha 'rabhasAda' autsukyAd bhraMzayediti / / 72 // mahAmohajayastyAgA-tadbhavaM jJAnamuttamam / tasmAdakSayamokSaH syA-tsadAnandamahodayaH // 73 // __ vyAkhyA-mahAmohasya 'jayaH' parAjayaH 'tyAgAt' lobhaparihArAt / 'tadbhava' tajjayabhavaM jJAnamuttamaM, tacca kevalalakSaNaM, tasmAdakSayo mokSaH syAt 'sadAnandamahodayaH' satatAnandamaya iti / / 73 / / samprati brahmavataM zlokacatuSTayenAha kAmaM kAmo mahAbhImo, graho'yaM duravagrahaH / brahmavatAbhicAreNa, taduccATanamAcaret // 74 // ___vyAkhyA-'kAma' atyartha 'kAmaH' kandapoM 'mahAbhImo' mahAraudro graho'yaM duskhagraho-duHkhenAvagRhyata ityarthaH, brahmavratamevAbhicAro-mantraprayogastena taduccATanaM' kAmagrahoccATanamAcarediti / / 74 / / zIlaM sarvaguNApIlaM, nirmalaM malamArjanam / maGgalyamAlikAmUla-muzanti guNazAlinaH // 75 // vyAkhyA-'zIla' brahmavrataM 'sarvaguNApIlaM' sarvaguNottaMsaM 'nirmala' svayaM pavitramanyeSAM ca malamArjakaM 'maGgalyamAlikAmUlaM' // 21 // kAmaH' kandapoM mahATanamAcarediti / / 74 / CROSOCIA zAnti guNazAlinaH For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalyANaparamparAkAraNaM 'uzanti' bhASante guNazAlina iti // 75 // karaNatrayaNa yogai-mnovaakaaysjnyitaiH| AhArAdikasajJAbhi-rindriyaiH shrvnnaadibhiH|| 76 // pRthvyAdinavabhirjIvai-rajIvadazamaistathA |kssaantyaadidhrmerdshbhiH,sngkhyaa zailAGgikI bhvet|77| [yugmam ] vyAkhyA karaNatrayeNa karaNakAraNAnumatirUpeNa yogaimanovAkAyasajJitaiH AhArAdikasajJAbhizcatasRbhirindriyaiH zravaNAdibhiH // 76 / / pRthivyaptejovAyuvanaspatidvitricatuSpazcendriyarUpairnavabhirjIvaiH pudgalAdyajIvadazamaH, kSAntyAdibhidhamaH saGkhyA aSTAdazamahasrapramANA 'zailAGgikI' zIlAGganiSpannA bhavet , tathAhi-kasmiMzcitpaTTakAdAvauttarAdharyeNa tri-tri] catu:paJca-daza dazamaGkhye mUlapadakalApe likhite mati bhaGgakA utthApyante, na karomi manasA AhArasajJAviprahINaH zrotrendriya saMvRtaH pRthvImAyArambha zAntiyuktaH sannitye[va] mekaM zIlAGgaM bhavati, pUrvoktAlApakena krameNa mArdavAdipadasaMyoge zeSANi nava zIlAGgAni bhavanti, etA ne ca sarvasaGkhyayA zIlAGgAni daza prathamajIvabhedena labdhAni, evamajIvaparyantaiH zeSernavabhiH pratyeka daza daza labdhAni, piNDitAni ca zataM bhavanti / etacchataM zrotrendriyeNa labdhaM, zepairapi catubhirindriyaiH pratyekaM zataM zataM prApta jAtAni paJcazatAni, eSA pazcazatI prAptA pratyekaM catasRbhiH sajJAbhirjAtaM sahasradvayaM, etaccAsAditaM manovAkAyaiH pRthakpRthagevaM jAtAH SaTsahasrAH, ete SaDapi sahasrA labdhAH pratyeka karaNatrayeNa, evaM ca sajajJe zelAnikI saGkhyA aSTAdazasahasrANIti / / 77 / / zlokadvayena nissaGgatAmAha likhite pani bhaGgako pannA bhavet, tabAhI pragalAyajI ACCANDICROCARECRUIRECOR For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kasiassagarsur Gyarmandie svatacasaM0 prakaraNam svopajJavRttiH / mokSatattve dazavidhayatidharmasvarUpam / // 22 // %ARHARASH mUrchAbdhau majatAM bhIme, vAJchAvIciSu muhyatAm / nissaGgatAtarI sArA, taduttaraNakAraNam / / 78 // vyAkhyAH-mRcchaivAbdhi bdhistatra 'bhIme' bhayAnake 'majatAM tadantarbuDatA 'vAJchA' aparAparaspRhAsta eva 'vIcayaH' kallolAstAmu muhyatAM nissaGgatA' nirmamatA, saiva 'tarI' nauH 'sArA' pradhAnA 'tattaraNa kAraNaM' mUrNivAttaraNaheturityarthaH / / nissaGgatA dhRtermUlaM, tato dhyAnaM sudhaatmkm| tasmAjjJAnamanantaM syA-ttatsiddhau srvsiddhyH||79|| vyAkhyA-'nissaGgatA' nirabhiSvaGgatA 'dhRteH' santoSasya 'mUlaM' kAraNa / 'tato' dhRteH sakAzAt 'dhyAna' dharmadhyAnaM zukladhyAnaM vA 'sudhAtmakaM' amRtAtmakaM / 'tasmAt' dhyAnAt 'jAna' kevalajJAnamanantaM jJeyAnantatvena akSayatvena vA syAt / tasmAdanantajJAnasya 'siddhau' niSpattI sarvasiddhayo niHzreyasAdhavAptirUpAH syuriti / / 79 // nissaGgatA ca tapovizeSa vinA na syAdataH zlokacatuSTayena tapovizeSamAhakarmAjIrNamalaM mUlA-dunmUlayati nirmlH| tapovaizvAnaracarNa-stUrNamevati nizcitam // 8 // vyAkhyA-karma jJAnAvaraNAdi, tadeva saMsAraM mithyAtvAdibhiH kAraNaissaJcIyamAnatvAdajIrNamalamtaM 'mUlAt' samUlaM 'unmUla. yati' apanayati 'nirmalo' nirdoSastapa eva vaizvAnaracUrNa-stattadravyasaMyogaH 'tUrNameva' zIghrameveti nizcitaM zrItIrthanAthAdibhiH / / vAmanaHkAyasaMzuddhayA, krodhAhakAravarjanAt / vivekAyattacittAnAM, sarvakarmAntakaM tapaH / / 81 // vyAkhyA-vAnamanaHkAyasaMzuddhyA-etatrayapavitratayA yatkrodhAhakAravarjanaM, tasmAdvivekAyattacittAnAM-tadadhInamAnasAnAM For Private And Personal use only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie OMOM-% A SOCIRCRACK sarvakarmAntakaM tapa iti // 81 // stokohaarniraahaar-vRttisngkepliintaaH| kAryaklezarasatyAgau, SoDhA bAhyamidaM tpH|| 82 // ___vyAkhyA-stokAhArAdibhiH prakAraiH poDhA bAhyamitarairapi pratIyamAnatvAdidaM tapaH, tatra stokAhAra-UnodaratA, sa ca dvividho-dravyato bhAvataca, dravyatastvanekapA dvAtriMzatkavalamAnapUrNAhArApekSayA ekAdikavalanyUnAhAragrahaNataH syAt / bhAvataH punaH kssaaytyaagH[1]| nirAhAraH punarAhArAmAvaH, sa ca dvividho-yAvatkathikaH stokakAlInazca, yAvatkathiko'pi vidhA-pAdapopagamanamiGginImaraNaM bhaktaparikSA ceti, tatrAdyaM sarvathA parispandavarjitaM niSpratikarma caturvidhAhAratyAganiSpana ca / dvitIyamapi tathaiva, navaraM-iGgita niyamita]deze sakramaNAdyaparihAravat / tRtIyaM ca sapratikarma trividhacaturvidhAhAratyAganiSpannaM vA / stokakAlInaH punshcturthbhktaadissnnmaasaantH[2]| vRttisaGkepastu vRttebhikSAcaryAyAH sopaNamalpatAkaraNaM vRttisakSepazcaturddhA karaNaM dravyAdibhedAt , tatra dravyataH salepamalepaM vA mayA grAhyamityAdi, evaM kSetrataH svagrAme paragrAme vA etAvatsu gRheSu yallapsyata ityAdi, evaM kAlataH pUrvAnhe madhyAnhe'parAnhe vA, bhAvataH punaruvakSiptameva vA nikSiptameva vA gAyato vA rudato vA yallapsyata ityAdi 3 / lInatA caturvidhA-indriyakaSAyayogaviviktacaryAmedAta , tatrendriyakaSAyayogAH pratItAH, viviktacaryA tu strIpazupaNDa kakRzIlavarjitaniravadyAzrayAzrayaNaM 4 / kAyaklezo-vIrAsanotkaTikAsanagodohikAsanAdizItavAtAtapasahanazirolocAdiranekavidhaH 5 / rasatyAgastu dravyato rasAnAM dugdhadadhighRtAdInAM sarveSAmanyatareSAM vA, bhAvataH zAntarasavarja zrRGgArAdInAM vA 'tyAgaH tyajanam [6] // 82 // Kera' For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra navataccasaM 0 prakaraNam svopajJa vRttiH / // 23 // www.kobatirth.org prAyazcittaM vinItatvaM vaiyAvRttyaM zrutAdaraH / dhyAnaM saMhananotsargaH, SoDhetyAbhyantaraM tapaH // 83 // vyAkhyA- prAyazcinaprabhRtibhirbhedairityevaM 'poTA' padmakAramAbhyantaraM - antaHkapAyakapaNAt tapaH / (1 - ) tatra prAyazcittaM dazadhA - AlocanepratikramaNaMmizra vivekotsarga tarpa cheda mUlA navasthApyatApArAJcikeMmedAt / tatra AlocanaM guroH purataH svaduzva4ritaprakAzanaM 1 / tathA pratIpaM kramaNaM pratikramaNaM - aticArAnnivRtya guNeSveva gamanaM 2 / mizraM - AlocanapratikramaNarUpamubhayaM 3 | vivekaH - aneSaNIyabhaktAdityAgaH 4 / vyutsargaH - kAyotsargaH 5 / tapastu nirvikRtikAdi 6 / chedaH - tapasA durdamAdeH sAdho rahorAtra paJcakAdinA krameNa zramaNaparyAyacchedanaM 7 mUlaM AkuyyA prANAtipAtAdiSu mahAvratAnAM mUlata ArohaNaM 8 / anavasthApyatA- duSTatarapariNAmasyAkRtatapovizeSasya vratAnAmAropaNaM, etacca prAyazcittaM vihitasAdharmiketara sambadhikSullakAdistainyasya pUrvokta madhyAtkasyApi dattahastAdiprahArasya sAdhoH syAt 9 / pArAJcikamiti, pAraM antaM prAyazcittAnAM tata utkRSTataraprAyazcittAbhAvAdaparAdhAnAM vA aJcati-gacchatItyevaM zIlaM pArAzci tadeva pArAzcikaM, etatprAyazcittaM tu liGgidhAte liGginIpratisevAyAM tIrthakarAgamAzAtanAyAM ca SaNmAsebhyaH prabhRti dvAdazavarSANi yAvadavadhUtaveSasya pracchannagRhItasAdhuliGgasya syAt 10 / (2) vinItatvaM vinayavattvaM vinayazca saptadhA - jJAnadarzana cAritra manovAkkAyopacArabhedAt / tatrAdyo matyAdInAM zraddhAnabhaktibahumAnatadRSTArtha bhAvanAvidhigrahaNAbhyAM (2) svarUpaH 1 / dvitIyastu samyagdarzana guNAdhikeSu zuzrUSA'nAzAtanAbhedAt dvividhaH, tatra zuzrUSAvinayo dazadhA tadyathA-satkAraH abhyutthAnaM sanmAnaH AsanAbhigrahaH AsanAnupredAnaM kRrtikarma aJjaligrahaH AgacchadabhirgamanaM sthite paryupAsanA gacchedanutrajanaM ceti / ete dazApi bhedAH prasiddhA eva / anAzAtanAvinayastu For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mokSatatve dvividhasya tapasa: svarUpam / // 23 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcadazadhA, tadyathA-jina dharma-sUri-vAca-sthevira-kula-gaNa-saGgha-sAmbhogika kriyA-jJAnapaJcakaM [ca] / eteSAmanAzAtanA / 3cAritravinayastu sAmAyikAdicAritrANAM zraddhAnakaraNaprarUpaNAni / manovAkAyavinayastu AcAryAdiSu akuzalAnAM cittAdInAM sadA nirodhaH kuzalAnAM tu punarudIraNeti / upacAravinayastu saptadhA-abhyAsAsanaM 1, chando'nuvartanaM 2, kRtapratikRtiH 3, kAritanimittakaraNaM 4, duHkhArtagaveSaNaM 5, dezakAlajJAnaM 6, sarvatrAnumatizca 7, ete saptApi bhedA vinayasya pratItA eva, navaraMkAritanimittakaraNaM samyagarthapadasya dApitasya vizeSeNa vinaye vRttistadarthAnuSThAnaM ca / (3)-cayAvRtyaM ca dazadhA-AcAryopAdhyAyasthaviratapasviglonazaikSakasAdharmikakulaMgaNesA bhedAt / (4) zrutAdara:-zrutaprayatnaH, sa ca vaacnaaprcchnaapraavrtnaasnuprekssaadhrmkthaavissyH| (5)-dhyAna-antarmuhUrttamAtraM cittaikAgratA, taccAraudradharmazuklabhedAcaturdA, tatrAdyayorbhavahetutvAditarayozca muktinimittatvAditare evaM tpH| (6) saMhananotsargastu saMhananasya-zarIrasya upalakSaNatvAditareSAmapi gaNopadhyAhArANAM dravyata utsargaH, evaM cAsau dravyataH saMhananotsargazcaturdhA, bhAvatastu nAnAvidhaH, kopAdityAgarUpatvAdasya // 83 / / sapratipakSakSAntyAdidazavidhayatidharmapratipAdanena samarthitaM 'kSAntyAdiguNayuktAnA'miti 'jJAninA'mityAdyAtanvannAhamatiH zrutaM parokSAkhyaM, pratyakSamavadhirmanaH / kevalaM ceti vijJeyaM, jJAnaM paJcavidhaM budhaiH // 84 // vyAkhyA-'mati:' matijJAnaM 'zrutaM' zrutajJAnaM, etadvayamapi 'parokSAkhyaM parokSasajhaM, pratyakSaM punaH padekadeze padasamudAyopacArAt ['avadhiH'] avadhijJAnaM 'manaH' manaHparyAyajJAnaM 'kevalaM' kevalajJAnaM cetyevaM jJeyaM jJAnaM pazcavidhaM budhairiti // 84 // 4 aSTapaJcAzattamavRsyAdyaM padaM, samprati tatrasthameva / ACCALCARRECASAR A For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mokSatatve jJAnapazcakasvarUpam / navatattvasaMga samprati matizrutayormedAnAhaprakaraNam kA sadyojA vinayotpannA, karmajA pAriNAmikI / matizcaturvidhA siddhA, caturdazavidhaM zrutam // 85 // svopaja- ___vyAkhyA-'sadyojA' autpattikI 'vinayotpannA' vainayikI 'karmajA' abhyAsasambhavA 'pAriNAmikI' bhaviSyadarthasaMvAvRttiH / dinI, tadevaM matizcaturvidhA siddhaa| eSA caturvidhA'pi matirazrutanissRtA, zrutasaMskArAnapekSatvAt / yazca zrutanissRtaM matijJAnaM tadaSTAviMzatividhaM, yataH-prathamaM tAvanmatijJAnaM avgrhhaa'paaydhaarnnaamedaacturdaa| tatrAvagraho dvidhA-vyaJjanAvagraho'rthAvagrahazca / // 24 // tatra vyaJjanAvagrahazcakSurmanovarjAnAmindriyANAM svaviSayadravyaiH saha sambandhastenAsau caturvidha eva / arthAvagrahastu 'kimapIdaM' ityetAvanmAtro manaHSaSThaH paJcabhirindriyairvastvavabodhastatazcaivamasau poDhA / IhAdayo'pi pratyeka manaHSaSThendriyapaJcakasambhavatvAtyoDheva, kimayaM sthANuH puruSo vA ? ityAdivastudharmAnveSaNAtmakaM jJAnaceSTanamIhA / 'puruSa evAyaM' iti vastuvyavasAyAtmako nizcayo'pAyaH, nizcitasyAvicyutismRtivAsanAtmikAbhiravasthAttirdhAraNaM dhAraNA / eSA cASTAviMzatiH bahu-bahuvidha-kSipraiaMnissRta-asandigdhe-(vaiH sapratipadizabhirguNitAni jAtAni SaTtriMzAni trINi zatAni, azrutanissRtabuddhicatuSTayanikSepAca matitrAnabhedAnAM tAnyeva catvAriMzAni trINi zatAni bhavanti / zrutaM-zrutajJAnaM caturdazavidhaM sapatipakSAkSarasaJjhisamyaksAdisaparyavasitagamikAGgapraviSTabhedebhyaH / tatrAkSarazrutaM trividhaM sajA-vyaJjana-labdhimedAt / tatra saJjJA'kSaraM lekhyalipirUpaM, vyaJjanAkSaraM bhASAvargaNA, tadetadvitIyamajJAnAtmakamapi zrutakAraNatvAdupacAreNa zrutaM, labdhyakSaraM tu shrvnnaadrthprtyaaynaaho'kssroplbdhiH| anakSarazrutaM nakhacchoTikAdi / saJcizrutaM samanaskasya manassahAyarindriyajenitamamilApa CAKES %95 %25 // 24 // % For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2-4 plAvitAhaNaM / tadeva manorahitendriyajabhasanizrutamamanaskasya / samyakazrutaM-arhatpraNItaM / itaradasamyagdRSTistadeva mithyAzrutaM, anyathA'vabodhAt / sAdizrutaM-jJAnAtmakaM samyagdRSTerajJAnAtmakaM vA samyaktvayatasya mithyAdRSTeH, alabdhapUrvasamyaktvasya tu tadevAnAdizrutaM / saparyavasitaM bhavyAnAM, kevalotpattau dhruvaM paryavasAnAta , aparyavasitamabhavyAnAM, kevalAnutpAdAda / bhinne'rthajAte yatsadRzAkSarAlApaM tadgamikaM, asadRzaM tvagamikaM / aGgapraviSTaM-AcArAgAdInyaGgAni, tatpraviSTa, zeSaM prakImArNakAdyanaGgapraviSTamiti caturdazadhA zrutajJAnamiti / / 85 / / uktaM matizrutalakSaNaM parokSaM, adhunA'vadhimanaH kevalalakSaNaM pratyakSaM vyAcikhyAsurAhahai anekadhA'vadhiH sajJi-manasA vedanaM punH| manaHparyAyavijJAnaM, kevalaM sarvabhAvavit / / 86 // ___ vyAkhyA-'anekadhA' anekaprakAraM 'avadhiH' avadhijJAnaM, tadyathA-anugAmi ananugAmi avasthitaM anavasthitaM hIyamAnaka pravarddhamAnakaM / tatrAnugAmi-yadezAntaragatamapi jJAninamanugacchati, yattu taddezasthasyaiva bhavati, sthAnasthadIpavat , dezAntaragatasya svapaiti, tadananugAmi / avasthitaM yadapratipAti, anavasthitaM yatpratipatati / hIyamAnakaM yajaghanyenAGgulAsaGkhyeyabhAgAdiviSayamutkarSeNa sarvalokaviSayamutpadya punaH saGklezavazAtkrameNa hAni viSayasaGkocAtmikAM yAti yAvadaGgulAsaGkhyeyabhAgaH, yena tvalokasya pradezo'pi dRSTastasya na hIyate, barddhamAnakaM yadalAsaGkhyeyabhAgAdiviSayamutpadya punarvRddhiM viSayavistaraNAtmikAM yAti yAvadaloke kalpanayA lokapramANAnyasaGkhyeyAni khaNDAnIti paDvidhamavadhijJAnaM / yadvA saGkhyAtItabhedaM, tadviSayasya jaghanyotkRSTamadhyamabhedairasaGkhyatvAt / sajJimanasA 'vedanaM' paricchedanaM punarmanaHparyAyavijJAnaM, * RECTREk For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatatvasaM0 prakaraNam svopajJavRttiH / hai mokSatattve cAritrapaJcakasvarUpam / // 25 // OMOMOMICRACK | tadvidhA Rjumati-vipulamatibhedAt , tatra RjumaterarddhatRtIyAGgulahIno manuSyalokaviSayaH, sa eva vipulamateH sampUrNaH / 'kevalaM' kevalajJAnaM sarvabhAvavit-lokAlokaprakAzakamiti // 86 // jJAnaM ca cAritrasahitaM mokSAya syAditi pazcadhA cAritramAhasAmAyika tathA chedo-pasthApyaM pArihArikam / sUkSmalobhaM yathAkhyAtaM, cAritramiti paJcadhA // 8 // - vyAkhyA-sAmAyikAdibhirbhadairityevaM paJcadhA cAritramiti smbndhH| tatra sAmAyikaM pUrvoktazabdArtha dvividha-itvaraM yAvatkathikaM ca, tatra svalpakAlamitvaraM, tacca bharatarAvateSu prathamapazcimatIrtheSvanAropitamahAvratasya zikSakasya vijJeyaM, yAvaskathikaM tu yAvajIvikaM, tacca madhyamajinavidehatIrthAntargatasAdhUnAmavaseyaM, teSAmupasthApanAyA abhAvAt / chedopasthAppamiti chedena-pUrvaparyAyanirodhenopasthApyaH-ziSyasta dyogAcAritramapyupasthApyaM, etacca mahAvratAnAM punarAropaNamucyate, tacca dvidhAsAticAramanaticAraM ca, tatrAnaticAraM yaditvarasAmAyikasya zikSakasyAropyate tIrthAntarasakrAntI vA, yathA pArzvanAthatIrthAdurddhamAnasvAmitIrtha saGkrAmataH kezigaNadharasya pazcayAmadharmaprAptAviti, sAticAraM tu mUlaguNaghAtino yatpunarapi vratAropaNamiti / pArihArikamiti parihArastapovizeSastatprayojanaM cAritraM pArihArika, tadapi dvividha-nirvizamAnakaM nirviSTakAyika ca, tatra nirvizamAnakAstadAsevakAstadavyatirekAttadapi cAritraM nirvizamAnakamiti, AsevitavivakSitacAritrakAyAstu nirviSTakAyAsta eva nirviSTakAyikAstadavyatirekAcAritramapi nirviSTakAyikamiti ! tacca cAritraM tRtIyaM navabhissAdhubhiH kartavyaM, tathAhi-tanmadhyAccatvAra: pArihArikA bhavanti, apare tu tadvaiyAvRtya karAzcatvAra evAnupArihArikAH, ekaH punaH For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasthito vAcanAcAryo-gurubhUta ityarthaH / tatra pArihArikANAmayaM parihArastridhA jaghanya madhyamotkRSTabhedAt zItoSNa varSAkAleSu pratyeka meSa trividho'pi syAt / tatra grISme caturtha jaghanyaM SaSThaM madhyamamaSTamamutkRSTaM zItakAle ca SaSThaM jaghanyamaSTamaM madhyamaM dazamamutkRSTaM varSAkAle punaraSTamaM jaghanyaM dazamaM madhyamaM dvAdazamutkRSTaM, pAraNa ke sarvatrApyAcAmlaM / anyacca saMsRSTAdyAH sapta bhikSUNAM bhikSA bhavanti, tatrAdyayoH saMsRSTAsaMsRSTayoragrahaNameva, paJcasu punaruddhRtAdyAsu grahaNaM, tathA[ tatrA]dhyekayA bhakSamekayA ca pAnakamityevaM dvayorabhigraha iti, yazva kalpasthito ye cAnupArihArikAste pratidinamAcAmlaM kurvante / anyacca pArihArikAH SaNmAsAn yAvatparihAratapaH kRtvA'nupArihArikA bhavanti, anupArihArikAstu SaNmAsAnyAvatpArihArikA bhavanti, kalpasthito'pi SaNmAsikaM tapovizeSaM karoti, zeSAH sarve'pi anupArihArikabhAvaM vrajanti tanmadhyAcca kazcit kalpasthitatvaM, evamidaM tRtIyaM cAritramaSTAdazamAsapramANaM syAt, etaccAritrakalpasamAptau ca jinakalpikatvaM pratipadyante gacchaM vA'nupravizanti, anyaccedaM pratipadyamAnA jinasya jinopAsakasya vA pArzve pratipadyante, nAnyasya / sUkSmalobhamiti kiDDIkRtasaMjvalanalobhAMza mityarthaH / etacca dvidhA - zuddhyamAnakaM klizyamAnakaM ca tatrAdyaM kSapakopazamazreNidvayamArohataH syAt, dvitIyaM tUpazamazreNitaH pracyavamAnasyeti / yathAkhyAtamiti yathA yena prakAreNAkapAyatayA AkhyAtaM - uktaM jinaistathaiva yattadyathAkhyAtaM, etaccopazAntakSINamohasayogAyogAnAmeva syAt // 87 // cAritraM ca bhAvanAvata evaM nirmalaM syAditi dvAdaza bhAvanA nAmatastAvadAhaanityAM'trANaM saMsArA-nyatvaikyasvasaMvarAH / nirjarA'zucilokakSI - bodherdurlabhata bhave For Private And Personal Use Only // 88 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNam svopajJa 169 navatatvasaM04A svAkhyAtA ca dharmasya, praNItasya jineshvraiH| bhAvanIyA bhavodvignai-rimA dvAdaza bhaavnaaH||89||15 mokSatattve vyAkhyA-anityAdyA imA dvAdaza bhAvanA bhavodvignairbhavya vanIyA iti sambandhaH / / 88-89 // dvAdazatatra kramaprAptAM prathamamanityabhAvanAmAha bhAvanAvRttiH / 18) anityAH prItayo bhogA, yauvanaM jIvitaM dhanam / svAmI sambandhino bhRtyA, bhAvyametanmuharmuhaH ||90||niruupnnm / // 26 // vyAkhyA-'anityA pratikSaNabhaGgarAH 'prItayaH snehA 'bhogA' vilAsA 'yauvana tAruNyaM 'jIvita AyuH dhana' sva'svAmI' prabhuH 'sambandhino' bAndhavA 'bhRtyAH' sevakAH 'bhAvyaM' bhAvanIyaM muhurmuhuretaditi // 90 // dvitIyAmatrANabhAvanAmAhatrANaM vinA vinazyanti, devendraashckrvrtinH| kA kathetaralokAnAM, kAlakroDanivAsinAm // 91 // vyAkhyA-'trANaM' zaraNaM vinA 'vinazyanti' vipadyante, ke ? 'devendrAH' surendrAH 'cakravarttinaH' SaTkhaNDapRthivIzvarAH, * tataH kA kathA ? na kApItyarthaH 'itaralokAnAM' zeSalokAnAM 'kAlakroDanivAsinA' mRtyutsaGgasthAyinAmiti // 91 // samprati saMsArabhAvanAmAhajananI jAyate jAyA, zatrumitraM pitA sutaH / zvapaco'pi dvijatvena, saMsAre karmayogataH // 92 // vyAkhyA-mAtA kAntA kAntA ca mAtA, zatrumitraM mitraM ca zatruH, pitA putraH putrazca pitA, cANDAlo brAhmaNaH brAhmaNazca cANDAlaH, iti saMsaraNa saMsAre karmavazAdbhavatIti / / 92 // anyatvabhAvanAmAha // 26 // SANCHAR ACHOCALACHER - - For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhinno dehAditaHprANI, puNyApuNyopabhogavAn / yasya yatkarma tattena, bhogyameveti bhAvyatAm // 93 // ____ vyAkhyA-'bhinnaH' pRthak zarIrAdeH prANI 'puNyApuNyopabhogavAn' zubhAzubhakarmopabhogakayutaH, tato'yaM tAtparyArthaHyasya prANino yatkarma zubhamazubhaM vA, tattena bhogyameveti 'bhAvyatA' paribhAvyatAmiti // 93 / / ekatvabhAvanAmAhana pazcAtkazcidAyAto, nAgre ko'pi gamiSyati / puNyapApaM puraskRtya, bhogyamekAkinA phalam // 14 // vyAkhyA-na pazcAtpUrvabhavAtkazcitsahA''yAto 'nAgre purataH ko'pi saha gamiSyati, kevalaM 'puNyapApe' zubhAzubhakarmaNI 'puraskRtya' purassare kRtvA 'bhogya' anubhavanIyaM, tayoH 'ekAkinA' asahAyena phalamiti / / 94 / / sampratyeka zlokenAzrava-saMvara-nirjarA-bhAvanAtrayamAhanavAnAM karmaNAM bandhA-dAzrave tdsnggrhaat| saMvare nirjarAyAM ca, yateta matimAnsadA // 95 // vyAkhyA-'navAnAM' abhinavAnAM karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM 'bandhAt' prakRtyAdibhiH saGgrahAd 'Azrave' AzravabhAvanAyAM, teSAM karmaNAM 'asaGgrahAta' asambandhAta 'saMvare saMvaramAvanAyAM, pUrvabaddhakarmakSapaNAca 'nijerAyAM' nirjagabhAvanAyAM sadA matimAn yateteti / / 95 // athAzucitvabhAvanAmAhaantarmalaghaTasyeva, bahiH prakSAlanAdibhiH / na syAdasya zarIrasya, zucitvaM bAhyazaucataH // 96 // vyAkhyA-yathA'ntarmalaghaTasya bahiH prakSAlanAdibhiHzucitvaM na syAdevamasya zarIrasya bAhyazaucataH snAnAdestama syAditi For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navatattvasaM0 prakaraNam svopajJavRttiH / // 27 // ROCHAKAREENA atha zlokadvayena lokekSAbhAvanAmAha | mokSatacce loko vaishaakhsNsthaan-kttiikrnraakRtiH| tanustyAnAnilAdhAra-stanustyAnArNavasthitiH // 97 // | bhAvanAvyAkhyA-lokazcaturdazarajvAtmakA, kIdRzo ?, vaizAkhasaMsthAnakaTIkaranarAkRtiH, yAdRzo vaizAkhasthAnakasthaH kaTI nirUpaNam / dattahastadvayazca puruSaH syAttAdRgAkAra ityarthaH / 'tanustyAnAnilAdhAra' tanuvAtaghanavAtAzritaH, tanustyAnArNavasthitiH-tanadadhinodadhikRtAvasthAna ityarthaH / / 97 // sa punaH saptadhA'dhastA-nmadhye nAnAvidhAspadaH / Urddha paJcadazoddezaH, ssdddhrmaadivyvsthitH||98|| vyAkhyA--'sa' punarlokaH pUrvoktasvarUpo'dhastAd ratnaprabhA-zarkarAprabhA-vAlukAprabhA-dhUmaprabhA-paGkaprabhA-tamaHprabhAtamastamaHprabhAbhedaiH 'saptadhA' saptavidhaH, madhye nAnAvidhAspado-naga-nada-nadI dvIpa vijayAdyAmpada ityarthaH / Urddha pazcadazoddezastadyathA-saudharmaH IzAnaH sanatkumAra: mAhendraH brahmalokaH lAntakaH zukraH sahasrAra: AnataH prANataH AraNaH acyutaH 12 navaveyakANi 13 pazcAnuttaravimAnAni 14 paramapadaM 15 ceti / SaDdharmAdivyavasthita iti SabhirdharmAdibhirdharmAstikAyAdibhirvyavasthitaH, te ca vyavasthitA yatra sa tatheti // 98 / samprati bodherdurlabhatvalakSaNAM bhAvanAmAha-- bhave'tidurlabhAM labdhvA, sAmagrI nRbhavAdikAm / kathaM sA nIyate ? dhvaMsaM, saddharmArjanavarjitaiH // 19 // vyAkhyA- 'bhave' saMsAre 'atidurlabhAM' atiduSprApAM labdhvA' prApya 'sAmagrI' kAraNakalApaM, kIdRzIM ?, nRbhavAdikAM IP // 27 // AAROCHACXRENCE 4% For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir 1 ACCO R RECORRECTGCTRESAR manujajanmAdikAM, saddharma:-kSAntyAdistadupArjanaparAmukhaiH pAparateH kathaM sA sAmagrI nIyate ! 'dhvaMsa' vinAzamiti // 99 // uktaM bodherdurlabhatvaM, samprati dharmasvAkhyAtatAmAhabhavAbdhau nipatajantu-jAtapotopamaH sadA / jinadharmaH samAkhyAto, niSkAraNakRpAparaiH // 10 // ___vyAkhyA-saMsArasAgare maJjatAM jIvasaGghAtAnAM sudRDhaH pravahaNAyamAnaH rAgAdijetRbhiH kAraNavarja dayodyataiH kSAntyAdiko dharma upadiSTa iti // 10 // samarthitaM "jJAninA"mityapi vizeSaNaM, samprati "kSINakarmaNA"miti vizeSaNaM samarthayituM yathA jIvo yogyatAmAsAdya karmagrathiM vibhidya samyaktvamApnoti tathA zlokatrayeNa prAhayathApravRttakriyayA, karmabhistanutAM gtH| bhajate yogyatAM jIvo, nadIgrAveva gholanaiH // 101 // vyAkhyA--'yathApravRttakriyayA' yathApravRttakaraNena akAmanirjarAsajhakena karmabhi-rAyurvajJAnAvaraNAdibhiH saptabhiH 'tanutA' almasthititvaM gataH 'bhajate' Azrayate yogyatA, dharma pratIti dRzyaM / 'jIva' praannii| ka iva ke ? nadIgrAveva gholana:8| yathA nadIpASANa itastataH parAvartanaH svayameva viSamo'pi vRttaH syAdevaM jIvo'pi dharmAhaH syAdityarthaH // 101 // hai| vIryAdavyahaM raNe'rINAM, yathA vIro bhinattyalam / apUrvakaraNAjIvaH, karmagranthi tathA dRDhAm // 102 // ___vyAkhyA-iti(?) 'vIryAt' sAmarthyAt 'vyUha' cakraM 'raNe' saGgrAme 'arINAM' zatrUNAM yathA 'vIra' zUraH 'alaM' atyartha | bhinatti, apUrvakaraNAdvitIyAjIvaH ['dRDhA' atinibiDAM]karmagranthi-karmaNAM dhanapariNAma dubhedaM tathA bhinattItyarthaH // 102 / / 0CRECRACROCEKACAE% For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandie mokSatatve smyktvpraaptikrmH| navatatvasaM0 antarmuharttamAtreNa, karaNenAnivRttinA / kRtAntaro labhetAsA-vaupazamikadarzanam // 103 / / prakaraNam vyAkhyA-antarmuharttamAtreNa-tatpramANena karaNena tRtIyena 'anivRttinA' anivRttinAmnA 'kRtAntaro' vihitAntauMsvopanA 4aa hurtikAntarakaraNo 'labheta' prApnuyAd 'asau' jIva aupazanikadarzanaM, aupazamikadarzanaM cAtropalakSaNaM, darzanamohakSayopazame vRttiH / kSayopazamika, tankSaye ca kSAyikaM samyaktvaM prAmotItyarthaH / etadutpattikramazcAyaM-vizeSataH kilAyurvarjAni jJAnAvaraNAdIni maptakarmANi, tiSvantarAyasahitAnyAyAni trINi] triMzatsAgaropamakoTAkoTIpramANAni, nAmagotre tu viNshtisaagropmkottaa||28|| koTIpramANe, mohanIyaM tu saptatisAgaropamakoTAkoTIpramANaM / tatra gambhIratarabhavAmbhodhimadhyavartI kazcijantuH prathamamanA. bhogikena girisaridupalagholanAkalpena yathApravRtta karaNenAyurva rjAni saptApi jJAnAvaraNAdIni karmANi palyopamAsaharUyeyabhAga. gahInasAgaropamakoTAkoTIsthitikAni karoti, tataH anAbhogikena yathApravRttakaraNenAnantaguNavizuddhyA vartamAnaH palyopamA | saGkhyeyabhAgahInamAgaropamakoTAkoTIsthiti kAyA mohanIyakarmalatAyAH karmadali kamantarmuhUrta yAvadvedayitvA apUrvakaraNaM gacchati / atrApUrvANi catvAri karoti-sthitighAtaM rasaghAtaM guNazreNi sthitibandhaM ceti / atrAyAtaca rAgadveSapariNAmarUpaM ghanakarkazaM granthi bhinatti, vibhidya ca granthi anivRttikaraNamantarmuhUrtapramANaM prayAti / anivRttikaraNaM cAnena hetunA bhaNyate, yatotrAyAtaH prANI samyaktvamanavApya na nivarttate / etadanantaraM cAntarakaraNamantarmuhartapramANaM kurute, kRte cAtra sthitidvayaM hai| vidhatte-prathamAmantarakaraNAdadhastanImAntamAhUrtikIyAM dvitIyAM tasmAdevAntarakaraNAvaM / tatra prathamAyAM sthitau mithyAtva dalikavedanAnmithyAdRSTirucyate, antarmuhartena tu tasyAmanubhUtAyAM antarakaraNaprathamasamaya evaM aupazamikasamyagdRSTiH syAt , A % For Private And Personal use only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PRE -34- %EC tadanantaraM ca mithyAtvamizrasamyaktvalakSaNapuJjatrayasambhave mithyAtvamohanIyakSayopazame kSAyopazamikasamyagdRSTistatkSaye ca. kSAyikasamyagdRSTiH syAditi // 103 // tadanantaraM cottarottaraguNaprAdhyA kevalajJAnaM syAditi zlokadvayenAhatataH krameNa samprApya, cAritraM dezasarvataH / prAptottarottaraguNo, vizuddhAdhyavasAyataH // 104 // kSapakazreNimAruhya, mohamunmUlya muultH| ghAtikarmakSayAjjJAnaM, labhate kevalAtmakam // 105 // [ yugmam ] ___ vyAkhyA--'tataH samyaktvaprAyanantaraM 'krameNa' paripATyA 'samprApya' AsAdya, kiM tat ?, cAritraM, kathaM ? dezasarvataH4/ dezataH sarvatazcetyarthaH / jIvaH prAptottarottaraguNasthAnako vizuddhAdhyavasAyebhyaH // 104||ksspkshrenni-pryu[pro] kasvarUpAmAruhya 'moha' mohanIyamunmUlya mRlAdeva 'ghAtikarmakSayAt' jJAnadarzanAvaraNamohAntarAyakSapaNAjjJAnaM kevalAtmakaM labhata iti // 105 // kevalajJAnalAbhAnantaraM yena krameNa muktaH syAttaM kramaM zlokadvayenAha [yugmam ] AntauhartikaM kAlaM, vihRtyAsau jghnytH| pUrvakoTiM ca dezonAM, sthitvotkarSeNa kevalI // 106 // yogAnnidhya kramazaH, kssiinnkrmctussttyH|Rjugtyaa'spRshn gacche-jjJAnAtmA muktimavyayAm // 107 // ____ vyAkhyA-'AntamauhUrtika' antarmuhartapramANaM 'kAlaM' samayaM 'vihRtya' vihAraM kRtvA asau-kevalI 'jaghanyataH' svalpataH, yadvA pUrvasya pramANaM varSANAM saptatiH koTilakSAH SaTpazcAzarasahasrAzca varSakoTInAmanena pUrvapramANena pUrvANAM koTiM 'dezonA' | varSASTakanyUnI, ayamabhiprAya:-aSTAnAM varSANAM madhye vratAdhikAro nAsti, tatpariNAmAbhAvAditi dezonAmityuktaM 'sthitvA' %% %AC For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CHECE% mokSasukhaM | syAdvAda svarUpanirUpaNaM c| navatacasaM04 avasthitiM kRtvA 'utkarSaNa' utkRSTapadena / / 106 // yogAnmanovAkAyAn pUrvoktabAdaramUkSmAdiprakAreNa kramazo 'nirudhya' prakaraNam niSidhya kSINakarmacatuSTayaH' kSapitavedanIyanAmagotrAyulakSaNabhavopagrAhikarmacatuSTayaH 'RjugatyA' RjuzreNyA'spRzan ekasamasvopana yena 'gacched' vrajenmukti 'avyayAM' akSayAmiti / / 107 / / muktasya yatsukhaM syAttadAvedayannAhavRtiH / anantamaparAyatta-manAbAdhamanuttaram / anaupamyaM sukhaM tatra, tasya svAbhAvikaM sadA // 108 // // 29 // ___vyAkhyA-'ananta' antarahitatvAdavyayaM vA 'aparAyatta' svAyattaM, tata eva 'anAbAdha' nirAbAdhaM, anuttaraM taduttarasukhAbhAvAt 'anaupamya' asadRzaM sukhaM paramAnandarUpaM tatra-muktau tasya-muktasya 'svAbhAvika' svabhAvarUpaM sadA, syAdityadhyAhArya miti // 108 // muktisukhaM hi jJAnavataH syAt , jJAnaM na syAdvAdaparibhAvanaM vineti samastabhAvAnAmutpattivyayadhau vyasamarthanena syAdvAdamAvedayannAhasyAdutpattivyayadhauvya-yuktaM vyaktaM svbhaavtH| svarUpaM vizvabhAvAnAM, vizvAbhyantarabhAvinAm // 109 // ___vyAkhyA-syAdityAkhyAtapratirUpakAvyayasya kathaJcitparyAyatvAt 'syAt' kathaJcidutpattivyayadhrauvyayuktaM 'vyaktaM' spaSTa vA 'svabhAvataH svabhAvAt 'svarUpa lakSaNaM 'vizvabhAvAnAM samastavastUnAM 'vizvAmyantarabhAvinAM trailokyodaravartinAmiti // 109 // ___etadevotpattivyayadhrauvyalakSaNatrayaM SaNNAM dharmAstikAyAdInAM pratyekaM zlokapazcakena darzayannAhalokasthityA sadA sthairya, vyayotpattI praashrite| traidhaM vyavasthitaM tasmA-dharmAdharmAstikAyayoH // 110 // ACCIAL ASCHOCOCCAKACE MU // 29 // For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kailassagarsuti Gyanmandie vyAkhyA-'lokasthityA' lokasvabhAvena 'sadA sarvadA 'sthairya sthiratvaM / 'vyayotpattI' vinAzajanmanI punaH parAzrite pudgalAdyAzrite 'dharmAdharmAstikAyayo' dharmAstikAyasyAdharmAstikAyasya ceti, tasmAtprAktanopapacyA 'vaidha' trividhatvaM 'vyavasthitaM' pratiSThitamiti // 11 // vyoma dhruvaM svabhAvena, pudgldrvycaartH| ApUrtutsAraNAbhyAM syA-dutpattivyayadharmakam // 111 // vyAkhyA-'vyoma' AkAzaM 'dhruvaM' nityaM 'svabhAvena' svarUpeNa 'pudgaladravyacArataH' paramAvAdipudgaladravyasaJcArAta 'ApUya'tsAraNAbhyA' ApUraNena apasAraNena vA 'syAdutpattivyayadharmaka' kathaJcidutpattivyayasvarUpamiti // 111 // pudgalaH pudgalatvena, nityshcitrvivrttnH| tadA nRtyA vyayotpattI, traiguNyaM taddhi nizcitam // 112 // ___ vyAkhyA-pudgalaH paramANvAdiH 'pudgalatvena, dravyatvena nityaH, [kiM lakSaNaH pudgalaH ? 'citravivarttana' nAnArUpaparivartana zIlA, yattadonityAbhisambandhAdyadA pudgalacitravivartanastadA tasmin 'gayotpattI' vinAzotpattirUpA vartanA 'nRtyA' nRtyakAriBA keva nartikA samasti, ataeva] citravivartanatvena tasya traiguNyaM, tattasmAtkAraNAt 'hi' sphuTaM 'nizcitaM' nirNItamityarthaH // 112 // 4 jIvo jIvatvamAzritya, nityaH sNsrnnaatmkH| tasmAdeva vyayotpattI, tatastraidhaM pratiSThitam // 113 // ____ vyAkhyA-'jIvaH' prANI jIvatvamAzritya nityaH, kizcAsau 'saMsaraNAtmakaH' cAturgatikasaMsAraparibhramaNazIlaH, tasmAdeva saMsaraNAd vyayotpattI tasya bhAvAtmakasya, tatazcaivaM triguNAtmakatvaM pratiSThitaM-yuktiyuktamityarthaH // 113 // RACateeCREA345544 For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra navatacca saM0 prakaraNam svopajJa vRttiH / // 30 // www.kobatirth.org kAlo dhruvaH parAvartai- rutpattivyayasaGgataH / kSaNAdilakSaNo lakSya - tridhaivaiSa vicakSaNaiH // 114 // vyAkhyA - kAlo 'dhruvaH' sanAtanaH 'parAvarttaH' parAvarttanairutpattivyayamaGgataH kAlaH kIdRk ? 'lakSyo' lakSaNIyaH, kaiH 1 vicakSaNaistridhA - tribhiH prakArairutpatyAdibhireveti, tadevaM sarvabhAvAnAM dharmAstikAyAdInAmutpatti vyayauvyAtmakatve samarthite'nekAntaH siddha eva siddhe cAsminna virodha udbhAvayitavyaH // 114 // etacca syAdvAdatavaM yathAvasthitaM vijJAya na jainAH kvApi vyAmudyantItyAha evaM syAdvAdavettAro, navatattvanirIkSaNAH / sarvArtheSu na muhyanti, saMvedanavicakSaNAH // 115 // vyAkhyA - evaM 'syAdvAdavettAraH' pUrvoktavicAreNa syAdvAdavizAradAH 'navatastranirIkSaNAH' sarvArtheSu paryAlocakAH 'saMvedanavicakSaNAH' prastuta saMvedanAkhyadharmaprakaraNa pravINAH sarvArtheSu heyopAdeyeSu 'na muhyanti' na vyAmohaM kurvanti, heyaM deyatayA upAdeyaM copAdeyatayA jAnantItyarthaH // 115 // sara prakaraNakAraH prakaraNakaraNamanumanyamAna auddhatyaM ca pariharan viduSAmabhyarthanAM karotisaMvedanaM padArthAnAM navAnAmiti varNitam / saMzodhyaM bAlizasyedaM, vidvadbhirmadanugrahAt // 116 // vyAkhyA - padArthAnAM jIvAdInAM 'navAnI' navasaGkhyAnAM 'iti' prAktanaprakAreNa saMvedanaM 'varNitaM' nirUpitaM paraM saMzo dhanIyamityarthaH, bAlizasya vaidheyasya, keH saMzodhyaM 1 vidvadbhiH zrutadharaiH kasmAt ? madanugrahAt - mamopari kRtaprasAdairityarthaH For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir syAdvAdasvarUpa nirUpaNam / // 30 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandie adhunA tatvapratipattiM prati yogyAnAmupadezasarvasvamAha-- antajinAgamamahAnidhitaH pralamba-prajJAbhujAttaguNaratnasamUhabhAsA / dattaprakAzamahitakavidhAnadhAvI, hitvA tamobhajata tattvamiti praNItam // 117 // [ vasantatilakA ] vyAkhyA:-iti saMvedanaviracanaprakAreNa praNItaM tattvaM bhajata he janA ! ityupdeshH| kiM kRtvA ? 'hitvA' tyaktvA 'tamo'jJAnaM, ahitaikavidhAnadhAvI-durgatigamananidAnAnAM ekaM yadvidhAnaM, tatpratidhAvI-tatpratidhAvanazIlamityarthaH / kiMviSTaM tatvaM ? 'dattaprakAzaM' vihitAvalokaM / kayA , pralambaprajJAbhujAttaguNaratnasamUhabhAsA-pralambo yo'sau prajJAbhujaH, tena 'Atto' grahIto yo guNaratnasamUhastasya 'mA' prabhA, tayA / kasmAt , antarjinAgamamahAnidhita:-jinAgama eva mahAnidhirjinAgamamahAnidhirjinAgamamahAnidheH 'antaH' madhyaM, tattasmAttataH / pAdAdyantAkSaraiya'stakrameNa kavinAmAGkitaM vRttamidam // 117 // yadavayaM mayA kizci-alpitaM svalpabuddhinA / vihitaanugrhai| zodhyaM, tatsamagraM bahuzrutaiH // 1 // viMzatyadhikadvAdaza-zateSvatIteSu vikramasamAnAm / phAlgunazuklanavamyAM, some vivaraNamidaM cakre // 2 // yatprAptaM sukRtaM padArthavizadaM niSpAdya saMvedanaM, tadvRttiM ca mayA samastabhavinastenAmunA kSAyikam / samyaktvaM pratipadya muktamanasaH sarvajJadharme rati, kurvantu pratiSiddhapApaviSayAH saduddhizuddhAzayAH // 3 / / [zArdUlavRttam ] // graM0603 / iti zrInavatattva[saMvedana-prakaraNa]vRttiH sampUrNA // Recotek SOCIAKikoCKASSORocockCHE For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirtharg Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir Asan kharatare gacche, suvizuddhakriyA'nvite / khyAtA mohanalAleti, kriyoddhAravidhAyakAH // 1 // prarurNarsurasRINENIRNORNSurNINirauryg zrAddhavaryazrImadambaprasAdasanhabdhaM svopajJavRttyA samalaGkataM navatattvasaMvedana-prakaraNaM samAptam / jAja nAjAnAjAnAjAnAkA tacchiSyaziSyapanyAsa-gaNikezarasanmuneH / ziSyaM hi gaNibujhyabdhi, te prayacchantu zaM sadA // 2 // For Private And Personal Use Only