Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ suSAnI bheTa prathama varSa. navakAra maMtra yA paMcaparameSTi ane Avazyaka ke pratikramaNanuM rahasya. prathama AvRti. saMvata 1983 varAta ra453 prata 1000 paM. sukhalAlajI kiM. rU. -- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ dulAla kilAsa zAha. zrI jaina yuvaka sevA samAja taraphathI, tAsAnI poLa sAme, amadAvAda, cImanalAla jIvarAma. AnaMda prInTIMga presa, ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana. A kAi paNa prakAranA grantha nathI, te pachI tene prastAvanA te zenI hAya ? te aa mAtra e nAnakaDA nibaMdha mAtra che. pa sukhalAlajInA ' hindI paMca pratikramaNa ' mAMthI A be nibaMdho lIdhA che ane tene gUjarAtI anuvAda ame karyA che, ane tene aMge * AvazyakanA kartA saMbaMdhI mArA vIcArAnuM punarAvartana ' vALA bhAga temaNe pAte lakhyA che. < prathama nibaMdha ' navakAra maMtra yA paMca parameSThI ' nA viSaya saMbaMdhe che; te dAkhala karavAnA hetu mAtra eTaleAja che ke paMca puramethrInA svarUpanuM sAcuM bhAna ApaNane thavA pAme. lekhake prathama tA ' parameSThI ' nI vyAkhyA batAvI sAmAnya jIva ane parameSThI vaccenI tAratamyatA batAvI che; te pachI sAmAnya jIvanu nizcaya ane vyava hAra rdaSTie svarUpa AlekhyuM che; teTaluM karyA pachI A svarUpane anya danakArAe lakhela jIvanA svarUpa sAthe sarakhAvavA nAnakaDA prayatna sevyA che. jIvanA svarUpanI anicanIyatA ane te eka 1 ( 3 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAdi svataMtra tattva che te vicAra raju karI tene atyAranA vaijJAnikane kevA prakAra Take che te paNa spaSTa karyuM che, ane pachI A vicAranA satyanI pratIti karavAno mArga "svAnubhava" paNa batAvI dIdho che. parameSThInuM svarUpa ahIMthI zarU thAya che, jemAM arihanata ane siddhanuM vizeSa svarUpa nizcaya, vyavahAra ane kRtakRtyatAnI apekSAe vicAryuM che. ATalIja sUkSmatAthI AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNanA svarUpanuM paNa vivaraNa karyuM che. chevaTe "namaskAra" te zuM? tenA prakAra keTalA ? ane te karavAno hetu che? A praznone paNa saMkSepamAM vicAra karyo che; ane upasaMhAra karatAM pUrvAnumUvI ane pazcAnupUva kramane taphAvata darzAvI "siddha' ne prathama namaskAra karavAne badale arihantane prathama namaskAra karavAnuM kAraNa je vyavahArika pradhAnatA te spaSTa karI batAvyuM che. dvitIya nibaMdha "Avazya arthAta pratikamaNa nI kriyAnA viSaya saMbaMdhe che. A kriyAne lagatI samajutI raju karavAnuM kAraNa temAM rahelI prAcInatA, bhAvamayatA Adi vAMcaka gaNu samakSa lAvavuM, eja che; A nibaMdhamAM levAyela prayAsa saphaLa che ke kema te ame to zI rIte kahI zakIye? chatAM ame vAMcaka gaNane eTalI vinati karI laIye ke A nibaMdha utAvaLe vAMcavAne badale pUrNa zAMtinA samayamAM ekAgratApUrvaka vAMce, vicAre ane mAnasazAstranA vikAsane krama je abhyAsaka daSTie "Avazya kriyAnA upapattikramamAM apAyo che ke kema tenI tulanA vAMcaka piteja karI le. prathama to traNe saMpradAyanA Avazyaka karmanI samAlocanA karI A kriyAnI prAcInatA siddha karavA prayatna thaye che; pachI te kriyAnI vyAkhyA ane tenA adhikArInuM svarUpa che. pratyeka AvazyakanuM sakSama svarUpa ApaNA ciMtana ane mananapUrvaka abhyAsa dvArA anubhavI zakAya tema che ke nahi te vAMcakanA anubhava viSaya che tyArapachI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka kriyAnA kramanA sabaMdhI vicAraNA che ane tene aMge dareka AvasyakanuM sUkSma pRthakkaraNa karAyu che. A uparAnta A kriyA dhArmika hovA chatAM vyavahArika ane AdhyAtmika paNa che. tenu pratipAdana spaSTatAka thayelu vAMcakane AmAM jaNAze. tyArapachI carcAspada viSayA dAkhala thAya che; 'pratikramaNyu ' zabda Avazyaka ' nuM sthAna kayAre ane karva prakAre lIdhuM tenA vicAra pachI pratikramaNanI paddhati ane tenA adhikArInuM svarUpa Ave che, jemAM ceAthA Avazyaka 'pratikramaNu' sabaMdhI vicAraNA che. A vastu paratve ApaNI mAnyatA game te hAya, parantu A vastu vicAraNIya tA deja. pratikramaNa para thatA judA judA AkSepeAnA vicAra karI tenA sATa uttara dai ApaNI Avazyaka kriyAne anya danakArAnA zAstramAMnI te prakAranI kriyA sAthe sarakhAvavAnA paNa prayatna thaye che. A prayatnane krAi virodha paNa karaze, parantu tulanAtmaka zAstrajJAnanI ApaNe jarUra heAvAthI A prasa Mge A vastune mUkI devI te ameAne ceAgya lAgyuM nathI. tyArapachInA * AvazyakanA itihAsa ' te khAsa carcAspada viSaya che, A viSayanA saMbaMdhamAM amArUM jJAna saMkucitaja che ane tethI te nile pa satyaja che ema mAnI levAnu nathI; parantu atyAranA maLatA sAdhanAthI je prakAza paDI zakayeA che tenuM te te digadarzana mAtra che. tyArapachI mUla Avazyaka sUtreAnI parIkSaNu vidhi ane prakSipta bhAganI tulanA sabaMdhI vicAra che; A vicAra prakSipta bhAgane ke kriyAnA mahatvane utArI pADavAnA hetuthI lakhAyA nathI; parantu A vastu sAdhana prApta thayAM te AdhAre vicArapUrNAMka lakhI che; chatAM temAM skhalanA hAvAne saMbhava che, tethI " * * tattva tu mahino vinti ' arthAt kharI vastu te sa MbadhamAM zuM te sarvajJa jANe. tyArapachI AvazyakanA TIkA granthAneAvicAra karyAM pachI ddigaMbAnA Avazyaka kriyA ' ne lagatA manthAne vicAra karI A niSadha pUrNa karyA che. ( 5 ) . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ paM. sukhalAlajIe A mATe je anujJA amane ApI ane je 'punarAvartana lakhI ApyuM te badala ame temane upakAra mAnIye chIye. sudhaSAnA grAhakagaNu samakSa A nAnakaDI bheTa mUkatAM harSane kheda e banne thAya che. harSa eTalAja mATe thAya che ke jaina darzananA prAmANika abhyAsa mATe A prAthamika jJAnane prakhya temane prApta thAya che, paraMtu keTalA A viSaya samajI zakaze ane temAM rasa leze tene amane khyAla na hovAthI temaja jaina prajAne AvA pratyenA abhyAsanI Teva na hovAne lai A nAnakaDI bheTa ghaNe ThekANe abharAI paraja paDI raheze e vicAra amane kheda upajAve che, Ama chatAM paNa sAruM, upayogI ane tAtvika sAhitya janasamAja samakSa raju karI te dvArA vicAra dhArA ane keLavaNuno vikAsa sAdhavo e paNa eka zubha prayatna che ane tethI A prayatna ame sevyo che. dachidaSathI, chApayaMtranI bhUlathI ke najara deSathI je kAMI khalanA thaI hoya, te sudhArI laI vAMcavA amArA vAcakone bhalAmaNa che, koI prakAre moTI bhUla jaNAya to te amane sacavaze to te sudhAravAnI taka paNa ame laizuM, Ama kaI paNa prakAranI bhUla mATe ame "nidhya je kudata' daIye chIye. anuvAdaka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAsika aMge amAruM vaktavya. A pustaka grAhaka gaNu samakSa raju thaze tyAre A mAsika lagabhaga bAra mAsa pUrA karaze; te aMkono AAMta abhyAsa karI koI paNa lekhaka baMdhu te saMbaMdhamAM samAlocanA moklI Apaze te ame tene upakAra mAnIzuM. amArI bhAvanA game tema gADuM gabaDAbe javuM e nathI, paraMtu vikAsa sAdhava e che ane tethI keAIpaNa niSpakSapAta lekhaka mAsikanA dhoraNamAM sudhAro karavAnI dRSTie je kAMI lakhI mokalaze te para pUratuM dhyAna ApavAnuM amArA vAMcaka vargane kahevApaNuM naja rahe. mAsinI chapAI, kAgaLa, bheTanuM pustaka ane tenuM kada A*i parathI vAMcaka jarUra joze ke temAM zI navInatA che; chatAM tenuM lavAjama keTaluM che te paNa sAthe sarakhAvaze. naphe karavAnI amArI bhAvanA nathI, na rahe te vadhAre phormanuM vAMcana game te rUpamAM ApavA ame taiyAra chIe. paraMtu hajI mAsika pagabhara te nathI; te chatAM zuddha vastu, zuddha bhASA ane zuddha sAhityano paricaya ApavA ame prayatna te se che; amArI te pharaja che eTale te mATe ( 7 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amAre kAMi kahevAnu hoya ja nahi, te paNa grAhakAne sArA TakA hoya evu ame IcchIye chIye; lavAjama bhAre nathI eTale vastu, bhASA ane sAhitya uparAnta A vicAra dhArAnI jarUriyAta jo samAjane lAgatI hAya teA grAhakAmAM vadhAre karavA amArA vAMcakA prayAsa kare. A vinaMta ame dInabhAve karatA nathI, te prakAre viti karavA karatAM A mAsikanuM astitva na hoya tenI paNa amane cintA nathI; parantu jene tenA najIvA lavAjamanA pramANamAM tenAthI thatI alpa sevAmAM zraddhA hoya ane te dvArA tenI upayeAgitAnI pratIti thaI hAya teja vAMcaDhDhAne amArI uparyukta vinaMti che. kAi kahe che ke ApaNI kAmane mAsikA ke sAptAhikanI jarUraja nathI, kAraNake tee vitaMDAvAda gAve che; prazna e thAya che ke AvA patrA nahi hAya tA zuM A prakAranA vitaDAvAda Ache thaze kharA ? bhagavAna zrImahAvIra devanA samayamAM kyAM patra hatAM? chatAM nindvava tenA astitvanAM AvyA ane tyArapachI pazu teja dazA cAlu rahI ema ItihAsa sAkSI pure che; chatAM tevA a MdhAranA samayamAM prakAza pheMkanAra vyakti pAktI ane te yugapradhAna ' vibhUti banatI. vicAraka ane aMdhazraddhALu varga vacce matabheda rahyo che ane raheze; kAraNake vicAraka nAza karanAra paNa che ane navu upajAvanAra pazu che, jyAre adhazraddhALu sthiticusta che ke je nathI anaSTatA nAza icchatA ke nathI navuM nIpajAvavAnI icchA karate. patrakAre A pharaja bajAve che kharA ? te alpAMze bajAve che, paNa ajJAna ane sthiticustatAnA bhayaMkara hAu AgaLa te kAMi vizeSa karI zakatA nathI. ApaNA ajJAnanA lAbha laI patrakAre paNa ApaNane game tyAMre che, samAjanAyakA paNu game tyAM dare che; AvA samayamAM te ajJAnaneA nAza karavAnA kiMcita paNa prayatna na karatAM mAtra hAtha joDI besI rahevuM te teA krUrajanA tyAga karyAM barAbara che. ( 8 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prayatna prAmANika che ke aprAmANika tenA vicAra grAhaka gaNune karavAnA che; amAre prayAsa sAcI dizAmAM che ke khATI te paNa te nakkI karI zake che, amArI kalama rAgadveSathI cAle che ke satyasUcaka krUraja tarIke cAle che te paNa te vicArI zake che. A sarve vicArI lai amArI skhalanAe prati kAi paNa aMgUlinirdeza karaze te| amArI nItimAM jarUrI pheraphAra karavAne avakAza paNa amene prApta thaze. A prakArano taka ApavI te grAhaka vanA hAthamAM che ane tevI taka te Apaze evI ame AzA rAkhIye chIye. jhaverI mULacaMda AzArAma vairATI. taMtrI 'sudhASA ' ( 9 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- AbhAra darzana zrImatI jasuda bena taraphathI A pustaka chapAvavA arthe rU. 100) nI madada malI che, tene sAbhAra svIkAra karIye chIye. taMtrI suSA) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya sUci kramAMka. 0 nivedana 0 viSaya lekhaka. anuvAdaka mAsika aMge taMtrInuM vyaktavya taMtrI namaskAra maMtra yA paMca parameSThI paM. sukhalAlajI AvazyakatA kata saMbaMdhI mArA vicAronuM punarAvartana Avazyaka ke pratikramaNanuM rahasya pariziSTa: zAstra pAThenI tulanA naM. 1 jaina ane baudhdha AvazyakIya kriyA. na, 2 jaina ane vaidika AvazyakIka kriyA. naM. 3 jaina ane pArasI avazyakIya kriyA. da Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNa svIkAra. amArA mAsika chApI ApavAmAM temaja bheTanu pustaka chApavAmAM AchA dara ApavA chatAM, je kALajI ane cIvaTayo kA karI ApyuM che tene laIne ame AvA sastA dare mAsika temaja bheTa grAhaka gaNu samakSa mUkavA zaktivAna banyA chIye. premanuM kArya kevuM thAya che te 'sudhASAnA aMkA ane tenI bheTa jovAthI vAMcakane khAtrI thaze. tevuM kAma ochA dare ApI amane je madada karI che te RNu ame vALA ApavA samaya nathI, eTale te presane ' tenA vyavasthApakAnA ane tenA sevA ame AbhAra mAnI RNu svIkAra karIye chIye. prakAzaka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakanA kartA saMbaMdhI mArA vicA cArenuM punarAvartana. cha varSa pahelAM mAruM lakheluM handI "paMca pratikramaNa' A tmAnaMda jaina pustaka pracAraka maMDala, AgrA taraphathI prasiddha thayeluM tenI be hajAra nakala kADhavAmAM AvelI, ane te kalakattAvALA bAbu balacaMdajI sIdhI taraphathI bheTa rUpe vaheMcavAmAM AvelI; te na jota jotAmAM pUrNa thaI gaI. pAchaLathI kiMmata ApIne pustaka meLavavAnI hajAre mAgaNuMo AvI; ane kaI kaI udAra grahastha te pitAnA kharcathI pharI tevI Atti taiyAra karI, chapAvI bheTa ApavA mATe amuka moTI rakama kharcavAnI IcchA paNa spaSTa darzAvI; temaja e handI AvRtinAM be anukaraNa paNa thayAM (1) hindImAMja kharatara gacchanA pratikamaNa rUpe ane (2) gUjarAtImAM AtmAnaMda sabhA taraphathI. lokeAnI adhika mAgaNI ane thayela anukaraNe e sAmAnya rIte kaI paNa saMskaraNanI lokapriyatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ agara viziSTatAnA sUcaka manAya che, paraMtu e banne bAbato hovA chatAM paNa huM e Attine e dRSTie saphaLa yatna mAnavA lalacAyo nathI. saphaLatAnI mArI mukhya kaTI mAro AtmasaMtoSa che. game teTalI mAgaNIo AvI ane anukaraNo paNa thayAM chatAM e Ava. tithI mane pUrNa saMtoSa thayoja che ema nathI; tethI mArI karoTIe e AvRttinI saphaLatA adhUrI ja che, tema chatAM e AvattimAMthI mane je thoDe ghaNe AzvAsa maLe che te eTalA sArU ke meM te vakhate e AvRtti mATe mArAthI je zakaya hatuM te karavAmAM leza paNa upekSA karI na hatI. te AvRttimAM meM keTalIka navInatAo dAkhala karI che, temAMnI eka navInatA te jaina samAja mATe e che ke atyAra sudhImAM "Avazyaka" jevA mahattvapUrNa ane nityakarma manAtA viSaya tathA te viSenA sAhitya upara zAstrIya bhASAmAM ke lekabhASAmAM kazuM ja lakhAyuM na hatuM tenuM maMgala muhUrta karyuM ane prastAvanA dvArA e dizAmAM vicAra karavAnI pahela karI. pratipAdaka zailie AvazyakanAM mULato samajAvavA ane aitihAsika dRSTie Avazyaka sUtronA samaya tathA kartAno vicAra kara temaja hamaNA hamaNA jokapriya thayelI tulanAtmaka paddhatie Avazyagata vicAre tathA tenA pratipArka sUtronuM jainetara saMpradAyonA nitya karma sAthe telana karavuM e hindI prastAvanA lakhatI vakhate mArI pravRttinuM dhyeya hatuM. te mATe meM te vakhate puSkaLa taiyArI ane zrama paNa karele, tema chatAM paNa temAM ApavAnA ghaNuM muddAo ane bIjI ghaNu vigate mArI mAMdagI ane bIjA kAraNothI rahI ja gaI; tene bIjI AvRttimAM dAkhala karuM ane prathama AvRttinI truTIonuM saMzodhana kare te pahelAM huM eka bIjA ja mAthuM na uMcu karNa thAya tevA kAryabhAra nIce dabAyo. daramyAna hindI prastAvanA vAMcanAra keTalAeka e taraphaM. ( 3 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkarSA ane keTalAekano te prastAvanA mAMhenA amuka muddAo sAthe virodha paNa dekhAvA lAgo. jo ke matabheda nahi dharAvanAra avidhionI saMkhyA moTI hatI ane hajI paNa che, chatAM paNa matabheda dharAvanAra TIkAkAronI nAnI saMkhyA tarapha mAruM dhyAna AdarapUrvaka gayeluM che. meM je vicAryuM che ane je lakhyuM che te satya che temAM kazuM ja parivartana karavA jevuM na hoI zake e dA to huM tyAreja karI zakuM ke jyAre sAtizaya jJAna ke divya dRSTi prApta thayAnuM abhimAna mane hoya. e prastAvanA lakhatI vakhate keTalAka muddAo saMbaMdhe mArA je vicAro hatA temAM Aje thoDuM parivartana thayuM che; teja bAbatane atyAre je mAre lakhavI hoya to te bIjIja rIte huM lakhuM ema mane lAge che, tema chatAM AvazyakasUtranA rtA viSenA mArA vicAra hajI badalAyA nathI e mAre spaSTa rIte jaNAvI devuM joIye, A prastAvanAmAM karAyelA AvazyakakriyAne samarthana sAme te kaI paNa rUDhigAmI saMpradAyika sAdhu ke grahasthano leza paNa virodha ke matabheda na hoya e dekhItuM che; evA loko mATe te matabheda ke viredhanA viSaya mAtra be cheH (1) AvazyasUtranA rtA viSene mAro mata ane (2) jena AvazyakakriyAnI jenetara nityakarma sAthe sarakhAvavAnI mArI paddhati. bIjA muddAnA bacAva khAtara mAre TIkAkArone eTaluM kahevuM ja kahevuM joIe ke Aje je tulanAtmaka paddhatie abhyAsa zarU thayuM che ane je lagabhaga sArvatrika thato jAya che tethI DaravAne kazuM ja kAraNa nathI. je ApaNI vastu sarvottama hoya te tulanAmAM te batAvI zakAya, ane je tevI sarvottama vastune eka abhyAsI barAbara sarakhAmaNI karI tenI sajAgatA sAbita na karI zake to te kArya koI bIje kare; parantu jyAM sudhI sarakhAmaNImAM koI ( 3 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa vastune utAravAmAM na Ave tyAM sudhI tenI sarvottamatA e to mAtra pitAnI mAnI lIdhelI sarvottamatA jevI ja mAtra che. ane vaLI ApaNI prAcIna prathAmAM paNa sarakhAmaNane avakAza kayAM ochA che? jyAre sAdhuo vyAkhyAna vAMce che tyAre jANyeajANe paNa pitAnA dharmatanuM bIjA dharmata sAthe yathAzakti telana kare ja che; alabatta, e kharuM che ke prAcIna prathA anusArI telano uddeza game te rIte pitAnI vastune zreSTha ane bIjAnI vastune kaniSTha batAvavAno hoya che, jyAre A Adhunika prathAmAM e ekagIpaNuM kAMIka dUra thayeluM jovAmAM Ave che. AcAryazrI haribhadrajI ane upAdhyAyazrI yazovijayajInI kRtiomAMthI evA saMkhyAbaddha vicAro tAravI zakAya ema che ke je mAtra taTastha tulanAtmaka daSTie karAyelA che. vaLI ApaNe prAcInakALamAM thayeluM e ja badhuM kyAM karIye chIye ? ghaNuM junuM cheDIye chIye ane navuM svIkArI chIye, je tulanAtmaka paddhati sarvagrAhya thatI jatI hoya to te dRSTie AvazyakakriyAnuM tolana karavAmAM huM tenuM mahattva jouM chuM. samabhAva e mukhya jainatva che; tene AvirbhAva mAtra kuLa jena ke rUDha jainamAM ja hoya ane anyatra na hoya ema to jenazAstra kahetuM ja nathI. jenazAstra udAra ane satyAgrahI che, tethI te jAti, deza, kALa ke rUTinuM baMdhana na gaNakAratAM jyAM jevuM tatva saMbhave tyAM tevuM ja varNave che. A kAraNathI jena AvasyakakriyAnI jenetara nityakarma ke sa-bA Adi sAthe tulanA karavAmAM je bIjAo dUSaNa mAne che tene ja huM bhUlaNa mAnuM chuM. ane A vAtane vadhAre to samaya ja siddha karo. pahelA matabheda viSaya kartAnA samayane che. upalabdha saMpUrNa AvazyakasUtra gaNadharana nahi, paNa anya koI sthavirakRta che evA cArA vicAranuM tAtparya je kAI TIkAkAra evuM kahetA hoya ke A ( 4 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra AvazyakanI prAcInatAviSayaka leAkazraddhAnA lApa kare che ane te dvArA AvazyakakriyAnI mahattA ghaTADI ante tenA hAsamAM nimitta cAya che teA kharekhara te TIkAkArA mArA karatAM satyane ja vadhAre anyAya karaze. huM saMpUrNa mULa Avasyakane gaNadharakRta nathI mAnatA; paNa tenA kartA sthavIrAne lagabhaga gaNadhara samakAlIna agara lagabhaga teTalA ja prAcIna mAnuM chuM, ane tethI AvazyakasUtranI prAcInatA jarAye lupta thatI nathI. kadAca kAi aMzamAM prAcInatA viSe jo lAvizvAsa che. thAya te! tethI DaravAnuM zuM ? jo vastu sArI ane zreSTha hoya teA tene kevaLa prAcInatAne poSAka paherAvI jagatamAM kAi paNa vizeSa pratiSThita nahi karI zake; tethI ulTuM je vastu sArI che ane je satya che tenA para prAcInatAnA pASAka hiM hAya tA pazu te pratiSThita ja thavAnI, rahevAnI ane kALakrame teja vastu prAcIna banavAnI. parantu A praleAbhaka tajALa mAtrathI huM kAte mArA vicAra tarapha AkarSavA nathI IcchatA. prastAvanA prasiddha thaye ATalA varSa vyatIta thayAM, te daramIyAna AvazyakasUtranA kartA saMbaMdhI muddAone aMge meM peAte paNa niSpakSapAta carcA karI che ane matabheda dharAvanAra TIkAkAranA pramANeA para paNu jIjJAsApUrvaka vicAra karyo che, graMthanA pUrvApara saMbaMdha paNa vicAmAM che ane tema chatAM mane mArA abhiprAya badalavAne kAraNa maLyuM nathI. AthI ulTuM matabheda dharAvanAra TIkAkArAe je pramANeA TAMkyAM che temAM paNa mane teA mArA vicAranuM pASaNa thatuM spaSTa lAge che, ane kacit tema thatuM nathI dekhAtuM te paNu, tevA pramANe mArA abhiprAyane spaSTa rIte khAdha karatA tA jaNAtA nathI ja. te uparAnta keTalAMka evA pramANA mane navAM maLyAM che ke je mArA vicAranA spaSTa sAdhaka che ane sAmA pakSanA vacArane bAdhaka che; huM o sthaLe e badhA pramANeAne TuMkamAM ApI te tarapha vicArakenu dhyAna 35 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ kheMcuM chuM ke je have pachI kAI, A viSaya upara samabhAva ane sahanazIlatApUvaka vizeSa vicAra karaze ane potAnA pakSanA sAdhaka pramANane spaSTa rIte mUkaze to huM tenA para sAcI jijJAsAbuddhie jarUra vicAra karIza ane temAMthI tathya jaDaze to svamata karatAM tenI ja kiMmata huM vadhAre AMkIza. saMpUrNa Avazyakazrutaskandha e gaNadharakRta nathI, paNa gaNadharabhinna anya prAcIna ane pratiSThita zrutasthavirakRta che evo mAro abhiprAya je pramANone AdhAre meM pragaTa karyo che te pramANe nIce pramANe che: (1) vAcaka zrI umAsvAtijI potAnA zrI tatvArthasUtra bhASyamAM zratanA aMtrapraviSTa ane aMgabAhya e be bhedanuM varNana ApatAM aMgabAhyanA aneka prakAro batAve che, temAM teoe " sAmAyika, caturvizatistava, vandana, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna e cha AvasyakanA adhyayane aMgabAhya tarIke gaNAvyAM che. bhASyane pATha A pramANe cheH aGgabAhyamanekavidham / tadyathA-sAmAyikaM, caturvizatistavaH, vandanam, pratikramaNaM, kAyavyutsargaH, pratyAkhyAnaM, daza vAsTi, 3ttANAyA, harA, kApavyavahA, nizALamRssibhaassitaaniityevmaadi / de0 lA pu0 prakAzita tatvArtha a.1 sUtra. 20 bhASya, pR0 9 // - tyArabAda teozrI pote ja aMgapraviSTa ane aMgabAhya e banne prakAranA kRtanI bhinnatAnA kAraNa viSe prazna uThAvI kahe che ke je tIrthakara bhagavAnanA upadezane AdhAre teonA sAkSAta ziSya gasudharIe racyuM te aMgapraviSTa ane je gaNadhara anantarabhAvI vagere arthAta gaNadharavaMzaja parama medhAvI AcAryoe racyuM te aMgabAhya. A matalabano bhASyane pATha A pramANe cheH ( 3 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrutajJAnasya dvividhamanekaM dvAdazavidhamiti kiM kRtaH prativizeSa iti ? vastuvizeSAd dvaividhyam / yad bhagavadbhiH sarvajJaH sarvadarzibhiH paramarSibhirarhadbhistatsvAbhAvyAt paramazubhasya ca pravacanapratiSThApanaphalasya tIrthakaranAmakarmaNo'nubhAvAduktaM bhagavacchiSyairatizayavadbhiruttamAtizayavAgbuddhisampanairgaNadharedda bdhaM tadRGgapraviSTam / gaNadharAnantaryAdibhistvatyantavizuddhAgamaiH paramaprakRSTavA matibuddhizaktibhirAcAryaiH kAlasaMhananAyurdoSAdalpazaktInAM ziSyANAmanugrahAya yat proktaM tadaGgabAhyamiti // tena taravArtha . ? sUtra. 20 mAnya. pR. 6-22 / < vAcakazrInA A ullekha khIjA badhA ullekhA karatAM vadhAre prAcIna ane mahattvatA che; anya pramANeAnu khaLAbaLa tapAmatI vakhate paNa eTaluM teA dhyAnamAM rAkhavuM ja joie ke vAcakazrI pote jo Avazyakane gaNadharakRta mAnatA hota agara gaNadhara tathA anya thavIra ema ubhayakRta mAnatA hota te tee mAtra gaNadhara pAtmAvI ' vagere AcAya kRta kadI kaheta nahi. agabAhyamAM gaNAtA Avazyaka, vaikAlika, uttarAdhyayana, Adi sUtrAnA kartA saMbaMdhI khIjA avA karatAM teozrIne ja vadhAre spaSTa mAhitI heAvA za Mbhava che; kemake (1) teozrImAgamanA khAsa abhyAsI hatA; (2) teozrI ane bhagavAnazrI mahAvIra vacce bahu lAMkhu antara nahi, ane (3) jaina paraparAmAM te vakhate jainazAstranA kartA saMbaMdhI je mAnyatA cAlI AvatI tethI jarA paNu ADu avaLu' lakhavAne temane kazuMja ara saMbhavatuM nathI. A kAryAzrI vAcakazrInA jarA paNa sadeha vinAnA ullekha mane mArA abhiprAya bAMdhavAmAM prathama nimita ze che. (39) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) vAcakkInA upara Takela bhASya upara zrI siddhasenagaNinI mATI TIkA che, je hajAra karatAM vadhAre varSa jeTalI junI te che ja, te TIkA pahelAM paNa tatvArtha bhASya para bIjI TIkAo hatI tenA pramANo maLe che, eTale prAcIna TIkAone AdhAre ja uktabhASyanI vyAkhyA teozrIe karelI hovI joIe. je prAcIna TIkAo karatAM temano mata judo hota to jema tattvArtha bhASyanA aneka sthAmAM prAcIna mata batAvI pachI pitAne matabheda batAve che tema pastuta bhASyanI TIkAmAM paNa teozrI prAcIna TIkAkArane matabheda TAMkata; paNa teoe tema kahyuM nathI. te uparathI e te spaSTaja che ke zrI siddhasenaguNine prastuta bhASya uparanI prAcIna TIkAomAM pite vyAkhyA karavA dhAre che te karatAM koIpaNa matabhedavALuM jaNayeluM nahi. A ja kAraNathI zrI siddhasenagaNinuM prastuta bhASyanuM vivecana e emanA vakhata sudhInI aMgapraviSTa ane aMgabAghanA bheda saMbaMdhI cAlatI jena paraMparAnuM spaSTa nirdezaka ema kabula karyA vinA cAlatuM nathI. zrI siddhasenagaNi bhASyagata " sAmAyika... ...pratyAkhyAna " Adi zabdano artha spaSTa rIte "sAmAyika adhyayana......pratyAkhyAna adhyayana' e pramANe ane " ra jansarimie padane artha spaSTapaNe gaNadharaziSya zrI ja bu, prabhAva vagere eTalo ja kare che, Ama te dvArA teozrI pitAnuM khAsa antavya sUcave che ke aMgabAhya jemAM samagra Avazyaka paNa sanmilita che te gaNadharakRta nahi, paNa gaNadharaziSyazrI aMbu tathA prabhAva Adi anya AcArya kRta che. teozrInI prastuta bhASyanI TIkA A pramANe che: samabhAvo yatrAdhyayane gharNyate tattena varNyamAnenArthena nidiMzati-sAmAyikamiti / evaM sarveSu vakSyamANeSvarthasambandhAd vyapadezo dRzyaH / caturvizatInAM pUraNasyArAdupakAri (38 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ No yatra stavaH zeSANAM ca tIrthakRtAM varNyate sa caturviMzatistava iti / vandanam -praNAmaH sa kasmai kAryaH kasmai ca naiti yatra varNyate tat vandanam / asaMyamasthAnaM prAptasya yatestasmAt pratinivartanaM yatra varNyate tat pratikramaNam / kRtasya pApasya yatra kAyaparityAgena kriyamANena vizuddhirAkhyAyate sa kAyavyutsargaH / pratyAkhyAnaM yatra mUlaguNA uttaraguNAzca dhAraNIyA ityayamarthaH khyApyate tat pratyAkhyAnam / gaNadharA indrabhUtyAdayaH teSAmanantare ye sAdhavaste'nantaryAH ziSyA ityarthaH te gaNadharAnantaryAH jambunAmAdayaH AdiryeSAM prabhavAdInAM te gaNadharAnantarAdayaH / * teja tatvArtha a. 1 sUtra 20 TIkA. pu. 90 keTalAka evI dalIla kare che ke bhASyamAM je sAmAyika, ca tuvi zatistava...pratyakhyAna' Ada zabdo che te AvazyakanA aSyayanAbraka nahi. parantu te te adhyayananI niyukitanA kheAdhaka che; arthAt aMgabAhyamAM Avaka gaNavuM na joiye, paNa AvazyakaniyuM - kti ja gaNavI joiye. teonI A dalIla keTalI TakI zake tema che te paNa joiye. (4) jo vAcakazrIne sAmAyikaSThi padethI sAmAyika adhyayana AdinI niyukti ja vivakSita hAta tA teezrI peAte ja niyuktinuM spaSTa kathana na karatAM lAkSaNika prayaNa zA mATe kare ? (jJa) kAipaNa zabdanA lAkSaNika artha karavAmAM mULa arthanA Adha hAvA ja joIye; jyAM sudhI zUkhtanA mULa artha bAdhita na thatA hoya tyAM sudhI tenA lAkSaNika artha mAnavA yA karavA e zabdazAstra, alakArazAstra ane nyAyazAstranA karavA jevuM che. niyamAnu utthApana ( 39 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ga) vaDIvAra, mULa arthanA khAdha vinA paNa lAkSaNika a karavAnI dhRSTatA karI layetA paNa e prazna te thAya ja che ke zrI siddhasenagaMNa jee pAtAnA pUrva TIkAkArAne anusaryA che te zuM tevA lAkSaNika a karavAnuM nahAtA jANatA athavA bIjI koI pazu rIte bhASyanA e zabdo niyuktimASaka che evuM sAbIta karI zakatA na hatA? (gha) braDIvAra ema paNa mAnI laiye ke vAcazrI zabda prayA gaTTuzaLa na hatA; TIkAkArathI siddhasenagaNi paNa bhUlyA, parantu eTaluM badhuM mAnyA pachI paNu sAmAyika Adi paTTAnA niyuM`ktiparaka artha kADhavA jatAM eka maMhAna virAdha upasthita thAya che je niktinA lAkSaNika anI dalIlane kSaNa mAtra pazu TavA detAja nathI. te virAdha te AH~~~~ * > ' aMgabAjImAM vAcakazrIe ' Avazyaka ' prathama gaNAvyuM che ane AvasyakanA artha virodhI TIkAkAro Avazyakaniyukti kare che, eTale tenA prathana pramANe agabAhyamAM prathama Avazyakaniyukti Ave che. have aMgakhAcanA raciyatA tarIke bhASyakAra ane TIkAkAra ane gaLadharAnantiima: ' e padathI zrI jaMbusvAmi tathA zrI prabhavasvAminA nirdeza kare che eTale, aMgabAhyamAM prathama gaNAvela AvazyakaniryuMkti e zrI ja MbusvAmi ke zrI prabhavasvAmikRta hoya evuM bhAna thAya che ke je asaMgata che; kAraNa ke niryuM ktikAra tA zrI bhadrabAhusvAmi ja che e vAta jANItI ja che. eDhale, Avazyaka padathI Avazyakaniyukti vivakSita hoya te zrI bhadrabAhusvAminuM nAma chevaTe TIkAmAM te AvavuM ja joiye, ke je kayAMya paNa nirdiSTa nathI. (3) bhASya ane tenI TIkA e bannenA upara DhAMkelA pramANA je mata darzAve che te ja mata bhASyanA chellAmAM chellA ane meTAmAM ( 4 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ moTA TIkAkAra upAdhyAyazrI yazovijayajI paNa svIkAre che, e teonI bhASya uparanI vRtti jevAthI asaMdigdhapaNe spaSTa thAya che. teo potAnI bhASya uparanI vRttimAM "sAmAyika..pratyAkhyAna Adi AvazyakanA chae adhyayanano "Avazyakataskandha" e prakArane artha spaSTa zabdomAM kare che, ane aMgabAhya jemAM teozrI pote prathama ja "Avazyakazrutaskalpa" no samAveza kare che tene gaNadhara prazcAtabhAvI zrI jaMbusvAmi khAdi vaDe racAyAnuM pratipAdana kare che, teonI vRttino te bhAga nIce pramANe che - gaNadharA indrabhUtyAdayaH teSAmanantare ye sAdhavaste'nantaryAH ziSyA ityarthaH / te gaNadharAgantaryAH jambUnAmAdayaH AdiyeSAM prabhavAdInAM te gaNadharAntaryAdayaH / sAmAyika samabhAvo yatrAdhyayane varNyate, caturvizatInAM pUraNasyArAdupakAriNo yatra stavaH zeSANAM ca tIrthakRtAM sa caturvizatistavaH / vandanaM guNavataH praNAmo yatra varNyate tat vandanam / asaMyamasthAna prAptasya yatestasmAt pratinivartana yatra varNyate tat pratikramaNam / kRtasya pApasya yatra sthAnamaunadhyAnarUpakAyatyAgena vizuddhirAkhyAyate sa kaayvyutsrgH| mUlIttaraguNadhAraNIyatA yatra khyApyate 'tat pratyAkhyAnam / etairadhyayanarAvazyakazrutaskandha uktaH / manasukhabhAI-bhagubhAI-prakAzita zrIyazovijayajIkRta tatvArthavyAkhyA a. 1 sUtra. 20 pR. 50 / upAdhyAyazrI yazovijayajI jevA zAbdika, AlaMkArika, naiyAyika ane Amika viSe kaI paNa ema kahevAnuM sAhasa bhAgyeja karaze ke teo cAlatI zrutaparaMparA karatAM kAMI navuMja lakhI gayA che athavA to teone lAkSaNika artha karavAnuM sUjhayuM nahi. upAdhyAyajI vizeSa Avazyaka bhASya vagere anya samagra Agama graMthanA upa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsI hatA ane vaLI maladhArIzrI hemacaMdranI vRtti paNa teonI sAme hatI; tethI je teone Avazyakano artha niryuktiparaka karavAnuM egya lAgyuM hota to teozrI pitAnI zrI tasvArtha bhASyanI vRttimAM te pramANe jarUra karata; paraMtu tema na karatAM je sIdho artha karyo che te vAcakazrInA bhASya ane zrI siddhasenagaNinI TIkAnA vicArane piSaka che ema kabula karavuM ja paDaze. ( 4 ) zrI tavArtha bhAgya ane te uparanI be TIkAo e traNe pramANenuM saMvAdI ane balavata spaSTa pramANa eka cothuM che; ane te sena praznanuM. sena praznanA mR. 19 prazna 13 e AvazyakasUtranA kartA saMbaMdhamAM ja che. temAM pUchavAmAM AvyuM che ke AcArAMganA bIjA adhyayananI TIkAmAM legassasUtrane zrI bhadrabAhasvAmikRta kahyuM che te zuM A eka ja sUtra zrI bhadrabAhusvAmikRta che ke AvazyakanA badhAM sUtre zrI bhadrabAhuvAmita che. agara to e badhAM sUtra gaNudharakRta che? Ane uttara sena praznamAM je ApavAmAM AvyuM che te khAsa dhyAna ApavA jevuM che. temAM kahyuM che ke AcArAMga Adi aMgapraviSTamRta gaNadharee raceluM che ane Avazyaka Adi aMgabAhamRta zratasthaviree raceluM che e vAta vicArAmata saMgraha, AvazyakavRtti AdithI jaNAya che. tethI legassasutranI racanA zrI bhadrabAhasvAminI che ane anya AvazyakasUtranI racanA niryukti rUpe te teonI ja che, arthAta legassanuM mUlasUtra zrI bhadrabAhusvAmikRta che, ane bAkInA AvazyakasUtronI-niryukita mAtra zrI bhadrabAhusvAmakRta che. paraMtu logassa sivAyanA anya AvazyakatA sUtro te zrI bhadrabAhusvAmithI bhinna anya kRtasthavironA racelAM che, e te praznanA uttarakathanane sAra che. sena praznano saMpUrNa pATha A pramANe cheH (42) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakAntarbhUtazcaturvizatistavastvArAtIyakAlabhAvinA zrIbhadrabAhusvAminA'kArItyAcArAGgavRtau dvitIyAdhyayanasyAdau tadatra kimidameva sUtra bhadrabAhunA'kAri sarvANi vA Ava. zyakasUtrANi kRtAnyuta pUrva gaNadharaiH kRtAnIti kiM tattvamiti praznaH ? atrottaraM-AcArAGgAdikamaGgapraviSTaM gaNabhRGgiH kRtam, AvazyakAdikamanaGgapraviSTamaGgaikadezopajIvanena zrutasthaviraiH kRtamiti vicArAmRtasaGgrahA''vazyakavRttyAdyanusAreNa jJAyate, tena bhadrabAhUsvAminA''vazyakAntarbhUtacaturvizatistavaracanamaparA''vazyakaracanaM ca niyuktirUpatayA kRtamiti bhAvArthaH zrI AcArAgavRtau tatraivAdhikAre'stIti bodhyamiti // . sena , 26. rU! uparanA cAre pramANe jyAM sudhI kheTAM sAMbata na thAya tyAMsudhI huM mArA abhiprAya badaluM to tene artha e ja thAya ke vicAra vinAnI koIpaNa eka rUDhimAtrane svIkArI levI. AvazyakasUtra gaNadharakRta nahi, paraMtu anya sthavirakRta che e abhiprAyanuM samarthana karanAra je pramANe mArI jovAmAM AvyAM te upara TAyAM pachI have Avazyaka sUtrane gaNadharakRta mAnanAra pakSanA pramANenuM parIkSaNa karavAnuM kArya mAtra bAkI rahe che. mArA A matanA virodhI tarIke je pramANe TAMkavAmAM Ave che te Agamedaya samiti dvArA prakAzIta thayela vizeSa Avazyaka bhASyanA gUjarAtI anuvAda bhA. 1 mAM uddaghAtanA 50 2 upara jovAmAM Ave che. parIkSAnI sagavaDa khAtara che te sarve pramANe ne cAra vibhAgamAM vaheMcI nAkhuM chuM. (1) Avaka kANe karyuM e praznanA uttara mATe na' dvAranuM vivaraNa, (2) bhagavAna pAsethI zrI gautamAdine sAmAjika Adi sAMbhaLavAnA prajananuM varNana, (3) bhagavAnathI sAmAyika pragaTa thayAnuM varNana ane (4) aMgapraviSTa tema ja aMgabAya stanI vyAkhyAo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) samAyika Avazyaka kANe racyuM? e praznanA uttaramAM bhAgyakAra zrI jInabhakSamAzramaNanI gAthA nIce pramANe che: head ti ya vavahArao jiNideNa gaNaharehiM ca / tassAmiNA u nicchayanayassa tatto jao 'nnaM // vizeSAvazyakabhASya gAthA. 3392 pR0 1286 // * ' vizeSa Avazyaka bhASyanA e gUjarAtI anuvAdanI upeAdhAtanI TIppampsamAM A gAthAne atha A pramANe karyo cheH 'sAmAyika je AvazyakatranA eka pahelA bhAga che te arthathI zrI jinedra bhagavAne kahyuM ane sUtrathI zrI gaNadhara mahArAje karyuM che;' parantu mAre kahevuM joIe ke A a nathI gAYamAMthI nIkaLatA ke nathI tenI maladhArIzrI hemacaMdrakRta TIkAmAMthI. ulTu Anata dvAranuM varNana tA sAmA pakSakAranI tarapheNumAM nahi, parantu vizrvamAM ja jAya che; A dvAramAM ema kahevAmAM AvyuM che ke * sAmAyika kANe karyuM ? ane tenA uttara ukata gAthAmAM e pramANe ApyA che ke 'vyavahArathI sAmAyika zro tI karI ane gaNadharAe karyuM che; parantu nizcaya draSTie samAyikanA kartA arthAt tenA svAmI tenA anuSThAna karanArAkhe che.' sAmAnya abhyAsi arthe mAnanti sarA, putta anyanti gaLatarA nikaLA e sarvavidita kathana anusAra jarUra ema mAnavA prerAya ke sAmAyika e vastu rUpe zrI tIrthaMkarAe upadezyuM ane sUtrarUpe zrI gaNusae racyuM. parantu jainannata dvAranI gAthAne e artha ja nathI. ene bhAva jude| ja che. e gAthAmAM arthadvArA sAmAyika kANe karyuM' ane sUtradrArA kaNe racyuM e praznanA uttara ja nathI. emAM tA sAyika je jJAna, darzIna, cAritra rUpa Atmika pariNAma che, tenA bavahAra ane nizcayadraSTie karanAranuM nirUpaNa che. e gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che ke sAmAyika rUpara AtmikapariNAmanA nizcayadraSTie kartA tenA anuSThAna karanArA (44 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane vyavahAradraSTie tenA kartAo e upadezake, projake, prerake arthAta sAmAyika rUpa AcAranuM upadezadvArA pravartana karAvanArAo zrI tIrthakara, zrI gaNadhara Adi che; teja vyavahAradraSTie tenA kata kahevAya. A artha che ke gAthAmAM vaparAyelA "svAmI zabdathI spaSTa thAya che, chatAM tenI TIkAmAM te e artha eTalo badho spaSTa karyo che ane te gAthAnI AgaLa pAchaLanuM prakaraNa tathA te uparanI TIkAmAM A mAre kahelAja artha asaMdigdha rIte pratipAtna karavAmAM AvyuM che. sArAMza e che ke jenata dvAranI prastuta gAthA sAmAyika adhyayananA kartAnuM pratipAdana nathI karatI paraMtu sAmAyika rUpa AmikaguNanA vyAvahArika ane naiyika kartAnuM nirUpaNa kare che, jene zabdAtmaka sAmAyika adhyayananA kartAnA nirUpaNa sAthe kaze ja saMbaMdha nathI (2) sAmAyika adhyayavane zrI gaNadharakRta batAvavA mATe bIjuM pramANe upara sUcavela gujarAtI anuvAdanA TIppaNamAM je mUkavAmAM ADhyuM che te e che ke jemAM bhagavAna sAmAyika paranA bhASaNanuM prajina batAvyA bAda gaNadharoe sAmAyika sAMbhaLyAnA projananuM varNana che. te A pramANe che: goyasamAi sAmAiyaM tu kiM kAraNaM nisaati| nANAssa taMtu sundara-magulabhAvANa uvlddhii|| vi0 0 mA 0 21ra1 0 874 mAM sAmenA pakSakAra A gAthAo uparathI ema kahetA lAge che ke sAmAyika upadezya te bhagavAne, paNa racyuM gaNudharIe; parantu koIpaNa vicAraka A gAthAo kADhI tene artha vAMcI AgaLa pAchaLanuM prakaraNa vicArI jaze te tene jaNAze ke e artha karavAmAM ke lI bhUla thAya che! ahIM te aTaluMja zraSTi che ke - sAmAyika AcAranuM prathama nirUpaNa bhagavAne zA mATe karyuM ane te (4 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAranuM zravaNa gaNadharoe prathama zA mATe ? arthAta sAmAyika rUpa jaina dharmanA AtmAnuM prathama prathama gaNadharoe je zravaNa karyuM tenuM prayojana paraMparAe mokSa che evuM A gAthAomAM batAvavAmAM AvyuM che. temAM gaNadharee sAmAyika sUtra racyAnI gaMdha sarakhI paNa nathI. sAmAyika AcAra sAMbhaLo, tene jIva namAM utAre, tenuM phaLa meLavavuM, tene vicAra kare e judI vAta che ane sAmAyika sUtranI zAbdika racanAne vicAra e judI vAta che. sAmAyika AcAranA zravaNa sAthe sAmAyika sUtranI zAbdika racanAne bheLavI devI ane sAmAyika AcAranA prathama sAMbhaLanArane sAmAyikasUtranA racayitA kahevA e bhrAMnti nathI zuM ? (3) eja gUjarAtI anuvAdanA upodaghAtanI TIpamAM trIjuM pramANa nirgamaThAra viSenuM che, tene lagatI gAthA A che micchattAitamAo sa niggao jaha ya kevalaM patto / jaha ya pasUrya tatto sAmAiyaM taM pavakkhAmi // vi0 A0 bhA0 pR0 663 / Ano artha sAmA pakSakAranI jarAye tarapheNamAM nathI ja. A gAyAmAM te bhagavAnazrI mahAvIranuM mithyAtvathI nirgamana thayuM, teozrI je prakAre kevalajJAna pAmyA ane teozrIthI sAmAyika je rIte pragaTa thayuM tenuM varNana karavAnI pratijJA mAtra che. AmAM te eTaluM ja kathana che ke bhagavAnathI sAmAyika AcAra zI rIte uddabhavyA; paraMtu A gALAmAM sAmAyika sUtra ke anya Avazyaka sUtranI zAbdika racanA saMbaMdhamAM kazuM ja sUcana ke kathana nathI. sAmAyikadharma bhagavAne pragaTAvyA ane zrI gaNadharee jhIle; tenI to koNa nA pADe che? prazna satraracanAno che, tenI sAthe AcAranA upadezane saMbaMdha nathI. tethI A pramANe paNa grAhyu thaI zakatuM nathI. (46 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) ethuM pramANa aMgapraviSTa ane aMgabAghananI vyAkhyAo viSenuM teja TIppaNamAM TAMkavAmAM AvyuM che, tenI A gAthA che. gaNahara-therakayaM vA AesA mukkavAgaraNaovA / dhuva-cala visesaovA aMgA-gaMgesu nANataM // pi0 A0 mA0 gA0 550 pa0 298 / A gAthAmAM aMgapraviSTa ane aMgabAhyakRtanI traNa vyAkhyAo che, ane A vyAkhyAo zabdAtmaka mRtane lAgu paDatI hovAthI teja AvazyasUtranA kartAno samaya nirNaya karavAmAM vadhAre baheke khAsa upayogI che. tethI e vyAkhyA viSenI prastuta bhASya, gAthA ane tenA uparanI maladhArIzrIkRta TIkA e darekano, A sthale prastuta prazna paratve jarA vistArathI uhApoha karI levo jarUrano che. vizeSa Avazyaka bhASyanA praNetA zrI jinabhadragaNi kSamazramaNa tatvArtha bhASyanA praNetA vAcakazrI umAsvAtinA pachI thayelA che, eTale vAcakazrI sAme e bhASya nahi, paNa tene mULabhUta graMtha (Avazyakaniryukti) hato; te vakhatanI Avazyaka niryuktinI koI prAcIna vyAkhyA agara to te vakhatanI cAlu arthaparaMparA vAcakazrI sAme hatI ema mAnavuM joIe. AvazyakaniryuktinI prastuta gAthA A pramANe che: akkharasaNNIsamma sAiyaM khalu sagajjavasiyaM ca / gamiyaM aMgapaviThaM satta vi ee sapaDivakkhA // vi. sA. mAtra 0 464 g0 ra12 ! uparyukta mUlagAthAmAM aMgapraviSTa ane aMgabAhyazratane nirdeza che; te gAyAnI te vakhatanI keAI prAcIna vyAkhyA agara cAlu arthaparaMparAne AdhAreja vAcakazrIe pitAnA zrI svArthasUtranA bhASyamAM aMgapraSTi ane aMgabAhya viveka karela che joIe, athavA te ochAmAM ochuM e viveka karatI vakhate Ava (47) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ * | * ; - cakaniktinI e gAyane artha emanA dhyAna bahAra naja have joIe. eTale vAcakagrIe aMcabANanuM svarUpa batAvyuM che ane jene meM pramANa varIke upara prasamaja TAMkela che te svarUpa ukta AvazyakatiryaktinI bhUlacANAnI arthaparaMparAne anusaratuM ja hevuM joie, ema mAnavAmAM jarAe asvAbhAviktA nathI. A uparathI je kahevAnuM che te e ke Avazyaka niryuktinI e gAthAmAM nirdiSTa thayela aMgabArAkRtanA svarUpane nirNaya karavAmAM junAmAM june AdhAra ApaNuM pAse tatvArtha bhASya sivAya bIjo eke nathI; ane tattvArtha bhASya to spaSTa rIte aMgabAhyakRtane gaNadhara pazcAtabhAvI AcAryapraNIta kahe che ane aMgabAhyazrutamAM sAthI prathama AvazyakanA cha adhyayanane gaNAve che, je pahelAM batAvavAmAM AvyuM che. tethI aMgabAhyanI vyAkhyA saMbaMdhI je AvazyakaniyuktinI gAthAno upayoga kare ja hoya to te tattvArtha bhASyanA vaktavya karatAM bIjuM kAMI vadhAre athavA bhinna sUcavI zake tema nathI. have laIe e niryukita gAthA uparanuM vizeSa Avazyaka bhASya - e ja atyAre ApaNuM sAme niryukitanI junAmAM junI ane meTAmAM moTI vyAkhyA che. bhASyamAM aMgapraviSTa ane aMgabAhyazratane spaTa viveka karavAmAM Avyo che. A viveka traNa prakAre karavAmAM Avyo che arthAta kSamAbamazrIe aMgapraviSTa ane aMgabANazratane bheda sUcavatI traNa lAkhAo ApI che. A traNe vyAkhyAo ApyA chatAM mRlabhASyamAM bhAkhyakAre aMgapraviSTa ane aMgabAghakRtanA udAharaNa tarIke koI graMthane nirdeza karyo nathI; paraMtu udAharaNa tarIkenA graMthane nirdeza bhASyanA TIkAkAra maladhArIzrI hemacaMdra pitAnI TIkAmAM karyo che. sAmAnya rIte bhAratIya TIkAkAronI ane khAsa karIne jena AcAryonI prakRtiparaMparA jenAM ema mAnavAmAM kazI aDacaNa nathI ke maladhArIzrIe je udAharaNa TAMkayAM che te potAnI ( 48 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvavartI bhASyanI TIkAone anusaratAM ja hovAM joIe. malArIzrInI TIkA pahelAM bhASya upara be TIkAo hevAnAM pramANa maLe che, temAM eka che pajJa arthAta kSamAzramaNazrInI pitAnI ane bIjI keTAcAryanI. - tasvArtha bhASA TIkAkAra zrI siddhasenAgaNi maladhArIzrInA pUrvavata che; temanI sAme eNamAM ochuM vizeSa Avazyaka bhASya ane tenI paNa TIkA e che te avazya hovAja je thI zrI siddhasenagAinI aMgabhInA kartutvabodhaka saMpadAmAvali e tatvArtha bhASyagata padanI vyAkhyA je pahelAM upara TakI che te prAcIna paraMparAthI virUddha hoya ema mAnI na zakAya; ane zrI siddhasenagaNi to e padane artha gaNugharavaMzaja, zrI jaMbusvAmi, zrI prabhavasvAmi vagere AcArya e spaSTa kare che. te uparathI vizeSa Avazyaka bhAgya ane tenI pA TIkAne aMgabAjInA to viSe Azaya kADhavo ja hoya te eja kADhI zakAya ke gAdhara zira zrI jaMbu, prabhava vagere sthaviroe je racyuM teja aMga. vizeSa Avazyaka bhASyanI upalabdha ane ati vistRta TIkA bhaladhArIzrIkRta che. e TIkAmAM bhASyagata traNa vyAkhyAonA udAharaNa paNa ApelAM che; upAdhyAyazrI yazovijayajI ane sekjhakSano mA sAme muniryukti, te umaranuM vizeSa Azvaka bhASya e e bhAgyanI mAladhArIzrIta TIkA eTalo te ochAmA ochAM hatAM ja, tethI upAdhyAyonI vArtha bhASya uparanI TIkamAM tathA semaprakSamAM aMgabAhyazrutanA kartA sabaMdhe je vicAra che ane je meM upara TAMko che te prAcIna graMthakAronA abhiprAyane lakSyamAM rAkhyA sivAya te lakhAyela na hai joIe. upAdhyAyazrInI vRtti ane senaganna te spaSTa rIte aMgabAthane gaNadhara bhima AcAryapraNIta sUcave che, je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara batAvavAmAM AvyuM che; pUrvApara AcAryonA vicArasAmyanI kalpanA upara ubhI karela anumAnAtmaka dalIlane cheDI have sIdhI rIte mAladhArIzrota TIkAne laI tenA upara vicAra karIye. - bhASyanI prastuta gA550 mInI maladhArIzrI kRta TIkA nIce pramANe cheH ___ aGgA-'naGgapraviSTazrutayoridaM nAnAtvametad bheda kAraNam / kim ? ityAha gaNadharA gautamasvAmyAdayaH, tatkRtaM zrutaM dvAdavAzarUpamaGgamaviSTamucyate / sthavirAstu bhadrabAhusvAmyAdayaH vatkRtaM zrutamAvazyakaniyuyatyAdikamanaGgapraviSThamaNavAdyamucyate / athavA vAratrayaM gaNadharapRSTasya tIrthakarasya saMbandhI ya AdezaH prativacanamutpAda-vyaya-dhauvya vAcakaM padatrayamityarthaH, tatmAda yada niSpannaM tadaGgamaviSTaM dvAdazAGgameva, mutkaM mutkalamapraznapUrvaka ca yad vyAkaraNamarthamatipAdanaM, tasmAd niSpannamavAdyamabhidhIyate, taccAvazyakAdikam / vA zabdo'GgA'naGgapraviSTatve pUrvoktabhedakAraNAdanyatvasUcakaH / tRtIyabhedakAraNamAha 'dhuva-calavimesao va ti' dhuvaM sarvatIrthakaratIrtheSu niyataM nizcayabhAvi zrutamaGgapraviSTamucyate dvAdazAmiti / yat punazcalamaniyatamAvi bat tandulabaikAlikAkaraNAdizrutamaGgabAhyam / vA zabdo'trApi medakAraNAntaravasUcakaH / idamuktaM bhavati gaNadharakRtaM, padatrayaM lakSaNatIrthakarAdezaniSpAnaM, dhruvaM ca yacchrataM tadaGgapraviSTamucyate, baccadvAdazAGgIrUpameva / yatpunaH sthavirakRtaM, mutkalArthAbhidhAnaM, calaM ca tadAvazyakamakIrNAdizrutamaGgabAhyamiti // vi0 A0 bhA0 gA0 550 / pR0 298 // (50) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ A TIkAmAM aMgapraviSTa ane aMgabAvakRtanA bhASyakAre karela vivekanA spaSTIkaraNa uparAnta traNe vyAkhyAonAM judAM judAM traNa udAharaNa che, je khAsa dhyAna kheMce che. (ka) pahelI vyAkhyAmAM aMgapraviSTane zrI gautama Adi gaNuM dharata tarIke oLakhAvIne tenA udAharaNa tarIke dvAdazAMgazrutane mUkyuM che, ane aMgabAthane zrI bhadrabAhu Adi sthavirakata tarIke oLakhAvI tenA udAharaNa rUpe AvazyakaniryuMkita vagere te darzAvyuM che. (3) bIjI vyAkhyAmAM gaNadharanA praznanA uttaramAM tIrthaMkaradvArA upadezAyela tripadI uparathI racAyela zratane aMgapraviSTa tarIke oLakhAvI tenuM udAharaNa ApatAM e mRta te dvAdazAMgI rUpa ja che eve khAsa bhAra mUkI mAladhArIzrIe mAtra dvAdazAMgIne ja aMgapraviSTa kahyuM che ane chUTuM chavAyuM tema ja prazna vinA je arthapratipAdana thayuM hoya tenA uparathI racAyela zratane aMgabAhya tarIke oLakhAvI tenA udAharaNamAM Avazyaka Adi zrata aMgabAhya che ema kahevAmAM AvyuM che. (4) trIjI vyAkhyAmAM dareka tIrthamAM avazyabhAvI tarIke - tAvIne ja aMgapraviSTa zrata kahevAmAM AvyuM che ane dareka tIrthamAM niyamathI na lenAra zratane aMgabAhya tarIke oLakhAvI tenA udAhaNamAM tadulavaikAlika Adine mUkyuM che. pahelI vyAkhyAnA udAharaNamAM zrI bhadrabAhusvAmi Adi ane Avazyakaniryukita Adi e be pado khAsa dhyAna kheMce che, tyAM sudhI saMpUrNa Avazyakatra zrI bhavabAhusvAmikRta che e matalabanuM sAdhaka pramANa na maLe tyAMsudhI Avazyakaniryukti e sAmAsikapadane danda samAsane badale sAmA pakSane anukula e tapurUSa samAsa ja te joIe; ane e samAsa letAM teno artha eTalo ja thAya ke Avazyakanikti vagere je zruta zrI bhadrabAhu svAmi vagerenuM bA ( 5 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ veluM che tene aMgabAhya samajavuM; niryukti zrI bhadrabAhusvAmInI hovAnI prasiddhi jANItI che. tethI ja tenuM udAharaNa ApyuM che. A prathama vyAkhyAnA udAharaNa uparathI mUla AyaspakasUtranA ja viSe kaze ja prakAza paDato nathI. bIjI vyAkhyAmAM aMgabAlpanA udAharaNa tarIke Avazyakane mukhyapaNe mUluM che, ane ene chUTAchavAyA che. prazna vivAnA ja bhagavAnanA upadeza uparathI racAyeluM kahevAmAM gAvyuM che. jyAM sudhI gaNadharane AvazyakanA kartA tarIke asaMdigdhapaNe bita karato prAcIna ullekha maLI na Ave tyAM sudhI AvazyakasUtrane bhAI rUpe zrI tIrthakarakathita mAnavA chatAM tene zabdarUpe gaNadharata. kesa mAnI zakAya ? ane vaLI jyAre ulaTAM aneka vidhI pramANo Avazyalsane gaNadhara bhinna AcAryapraNIta batAvanArAM maLatAM hoya tyAre ema mAnavuM e to spaSTa pramANenI avamAnanA karavA jevuM cA. alabatta, sthavira zabda gaNadharane paNa lAgu paDe che, paNa tethI Avazyakatra gaNadharakRta ja che ema kAMI phalita thatuM nathI. jaladhArIzrInI TIkAnA ullekha uparathI ( tatvArthabhASya AdinA ullekhane dhyAnamAM laI ) artha kADhavA jaIe to saralapaNe eTale ja artha nIkaLI zake ke vagara prazna ja tIrthaMkaranA upadeza uparathI racAyela je Avazyaka vagere mRta te aMgabAhya. ATalA artha AvAvanA kartA tarIke koI vyaktine nirNaya karavA basa nathI. tevA nirNaya mATe to vivAdagrasta sthalamAM spaSTa pramANe joIe. je tavAbhASya AdinA upara TAMkelA cAra spaSTa pramANe ApaNuM sA na hota to maladhArIzrInI TIkAne adhyahAravALo ullekha gaNavArane AvazyakanA kartA tarIke manAvavA ApaNane lalacAvata. trIjI vyAkhyA ane tenAM TAMkelA udAharaNa ApaNane prastuta carcAmAM koI upayogI nathI. tethI te para vicAra karavo e asthAne che. ekaMdara upara Apela mAladhArIzrI hemacaMdranI TIkA Avazyakane gaNadharI sAbita karavA koI spaSTa purAvo pUro pADatI nathI; tethI, ( para ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ skUla, niyukti, tenuM bhASya ane maladhArIzrIkRta TIkA e mAM tannA bhASya AdinA prathama TAMkula ullekhAne savAdI bane e rIte ja ghaTAvavAM joiye. spaSTa chelle eka prazna rahe che; ane te e ke bhagavAnazrI mahA vIre pratikramaNa dharma upadezyA, jyAre teozrIe peAtAnA ziSya parivArane pratikramaNanu vidhAna avazya ka y tarIke upadezyuM tyAre te ziSya parivAra e vidhAnanuM pAlana karatI vakhate kAMine kAMI zabdo, vAkayeA ke sUtro ekalatA ja haze. jo e ziSya parivAra samakSa pratikramaNa vidhAyI zabda pArka na hoya tA te pratikramaNa kare ja kevI rIte ? ane jo zabda pATha hAya tA te pAThe gaNadhara sivAya anyaracita mAnavAmAM zuM pramANu che ? alabata, A prazna mane pahelAM paNa mele ane atyAre paNa thAya che; chatAM jyAre sapUrNa Avazyaka gaNadhara kRtaja che e matalabanuM koi spaSTa pramANa ja nathI maLatuM ane gaNudhara bhinnakRta heAvAnA ekathI vadhAre pramANA male che tyAre emaja samanvaya karavAnI pharaja paDe che ke atyAre : je Ava zyakasUtranA kartAnA prazna carcAvAmAM Ave che te AvazyakasUtra e samajavu joiye ke jenA upara zrI bhadrabAhusvAminI niyukita ale che. te badhAM sUtrA niyuktithI prAcIna teA cheMja ane e sutrAnA kartAnI ja A sthale carcA che. Avazyaka tarIke Aje manAtAM adhAM sUtra! akSarasaH niyukitapUrva bhAvI nathI, ghaNA sutrA deza, kAla AdinA parivana sAthe lAbhanI sa MbhAvanAthI niyukita pachI pUNaeN racAyelAM ane umerAyelAM paNa che ane Aje ApaNe e sarve sUtrone niyukitapUrva bhAvI sUtra jeTalAja agatyanA mAnIye chIye. tevI rIte gaNadhara zrI sudharmAMthI mAMDI bhadrabAhusvAmi sudhI paNa aneka sUtro racAyelAM hAvA ja joye; tethI ja zrI siddhasenaNu vagere Ava sakasUtrane zrI ja, prabhava Adi AcArya praNIta kahe che. alabatta asUtrasamUhamAM kAI kAI sUtra gautamAdi gaNudharakRta pazu hoya ( pUrva ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ evI saMbhAvanAne khAsa sthAna che; paNa ahIM mAro mudo saMpUrNa upalabdha AvazyajJA kartA saMbaMdhe che. huM pahelAM ja sUcita karI gayo chuM ke upalabdha pramANe mAtra eTaluM ja sAbita karI zake ke upalabdha saMpUrNa AvazyakazrutaskaMdha gaNadharata nathI; AthI kaI amuka sUtra gaNadharakRta hoya ema mAnavAmAM kazo ja bAdha nathI ane tethI ja zrI haribhadrasUrinA "IriyAvahiya sUtra gaNadharakathita che e matalabanA ulekhane paNa ghaTAvI zakAya tema che. saMpUrNa AvazyakanA sUtro kaI eka ja kartAnI yuti hoya tema nathI. tenA kartA zrI jaMbu, prabhava Adi aneka sthaviro hoya te saMbhava che, ane tema chatAM te AvazyakanuM prAcInatva ane mahatva jarAye ghaTatuM nathI. have pachI kaI vicAraka saMpUrNa AvazyakasUtrane gaNadharakRta sAbita kare evA spaSTa ullo raju karaze to te saMbaMdhamAM jarA paNa pUrvagraha rAkhyA sivAya pramANAnusArI vicAra karavA ane pharI pramANenuM balAbola tapAsavA prayatna thaze. saMpUrNa upalabdha AvazyakazrutaskaMdha gaNadharata nathI. temaja tenAM badhAM sUtro koI eka kartAnI kRti nathI e vAta je uparanI vicArasaraNIthI sAbita thatI hoya te keTaluMka khAsa vicAravAnuM ane parIkSaNa karavAnuM kAma bAkI rahe che. jema ke bhagavAnazrI mahAvIranA samayamAM kayAM kayAM Avazyakane lagatAM so vyavahAramAM AvatAM ane kayAM kayAM te vakhate racAyelAM, tema ja te prAcIna sa cAlu rahIne navIna sUtra kayAM kayAM kayAre umerAyAM, temaja navIna sUtra dAkhala thatAM keTalAM prAcIna satro vyavahAramAMthI adazya thayAM agara te rUpAntara pAmyAM; temaja pratyeka prAcIna ke uttarakAlIna sUtro konI konI kRti che,A ane AnA jevA aneka vicAraNIya prame che, teno UhApoha karavAnuM mana nathI ema to nahi ja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa atyAre e kAma karavA sAvakAza na hovAthI vicAraka ane aitihAsika vidvAnAnu mA khAkhata tarapha lakSya kheMcu chuM. AzA che ke vidyArasikA A bAbatamAM vadhAre mahenata karI navuM ghaNuM aNuvAda jevuM upasthita karaze. gUjarAta purAtattva maMdira. amadAvAda. mA. su. 5, sa. 1983 maMgaLavAra ( 15) 5. sukhalAlajI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka ke pratikramaNa rahasya. AvazyakanI mahattAH vaidika samAjamAM "saMdhyA' nuM pArasIomAM boradeha avastAnuM, yAdI ane yuropIyAmAM prArthanAnuM ane musalamAnamAM namAjhanuM jeTaluM mahatva che, teTaluM ja mahattva jaina samAjamAM AvazyakanuM che. saMpradAya ane Avazyaka jaina samAjanI mukhya be zAkhAo che. (1) zvetAMbara ane (2) digaMbara. digaMbara saMpradAyamAM muni paraMparA vicchinnaprAyaH (lagabhaga aprApya ) che, tethI munione mATe "Azvayaka vidhAna" te saMpradAyamAM mAtra zAstramAM che; paraMtu vyavahAramAM nathI. Avasyakano -jeTalA pracAra zvetAMbara zrAvakemAM che teTale digaMbara zrAvAmAM nathI, vaLI dIgaMbara samAjanA bAcArI ke pratimA dhAri Adi je heAya che temanAmAM paNa mAtra sAmAyika karavAne pracAra che. vyasthita paddhatie chaye Avazyaka karavAne niyamita pracAra te mAtra zvetAMbara saMpradAyamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane te AbAlavRddhaprasiddha paNa che. vadhArAmAM e paNa umeravAnI jarUra che ke dIga Mbara sa'prAyamAM daivasiSTha, rAtrika, pAkSika cAturmAsika ane sAMvatsarika e pAMca prakAranA AvazyakavidhAnanI prasiddhi zvetAMbara jevI nathI. sAra mAtra eTaleAja che ke zvetAMbara saMpradAya jema sAya'kALa, prAtaH kALe, pakhavADiyAne ate, cAturmAsane aMte ane varSAMte aMte alagaalaga ke samudAyamAM purUSa temaja strI ekatra thai je kramAnusAra ye Avazyaka kare che te prakAre karavAnI paddhati temaja rUDhi dIgaMbara sapradAyamAM nathI. zvetAMbara saMpradAyanI paNa be mukhya zAkhAo che (1) mUrti pUjaka ane (ra) sthAnakavAsI. A banne saMpradAyanI zrAvaka temaja sAdhu saMsthAemAM pAMce prakAre ye AvazyakanA niyamita pracAra adhikAra pramANe yathAsthita cAluja che. Avazyaka ane sAdhu samAjaH uparAMta banne zAkhAomAM sAdhuone te sAMja ane savAra Avazyaka avazya karavAnuM hoya che, kAraNa ke zAstramAM evI AjJA che ke pahelA ane chellA tI karanA sAdhue Avazyaka niyamapUrvaka kareja, A AjJA na pALavAmAM na Ave to te sAdhupadanA adhikArI nathI. vazyaka ane zrAvasamudAyaH zrAvaka ke gRhastha vamAM Avazyaka vikalpe che, arthAt je bhAvika ane niyamavALA hAya che, te te avazya kare che ane bAkInA mATe te A pravRtti acchika che. Ama haiAvA chatAM paNa ApaNA te anubhava che ke jeo haMmezAM Avazyaka karatA hAtA nathI te paNa pakhavADIyAne a Mte, cAturmAsane a Mte ke chevaTe varSane aMte te Avazyaka karecheja. zvetAMbara -sapradAyamAM Avazyaka nA eTalA badhA Adara che. ke je vyakita khIje kAI paNu prasaMge dharmasthAnamAM na jatI hoya te paNa sAMvatsarika (40) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva prasaMge dharmasthAnamAM Avazyaka kriyA karavAne mATe ekatrita thAya che, ane te kriyA karI pitAne ahebhAgya mAne che. Ama A saMpradAyamAM uparyukata kriyAnuM mahatva adhikAra che. tethI ja A saMpradAyanA anuyAyio pitAnA saMtAnane dhArmika zikSaNa ApatI vakhate sauthI pahelAM Avazyaka kiyAja zikhavavAno prabaMdha kare che. - jana samudAyamAM A rIte Avazyaka' mATe sAdara pravRti che, te jotAM spaSTa thAya che ke tenA mahattvanuM kaI paNa kAraNa hevuM joIe. Avazyaka kriyAnI prAcInatA A kAraNonA vicAramAM praveza karatAM pahelAM eka vastu tapAsavI jarUranI che. "AvazyakakriyA'nI vidhi cUrNinA jamAnA karatAM paNa prAcIna che, kemake tene ulekha zrI haribhasUri jevA pratiSThita AcAryuM pitAnI "Avazyaka vRtti' puSTa 790mAM karela che. te ja vidhipheraphAra vinA jemanI tema zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyamAM cAlI Ave che, paraMtu sthAnakavAsI saMpradAyamAM tema nathI; A vastu tete saMpradAyonI sAmAcArI jevAthI spaSTa thAya che. sthAnakavAsI saMpradAyanI sAmAcArImAM je prakAre " AvazyakakriyA " nA " puravAra-bAho, sirAI khuddhANaM, arihaMta ceDyANa, Ayariya uvajjhAe, abbhUTiThayo , Adi mAM jema kApakupa karavAmAM AvI che tema te kriyAnI prAcIna vidhimAM paNa kApakupa karavAmAM AvI che. mUrtipUjaka - tAMbara saMpradAyanI sAmAcArImAM "AvazyakakriyAnA sUtro temaja vidhine je ullekha zrI haribhadrasUrie karyo che temAM kAMIpaNa pheraphAra karavAmAM Avyo nathI; arthAta "sAmAyika Avazyaka eTale pratikamaNanI sthApanAthI mAMDIne pratyAkhyAna vA paccakhANu sudhI the AvazyakanA sUtro ane vidhine kama tene teja che. joke pratikamaNanI sthApanA pahelAM caityavaMdana karavAnI ane chaThThA Avazyaka ( 18 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAM AvatA A adhika pachI stavana, sajajhAya, stotra Adi bolavAnI je prathA sakAraNa dAkhala karavAmAM AvI che je kAraNane vicAra AgaLa karIzuM tema chatAM paNa mUrtipujaka saMpradAyanI AvazyakakriyA tapAsatAM spaSTa mAluma paDe che ke temAM AvazyakanA sUtro ane vidhine kama Aja sudhI prAcIna pramANe ja cAlyo Ave che, AvazyakanI vyAkhyA ane tenA adhikArI je kriyA avazya karavA lAyaka che, teja Avazyaka kahevAya che, A kiyA sarvane mATe na hoI zake, te adhikArI bhedathI judI judI paNa hoI zake. eka manuSya je kriyAne Avazyaka samajIne nitya kare che, tene ja bIje manuSya anAvazyaka samaje che. eka manuSya kAMcana ane kAminIne Avazyaka tarIke sarvasva mAnI laI te meLavavA pitAnI sarva zakti khacI nAMkhe che, tyAre bIje tene anAvazyaka samaje che. ane tenA saMgathI bacavA buddhibaLano upayoga ane prayatna paNa kare che, tethI AvazyakakriyAnA svarUpane vicAra karatAM pahelAM tene adhikArI keNa hoI zake te vicAravAne prazna upasthita thAya che sAmAnyataH dehadhArI prANIonA be vibhAga heya che (1) antadRSTi ane (2) bahIrdaSTi. jenI dRSTi AtmAmAM ramI rahI che, athAta je sahaja kudaratI sukha pragaTa karavAnA vicAra temaja prayatnamAM mae rahe che te jIva antardaSTi che AvA jIvane mATeja AvazyakakriyAne vicAra che, AthI ete siddhaja che ke je jaDa pudagalamAM AtmAne bhUlI gaya nathI, ane koI paNa jaDa vastu jenI draSTine lebhAvI zakatI nathI, tene mATe to AvazyakakriyA eja upayogI vastu che, kAraNake tenA dvArA AtmA sahaja sukhane anubhava karI zake che. vaLI antardaSTi jIva paNa sahaja sukhano anubhava tyAreja karI zake che ke jyAre tenAmAM samyaktva, cetanA, cAritra Adi guNe pragaTa thaI cUkyA hoya. AvAja che ane koI paNa jAta upayogI vastu che. to nathI, tene (59 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kriyAne Avazyaka samaje che, A kriyA samyaktva Adi guhlAnA vikAsa karanAra madadagAra sAdhana che; AthI karIne jJAnAdi guNo pragaTa karavAne sArU je kriyA avazya karavA yeAgya che teja Avazyaka che.. evuM 'vazyaka' jJAna ane kriyA e ubhaya rUpa che; arthAla e upayAgapUrNAMka karavAnI kriyA che. te kriyA AtmAnA sAte suvAsita (phelAvA ) kanAra hAvAthI ' AvAsaka' pazu kahevAma che. vaidika namAM Avazyaka'nI jagyAe * nityakrama` ' zabda prasiddha che: jaina darzanamAM Avazyaka, dhruva. nigraha, vizAdhi. adhyayana varka, va, nyAya, ArAdhanA, mArga ahiM zabdo evA che ke je Avazyaka ' zabdanA samAna avALA arthAt paryAya zabdo che. ( Avazyaka vRtti) 40 2. * AvazyakanuM svarUpaH sthUla daSTie Avazyaka kriyAnA cha vibhAga che:(1) sAmAyika, (2) tuvi zati stava, (3) vandana (4) pratikramaNa, (5) kAryotsarga ane (6) pratyAkhyAna. A darekanA svarUpane pazu vicAra karIye. 1. sAmAyikaH rAgadveSane tAbe na thatAM samabhAva arthAt mAdhyasthabhAvamAM rahevu, eTale ke sanI sAthe AtmAnI mAphakaja vyavahAra karavA OM ' sAmAyika ' che. (A ni gA. 1032 ) tenA samyaktvasAmAyika, zrutasAmAdika ane cAritrasAmAyika e traNa bheda che; kAraNake samyakU, zrata ane cAritra e traNa dvArAja sama bhAvamAM sthira rahI zakAya che. cAritra sAmAyika paNa adhikArInI apekSAe deza ane sa ema be prakAre che, deza sAmAyika cAAratra grahasthane ane sarva sAmAyika cAritra sAdhuone hAya che. ( A ni. gA 796 ) samatA, samyakRtva, thAnti, suvihita Adi zabdo ' sAmAdika'nA paryAya zabdo che. ( A0 ni. gA1033 ) 2 catuviti stavaH ceAvIza tIra ke je ApaNA sa` guNusa'panna Adarza che. temanI stuti karavI te catuvi kSati stava"; tenA dravya ane bhAva < ( to ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ e be prakAra che. kRSNAdi sAtvika sAdhana dvArA tIrthakaronI pUjA karavI te badrabhAva', ane temanA vAstavika aNenuM dhyAke. tuti karavI te "bhAvavI . (A0 vR0 50 492) adhikArI vizeSe kazAstava paNa gRhasthane ati lAbha dAyaka che te vAta vistArapUrvaka Avazyakanikti pU0 2-3 mAM batAvI che. jenA dvArA pUjya ke gurUjana prati bahumAna pragaTa karI zakAya te prakArano mana, vacana ane kAyAne vyApAra ke prati te vandava" che; zAstramAM vandanane citiSkarma, katikarma, pUjAkamAM Adi paryAya zabada vaDe paNa oLakhAvyuM che. A ni gA. 1103) vandananuM kharuM svarUpa jANavA mATe vanya koNa hoI zake ? temanA prakAra keTalA? avazva vandanathI doSazo ? vandana karatI vakhate zA zA de dUra karavA ? Adi vastu jANavAnI jarUra che. dravya ane bhAva ane cAritrathI yukta munija vandana karavA mogya che. ( A ni gRA. 1106 ) AcArya, upAdhyAya, prava ka, sthavira ane ratnAdhika e pAMca prakAranA muni vanya che. ( A ni gA. 1195) je dravyaliMga (veSa ane kriyA) ane bhAvaliMga ( AtmajAgRti ) te bemAMnA eka ke bannethI rahita che te avazva che. avandanIya ane vajavIyanA saMbaMdhamAM sikkAnI caturbhagI prasiddha che (A ni cA. 1138) jema cAMdI zuddha hovA chatAM tenA paranI chApa barAbara na hoya to te sikko grahaNa karI zakAto nathI; tema je bhAvaliMga yuta che, paraMtu dravyaliMga rahita che tevA pratyekabuddha Adine vandana karI zakAtuM nathI. jemAM cAMdI azuddha heya, chatAM tenA para baSa barAbara hoya te paNa te sikko grahaNa karI zakAto nathI; tema dravya liMga hevA chatAM bhAvaliMga na hoya evA pAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adi pAMca prakAranA sAdhune pazu vandana karavuM cAcya nathI. jema azuddha cAMdI para kharAkhara chApa na hoya tevA sikkA cAlatA nathI; tema dravya ane bhAva te anne liMgathI rahita sAdhu pazu vandanIya nathI. tA pachI vandvIya mAtra teja che ke je zuddha cAMdI ane te para ceppI chApa hAya tevA sikkAnI mAphaka dravya ane bhAva e antaliMga sahita hAya. ( . ni. gA0 1138 ) avandhane vandana karanArane karmInI nirjarA thatI nathI, tema kIrti pazu maLatI nathI; parantu asaMyama Adi deSAnA anumAna dvArA da... dhU che. ( A ni. gA.1108 ) avantrate vandana karavAthI vana karanAraneja dASa lAge che eTaluM ja nahi paNu, guNI purUSaSa dvArA potAne vandana karAvavAthI asaMyamanI vRddhi dvArA avandratIya AtmAne paNa adhaHpAta thAya che. ( A. ni. gA0 1110 ) vana khatrIza DhASa rahita hAvu joiye; anAdata Adi maMtrIza deSa A ni. gA0 1207 thI gA0 1211 mAM batAvyA che. 4 pratikramaNa pramAda yA ajAgrata dazAne laI AtmA azubha yAga( vyApAra ) te prApta kare te tene pharI zubha ceAga prApta karAvavA te 'pratikramaNa'* che; temaja azubha yAgane cheADI uttarAttara zubha yAmamAM vartavu svasthAnA dhanvasthAna, pramAhya patitaH | tatraiva kramaNaM bhUyaH pratikramaNamucyate // 1 // prati prati vartanaM vA, zumeSu yogeSu mokSaphaladeSu / niHrAjya yattecaMtu, tanA jJeya pratimaLamU ||? || AvazyakasUtra. pR. 3'1 pramAdane lai peAtAnA sthAnathI parasthAnane viSe AtmA gayA hoya, tene tyAMthI pAA pheravI svasthAnamAM lAvavA e pratikramaNa che; zalya rahita banIne meAkSa rUpI late denAra zubha yAgane viSe vAraMvAra vartana karavu e paNu pratikamaNu che. ( 2 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa "pratikramaNa che. prativaraNa, pariharaNa, vAraNa, nivRtti, nindA, gaha, ane zodhi Adi zabdo pratikramaNanA paryAya zabda che. ( A0 ni gA. 1233 } A zabdanA bhAva batAvavA dareka zabdanI vyAkhyA para eka eka manoraMjaka daSTAMta paNa Apela che. (A0 ni gA. 1242) pratikramaNane artha pAchuM pharavuM eTale eka sthitimAMthI pharI saLa sthitimAM AvavuM eTalo ja che; A sAmAnya vyAkhyA pramANe te azubha yoga tyAgI, zubha ga prApta karI pharI azubha yogamAM AvavuM te paNa pratikramaNa kahI zakAya, mATe ja pratikramaNanA prazasta ane aprazasta evA be bheda pADelA che. ( A vR0 pR. 5rUra) Avazyaka kriyAmAM je pratikramaNa che te aprazasta nahi, paraMtu prazasta che; kAraNake ahIM mAtra atardaSTi arthAta AdhyAtmaka purUSane ja vicAra karela che. devasika, rAtrika, pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika Adi pratikramaNanA pAMca bheda paNa prAcIna ane zAstrasaMmata che; kAra ke tene ulekha zrI bhadrabAhasvAmie paNa kare che. ( A ni, gAtra 1247) kALabhedathI traNa prakAranA pratikramaNa paNa kahyA che; (1) bhUtakALamAM lAgela dezanI AlocanA karavI, (2) saMvara karI vartamAnakALanA doSathI rakSaNa karavuM ane (3) pratyAkhyAna dvArA bhaviSyakALanA dene rokavA. ( A vR0 pR. 551 ). ane sAMvatsari eka paNa prAcIna ja tene AtmAnI uttarottara vizeSa zuddha rUpasthiratA thAya tevI icchA rAkhanAra adhikArI chevoe e paNa jANavuM jarUranuM che ke pratikamaNuM zAnuM karavAnuM che? mithyAtva, avirati, kaSAya ane aprasta yoga e cAranuM pratikramaNa karavAnuM che; arthAta mirAta tajI samakti meLavavuM, avirati tajI virati (tyAga) svIkAre, kaSAya ( 3 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUra karI kSamA Adi guNI pragaTAvavA ate sasara vadhAranAra pravRtti tajI AtmasvarUpanI prApti karavI. sAmAnya rIte pratikramaNanA dravya ane bhAva ema be prakAra che. bhAva pratikramaNaja upAdeya che, drazya pratikramaNa nAM, je kriyA leAkAne batAvavA arthe karavAmAM Ave te dravya pratikramaNu che; doSanuM pratikramaNa karyAM pachI paNa te te doSanuM vAraMvAra sevana karavu te paNa dravya pratikramaNa che. 605 pratikramaNathI Atmazuddhi thavAne badale dhRSTatA dvArA aneka doSAnI puSTi thAya che; tenA para Apela kuMbhAra ane kSullaka sAdhunuM dRSTAMta AbAlavRdprasiddha che. 5 kAyAtsa tra ke zukla khAna mATe ekAgra banI, zarIra parathI mamatAne tyAMga karavA e 'kAyAtsa' che; te yathAya rIte karavA mATe tenA de| tajavA jAye. e doSe dheTaka Adi ogaNIza prakAranA che. ( A ni. gA0 1546-47) kAyeAtsathI deha ane yuddhanI jaDatA dUra thAya che; kAraNake te dvArA vAyu Adi dhAtuonI viSamatA ( asamAnatA ) dUra thai, pariNAme yuddhanI mandatA haDI jAya che; ane vicAra zaktine vikAsa thAya che. sukhadu:khatitIkSA arthAt anukuLa ane pratikuLa evA ane prakAranA sayA(c)AmAM samabhAva rAkhavAnI zakti tenAthI prApta thAya che, bhAvanA ane zvAnane abhyAsa paNa puSTa bane che ane aticAranuM ciMtana paNa kAyaeNAtsargamAM sArI rIte thaI zake che. Ama kAyAtsa e bahuja mahattvanI kriyA che. kAyAtsa nI aMdara levAtA eka zvAseAzvAsanuM kAlapramANu zlAkanA eka caraNanA uccAranA kAlapramANanA jeTaluM che. ( ex ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 pratyAkhyAna tyAga te "pratyAkhyAna" che, tyAga karavA yogya vastuo dravya ane bhAva e be prakAre che. anna, vastra, dhana Adi bAhya vastuo kaya rUpe che; jyAre ajJAna, asaMyama, kaSAya vagara vaibhAvika pariNAma bhAva rUpe che. anna Adi bAhya vastuone tyAga 5Na ajJAna Adi bhAvatyAga mATe bhAvapUrvaka kare jekTane je dravyatyAga, bhAvatyAgapUrvaka bhAvatyAga mATe karavAmAM AvI nathI, te tyAgathI AtmAnA guNenI prApti ke teno vikAsa paNa thatuM nathI. zraddhA, jJAna, vandana, anupAlana, anubhASaNa ane bhAva e cho zuddhi sahita karela pratyAkhyAna zuddha che. (AvR0 pR87) * pratyAkhyAnanuM bIjuM nAma " guNadhAraNuM' che, kAraNa ke tenA vaDe aneka gunI prApti thAya che. pratyAkhyAna karavAthI AvA nirodha athavA saMvara thAya che, saMvarathI tRSNAne nAza e tRSNAnA nAzathI avarNanIya samabhAva utpanna thAya che, jenAvaTa kramazaH mokSane paNa lAbha thAya che. AvazyakakriyAnA kamanI svAbhAvikatA tathA upapattiH je che anandaSTi che, tenA jIvanane mukhya udeza samabhAva arthAta sAmAyika prApta karavAno che; tethI tenA dareka vyavahAramAM samabhAva spaSTa dekhI zakAya che. AvAM che tyAre kAI ne samabhAvanI Toce caDhela jue ke jANe che tyAre te AnA svAbhAvika guNonI stuti kare che, te uparAMta samabhAva sthita sAdhu purUSane vandana ke namaskAra karavAnuM paNa te bhUlato nathI. AvA antardaSTi jIvanA jIvanamAM evI stuti arthAta apramattatA ke jAgratadazA hoya che ke teo kadAcita pUrvavAsanA ke kusaMgane, lai samabhAvathI patita thAya to paNa, te pramAtAnA maraNanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikramaNa karI peAtAnI pUrva sthiti (samabhAva) prApta karIja le che; ane kAi krAi vAra tA te sthitithI pazu AgaLa vadhI jAya che. dhyAna te AdhyAtmika jIvananI cAvI che, tethIja atardaSTi jIvA vAravAra dhyAna kare che. dhyAna dvArA Atmazuddhi karatA karatA te AtmasvarUpamAM vizeSapaNe lIna thaI jAya che, ane pariNAme jaDa vastuonA bhAganA tyAgarUpa pratyAkhyAna temane mATe kudaratI kriyAja hatI jAya che. Ama jotAM spaSTa thAya che ke AdhyAtmika purUSAnA ucca ane svAbhAvika jIvananA pRthakkaraNa rUpeja AvazyakakriyA ' che, ema hovAthI tene krama paNa teTalAja svAbhAvika ane kudaratI che. ' kramanI svAbhAviktAnI upapattiH--jyAM sudhI 'sAmAyika' prApta na thAya tyAM sudhI * caturvizati stava ' bhAvapUrvaka thaI zakatuM nathI; kAraNa ke jyAM sudhI AtmA gereja sthira ke samabhAvamAM hAtA nathI tyAM sudhI samabhAvanA zakhare rahela mahAna purUSAmAM rahela guNA naNI zakatA nathI, temaja te guNAthI utpAAhata ane prasanna banI tenI prazaMsA paNa karI zakatA nathI. Ama hAvAthI ja sAmAyikanI pachI stuvijJati stava' che. caturti kSati stava karanAra adhikArI 'vandana' paNa vidhipUrvaka karI zake che; kAraNake ceAvIza tI karanA guAthI prasanna thai jeNe temanI stuti karI nathI, te tI karamAnA upadezaka sadgurUne bhAvapUrNAMka vandana karI zakatA ja nathI. AthI karIneja caturva zita stavanI pachI vana'tA krama che. vandananI pachI 'pratikrama' rAkhavAnA hetu e che ke AlecanA gurU samakSa ja karI zakAya; je gurUvandana karatA nathI, tene AlocanA karavAnA pazu AdhakAra nathI. gurUvandana sivAya karela (6) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ AlocanA nAma mAtranI ja AlecanA che, tenAthI ke sAdhyasiddhi thaI zaktI nathI. sAcI AlayanA karanAra adhikArI jIvanA pariNAma eTalA namra ane komaLa banI jAya che ke te svayameva gurUnA caraNamAM pitAnuM mastaka DhALI de che. AthI karIne vandana pachI pratikramaNa che. kAyotsarga mATe jarUrI yogyatA pratikramaNa karyA pachI ja prAya thAya che, kAraNake jyAM sudhI pratikramaNakArA pApanI AlocanA kI cittazuddhi karI nathI, tyAM sudhI dharmadhyAna ke zudhyAna mATe ekAgratA prApta karavAno je kAyotsargane udeza che te koIpaNa rIte saphala thatuM nathI. AlocanA dvArA cittazuddhi karyA vinA je kAryotsarga kare che. tenA mukhamAMthI game tevA parama pavitra zabdono jApa thAya te paNa, tenA aMtaramAM ucca beyano vicAra kadI paNa uddabhavI zakato nathI; kAraNa ke anubhavela viSanuM cintana dhyAnamAM khaDuM thaI jAya che. mATe ja pratikramaNa pachI " kAma"ne krama che, kAyotrArga karI vizeSa cattazuddha, ekAgratA ane AtmabaLa je prApta kare che, teja pratyAkhyAnane sAce adhikArI che. jene ekAgratA prApta karI nathI, temaja saMkalpabaLane saMgraha karyo nathI; te kadI pratyAkhyAna kare to paNa tene sArI rIte nirvAha karI zakatA nathI. pratyAkhyAna sarvathI chellI AvazyakakriyA che, kAraNa ke tene mATe vizeSa cittazuddhi ane vizeSa utsAhanI AvazyakatA che, te kAyotsarga karyA vinA prApta thaI zaktA nathI. Ama hovAthI kAyotsarga pachI ja "pratyAkhyAna" Ave che. Ama vicAra temaja anubhavathI pratIti thAya che ke AvA, zyakane je krama che te, vizeSa kAryakAraNubhAvanI sAMkaLathI saMkaLAyele Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, jemAM pheraphAra karavAthI tenI svAbhAvikatA khaMDana thayA vinA anya kaMI pariNAma na saMbhavI zake. AvazyakaziyAnI AdhyAtmikatA je kriyA AtmAnA vikAsane lakSyamAM rAkhI karavAmAM Ave che te mAdhyAtmika kriyA che.AtmAne vikAsa eTale samyaktva cetanA, cAritra Adi chavanA svAbhAvika guNonI kamazaH zuddhi ke vRddhi. A kIpara Avazyakane kasI jotAM abrAMta rIte spaSTa thaze ke "Avazyaka e zAe AdhyAtmika kriyA che. e AvazyakanI kacerIH sAmAyikanuM phala pApajanaka vyApArane tyAga che tenAthI karmanI nija rA thaI AtmAnA guNene vikAsa thAya che. caturvekSati stavane uddeza guNAnurAganI vRddhi dvArA guNanI zuddhi che; te dvArA paNa AtmAnA guNanI zuddhi temaja vikAsa thAya che. vandana dvArA vinaya guNa prApta thAya che, mAnanA cUrecUrA thaI jAya che, gurUjananuM pUjana thAya che, ane tIrthaMkaranI AjJAnuM pAlana thAya che, A pata vandana karanArane namratAne laI zAzravaNanI taka prApta thAya che, jenAthI kramaza: jJAna, vijJAna, pratyAkhyAna, saMyama, anADhava, tapa, kamanAza, akriyA ane siddhi Adi phaLa thAya che. (Ani sa. 1211 tathA vRtti) Ama jotAM uparokta traNe kriyAo AtmavisanA sAdhanarUpa hevAthI AdhyAtmika ja che. AtmA satya rIte te pUrNa zuddha ane pUrNa balavAna che; parantu anAdi kALathI vividha vAsanAnA pravAhamAM taNAto rahyo hovAthI dezanA aneka paDothI te dabAI gayo che, ane tethI jyAre te jarA paNa uThavAne sAhasa ane prayatna kare che tyAre anAdi abhyAsane ha bhUle kare che, Ama bane e svabhAvika ja che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aropana na nA A pratimA nathI. tethI ja kAraNane laI AtmA jyAM sudhI bhUlanuM saMzodhana na kare tyAM sudhI ISTasiddhi thaI zakatI nathI, tethI ja vakhato vakhata thaI gayelI bhUlane yAda karI pratikramaNa dvArA vAraMvAra te na thaI jAya e prakArano nizcaya karavAmAM Ave che. Ama jotAM pratikramaNane uddeza prathama thayela dene dUra karavA, ane te de pharI na thAya te mATe sAvadhAnI (upayoga) rAkhavI e che. pratikramaNa karavAthI AtmA doSathI mukta bane che ane zuddha sthiti prApta kare che. kAyotsarga cittanI ekAgratA utpanna kare che ane AtmAne pitAnA zuddha svarUpano vicAra karavAnI taka Ape che jenA vaDe AtmA nirbhaya banI pitAnA kaThaNamAM kaThaNa uddezane siddha karI zake che. Ama A banne kriyAo paNa AdhyAtmika ja jaNAya che. dunIyAmAM je kAMI vastuo che te sarve keIthI bhogavI zakAtI nathI, ane temAMnI keTalIka te bhogavavA yogya paNa hotI nathI; A uparAnta vastuonA aparimita bhegathI vAstavika jJAti paNa prApta thatI nathI. Ama havAne laIne pratyAkhyAna dvArA mumukSugaNuM tane na bhogavavAnI vastuonA bhAgothI bacAvI laI sthAyI AtmajJAti prApta kare che. A rIte pratyAkhyAnanI kriyA pakha AdhyAtmika che. bhAva AvazyakanI mahattA bhAva Avazyaka te kAttara priyA che, kAraNa ke mokSanA ja uddezathI AdhyAtmika manuSya upAma pUrvaka te kriyA kare che, tethI tenuM samarthana lokottara temaja vyAvahArika daSTie paNa thaI zake che, kAraNa ke AvazyakakriyAnA adhikArI paNa vyavahAranika manuSyo ja hoya che. lakera nizcaya daSTie AvazyakakriyAnI mahattA je tane laI manuSyajIvana anya prANIjIvana karatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucca samavAmAM Ave che, ane a Mte je vaDe vikAsanI parAkASThAe paheAMcI zakAya che te tattvA A rahyAH (1) samabhAva arthAt zuddha zradgha, jJAna ane cAritranuM saMmizraNa (2) jIvanane vizuddha banAvavA sArU sarvopari jIvana gALelI vibhUtiAne Adaza rUpe svIkArI temanA prati satat Ala bana STi rAkhavI; (3) guNIjanAnuM bahu mAna ane vinaya karavA, (4) kartavyanA smaraNu ane tenA pAlanamAM thai gayela raskhalanAonuM kapaTa rahitapaNe avalokana karI, zeAdhI, pharI tevI bhUla na thai jAya te arthe AtmAne gRta rAkhavA; (5) dhyAnanA abhyAsa karI pratyeka vastunA svarUpane yathArtha samajI levA viveka zaktine vikAsa karavA, ane (6) tyAga vRtti dvArA sa tASa ane sahanazIlatAnI vRddhi karavI. uparyukata tattvApara AvasyakakriyA rUpa mahela Takela che, tethIja mAstra kahe che ke AvazyakriyA AtmAne teNe prApta karela bhAvathI * guNavadbahumAnAde nityasmRtyA ca satkriyA / nAtana tattvajJAyamA cepa thI 6 // kSAyopazamike bhAve, yAM kriyA kriyate tayA / patitasyApi tadbhAvapravRddhirjAyate punaH // 6 // guNavRdhdhyaitataH kuryAt, kriyAmaskhalanAya vA / ekaM tu saMyamasthAnaM jinAnAmavatiSThate // 7 // jJAnasAra. ( kriyASTaka ) guNInA bahu mAna Adi temaja nityasmaraNapUrvaka karAtI sakriyA utpanna thayela bhAvane paDavA detA nathI ane utpanna nahi thayela bhAvane paNa utpanna kare che. kSAyeApamika bhAvamAM yA apUrNa dazAmAM je kriyA karavAmAM Ave che tethI patita thayela AtmAnI paNa karI bhAvavRddhi thAya che. tethI gurRddhi mATe arthAt skhalanA na thAya te mATe kriyA karavI ja joiye. eka sayamasthAna teA chanaizvarAne pazu rahe che. ( 7 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ patita thavA detA nathI; ane vizeSamAM tenAmAM apUrva bhAva utpanna kare che, vaLI kSAyeApamika bhAvathI karAtI kriyA vaDe paNa patita AtmA zrI bhAvad karI zake che. Ama guNAnI vRddhi temaja prApta thayela guNamAM skhalanA na thAya te arthe paNu Avazyaka kriyAnuM AcaraNa upayAgI che kAraNa ke te eka prakAranuM AtmasaMrakSaka tattva che. vyavahArika dRSTie AvazyakAyAnI mahattAH vyavahAramAM Aragya, kauTumbika nIti, sAmAjika nIti Adi viSayA gaNI zakAya; A viSayeAnA sabaMdha AvazyakakriyA sAthe krama dhaTI zake te paNa tapAsIye. AreAgya mATe mAnasika prasannatAnI jarUra che, jagatamAM joke evAM aneka sAdhana che ke jenA dvArA echA vattA pramANamAM prasatratA meLavI zakAya che; parantu vicAra karatAM ema bhAna thAya che ke sthAyI mAnasika prasannatA te, je tattvA para AvazyakakriyA rUpa mahela TakI rahelA che tenA vinA kAipaNa prakAre prApta karI zakAtI nathI. kauTumbika nItine mukhya uddeza samasta kuTumbane sukhI banAvavu e che, Ane mATe nAnA moTA samAM eka bIjA prati paraspara vinaya, AjJApAlana, niyamazIlatA ane apramAda Adi guNAnI jarUra che; A sarve guNu AvazyakakriyAnA AdhArabhUta uparyukta tattvA sivAya krAIpaNa rIte prApta thaI zakatA nathI. sAmAjIka nItinA uddeza samAjanI suvyavasthA che, ane tene mATe vicArazIlatA, prAmANikatA, dIzitA ane gabhIratA Adi guNA chavanamAM hAvA joiye. A sarve AvazyakriyAnA cha mULabhUta tattva vinA kASTha rIte AvI zakatA nathI. (192) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Ama vicAratAM spaSTa pratIti thAya che ke sAstrIya ane - vyAvahArika e banne dRSTie Avazyaka kriyA parama lAbhadAyaka che. 6 pratikamaNa zabdanI rUDhiH pratikramaNa zabdanI vyutpati prati kramaNae pramANe che,e vyutpatti pramANe teno artha pAchuM pharavuM eTale ja thAya che paraMtu rUDhibaLe pratikramaNa zabda "cothA Avazyaka" ane "chaye AvazyakanA samudAya" bhAna karAve che. chellA arthamAM te zabdanI prasiddhi eTalI badhI thaI gaI che ke Aja te "AvazyakanI jagyAe, cha AvazyakanA samudAya mATe paNa pratikramaNa zabda vaparAya che ane vyavahAramAM temaja arvAcIna graMthomAM pratikramaNuM" zabda eka prakAre "Avazyaka zabadana paryAya banI gayuM che. prAcIna graMthamAM pratikramaNa' zabdano upayoga sAmAnya Avazyaka"nA arthamAM muddala dekhAtuM nathI. pratikramaNa hetu ga, pratikramaNa vidhi, dharma saMgraha Adi arvAcIna graMthamAM pratikramaNa' zabda sAmAnya AvazyakanA arthamAM vaparAyela che ane sAmAnya manuSya paNuM AvazyakanAja arthamAM pratikramaNa zabdane asmilita upayoga karatA hoya evo anubhava thAya che. ahIM pratikramaNa zabdane artha sAmAnya Avazyaka arthAta chaye Avazyaka samudAya che; A jagyAe be prazna upasthita thAya che, (1) pratikramaNanA adhikArI koNa? ane (2) pratikramaNuvidhAnanI rUDhi, je pracalita che te zAstrIya ane yuktisaMgata che ke kema? pratikamaNanA adhikArI prathama praznane uttara e che ke sAdhu ane zrAvaka -e ane pratikramaNanA adhikArI che; kAraNake zAstramAM sAdhu ane zrAvaka e banne mATe kevasisa ane rAIe e be - ( 1 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikramaNa avazya kartavya rUpe batAvyAM che; ane aticAra Adi prasaMga hoya ke na hoya to paNa prathama ane carama [chellA ] tIrthakaranA zAsanamAM pratikramaNa sahita ja dharma batAvyo che. pratikamaNanI paddhati bIjo prazna e che ke sAdhu ane zrAvaka e beno pratikramaNanI paddhati sAthe kevo saMbaMdha che? sarva sAdhuone cAritrAvaraNIya karmano kSayopacaya bhale nyAdhika hoya paraMtu sAmAnyataH te sarva sarvaviratibhAvavALA eTale trividha trividhe(mana,vacana ane kAyA dvArA sAvagha kArya karavA, karAvavA ane anumodavAnA tyAga rUpe ) pAMca mahAvrata dhAraNa karela hoya che; Ama hovAthI te sarvane pAMce temAM lAgela aticAranA saMzodhana rUpa AlecanA arthAta pratikramaNa nAmanuM cothuM Avasyaka samAna rIte karavuM joIe, ane tene mATe sarva sAdhuoe samAna ja AlocanAtra bolavuM joIe. A pramANe ja AlocanA ane ekaja AlecanA sUtranI rUDhi temanAmAM hajI paNa pracalita che. 1 samaNeNa sAvaraNa, avassakAyayavvaM havaha jmhaa| ante ahoNisasvaya, tamhA ApassayaM mAma // 2 // Avazyaka vRtti, pR. 5 - sAdhu ane zrAvakoe rAtri ane divasane ane avazya karavuM joIe e Avazyaka che. 2 sapaDikamaNodhambho, rimassa ya pacchimassa ya jinnss| mahilA mathALa vivA, raNanA pariNAma kakko Avasyaka niryukti. pahelA ane chellA tIrthakaranA zAsanamAM dharma sapratikramaNa che; jyAre bAkInA bIjAthI vIza sudhInA madhyama tIrtha karanA zAsanamAM kAraNa prasaMge pratikramaNa dharma che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu zrAvanA saMbaMdhamAM tarka upasthita thAya che te eke zrAvaka aneka prakAranA che. kAI mAtra samyaktvavALA AvatI hoya che, te kaI vatI hoya che; vrata paNa koIne kividha trividhe, keIne ekavidha trividhe ane koIne ekavidha dvividha e prakAre hoya che; tethI zrAvakane vividha abhigrahavALA kahyA che. (Ani gAi 1558) A bhinnabhinna abhigrahavALA zrAvaka, cethA "patikra. maNa' nAmanA Avazyaka sivAya bAkInA pAMca Avazyaka je rIte kare che te viSayamAM te zaMkAne sthAna nathI; paranuM cothuM Avazyaka" je prakAre teo kare che ane te mATe je sUtra teo bole che te viSayamAM to avazya zaMkA uddabhave che. te A pramANe che. Avazka aticArasodhana rUpe che; grahaNa karela vrata, niyamamAM ja aticAra lAge che. grahaNa karela vrata, niyama darekanA sAmAna hotA nathI, tevA ekaja "vaMditta sutra dvArA sarva zrAvaka (vatI ke avatI samyaktvI) je bAre vrata ane lekhanAnA aticAranA saMzodhananuM kArya kare che te nyAyasaMmata kema kahI zakAya? jeNe je vrata grahaNa karyA hoya, teNe te batanA aticAronuM saMzodhana mimi duH" Adi dvArA karavuM joIe; grahaNa nahi karela tenA saMbaMdhamAM te aticAranuM saMzodhana karavAne badale te tenA guNane vicAra karavo joIe; ane te rIte guNabhAvanA dvArA te vAta svIkAravA puratuM AtmabaLa pidA karavuM joIe. grahaNa nahi karela vratanA saMbaMdhamAM, je tenA aticAranuM saMzodhana yogya gaNavAmAM Ave che te zrAvakene mATe pAMca mahAvratanA aticAranuM saMzodhana paNa yukta mAnavuM paDe; grahaNa karela ane grahaNa nahi karela tenA saMbaMdhamAM viparIta zraddhA thaI jAya te micchAmi duraMdvArA tenuM pratikamaNukaravuM te te ( 7 ) ja grahaNa karyA che te jAya dhana sara e grahaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva adhikArIne mATe samAna che. paraMtu ahIM je prazna che te aticAra saMzodhana rUpe pratikramaNanA saMbaMdhamAM che arthAta grahaNa nahi karela vrata, niyamenA aticAranuM saMzodhana ane tene lagatA sUtro bolavAM temaja "micchAmi sukI dvArA pratikramaNa karavAnI je rUDhi cAlu che tene AdhAra che? A zaMkAnuM samAdhAna eTaluM ja che ke aticArasaMzAdhana rU5 pratikramaNa te grahaNa karela vratanuM ja karavuM e yukitasaMgata che ane te pramANe tene lAgatA sutra bolI "micchAmi sura devuM je. grahaNa nahi karela tenA saMbaMdhamAM te " zraddhA viparyAsa ( viparIta ahA ) nuM pratikramaNa jarUra karavAmAM Ave, paraMtu aticArasaMzodhana arthe tene lagatA sUvo bolI "bichami sua' Adi devAne badale te te vratonA guNonI bhAvanA bhAvavI, temaja te vratonA grahaNa karanAra ucca zrAvakene dhanyavAda daI guNanurAgane puSTa karavo teja yudatasaMgata che. have prazna e che ke jyAre sthiti A pramANe che tyAre vratI. atratA, bALaka ane vRdhdha e sarva zrAvakemAM ekaja "ji" sUtradhArA samAnarUpe aticArasaMzodhana karavAnI je rUDhi pracalita che te kevI rIte cAlu thaI che? teno khulAso A pramANe hoya ema lAge che. prathama Avazyakasatra' sarvane saMpUrNa yAda na hoya, bIjuM je te yAda heya te paNa sAdhAraNa adhikArIo mATe ekalA ratA samudAyamAM maLI AvazyakakriyA karavI e lAbhadAyaka mAnavAmAM AvyuM che; trIjuM jyAre koI sarvathI ucca zrAvaka pitAne mATe sarvathA upayogI evuM 'ri' sUtra saMpUrNa bole che, tyAre prAthamika ane mAdhyamika evA sarva adhikArIone upayegI evA sarva ( 75 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutro paNa temAM samAi jatA hovAthI evI sAmudAyika prathA para gaI che ke jyAre eka zrAvaka saMpUrNa "vAritu " sUtra bele che tyAre bAkInA zrAvake te ucca adhikArI zrAvakanuM anukaraNa kare che ane sarve vratonA aticAranuM saMzodhana karavA mAMDe che. A sAmudAyika prathA rUDha thaI javAne laI jyAre ke prAthamika ke mAdhyamika zAvaka ekalA pratikamaNa kare che tyAre paNa "kavi" sUtrane saMpUrNa bele che ane nahi grahaNa karela ratinA aticAranuM paNa saMzodhana kare che. A prayA rUDha thavAnuM bIjuM paNa eka kAraNa hoI zake che ane te eka sarva sAdhAraNa lekamAM vivekanI yatheSTha mAtrA (pramANe) je atyAvazyaka che te heI zakatI nathI; tethI "vita" sUtra mAMthI pitapatAne upayogI evA sutrAzo pasaMda karI bolavA ane bAkInA mUkI devA e kArya temane mATe kaThaNa hovA uparAMta viSama ane guMcavaNabharyuM paNa che. A kAraNathI e niyama rAkhelo che ke sUtra akhaMDita rUpe ja bolavuM joIe; Aja kAraNane laI jyAre sabhAmAM sarvane ke keAI ekane "paccakhANa' karAvavAmAM Ave che tyAre evuM sUtra belavAmAM Ave che ke jemAM aneka "paccakhANa ne samAveza thaI gaye heya. Ama karavAthI sarve adhikArIo pitApitAnI icchA anusAra " paccakhANa" karI le che. A daSTie ema paNa kahI zakAya ke "paMDitu" sUtra akhaMDita rUpe bolavuM te nyAyasaMgata temaja zAsasaMgata che. have rahI mAtra aticArasaMzodhanamAM viveka karavAnI vAta, tenA adhikArI khuzIthI A prasaMge te kArya karI zake che; jemAM prathA koIpaNa rIte bAdhaka nathI. 1 hada tUruM parImiti racAra I dharma saMgraha. pR0 233. ( 76 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikramaNa para thatA AkSepe ane tenA parihAraH AvazyakakriyAnI upayogitA ane mahattA na jANanAra loka tenA para AkSepeA kare che, te cAra prakAranA cheH(1) samayanA,(2) ajJAnatA, (3) bhASAnA ane (3) arUcinA. (1) keTalAka kahe che ke AvazyakakriyA eTalI lAMkhI ane kaveLAnI che ke temAM phasAvAthI karavu, haravuM, vizrAnti levI Adi kAMi kArya karI zakatuM nathI, ane tethI AreAgya ane svataMtratAmAM khalela pahoMce che, mATe temAM krUsAvuM e jarUranuM nathI. Ama kahenAre samajavuM joIe ke sAmAnyataH sAdhAraNa lAkA pramAdazIza ane kartavyajJAnathI vimukha hAya che, AvA lAkAte jyAre kAI khAsa kArya karavAnuM kahevAmAM Ave tyAre bIjA kAryAnI upayeAgitA ane mahattA tAthI te kArya thI peAtAne chUTA kare che, ane ante te khIjA kAryo paNa DhADI ja de che. karavA, haravA ane vizrAnti lenanA bahAnA batAvanAra ALasu heAyache, tethI te nirarthaka vAte ke gappAM AdimAM paDI AvazyakakriyAnI sAtheja dhImedhIme pharavA, haravA Adi kAryone paNa visarI jAya che. AthI ulTuM je apramAdI ane vyatapura (jAgrata ane katavyaparAyaNu) hoya che te samayane yAgya upayoga karI, ArogyatAnA sa` niyameAnuM pAlana karavAda uparAnta Avazyaka Adi dhAmi kakriyAne paNa bhUlatA no. Ama jotAM jaNAya che ke jarUrIyAta / mAtra pramAdanA tyAganI ane byanA bhAna thavAnI ja che. (2) khIjA keTalAka ema kahe che ke AvazyakakriyA karanArAAmAMnA aneka temAM AvatA sUtreAnA artha jANatA hAtA nathI, teo pApaTanI mAphaka sUtra paDhI jAya che; ane ajJAna na hovAthI temane temAM rasa hAtA nathI. pAraNAme AvazyakakriyA karatI vakhate ( 77 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAMnA keTalAka sUI jAya che athavA kutuhala Adi dvArA manane Anati kare che. uparyukata kathanathI to e sAbita thAya che ke arthajJAnapUrvaka AvazyakakriyA karavAmAM Ave to te saphaLa to che ja; zAstra paNa teja kahe che, temAM upagapUrvaka kriyA karavAnuM kahyuM che; ane upayoga barAbara tyAre ja rahI zake ke jyAre arthajJAna heya. Ama hovA chatAM paNa keTalAka jeo artha samajyA vinA AvazyakakriyA kare che, ane te kriyAne pUrato lAbha laI zaktA nathI; teone arthajJAna maLI zake tevA prayatna karavA e ucita che, Ama karavAne badale mUla "Avazyaka vastune nirUpayogI samajavI te upaga na jANavAthI kiMmatI rasAyaNane tuccha samajavA barAbara che. vaLI prayatna karavA chatAM paNa keTalAkane vRddha avasthA, matimalkatA, kSayapazamanI nyUnatA Adi kAraNone 9I pravatna karavA chatAM paNa arthazAna na thaI zake, te tenA pitAnA karatAM adhika jJAnI temaja guNanA Azraya nIce rahI dharmakriyA karI ucita phAyado uThAvI zake che. vyavahAramAM paNa jovAmAM Ave che ke aneka leke evA hoya che ke je jJAnanI janatAne laI potAnuM kArya svataMtratAthI pUrNa karI zakatA nathI, teo paNa kAinA Azraya nIce jaI pitAnuM kArya kare che ane te dvArA phAyado meLave che. AvA lekenI saphaLatAnuM mukhya kAraNa temanI zraddhAja che. zraddhAnuM sthAna buddhithI utaratuM nathI. athe jJAna hovA chatAM 5Na dhArmika kriyAomAM jemane zradhdhA nathI, teo tenAthI kazoja phAyado uThAvI zakavAnA nathI. AthI karIne, zradhdhApUrvaka dhArmikakriyA karavI ane je je sUtro upayogamAM levAtA hoya tenA yathAzakita artha paNa jANavA e ucita che. (3) vaLI keTalAka ema kahe che ke AvazyakakriyAnA sonI racanA saMskRta, prAkRta Adi prAcIna zAstrIya bhASAmAM che, tene (78). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ badale pracalita lokabhASAmAMja hovI joIe, jyAM sudhI tema na thAya tyAM sudhI AvazyakakriyA vizeSa upayogI thaI zakatI nathI. Ama kahenArAo maMtronA zabdone mahimA, temaja zAstrIya bhASAnI gaMbhIratA, bhAvamayatA, lalitatA Adi guNe jANatA nathI; kAraNake maMtromAM Arthika mahattva uparAnta zAbdika mahattva paNa hoya che je bIjI bhASAmAM anuvAda karavA jatAM lupta thAya che. Ama hovAthI je je maMtra je je bhASAmAM racAyelA hoya tene te bhASAmAM ja rAkhavA e yogya che;maMtra sivAyanA anya sUtranA bhAva pracalita lekabhASAmAM utArI zakAya che, paraMtu tenI khubI ane bhAva je mulabhASAmAM hoya che, te navIna bhASAmAM prAyaH lAvI zakAtA nathI. AvazyakakriyAnA sUtrane pracalita lekabhASAmAM racavAthI prAcIna mahatva tema dhArmika kriyAkAlone ekatAno paNa lopa thavAno ane sUtranI racanAmAM paNa anavasthA dAkhala thavAnI. dUra dUra dezanA vasanAra ekaja dharmanA anuvAdhio jyAra tIrtha sthAnamAM ekatra thAya che tyAre AcAra, vicAra, veza, bhASA AdimAM bhinna hovA chatAM te sarve dhArmika kriyA kare che tyAre ekI vakhate ekaja sutra bole che, eka ja prakAranI vidhi kare che ane te prakAre ekatAne pUrNa anubhava kare che; Ama jatAM dhArmika kriyAnA mUtra" Adine zAstrIya bhASAmAM kAyama rAkhavA e jarUranuM che, vaLI dhArmika kriyAnA sUtronI racanA paNa pracalita lokabhASAmAM thavA. mAMDe to dareka jagyAe samaye samaye thatA sAdhAraNa kavio paNa pitAnI kavitva zaktine upaga navA navA sutra racavAmAM karavAnA; pariNAma eja Ave ke ekaja pradezamAM jyAM mAtra ekaja bhASA che, tyAM paNa ekaja sUtrane badale aneka kataonA ( ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka sUtra thavAnA? vaLI vizeSatAne vicAraja karI na zakanAra sAdhAraNu leke to pitAnA manamAM je kartAnA sUtro bolavAnI IcchA thAya te bolavAnA. Ama prAcIna sUtronA apUrva bhAvanI sAtheja kriyAkAlIna ektAno paNa lapaja thavAno; mATeja dhArmika kriyAnA sUtra, pADe je bhASAmAM racAyelA hoya, te te bhASAmAMja belavA joIe. Aja kAraNathI vaidika, baudhdha Adi saMpradAyamAM paNa potapotAnA " saMdhyA " Adi nityakarmo prAcIna zAstrIya bhASAmAM ja karavAmAM Ave che. e paNa ThIka ja che ke sAdhAraNa lekanI rUci vadhAravA pracalita lekabhASAmAM paNa keTalIka kRtio hovI joIe, je dhArmika kriyAnI aMdara bolI zakAya. A eya lakSyamAM rAkhI lekarUci anusAra samaye samaye saMskRta, apabhraMza, gujarAtI, hindI Adi bhASAomAM ' stotra, stuti, sajajhAya, stavana Adi racAyelAM che, jene Avazyaka kriyAmAM paNa sthAna apAyela ja che. pariNAme phAyado e thayo ke prAcInasatro ane tenuM mahattva TakI zakayuM, ane pracalita lokabhAvAnI kRtio dvArA sAdhAraNa lekanI rUcine paNa puSTi maLI. (4) A uparAMta keTalAka ema paNa kahe che ke "AvazyakakriyA arUcikara che. Ama kahenAre jANavuM joIe ke arUci e bAhya vastu ke kriyAno dharma nathI, kAraNake eka vastu sarvane rUcikara heI zakatI nathI; je vastu eka prakAranA lekane rUcikara che. teja bIjA prakAranA lokone arUcikara hoya che. rUci to aMtaHkaraNane dharma che. keI vastu ke viSayamAM rUci hevI ke na hovI te te vastunA jJAna para AdhAra rAkhe che ane jyAre manuSya koI vastunA guNa barAbara jANI le che tyAre te vastu para tenI rUci prabala thatI jAya che. Ama hovAthI Avazyaka ke kriyAne arUcikara kahevI te tenA mahattA ane guNonuM ajJAna mAtra ja che. ( 80 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene ane anya saMpradAyanA Avazyaka "saMdhyA AdiH AvazyakakriyAne mUla to samajAvatI vakhate sacita karela che ke sarva antardaSTivALA jIvanuM jIvana samabhAvamaya hoya che.artadaSTi kaI khAsa deza, ke kaI khAsa kAlanI beDImAM baMdhAyelI hatI nathI; tene AvirbhAva skeiTa] sarva deza ane sarva kAlanA AtmAo mATe sAdhAraNa che, Ama hovAthI tene prApta karavI ane vadhAravI te sarva AdhyAtmika jIvanuM dhyeya hoya che. prakRti, yogya ane nimitta bhedane kAraNe ema hovuM e svAbhAvika ja che ke khAsa deza, koI khAsa kAla ane kaI khAsa vyaktimAM antardaSTino vikAsa Acho hoya ane keAImAM vizeSa paNa hoya. Aja kAra thI AdhyAtmika jIvanane ja vAstavika jIvana samajanAra ane teja jIvananI vRddhinI IcchA rAkhanAra sarva saMpradAyanA pravartakoe potapitAnA anuyAyione AdhyAtmika jIvana vyatIta karavA sArU, te jIvananA tane temaja te tatvonuM anusaraNa karatI vakhate, jANatA ajANatA paNa thaI jatI bhUlane sudhArI pharI tevI bhUla na karavAno upadeza Apyo che, paraMtu ema hoI zake che ke judA judA saMpradAyonA pravartakenI upadezapaddhati, bhASA AdimAM bhinnatA hovA sAthe vicAromAM paNa nyAviktA heya; Ama chatAM e to kadApi paNa saMbhava nathI ke AdhyAtmika jIvananiSTa upakonA vicAranuM mUla eka na hoya, A jagyAe AvazyakakiyA mukhya che, tethI mAtra tenAja saMbaMdhamAM judA judA saMpradAyonA vicAranI samAnatA batAvavI upayogI thaze. jo ke sarve praddhi sabadAnA "nitya karma no ullekha karI vicArasAmya batAvAno IrAdo hatA, paraMtu yatheSTa sAdhanonA abhAve mAtra jaina, bauddha vaidika ane jarA dharmano ja vicAra mAtra ahIM karI zakAya che. yatheSTa sAdhana na maLavAthI A samaye sakSepathI ja sate, mAnyo che, ATalo paNa ulekha vAMcakone upayogI thaze te teoe ( 81 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayameva pratyeka saMpradAyanA mUlathe joI prastuta viSayamAM adhika jANavAno prayatna karaze. [sarakhAmaNuM mATe jue pariziSTa naM 1. bauddha ane jaina, naM 2. vaidika ane jene ane na 3. jarathosta ane jena.) Avazyaka itihAsaantardaSTinA unmeSa arthAt AdhyAtmika jIvananI zarUAtathI "Avazyaka ne itihAsa zarU thAya che. sAmAnya rUpe ema na kahI zakAya ke vizvamAM AdhyAtmika jIvana kyArathI zarU thayuM, tethI "AvazyakriyA" pravAhanI apekSAe anAdi mAnavI eja yukta che. Avazyasutra-je koI sAco AdhyAtmika che, tenuM jIvana svAbhAvika rIte ja Avazyaka kriyApradhAna bane che, tethI tenA hRdayamAMthI AvazyakakripAdyonaka pani nIkaLe che, paraMtu jyAM sudhI sAdhaka dazA hoya che tyAM sudhI vyAvahArika ke dhArmika sarve pravRtti karatI vakhate pramAdane laI "AvazyakakriyA' mAMno upayoga badalAi javAthI pariNAme te viSayano zvani badalAI javAno bahu saMbhava che, mATe ja tevA adhikArIo tarapha dRSTi rAkhI "AvazyakakriyA" yAda karavA mATe khAsa samaya nakkI karela che jethI karIne, aSikArI jIva te cakkasa samaye tenA sutro dvArA AvazyakakriyAne saMbhArI potAnA AdhyAtmika jIvana para daSTipAta karI zake. A kAraNathI AvazyakakriyAnA dainika, rAtrika, pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika evA pAMca bhede prasiddha che; AvazyakakriyAnA A kAlakRta pAMca vibhAga anusAra tenA sutromAM ahIM tahIM bheda paNa Ave che. have jovAnuM e che ke atyAre je "AvazyakasUtra' pracalita che te kayAre racAyuM che ane tenA racanAra koNa che ? - "Avazyaka sUtrane racanAkAla-prathama praznano uttara e che ke Avazyaka satra Isa. pUrve pAMcamA saikAthI mAMDI I. ( 2 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa. pUrvenA cethA saikAnI pahelI pacIsI sudhImAM kayAreka racAyeluM hevuM joIe. tenuM kAraNa e che ke I. sa. pUrve para6 varSe bhagavAnazrI mahAvIrasvAminuM nivANa thayuM; zrI vIranirvANa pachI vIza varSe zrI sudharmAsvAminuM nirvANa thayuM teozrI gaNadhara tA. AvazyasUtra" tIrthaMkaranI kRti nathI, temaja gaNadharanI paNa kRti nathI. tIrthakaranI kRti nathI tenuM kAraNa e ke teozrI mAtra arthe no ja upadeza kare che, paraMtu sara nathI racatA; jyAre ahI sUtranI zAbdika racanAno prazna che. gaNadhara sUtra te race che, paraMtu AvazyakasUtra" gaNadhararacita na hovAnuM kAraNa e che ke te sUtranI gaNanA aMgabAhya zratamAM ja thayela che. aMgabAhya zratanuM lakSaNa zrI umAsvAtijIe pitAnA zrI tatkAthodhigama sUtranA bhASyamAM A pramANe batAvyuM che. je mRta gaNadharanI kRti nathI ane jenI racanA pachI turata thayelA Adi parama buddhinidhAna AcAryoe karI che te aMgabAhya zrata kahevAya che." A pramANe lakSaNa batAvI tenA udAharaNa ApatAM teozrIe sauthI prathama sAmAyika Adi dhye Avazyakane ullekha karyo che ane 1 gaNadharAnantaryAdibhistvatyantavizuddhAgamaiH paramaprakRSTavAGmatizaktibhirAcAryaiH kAlasahananAyurdoSAdalpazaktiyAM ziSyANAmanugrahAya yatproktaM tadaGgabAhyamiti / tatvArtha. adhyAya 1, sUtra 20 nuM bhASya bhAvArtha -gaNadhara pachI turata thayelA Adi, AganA atyanta vizuddha jJAnavALA, parama prakRSTa vacana, buddhi ane zaktivALA evA AcAryoe; kAla, saMhanana, AyuH AdinA bhAvi doSone laI a5 zaktivALA zikhopara upakAra karavAnI buddhithI je kahyuM te aMgabAhya zrata. ( 83 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ te pachI dazavaikArika Adi anya sUtrone. e dhyAnamAM rAkhavuM harUranuM che ke dazavaikAlika zrI zaryAbhavasUri ke jeo zrI sudharmAsvAmi pachI trIjA AcArya thayA, temanI kRti che. aMgabAhya hevAnA eraNe "AvazyakasUtra" gaNadhara zrI sudharmAsvAmI pachI kAI Acarye raceluM hoya ema mAnavuM joIye; Ama tenA racanAkalanI pahelI maryAdA vadhAremAM vadhAre IsapahelAM pAMca saike je batAvI zakAya. tenA racanAkAlanI chellI maryAdA I. sa. pahelAM cethA saikAnI prathama pacIsI mAnI zakAya tema che, kAraNake caturdaza pUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmi, jemanuM svargArohaNa i. sa. pahelAM 35 varSe lagabhaga thayuM ema mAnavAmAM Ave che temaNe, "Avazyaka sutra' para sauthI pahelI vyAkhyA lakhI che je "niryukti" nAme prasiddha che. e to prasiddha che ke "niryukti ja zrI bhadrabAhusvAmi 2 aGgabAhyamanekavidham / tadyathA-sAmAyikaM caturvizatisto vandanaM pratikramaNaM kAyavyutsargaH pratyAkhyAna dazakAlikamuttarAdhyAyAH dazAH kalpavyavahArau nizIthamRSibhASikhAnyevamAdi / - bhAvArtha -aMgabAhya aneka prakAre che; te A pramANe "sAmAvika, caturvizati stava, vandana, pratikramaNa, kAyetsarga, pratyAkhyAna, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, dazAta dha, kalpa, vyavahAra, nizitha, vibhASita satra Adi anya paNa che. ( 3 prasiddha kahevAnuM tAtparya e che ke zrI zIlAMkari pitAnI AcArAMgavRttimAM sUcanA kare che ke "Avazyaka" nI aMdara Avela * caturvizati stava" ( lessa) ja zrI bhadrabAhasvAmie racele che. *AvazyakAntarbhUtazcaturviMzatistavastvArAtAMyakAlabhAvinA zrI kavazvAminArA ' pR83 A kathanathI ema spaSTa mAlama paDe che ke zrI zIlAMkarinA samayamAM paNa ema mAnavAmAM AvatuM hatuM ke saMpUrNa Avazyaka sUtra e zrI bhadrabAhu svAminI Bta thI. (84) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ nI che, saMpUrNa mUla AvazyaSNutra nahi, A sthitimAM mUla AvazyakasUtra vadhAremAM vadhAre temanA pahelAnA athavA to temanA samakAlIna kAI bIjA kRtaghare racyuM hoya ema tevuM jAiye. A draSTie ema jaNAya che ke Avazyaka racanAkAla i. sa. pUrvanI pAMcamI zatAbdithI mAMDI i. sa. pUrvanI cothI zatAbdinI pahelI pacIsImAM hovuM joIe. AvazyakasUtranA racayitA -bIje prazna kartAnA viSe che: "AvazyakasUtranA kartA koNa che ? tenA kartA tarIke eka AcArya che ke aneka ? A praznanA prathamAMzanA viSayamAM nizcayarUpe kAMI kahI zakAya tema nathI kAraNa ke te spaSTa ullekha hajI kAMi maLyuM nathI. dvitIyAMzane uttara A pramANe che: " Avazyaka sUtra ? e kaI ekanI kRti nathI, alabatta e AzcaryanI vAta che ke saMbhavataH "AvazyakasUtra" pachI tarata ke tenA samasamayamAM racAyelA dazavaikAlika" sUtranA kartA rUpe zrI zayyabhavasUrine nirdeza zrIbhadrabahusvAmie poteja karyo che; (dazavaikAlika niryukti gA14-15) paratu AvazyakatranA kartAne spaSTa nAmapUrvaka nirdeza karyo nathI. zrI bhadrabAhu svAmi niryukti racatI vakhate je daza Agamo para niryukti racavAnI pratijJA kare che te ullekhamAM dazavaikAlika pahelAM Avasyakane ullekha kare che. dazavaikAlika zrI zayyabhavasUrinI 1 AvassagassadasakA,-liasta taha uttarajjhamAyAre / sUyagaDe nijjutti, vucchAmi tahA dasANaM ca // 84 // kappassa ya nijjutti, vavahArasseva paramaNiuNasta / suri apaNNattIe vucchaM isibhAsiANaM ca // 85 // bhAvArtha -Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, AcArAMga, sUtrakRtAMga, dazAzrutaskaMdha, kalpa, vyavahAra, sUryaprajJapti ane rUSibhASita upara niryukti huM racIza. ( 85 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRti che e te pahelAM batAvyuM che, e daza AgamanA ullekha krama kAlakramane sUcaka heya te ema mAnavuM paDe ke "Avazyakatra' zrI zaabhavasUrinI pahelAMnA koI sthaviranI, ke zrI zayyabhavasUrinA samakAlIna, paratu temanAthI koI viziSTa sthaviranI kRti hevI joIe. zrI tatvArthabhASyagata "jIvanantamiH " e aMzamAM vartamAna Adi padathI tIrthakara, gaNadhara pachInA avyavahita sthaviranI mAphaka; tIrthakara, gaNadharanA samakAlIna sthavira paNa je gaNavAmAM Ave te AvazyakasUtranA racanAkALa vahelAmAM vahele I. sa. pUrvanA chaThThA saikAnI chellI paccIsI mAnI zakAya ane Ama tenA kapta rUpe tIkara, gaNadharanA samakAlIna keI sthavira mAnI zakAya. game tema hoya te paNa eTaluM to nizcitarUpe jANI zakAya che ke tIrthakaranA samakAlIna sthavirathI mAMDIne zrI bhadrabAhusvAmine pahelAMnA ke samakAlIna sthaviromAMnA keIkanI "AvazyakasUtra' e kRti che. mUla AvazyakasUtranI parIkSaNa vidhiH mUla (asala) Avazyaka keTaluM che ane temAM kyAM kayAM sUtro umerAyelAM che, tenI parIkSA karavI jarUranI che; kAraNa ke AjakAla sAdhAraNa lake ema samaje che ke "AvazyakakriyAmAM jeTalA . sUtra bolAya che te sarva mUla "Avazyaka 'nAja che. mUla Avazyaka oLakhavAnI be rIte cheH (1) je sUtranA dareka zabdanI ke keTalAeka zabdonI sUtraspazI niryukti hoya te sUtra "mUla Avazyaka' mAMnuM che; (2) je sUtranI upara zabdazaH ke adhikAMza zabdonI satraspazI niryukti nathI, paraMtu je sUtranA artha sAmAnya rUpe niyuMktimAM varNavAyA che athavA je sUtranA koI kaI zabda para niyuM.. kti che athavA je je sUtranI vyAkhyA karatI vakhate prAraMbhamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAkAra zrI haribhadrasurae "putravara sA', "ta khuba maM tu Adi prakAre ullekha karyo che te sutro paNa mUla AvazyakamAMnAja mAnavA joIe. prathama rIta pramANe "namuvIra, mi mate, rasa, icchAmi khamAsamaNo, tassauttarI, annaththa, namukkArasahiya Adi paccakhANu' vagere rAtre maitika mAlama paDe che. bIjI rIta pramANe "vArijAI, rUchAmi vivAmi jo me devasio, iriyAvahiAe, pagAmasijjAe, paDikkamA. mi goyaracariyAe, paDikamAmi cAukkAlaM, paDikamAmi egavihe, namo cauvisAe, icchAmi ThAiu kAusaggaM, savvaloe arihanta ceiANa, icchAmi khamAsamaNo uvvaThThiomi tubbhaNhaM, icchAmi khamAsamaNo kayAI ca me, puvvAmeva mi chattA pafhama littivamAruM' Adi sUtro lika jaNAya che. e uparAta tane maLavAra, zutrApavA - apavAno palA, zukamurAvArtha,' Adi je sutro zrAvaka dharma saMbaMdhI che, arthAta samyaktva, bAravrata ane saMlekhanA saMbaMdhI che ane jenA AdhAre ""vatti ' sUtranI paghabaMdha racanA thayelI che te sUtre paNa maulika jaNAya che. jo ke A sUtronI pahelAM TIkAkAre "suravIra jhA, Adi sutrone ullekha karyo nathI; to paNuM pratyAkhyAna AvazyakamAM niryuktikAre pratyA khyAnanuM sAmAnya svarUpa batAvatAM abhigrahanI vividhatAne kAraNe zrAvakanA aneka bheda batAvyA che, A uparathI e saMcita thAya che. kezrAvakadharmanA uparyukta sUtra lakSyamAM rAkhIne ja niyukitakAre zrAvaka dharmanI vividhatAnuM varNana karyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla Avazyaka sUtra vALo bhAgaH AjakAlanI pracalita samAcArImAM jyAM pratikramaNanI sthApanA karAya che tyAMthI mAMDIne namatu varSamAnAthanI stuti sudhImAM cha Avazyaka pUrNa thaI jAya che, tethI e te spaSTa ja che ke pratikramaNanI sthApanAnI pahelAM karAtA jai javaMdanane bhAga temaja namostu vadhamAnA nI rasuti pachI belAtAM stavana, sajajhAya, zAnti Adi, bhAga cha AvazyakanI bahAra che; A kAraNathI A vastuo mUla AvazyakamAM na hoya te svAbhAvika ja che. vaLI bhASAdraSTie joIe to paNa e siddha thAya che ke aprabhraMza, saMskRta hiMdI ane gujarAtI bhASAnA gadya ke padya saitika hoI zake nahi; kAraNake saMpUrNa "mUla Avazyaka prAkRta bhASAmAM ja che. pAkRtabhASAmaya gadyapadyamAMnA paNa jeTalA sUtro uparyukta be rIta pramANe maulika jaNAvyA che, te sivAyanA bIjA sUtronuM mUla AvazyakanA mAnavAnuM pramANa hajI sudhI amArA dhyAnamAM AvyuM nathI.tethI e samajavuM jarUranuM che sAtalAkha,aDhAra pApasthAnaka Ayarie uvajjhAe,veyAva garANaM, pukkhavaradIvaDhe, siddhArtha buddhANaM, suadevayA bhagavaDa Adi pUrva ane " tu varSamAnA" Adi je sUtro belAya che te sarva mailika jaNAtA nathI; je ke "sAvi kalApa, juhAra, uttaLa yuddhA " Adi maulika nathI te paNa pAcIne te che ja; kemake teno ullekha karI zrI haribhadrasurie tenI vyAkhyA paNa karI che. A parIkSaNa vidhino artha e nathI ke je satra mAlika nathI temanuM mahatva ochuM che; ahIM te deza, kAla, rUci AdinA parivartana anusAra "AvazyakakriyA" nA sutromAM ane bhASAmAM kevI rIte parIvartana thavA pAmyuM che te ja mAtra batAvavAnuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM e paNa jaNAvavuM ayogya nathI ke AjakAla devasika pratikramaNamAM siddhAja sudhA pachI je zrata devatA ane kSetra deva- tAno kAusagga karI eka stuti bolavAmAM Ave che te bhAga - chAmAM ochA zrI haribhakarinA samayamAM pratikramaNuvidhimAM hoya ema jaNAtuM nathI kAraNake teozrIe potAnI TIkAmAM daivasika pratikramaNanI je vidhi ApI che, temAM siddhALuM sukALa pachI pratilekhana vandana karI traNa stuti bolavAno ja nirdeza karela che. A0 vR0 pR0 790. vidhi bheda vidhinA viSayamAM sAmAcArI bheda prApta thAya che kAraNake mUla TIkAkAra saMmata vivi uparAnta anya vidhinuM sUcana paNa zrI haribhadrasUrie karela che. (A0 pR0 793) te samaye pAkSika pratikramaNamAM kSetradevatAne kAusagga paNa pracalita na hatuM, paraMtu zayyadevatAne kAusaga pracalita hate. koI koI to vaLI cAturmAsika pratikramaNamAM paNa te kAusagna karatA hatA ane kSetradevatAno kAusagga te cAturmAsika ane sAMvatsarika pratikramaNamAM pracalita hato. (A0 vR0 pR0 404 bhASya0 gA233). A jagyAe mukha para muhapati bAMdhanAra mATe eka sthA caka vastu paNa maLI Ave che, " zrI bhadrabAhusvAminA samayamAM paNa kAusagga karatI vakhate muhapati hAthamAM rAkhavAneja ulekha che, (A ni0 pR797 gA1545) mUla AvazyakanA TIkA granthaH Avazyaka e sAdhu ane zrAvaka te benI mahatvapUrNa kriyA che; "Avazyaka sUtra nuM gaurava paNa tevA prakAranuM che. e ja kAraNathI zrI bhadrabAhu svAmie daza niti racIne tAtkAlika prathA anusAra (89) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvasyakanI prAkRtapadyamaya TIkA lakhI, A grantha che. tenI pachI saMpUrNa Avazyaka racAyuM jenA kartAnuM nAma avidita che. te je saskRtamizrita prAkRtagadyamaya che, ane jinadAsagaNi hAvA saMbhava che. tyAM sudhImAM tA bhASAnA viSayamAM lAkaci badalAI gaI hatI te joIne samayana AcAryae saMskRtamAM paNa TIkA lakhavI zarU karI dIdhI hatI. tadnusAra ' " Avazyaka para paNa keTalIka saMskRta TIkAe lakhAi jenu sUcana zrI haribhadrasUrie A prakAre karyuM cheH yadyapi mayA tathA 'nyaiH kRtA'sya vivRttistathApi saMkSepAt / tadrUci sattvAnugrahahetoH, kriyate prayAso'yam // Avazyaka prathama TIkAupara prAkRtapadyamaya bhASya pachI cUrNa lakhAI jenA kartA prAyaH zrI A 10 pR 1 A uparathI mAlama paDe che ke e TIkAe vistRta hazeM; zrI haribhadrasUrie Avazyaka para paNa eka meTI TIkA lakhelI, je TujI upalabdha nathI; parantu tevuM sUcana te pote mA' zabdAsa kare che ane tenI sabadhapara parAtA nirdeza zrI hemacaMdra maladhArI paNa peAtAnA Avazyaka TIppaNu pR. 1 mAM kare che.. A bhAge mATI TIkAnI sAthe ja zrI haribhadrasUrie soMpUrNa 'Avazyaka' para eka nAnI TIkA paNa lakhI che je chapAi che; te 22,000 zlAka pramANa che; tenuM nAma sahitA che ane temAM saMpUrNa mUla Avazyaka tathA tenI niryuktinI saMskRta vyAkhyA uparAnta A TIkAmAMdhala, bhASya ane cUnA keTalAka paNa lIdhela che. zrI haribhadrasurinI A TIkA upara caMdra madhArIe TIppaNuM lakhyuM che. zrImalayagirisUrie 'gu "Avazyaka' upara TIkA lakhI che je mAtra e ayana sudhInI ja che ane te upalabdha paNa che. ahIM sudhI teA thai sapUN AvazyakanA TIkAgranthAnI vAta; parantu te sivAya kevaLa prathama zrI hema ( 9 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana je sAmAyika adhyananA nAmathI prasiddha che tenA para paNa moTA meTA TIkA grantha lakhAyelA che. sauthI pahelAM sAmAyika adhyayananI niyukti para zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNe prAkRtapadyamaya bhASya racyuM je vizeSa Avazyaka bhASyane nAme prasiddha che, te bahu mATe ane mahattvapUrNa grantha che. A bhASya upara temaNe pote ja saMskRta TIkA lakhI che je upalabdha nathI. zrIkeTayAcArya jemanuM bIjuM nAma zrI zIlAMkari che ane jemaNe AcArAMga ane satrakRtAMganI TIzca racI che temaNe paNa uparokta vizeSa Avazyaka bhAgya para TIkA lakhI che; zrI hemacaMdra maladhArIe paNa uparyukta bhASya para bahuja gaMbhIra ane vizada (spaSTa) TIkA lakhI che. Avazyaka ane vetAMbara digaMbara saMpradAyaH Avazyaka kriyA e jainatvanuM mukhya aMga che tethI te kriyA temaja te kriyAyaka AvazyakasUtra e banne jaina samAjanI gletAMbara ane digaMbara e banne zAkhAomAM astitva dharAve e svAbhAvika ja che. . vetAMbara saMpradAyamAM sAdhuparaMparA avicchinna cAlu rahevAmAM sAdhu ane zrAvaka e bannenA AvazyakakriyAvidhi temaja Avazyakasutra mailika (asalI) rUpamAMja maLI Ave che; ethI ulaTuM digaM. bara saMpradAyamAM sAdhuparaMparA virala ane vicchinna thaI tethI sAdhu saMbaMdhI AvazyakakriyAto luptaprAya che. paraMtu tenI sAthe sAtheja zrAvaka saMbaMdhI AvazyakakriyA paNa ghaNe bhAge virala thaI gaI che tethI digaMbara saMpradAyanA sAhityamAM Avazyaka sUtranuM mUla rUpamAM saMpUrNa paNe na maLI AvavuM e AzcaryanI vAta nathI. digaMbara malAcAra granthaH te paNa temane sAhityamAM eka mulAcAra nAmane prAcIna graMtha upalabdha che; jemAM sAdhuonA AcAranuM varNana che. te graMthamAM ( 1 ) ; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ che AvazyakanuM paNa nirupaNa che, pratyeka AvazyanuM varNana karatI gAthAmamAM adhikAMza gAthAo pazu teja che je zvetAMbara sapra mamAM prasiddha zrIbhadrabhAGgasvAmikRta nirmuktimAM che. " bhalAcAraH 3 mUlAcArane samaya ThIka mAlama nathI; parantu te prAcIna che.. tenA kartA zrovaTakaeNrasvAmi vaTakera e nAmaja sucana kare che ke mUlAcAranA kartA sabhavataH karNATakamAM* thayA haze che. A kalpanAnI puSTinuM kAraNa e paNa eka che ke digambara sapradAyanA prAcIna mahAna sAdhu bhaTTAraka ane vidvAna vadhAre tA karNATakamAM thayA che; te dezamAM digaMbara sa MpradAyanuM prabhutva tevuMja che, jevuM gujarAtamAM zvetAMbara saMpradAyanuM prabhutva. mUlAcAramAM zrIbhambAhkRta niyuktigata gAthAe maLe che. e bahu arthasUcaka che, tenAthI zvetAMbara digaMbara saMpradAyanI mAlika ekatAnA samayanu kAMika bhAna thAya che, parantu e e sapra dAyAnA bheda Dha thai gayA pachI digambara AcAryAezvetAMbara saMpradAyadvArA surakSita Avazyaka niyuktinI gAthAe lai jemanI tema athavA kAMika pheraphAra sAthe peAtAnI kRtiomAM utArI lIdhI che evI kalpanA aneka kAraNAne lai karI zakAtI nathI. dakSiNa dezamAM zrIbhadrabAhu svAmInA svargavAsa thaye tene pra siddha che. tethI vika sabhava evA che ke zrIbhadrabAhusvAminI eka ziSyaparaparA je dakSiNamAM rahI ane AgaLa jatAM je digabara saMpradAyamAM pariNAma pAmI teNe peAtAnA gurUnI kRtine smaraNamAM rAkha; parantu kramazaH te saMpradAyamAM sAdhuparaMparA virala thatI ga tethI temAM mAtra Avazyakaniyukitaja nahi, paNa te uparAnta mUla. Avazyaka sUtra paNa truTita ane virala thai gayuM. ( 12 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthI ulaTuM temanI eka ziSya paraMparA je utara hiMdamAM rahI ane je AgaLa jatAM moTe bhAge vetAMbara saMpradAyamAM pariNAma pAmI teNe paNa pitAnA gurUnI kRti bIjA pratyenI sAthe saMbhALI rAkhI; Ama vetAMbara saMpradAyanI avicchinna sAdhuparaMparAe mAtra mUla Avazyaka sUtra nahi paraMtu tenI nirya ktine paNa saMrakSita rAkhavAnuM puNyakArya karavA uparAnta tenA para aneka moTA moTA TIkAgrantha lakhyA. ane te dvArA tAtkAlIna AcAravicArane e eka prAmANika saMgreDa banAvI mUke ke je Aje paNa jainadharmanA asala rUpane bhinna kinna rUpe jovAnA aneka prabaLa sAdhana che. have prazna e che ke dIgabara saMpradAyanAM jema niryuktine . aMza prApta thAya che ema mUla Avazyaka maLe che ke nahi ? Aja' sudhImAM te saMpradAyanI AvazyakakriyAnA be grantha jovAmAM AvyA che, jemAM eka chapAyele ane bIjo hastalikhita che. bannemAM sAmAyika temaja pratikramaNanA pATha che, je pAThano e bhAga saMskRta che te maulika nathI; je bhAga prAkRta che temAM paNa niryuktinA AdhAre maulika siddha thatA Avazyaka sUtrane bhAga bahu ochA che; ane jeTaluM mUla bhAga che te paNa vetAMbara saMpradAyamAM pracalita mUla pAThanI apekSAe kAMIka nyAdhika ane kAMIka rUpAMtarita thayele paNa jaNAya che. "napura, mitta, Dhorasa, tAva, annagdha, jo me devasio aiAro kI, iriyAvahiAe, cattArimaMgalaM, paDikamAmi egabihe, iNameva niggantha pASayaNaM / tathA pharisAnA sthAnApana arthata zrAvaka dharma saMbaMdhI samyakUva, bAravrata, saMlekhanA AdinA aticAranA pratikramaNanAM gadya : ( 3 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga ATalAja mula AvazyakasUtro uparyukta e digaMbara granthAmAM che. A uparAnta je apratikrama nAmanA bhAga hastAkhita pratamAM che te zvetAMmbara sapradAyamAM, prasiddha vivya sUtra nI sAthe maLatA che; ame vistArabhayathI te sarva pADAnA ullekha ahIM karyAM nathI paNa mAtra sUcanA karI che, mUlAcAramAM ApelI Avazyaka niryuktinI sarva gAthAe paNa ame ahIM utAratA nathI; parantu mAtra e traNa gAthAo ApIne bAkInI gAthAonA kramAMka nIce ApIzuM; jethI jIjJAsue peAteja mRkSAyAra ane Avazyakaniyukti joi gAthAonI sarakhAmaNI karI zake. * > pratyeka AvazyakanuM kathana karavAnI pratijJA karatI vakhate zrIvadRkaira svAmInuM A kathana che ke huM prastuta Avazyaka para niyukita karIza (mUtrAcAra gA0 517, 537, 574, 611 631,ane 707 e jarUra asUcaka che kAraNake saMpUrNa mUlAcAramAM AvazyakanA -bhAga cheDI dai anya prakaraNamAM ' niyukti ' zabda ekAda jagyAe ja mAtra Apela che. cha AvazyakanA aMgamAM paNa te bhAgane zrI vaTTakarasvAmIe naryukti'nA nAme oLakhAvyeA che. ( mUlAcAra gA 689-90 ) tethI ema spaSTa mAlama paDe che ke te samaye zrI bhadrabahukRta niyukitane jeTalA bhAga digaMbara saMpradAyamAM pracalita rahyo haze, tene saMpUrNa ke aMzataH temaNe potAnA granthamAM dAkhala karI lIdhA haze. " . zvetAMbara soMpradAyamAM pAMcamuM Avazyaka kAceAtsa` ' ane huM pratyAkhyAna' che; niyuktimAM cha Avazyaka sUcavatI gAthAmAM pazu teja krama che, parantu mUlAcAramAM pAMcamuM Avazyaka pratyAkhyAna' ane te cha uN ' kAyAtma che. ( 4 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com '
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ( 85 ) www.umaragyanbhandar.com digaMbara gRhapratikramaNa ane mUlAcAranA pAzvetAMbara AvazyakaniyukitanA pATa 'khamAmi savvajIvANaM, sacve jIvA khamantu me / mettI me savvabhUdesu, vairaM majhaMNa keNa / va / vR. pra. // " 'eso paMcaNamoyAro, savvapAvapaNAsaNo / maMgalesu ya savvesu, paDhamaM havadi maMgalaM // // 514 " mU. // ' sAmAiyaMmi du kade samaNo iva sAvao havadi jamhA | edeNa kAraNeNaM du bahuso sAmAiyaM kujjA / // 531 " mU. // 'khAmemi savvajIve, savve jIvA khamantu me / meto me savva bhUesa, beraM majjha na keNai // AM0 0 765 'eso paMcanayukAro; savvapAvappaNAsaNo / maMgalAgaM ca savvesi; paDhamaM havai maMgalaM // // A0 ni0 132 // samaNo iva sAvao davai jamhA | eeNa kAraNeNa bahusA sAmAiyaM kujjA // / / 801 / / A0 ni0 ' sAmAiromi ukae;
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ gASAonA mAM, gASAonAM kAmaka, [ 2 mAM A. ni. gA0 kra. jU mAM kao. deg A2h 918 (legamsa, 1,7) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1058 505 511 512 1057. 195 514 997 1002 132 80 (bhALa, 149) 797 517 539 540, 541 544 546 549 550 551 papara 553 555 556 557 558 17 199 21 202 2TakI 1059 524 525 526 570 531 533 538 507 510 www.umaragyanbhandar.com 801 1245 (bhASya, 190) 953 954 1060 1062 1061 1043-64 10 5 1066 559
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 560 599 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 561 563 564 565 566 567 568 569 576 601 103 104 65 ( 1069 1076 1077 1069 1093 1094 1095 109 1097 1102 1103 1217 1105 1100 1191 1106 7 ) 107 108 610 612 613 1200 1201 1202 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1225 1233 1247 1231 1232 1250 1242 1244 (bASpa, 2) 576 578 592 53 14 615 594 www.umaragyanbhandar.com 617 621 595 596 110 198
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ BABY AA 641 142 1565 (bhASya. 248) (bhASya, 249) 250 251 1589 671 1541 147, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat da83 h88 hthI 1490 1492 656, 1358 DI0 www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat stra ) pariziSTa na. 2. baddhadharmano nityapATha: jaina Avazyaka "mAMnA samAna pAke bauddha leke potAne mAnya evA "tripiTaka rathamAMthI keTalAka mUtro laI pitAne nityapATha kare che; eka rIte e temanuM nityakartavya che. te mAMnA keTalAka vAkya, je "pratikramaNanA vAyo sAthe sarakhAvI zakAya evA che te nIce ApyA che. () "namo tarasa majAvato gato samag- (2) "namo paritA, no siddhALo bAsa, cattAri saraNaM pavajjAmi, arihante 'buddhaM saraNaM gcchaami| dhamma saraNaM gcchaami| saraNaM pavajjAmi, siddhe saraNaM pavajjAmi, saMgha saraNaM gacchAmi / ' sAhasaraNaM pavajjAmi, kevalIpaNNattaM dhamma (dhupa.Tha. saraNattaya) sAthe thavAmi " bhAvArthate samyapha buddha bhagavAna ariha- bhAvArtha - zrI arihanta bhagavAnane ane zrI ntane namaskAra thAo.' siddha bhagavAnane namaskAra thAo. buddhane zaraNe jAuM chuM, dharmane zaraNe jAuM cAra zaraNane huM aMgIkAra karuM chuM, arihantanA che ane saMdhane zaraNe jAuM chuM zaraNane aMgakAra karuM chuM, siddhanA zaraNane aMgI ( www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (100) kAra karuM chuM, sAdhuonA zaraNane aMgIkAra kare che ane kevalI praNita dharmanA zaraNane aMgIkAra karuM chuM, (2) 'pANAtipAtA veramaNi sikkhApadaM samA- (2) 'thUlagapANAivAyaM samaNovAsao diyAmi / adinnAdAnA veramaNi sikkhApadaM paJcakkhAi, thUlagamusAvAyaM samaNovAsao samAdiyAmi / kAmesu micchAcArA veramaNi paJcakkhAi, thUlaga adAtAdAnaM samaNovAsao sikkhApadaM samAdiyAmi / musAvAdA veramaNi paJcakkhAi, paradAragaraNaM samaNovAsao paJcasikkhApadaM samAdiyAmi / surAmerayamajjapa- kkhAi, sadArasaMtosaM vA paDivajjai / ' modahAnA veramaNi sikkhApadaM smaadiyaami|' AvakasUtra. pR0 818-820 ladhupATha. paMcasIla. bhAvArtha-zrAvakane yogya sthUla prANAtipAtanuM bhAvArtha -prANAtipAtathI viramaNuM rUpa zikSA paccakhANa karuM chuM; zrAvakane yogya sthUla mRSAvAdanuM pada svIkAruM chuM, adattAdAnathI viramaNa rUpa zikSApada paccakhANa karuM chuM; zrAvakane yogya sthUla adattAdAnanuM svIkAruM chuM, mRSAvAdathI viramaNa rUpa zikSApada svI- paccakhANa karuM chuM; zrAvakano yogya padArAgamananuM kAruM chuM ane magha temaja pramAdasthAnathI viramaNarUpa 25 paccakhANa karuM chuM ane svadArAsataSane aMgIkAra zikSApada svIkAruM chuM. (3) 'asevanAca bAlAnaM, paNDitAnaM ca sevnaa| (3) logaviruddhaccAo,gurujaNapuAparatthakaraNaMca www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (101) pUjA ca pUjanIyAna, eta maMgalamuttamaM // suhagurujogo tavyaya,-NasevaNA aabhvmkhNddaa| mAtApitu upahAnaM, putadArassa saMgaho / dukkhakhao kammakhao, samAhimaraNaM ca boanAkulA ca kammantA, etaM maMgalamuttamaM // hilAbho a| dAnaM ca dhammacariyA ca, AtakAnaM ca sNgho| saMpajjau maha eyaM, tuha nAha pnnaamkrnnennN||' anavajjAni kammAni, etaM maMgalamuttamaM / yavIyarAya. Arati virati pApA, majjapAnA ca sNymo| bhAvArtha - kavirUddha kRtyane mAga pUjanIya appamAdo ca dhammesu, etaM maMgalamuttama // nAnI pUna, 5215:12, pavitra nA saMga bhane khanti ca sovacassatA, samaNAnaM ca dassana / tamanA kyAnu pAsana l vana ta pati kAlena dhammasAkacchA, etaM maMgalamuttamaM // 3 hAnne he nAtha, tane praNA karavAthI dukhane nAza, laghupATha. maMgalasutta karmane kSaya, samAdhi maraNa (sukhapUrvaka, zAMtipUbhAvArtha-mUkhe na sevavA, paMDitane sevavA vaka maraNa, ane samyaktva (sAcI zraddhA yA re ane pUjyano pUjAsatkAra karavo e zreSTha maMgala che. yi)ne lAbha e sarva mane avazya prApta thAo. mAtapitAnI paricaryA; putra temaja strInuM bharaNa piSiNa ane dareka kArya zAMtipUrvaka karavuM e uttama www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (102) dAna, dharma carcA jJAtijanonuM bharaNapoSaNa temaja nirdoSa kAryo karavA e zreSTha maMgala che. pApathI nivRta thavuM, madyapAnane saMyama karo e zreSTha maMgala che. kSamA karavI, sundara vacana besavAM, zramaNonAM darzana karavAM, ane avasare dharmakathA karavI e utama maMgala che. (4) sukhino vA khemino hontu (4) 'mittI me savyabhUesu, vaira mI knnii|' savve sattA bhavantu sukhitttaa|' 'mAtAyathA niyaM putaM,AyusA ekputtmnurkkhe| 'zivamastu sarvajagataH parahitatira bhavantu evaM pisavvabhUtesu.mAnasaM bhAvaye aparimANa // mettaM ca savvalokasmin , mAnasaM bhAvaye a- doSAH mayAntu nAza,sarvatra sukhI bhavatu lokH|| parimANaM / zAnti. uddhaM adhoca tiriyaM ca,asaMbAdhaM averaM aspttN|' sadhupA4. bhettasutta. (1) www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhAvArtha-dareka prANI sukhI, semasaMpanna ane bhAvArtha -sarva jenI sAthe mAre mitratA ane saMtuSTa AtmAvALA thAo. che; keInI sAthe mAre vairabhAva nathI. jema mAtA pitAnA ekanA eka putrane potAnA sarva jagatanuM kalyANa thAo, prANuone jIvana vaDe rakSaNa kare che tema sarva prANIomAM samUha paropakAra karavAne tatpara bane, sarva dezone pitAnuM mana udAra banAvavuM. nArA thAo ane sarva jagyAe leke sukhI rahe. saMpUrNa lekamAM pitAnA manane maitrIbhAvanAvaDe mukta karI vizALa banAvavuM temaja urdhva, adho ane tiryaMca (sarvatra) manane zatrarahita, bAdhArahita ane nirvera keLavavuM. ( da08). www.umaragyanbhandar.com pariziSTa na. 2. vaidika sadhyAnA keTalAka mitro ke vAkaH jinazAstranA samAna pAke (1) 'mamopAttaduritakSayAya zrIparamezvaramItaye (1) 'pAyacchitta visohaNa karemi kaausgN|' pattA kapAsana ioi bhAvArtha prAyazcita ane vizuddhine arthe saMkalpa vAkya kAusagga (dhyAna) karuM chuM.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ) bhAvArtha - huM mArA upArjata pApo kSaya * pratikamaNa vidhi. karavA temaja zrI paramezvaranI prIti meLavavA prAtaH sabAnI upAsanA karIza. (2) 'jaMjamaNeNa baddhaM,jaMja vAraNa bhaasiyNpaavN| jaMje kAyeNa kaya, micchAmi dukkaDaM tssaa|' (2) OM sUryazca mAmanyuzca manyupatayazca / manyukRtebhya pApebhyo rakSantAm / yadrAcyA (3) candesu nimmalayarA,Aiccesu ahiyaM pyaasyraa| pApamakArSa manasA vAcA hastAbhyAM padbhyAmu- sAgaravaragambhIrA, siddhA siddhiM mama disntu|| dareNa ziznA rAtristadavalumpatu yatkiMcid legasTa, phurti mathakamRtayona sabhyotiSi bhAvArtha -je je pApa mana dvArA baMdhAyuM hoya juhomi svAhA je je pApa vacana vaDe bolAyuM hoya ane je je (pApI) kArya zarIra dvArA karAyuM hoya te sarva pApa, kRSNa yajurveda, mithyA thAo. bhAvArtha - surya, manyu ane majupati e je candranI mAphaka karmamalathI rahita arthAta badhAya mane krodhakRta pApothI bacAve. meM rAtre mana, nirmala che; je sUrya karatAM paNa adhika prakAzavALA vacana, hAtha, paga, peTa, jananendriya Adi vaDe je che arthAta tIrthanA prakAzaka che; je sAgaranI mAphaka pApa karyo hoya te pApane rAtri dUra karo. mArAmAM akhUTa jJAna hovA chatAM abhimAnathI chalakAtA nathI je kAMI pApa che ene huM amRtani jyorti rUpa evA "siddha bhagavAnanA AlaMbana vaDe mane mokSa sUrya arthAt parabrahmamAM hemuM chuM. prApta thAo, ( 2 www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ( 105) www.umaragyanbhandar.com jarathAsta dharma saMbadhI kaMIka vicAraNIya vastuH pArasIo nityaprArthanA ane nityapAThamAM potAnA dhArmika pustaka avastA 'mAMnA je je bhAganA upayAga kare che te ' khAradeha avastA 'nA nAme oLakhAya che. tenuM rahasya pazu AvazyakakavyanA jevuMja che. tenI bhASA devanAgarI akSaramAM na hAvAthI mAtra tenA gujarAtI sAra ApyA che, mULa pustakamAMthI asala pATha vagere jyAre jIjJAsu AI zake che. pariziSTa na. 3 . > (1) ' duzmana para jIta maLeA khAradeha avastA. pR. 7 jainazAstranA samAna pAya ' (1) 'zatravaH parAGgamukhA bhavantu svAhA bhAvArtha :--zatruo parAgamukha thAo. bRhadghAnti. kALa vila,paMDitame vAyarasa vAyA) maNasA mANasiyassa, savvasta vayAiyArassa / / ' variMtu. . manathI jIrA vicAra, vacanathI halakI pravRtti Adi (2) zarIrathI tuccha (2) meM bhASaLu, prakAre je je gunhA karyA hAya, te sarvane mATe huM pazcAtApa karUM chuM.' khA a pR. 7
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha -tenA aticAra ke je azubha kAyAnI pravRttithI, azubha vacana upagathI, tathA azubha manogata vicArathI karAyA hoya tenAthI huM pAcho vaLuM chuM, arthAt zubha yogamAM pharI praveza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (106) (3) "vartamAna ane bhAvI sarva dharmomAM sauthI (3) sarva maMgAI mAM, sarva zALajAmA mahAna, sarvathI zreSTha ane utkRSTa dharma jarathostI' pradhAne sIdhA , jaina jayati zAsana che che, huM e vAta mAnI lauM chuM ke A dharmaja sarva kAMI daSTa prAptinuM kAraNa che." jayavIrAya. kho. A0 pR. 9 bhAvArtha:-- sarva maMgaLAmAM maMgaLa rUpa, sarva kalyANanA kAraNa rUpa ane sarva dharmomAM paNa pradhAna (zreSTha) evuM jainazAsana jayavanta varte che. (4) abhimAna, garva,mRtalekenI nindA, lebha, (4) pArita, pAvAgatAvAna, lAlaca, gu, i kharAba IcchA, svachaMda, ALasa, cADIcugalI, pavitratAno bhaMga, juDI sAkSI, maithuna, pariSada, dha, mAna,mAvA,roma rAma; corI, lUMTaphATa, vyabhicAra, behada zeka, Adi je ka I maLyAsthAna para; jagataje gunhA mArAthI jANatA ajANatA thaI gayA hoya parivAra, kAyAkRpAvara ane mithyAtvarA www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ane je meM zuddha hadayathI prakaTa kaTa na hoya te sarvathI A aDhAra pApasthAnamAMnuM je koI pApa mAre huM chUTo thai patri banuM chuM. jIve karyuM hoya, karAvyuM hoya ke anumodanA karI hoya khe che a0 pR. 23-24 te sarva mithyA thAo. pApasthAnane bhAvArtha - mAdhyasthatAne badale mArAnA para rAga ane nideva trasa jIvanI jANuM joIne, IrA- bIjAnA para dveSa karyA hoya; kajIyo, dApUrvaka, saMkalpa sahita hiMsA karI hoya; pAMca sthUla deSano Aropa, cADIcugalI, Adi karyA heya; asatya vacana kahyuM heya; ApyA vinAnI adatta sthUla pramoda ke prasannatA ane kheDa ke zeka karyA hoya; pArakAnA vastunuM grahaNa karyuM hoya, parastrI sAthe kAmaceSTA ke dUSaNa prakaTa karyA hoya; kapaTasahita asatya bolAyuM heya; kAmabhoga karyA hoya niyamathI adhika dhana, dhAnyajaMgama ane mithyAtva rUpa kAMTo mArA AtmAmAM sthAna pAme ane sthAvara milkata rAkhI hoya; krodha, mAna, mAyA ane heya te sarvanuM ke keInuM paNa meM mana,vacana, kAyAthI lebha karyo; hayaIcchita vastu para ke tenI prApti para AcaraNa karyuM hoya, koInI pAse karAvyuM hoya ke te rAga ane anicchita varatu para athavA dacchita vastunI te mATe koIne preraNA karI hoya ke keIe karyuM hoya aprAti para deva ane anicchita vastunI prApti para tene anumodana ApyuM hoya te sarvane huM mana, dveSa, athavA guNavAna para rAga ane guNahIna prati vacana, ane kAyAthI mithyA thAya ema IcchuM chuM. (17) www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 204 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatraka sauthI vartha viSayasUcimAM je kamAMka 3, 4, 5 ane 6 mUkayA che te sudhArI anukrame 6, 3, 4, ane 5 vAMcavA. pR. 31 thI anukrame 108 che te 13 thI 90 gaNavA. ane je 13 thI 30 che te 91 thI 108 gaNavA. lITI azuddha sIdhI vartha gantAH nantaryAH bhadravAhu bhadrabAhu niryuyatyA niryuktyA zabdo zabdo zumeSu zubheSu yAM dhyaitataH dhyai tataH mUtra sUtra bhadrabAhu bhadrabAhu vaMditta dIbar3e dIvaDDhe kAremirmate karemi bhaite egabihe pagavihe vaMditu (108) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaskAra maMtra cA paMca parameSThI. parameSThInI vyAkhyA pra0 parameSThI zI vastu che ? 90 e jIva che. pra0 zuM dareka jIva parameSThI kahevAya che? nahi. pra0 tyAre krANu parameSThI kahevAya che? u je jIva ' parame ' eTale ucca svarUpamAM--samabhAvamAM, 'kina' eTale rahe te parameSThI kahevAya che, je jIva ucca svarUpamAM DAya te parameSThI. pra0 parameSThImAM ane khIjA sAmAnya jIvezamAM zA taphAvata che? u0 AdhyAtmika Atmika vikAsa thayA, ane na thayAnA phera che; arthAt AdhyAtmika vikAsa karavAnI pragati zarU ryAM, na karyAnA phera che. ( 17 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvatu vaibhAvika lakSaNa 50 jaje vibhAvanA sabaMdha jIvanI sAthe che, te tenI apekSAe paNa jIvanuM lakSaNu jANavuM joie. evuMye lakSazu zAstramAM batAvyuM che. paraMtu e lakSaNa dareka jIvAne lAgu nahiM paDe, mAtra saMsArI jIvAneja te lAgu paDe che. te lakSaNa nIce pramANe. " je sukhI hAya, du:khI hAya, rAgI hAya, dveSI hAya, karmI kare, kanu phaLa bhAgave, ane zarIra dhAraNa kare te jIvu. " svAbhAvika ane vaibhAvika lakSaNa vaccenA taphAvataH pra0 ane lakSaNA spaSTatApUrvaka samajAvA. OM paheluM 'lakSaNu svabhAvasparzI che. tethI tene nizcaya nayanI apekSAe jANavuM, temaja tene pUrNa ane sthAyi samajavuM. khIjuM lakSaNa vibhAvasparzI che. tethI te vyavahAra nayanI apekSAe jANuvuM, temaja tene apUrNa ane asthAyi samajavuM. sArAMza ke paheluM lakSa nizcaya nayanI draSTie hAvAthI traNeya kALamAM ghaTIta zake tevuM che. khIjuM lakSa vyavahAra nayanI draSTie hAvAthI traNe kALamAM TI zake tevuM nathI;2 1. je judA judA karmo kare che, tenAM phaLa bhAgave che, saMsAramAM laTake che, ane meAkSane paNa meLave che teja jIva; tevu kAI bIjuM lakSaNa nathI. * jIvatva nizcaya ane vyavahAra ema be prakAre che, nizcaya jIvatva anantajJAnazakti svarUpa hovAthI trikAla sthAyi che, ane vyavahAra jIvatva paudgalika-prANasa'sarUpa hAvAthI sa`sArAvasthA sudhIja rahe che. pravacanasAra. amRtacaMdra TIkA. gA0 53 ( 1 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt saMsArI avasthAmAM TI zake, ane meAkSAvasthAmAM te na TI zake tevuM che. anya darzanakArAnI jIva samaye prarUpaNA pra0 uparanI banne draSTie be jAtanA lakSaNA jevAM jaina zAstramAM batAvyA che, te pramANenA lakSaNA bIjA keAI zAstramAM che? u hA, khIjA zAomAM paNa che. sAMkhya,1 yAga,2 vedAnta,3 vagere darzanAmAM AtmAne cetanarUpa athavA saccidAna da rUpe kahyo che tenizcaya4 nayanI apekSAe; ane nyAya,pa tathA vaizeSika vagere darzAnAmAM sukha, du:kha, IcchA, dveSa, vagere AtmAnA lakSaNA batAvyA che, te vyavahAra4 nayanI apekSAe. 1. AtmA kamalapatranI samAna nile`pa che, pazu cetanA sahita te che ja. muktAvali. pR0 36 2. purUSa (AtmA) citmAtra rUpa che, ane pariNAma citvasatvathI atyanta vilakSaNa ane viSNu che. pAtaMjala sUtra. pAda 3 sUtra 35nuM bhASya. 3. brahma (AtmA) Ananda tathA jJAna rUpa che. bRhadAraNyaka. 3-9-28, 4. tAttvika dRSTi te nizcaya dRSTi kahe che ane upacAra dRSTine vyavahAra dRSTi kahe che. purUSArtha siddhayupAya . 5 5 IcchA, dveSa, prayatna, sukha, du:kha, jJAna, e AtmAnA nyAyadarzana. 1-1-10 lakSaNa che. ( 17 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pra. jIva ane AmA e banne zabda u0 hA, jaina zAstramAM banneno ekaja vedAnta darzanamAM caitanya yukta va ane saMsAra avasthAmAM te jIva kahe tarIke gaNAI zake, ane na * AtmA te khare ja. jIvanuM anirvacanIyatvaH pra. kahevAya che ke AtmA anirvacanIya che eTale tenuM varNana thai zake tema nathI, te kevI rIte ? u0 e vAta paNa barAbara che; kemake zabdathI to pariNItaja varNana karI zakAya. jo jIvanuM saMpUrNa svarUpa jANavuM hoya te zabdathI kahI zakAya tema nathI, kemake jIvanuM svarUpa aparimIta (pAra vagaranuM) che. tethI A apekSAe jIvanuM svarUpa anirvacanIyare che. anya darzanakAree paNa "nirvika95"4 1. jIva te cetana che, ane te zarIrane svAmI che, temaja te prANane dhAraNa kare che. brahmasUtra bhAkhya. pR0 106 2. AtmAnA saMbaMdhamAM zAstra sAMbhaLavuM, pachI (AtmAnuM) manana karavuM, ane tenuM barAbara dhyAna karavuM. bRhadAraNyaka. 2-4-5 3. jyAMthI zabdo pAchA phare che, arthAta jene vANuM pahoMcI vaLatI nathI, mana paNa tyAM pahoMcatuM nathI, mAtra zuddha anubhava grAnoja jenuM saMvedana thAya che, te paramAtmAnuM svarUpa che. 4. AtmAne parama prakAza nirAlaMbe che, nirAkAra che, nirvikalpa che. nirogI che, upAdhi ane mela rahita che. ( 18 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com