Marathi - Latche marathi Aetihasik Lekh Part 01

Author(s): Vidyanand Swami Srivastava
Publisher: Aietihasik Gaurava Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034931/1

Page #1

WWW.Limaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara. Surat
547,00€ TENTAR-2020: PIE "alchbllo 19111313 Ibollekic 10%

Page #2

UB
2026
LATCHE MARATHI
AITIHASIK LEKH.
PART I
FROM To 1818
1670
A.
D.

Page #3

Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #4

LATCHE MARATHI ÄITIHASIK LEKH.
PART 1.
UE
From 1670 to 188 A. D.
Rise and fall of Marathas in Lat (South Gujarat)
and their relationship with the Bansda Chaulukyas.
Researches made by.-- VIDYANAND SWAKI SHRIVASTAVYA
From original Sources, Ex-member Behar and Orrissa Legislative Council, retired Vaidic and Historical research Scholar, Jasdan State; Author of Kayasthyas in Kashmir, Shri Bhagwan Chitra Gupta, Naticnality of Vallabhi Maitrakas, Iconographical Errors rectified, Chaulukya Chandrika, Parmar Chandrika, Veda Kalin Bharat, Ramayan Kalin Bharat, Mahabharat Kalin Bharat,
and various other Historical works.
1 st Edition
(2000 Copies)
October 1936.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #5

Printed by;
S, K. SHRIVASTAVYA.
HINDUSTANI PRINTING PRESS
294, GOVINDWADI, KALBADEVI ROAD,
BOMBAY. 2
Pnblished by:
Aitihasik Gaurava Grantha Mala
Podar Blocks,
Santacruz, (B. B. & C. I. Rly.,)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #6

लाटचे मराठी ऐतिहासिक लेख ।
SEPS
RED
PREFACE
1. After collecting inscriptions relating to the Chaulukyas of Vatapi, Bengi, Kalyan, Navsari, Nandipur and Patan and after making a critical examination of all these collected inscriptions in various parts of 'Chalukya Chandriks' we were tempted to write & Comprehensive History of Chiulu'ya 3,-based on these inscriptions and corroborated by Historical writings of their contemporary dynasties and bring it down to the present date. This desire of ours required us to get into touch with the modern branches of the Chaulukyan dynasties, so, we, before geting into touch with present houses, indulged ourselves in the study of history relating to the various Chaulukyan principalities.
2. At the outset, we got a rude shock when it was found that every house of Chaulukyas was declaring its descent from, and claiming a direct lineal connection with Mulraj the founder of Patan House, Besides, their traditional history baseioa Barlic go33ip3, was a puzzle to
1 apathy of Chaulukyan princes regarding their history and their insistence on sticking to Bardic tradition and legendary history carried to them from generation to genertion, were barriers far more unsurmountable, than the Himalaya.
3. However, we got an opportunity to talk over our contemplated work with our friend Thakur Jaivant Sing, Bhadur of Sanand, in Ahmedabad district, who showed his interest and asked us to show him the manuscript. Accordingly we enjoyed his hospitality for a month and a half and discussed almost all the points freely. When we asked permission to bid farewell, he asked us to see His Highness Maharaja Indra Singji Bahadur of Bansda with a letter from him,

Page #7

4. We reached Bansda in the end of January 1934 and was given opportunity to present the letter in person to His Highness. The revelation of the subject stated therein in the letter of Thakur Jaivant Sing Bahadur, was a great surprise to us. His Highness's eager response and willingness to know all about the history of his line irrespective of corroborotion or otherwise of the prevalent tradition of his House exceeded our expectation. After a few days of our stay at Bansda, a series of consultation and discussion followed one after another for several days. We frankly criticised the prevalent tradition and showed the hollowness of the claim for a descent from Patan House. Our firmness in sticking to our stand taken was very much appreciated by His Highness, the ultimate result of which was that we were asked to investigate historical data relating to the history of Bansda House. We accepted to undertake work, provided we were given a free hand and were not to be asked to write anything contrary to the findings of our investigation. Besides, for maintaining our independance we waved aside the
ion of service in the State, which in our humble opinion would have proved a check to our free thoughts and writings.
5. After search at several places we reported that unless investigations were made in the Marathi and English records kept in the Poona Daftar and the Bombay Secretariat, there was no chance to connect the broken links of the genealogy and history of the Bansda . Chaulukyas.
6. The British sense of respect for antiquity and the importance of the preservation of ancient records have resulted in the upkeep of the Peshwa Daftar at Poona, where old Marathi records . relating to the historical events of the Peshwa's times and other matters are hoarded. At the instance of Government R. B. Vad, compiled several volumes of Diaries about a quarter century ago. Government about four years ago published about 45 volumes consisting of original records with a short summary in English.
7. No private indiviuals were allowed access to these records formerly but the gate is now thrown open for genuine Historical Research Scholars. Ever since Government permitted research workers, various private individuals and States have taken advantage and
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #8

carried researches in the Daftar. Several volumes have been written by now which have given a turn to the accepted version of several events of Maratha History. Besides, several institutions are publishing books relating to Maratha History.
8. After securing the Permission of the Commissioner, to examine the records, we began our investigation in the Poona Daftar in October 1934, and finished the same in March 1935; but the papers were actually released long afterwards. The fruits of our researches in the Peshwa Daftar, in the Bharat Itihas Sanshodhak Mandal and in the collections of private individuals, which throw immense light on the history of Bansda Chaulukyas during the Martha period have been gleaned and put togethr in our present volume. The scattered beads of historical events relating to the Bansda Chaulukyas could now be put together in a systematic arrangent.
9. Finally it is cur pleasant task to acknowledge the genrous help we received from Government officials and various friends in our work. We cannot allow this opportunity to pass without mentioning the name of Mr. Hyam S. Israel, B. A. J. P. who was all courteous and ever willing to assist us in our search.
10. Besides, the staff of the Poona Daftar, we owe a sense of gratitude to Rao Saheb G. S. Sirdesai, the Editor of selections from the Peshwa's Daftar, and Mr. D.V. Potdar and Mr. Shankar Rao Joshi Secretary and workes respectively of the Bharat Itihas Sanshodhak Mandal who assisted us with their intimate knowledge of Maratha history and gave us valuable suggestions in our work,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #9

INTRODUCTION
1. The title "LATACHE MARATITI AITIHASIK LEKH” of our present compilation indicates that Marathi records pertaining to the History of Lat are incorporated herein. A few words regarding the territory known as Lat, will therefore, be not out of place, Looking into the ancient division of Western India, we find that the portion at present known by the naine of Gujarat, North and South, was known as Anart and Lat respectively. It was after the advent of Gurjars that the portion was called Gujarat after them.
2. The word Gujarat is not to be found in any of the Puranas or Dharma Shastres of the Hindus. Taking advantage of the absence of this name, European writers as well as their faithful Indian devotees, have attempted to build inferences too flimsy to stand the test of critical analysis. We cannot agree with them wholly and solely but will certainly accept, at least the force of their argument, so far as the Gurjars, who gave the name to the country, are concerned. Even a partial perusal of numerous inscriptions and historical writings of various authors ranging from 4th century down to the present age will convince any zealous student that the existence of the Gurjars cannot be traced beyond 6th century A. D. The first mention of the Gurjars is found in the military expedition of Prabhakar Vardhan of Shrikanth (Thaneshwar) and the second is found in the Jain Prashasti of Aihole, dated 556 Shak, i. e, 634 A. D.
3. If twenty-five years time is allowed for Prabhakar's reign, the existence of the Gurjars will hardly go back to 580 A. D. but we have reasons to believe that the appearance of the Gurjars on the polical arena of the country known as Gujarat, can be easily pushed backward for at least a century. Before that, the country, at present known as South Gujarat, is found mentioned as 'Lat'. The Hindu Puranas are silent on the Point and no trace can be found out in them of Lat. We find that Vatsayan in his 'KAMSOOTRA' speaks at a great length of the character of 'Lat' women. After that, Lat is mentioned loosely in almost all historical writings, Shila Prashasti, and Shasanas. Some of the European writers have tried their best to derive Lat from Ratt or Rata and others from Laric of Ptolemy. Some more sensible writers have given more attention to the geographical interpretation than

Page #10

literary on 21 hivaste nyte i to establish the derivation of Lat from Ratha, a pargana situated between Bagad, Malva and present Southern and Northern Gujarat. As Vatsayan is admittedly of 3rd century A. D. so the mention of Lat cannot go beyond his date. Besides, we have got concrete evidence to establish that the Country known to the Hindus as 'Anarta' included in it most part of South-Gujarat or Lat. The Southern Portion of South Gujarat or Lat was included in 'Aparant' better known as 'North-Konkan'. Some of the Puranas put another Country between 'Anarta' and 'A parant' as 'Parant'. So the boundry of ' Aparant' and Anarta' was a disputed one during the time of Puranas. But historical evidence proves that the demarcational line between Anrat and Aparant was the river Karbena. The name Karbena itself is a matter of dispute as various variants are found in historical writings ranging from 1st to 13th century, A.D. We have dealt with them in detail, in our book entitled 'Chaulukya Chandril III. Lat Basudevpur and established beyond the least shadow of doubt that Karbena, Kalbena, Kulbena Kalbeni, Kulbeni Kulaseni and Kaberi are all the names of the present Kaberi which divides Lat (South-Gnjarat ) and Pauranic Anarta (North Gujarat) from Aparant or North Konkan.
4* Leaving aside, the Pauranic legendary, dynasties of Anarta and Aparant, we would like to confine ourselves strictly to the historical period. Indian ancient-medieval period commences with the expedition of Alexander and the establishment of the great Mauryan empire of Magadha. The Mauryas were replaced by 'Kshatrapas' and they in turn by the Guptas. At the time of the disruption of the great Gupta empire, several principalities sprung up throughout India. As we are not at present concerned with other parts of India, we would only deal with the dynasties which were established in Aparant and Anarta. A Scion of the Mauryas established himself in Aparant (North-Konkan) and began to rule from Mangalpuri or Puri. The Gurjars established themselves at Bhinmal (Shrimal) and included in their territory the southern portion of Marwar and almost all North-Gujarat'i.e. most of Anarta. Probably a relation of the Bhinmal Gurjars established himself at Nandipur.
5. The seed of Chaulukyan power in Southern India was sown during 4th century and was gradually taking root. The Chaulukyan
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #11

power reached its zenith in the time of Pulakeshi I, who brought under the Chaulukyan Barahdhvaj the whole of India and had the fortune to perform Asvamedha or horse-sacrifice but after him the feudatories broke away from tne suzerain power and became indepependent. As a result, of which, during the time of the successors of Pulakeshi, the Chaulukyan empire was greatly reduced. Kirtivarma and Mangalish, the two sons of Pulkeshi I, fought in vain through out their lives to bring under the Chaulukyan flag the refractory feudatories, but it was reserved for their Successor Pulkeshi II, who became the emperor of India once more after defeating Harsha some where on the bank of Narbada. Pulkeshi 11, placed the government of the Eastern Ghat, in charge of his brother Vishnu Vardhan, who established himself at Bangi. Vikramaditya, the son and successor of Pulakeshi ll, gave in appange Lat and Bonkan to his brother Jaisingh who was the first of the Chaulukyas to rule directly from Nagasarike (Navsari) and after him, his sons ruled from Navsari, for about a century. During the reign of Pulkeshi of Lat, Zunneda, the governor of Sindh under Khalifa Hassam sent military expedition and practically subjugated Marwar, Bhinmal, Mandal, Chitor and Ujjain, but the rising tide of his conquest was checked by the great Chaulukyan army near Karmaneya (Kamarej) and he was obliged to return to his country.
6. The Chaulukyas of Vatapi were ousted by the Rastrakutas and probably the Chaulukyan power was brougnt to an end. The Rastkutas ruled for more than a century and were replaced by the original stock of the Chaulukyas at Badami. At this time, a great change took place in the political history of Gujarat. The Chawadas of Anahilwada Patan were turned out from their position by Mulraj before the replacement of the Rasttrakutas by Chaulukyas at Badami. Mulraj, an enterprising youth, of some military genius, was not content with the acquirement of Chawadas throne and therefore wanted to take advantage of the disruption of Rastapakutas power in Lat; but he had however to encounter Tailap an equal military genius who hurriedly deputed his commander Barappa to assert his lordship over the territory of Lat. A terrible conflict was commenced and evry inch of land was disputed by Mulraj and Barappa. Gorgiraj the successor of Barappa not only checked the progress of the Patan Chaulukyas but threw away the yoke of Vatapi's supremacy and became independent. Descendents of Barappa are better known in history as Chaulukyas of Nandipur and ruled for about 100 years. The struggle between Chaulukyas

Page #12

of Patan and Nandipur turned to be a family feud and every one of them is found fighting tenaciously in the war.
8. While these Chaulukyas were struggling in Lat and Gujarat, the descendants of Tailap were engaged in deadly war with the Kadambas, Gangas and Pallavas of Southern India. Not only this we find skirmish between Eastern (Bengi) and Western (Vata pi) Chaulukyas during the time of Rajaraja (Raji) and Tribhuvanmal Vikramaditya. The family dissensions, of Vatapi Chaulukyas has tened their end but gradually. Three brothers were engaged in asserting their right over the throne of Vatapi by means of the sharp edge of their swords. First there was an alliance between Tribhuvanmal Vikramaditya and Trailokyamal Jayasingh against the rightful heir of Vatapi throne-Bhuvanmal Someshwar, who, with a view to defend himself joined Raji of Bengi but unfortunately was defeated and made a captive. After his success in battle, Vikramditya ascended the throne of Vatapi and handed over to Jaisingh the Government of Kuntal comprising of Banavasi 12,000, Santalig 300, Velvola and many other parts which were considered the heart of Chaulukyan power in Southern India. Jaysingh began to rule in the Government of Banavasi, with the title of Banavasi Yuvraja which has been a mystery to the Historians for long. None of the proceeding writers have been able to solve the meaning of the title Yuvaraj and we, too, were at a loss to grasp the real and literary sense of it. However, we have tried our best to solve the question while dealing with the Sasana of his son Vijayasingh Kesarivikram in our book entitled 'Chaulukya Chandrika part III, Lat Vasudeopur. The alliance between these two brothers was brought to an end within five years and Jaysingh proceeded with a large army.to punish Vikramaditya for not sticking to his previous promises. The Kashmiri Pandit Bilahan, the court poet of Vikramaditya, in his book Vikramankadeo Charitra has tried his best to throw the responsibility of the war between Jaisingh and Vikramaditya on the shoulder of Jaisingh. His eagerness to defend Vikramaditya and silence regarding the causes of their dispute clearly indicate that responsibility for the war lies upon Vikramaditya.
9. Unfortunately Jaisingh was defeated on the banks of Bhima and was obliged to take shelter in jungles. During the time of his concealment, his young son Vijaysingh Kesari Vikram proceeded to

Page #13

northwards and reached the deep forest of Sahyadri. Finding the Nandipur and I tan chuluzyas ergsged in war and his uncle Vikramaditya also ighting with his suliülern enemies, he took advantage of the situation and founded a footing for himself. He was the founder of the third Chaulukyan dynasty of Lat. His capital was at Mangalpuri where his descendants ruled for three generations in peace. During the reign cî;am.deo, the founder of Vasantpur-the inodern Antapuz', the Pacin Jurulu'ya subjugated the Mangalpur Chaulukyas buć Virdeo again 233erted the independence of Mangalpuri. Virdes changed its capital from Mangalpuri .to Vasantpur where his desceudaiitsiuiciior six generations. It was again during the time of Virdeon, Clint vile uutal destruction of Vasantpuri was effected and he was compelled to take shelter at Vasudeopur Hence his descendants are styled as the Chaulukyas of Vasudeopur. Whether their existeace was wipeä out or any lineal link survived is not yet ascertained. 3 uit die..e is much probability for the present Chaulukyan house of Bansda to be their sciou, which claims its existence as a ruler over cia territory which was under the sway of Vasudeopur Chaulukyas.
10. Siznilarly the fate of Nandipur Chaulukyas is unknown while the Tatav chculukyas were repiaced by the Baghelas of Dhaulka, who in their curn were ousted by Alladin Khilji in 1308 or 1309 A. D. Henceforward. Mohammedan supremacy reigned in Lat, till 1763, when it was destroyed by the Marathas. During this period, ranging froin 1308 to 1703, Mohammedan supremacy changed hands several times.
11. The disorder and confusion which followed the fall of Chaulukyas and the rise of Moliama:edan power in Gujarat gave rise to wany peiły principalities established by either kinsmen or generals of the outgoing dynasties. Many enterprising adventurers also made a forure cut of the disorder, and created a home for themselves and their descendants. Many of these newly established States succumbed to the onslaughts of their more powerful neighbours who, in turn gave way to the Mohammedans. Some of them survived and witnessed many ups and downs. We mention only those States, such as Bannagar (Dharampur), Bansda. Rajpipla, Lunawara, Santrampur, Chhota Udaipur and Bariya which are situated within the boundary or on the border line of Lat. These
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #14

29
of rise and
States have gone thug!
T
O fall of several Yaho 1753 A. D. and bave
iso power which was the 2002: existence became doubtful sus to save themselve.
t
1) of Maratha Müs1992 tiine their ising
they were able
12. From 1308 to 1397 was ruled by Subaj o belai? 2 TO 1397 established an indep nie for 165 years till 1569 4. independent Mohanned kings of
; S onu
8 :51. . . .
e art.
t 3s a whole Car Shah in
survived trgs ruled as
13. The Mughal enperor A'sh?r, oto Gujaza fom M122phar Shah III, in 1583 which rene 19 e syy of his descendants till 1733 A. D. It
w
a s rep ah22 taat Shivaji the founder of Maratha enpire 2:03th linha Decora.
14. Though, Chhatrapati Shivaji Maliraj, the Maratha hero, was successfully agiting the Bijapur Sultanate and was crossing his Bhavani with Mughals al nos evoiy diy Decona and Southern Konkan, Northern Koukanao v inces of Sout' and worth Gujarat, never got an opportunity to wice3s the heroic seeds of the self-made young spirited hero. His chivalry and und unted spirit of independence, his love for Hindu Dharma and his ze al for the establishment of Hindu Raj, spread his i'une tiroughout one four corners of India and found his banner began to bude ucals.red with the same enthusiasm. In course of time whes 12:power appeared to be firmly established, it became to the aggrieved Jidiu Princes one gravitating centre towards which they were drawn in the hope of throwing away the foreign yoke. Hindu youths and warrior's hegan to vie with each other in fighting under Slzivaji and to contribute their humble mite for achieving the successful end of his roble ideal. Though these favourable sentiments were known to Shivaji, le had no time to turn his eyes towards the province of Surat.
16. When in the year 1809, the Fijapur Government decided to put an end to Shivaji's troubleso'ne career and intended to despatch a
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #15

10
strong force against him, Afazal Khan one of the formost nobles of Bijapur and an experienced general volunteered his services against the Maratha rebel. While proceeding to chastise Shivaji, Afazal Khan did not conceal his intolerance of Hinduism and desecrated the temples of Tuljapur and Pandharpur. His objects in doing so was more or less to draw Shivaji out from his stronghold into the open plains. Being foiled in this attempt he opened negotiations which resulted in a meeting of the adversaries and the ultimate result of which was the death of Afazal Khan. Bijapur, being infuriated at the death of Afazal Khan, poured its vast resources of army against the rebel and Shivaji was cornered in a way. With great difficulties he extricated himself from the dangerous situation in 1660,
18. While Shivaji was overcoming the difficulties placed in his way by Bijapur, unexpected danger came from the Mughal side. Shaista Khan was appointed Viceroy of Deccan by Aurangzeb with instructions to subdue Shivaji. Shaista Khan put all the resources at his command into motion and wrested Poona and Chakan from Shivaji. Secondly, he turned his attention towards Kalyan, and gradually cleared it of the Marathas. Intoxicated at his success Shaista Khan was enjoying in the citadel of Poona, but Shivaji surprised him by a night attack in 1663. Shivaji entered the Viceroy's apartments with a few of his companions and slew his son with forty of his attendants, cut off the thumb of Viceroy himself by the stroke of his Bhavani and returned safely to his stronghold of Singhagarh,
17. This daring exploit enhanced the prestige of Shivaji and totally demoralised the Imperial forces in the Deccan. Shivaji at once started to take full advantage of the demoralised state of the Imperial forces and he determined to avenge the wrongs done to Poona, his favourite city by the Mughal Viceroy. He resorted to plundering of prosperous cities belonging to the Mughals after their own fashion. While doing so, his attention was drawn by the prosperous condition of Surat in the Lat country. He deputed his trusted adherents to know the disposition of neighbouring Hindu Princes whcse territory he was to traverse in his march and also to secure informations about the defences of that city. His spies found the princes of Jawar. Ramnagar, Peth and Bansda favourably disposed, and willing to help him in his enterprise,

Page #16

18. Having received favourable reports from his spies, Shivaji set out on his expedition in 1664 and reached the city, plundered it for six days continuously. When news reached of the arrival of Mughal forces in the vicinity, he slipped away to his country carrying all his booty safely. The triumphant return of Shivaji to his country and the repeated misfortunes of the Imperial forces, lowered their prestige in the Deccan. Aurangzeb at once deputed Maharaja Jaisingh of Ambhar (Jaipur) followed by Diler Khan as his lieutenant. Shivaji's power was unequal for an open contest with Jaisingh, he therefore sued for peace immediately on the fall of Purandar which resulted in his surrender of his fortresses excepting twelve in 1666. However, he was allowed to compensate his territorial losses at the expense of the Bijapur kingdom. Jaisingh was anxious to remove Shivaji from the battlefield of Deccan and therefore induced him to present himself in person at the Mughal Court.
19. Shivaji, inspite of the protests of his lieutenants set out for Agra cherishing high hopes in his heart. But the cold reception accorded to him by Aurangzeb and his virtual confinement disillu. sioned him at once. By a clever stratagem he escaped from this confinement and cleverly eluding his pursuers succeeded in reaching Deccan in 1666.
20. After his return from Agra Shivaji concluded peace with the Imperial Viceroy and reorganised his disrrupted government but war broke between the Mughals and the Marathas again in 1669. By rapid and successive blows Shivaji recovered all his fortresses surren. dered to the Mughals in 1666. After regaining his lost trritories and consolidating his power, he turned his eyes towards Surat again in 1669. Henceforth, expeditions to Gujarat became an annual festivity of the Marathas.
21. When Shivaji died in 1680, he left a big kingdom consisting of the entire coastal line from Dharampur to Karwar rnd Baglan to Kolhapur with the exception of Portuguese settlements, Daman, Salsette, Bassein, Chaul and Goa. After his death his eldest son Sambhaji succeeded him. Aurangzeb with all the military resources of bis Empire marched against him. Sambhaji, though a man of loose character was a reckless bravo soldier, He gave Aurangzeb a tough
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #17

12
fight for about 9 years, but in the end was captured. His minor son Shahu was also captured but was released after the death af Aurangzeb in 1707.
22. During the captivity of Shahu Pajaram his uncle and stepbrother of his father became the standard bearer of the Maratha Empire. He was hunted from place to place and died leaving behind him two sons. Tarabai inother of Shivaji II, took the administration in her hands. During this period of her regency the Maratha general not contented with fighting the Mughals in their own homeland made several expeditions in Malva and Gujarat.
23. When Shahu returned in 1707, he at once demanded his paternal throne but Tarabai strongly opposed his claims which resulted in a long war. Shahu came out triumphant with the help of Balaji Vishwanath a Chitpavan Dihain from lonkan and Khanderao Labh. ade, Patil of Talegaon. Being indebted to Balaji Vishwanath and Khanderao Dabhade he made them Peshwa and Senapati respectively. Khanderao Dabhade left the home affairs entirely in the hands of Balaji Vishvanath and took upon himself the duty of ousting the Mughals from Khandesh and Gujarat. Balaji Vishwanath obtained Sanads for Chauth and Sirdeshmukhi from the Mughal Emperor. The Peshwa became in fact the real head of Maratha Empire and the King or Chhatrapati was relegated to the background,
24. Armed with the Inperial Sanads the Maratha began to consolidate their power in the provinces mentioned in the Sanads. Senapati Dabhade was already in Gujarat but unfortunately he died soon after the death of Balaji Vishwanath who was succeeded by his eldest son Bajirao I. The death of these two statesmen was a signal for disunion in the Maratha camp. The Marathas became divided in two camps viz. Brahmins and non-Brahmins. All non-Brahmins Marathas, such as Dabhade, Gaikwar, Kadam and Pawar were combined to-gether against the Peshwa. First the Peshwa was defeated but in the second battle he came out successful and practically brought all the refractory generals under his banner. After the second battle Damaji Gaikwar was made Mutalik of Dabhade. Though, he was only a Mutalik but he was working independently. Bajirao Balaji the third Peshwa succeeded to the Peshwaship

Page #18

13
in 1740, and obtained from Shahu on his death-bed the Sanad in 1749, making Jiin virtuel uzaster of the Maratha Enpire. In 1751, he compelled! Damaji to agree to an equal division of Gujarat and Kathiawar.
25. balaji Bajirao 1:25 succeeded by his son Madhavrao in 1761-62 who in turn was siicceeded by his brother Narayanrao. Narayanrao was killed in 1778 and we succeeded by his posthumus son Madhavrao Narayan. It was at this juncture that the British East Tndia Company which was looking for an opportunity for expansion on the western coast got the desired opportunity. Raghunath Rao joined hands with Govind Rao Gaikwar who was his accomplice for a long time past and was disgusted with the Peshwa Court on account of the rescinding of his own succession and the recognition of Sayajirao As right ful heir to Gaikwar Gadi. War broke out between the Peshwa and the East India Company and went on for several years when it was at last concluded by the treaty of Salbai on 17th May 1782. Madhavrao Narayan was succeeded by Bajirao Raghnnath, his uncle in collateral line in 1796. Bajirao Raghunath was the last Peshwa. In 1802 he signed the famous treaty of Bassein accepting the British subsidiary force and thus veritably gave up his independence. By the treaty the Company procured for itseif a territory yielding an annnal income of Rs. 26,00,000 for maintaining the said subsidiary force. Only 16 years later in 1818 the Company compelled Balaji Raghunath to abdicate and resign in its favour all his rights of over-lordship.
26. Our compilation incorporates orders of these Peshwas to their officials who were placed in charge of Surat Athavisi, to the Rawals of Bansda, Kanas of Ramnagar, Rajas of Mandvi and various Gaikwars. Besides it consists of letters written by aforesaid persons to the Peshwas, of accounts submitted by Government officials and applications of Bansda and other States for deciding their successione and other disputes.
27. As the history of Shivaji's Surat expedition and the part played by the Princes of Jawar and Ramnagar is a well knownn fact, we need not enter into the exposition of their help to Shivaji and their subsequent misery at the hands of the later Maratha generals. But we cannot help mentioning that the Princes of Bansda were not
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #19

lacking in their sympathy, zeal and active support to the founder of the Maratha Empire and to his generals; rather they were instrumental for the success of some of the Maratha expeditions in Gujarat.
28. Hitherto the co-operation of the Bansda Chaulukyas with the great Shivaji and the misery that followed in the trail in this connection with the Marathas were matters of mere Bardic tradition. But recent researches reveal the important part played by Bansda at the time of Shivaji's first and second expeditions of Surat and also at times when other Maratha generals invaded Gujarat.
29. According to these researches the first Prince of Bansda who helped Chhatrapati Shivaji at the time of his Surat expedition: was Rawal U diabhan. Of course, there is no direct evidence to that effect but the indirect one is also of no mean value. Moropant the commander-in-chief of Shivaji's forces writes in one of his letters addressed to his companion Prataprao Gujar as early as 1671 and asks him to proceed further from Kobvan through the Ghotmal Ghat and to enlist the help of Rawal Mulraj of Bansda. He asks Prataprao to remind Mulraj of the friendship of his father with Shivaji, while asking him to join his forces with Marathas against Mughals.
30. This indirect evidence is of great value and is conclusive of Rawal Udaibhan's friendship with Shivaji and his part in aforesaid Surat expeditions. Shivaji sacked Surat first in 1664 and second time in 1869. We can easily conclude that Rawal Udaibhan died some time after 1669 and before 1871, and was succeeded by his son Rawal Mulraj. If we give even 25 years for Rawal Udaibhan the average of this family and the contemporary ruling families, the time of Udaibhan's succession will go back to 1645 A. D. Thereby Rawal Udaibhan appears to be contemporary of Shivaji from the very beginning of his rige.
31. As our present concern is to deal solely with those papers incorporated in our present volume, we refuse to enter into the discussion of Bansda's more ancient history.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #20

लाटचे मराठी ऐतिहासिक लेख
No. 1
1072 Arba श्रियासह विराजित अखंडीत लक्ष्मी अलंकृत राजेश्री प्रतापराव गुजर. यासी प्रति मोरोपंत पंडित कृतानेक आशिर्वाद येथिल कुशल जाणून स्वकीय कुशल लेखून पाहिजे. श्याल्हेर कोट फतेह झाल्यावर श्रीमंत स्वामी श्री छत्रपति महाराजांची इच्छा की कोकण व सुरत प्रांताची महाला वगैरे आहेत ते दोन प्रांतीचे बाबती व सरदेशमुखीचा अमल
___ + + पाहिजे येविसी कोकण प्रांताचे जवार रामनगर व पेठ यांसी पत्र लिहून पाठविली आहेत.
x
44
तुम्ही कोलवनाचे मार्गे जाऊन घोठमाल घाट उतरून संस्थानिक मूलराज रावल वासदेकराचे साथ गोष्टी करून त्यांचे पितृ श्री. कैलासवासी राउल उदेभान यांचे साथ श्रीमंत छत्रपति महाराजांची मैत्रि स्मरण देवून श्रीमंतांचें कृपेचे महत्व बजावून मोंगलाचें पारिपत्य व हिन्दु धर्म व राज्य संस्थापनें विषयी त्यांचे राउत व फौजेची मदत घेऊन रात्री दिवस मार्ग चालून लवकर x x x
x
x रामनगर व घणदिवि मार्ग गेले आहेत मी सोनगढ विहारचा मार्ग x x पासे मिळून पाहिजे विशेष x x x
समक्ष आज्ञा केली आहे. त्याची जुबानी विदित झाल्याप्रमाणे केलेले छ २३ माहे साबाल सुहुर सन इसन्ने सबैन अलफ.
___Moro Pant the Commander-ic-Chief of Shivaji's forces in his letter of 23rd Sabbal San 1072-Arba to his colleague Pratap Rao Guzer, writes "After the Conquest of Salher Fort, Shreemant desires that the. Mahals belonging to Kokan and Surat should be brought under his complete control and that Sirdeslimukhi and Amal should be realised from them. Information to this ellect is already given 10 the Rajas of Jawar, Peth and Ramnagar. You should proceed forth with torwards Surat Via, Kalban and meet Mul Raj the Rawal of Baosda aster crossing rhe Gholhmal Ghat. Remind about the friendship that existed
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #21

[ लाटचे मराठी between his late father Raybban and Shree Mant and explain the benefit that will accrue by the friendship of Shreemant. Take his forces for the annihilation of the Mughals and establishment of Hindu Dharm and Rajya. The other comrade is gone Via Ramnagar and Ghandebi, I myself am proceeding to Suat Via Songarh & Biara, where you should meet me by marching post haste. You will obtain further instructions from the bearer.
No. 2
११-८-१७२४ ___अखंडित लक्ष्मी अलंकृत राजमान्य राजेश्री खंडेराव दाभाडे + + + आशिर्वाद येथील कुशल जाणून स्वकीय कुशल लिहून पाहिजे श्रीमंत छत्रपति महाराज आज्ञा केली आहे की, सुरत प्रांताची महालात वलसाड, पारनेरा, चिखली व नवसारी वगैरे परगणा श्रीमंत कैलासवासी छत्रपति महाराजांचे वेळेसी स्वराज्य मध्ये होते, व त्याचा चौथ सरदेशमुखी व चौथ दरसाल वसुल होते, ते हल्ली मोंगला व गैरफितुरी मानून सरकारचे अन्तर करून दिले आहे व गैर राहा वर्तणूक करतात यास्तव महाला मजकुरची मोंगलाचें ठाणे दूर करून सरकारची तहाद वसाहत x x + रावे यादव पास रवाना केले आहेत येविशी तुम्ही लवकर चालून संस्थानिक सरगणाकर व राऊल वीरदेव वासदेकर x x x रामनगरकर मैत्री व फौजेची मदत भरवसा राखून परगणा मजकुरची जमीदारी मिळून मोंगलाचे ठाणे उठवून त्यांचे 'मुलुख लुटून पारिपत्य करावयास आज्ञा केली. विशेष मजकूर जासूदाचे जुवानी विदित करून त्याप्रमाणे वर्तणूक करणे. छ ९ माहे जिल्हेज सन इसने मया व अलफ ।
The Peshwa in his letter dated 9tb Jilhej 1.102 Arba, to Khande Rao Dabhade writes: The Purganas of Balsar, Parnera, Chikli and Navsari were under Swaraja since the time of late Chhatrapati Maharaja. Chauth and Sirdeshmukhi were regularly realized from them. Now the Moghals and other desparadoes have taken possession of them. Shreemant Chlatrapati orders that you should atonce proceed to turn them out. "You may count upon the friendship and forces of Surgana, Rawal Virdeo of Bansda, Rana of Ramnagar and Tamidars of the above said Purganas and with their help demobilise the Moghul thanas, plunder the Country and establish your control.” Further instructions you will receive from the bearer according to which you should act.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #22

No.
3
(३)
ऐतिहासिक लेख ]
श्री
राजेश्री सटवाजी जाधव गोसावी यांसी.
इ अखंडीत लक्ष्मी अलंकृत राजमान्य स्नेा. बाजीराव बल्लाळ प्रधान आशिर्वाद. सुहुर सन स्वमस अशेरन मया अलफ. जवार व रामनगर व पेठ व वासदे हे चारी संस्थान व परगणे घणदिवि असे स्वराज्यामध्ये आहेत, तेथील अमल स्वराज्याचा व सरदेशमुखी देखील व या खेरीज सुरत प्रांतीचे माहाल वगैरे तापीपार आहेत, त्या माहाली बाबती व सरदेशमुखीचा अमल झाला पाहिजे. याकरितां सदरहु स्वराज्यामध्ये पांच स्थल यांचा अमल देखील सरदेशमुखी, व सुरत प्रांत, व तापीपार परगणे, यांच्या बाबतीं, व सरदेशमुखीचा अमल असा मामला तुमचे स्वाधीन केला असे. तुम्ही इमाने इतबारे वर्तोन जबरदस्तीने जाविता बसऊन अमल बसविणे. कुल वास जमा आकार करणे, त्यांपैकीं जमेती व ठाणीं व माहाल मजकूर देखील खर्चाचा व रसीद ऐवज हुजूर स्वारी मजकूरी पावावयाचा तहः
जवार रामनगर व पेठ व वासदे व परगणे घणदिवि, हे स्वराज्यामध्ये आहेत यांचा अमल तुम्ही करणें. मुलकाची जमा व जकायती बंदर पाणवट व खुसकी व कमाविस वाव देखील आकार करणें. तो ऐवज व त्या ऐवजाचे जमेस सरदेशमुखीचा वसूल दरसदे १० रुपये दाहा प्रमाणे रयती निसबतीने वसूल घेणें येणेंप्रमाणे एवज वसूल घेऊन जमा करणे. त्यापैकी दोनी तकसिमा ऐवज जमेती गड व ठाणीं व माहाल मजकूरच्या खर्चास तुम्ही घेणे बाकी तीसरी तकसिम ऐवज हजूर स्वारी मजकूरी लावणे. पेरतर अमल वसवलीया उपरी नीमे ऐवज गड व ठाणी व जमेती व माहाल मजकूरच्या खर्चास तुम्ही घेणे, बाकी नीमे ऐवज रसदी हुजूर स्वारी मजकूरी पावणे.
कलम १.
येणेप्रमाणे कलमें सदरहु प्रमाणे तह केला असे. तुम्ही जबरदस्तीने आमल बसवून स्वामीकार्य करणे, सदरहु तहप्रमाणे तुम्ही कबूल करून आपले पत्र लिहून दिले आहे. तरी सदरहु तह प्रमाणे रसदी ऐवज हुजूर स्वारी मजकूरी पावता करणे. छ २ जिल्हेज बहुत काय लिहिले.
The Feshwa Baji Rao Ballal in his order date 1 2nd Jihej, issued to Satvaji Jadava writes: The four states Jawar, Rami.agar, Peth Bansda and Purgana Ghandevi are included in Swarajya. The country

Page #23

[ नाटचे मराठी around Surat and beyond Tapti is to be brought under Swarajya as ye.. The Amal Sirdeshmukhi of the afore-said four States and Purgana Ghandevi is given to you on condition that you should conquer the country around Surat and beyond Tapti and bring under the perfect control of Swarajya and realize Sirdeshmukhi etc. from the conquered Provinces. You will impose duty on export and import by sea as well as by route at the rate of 10 percent. Two third of the 'realization is assigned to you for meeting the expenses of establishment of Forts, Thanas, ard Mahals, the remainig one third, you are to transmit to the Central Exchequer. Further you are assigned :50% of the Sirdeshmukhi for the Forts, Thanas and Mahal's establishment and the remaining 50% you are to transmit to the treasury.
You have agreed to the above terms and given in writing. Now you are to act accordingly by takiaz forcible pos;esition of the country assigned to you. It is expected that you will serve the Governinent niost faithfully and sincererly.
No. 4
११२५ हु.राज . गुजराथ रू.न. ११३
राज मण्डल __ स्वारी राजश्री पंत प्रधान छ ७ जिल्हेज सुरू सन खमस आसीरन मया व अलफ.
राजश्री रामचन्द्र महादेव यास पत्रकी जवार रामनगर वासदेव पेठ हे राजश्री पिलाजी जाधव याजकडे कमाविस दिली आहे. व सुरत प्रांतांचे स्वाधिन केला आहे, त्यास नाणी
आपले तर्फेने, खंडोजी मानकर तुम्हांकडे पाठविला आहे, याची कुमक करणे, स्थल हस्तगत करणे, पुढे कल्याण भीबंडीपासून सुरत पावे तो आमल तुमचा सुरलीत चालेल स्थल हस्तगत करणे त्यास खर्च वेच लागेल तो तुमची आमची भेट झाली यावरी लिहीले करुन देउन ह्मणोन पत्र १
७ जिल्हेज ११२५ २३ सप्टेंबर १७२४ ८ रविवार भा. कृ. १६४६
" " " १७८१
Peshwa Balaji Vishwanath in his order dated 7th Jilhej of 1125 Arba, writes to Ramchandra Mahadeo "that the Kamawis of Jawar, Ram

Page #24

ऐतिहासिक लेख] nagar, Bansda and Peth is given to Pilaji Jadava. The province of Surat is also assigned to him. Khandoji Jankar is deputed to you and you should in conjunction w.th hin. proceed against the said provinces and bring them under the sway of Chhatrapati, If you take possession of the country froin blivandi to Surat, your administration wonld be easy. The expenses of expedition will be settled in person.
No. 5
१४-८-१७२५ रोजकीर्द
छ १६ जिल्हेज सीत असीरन
किता ताकीद पत्रे राजश्री सटवाजी जाधव यास, जवार, रामनगर, वासदे, पेठ येथील वाबती सरदेशमुखीची कमाविसी साल गुदरता आहे. तेगेप्रमाणे करार करून ताकीद परे सादर केली असे.
१ राउल रामदेव राणा संस्थान रामनगर १ विक्रम पतंगराव संस्थान जवार १ लक्षधीर गणपतराव प्रांत पेठ १ रायभान राऊल प्रांत वासदे
___In a Takid dated the 19th. Jilhej Satroji Jadava is informed:The Sirdesmukhi of sawar, Ramnagar, Peth and Bansda are settled according to that of previous year. Information of the settlement is sent to:
1-Ramdeo Rana of Sansthan Ramnagar. 2-Vikram Patang Rao of Sanstlian Jawar. 3-Lakshdhir Ganpat Rao of Prant Peth. 4-Rawal Raybhan of Bansda
-
-.
No. 6
३०-१२-१७३३ पौ. छ ९ साबान
श्रीमंत राजश्री पंत प्रधान स्वामीचे शेवेसी.
पौष वासुदेव जोशी कृतानेक नमस्कार विनंती, येथील कुशल ता. पौष शुद्ध ५ मी रविवार जाणून स्वकीय लेलणाज्ञा केली पाहिजे विशेष. स्वामीनी पत्र पाठविले ते पावले. तेथे

Page #25

[ लाटचे मराठी आज्ञा केली की, राजश्री कृष्णराव महादेव यांस जवार, रामनगर, पेठ, वासदे, येथील मामला व सात माहाल खेरीज जकाती धंदा सांगितला. त्यास तुमचे कारकीर्दीस साल गुदस्ता आकार झाला त्याप्रमाणे मशारनिल्हे हवाली केला, त्यास साल मजकूरी तुह्माकडे वसूल झाला असेल तो, व साल मजकूरी, या मामलियात कोणी जास्त चढ कबूल केला असेल तर लिहून पाठविणे हाणून लिहिले, येसियासी जास्त चढ झाला त्याची यादी दुसरी लिहून पाठविली आहे, त्यावरून कळुन येईल साल मजकूरचा वसूल तरी कमाविसदार आणून झाला, तो हिसेब लिहून मागाहून पाठवून देतो. कळले पाहिजे हे विनंति.
९ साबान अर्बा २८ दिसम्बर सन ११ शुक्ल पौष कृष्ण शक
विक्रम
११३४ १७३३ १६५५ १७९०
Vasudeo Joshi an Officer of the Peshwa in charge of the Amal of Ramnagar, Jawar, Peih & Bansua writts to the Peshwa: I am in receipt of the order, asking me to landover the charge of the Mamlat of Jawar, Ramnagar, Peth an i Bansda to Krishan Rao Mahadeo, who has been given the Mamlat of aforesaid states and seven Mahais. Besides I am asked to submit the account of realization etc. I am to submit that, account is already submitted and if there be any, for the current year that will be submitted after the arrival of the Kamarisdars of Krisboa Rao Mahadeo.
No.
११३७
पेशवा बाजीराव कोकण म्वारी सु॥
श्री
पु॥ श्रीमंत राजश्री पंत प्रधान स्वामीचे शेवेसी विनंती उपरी पूर्वी वामीनी पत्र पाठविले की, राजश्री कृष्णराव यास सात महाल व कांहीं मामलत सांगितला आहे, हे आपला अमल करतील ह्मणून त्यावरुन आम्हीं जवार, रामनगर, पेठ, वासदे येथे आमाकडील कमाविसदार जकाती वडील मुलखात होते त्यास आम्ही आज तारीख वाट पाहिली की, त्याजकडील कमाविसदार येऊन आपला अमल करतील त्यास अद्याप त्याचे कमाविसदार येऊन अमल करीत नाही, त्याचे कमाविसदार येऊन दाखल होत तोवरी आम्ही कमाविसदार
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #26

ऐतिहासिक लेख ठेवावें तरी उगीच एकादा कमाविमदारास धरून नेऊन ईजत घेतील, याकरिता आम्ही आपले कमाविसदार बोलावून आणले. त्याचे कमाविसदार येऊन आपला अमल करतील, येविसी स्वामीनीही त्यांस आज्ञा करून कमाविमहार पाठविते करावे, कळावे. याकरितां लिहिले आहे, यद्यपि त्याचे कमाविसदार तोवरी आमच्या कमाविसदारानी राहावं, तरी महिना दोन महिने बसावें, आणी पुढे त्याचे महिने कांही ते देणार नाही आह्मास देणे पडतील व्यर्थ. आह्मी सिबंदी कशास वाढवली याकरीतां कमाविसदार उठवून आणिले आपणांस कळावे, याकरितां लिहिले, राजेश्री कृष्णाराव याजकडील कमाविसदार कोहनेस आला आहे त्यानी आमास काहीं पत्र पाठविले नाही, परंतु स्वामीच्या पत्रावरून आह्मी आपले कमाविसदार उठवून आणिले, बहु काय लिहिणे लोभ केला पाहिजे हे विनंति.
अर्वा सन ११३७ इस्वी सन ११३६-३७
Vasudeo Joshi in his another letter to the Peshwa writes: Some tiines ago I was ordered to hand over the charge of Jawar, Rimnagar, l'eth and Bansda's Anal to Krishna Rao Maliadeo. Nither he nor any one on his behalf has turned up to relieve him as yet. Ever since the receipt of the order quoted above I am anxiously awaiting for his arrival. In anticipation of his arrival I have withdrawn iny Kamaviscars from the aforesaid states and Purganas. I do not understand as to what I am to do. II am to keep my men there. I will have to incur unnecessery expenses. It is prayed that Krishna Rao Mahadeo be ordered to take charge of his office.
No. 8
११३९ स्वारी राजश्री पंत प्रधान मुहुर सन तीसा सलासीन मया व अलफ तारीख १५ मोहरम.
x x x कमाविसदार संस्थान वासदे प्रांत वसई येथील राजा रायभान राऊल मृत्यु पावला, त्याचा पुत्र गुलाबसिंग सरकारची नजर ११००१ अकरा हजार एक रुपये द्यावयाचे करार करून दिले असे, तरी सदर अकरा हजार एक रुपये याजपासून घेऊन सरकारांन पावते करण, आणी संस्थान मजकूर चा कारभार मशारनिल्हेचे हवाली करणे.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #27

लाटचे मराठी
The Peshwa in his order dated 15th. Mohurm San. 1139 Arba, issued to the Kamavisdar of Bansda, writes: Raja Ruy Bhan Rawal of Bansda died some time ago and his son Gulabsingh has agreed to pay succession Najrana of Rs. 1100. He should-realise the aforesaid agreed Najrana from Gulab sirgh and hand over the management of the state to him.
No. 9
११४५
रू. न. ११३
राज मंडल
रुपये
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ खमस आर्बेन मया व अलफ छ १७ जीलेज दफाते पत्र माहाल नीम पंताजी मोरेश्वर याजकडे करार करून सनदा लिहून दिल्या कित्ता मखता जमा ३३०० प॥ वासदे ह।। गुदस्ता
२८५० माहाल मखता ४५० जकाती
-
-
-
१७ जिल्हेज अर्बा ११४५ १. जनवरी सन १७४५ ४ गुरु पौ. कृ. शक १६६५
विक्रम १८००
The Peshwa iu his order dated 17th. Jillej 1145 Arba, writes: The Makhta of Bansda is settled at Rs. 3300 and given to Pantoji Moreshwar. Out of the total amount of Ri. 3300 the real Makhta is Rs. 2850 and Rs. 450 is Jakat.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #28

[लाट चे मराठी
No. 10 पेशवे गुजराथ. रू. नं. ११० मधील उतारा.
राजमंडळ 1151. Arba. स्वारी राजश्री पंत प्रघान सु।। इसने खमसेन मया व अलफ.
खर्च माहाल मजकूर चिंतो त्रिंबक क॥ दार माहाल नीहाय प्र॥ गुजराथ दफाते पत्र छ १९ रजब अखेर स्वारी व।। दादा आदा छ २० जमादीलावल मसार नीलेस पत्रकी पे॥ बारडोली पे। वासदे येथील कमावीस तुम्हांस सांगितली आहे तीही इमाने इतबारे वर्तोन आमल करणे आणि ऐवज सरकारांत पावता करून देणे म्हणोंन
सनद
ए विसी पत्र जमींदार यास की मसार निलेकडे रूजू होऊन अमल सुरळीत देणे म्हणोन
१ की। बारडोली. १ की। वासदे.
No. 10 The Peshwa in his order, issued to Chinto Trinbak, dated 19th Rajab 1151 Arba writes:
"The Kamavis of Bardoli and Bansda is given to you. Discharge your duties faithfully and forward the Amal to the Treasury.
The Zamindars are informed to that effect and asked to pay the Amal to you. The Zamindars concerned are those of Bardoli and Bansda."
--- - - -
No. 11 हुजूर रोजकिर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा
राजमंडळ. 1151 Arba. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ इसने खमसेन मया व अलफ छ १७ साबान दफाते पत्रे.
[उतारा] बाळकृष्ण केशव यांस सनद की तुम्हास प्रांत गुजराथ पकी माहाल

Page #29

ऐतिहासिक लेख
१ प॥ सापड विहीर ११॥ अंतापूर १ पा राणीआव ११॥ वासदे पैकी गाव
एकूण चार माहालाची कमावीस सांगितली असे इमाने इतबारे वर्तोन अमल चौकशीने करणे तुम्हाकडे प॥ मजकूरचे ऐवजी रसद रुपये १५००० पंधरा हजार करार केले असे यास व्याज दरमाहा दर सदे रुपया १। सव्वा या प्र॥ बीनसुट करार केला असे जाहले मुदतीचे व्याज व मुद्दल हिशेब करून प॥ म॥ चे ऐवजी उगउन घेणे तुम्हांस रसदेस मु।। दरसदे रु. ५ पांच प्रा। करार केले असेत. माहालचे ऐवजी घेणे सदरहू रसदेचा भरणा सरकारांत करून पावली याचा जाब घेणे येणे प्रमाणे व्याजास मित्या लागतील म्हणोन मार निलेचे नांवे.
सनद १ No. 11. The Peshwa in his order, issued to Balkrishna Keshao, dated 17th Saban 1161 Arba wrltes:
"The Kamavis of the following four parganas 1. Sapad Vihir 2. Antapur. 3. Raniav. 4. Villages of Bansda.
is given to you. You have agreed to pay Rs. 15000 as the Amal of the aforeaid parganas. Besides you have consented to pay interest at Rs. 1/4 percent on the agreed Amal's amount. The principle Amal together with the interest is to be realised. Five percent is fixed for you. You should realise the Amal from the State and forward the same to the Treasury and a receipt for the same is to be obtained."
No. 12 गुजराथ रू. नं २७ मधील उतारा. 1153. Arba.
नं. [१७] हिसेब माहाल हिसेब माहाल प्रांत गुजराथ नी॥ चिंतो त्रिंबक सु॥ सन सलास खमसेन मया व अलफ जमा
रुपये

Page #30

[ लाट चे मराठी
[ यातील उतारा]
प॥ वासदे बा मक्ता राज्या पासून घेतले ३५००
ब॥ मक्ताा बेरीज
३००० ब। गुदस्ता दखलबाज अमल ५०० जाजती साल मजकूर
--
-
-
३५०० त।। रुपये
१७५० मार्गसीर्ष शुद्ध १ १७५० वैशाख शुद्ध १५
३५००
७०० जप्त पा। मजकूर येथील राजा दिवंगत जाहला स।। तेथील जप्ती करविली
होती त्यास अखेर साल जवळ येऊन पोहोंचले जप्ती अवकाश राहिला नाहीं सबब नवा दाखल करार केले ते जमा वसुल जाला नाही.
४२००
No. 12 This is an extract from the Account of Gujrath, submitted by Chinto Trimbak, for the year 1153 Arba. It shows the revenue receipts. by the Central Treasury, from Basda. The Amount of Receipt from the State, to the Central Treasury, is shown as Rs. 4200. The details of which are shown as follows:
(1) Tribute for the year 1162 Rs. 3000. (2) Jajati do do
600. (3) Fine for default.
700.
4200.
No. 13 रोजकिर्दी
राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सुरुसन भार्बा खमसेन मया व अलफ माहे जमादिलाकर तारीख २० रोज चैत्र बहुल अष्टमी इंदू वासरे. मुक्काम कसबे पुणे.
दफाते पत्रे यातील उतारा
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #31

१२
ऐतिहासिक लेख]
रामाजी बापुजी यास पत्र की संस्थान वासदे येथील जाती तुम्हांस सांगितली आहे त्यास तुम्हाकडे नेमणूकः-- स्वार एक आठवडा रुपये
जासुद रोजमरा रुपये ५२ स्वार दि॥ पांडुरंग महादेव २५
११ जथे भवानजी नाईक
६ राणोजी भिकाजी १५ तुमचे राऊत
५ बहिरजी हंसोजी
३०
११
तीस राउताची गणती घेऊन रोजमरा एक छ २२ रजबी देणे पुढे दीड महिन्याचे देत जाणे- कलम
जथे बाबाजी नाईक ५ मल्हारजी सोनवणी
रामाजी घाटगा
हशमी लोक आसामी १०० प्रांत वसई पैकी २५ कावनई पैकी
२१ चार आसामी एकवीस रुपये दीडमाही छ १५ साबान पासून दीड महिन्यानी देत जाणे
कलम १
१२५ सवासे माणसाची नेमणुक केली असे त्यास सुभे मजकूरीहून नेमणुक येईल त्याप्रमाणे नावनिशीवार हजीरी घेऊन रोजमरा आडसेरी देत जाणे कलम १
__ येणे प्रमाणे तीन कलमे करार करून दिली आसेत सदरहु संस्थानचे जप्तीचे ऐवजी पावीत जाणे म्हणोन
सनद १ श्री० मु०
No. 13 The Peshwa in his order, issued to Ramaji Bapooji, the newly appointed Kamavisdar of Bansda, dated 20th Chaitra 1154 Arba, fixes the allowances of the Army Detachment under his command and asks him to make the first payment to the Sowars on 22nd Rajab and to the Jasuds on 15th Saban and there-after, after an interval of one month and half.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #32

१३
रोज
No. 14.
[ लाट चे मराठी
राजमंडळ
1154 Arba.
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सुरु सन आब खमसेन मया व अलफ माहे जमा दीलावल तारीख १६ रोज फालगुन बहूल तृतीया इंदू वासरे. मुक्काम मौजे उडलगी. दफाते पत्र यातील उतारा.
जोरावरसिंग यांचा भाऊ बंदाचा कजीया आहे याज मुळे सरकारातून मार निलेचा अमल जप केला. पेशजी राजश्री चिंतो त्रिंबक क ।। द्वार यांचे नांवे सनद सादर केली आहे ऐशीयास हाली मसार निले यांनी हुजूर येऊन अर्ज केली कीं खासा स्वारी पुण्यास आली या वर मनसुबी करून आज्ञा करणे ते करावी तुर्त जप्ती मोकळी करावी म्हणून त्याजवरून तुर्त याजकडे सरकारची नजर १२५०० साडे बारा हजार करार करून ती मोकळी केली असे तरी सदरहू साडे बारा हजार रुपये यांज पासून वसूल घेऊन सरकारांत पुण्यास पात्रते करणे आणि याचे कागद जप्तीचे सालीचे येणे प्रमाणे ही पत्र दिले:
१ चिंतो त्रिंबक क|| दार प्र|| मजकूर
१ सिवाजी दताजी क।। दार मामले कोहन यास
१ शंकराजी केशव प्रांत वसई
१ जमीदार प! | मजकूर.
४
येणे प्रमाणे चार कागद तुम्हा कडे पाठविले आहेत तरी याज पासून साडे बार हजार रूपये वसूल घेऊन सदरहू कागद याचे हवाले करणे आणी
रुपये सरकारांत पुण्यास पावते करणें म्हणून - आंताजी विठ्ठल क|| दार प्र|| बागलाण यांस
पत्र ?
No. 14
The Peshwa in his order, dated 16th Jamadilwal writes:"There is a dispute raging between Jorawarsing and his relatives and the Sansthan being attached is made over to Chinto Trimbak for administration. Jorawarsing has now approached the Sarkar and prayed for the removal of attachment. Accordingly the attachment is withrawan.
The succession Najrana is fixed at Rs. 12500. The said Najrana amount is to be realised from Jorawarsing and forwarded to Poona. Copies, of this order, are forwarded to persons concerned. Realise the Najrana from Jorawarsing and hand over this order to him.

Page #33

ऐतिहासिक लेख]
१४ No. 15. हुजूर रोजकिर्दी गुजराथ रु. नं. ११३ मधील उतारा.
राजमंडळ 1154. Arba. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। आर्बा खमसेन मया व अलफ छ १९ माहे जमादीलाकर दफाते पत्रे
[ उतारा] पा! वासदे येथील जप्ती साल मजकुरी रामाजी बापुजी यांस सांगितली असे यास पत्रे. चिंतो त्रिंबक क। दार यांस सनद की प।। रामाजी बापूजी यास सनदकी तुम्हांस वासदे येथील जप्ती पेशजी तुम्हाकडे
संस्थान वासदे येथील जप्ती सांगोन होती त्यास हल्ली प|| मजकूरची जप्ती
पाठविले आहे तरी तेथील कामकाज मार निलेकडे सांगितली असे तरी तुम्ही
चालवणे संस्थान मजकूरची जप्ती राजश्री आज तागाईत वसूल केला असेल तो
चिंतो त्रिंबक यांस सांगितली होती ती मार निलेस समजावणे संस्थान मजकूरचे त्याजकडून दूर करून तुम्हास जप्ती जप्तीचे कामकाज मार निलेच करतील
सांगितली असे तरी संस्थान मजकूरचा तुम्ही दखलगरी न करणे गांवगना ऐवज जमा होईल तो सरकारचे हिशेबी जमाबंदी तुम्ही केली असली तर
जमा करणे म्हणोन सनद १ तो हिसेब कुल यांस समजावणे ठाणे व कीरा जिन्नस गला वगैरे दारूगोली
ये विसी जमीदार प॥ मजकूर यास व बंदुखा वजे जाला जो नस असेल तो
सनद की पे।। मजकूर येथील जप्ती चिंतो कुल मार निलेचे स्वाधीन करून
त्रिंबकायाजकडून दूर करुन मार निलेकडे पावली याचे कबजा घेणे म्हणोन
सांगितली असे तरी तुम्ही यासी रुजू सनद १
होऊन आमल सुरळीत देणे म्हणोन
मोकदम मौजे मजकूर यास पत्र १
-रा. । यादी
हु. श्री. मु. The Peshwa by his order, dated 16th Jamadilakhar 1164 Arba, issued to Ramaji Bapooji, writes:
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #34

[ लाट चे मराठी
The administration of Bansda is assigned to you (and setsforth his directions separately to the new incumbent as well as the old one).
"Be it known to Chinto Trimbak that the administration of Bansda was previously given to you is now transferred to Ramaji Bapooji. Therefore you are to handover the charge of the administration to the new incumbent of the office, and further to give Account of whatever realisation is made by you. You should not interfere with the new incumbent's discharge of duty. Besides you are to hand over, whatever corns, ammuntions, Guns, etc., may be in your charge to the new incumbent."
"Be it known to Ramaji Bapooji, that the administration of Bansda, which was formerly given to Chinto Trimbak, is now assigned to you. You are to take charge from him and administer the State. Whatever the realisation may be is to be accounted to Government's Treasury.
Be it known to the Zamidar of the Sansthan that the administration is transferred from Chinto Trimbak to Ramaji Bapooji. You are to appear before the new incumbent and make payment of Government's dues."
रुपये.
पे. गु. रू. नं. ३८ No. 16.
1155: Arba.
श्री रू. झडती जमा खर्च पगरणे वासदे नी॥ उदेसींग राजे सु।। खमस खमसेन मया व अलफ हुजूरुन संवस्थान मजकूरची जप्ती विद्यमान राजश्री रामाजी बापूजी जमा आकार
१५२१५ येणे प्रमाणे पंधरा हजार दोनशे पंधरा रुपये जमा करार हिसेब जमा असे करार.
जमा साल गुदस्त पैकी बेरीज रुपये जमा साल मजकूर आकार परगणे मजकूर देहे सुमार यासी तनखा पेसजी रोज मजकुराचे अमलांत जमाबंदी होती रुपये २४०४१ पैकी वजा सन आर्वात राजश्री चिंतो त्रिंबक यांचे मार्फतीने जप्तीचे अमलांत साल गुदस्ता आकार जाहला नक्त १८९०७॥ पुढे अखेर साली दंगा होऊन मुलुख उजाड जाहला कौल पित्र व दीलदारी देऊन लावणी केली लावणी प्रमाणे आकार बेरीज१५२१५ रुपये शिवाय जमा जकात कमावीस दंग्यामुळे जमा जाहली नाहीं. सबब .
झड़ती जमा खर्च परगणे वासदे सु।। खमस खमसेन मया व अलफ. (यातील पैकी उतारा) धर्मादाय श्रावण मासी देवस्थाने आहेत त्यास अभिषेकास ब्राह्मण असतात त्यास रुपये
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #35

ऐतिहासिक लेख] ६०॥. संवस्थान वासदे देवालये ५ त्यास ब्राम्हण अ॥ ९ त्यास दक्षणा व पोट
खर्च रुपये. श्री कदमेश्वर. देवस्थान खाबले.
श्री गोमुख २६ ब्राम्हण भोजन समात्पीस केले ब्राम्हण अ॥ १२५ एकूण.
१०७।।
No. 16 This paper is Jhadati Account related to Bansda State for the year 1155 Arba. It deals with the minor deatails of Account relating to the expenses incurred by the Peshwa off cials, who were in charge of the State administration. It further shows that the administration of the State was entrusted to Chinto Trimbak in the previous year.
No. 17.
1151 Arba. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सुरुसन खमस खमसेन मया अलफ छ २२ माहे रबिलावल
रामाजी बापू कमावीसदार संस्थान वासदा प्रांत गुजराथ यास पत्रकी येथील राजा गुलावसींग बीन रायभान अखेर सलासात मृत्यू पावला त्याचे पाटी संतान नाही तेव्हां गुलाबसिंगाचे सापत्न भाऊ जोरावरसींग सरकारची नजर १२५०० साडे बारा हजार रुपयेची सु।। सन आबी खमसेन मया व अलफ माहे जमादीलाकर छ १६ रोजी करार करून दिल्हे होते त्याजला वारसा पोहोचला नाही किरतसींग बीन रायभान गुलाबसिंगाचा धाकटा बंधु ते म्हणता उदयसिंग बीन प्रभातसींग हे कैलासवासी राऊलाचे चुलत चुलत भावाचालेक प्रभातसींगाचा पुत्र त्याचा दत्तक आले असेल राजपुताची गादीचा वारसा त्याचा दत्तक पुत्र पाहोचते त्या प्र।। उदेसींगचा वारसा बाबत हुजूर अाज्ञा सादर पाहिजे किरतसींगाचे अर्जी प्रमाणे जोरावरसींगचा वारसा दूर करून हे आज्ञा पत्र सादर केली असे उदेसींग सरकारची नजर २१००१ एकवीस हजार एक रुपया करार केली असे.तरी सदरहू प्रमाणे एकवीस हजार रुपये याज पासून वसूल घेऊन सरकारांत पुण्यास पावते करणे व संस्थान मजकूरची जप्ती दूर करून संस्थान मशारनिल्हेचे हवाली करणे.
श्री. मु. No. 17 The Peshwa in his order, dated 22nd Rabilawal, issued to Ramaji Bapooji the Kamavisdar of Bansda State writes:
“Rawal Gulab Sing the son of Raibhan, died in the end of 1153 Arba, without any issue of his blood. His step-brother Jorawar
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #36

लाट चे मराठी ]
Singh agreed to pay to the Government the sum of Rs. 12,500, as Najarana on 19th Jamadilakhar 1153 Arba. However, his right to succession was not established as, Uday Singh the adopted son of late Rawal Gulab Singh had a better claim. Moreover, Kirat Singh the younger brother of late Rawal Gulab Singh came forward and pleaded the cause of Uday Singh, which to him was quite in accordance with the Rajput Custom.. Accordingly the previous order sanctioning the succession of Jorawar Singh is replaced by this one which approves the succession of Uday Singh. Uday Sing has agreed to pay the sum of Rs. 21001/- as Najrana. This sum is to be realised from him and the administration of the State is to be entrusted to him. The sum being realised is to be forwarded to the Central Treasury at Poona.
No. 18
1155 Arba. हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा
राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। खमस खमसेन मया व अलफ छ ५ माहे मोहरम दफाते पत्रे.
यांतील उतारा. रामाजी बापूजी कमावीसदार प॥ वासदे प्रांत गुजराथ येथील राजा मृत्यु पावला सा॥ राज्या कडील अमल जप्त करुन कमावीस तुम्हांस सांगितली आहे व अमल वा। गाईकवाडा प॥ मजकुर येथील कमावीस राजश्री चिंतो त्रिंबक याजकडे सांगोन पेशजी इस्ताव करार करुन दिला आहे. साल मजकूर पासून पेशजीच्या इस्ताव्या वर चढाची बेरीज घालून गाईकवाडा व॥ अमलाचा मक्ता करार करुन दिल्हा साले वी।। तपसील रुपये..
५२५० सन खमस साल मजकूर. ५५०० सनसीत.खमसेन. ५७५० सन सबा खमसेन. ६००० सन समान खमसेन.
२२५००
येणे प्रमाणे सन खमस पांच हजार दोनसे पन्नास व सन सीत पांच हजार पांचसे व सन सवा पांच हजार सातसे पन्नास ब सन समान साहा हजार येणे प्रमाणे चार साले मार निलेकडे सदरहं प्रमाणे इस्तावा करार करून दिला आहे सदरहुं प्रमाणे ऐवज प| मजकूर पैकी तह प्रमाणे हे घेतील त्याप्रमाणे याजकडे ऐवज देणे मसार निलेकडे सुताचा व तुपाचा आलाहिदा करार करून दिला आहे त्या बामोजी ब प|| मजकूराकडे वाटणी वसेलती याजकडे देणे म्हणोन मसार निले यास सनद-१
रसानगी यादी श्री. मु.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #37

[ ऐतिहासिक लेख
No. 18
The Peshwa in his order, dated 5th Moharrum 1155 Arba, issued to Ramji Bapuji writes :
"The Raja of Bansda died and the administration of the state is taken charge by the Government and is assigned to you. The Makta of the Amal is settled at Rs.25500/- which is to be realised as follows:
१८
1. In the current Year 2. In the Year 1156.
3. In the Year 1157. 4. In the Year 1158.
Rs.
33
22
""
5250/
5500/
5750/
6000/
Rs. 22500/
Chinto Trimbak the representative of Damaji Gaikwar is to be allowed to realise his agreed share. "
No. 19
1156 Arba. राजमंडळ.
हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु ।। सीत खमसेन मया व अलफ छ २१ रबीलाखर दफाते पत्रे मु॥ पुणे
उतारा
उदेसींग संस्थान वासदे यास पत्र की स|| मजकूरचा अमल गाईकवाडा व|| साल || राजश्री रामजी बापूजी जप्तीस प || होते त्याजकडे तुम्ही वसूल दिल्हा, ऐसी यासी साल मजकुरी ने || चिंतो त्रिंबक क || दार यांजकडे दिवीला असे तरी गाईकवाडा ब|| अमल मसार निलेकडे सुरळीत सुदामत प्र|| देणे ह्मणोन-पत्र १
No. 19
The Peshwa in his order, dated 21st Rabilkhar 1166 Arba issued to Uday Singh the Rajah of Banda writes :
66
Pay the share of Gaikwar to his representative Chinto Trimbak as you paid the same to Ramji Bapooji."
No. 20
1159 Arba. राजमंडळ
जकिर्दी
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु ।। सन तिसा खमसेन मया व अलफ. विद्यमान राजश्री त्रिंबक सदाशीव माहे रजब
तारीख २३ रोज फाल्गुन वद्य दशमी भृगूवासरे मु||.

Page #38

लाट चे मराठी
दफाते पत्रांतील उतारा. सर्वोत्तम शंकर उपनाम फडके गोत्र अत्री सुत्र आस्वलायन देशपांडे पा! माहीम व देशमुखी प।। वाडे यानी वसईचे मुकामी येऊन निवेदन केले की राऊल उदेसींग राजे संस्थान वासदे यांनी आपणास मौजे झीर तर्फे हवेली प्र!! वासदे हा गांव दरोवस्त देखील चवथाई व सरदेशमुखी कुलवाव फुलकानू हाली पटी व पेस्तर पटी जल तरू पाषाण निधी निक्षेप आदी करून दरोबम्त इनाम आपल्याकडे करार करून देऊन छ २९ सावाल सनसीत खमसेनांत इनामाच्या सनदा करून दिल्या त्यास दरोबस्त पे।। चवथाई व सरदेशमुखीचा आमल सरकारचा आहे त्याचा आकार होईल तो आपले संस्थानेंचे ऐवजी सरकारांत दर साल देत जाऊं समय नाहीं. या प्रमाणे करार करून दिल्याप्रमाणे आज पावेतो आपणाकडे चालत आहे. त्यास भोगवटी यांस सरकारच्या सनदा करून द्यावा. म्हणोन त्यावरून मौजे मजकूर हा गांव कुलवाव कुलकानू हाल्ली पठी पेस्तर जल तरू पाषाणा निधी निक्षेप आदि करून दरोबस्त इनाम याँस व याचे पुत्र पौत्रादी वंश परंपरेने इनाम करार करून देऊन भोगवटी यास सनदा त।। याद
१ मसार निलेचे नांवे १ देशाधीकारी व लेखक वतमान भावी याचे नावे पत्र १ मोकदमाचे नांवे सदन. १ जमीन दाराचे नांवे पत्र.
No.20 The Peshwa in his order, dated 23rd Falgum 1159 writes :
“Sarvottam Shankar Phadke approached the Government at Bassein and reported that Rawal Uday Singh of Bansda has given his village Jheri in Inam to him on 29th Sawal 1156 Araba. A Sanad to that effect has also been issued to him by the said Rawal. The Grant is to be continued from generation to generation. The copies of this order are issued to the following persons.
No.21
1168 Arba.
बालाजी बाजीराव रू. नं. ५५५
यादी संस्थान वासदे सु॥ तीसा खयसेन मया व अलफ संस्थान वासदे याजपासून कर्ज पटी घ्यावी परगणे वीसनपुर जमाबंदीची आवा म्हणोन आज्ञा पत्री लिहीले त्यास तेथील दानी केली तरी पंचबीस हजार बाबत विचार मनास आणितां जोरावरसींग परगणा आहे कौल दिल्यास या शामकुवर राणी इने कृत्रीम पुत्र करून संस्थना प्रमाणे आकार होईल त्याज आठ

Page #39

ऐतिहासिक लेख]
वरी वसवीला होता त्याज वरून उदेसींग हुजूर येउन आपण आसल राजपूत्र असतां कृत्रीम पुत्र संस्थाना वरी आहे हे हकिगत विदीत केली त्याज वरून त्याची मनसुवी राजश्री त्रींबकराव याज वरी सोपीली. उदेसींग खरा झाला त्याज वरुन यासी संस्थाना वरी बसवाला तेव्हां दोन साले सरकारांत संस्थान अमानत ठेउन दुसला जप्ती मुळे रामाजी बापूजी याचे विद्यमाने जमाबंदी होउन पेशजी सरकारचे अमलदाने याची तक्षीम रुपये ४००० तालुका गाईकवाड अमल सर
कार वाटणीत नी॥ चिंतो त्रिंबक ३५०० मामले ऐबज चौथाई व सरदेशमुखी
नउ वरस झाली गाइकवाडा कडून नव हजार रूपये वावत कज वासदेकराचे याणी गाईकबाड पासून घेतले होते त्या कर्जात गाहाण परगणे मजकूर दिला त्यास अलिकडे सरकारचा अमल गुजराथेत जाला ते वाटणी मध्ये परगणे मजकुरावरील वेरीज रूपये ३००० तीन हजार गाई. कवाडानी घालून हा परगणा आपले कडे घेतला त्या अलिकडे वासदेकर गाईकवाडा कडे जाऊन बोलले की तुमचे कर्ज फीटले आमचा परगणा अम्हाकडे द्यावा आणि तीन हजार रुपये तुमचे सरकारचे वाटणी प्रा। साल दरसाल देउ त्यांस गाईकवाड बोललेकी परगणा देतो त्यास हल्ली घाल घसरी खाली घातले आहे त्यास वासदेकर राजे याज पासून कर्जपटी ध्यावी म्हणोन स्वामीनी लिहीले त्यास उदेसींग येथे आले कर्जपटी मागो लागले तो याजकडे संस्थान आहे यांत जीव नाही तेव्हां म्हणो लागले की आम्हांस अन्न वस्त्राचे मानसीक आहे त्यास गाईगवाडा मध्ये व आमचा परगणा कर्ज फिटले असतां खातात तो सोडून देवावा आणि त्या पैकी नीमे परगणा तीन हजाराचे वाटणींत व गाईकवाडच्या आहेत त्या देखील निमे परगणा सरकारांत ध्यावा निमे आम्हास पोटास द्यावा तेणे करून आम्ही आन्नास मीलोन या प्र॥ उदेसींग बासदे कर यानी विनंती केली त्या वरुन या प्रा। करार करुन प्रा। मारचे जप्तीच्या सनदा व गाईकवाड यांचे नांवे पत्र
बाकी उदेसींगाकडे अमल जमाबंदीचा ठराव केला होता त्याचे दुसाला पंधरा हजार रुपये जप्तीचे सरकारांत आले त्या प्रा राज्य उदेसींगाकडे राहिले आहे त्याची नजर राजश्री शंकराजीपंता विद्यमाने पंचवीस हजार रूपये नजर घेऊन संस्थान उदेसींगाचे हवाले . केले. ते नजर अद्यापी फीटली नाही सरकारचे ते रुपये शंकराजी पंत भरले त्याचे राज्य गाहाण घेतले आहे खत लिहून घेतले आहे. तो ऐवज फीटला नाहीं राज्य वसुली म्हणावे तरी साडे सात हजारीचे राहीले त्यास तीही पीठ्याच्या राण्या व राजकुवर यांस पोटा पुरते ज्याचे त्या प्रा। वांटणी दिली आहे व बाकी साडे सात हजार पैकी चार अगर साडे तीन हजारचे
REEEEEEEEEEEE
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #40

लाट चे मराठी ]
अजमास राहिले त्याजवरी पंचवीस हजार रुपये नजर पडली आहे ते फटतां संकट पडले आहे. उदेसींग येथे भेटीस आला त्यास घोडा बसावयास नाही तो गाडी वरी बसोन आला रामनगरकर व जवारकर यानी भलई केली त्यात हा मिळाला नाहीं व मागेही कोणाचे फितव्यांत कोठे नाहीं गरीब बहूत झाला आहे याज करितां कर्जपटी द्यावया. करितां अर्थ राहिला नाहीं यान करितां कर्जपटी न ध्यावी बीसनपूर परगणा पुरातन वासदे यांचे संस्थान आहे दुसरे कलमात लिहीले आहे
मतवान
कलम - १
No 21
This paper is a proceeding in the Peshwa's Daftar relating to the affairs of Bansda. It is dated Arba 1156. It is divided in two
columns.
The left hand column records
२१
येथून दिले की राजश्री आपाजी हरी याचे विद्यमाने मागील कर्जाचा हिशेब करणे तुमचे रु|| नीघाले तरी ममार निले देतील राज्याचे तुम्हाकडे निघाले तरी तुम्ही आपाजी हरीस देणे आणि प्र|| मः । वासदेकर याचे हवाला करणे या अ।। स्वामीनी गाईकवाड यांस सांगावे यात अंतर सांगतील तरी उदेसींगाचा कार भारी भगवानजी बक्षी सेवेसी पाठवितो गाईक कवाड याचा निशा करुन देतील कलम- १
(i) That there had been a dispute regrding Succession to the Bansda Gadi,
(ii) That there had been the Peshwa's attachment on the State for 2 years
(iii) That Udaysing was ultimately recognised as the rightful successor to the Bansda Gadi, and
(iv) That the Pargana of Bisanpore was acknowledged territory of Bansda from ancient times.
The right hand column records
(i) That the average income in good years of the whole of Bisanpore pargana was then about Rs. 25,000/,
(ii) That 8 or 9 years previously the pargana had been in the possession of the Gaikwar as a mortgagee for the debt of Rs. 9,000 / taken by Bansda.
(iii) That when the Peshwa established his suzrainty in Gujarat and there was a division of territories between

Page #41

ऐतिहासिक लेख]
the Gaikwar and the Peshwa, the former uudertook to pay Rs. 3,000/ as tribute to the Peshwa and got the pargana included in the lot of territories assigned
to the Gaikwar in the said division, (iv) That the Raja of Bansda (Udaysing) represented that
the Gaikwar's mortgage debt had been fully paid off
and he offerd to pay Rs. 3,000/ as tribute to him and, (v) That orders addressed both to the Gaikwar and to
Bansda, in accordonce with these proceedings should be issued
No. 22
1160 Arba
श्री स्वारी राजश्री पंत प्रधान सुरु सन सीतेन मया आलफ छ २२ माहे रमजान
उदेसींग रावल संस्थान वासदे यास पत्रकी आपाजी हरी चे विद्यमाने गाईकवाडाचे कर्जाचा हिशेब जाहला त्याचा कर्जाचा फडशा जाहला नंतर तुमचा परगणा सुटला तुमचे करारा प्रमाणे निमे परगणा सरकारत घेतले निमे परगणा तुम्हास दिले कलम १
परगणा मजकूरी जमाबंदी होऊन आकार २३००० तेवीस हजार ठरला त्यापैकी तुमचा निमे अमल ११५०० अकरा हजार पाचशे जाहला त्यापैकी सरकारचा अमल सालीना ३००० तीन हजार दर सालीना सुरलीत सुदामत देत जाणे कलम १
सरकारची मागील बाकी संकराजी भरणा केला होता त्यापैकी बाकी ७५०० सात हजार पाचशे राहिला सरकारचा अजमास ३५०० साडेतीन हजार तीन वर्षात वसूल जाहला नाही ते मिळोन अजमासची बाकी आकार १०५०० दहा हजार पांचशे रुपये नजरचे आकार सन खमसेनात २१००१ एकवीस हजार एक रुपये करार केले ते अजी सुद्धां फिटले नाहीत मुद्दल व व्याज मिळेान सरकारची मागील बाकी २५००० पंचवीस हजार जाहला ते मिळेान सरकारचे मागील बाकीचा आकार ४३००० त्रेचाळीस हजार ठरला कलम १
सरकारची मागील बाकी फिटत सुद्धा तुमचा निमा परगणा सरकार जामीन घेतला अमल वसुलीचा खर्च वजा करुन मागील बाकीचे हिशेबी बाकी आकार जमा घेणार कलम १
___ तुम्ही सरकारचा अमल दरसालीना ७५०० सात हजार पांचशे बाबत करार करून दिल्हा आहे त्या प्रमाणे सरकारचा अमल सरकारचे कमावीसदाराकडे देत जाणे कलम १
No. 22 The Peshwa in his order, dated 22nd Ramzan 1159 Arba, issued to Uday Singh conveys the terms of agreement concluded between.him and Uday singh.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #42

[ लाट चे मराठी
(1) In the presence of Appaji Hari the Account of date due to Gaikwar from you is settled and the debt is cleared out. Your Pargana is redeemed to you. According to your terms of Agreement half of the Pargna is taken by the Government and the remaining half is given to you.
"(2) The Revenue of the Pargana is estimated at Rs. 23000/out of which your share is settled at Rs. 11500,-. You are to pay Rs. 3000/- as the Amal of the Government every year.
“(3) Government dues have been paid by Sankraji. His dues on account of that payment are Rs 7500 - from you. Government dues for three years at the rate of Rs. 3500- had not been paid and aggregate to Rs. 10500,-. The agreed Najrana of Rs. 21001/is unpade since 1153 Arba. Now that Najrana due amounts to Rs. 25000/- including interest. The whole due of the Government is now Rs. 43000/- from you.
“(4) The Government has thken over the Administration of half of your Pargana till the payment of Govornment's dues.
"(6) You have agreed to pay Government Amal of Rs7500/ every year. Accordingly the agreed annual Amal of Rs. 7500/- is to be paid to the Government Kamavisdar.”
No. 23
1160 Arba.
रू. नं. ५५६ मधील उतारा
श्री
गादी गाईकवाडाकडुन वाटणीचे माहाल घयावे सु॥ सीतेन.
२०००० प॥ बीसनपूर. ७५००० प। मरोलि. ५५००० प॥ गल्हे १००००० प॥ तेलाडी
६०००० प॥ मोहे ६०००० प॥ सत्रागांव ३०००० प॥ वाघाडे
येणे प्रा। माहालाच्या सनदा घेणे. ____ छ २१ रवीलावल कार्तीक.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #43

ऐतिहासिक लेख]
२४
No. 23 This is a Divisional List dated 1160 Arba showing the Parganas taken from Gaikawar. The aggregate Revenue of Parganas taken is shown as Rs 400000/-. The Revenue of Bishanpur is shown os Rs. 20000/-.
No 24
Arba 1160 माजी अमल गुजराथ रू. नं. १ मधील उतारा
राजमंडळ
रोजकीर्द स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ सन इहीदे सीतेन मया व अलफ छ १८ जिलहेज (मधील उतारा)
तारीख १८ रोज अधीक श्रावण वद्य पंचमी भृगूवासर शके १३८२ किक्रमनाम संवत्सरे मु। के।। पुणे.
दफाते पत्रे प्रांत गुजराथ पैकी माहाल दमाजी गायककाड़ याज कडील साल मजकूरी सरकारांत घेउन सरकारांतून नारोकृष्ण देव यांस कमावीस सांगितली असे ये विसी ताकीद पत्रे.
७ जभीनदारास पत्रेकी रुजू होउन अमल सुरळीत देणे म्हणोन.
१ प॥ वीनसपूर १ प॥ मरोली १ प। गोहे १ प॥ तेलाडी १ पा। मोवे १ प॥ सतरागांव १ प॥ वाघोडे.
७ कमावीसदार गायकवाडा कडील यास पत्रे जे ठाणी ब साल मचकूरचा वसूल घेतला
असेल तो माघारे देणे म्हणोन पत्रे सदरहू सात माहालाचे कमावीसदारांस १ केदारजी गायकवाडा यास पत्र जे ठाणी व वसूल मजकुरी घेतला असेल तो माघारा ___ तुम्हा कडील कमावीसदारानी असेल तो दवेणे म्हणोन पत्र,
१५
रु.
श्री.

Page #44

[ लाट चे मराठी
No.24 The Peshwa is his order, dated 18th Jilhej 1161 Arba writes:
“The Seven Parganas taken from Damaji Gaikwar are assigned to Naro Krishna. Copies of the Order are sent to the Jamidars of
1. Bishanpur. 2. Maraoli. 3. Gohe. 4. Teladi. 6. Mohe. 6. Satra Gaon.
7. Baghode. who should appear before the new incumbent of the Office and pay the Government's Amal.
Further orders ask the Kamavisdars of Gaikwar for the said parganas, to return any realisation if made to Naro Krishna the newly appointed Officer.
Kedarji Gaikwar is asked to return, if he has himself or Kamavisda ron his behalf, has made any realisation from the aforesaid Seven Parganas, to the new Officer :
No 26
Arba 1181 माजी अमल गुजराथ रु.नं. १ मधील उतारा.
राजमंडळ
रोजकीर्द स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ सन इहीदे सीतेन माहे मोहरम छ १४
तारीख १४ रोज श्रावण शुद्ध पौर्णीमा भोम वासरे शके १६८२ विक्रमनाम सवत्सरे मुक्काम के।पुणे
दफाते पत्र (उतारा) मोरो गोपाळ गोले यांस प्रांत गुजाराथची सरमजमु आहे त्यांस तेलाडी वगैरे सात माहाल गाइकवाड याजपासून सरकारात घेउन साल मजकुरी कमावीस तुम्हांस सांगितली त्याची सरमजमु मसारनिलेकडे सांगितलि असे तरी याजपासून सात माहालाचे सरमजमुचे प्रयोजन घेणे म्हणोन नारो कृष्ण का दार प॥ तेलाडी वगैरे माहाल प्रा। गुजराथ यांस
सनद १ श्रु॥० मु॥
रसानगी यादी-----
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #45

ऐतिहासिक लेख ]
No. 25
The Peshwa in his order, dated 14th Moharrum 1161 Araba, issued to Moro Gopal Gole, writes:
"You are appointed Kamavisdar of Seven Parganas, taken over from Damaji Gaikwar, for the current year. You should take possession of those Parganas from Naro krisnna"
माजी अमल गुजराथ
रू. नं.
१ मधील उतारा
स्वारी मजकुर
8
8
———
श्री
तालेबंद प्र|| तेलाडी वगैरे माहाल सात प्र|| गुजराथ विद्यमान राजश्री नारोकृष्ण सु|| इहीदे सीतेन मया व अलफ इ|| अवल साल त|| अखेर साल
जमा
रुपये
No 26
स्वारी मजकूर
माहाला नीहाय सात माहाल
रुपये
(मधील उतारा) त||
तां
कमावीस बाब
*
१७० || वीसनपूर रु|| ४०० पैकी
8
माहाला नीहाय पैकी स्वारीकडे जमा.
*
8
|| गल
३२३
२६
२५ वासदेकर सीरपाव
*
*
Arba 1161
प्र वीसनपूर.
१५० हरभरे पांगेस
१७३ हवाला वामनजी नारायण
३२३

Page #46

२७
लाट चे मराठी] माहाला नीहाय
रुपये
ता २५६१३-1.
प्रा। वीसनपूर
प्र। वीनसपूर २३४२३ ऐन जमा व॥ गायकवाड रूपये २५५०० वजा तोटा रुपये १८२७
बाकी आकार साल मजकुरी रुपये २०४२३ व॥ पटे आपाजी हरी ३३०० ज्याजती वरी साल मजकुरी
जमा
२३४२३
पैकी वजा सादड खर्च २५० बाकी जमा १४४०॥. शीवाय जमा.
६४६१०॥ जकात ४६६॥।. किरकोळ बाबती आहे मसाले वगेरे
१४४०||. घास दाणा. सादीलवार.
२५०
२५६१३-॥.
रुपये
तेरीज माहाला नीहाय जमा . २५६१३-|--बा आज जमा प्र। वीसनपूर
ऐन जमा रुपये--२३४२३.
दुमाले नी॥ वार रुपये-----१२५२६॥० राउल उदेसींग राजे संस्थान वासदे नीमे अमल वीसनपूर.
रुपये
प्र॥ वीसनपुर १३२० सीबंदी आ ४० दर माहा रुपये
१२० आकार माही रुयये १०४४। कीता २७५॥ कीता
१३२०
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #47

२
ऐतिहासिक लेख] ४०० कारकुन सनदी आ॥ २
२०० दत्ताजी भगवंत २०० बापुजी रामाजी पंत
११३६%
व्याज रसदेचे रु। ब।। १७००० मुशारा दर सदे रुपये ३ प्राा गैर सनदी ३७०॥ पैकी वजा २७५॥ बाकी
६५-11.
३४६१-॥
तेरीज माहाल मजकुर वगैरे खर्च रुपये
__ अजमास रुपये
सिवंदी
कारकुन सनदी
प्रा। बीसनपूर
३४६१-॥
१३२०
४००
No.26 This paper is an extract from the Taleband account of Seven Mahals, Teladi and others, in Gujarat submitted by Naro Krishna for the year 1161 Arba. It contains full details of Bishanpur revenue. The gross revenue of Bishanpur is given at Rs. 25613-1-6. Various items of Bishanpur revenue are given with full details as below:(1) Rs. 23423-0-0 Net revenue.
Rs. 20423 Relating to the lease of
Appaji Hari.
Rs... 3300
*.23723 Jajati for the year,
1440-1-8 Sivaya Jama (Excess).
Rs. 943-6-8 Jakat.
496-12-0. Kirkol.
1440-1-6 600-0-0 Ghasdana.
260-0-0_sadiwar.
26813-1-6' (2) Terij Account of Bishanpur.
Rs.26380/- Ajmas Bishanpur. Rs. 23423/- net revenue,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #48

[ लाट चे मराठी (3) Dumala belonging to Udaysingh of Bansda is shown
Rs. 12620/- as his half share of Bishanpur. (4) Rs. 1320/- Shivandi of Bishanpur for 40 men.
Rs. 120-0-0 Monthly.
1044-8-0 Instalment (Kita). 275-8-0
( " ). 1320-0-0 Rs. 400-0-0 Two Sanadi Karkuns.
Rs. 200-0-0 Dattaji Bhagwant.
200-0-0 Bapaji Ramji Panth.
400-0-0 Rs. 1136-0-0 Interest of Rs. 17000/Rs. 570-0-0 Musahra. Rs. 95-1-6 Gair Sanadi. Rs. 3661-1-6
Editor's Note:-The figures of some of the items mentioned above appaer to be faulty.
No 27
Arba 1161 राज मंडळ
रोजकीर्द स्वारी रानश्री पंत प्रधान सु॥ इहीदे. सीतेन मया व अलफ छ ५ सफर तारीख रोज भाद्रपद शुद्ध सप्तमी भोमवासरे शके १३८२ विक्रम नाम संवत्सरे.
दफाते पत्र प॥ वीसनपूर प्र।। गुजराथ येथील कमावीस साल गु। तुम्हा कडे होती ती दुर करून साल मजकुरी नारोकृष्ण याजकडे कमावीस सांगितली असे तर प॥ मजकूरी मसारनिले कडील कमावीसदार येईल त्याचे हवाली अमल करणे म्हणून आपाजी हरी यास पत्र १
No. 27 The Peshwa in his order, dated 5th Safar 1161 Arba, issued to Apaji Hari, writes :
“The Kamavis of Pargana Bishanpur was assigned to you last year. Naro Krishna is appointed now in yuur place Hand over the charge to the new incumbent or his Kamavisdar.

Page #49

३०
ऐतिहासिक लेख] No. 28.
Arba 1161 रु. नं. ६० पे. रोजकीद उतारा राजमंडळ
रोजकीर्द स्वारी राजश्री पंत प्रधान. सु॥ सन इहीदे माहे जमादीलाकर. तारीख ५ रोंज पैषि शुद्ध अष्टमी भोमवासरे शके १६८२ विक्रमनाम संवत्सरे मुक्काम मौजे पिंपरी प॥ कवठल प्रा। वराड.
दफाते पत्र
(उतारा केला असे) नारोकृष्ण कमावीसदार प।। तेलाडी वगैरें माहाल यास सनद की प। वीसनपूर येथील अमल पेसजी आपाजी हरी याजकडे होता साल मजकूरी त्याजकडून दूर करून तुम्हाकडे सांगितला त्याची सनद तुम्हास सादर आहे त्यास प॥ मजकूरचा आकार होईल त्या पैकी निमा ऐवज संवस्थान वासदे येथील राज्यास द्यावयाचा करार पेसजीचा जाहला आहे त्यास तुम्ही सदरहु प्रमाणे पा मजकूरच्या आकारा पैकी निमे ऐवज वासदेकरास देणे निमे ऐवज सरकारचे हिसेबी जमा करणे म्हणोन सनद
श्री
रसानगी यादी.
मु॥
No. 28. The Peshwa in his order, issued to Naro Krsshna, dated 5th Jamadilkhar 1161 Arba, writes:
Be it known to you Naro Krishna the newly appointed Kamavisdar of Teladi and other Mahals that the Amal of Bishanpur, formerly assigned to Apaji Hari, is now transfered to you. Half of the revenue of Bishanpur had been agreed to be given to the Raja of Bansda some time before. According to that agreement you should make the adjustment of Bishanpur revenue by accounting half to Government's account and the other half to that of the Raja of Bansda.
No. 29
Arba 1161 हुजूर रोजकिर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा
राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ इहीदे सीतेन मया व अलफ छ १८ जील्हेज दफाते पत्रे

Page #50

[ लाट चे मराठी प्रांत गुजराथ पैकी माहाल दमाजी गायककाड़ याज कडील साल मजकूरी सरकारांत घेउन सरकारांतून नारोकृष्ण देव यांस कमावीस सांगितली असे ये विसी ताकीद पत्रे. ७ जमीनदारांस पत्रे की रुजू होउन अमल सुरळीत देणे म्हणान.
१ प॥ वीसनपूर. १ प॥ मरोली १ प॥ गल्हे १ प। तेलाडी १ प॥ मोहे १ प॥ सतरागांव १ प॥ वाघोडे
७ कमावीसदार गायकवाडा कडील यांस पत्र जे ठाणी व साल मजकूरचा वसूल
घेतला असेल ते माघारा देणे म्हणोन पत्रे सदरहु सात माहालाचे कमावीसदारास १ केदारजी गायकवाड यास पत्र जे ठाणी व वसुल साल मजकूरी घेतला असेल तो
माघारा तुम्हा कडील कमाबीसदारानी घेतला असेल तो देवणे म्हणोन पत्र
१५
No. 29. This order is a duplicate of No. 24 with this difference that it has been found from Huzur Roj Kird, Gujerat, Rumal No. 113 while the former (No. 24) is a copy from Maji Amal Gujerat Rumal No.1
No. 30
Arba 1181 हुजूर रोजकिर्द गुजराथ रु. नं. ११३ मधील उतारा
राज मंडल स्वारी राजश्री पँत प्रधान सु॥ इहीदे सीतेन मया व अलफ छ २ रजब दफाते पत्रे मु॥ पुणे
। उतारा । नारोकृष्ण याचे नांवे सनदकी तुम्हा कडे माहाल प्र| गुजराथ पैकी मामलत माहाल वी तपसील
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #51

ऐतिहासिक लेख]
~
~
~
१ प॥ वीसनपुर १ प॥ तेलाडी १ प॥ मरोली १ प॥ सतरागांव १ प॥ गल्हे १ पा। मोहे १ प॥ वाघोडे.
एकूण सात माहालाची सर सुभेदारीची देखरेख तुम्हां कडे करार करुन हे सनद सादर केले असे तरी इमाने इतवारे चौकशी करुन घासदाणा व देशकसीचा ऐवज मत्कीया शिवाय सरकारचे हिशेबी जमा करणे म्हणोन मसार निले याचे नांवे सनद छ २ रजब
रसानगी यादी
मु॥ No. 30
श्री
The Peshwa in his order, dated 2nd. Rajab 1161 Arba, issued to Naro Krishna writes:
. Be it known to you Naro Krishna that the Mamlat of the following seven Mahals,
No. 1. Bishanpur.
2. Teladi. 3. Maroli. 4. Satragaon. 6. Gale. 6. Baghode.
7. Mohe. in Gujerat is given to you. You should discharge your duty faithfully. Realise Aivaj pertaining to Ghasdana etc. over and above the Makhta account and acconnt for the same to the Government Treasury.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #52

[ लाट चे मराठी No. 31
Arba 1181 हुजूर रोजकिर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा
राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। इहीदे सीतेन मया व अलफ छ ४ रजब दफाते पत्र मु॥ पुण
उतारा नारोकृष्ण याचे नांवे सनदकी माहाल प्रांत गुजराथ येथील पेशजीचे अमलदाराकडून दूर करून साल मजकूरी तुम्हांस मामलत सांगोन तुम्हांकडे करार मक्ता माहाल वी तपसील रूपये
२५५०० पा। वीसनपूर.
No. 31 The Peshwa in his order, dated 4th Rajab 1161 Arba, issued to Naro Krishna, writes :
"Be it known to you Naro Krishna, that the former Amaldar of Mahals in Gujerat is removed and the Mamlat is given to you. The Makhta of Mahals given to you is detailed below. The Makhta of Bishanpur is given at Rs. 25500/- (Other items are not given as they have no connection with Bansda.)
-
No. 32
1161 Arbe (शके १६८२) पेशवे गुजराथ रू. नं० १०७ मधील उतारा.
राजमंडळ. ___ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ इहीदे सीतेन. जमा साल मजकूर माहाला नीहाय पा पारचोल. व।। प।। वासदे
जमा परभारे. छ १२ माहे रबीलाखर बद्दल देणे पागा दीमत रामाजी सीवदेव यास समजावीस नालबंदी साल मजकूरा ब।। हिशेब रुपये ४०२०।। - त्यापैकी मसारनीले कडे इ॥ सन सलास त। सन तीसा सात साला गैर सनदी खर्च गैर मजूरा काढून तूर्त द्यावयाचा करार जाहला त्यापैकी बा। तालेबंद
१६५ पा। पारचोल प॥ १८५९॥. प| वासदेपकी
रुपये
२०२४||
No.32 The Peshwa by his order, dated 12th Rabilakher 1181 Arba, grants Rs. 4020-8-0 to Ramaji Shivadeo for meeting the expenses of his Paga, out of which the sum of Rs. 1859-8-0 is to be realised from Bansda.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #53

३४
ऐतिहासिक लेख] No. 33
1161 Arbe पेशवे गुजराथ रु. नं. १०८ मधील उतारा.
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ इहीदे सीतेन जमा साल मजकूर माहाला नीहाय ॥ बीसनपूर नी।। आपाजी हरी. दफाते
पत्रे. छ ५ माहे सफर प।। मजकुर येथील का। साल गु॥ तुह्मांकडे होती ती दूर करून साल मजकूरी पासोन नारोकृष्ण यांजकडे का सांगितली असे तरी प॥ मजकूरी मसार नीलेकडील क।। दार येईल त्याचे हवाले अमल करणे म्हणोन मसार नीले यांस रसानगी चिठी
पत्रे-१ No. 38 The Peshwa in his order, dated 5th Safar 1161 Arba, addressed to Apaji Hari, writes:
"The Kamavis of Pargana Bishanpur was given to you last year. It is now transferred to Naro Krishna. You should hand-over the charge of the Pargana's Amal to the Kamavisdar of Naro Krishna.”
No. 34
1161 Arbe पेशवे गुजराथ रू. नं. १०८ मधील उतारा.
राजमंडळ स्वारी राचश्री पंत प्रधान सु॥ इहीदे सीतेन खर्च माहाल मजकुर आपाजी हरी का। दार प। बीसनपूर प्रांत गुजराथ
दफाते
छ ३० जमादीलाखर मु।। पुणे प।। मजकुर येथील कमावीस आपाजी हरी याजकडे आहे. तेथील देखरेख गोविंद गोपाळ यास साल मजकूरी सांगितली आहे तरी तुम्ही यासी रुजू होऊन याचे रजे तलबेत वर्तणे म्हणोन जमीनदाराचे नांवे छ १२ जमादीलाखर पत्र-१
चिटणीसी.
No. 34 The Peshwa in his order, dated 30th Jamadilakhar 1161 Arba, issued to Apaji Hari, writes:
"The Kamavis of Pargana Bishnpur is assigned to you A paji Hari, and Govind Gopal is entrusted with the supervision of your working. The Zamindars of the Pargana are ordered to act in accordance with the wishes of the officers mentioned above."
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #54

[ लाट चे मराठी
No. 36 सरसुभा प्र।। गुजराथ रू. नं. २४ मधील उतारा.
1161 Arba ताळेबंद नं. १५
ताळेबंद स्वारी राजश्री नारोकृष्ण दीमत राजश्री पंत प्रधान प्र।। गुजराथ महीं अलीकडील सु।। इसने सीतेन मया व अलफ इ।। अवल साल माहे जील्हेज उर्फ आषाढ त।। अखेर साल आहे जील्काद वैशाख दीपत माहे १२ बेरीज
रुपये [यातील उतारा]
तपसील:
९३०१ ।।। प॥ बीसनपूर
८५०० रसद ५०० घासदाणा २५० कीता ५१।।। किरकोळ
१२५०
९३०१ ।।। प॥ वासदे.
१००० कीता रु॥ केसो कृष्ण, २५० घासदाणा.
१२५०
No. 36. This paper is an extract from Taleband account of Gujarat submitted by Naro Krishna for the year.1162 Arba, begining from Jilhez (Ashardh) and ending with Jilkat (Baisakh). It contains details of two accounts. One pertaining to Bishanpur and the other to Bansda, No. 1. 9301-12-0 Pargana Bishanpur.
8600-0-0 Rashad. 500-0-0 Ghasdana. 250-0-0 Kita.
61-12-0 Kirkol.
9301-12-0 No. 2. 1260-0-0 Pargana Bansda.
1000-0-0 Kita. Kesho Krishna. 260-0-0 Ghasdana. 1260-0-0
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #55

ऐतिहासिक लेख]
३६
No. 36
Arba 1162
सरसुभा प्रां गुजराथ रू. नं० २४ मधील उतारा.
ताळेबंद नं. १६
श्री
जमा
ताळेबंद प्रांत गुजराथ सन इसने मया व अलफ इ। अवल साल त। अखेर साल
रु॥ यातील उतारा]
६५०४६१॥ माहाला नीहाय
रु॥
रुपये
बीसनपूर ६३०१ ।।। . पैकी जमा ताळेबंदी रुपये. ४५० घासदाणा
३०० हप्तेबंदी __५१ । । ।. कारकुनी.
८०१।।।.
प। वासदे १५५० प॥ वजा सरकार ताळेबंदी जमा १२५० बाकी १०००
रुपये
१२५७ No. 36 This paper is an Extrects from Taleband account of Gujarat for the year 1162 Arba. It contains the full particulars of the revenue and expenditure of the Province, Pargana by Pargana. It shows the details of Rs. 9301-12-0 pertaining to Bishanpur. 8600-0-0, Pargana Bishanpur Rs. 9801-12-0
Details of Talebandi. 460-0-0 Ghasdana. 300-0-0 Instalment. 51-12-0 Karkoon.
801-12-0
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #56

[ लाट चे मराठी No. 37
Arba 1163 घडणी रू. नं. ५६० मधील उतारा
श्री यादी दमाजी गाईकवाड याज कडील करार सन सलासांत माहाल सरकारांत घेतले होते त्याचा अमल दोन वर्षे सरकारांत होता त्याज वर सन सलासांत माघारे दिल्हे.
१ तेलाडी १ सत्रागांव १ मरोली १ मोहे १ वाघोडे १ बीसनपूर. १ गल्हे
पेशजीचा अमल गुजराथ व हाली सदरहू माहाल मसार निलेकडे द्यावे पांच हजार फौजेनिसी चाकरी करावी मसलत नाही तेव्हां हमेशा तीन हजार फौजेनिसी हुजूर चाकरी करावी आठ महिने चाकरी करावी चार महिने छावणीस राहावे.
खासे कदाचीत गुजराथेस गेले तर पुत्रानी फौजेसुद्धां राहावे. एक निष्टेने असावे म्हणजे कृपायुक्त चालेल येणे प्रमाणे
छ ३० रबीलाखर कार्तीकमास
No. 37 This paper is a memorandum of agreement concluded by Damaji Gaikwar with the Peshwa in the end of the year 1163 Arbe. It records, as below:
(1) The following Parganas:
(1) Teladi. (1) Sataragaon. (1) Marouli. (1) Mohe. (1) Baghode. (1) Bishanpur. (1) Galhe.
Total
7
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #57

ऐतिहासिक लेख ]
३८
were taken from Damaji Gaikwar and were under the direct administration of the Government for the last two years. They are now returned to him.
(2) The Amal of Gujarat formerly given to Damaji Gaikwar and the above mentioned Mahals, now returned to him are granted for military services to be rendered here after. The grantee, Damaji Gaikwar, is to serve the Government with an Army of 5000 during the time of any disturbance, and with 3000 in time of peace. He is to serve 8 months in the year at Head-quarters and to remain for the remaining 4 months in Chhavani.
( 3 ) In case, he himself goes to Gujarat, his son with the aforesaid army is to serve the Government
सरसुभा प्र || गुजराथ
रू. नं. २४ मधील उतारा
*
No 38
ताळेबंद नं. २१
श्री
ताळेबंद एकंदर सुभा प्र || गुजराथ नी । गोविंद गोपाळ सु|| सलास सीतेन मया व अलफ इ || सन सीतेन त।। सन मजकूर चार साला जमा बेरीज
रूपये
[यातील उतारा ]
तपसील *
२५३८४ घासदाणा
883
सन सीतेन इहीदे
骆
प। वासदे
$89
Arba 1163
दुसाला
पा। बीसनपूर ४५०-०
883
88
No. 38
This paper is a Taleband account for the Province of Gujarat submitted by Govind Gopal in the begining of 1163 Arba. It shows some accounts pertaining to Bishanpur and Bansda.
*
• १३३-०

Page #58

३६
सरसुभा प्र || गुजराथ
रु. नं. २४ मधील उतारा
५१९०२७।८।। सन सलास साल मजकुर.
रुमाल नं. ६६
No
ताळेबंद नं. २५
श्री
ताळेबंद स्वारी राजश्री नरोकृष्ण दिमत राजश्री पंत प्रधान प्रांत गुजराथ सु || सलास सीतेन मया
व अलफ
यातील उतारा
39
२९२१७० ऐन माहाल पैकी
No. 39
This paper is an extract from Taleband account of Gujarat submitted by Naro Krisna for the year 1163 Arba. It Contains an item of Rs. 11,000/- jo tlyy relating to Bishanpur and Bansda.
४३
८
२
[ लाट चे मराठी
११००० प|| बीसनपूर वासदे रसद.
No 40
Arba 1163
राजमंडळ
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु ।। आबी सीतेन मया व अलफ माहे सवाल तारीख रोज चैत्र शुद्ध चतुर्थी गुरुवासर शके १६८६ तारणनाम संवत्सरे मुक्काम मौजे कसबे सेकेडी प|| धारवाड दाते पत्र
उतारा
प्रांत खानदेश गुजराथ येथील जमीदाराचा हक्क एक साला कर्जपटीत घयावयाचा करार सन इहीदेत जाहला आहे त्याचा वसुल साल मजकूरी घयावयाची आज्ञा राजश्री नारोकृष्ण यास केलीं असे तरी हक्काचा वसूल सुरळीत देणे म्हणून चिटणीस
पत्रे
प्रांत गुजराथ
प वासदे
衣
Arba 1164
रोजकीर्द उतारा

Page #59

४०
७ कीता माहाल
पान ३७ उतारा
१
१
१
१
१
१
तेलाडी
प। मरोली
१
ल्हे
बीसनपूर प वाघोडे
No. 41
१
No. 40
The Peshwa in his order, dated 3rd Sabbal 1164 Arba, issued from Sikori in Dharwar, writes :
"Be it known to the Zamindars of 43 Parganas in Gujarat that Naro Krishna has been entrusted with the realisation of Government dues. You should all appear before him and make payment of Government's dues. Amongst the 43 Parganas of Gujarat, Bansda and Bishanpur both are included."
राजमंडळ श्री
[ ऐतिहासिक लेख || दार यांस
मु
जमीदारास.
स्वारी राजश्री पंतप्रधान सु ।। आबी सीतेन मया व अलफ छ २ जील्हेज दफाते पत्रे वि || राजश्री दादा रामाजीराव पासलकर.
Arba 1164
रू. नं० ६६ रोजकीर्द
उदेसींग संवस्थान याजकडे सरकारची बाकी व साल मजकूरचा ऐवज येणे त्यांचा नीकाल करून देत नाहीं आणी आपले कर्जात सीवराम देसाई सुरतकर यास पे || म ।। पे। गांव दिल्हे व आपले भावबंदास वगैरे कर्जदारासही गांव दिल्हे म्हणोन हुजूर विदीत जाहले ऐशास हे गोष्ट कार्याची नाही हल्ली हे पत्र सादर केले असे तरी पे॥ मजकूरचा दरोबस्त श्रमलाची जप्ती देखील देसाई याजकडे वगैरे तुमचे भाउबंद याजकडे गाव आहेत त्याची पेशजी आपाजी हरी याजकडे सांगितली आहे त्या पे॥ हे अमल घेतील तुम्ही दगलगीरी न करणे म्हणोन मसार निलेचे नांवे चिटनीसी.
पत्रे १

Page #60

४१
[लाट चे मराठी
vo.4. The eiwiliis onder dates. Tilhez 11C4 Arba, writes:"Se it ko y u 0.12
0 Barsda that you have not paid foveon..ent's les as well in the Anal for the current year. It has been brought to the notice G overnment that you have been alienating villages to Shiva 212 Les i of Surat and your relations. This act on your part is ob cotionable. Your State including the aliensted villages to Shiva Ran Desain your relations is attached and the administration is entrusted to Apaji Hari. You should not interfere with his management."
No. 42
Arba 1164. हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। आर्वा सीतेन छ ? सावान
दफाते पत्र.
उतारा अ.पाजी हरी यास उदेसिंग राजे वासदेकर यानी मौजे रामकुवा प। विसनपुर हा गांव दरोवस्त इनाम दिल्हा आहे त्याप्रमाणे सरकारांतून करार असे ऐशास हल्ली प।। मजकूर तुम्हाकडे जाहला सबब हे पत्र लिहीले असे तरी सदरहू गांव वासदेकर यानी इनाम दिल्या प्रमाणे तुम्ही मसारनिलेकडे इनाम चालवणे म्हणोन दामाजी गाईकवाड यास पत्र.१ येविसी
१ देशमुख देशपांडे प।। मजकूर १ मोकदमास.
श्री. मु.
No. 48. The Peshwa in this order dated 1st saban 1184 Arba issued to Damaji Gaikwar, writes:
“Uday Singh the Raja of Hansda had granted his village Ramkua of Bishanpur Pargana to Apaji Hari. An agreement also had been concluded between Uday Singh and the Government relating to the grant of village Ramkua. As the Pargana Bisbanpur is now given to

Page #61

ऐतिहासिक लेख ]
४३
you, Damaji Gaikwar this order is issued asking you to continue the grant of village Rankua to the grantee Apaji Hari in accordance with the terms of Uday Singh the Raja of Bansd. Copies of the order are forwarded to the Desh nukh, Dechpinde and Mokadaams of Bishanpur."
हुजूर रोजकीर्द गुजराथ
रु. नं.
११६ मधील उतारा
-
No. 43
रजमंडळ.
स्वारी राजश्री पंत । आव सतेन मया व अलक छ १६ म. हे रजब
दाते पत्रे.
२ मौजे हरी परगना वासदे
१ जमीदारास.
१ मोकदमास
उत. रा
मौजे झरीपानदेव मोजे उरकुई पलितपुर संस्थान वासदे हे गांव संस्थानीका कडून राजश्री सर्वोत्तम शंकर यांस दरोबस्त इनाम पेशजी पासून आहेत त्या प्रमाणे करार असेत तरी सदरहू गांव मजारनिलेकडे दरोबस्त इनाम चलणे म्हगोन
चिटनीसो
२
२ मौजे उबरकुई प || विसनपुर
१ जमीदारास.
१ मोकदमास.
Arba 1164
पत्रे
२
सदरहू गांवां विसी उदेसिंग संस्थान बासदे यासी.
येवितो दामाजी गायकवाड यास की पे। विसनपुर गुदस्ता तुझाकडे दिला याजकरितां तुम्हास लि|| असे तरी उबरकुई पे || मजकूरचा गांव संस्थानीका कडून इनाम आहे त्या प्र|| दरोबस्त इनाम मसारनिलेकडे चालवणे म्हणोन
श्री. मु.

Page #62

४३
[ लाट चे मराठी
No. 48. The Peshwa in his order daced 16th Rajab 1164 Arba, writes:
"Village Jhari of Pargana Bansda and U barkui of Pargana Bishanpur, were granted in " Inam " by the Raja of Sansthan Bansda to Sarbottam Shankar some time ago. Agreement was also concluded between the Government and State relatirg to the grant of these two villages. The grant of these two villages is to be oontinued. Copies of the orders are forwarded to the Zamindars and Mokuddams of Bansda relating to village Jhari and of Bishanpur relating to village Ubarkui. Odaya Sirgh is also informed of the arrangement made regarding these two villages. Further Lamaji is ordered to continue the grant of village t barkui of Pargana Eishan. pur to the grantee, as the Pargang had been g.ven to him,"
No. 44
Arba 1186 सरसुभा प्रांत गुजराथ रू. नं. २४ मधील उतारा.
ताळेबंद नं. २८
श्री. । ताळेबंद इजमास हल्ली सुभा प्रा। गुजराथ नी।। नारोकृष्ण सु॥ खमस सीतेन मया व अल इ।। अव साल त|| अबेर साल जमा ।। ताळेबंद मातरमीते रुपये
तपसील.
११९६५ ।।।-
रुपये
सुभे मजकूरची जमा ७६०० यासदाणा साला वाद पे।
ज. ऐन कारकूनी
प।। वासदे १००..
.........
.
N). 44. This is an extract of Taleband account of Gujarat submitted by Nsro Krishns for the year 1185 Arba. It contains certain items relating to Bansda.

Page #63

४४
ऐतिहासिक लेख] No. 4
Arba 1168 घडणी रू. नं. ५६० उतारा
झाडा माहाल प॥ गुजराथ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। सन सीत सीतेन मया व अलफ जमा बेरीज रुपये बा। मक्ता नारोकृष्ण सुभेदार मन इसने मया व अलफ रुपये
३५१३६ ॥
प॥ विसनपुर
४६५०
पा। बासदे येथील वाबती सरदेशमुखीचा अमल
२३४२३
प॥ विलनपुर कुल मक्ता बेरीज २३४.७ पे।। वजा उदेसिंग राजे वासदेकर नीमे अमल ११७१३ ॥ बाकी बेरीज रुपये
११७१३ ।। घास दाणा: मेरे
७६४॥ जासती चढतर ज.माचे हिसेबी १०९७५ घरेल
२२४२३
४६५. नी।। आपाजी हरी घोडप बगैरे किल्याचे वेगमीस पा। वासदे देखील
धास दाणा मक्ता रुपये. ५६४६३।। दुमाला अमल नी।। दर सालीयाना. ११७१३।।. उदेसिंग रजे संवस्थान वासदे याजकडे प। विसनपुर
पैकी नीमे अमल.
No. 46. This is an extruct from the Makhte account, of Narokrishan the Subedar of 3ujarat dated 1133 Arb2. It contains four difierent items of account relating to Bansda proper and Bansda's half share of Bishanpur. The details are given below in serial order:
No. 1. 85188-:-२ The gross revenue of Pargana Bishanpur. No. 2. 4950-3-2 The amount of Sirdehnukhi Amal rela.
ting to Bansda. No. 3. 23428-3-3 After deductirg the sum of Eis. 11713-8-0,
the share of Udaisingh for half of Bishanpur out of the aforesaid gross revenue of Pargana mentioned in item
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #64

[लाट चे मराठी
No. 1, as Rs. 3613e-8-. Details of this remaining amount of Rs. 23423, era men. tioned as below:11718-8-9 Berijamounti.e. the half here
of Peshwa given to Gaikwar
as military Saranjam. 784-8-3 Ghasdana. 10073-3-3 Excess amountover and above
- the half shore cf actual Eish23428-0-0 anpur Makhta. amourtirg Rs.
23423-3-2. No. 4. 4950-3- Realised from Bansda in connection with
the military service provided for Eansda
from Dhorap frit Ly ..Fe'i Eari. No. b. 58133-3-3 The annual Dunil33mount out of the reve
nue of Gujarat. Its details are given below. 11713-8-0 Adjusted to the account of Udai
singhji the Raja of Bansda relating to his half share of Bishan
pur Amal. Note:-Besides, this item relating to Bansda mentioned above, the original paper have got full details of the remaining
44750/- the balance of aforesaid Dumala amount. But they were not granted to us by the Government. as they had nothing to do with either Bishanpur or Bansda.
___No. 48
Arbe 1188 घडणी रू. नं ५६० मधील उतारा. पान नं. १
श्री. यादी दामाजी गाईकवाड समशेर बहादर सुभे लष्कर सु॥सीत सीतेन मया व अलफ.
रुपये
पान नं १२ मधील उतारा २३४२३ प।। विसनपुर कुल मक्ता बेरीज २४४२७।।. पे।। वजा उदेसिंग
राजे वासदेकर ११७१३॥ नी।। आमल बाकी बेरीज रुपये ११७१३॥ घास दाणा ७३४॥

Page #65

ऐतिहासिक लेख
जाजती चढ़ सरंजा १०९७५ माचे हिशेबी घरेल
.......... ६३४२६
पान ११ मधील उतारा ३६४४८८ ।। गुजर,थ ही।। झाड. सनसीत मक्ता सन इसने सीतेन नी।। नारोकृष्ण
सुभेदार याजकडे माहाल दिल्हे
रुपये No. 48. This paper is an extract of account submitted to the Peshwa by Damaji Gaikwar for the year 1186 Arba. The account is written on several pages. The extract under review is out of page 12. It has got only one item relating to the revenue of Bishanpur. No. 1. 23428-3-9 After deducting the sum of Rs. 11713-8-0,
share of Udaysingh for half of Bishanpur out of the afore jaid gross revenue of Pargana Bishanpur.
11713-8-) Berij amount i. e, the hall share
of Peshwa given to Gaikwar as
Military Saranjam. 734-8-0 Ghesdana. 10975-1-Excess amount over and above
the half share of actual Bishan 28428 pur Makhts amounting Rs.
23423-0-0.
No. 47
Arba 1188 रू. नं. ३७६ घडणी
राज डळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। सीत. जमा बाकी साल गुदस्त खेरीज माहाला नीहाय का।। नजर ब॥ संस्थान बासदे. की वसुल.

Page #66

४७
[लट चे मराठी
१४२७६ ।. करारा पैकी.
१३२ घोडया ब।।
१४७०१ ।
२६३ सन सालास समानीनात स्वारी खानदेश वि।। गणेश विश्वनाथ १४७०१ । षकी बा। बाकी जाहता त।। साल गुदस्त ५४३१ । ।। रुपये
बाकी त।। अखेर साल रुपये ५४३१ । ।।
No. 47. This is an extract of account submited by the Government Kamavisior of Banda relating tɔ the sum realised from the State
hts regime. The total realisation is mentioned as Rs. 14701-4-0. the details of which are given as below:
14278-4-3 Relating to the agreement.
182-3-0 Mares.
14408-4-2 293-3-3 Payment made to Peshwa through Ganesh Vishwa
nath, the camp officer of the Peshwa during his tour
in Khandesh. 14701-4-0
No. 48
Arba ne7 रोजकीर्द रू. नं. ११३ मधील उतारा स्वारी राजश्री पंतप्रधान सु॥सबा सीतेन जमा साल मजकूर माहाल नीदमाजीगाईकवाड.
___ दफाते पत्रे छ २४ साबान प्रा। गुजराथ येथील सर सुभा चिंतामणी हरी यांस सांगितला असे स्यास । मजकूर पे।। सन सलासांत तुम्हाकडे माहाल दिल्हे बी तपशील
१ प॥ मोहे १ पा। मरोली १ प| गल्हे १ पा। तेलाडी १ प। विसनपूर
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #67

ऐतिहासिक लेख ]
४८
एकूण पांच माहाला कडे सरकारची वाकी ऐणे त्याचा वसुल मसारनिलेस ध्यावयाची आज्ञा केली आहे तरी तुम्हां कडील कमावीसदारास ताकोद करून देवणे व रुजूवात सरकारी आलातील करावयाची आहे. त्यास जमीदारास व कमावीसदारास ताकीद करुन रुजूवात करून देववावी म्हणोन चिटणीसी पत्रे
No. 48.
The Peshwa in his order, dated 24th Saban 1167 Arba, issued to Damaji Gaikwar, writes:
"That the following five Parganas.
१ मसारनिले यास सदरहु प्र|| पत्र
५ जमीदारास || || चे की सरकारची बाकी येरेग ते वसूल देणे व रुजूवात करून देणे म्हणोन पत्रे.
Mohe. Marouli.
Galhe.
Teladi.
रू.
1.
2.
3.
4.
5. Bishanpur.
were given to you in 1163 are now made over to Chintaman Hari the Sarauba of Gujarat. You should there fore instruct your Kamavisdars of those Parganas to hand over the charge of their respective Parganas to Chintaman Hari.
नं. ११३ हु. रोजकीर्दीचा उतारा
राजमंडळ.
हमारी राजश्री पंतप्रधान सु ।। सबा सतेन मया व अलफ माहे साबान तारीख २४ रोज पौत्र बद्दल एक दशो इंदुबासरे शके १३८८ व्यय नाम सवत्सरे मुकाम कसबे पुणे. चिंतामण हरी सर सुभेदार गुजराथ यास विसी सरंजामी माहालास पत्रे.
१
१
१
No. 49
[दकाते पत्रातील उतारा. ]
|| गुजराथ येथील सर सुभा चिंतामणी हरी यांस सांगितला आहे त्यास प्र || मजकूर की सन सांतात तुम्हा कडे दिल्हे वी।।
१
१
५
Arba 1167
मोहे
प। मरोली
हे
तेलाडी
बिसनपुर

Page #68

[ लाट चे मराठी ___एकूण पांच माहाला कडे सरकारची बाकी येणे त्याचा बसुल मसार निलेस ध्यावयाची आज्ञा केली आहे तरी तुम्हा कडील का। दारास ताकीद करून देवणे व रुजूवात सरकारी अमलातील करावयाची आहे त्यास जमीनदारास व का। दारास ताकीद करून रूजूवात करून देवावी म्हणोन चिटनिसी
१ दमाजी गाईकवाड यांस सदरहू प्र।। पत्र ५ जमादारास प।। मजकूरचे की सरकारची बाकी येणे ते वसुल
देणे ब रुजूवात करून देणे म्हणोन पत्रे
पो
श्री
No. 49. (For summary see No. 48.)
No. 50
Arba 1168 पे० गुजराथ रू. न ११० मधील उतारा
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। समान सीतेन मया व अलफ खर्च माहाल मजकूरी यादव रघुनाथ का। दार जकात तापी दक्षीण तीर व पे।। अमोद प्रा। गुजराथ
दफाते पत्रे माहाल व गांव बी।।
१ प।। चिखली व वासदे
२३
एकूण तीवीस माहाल व गांव प्रांत गुजराथ तापी दक्षीण तीर येथील जकात मामलतीची रावो नारायण व विठल हरी यांजकडे होती ते दृर करून यादवराव रघुनाथ यांजकडे सांगितली असे तरी तुम्ही मसारनिलेस रुजू होऊन जकातीचा अमल सुरळीत देणे म्हणोन जमींदार देशमुख व देशपांडे यांस
__ पत्र १
चिटणिसी No. 50. The Peshwa in his order dated 22nd Rajjab 1168 Arba writes:
"Be it known to Deshmukha and Deshpande of 22 Parganas, including Bansda and Chikli, in the province of Gujarat, that the
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #69

ऐतिहासिक लेख]
collection of Custom duties from the above referred Parganas, assigned to Ragho Narain and Vitbal Hari, is nw given to Jadava Raghunath. Therefore all concerned should appear before Jadava Raghunath and make payment to him."
60. A ११६८
___२५ सामान समान सितेन मया व अलफ राजश्री दामाजी गाइकवाड यास पत्र की पूर्वी वासदेकर उदेसिंग राजे याजकडील प्रांत बिसनपुर माहाल दरोवस्त राज्याचा होता तो महाल तुम्ही जवरदस्तीने ठेविला होता म्हणून राज्याही हुजूर येउन श्रीमंत कैलासवासी नाना साहबां जवळ येउन विनंती केलीकी नीमे प्रात सरकारात ठेउन नीमे प्रान्त आमच्या अमल वसउन द्यावा त्यावरून नीमे प्रांत सरकारांत ठेउन राज्याचा राज्यास दिल्हा त्याप्रमाणे दोन तीन वर्ष राज्याचा अमल चालला मागती तुम्हास सरकारची नीमे अमल सरंजमात दिल्हा असतां तुम्ही दरोबस्त प्रांती राज्याचा अमल देखील करतात म्हणोन तुम्हास एक दोन वेला आज्ञा पत्रे सादर झाली असता आद्यावर राज्याचा अमल राज्यास देत नाही म्हणोन हुजुर विदित झाले त्या वरुन हल्ली सरकारातून आज्ञापत्र लढाइत पाठविले आहेत तरी सदरहू नीमे अमल राज्याकडे देउन त्याचा कवजा हजुर पाठउन फीरुन बोभाट अल्यास कार्यास येणार नाही म्हणोन पत्र १
No. 60. A. The Peshwa in his order ,dated 25th Saban 1188 Arba, issued to Damaji Gaikwar, writes :
"Be it known to you Damaji Gaikwar that Pargana Bishanpur Mahal of Udaysingh, the Raja of Bansda formerly belonged wholly to him. You had the said Pargana with you. Consequently the Raja interviewed the late Shreemant Nana Sahab and submitted as follows:
"One-half of the Pargana Bisharpnr may be taken by the Sarkar and the other half be restored to me."
Thereupon one half of the Pargana was taken over by the Sarkar and the other was restored to the Raja. Accordingly he exercised control over half the Pargana for some time. Later on the other half of the Pargana belonging to the Sarkar was given to you in Saranjam. There after you began to realise the revenue of the whole Pargana. You were asked to abstain from doing such realisation. Notwith standing the arrangement you are not paying to the Raja the revenue which is his due. This has resulted in an representation from the Raja to the Sarkar. Therefore the Sarkar is sending order with courier. You are to hand over the half revenue to the Raja and send his receipts to the Hazur. If a complaint is received again such conduct on your part will not be tolerated.

Page #70

[ लाट चे मराटी
Arba 1168
No 51.
गुजराथ रू. न. २७ मधील उमारा
झाडा माहाल प्रां। गुजराथ वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। समान सीनेन व अलफ जमा बेरीज
रुपये ४२४४२०६||-||
ता
४६५०
प। वासदे घोडपे कडे
५१५१६६॥
कित्तामाहाल
३५१२६॥ प। विसनपुर
३६४४८८ दमाजी गाईकवाड सेना खास शेर शमशेर बहादर
२३४२६ प। विसनपुर कुल मत्का बेरोज २३४२७ ।। वजा उदेसिंग
राजे वासरेकर
नीमे अमल ११०१३॥
बाकी बेरीज ११७१३॥ रुपए
घास दाणा वगैरे ७३४॥ जाजती सरंजामाचे हिसेवी धरले १०६७५
२३४२३
No. 61. This is an extract of Jhada account of Gujarat for the year 1168 Arba. It has got various items of account pertaining to the Berij of Gujarat.
The whole Berij of Gujrat is shown at Rs. 4244209-8-3. out of which payment made by Bansda'at Dhorap, Rs. 4080-0-0, relating to the Mahals, Rs. 515198-8-0, relating to Damaji Gaikwar Senakhaskhel Samser Bahadur. Rs. 394488-0-0, and the revenue of Bishanpur, Rs. 23423-0-0 including the half share of Rawal Udaysingh of Banada.

Page #71

ऐतिहासिक लेख]
For further information relating to the minor details reference may be had of English notes of Nos 26.
No. 62.
Arba 1168
पे. रोजकीर्द रू. नं. ११३ मधील उताग
वाटणी सरकार व गाईकवाड. झापा प्रांत गुजराय स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। समान सितेन मया व अलफे जमा वरीजा
तपसील तालुका सरकार माहाल
जमा वेरीज
अमली माहाल
जेर तलबी माहाल व रास्ती सुमारी बाटणी माहाल
६०३७०० सुरत अठाविसी
३००० ।। वासदे स्वराज्य.
३३२६१८ मागाहून माहाल गाईकवाडा पासून सन
इहीदे सितेनात सरकारात घेतले त्याच्या वेरजा वाटणीच्या बेरजा प्रमाणे सत्रागांव खेरीज करून वर कड माहाल गायकवाडाकडे माधारे दिले. ७२५०० पे।। तेलाडी
६६५०० स्वराज्य ६००० मोगलाई
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #72

५३
लाट चे मराठी
४२५०० प।। मरोली
४०००० स्वराज्य २५०० मोगलाई
४२५०० प। विसनपूर. १२००० स्वराज्य
. मोगलाई
१२००० ४१००० प।। मोहे
३६००० स्वराज्य ५००० मोगलाई
५०००० स्वराज्य ___६००० मोगलाई
५६००० २५००० प।। वाघोडे स्वराज्य
प॥ सत्रागांव आकार बद्दल बेरीज ७७०५१ सरंजमात ६८६७ जाजती मित्याचे हिशेवा ।।
८०६१८
३३२६१८
No. 62. This is an extract of Jhada account of Prant Gujarat for the year 1168 Arba. It mentions only the details of Government revenue Pargana by Pargana in full detail,
No. 1. 903900-0-0 The revenue of Surat Athavisi. No. 2. 3000-0-0 Swarajya amount to be realised from
Bansda.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #73

ऐतिहासिक लेख ]
५४ No. 3. 332018-0-0 Revenue of those Parganas according to
the divisions of 1150 which were taken away from Gaik war in the year 1161 and returned to him with only exception of Satragaon, Details of this amount Par
gana by Pargana is mentioned below:(a) 72500-0-0 Revenue of Pargana Teladi.
86500-0-5 Swarajya. 6000-0-0 Mughalai.
72500-0-0 (b) 42500-0-0 Revenue of Pargana Morouli.
40000-0-0 Swarajya. 2500-0-0 Moghalai.
42500-0-1 (c) 12000-0-0 Revenue of Pargana Bishanpur. 12000-0-0 Swarajya.
Nil Moghalai.
12000-0-0 (d) 41000-0-0 Revenue of Pargana Mohe.
36000-0-0 Swarajya. 5000-0-0 Moghalai.
59000-0-0 (e) 59000-0-0 Revenue of Pargana Galhe,
60000-0-0 Swarajya
9000-0-0 Moghalai (f) 25000-0-0 Pargana Baghore. (g) 70818-0-0 Revenue of Pargana Satragaon
is shown here only for completing the account as this Pargana
had been excepted by Sarkar. 77061-0-0 Relating to Sranjam. 3867-0-0 Excess relating to the
--- Mitti account. 80918-0-0
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #74

[ लाट चे मराठी No. 63
Arba 1169 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उताग
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। तीसा सीतेन मया व अलफ छ माहे मोहरम. दफाते पत्रे वि।। राजश्री नारायणराव मु।। पुणे
मौजे लिंबमर व मौजे पारंगभान प।। वासदे हे दोन्ही गांव रायभान स्वस्थान मजकूर यांनी आपली स्त्री देवकुवर इस दिल्हे होते त्याचा भोगवटा साल गु॥ पावेतो चालला आहे देवकुवर इने राजपिंपळेकर ब्राह्मणाचे कर्ज यात्रेस जावयास घेतले आणि सदरहु गाव गाहाण दिले व दुर्जनसिंग याजकडून बाकी देवीली आहे त्यास या गावचा वसुल देवकुवरे कडे चालत होता साहुकरास ऐवज पावला नाहीं देककुवरेस देव आज्ञा झाली आणि हाली सदरहु गांवची जत्पी कली आहे म्हणोन दुर्जनसिंग कडील कारकून यानी हुजूर विदीत केले त्याजवरून पत्र सादर केली असे तरी देवकुवर ईणे आपल्या कर्जात गांव सावकारास दिले त्यास गांवचा ऐवज सावकाराच्या कर्जाचा हिशेब पाहून कर्जाचा ऐवज फीटे तो पर्यंत जत्पी न करणे सावकाराचा ऐवज पावल्या वर गांव जत्प हल्ली केले आहेत तसे करणे सावकार मजकूर याचा ऐवज फीटे तो सदरहु गांव दुर्जनसिंग याजकडे चालविणे म्हणोन
१ आपाजी हरी याचे सदरील प्रमाणे १ उदेसिंग स।। वासदे यांचे नांवे
पत्र
पत्र
२ दोन्ही पत्रे दिली छ २४ मोहरम. श्री मु॥
No. 53 The Peshwa in his order, dated 24th Moharram, writes:
The late Rawal Raibhan of Bansda bad assigned two villages namely, Limbjhar and Parangbhan to his Rani Deokuar. The Vahibat of said villages was in the hands of Rani Deokuar till last year. She had mortgaged them to a Brahmin of Rajpipla which were redeemed by Durjan Singh. She is now dead and the villages are attached. The representative of Durjan Singh has approached the Government and submitted that the money paid by Lurjan Singh in redemption of Deokuar's debt is not as yet repaid to his master Durjan Singh. Therefore, these, two villages should not be attached till the money advanced by his master is realised. Accordingly this order is issued forbidding the attachment of villages under question till the repayment of Durjan Singh's money. Copies of the order are forwarded to Apaji Hari and Uday Singh the Raje of Bausda.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #75

ऐतिहासिक लेख]
No. 64
Arba 1169 हु रोंज कीर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा.
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। तीसा सीतेन मया व अलफ छ १८ जिलकाद. दफाते पत्रे
[उतारा] आनंदराव राजाराम यानी हुजूर विदीत केले की मौजे बसवाडी संस्थान वासदे हा गांव आपल्या कडे पूर्वी पासून इनाम आहे ये विसी सस्थान मजकूरचे राज्याची पत्रे आहेत त्या प्रा। आज पर्यन्त भोगवटा चालत आला हल्ली आपाजो हरी दीमत करीतात तरी ताकीद जाली पाहिजे म्हणून त्याजवरून हे पत्र सादर केलेअसे तरी मसारनिलेकडे मौजे मजकूर सुदामत इनाम चालत आला असेल त्याचा भोगवटा आज पर्यन्त आला असेल तो पाहून चालत आण्या प्रमाणे चालवणे ये विसीचा फीरोन बोभाट न येते करणे म्हणोन आपाजी हरी यांस चिटणीसी पत्र
No. 54 The Peshwa in his orber, dated 18th Jilkat 1169 Arba, writes:Anand Rao Rajaram has approached the Government and submitted that the village Banskhari had been granted in INAM to him by the Raja of Bansda and the Vahivat of the said village was in his hand till now. Interference is now resorted by Apaji Hari the officer incharge He prays for issue of an order asking Apaji Hari to stop interference in his Vahibat of village Banskhari. Accordingly, this order is issued asking Apaji Hari to abstain from doing any mischiet in the peaceful Vahibat of the applicant. Copies of the order are forwarded to Aajpi Hari.
No. 66 घडणी रूमाल परर मधील उतारा
(अर्वा सन ११६६) यादे पत्रे सस्थान वासदे सुरु तिसा सितेन मया व अलफ मतालव येणे प्रमाण:
राजश्री आपाजी हरी यासे विद्य- चिमनाजी महादेव मागील कमावीसदार माने ची बाकी रुजूबाती ने ठरेल यास पत्रकी तुम्हाकडे मामलत होती परगणा बिसनपुर पैकी दरसाल वाकी चे ऐवजी त्याची रुजुवात जमीदाराचे विद्यमाने रुपये पांच हजार ५००० सरकारात घेत हाली सरकारातून कमाविसदार येईल आवे कलम १
त्याजकडे रुजवाते देऊन जमीनदाराचे ___ राजश्री आपाजी हरी यास पत्रकी संवस्थान कब्जा घेउन हुजुर येणे म्हणून पत्रे मजकूरी तुम्हाकडील कारकून आताजी गवाजी होते कलम १ त्यानी संवस्थानचा कारभार केला हली सरकारातून
राजश्री दामाजी गाइकवाड कमावीसदार पाठविला आहे याजकडे जमीदाराचे व यास पत्रकी पूर्वी वासदेकर उदेंसिग
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #76

४७
[ लाट च मराठी राज्याचे विद्यमाने कच्ची रुजूवात करुन गजे याजकडील प्रान्त बिसनपुर महाल सरकारांत ऐवज जमा असेल त्याजखेरीज दरोबस्त राज्याचे होता तो महाल तुम्ही वस्तभाव व रुपये तुम्हाकडे तो राज्याकडेदेऊन जबर दम्तीने ठेरिला होता म्हणून कवजा घेऊन हुजूर येणे म्हणून पत्र कलम १ रामाही हुजूर येवून श्रीमंत कैलासवासी
मानसिंह वछात व जमीदार व नाना साहेवा जवल येउन विनंती केली की पाटील प्रांत विसनपुर यास पत्रकी नीमे निमे प्र।। सरकारात ठेउन निमे प्रा आमचा अमल दामाजी गाइकवाड व नीमे उदेसिंग आमल वमउन द्यावा .त्यावरून निमे प्रा सरकारात राजे बासदेकर याजकडे देणे अमलास ठेऊन राज्याचा राज्यास दिल्हा त्या प्रमाणे दोन दिकत केली यास कार्यास येणार नाहीं तीन बर्ष राज्याचा अमल चालला मांगती तुम्हास म्हणून कलम १
सरकारची निमे अमल सरजामात दिल्हा असता __राजश्री त्रिंबकराव गाइकवाड यास तुम्ही दोबस्त प्रांत राज्याच अमल देखील करितात पत्रकी तुम्ही हरएक विसी उदेसिंग राज्याचे म्हणोन तुम्हास एक दोन वेलां आज्ञापत्र सादर प्रातांस उपसर्ग देतां गाव गन्ना पाटील धरून झाली असता आद्यापे पर राज्याची अमल राज्यास वस्तभाव रयतीचा नेता तरी तुम्हांस यास देत नाही म्हणोन हुजूर विदित झाले त्यावरून हाली उपसर्ग द्यावयास प्रयोजन नाही. या उपरी सरकारांतून आज्ञापत्र लढाइत प।। आहेत तरी सहरहू तुम्ही दंगा कल्यास ऐवज मोवदला कराव. निमे अमल रज्याकडे देउन त्याचाकवजा हुजुर पाठयास आज्ञा केली असे म्हणोन पत्र कलम वून किरुन बोभाठ आल्यास कार्यास येणार नाही
म्हणान पत्र कलम १
No.85
Yadi date 1169 Arba relating to Baxsda. Whatever Government's A letter to the late Kamavisdąr dues may be settled through Chimanaji Mahadev states:Appaji Hari, Rupees 5000 -
"You were.in charge of the shall be taken every year into revenue collection, for that you the treasury of Sarakar out of are to render the account to the Revenue of Bishanpur. the Kamavisdar deputed by the
Be it known to Appaji Hari Sarkar, in the presence of the that your Karkoon Ataji amidar and appear before the Gaba was carrying on the Hazur after obtaining a letter administration of the Sansthan. from the Jamidar Now a Kamavisdar is deputed A letter to Rajashree Damaji by the Sarkar. You are to ren- Gaikwar states:-der him detailed accounts in the presence of the Jamidar and
"Pragana Bishanpur formerly the Raja. Hand over to the Pajit belonger wholly to Udaysingh the whatever amount that may be Raja of Eansda. You, as mortgagee
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #77

ऐतिहासिक लेख
credited to the Sarkar together with the articles, other things and money that may be with you. Obtain receipt and appear before the Hazur.
A letter to Manshingh Bacchat, the Jamidar and Patils of Pragana Bishanpur states that all of you are to give one-half of the revenue to Damaji Gaikwar and the other half to Udaysingh, the Raja of Bansda. If any of you raise any objection in giving the revenue as directed such conduct on your part will not be tolerated.
had the said Pargana with you. Consequently the Raja interviewed the late Shreemant Nana sahab and made a representation as follows:
"One half of the said Pargana may be taken over by the Sarkar and the other half may be brought under his control.”
Thereupon, one-half of the Pargana was taken over by the Sarkar and other half was handed over to the Raja. Accordingly the Raja continued to exercise control over the same for some time. Later on one-half of the Pargana which was under the control of the Sarkar was assigned to you as Saranjam. Although the matter stands thus, you have been recovering the revenue of the whole Pargana including the portion belonging to the Raja. Consequently orders in writing were sent to you. Inspite of that you had not been paying to the Raja the revenue which is his due. A representation to that effect was made to the Hazur. Therefore the Sarkar have sent orders with Couriers. You are now therefore to hand over half the revenue to the said Raja and send his receipts to the Hazur. If a complaint is received again such conduct on your part would not be tolerated.
A letter to Rajashree Tryambakrao Gaikwar states that you have been molesting in various ways the people in the territory of Raja Udaysingh. Besides you have been getting hold of the Patils of various villages and carrying a way the properties of the Royats. You have got no right to treat them as such. If inspite of this warning you cause disturbance compensation is ordered to be recovered from you,
No. 66
अर्वा सन ११६८-११७० यादी संस्थान वासदे नि।। उदेसिंग राउल याजकडे बाकी त।। सन समान सितेन अखेर साल पावे तो आपाजी हरी याचे विद्यामाने उतरली त्याची सालवन्दी दरसाल एक हजार रुपये बाकी प।। वसूल द्यावे याज प्रमाणे करार आपाजी हरी यास करुन दिल्हा होता त्यास सन सबैनात
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #78

[ लाट चे मराठी आपाजी हरी याज कडून कमावीस दूर करुन केशक राव विठल यास सांगोन बाकीचे ऐवजाची साल बन्दी लाउन दिल्ली आहे ती बेरीज रुपये ३४०६१।- -- ----रुपये
२०००० सन तीसा सीतेन व सन सबैन दुमाला ऐवज
त। घोडप येथील बेगमीस लाउन दिल्हा८५०० सनतीसा
७५०० ऐन १००० बाकी पैकी
२००००
११५०० सन सबैन
७२०० ऐन ४००० बाकीचे ऐवजाची
साल मजकूरी सालबन्दी केशवराव विठलयास कमावीस सांगोन करार करून दिल्ही त्या प्रमाणे
साल मजकूरची बेरीज ---- ----- २०००० ११५०० पे। मजकूरचे हिसेवी जमा रुपये ६४०० बाकी रुपये १३६००
सदरहू तेरा हजार साहासे स।। कडून वसूल होउन आपाजी हरी व त्रिंबकवल्लाल
याजकड येणे ३८०६।।
सन इहिदे सबैन त। त्रिंबक नी कासीवल्लाल येथील बेगयीस ऐवज -- -रुपये ७५०० ४००० बाकी पो।। साल म॥ चीरीज
ऐन
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #79

ऐतिहासिक लेख]
६०
सदरहू ऐवज हफ्ते बंदी प्रमाणे वसूल आला नाहीं व कांही ऐवज पेस्तर वाला वसुल आला आहे ११५००
११३०६॥ अन पो।।
१६३। व्याज सालाचे सांलांत हफ्ते बंदी ------- प्रा। ऐवज वमूल जाहला नाहीं ११५०० मा ऐन पो।। व्याजाचा ऐवज
हिसेबा प्रा। ३८०६॥ ॥. बाकी चार हजागत व्याजाचा एवज वजा होऊन बाकी
बेरीज सन इसने सबैन चे वजाचे वसुलास नारो हरी याची
चंदनगड करी कारकून पाठविले आहेत त्यानी एवज वसूल बाकी रु. ३०२५४।
८५१५॥ विसनपुर परगणा गाइकवाडानी वासदेकर याचा घेतला आहे तो
माघारा गाइकाकडून देववावा आणि त्या ऐवजी बाकी उगवावी एसा पेसजी करार जाहला होता परन्तु विसनपुर आद्याप गाइकवाड याजकडून सुटले नाही म।। बाकीचे ऐवजा पैकी विसनपुरा कडे चौथाई बाकी ठेवावी या प्रा ठराव सन सबैनात सालबन्दी बाकीचे ऐवजास लावून दिल्ही तेव्हा जाहला सवव चौथाई एबज बीसनपुरा कडे.........रूपये
आपाजी हरी व त्रिंबक बल्लाल याजकडे संस्थानकडून बीस हजार सन तीमा सीतेन व सबैन दुसाला नेमणुक प्रमाणे ऐवज बसूल होऊन त्यापैकी सरकारात वबुल मसार निलेनी दिला नाही त्याची यादी आलाहिदा मखलासीची जाहली आहे रूपये ३८८६॥ आपाजी हरी याजपासुन घ्यावे ते मसार निलेनी
घोडप येथील हिसेबी जमा करावे ५७१३ । त्रिंबक पल्लाल याजपासुन द्यावे त्याचे वसुलास
कारकुण पाठविला आहे
१३६०० मदरहू तेरा हजार माहासे रूपये उभयताकडे यणे त्यामध्ये सदरहू दुसाला बाकीचे सालबन्दीचा ऐवज पांच हजार आहे तो...............रूपये १६६। केशवराव विठल कमावीसदार यांजकडून सन इहीदे सबैनचा
ऐवज साडे आकरा हजार त्रिबंक येथील वेगमीस लाऊन
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #80

[ लाट चे मराटी दिला तयास संवस्थानाकडून एवज वमुल होउन हफ्तेबंदी प्रा। तालुक्याकडे मशारनिलेनी ऐवज दिला नाही व काही एवज पेस्तर सालीं दिला सवब घयावयाचा करार आहे तया प्रमाणे हिसेब जाहला तो पन वसुलात वजा होउन एन बाकी चार
हजार पे।। राहिले ते. -- - - - १३७०८॥ १६५४५ । संवस्थान मजकूरा कडे नीका ऐवज रूपये ३०२५४॥
No 56 Yadi relating to Government's dues from Rawal Udaysingh the Raja of Bansda settled through Apaji Hari up to the year 1168 Arba. Stipulation had been made that the fixed sum would be realised by an annual instalment of Rs. 1000/-. As the collection is tranfered from Apaji Hari to Keshva Vithal this year ( 1170 ), the instalment is increased by 3000 - for the recovery of the dues which was settled at Rs. 34081:20000-0-0 Amount to be realised in two years ( 1169-70) from
Bansda had been assigned for provisions & for Dhorap Taluka. 8600-0-0 Net amount to be realised in 1168.
7600-0-0 Amal for the year. 1000-0-0 Instalment money
11600-0-0
8600-0-0 Amount to be realised in 1170. 7500-0-0 Amal for the year 4000-0-0 Keshav Vithal had been entru
sted with the collection of Government's dues from Bansda. Instalment for the recovery of dues had been settled at 4000/- and accordingly the current year's demand includes this sum.
20000-0-0
20000-0-0
11600-0-0
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #81

Foreira ata ]
Out of the above mentioned sum of Rs. 20000;- only Rs. 6400 - is recoverable from the State and the balance of Rs. 13600/is to be recovered from Apaji Hari and Tiyambak Ballal, who had recovered the said amount from the State during their regime.
11600-0-0 Amount to be realised from Bansda in the
year 1171. 7800-0-0 Amal for the year 4000-0-0 Dues instalment
11600-0-0
This amount had not been recovered from the State excepting some petty payments. Therefore the sum of Rs. 193-4-0 had been adjusted towards interest. Thus the whole amount recoverable from Bansda had fallen dues.
To recover the due from the State up to 1171 Naro Hari had deputed Karkoou named Chandan Gadkari. After adjusting the amount realised by him the Balance is Rs. 30254-0-0. 8615-4-0 It had peen settled in the past that Bishanpur which was
with the Gaitwar ( as Mortgagee ) should be restored to
the State and the Government's dues should be recovered from tne revenue of Bishanpur. However the Pargana is not as yet restored fully by the Gaikwar. It has been arranged that one forth of the present due should be allocated to Bishanpur. Arrangement to this effect was concluded in 1169. Accordingly this amount of Rs. 8500 the one forth of the settled due from the state in that year is allocated to Bishanpur.
Appaji Hari and Tryambak Ballal during the years 1168-69 recovered from the State the sum of Rs. 20000 - Out of the same the following sums were not deposited by them to the Government. 3886-12-0 This amount is to be recovered from Appaji
Hari and after realision Keshava Vithal is to credit the same to the account of Dhorap
Taluka. 9713-4-0 This amount is to be realised from Tryambak
Ballal and for the recovery of the same a Karkoon had been already deputed,
19600-0-0
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #82

[ लाट चे मराठी
This amount (13600-is to realised from Appaji Hari and Trya. mbak Ballal jointly. It is inclussive of Rs.5000 -pertaining to annual instalments de realised during the years 1169-70.
16543-12-0 The net balance to be recovered from the State. 13708-8-0 Recoverable from the Kamavisdar Kesho Vithal.
- - - - - 30264-4.0
__No. 57
Arba 1166
राजश्री पंत प्रधान स्वामीचे सेवेसी
चिंतो त्र्यंबक कृतानेक नमस्कार विनंती विशेष येथील कुशल पौष शुक्ल . शके १६७७ कृत आज्ञा पत्र प्रमाणे राजश्री रामाजी बापू माजी कमावीसदार संवस्थान वासदा गुदस्त सालाची मत्क्याची हिशेब दिले त्या प्रमाणे गुदस्न मागील बाकीचा आकार २२५०० रुपये चार साला हत्या मध्ये साल मजकूरचे हत्याचा भरणा जाहला नजरचा वाकी आकार २१००१ वसूल जाहला नाही सबब पुसले रामाजी सांगितला संस्थानीकाचा अर्थ नाही अन्नवस्त्राचा घोर संकट यांजकडे संस्थान आहे यात जीव नाही सबब रावल उदेसिंग यानी कैलासवासी पितृश्री गुलाबसिंह सन खमसेनात दमाजी गाइकवाडा पासून ६००० नउ हजार रुपये कर्ज घेतले होते यास व्याज दर महा दर शेकडा दीड रुपीया करार केला मुदतीचे व्याज व मुहल हिशेब करुन १३८२३ रुपये बाबत त्या कर्जात विसनपुर परगणा गाहाण दिले होते परगणा मजकुरचा आकार होउन ठरला वसुलीचा खर्च वजा करुन दर सालीना ४६०७॥०॥ वजा देने व परगणा मजकूर सन अर्बा खमसेनात सुटनार होते सन सलासात गुलाबसिंग वीन रायभान मृत्यु पावला उदेसिंग व जोरावरसिंग मधील संस्थाना बाबत कजीया लागला स्वामीश्री संस्थानचे राज जत्प करावयास राजश्री रामाजी बापू यास पाठविले संस्थान दोन वर्ष जत्प राहिला यानी संस्थानीक राबल उदसिंग श्रापलास परगणा गाइकवाडा पासून माघारा पावला नांहीं उदेसिंग पासी अर्थ नाही ते स्वामीचे सेवेसी येणार आहे हे विनंती माघ शुक्ल ५ शके १६७७
No.67 Chinto Traymbak submits a report relating to the Collection of dues from Bansda State on the 5th day of Magh 1877 saka (1166Arba.) He narrates in his said report all the circumstances in respect of non-realisation of Government's dues from Uday Singh the Raja of Bensda. Ciroumstances narrated by him are summed up as follows:
The account handed over by the late Kamavisdar shows the recovery of only one instalment out of the whole amount of Rs.26,600
Not a single pie has been realised out of the Najarana amount of Rs. 21001.

Page #83

ऐतिहामिक लेख]
He proceeds to enumerate the causes of this non-realisation as follows:
"Late Rawal Gulabsingh had taken a loan of Rs. 9000 from Damaji Gaikwar in the year 1150 Arba and mortgaged his Pargana
te principal together with interest at 18% amounting to Rs. 13823 in all was to be realised from the revenue of Bishanpur at the rate of Rs. 4607-8-6 per year and the whole was to be recovered in three years and the Pargana was to be returned in 1153 Arba. A dispute for succession between Uday singh and Jorawar singh resulted in the attachment of the State by the Sarkar. Thus the State remained for two years under the management of the Government. Inspite of the recovery of his money Damaji remained in possession of the Pargana. U day singh is intending to approach Shreemant.
1170 Arba
No. 58 पे. रोजकीर्द नं. ११३ मधील उत्तारा
श्री
यादी केशवराव विठ्ठल हाली कमावीसदार संवस्थान वासदे यांचे मामलतीचे मक्ति याची यादी लष्करांत करार जाली त्या वरुन हाली कलमे सु सवैनः----
संवस्थाना कडे सनवाद बाकी सरकारची साल गुदस्ता सन तीसात वींबक बल्लाळ पस्तीस हजार रुपये उतरली आहे ऐसा आपटे व माधवराव हरी माजी मामलतदार संवस्थानाच जाऊत सरकारचे कारकूनाचे यांनी संवस्थानात ऐवज उत्पन्न तेवीस हजार गुजारतीने जमा खर्च संस्थानाचे बन्दोवरती जमा केले त्यापैकी माजी कमावीसदार चौदा मुळे सिबन्दी वगैरे दर साले सालचा समजोन हजार म्हणतात ऐसी यास ये बिसीचा करार
आपाजी हरी याज कडे ऐवज वाजवी हिसेबाचे रुजूवातीने तेवीस हजार आंगीलाउन देउ रुईने नीघेल त्याचा ठराव हुजूरुन करुन तो या पैकी रुजवात मुळे कमी होतील ते रुपये ऐवज बाकीत वजा पडोन बाकी संवस्थाना कडे केशवराव विठ्ठल याणी द्यावे ते बाकीचे उतरेल त्या पे।। पेशजी ठराव झाला आहे की ऐवज मजरा पडतील माजी अमलदारा कढे विसनपुर परगणा गाईकवाडानी वासदे कर वसुल पडला असेल त्या पे।। सरकार मक्ता यांचा घेतला तो माघारा देवावा त्यात ऐवजी सन तिसाचा ष संवस्थानी यांम वगैर वाकी उगवाबी एसे ठरले होते परन्तु विसनपुर सिबंदी खच वाजवी चौकसीने मजूरा घाबी श्राद्याप सुटले नाहीं सबब बाकी ऐवज करार याचा तो ठराऊन ते वेरीज वजा पडोन बाकी सरकारचा हल्ली ठरेल त्यांत चौथाई ऐवज । ऐवज त्यांच कडे निघाल्यास सरकारचे बाकी विसनपुरा कडे ठेऊन बाकी ऐबज हप्तेबंदीने । पकी त्या पासोन घयावे कदाचीत सरकार घाबा ऐसा लष्करांत ठराव होऊन देण्याची मक्त याची वाकी सन तीसाची येणे तो ऐवज

Page #84

६५
[ लाट चे मराठी याद झालीच आहे त्या प्रमाणे साल मजकूरी माजी कमावासदारा कंड हिसबा मुळे न पासून तीन साले दरसाल चार हजार प्रमाणे निघाला तर केशवराव विठ्ठल यांनी सरकारांत एकूण बारा हजार रुपये व बाकी राहिला गावे येणें प्र॥ ऐवज तरी पुढे दुसालांत सरकारांत द्यावा जमीदार मक्ते यास तीसालाचा घेऊन सनद सदरहु प्रमाणे.
सदरहु प्रमाणे दोन कलमे करार करून मामलतीचे मक्ते याची सनद द्यावी. छ ५ सवाल उर्फ माघ मास सन सवैन मु।। पुणे सनद लिहीणे
No. 68. This paper incorporates instructions to Keshav Vithal the newly appointed Kamavisdar of Bansda regarding the Collection of arrears of Governments Amal & to the extent of Rs. 35000. Besides, it denotes that Mahal Bishanpur has not been restored to Bansda as yet. One fourth of the dues is allocated to that Mahal.
No. 59
है. नं. ११३ हु. रोजकीर्दीचा उतारा राजमंडल
रोजकीर्द स्वारी राजश्री पन्त प्रधान सु॥ सवैन मया व अलफ माहे सवाल तारीख १२ रोज माघ शु॥ चतुर्दशी मृगवासरे शके १६६१ विरोधी नाम संवत्सरे मु।। के।। पुणे
संस्थान वासदे नी॥ उदेसिंग राऊल येथील सरकारची मामलत आपाजी हरी यांचा. कडे होतीते दूर करुन साल मजकूरी तुम्हांस मामलत सांगोन ऐवजाचा करार येणे प्रे। रुपये
७५०० संस्थान मजकूरचा पेशजी पासून दर साल ऐवज
घयावयाचा करार आहे ते रूपये ४००० संस्थाना कडे मगील बाकीचा ऐवज येणे आहे त्या प्रे।
दरसाल एक हजार रु. घयावे असा तीगस्ता करार जाहला होता तो दूर करुन साल मजकुरी पासोन दरसाल ग्पार हजार रुपये
११५०० एकूण अकरा हजार पांचशे रु. साल मजकूरा पासून ऐवज घयावयाचा ठराऊन यांस हप्त्येवंदी.

Page #85

ऐतिहासिक लेख
३८३३ पौष शुक्ल १ ३८३३ फालगुन ,, १ ३८३४ बैशाख , ५
येणे प्रमाणे तीन हप्त्येनी साड़े आकरा हजार रुपये सरकारांत द्यावे. त्या पे॥ करार ई॥ सन सवैन साल मजकूर त।। सन इसने सवैन तीन साला मामलत सदरहू करारा ।। तुम्हांस सांगितली असे तरी ईमाने इतबारे वर्तोन सरकारची मामलत चौकशीने उगवणी करुन ऐवजाचा भरणा सदरहू प्रे॥ साल दरसाल सरकरांत करुन पावली पोच जाव घेत जाणे याज फ्रें। मामलत संबधे कलमे वी॥ संस्थानाकडे बाकी सन समान सीतेन आखेर साल गु।। सन तीसात त्रिंबक बलाळ आपटे साल पावेतो दत्परी निघाली आहे रु.३४- व माधवराव हरी याजकडे आपाजी हरी याज ०६१८- चौतीस हजार एकसष्ट रुपये कडून मामलत होती त्यास गुदस्ता मसारनिलेनी चवल बाकी आहे ऐशास संस्थानास तुम्ही तेवीस हजार रु० वसूल संस्थान पा। केला आहे गेल्यावर सरकारचा कारकुन रुजुवातीस म्हणोन तुम्ही म्हणता आणि मसारनिले माजी येईल त्याचे गुजारतीने मागील सालो साल- अमलदार यास पुसतां चौदा हजार जमा चा जमा खर्च रुजु होउन येईल त्या प्र।। जाहले म्हणतात ऐशाल ये विसीची रुजुवात संस्थानचे बंदोबस्तां मुळे सिबंदी वगैरे हाली सरकाराचा कारकुन संस्थानचे रुजुवातीस खर्च साले सालचा जाहला असेल तो वाज येईल त्याचे गुजारतीने तेवीस हजार रुपये आंगी वी वजा करुन बाकी ऐवज आपाजी हरी लाउन देउ या प।। रुजुवात मुळे कमी होतील याजकड़े हिसेबाचे रुइने निघेल त्याचा ठरा ते रुपये आपण संस्थानचे बाकीचे ऐवजी व हुजुरू न करून घेउन तो ऐवज बाकीत सरकारांत देउ म्हणोन तुम्ही कबूल केले आहे वजा पडोन बाकी संस्थानाकडे उतरेल त्यास माजी अमलदाराकड वसूल पडला असेल त्या प।। पेशजी ठराव जाहला की विसन त्या पा। सरकार मक्ता सन तीसाचा व संस्थानी पुर परगणा गाइकवाडानी वासदेकर यांचा कास वगैरे सिबंधी खर्च वाजवी चौकशीने मजूरा घेतला आहे तो माघारा देवावा आणि द्यावा व याचा तो ठराउन ते बेरीज वजा पडोन बाकी त्या ऐवजी बाकी उगवावी असे ठरले ऐवज त्याजकडे नीघाल्यास सरकारचे बाकी प।। होते परन्तु विसनपुर आद्याप गाइकवाडा तया पासून घेतला जाइल कदाचित सरकार मक्ते याजकडुन सुटले नाही सबब बाकीचा ऐव याचा ऐवज गुदस्तांचा माहाली वसुलात आला ज सरकारचा रुजुवात होउन ठरले त्यांत नसल्यास तुम्ही सरकारांत साल मजकुरी द्यावा चौथाइ ऐवज विसनपुराकडे बाकी ठेउन येणे प्राा
कलम १ ऐवज पा। हल्ली चार हजार रूपये दरसाल संस्थानाकडे बाकी चौतीस हजार एकसष्ट रूपये तुम्ही वसूल करावे म्हणोन करार करून जवल आलाहिदा लि।। आहे तया प्रा। सन सलास दिल्हा आहे तया प्रा। तीन साला बारा सीतेनात सदरहु मामलत त्रींबक सुर्याजीकडे दिल्ही
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #86

६७
हजार रूपये सदरहू अन्वये सरकारात भरणा करणे बाकी एवज राहील तो पुढें दोहो मालात
सरकारा यात्रा १
|| कलम
या तीन कलम करार करून दिल्ही असे तरी सदरहु
केशवराव विठल याचे नावे
[ लाट चे मराठी
होती त्याजकडील हिसेब येउन जमा वाकी समजल्यावर वाकी संस्थानाकडे निघेल ते नींबक सुर्याजी संस्थानकडे रूजु करून देतील तया प्र तुम्ही वसुल करून सरकारात सदरहू बाकी पावते करावे यने प्र ।। कलम १
। । वर्तणूक करणे म्हनोन
सनद
श्री.मु.
रानगी यादी लष्करांतून देणे होऊन आले असे.
मु.
उदेसिंग राउल संस्थान वासदे यांचे नांवे सनद की सरकारची मामलत संस्थान मजकूर आपाजी हरी याज कडे होती ती दूर करुन साल मजकूरी केशवराव विठल यांस सांगितली असे तरी सरकारचे करारा ब ।। ऐवज दर साल येणे ।। रुपये
पेशजी पासून दरसाल
७५०० संस्थान मजकूरचा ऐवज पेशजी घायावयाचा करार आहेत ते
रूपये
४००० संस्थाना कडे मागील बाकीचा ऐवज येणे आहे त्याचा करार |ई|| सन सबैन साल मजकूर त।। सन इसने सवैन तीन सालांत दर साल न्यार हजार में ।। बारा हजार रुपये द्यावे बाकी राहिला ऐवज तो पुढें दो सालांत झाडून यावा या प्रे।। करार करून दिल्हा असे साल मजकुरचे हप्त्याचे रुपये
११५००
ये।। अकरा हजार पांचशे रुपये पे। दरसालचा ऐवज साडे सात हजार व मागील बाकी पा च्यार हजार येणे प्र ।। म ।। निलेकडे देविले असे तरी दरसालचा ऐवज व मागील बाकीचा ऐवज सदरहू करारा || मसार निलेकडे देत जाणे म्हणोन रसानगी यादी सनद
१
No. 59
The Peshwa in his order dated 12th Saban 1170 Arba issued to Keshav Vithal writes:
"Appaji Hari was incharge of the realisation of Government's dues from Rawal Uday Singh the Rawal of Bansda. You are now appointed in his place. You are to realise from the said Rawal Uday Singh the sum of Rs. 11500 in accordance with an agreement concluded before, This arrangement with you is to last for three years from

Page #87

ऐतिहासिक लेख]
1170 to 1172. You are to discharge your duty faithfully. Further it i i corporates three columns relating to the settlement of Government's dues, and allocation of portion of it to Bishanpur as recorded in 10. 56 and 58.
उताग
No. 60. हुजूर रोजकीर्द गुजराथ क. नं. ११३ मधील उतारा
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु। सबैन मया व अलफ छ १३ माहे सवला. दफाते पत्र
[यातील उतारा संस्थान वासदे ची।। उदेसींग राऊल येथील सरकारची मामलत पेशजीचे मामलेदारा कडून दूर करून केशकराव विठल यास मामलत सांगितली त्याज विसी चिटणीसी पत्रे
२ माजी मामलेदारास दखलगिरी न करणे मसार निले अमल करीतील साल मजकूरचा वसुल तुम्ही घेतला तो झाडून माघारा देणे म्हणोन पत्रे
१ त्रिंबक वल्लाळ व माधवराव हरी दि॥ आपाजी हरी याचे मावे १ आपाजी हरी यांस
१ जमीदार पे।। मजकूर रूजू होउन अमल देणे म्हणोन पत्र
श्री. मु.
No. 60. The Peshwa by his order dated 13th Sabal confirms his previous order and directs the displaced Kamavisdar of Bansda not to come in the way of his successor and various other persons concerned are asked to obey the new incum bent.
No. 81.
न
२७
गुजराथ रू. मधील उतारा
नं.
झाडा माहाल प्रांत गुजराथ सु।। सबैन मया व अलफ
[यातील उताग]
(६६) झाड
माहाल
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #88

६६
[ लाट चे मराठी
१७
सरंजाम माहाल
६
दमाजी गाईकवाड यांस कडे १ पे।। विसनपुर १ पे।वाघोडे १ ।। गल्हे १ पे॥ तेलाडी १ पे॥ मरोली १ पे॥ मोहे
१३
कमावीसीने आहेत:
१ संस्थान वासदे नी।। उदेसिंग गजे कमावीस नी।।
पांडुरंग कृष्ण गोडबोले
No. 81. This paper is an extract from Mahal Jhada of Prant Gujarat relating to the accounts for the year 1170 Arba. It shows that Bishanpur (only half ) and five other Parganas were included in the Saranjam of Damaji Gaikwar.
Note:- It appears from this paper that though. Damaji died in 1168 Arba, (16th August 1768. A. D.) and his sons were recognised as his successors one after another, yet the Saranjam was still allowed to continue in his name.
No. 62
Arba 1171 हुजर रोजकीद गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा ३-४
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ इहीदे सबैन मया व अलफ छ १६ सवाल इफाते पत्रं.
[यातील उतारा ] उदेसिंग राउल संस्थान वासदे याचे नांवे सनकी संस्थान मजकूर येथील मामलत साल गुदस्त केशवराव विठल याजकडे सांगितली त्यास संस्थान वस्ता गीराशाने बळकावीले सबब साल मजकूरा पासून मसार निले व त्रींबक बलाळ याजकड़े मामलत संबंधे कलमे

Page #89

ऐतिहासिक लेख ]
संस्थान मजकुराकडे सरकारचा ऐवज रुपय ७५०० ऐन मक्का सालाबाद में। दर साल रुपये
४००० मागील बाकी आपाजी हरी याचे कारकीर्दीची सन समान सीतेन अखेर येणे त्याचा करार इ|| साल गुसन सबैन व सन इसने सबै न तीसालांत दरसाल चार हजार रुपये द्यावे बाकी ऐवज राहिला तो पुढें दोहों सालांत झाडून द्यावा में || साल गु|| करार करून दिल्हा त्यापैकीं साल मसार चे हप्ताचे.
संस्थान गिराशाने बळकाविले त्याचे पारपत्यास व संस्थानचे बंदोबस्त संबंधे सीबंदी वगैरे खर्च सरकारचे कमावीसदाराचे विद्यमान होईल तो सरकारचे मक्त्याशिवाय संस्थान मजकूर पैकी घेतील देत जाणे
११५००
एकूण अकरा हजार पांचशे रुपये मसार निलेकडे देविले असेत तरी सदरहू करारा प्रमाणे देत जाणे
कलम
१
एकूण तीन कलमे करार केली असते सदरहू प्रमाणे वर्तणुक करणे म्हणोन
सनद
१
७०
तुम्ही गीराशा मसारनिले यांस कारभार सांगोन त्याचे विचारे वर्तता हें कार्याचे नाहीं त्याचे पारपत्य करावयासी कमावीसदारास आज्ञा केली असे तरी तुम्ही वेह मिळोन त्याचे पारपत्य करून सरकारचे कमावीसदार याचे होते संस्थान मसारनिले चा कारभार घेत
श्री
रानगी याद श्री. मु.
कलम १
कलम
१
No. 62.
This paper states that Keshav Vithal who was appointed Kamavisdar of Bansda in place of Appaji Hari in previous year and who was to continue the office for three years was turned out by a local rebel. Therefore Trayambak Ballal was deputed to help him in discharge of his duty. It directs Uday Sigh not to help the rebel and asks him to work according to the agreement concluded in previous year relating to the payment of Government's dues from him,

Page #90

[ लाट बे मराठी
No. 83. हुज़र रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३ मधील उतारा.
राजमंडळ. बारी राजश्री पंत प्रधान सु।। इहीदे सबैन मया । अलग छ १६ मघाल काले पत्रे
[उतारा केशवराव विठल व त्रिंबक बल्लाळ यांचे नांवे सनदका संस्थान वासदे येथील सरकारचे अमलाची मामलत साल गुदस्ता केशवराव विठल याजकडे सन इसने सबैन पावेतो तीसाला सांगितली त्यापैकी साल गुदस्त सन सबैन एक साल गुजोल तो संस्थान वस्ता गीराश याने बलका वीले सबब बाकी दोन साले राहिली तयाची मामलत साल मजकुरी पासून उभयतांकडे सांगितली असे तरी इमाने इतवारे वर्तोन अमल चौकशीने करण. मामलत सबंधे कलमे संस्थान मजकुर येथील सरकार अमलाचा ऐवज संस्थान गीराशाने बलाकावीले आहे तयाचे ब।। करार गुदरत रुपये
पारपत्यास व संस्थान सबंधे सीबंदी वगैरे ७५०८ ऐन मक्ता सालाबाद प्रमाणे दरसाल रुपये। खर्च तुम्हास लागोलतो संस्थान मजकूर ४००० मागील बाकी आपाजी हरी याचे पैकी येणे सरकार मक्तयांत मजुरा पडणार
कार कीर्दीची सन समान सीतेन नाहीं कलम १ - अखेर सालाकडे येण तया पे।। गु।। चे मागील बाकी संस्थानाकडे येणे तयाची करारा ब। दरसाल
कलमे साल गुदस्ता केशवराव विठल याचे
सनदेत लिहीली आहे तया प्रमाणे वर्तणुक ११५००
करने कारकीर्द बी तपशील यासी हफ्ते बंदी
१ कारकीर्द आपाजी हरी त।। सन समा३८३३ पौष शु।। १
नीन सीतेन अखेर ३८३३ फ.लगुन शु॥ १
१ कारकीर्द त्रिंबक सुर्याची सन सलास ३८३४ वैशाख शु।। १
सीतेन पैकी
कलम
१
११५०० एकूण आकरा हजार पांचशे रूपये दरसाल सदरहू हफ्तेबंदी प्रमाणे साल मजकुर पैकी वसूल करून सरकारांत भरणा करून जाब घेत जाणे कलम १ साल मजकुर व पेस्तर साल सन इसने सबैन दुसाला मामलत तुम्हाकडे करार
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #91

ऐतिहासिक लेख] केली असे दुसालांत मामलतीची घालमेल सरकारातून होणार नाही कलम १
एकूण चार कलमे करार केली असंत सदरहू प्रमाणे वर्तणक करने म्हणोन रसानगी
येबिसी जमीदार संस्थान मजकुर यांस की मसार निलेसी रुजू होउन अमल सुरलीत म्हणोन चिटनिसी
पा
मु. श्री.
No. 63 By this paper Keshav Vithal and Traymbak Ballal are given direction as recorded in no. 62.
___No. 84
Arba 1171
गुजराथ रू. नं. २७
(७०)माडा
झाडा माहाल प्रांत गुजराथ सु। इहीदे सबैन मया व अलफ
[यातील उतारा] सरंजाम माहाल
६ दमाजी गाईकवाड यांजकडे
१ पे।। विसनपुर १ पे॥ वाघोडे १ पे।। गल्हे १ पे॥ तेलाडी १ पे। मरोली १ पे॥ मोहे
No. 64 This is an extract from Mahal Jhada of Prant Gujarat for the year 1171 Arba. It reoords Bishanpur (only half ) and five other Parganas as the Saranjam of Damaji Gaikwar.

Page #92

[ लाट चे मराठी No. 65
Arba1172 गुजराथ रु. नं. २७
न.(७२) हाडा झाडा माहाल प्रां। गुजराथ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ सन इसने सबैन मया व अलफ
माहाल
सरंजाम माहाल
६ दमाजी गाईकवाड यांजकडे
१ प॥ विसनपुर १ प॥ वाघोडे १ प॥ गल्हे १ प॥ तेलाडी १ प।। मरोली १ प॥ मोहे.
-
-
-
-
सदरहूं माहाल गुदस्ताचे झाडयास आहेत परन्तु सरंजमात घडणी होऊन जमा खर्च होत नाहीं गुदस्ताचे झाड्यास आहेत त्या प्रमाणे लि।। आहेत
No. 86 This is an extract from Mahal Jhada for the year 1172 Arba. It records Bishanpur (only half) and other five Parganas in Saranjam of Damaji Gaikwar.
No. 86
Arba 1173 रोजकीर्द रु. नं. २
राजमंडळ. ___ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। सलास सबैन मया व अलफ तारीख २५ रोज भाद्रपद वयं द्वादसी गुरुवासर शके १६६४ नंदन नाम संवत्सरे मुकाम कसबे पुणे प्रांत म. :.:.
संस्थान वासदे नी।। उदेसिग राऊल येथील सरकारची मामलत पेशजीचे कमावीसांग कडून दूर करून साल मजकूरापासून त।। सन सबैन पावेतो साहा साला तुम्हांस सांगितली असे तरी इमाने इतबारे वर्तान सरकारचे मामलतीची उगवणी करणे मामलत सषधे कलम
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #93

ऐतिहासिक लेख]
संस्थान मजकुराचा मत्का पेशजी पासून दरसालचा एवज वयावयाचा करार आहे त्या प्र|| रुपये ७५०० यांसी हफ्ते २५०० पौष शुद्ध प्रतिपदा. २५०० फालगुन शुद्ध प्रतिपदा २५०० वैशाख शुद्ध प्रतिपदा
७५००
एकूण साडे सात हजार रुपये तीन हफ़्ते यानी दर साला प्रमाणे साहा साला ऐवज सरकारांत पात्रतां करून पावली याचा जाव घेत जाणे कलम १
मागील बाकी संस्थाना कडे रुपये ३०२५४]=
३०२५४ |= समान सीतेन अखेर बाकी रुपये ३४०६१७- पैकी वसूल सन इही देत कीले त्रिंबका कडे ३८०६ । ।। बाकी.
८६००
ई ॥ सन तीसा त । सन इही दे दरसाल मत्का रुपये ७५०० में। ! रुपये २२५०० पैकी बसूल रुयये ६४०० तालुके घोडपे कडे
७५०० किले त्रिंबकाकडे सन
इहीदेचा ऐवज.
१३६००
बाकी ३८८५४ | = पैकी वजा रुपया
३८८६ ।। । आपाजी हरी त।। घोडप याजकड ६७१३ ।. त्रीबक बल्लाळ आपटे याजकडे बाकी येणे त्याचे वसूलास नारो
७४
संस्थानाकडे बाकी त।। सन इहीदे सबैन पावे तों येणे त्यापैकी रुपये १६५४५ ||| = यासी स. लबंदी
१००० साल मजकूर सलास वैशाल यासी एक हजार.
३००० सन अब तीन हजार
१००० पोष शुद्ध प्रतिपदा १००० फालगुन शुद्ध प्रतिपदा १००० वैशाख शुद्ध प्रतिपदा
३०००
३००० सन खमस सदरहूं हत्पे प्र || तीन हजार ३००० सन सीत सदरहूंहफ़्ते प्र|| तीन हजार ३००० सन सबा सदरहूँहप्ते प्र|| तीन हजार ३५४५ । । । स्रन समान सबैन
१२०० पौष शुध्ध प्रतिपदा १२०० फालगुन शुद्ध प्रतिपदा ४१४५ | | | ० वैशाख शुद्ध प्रतिपदा
३५४५। । ।०
१६५४५।।।
एकूण सोळा हजार पाचशे पावणे से चाळीस रुपये चावलबाकी सदरहूंहत्पेबंदी प्रमाणे सालाचे सालात ऐवज सरकारांत पावता करून पावली याचे जाब घेत जाणे कलम १
संवस्थानाकडे सनवात बाकी येणे रुजूवातीस पेशजी सन सबैन यादी गिरमाजी कारकूण हुजूरुन पाठविले होते त्यानी आपाजी हरीयांचे कारकीर्दी व त्याचे तर्फेने त्रींबक बल्लाळ आपटे होते त्याचे कारकीर्दीची रुजूवात कचेहिसेव संस्थानकाचे पाहून करावयाविसे सरकारची श्राज्ञा

Page #94

७५
[ लाट चे मराठी हरी कारकून साल गुदस्ता पाठ होती त्या संस्थानी।।दारा संस्थानाकडील याणे पाठविले त्याजकडे व्याजमुद्धा त्रींबक बल्लाळ यांचे मतलव प्रमाणे संस्थानचे ऐवजदेवीला रुपये १२२००पैकी । हिसेव लेहून दिल्हे म्हणून हुजूर विदित जाहले
व्याजा बाबत रुपये त्याल ये विसीची चौकसी तुम्ही करून संस्था२४८६ । । । बाकी मुद्दल ऐ.. नचे कचे हिसेब पाहून मांगील का। दारासी
वज संस्थानापैकी येणे तो. रुजूबात करून बाकीचा नितम धेणे कलम १ १९३. केशवराव विठल यांजकडे सन संस्थान मजरची मामलन सत सलाल सीते
ईहीदेत मामलत होती त्याजक. नात त्रिंबक सूर्याजी यांजकडे होती त्यांजकडी डून किले त्रिम्बकाकडे साढे ल हिसेब येऊन जमा वसुल बाकी संस्थानाकडे अकरा हजार रुपये देवीले तो नीघेल ते त्रिबक सुर्याजी संस्थानाकडे रुजू ऐवज हत्पेबंदी प्रमाणे किल्यास करून सरकरात द्यावी
कलम १ पावला मधी प्रमाण किल्यास __ साल गुदस्ता सन इसने सबैनचा ऐवज सरका सं।। किले करीयांनी व्याजाबाबत रचा येणे त्याचे वसुलास नारोकृष्ण हरी प.ठएन ऐवजात वजाकरून घेतले । विले आहेत त्याचा वसुल झाला असल्यास
उत्तम वसूल झाला नमीलातर वस्ता जमांतदार १३७६३। याजबाबत बाकी म। निलेकडे बाकी
यासी वसदी लाऊन वज वसूल करून तुम्ही संस्थानाकड़ येणे रूपये २०३१
सरकारांत पावता करणे कलम १ यासी तपशील
संस्थानचे मामलतींत व खेढे फार यास्तव ८५७५३. विसनपुर परगणा गाईकवाड, सरकारची बाकी राहीलि व सन इसने सबैन
याणो घासदेकर यांचा घेतला नचा मक्ता ऐवज वस्ता जमातदार याजे आहे तो माघारा देवावा आणि लवाड मुळे दरोवस्त आला नाहीं सस्थानचा या एवजी बाकी उगवावी असे कारभारी दयालजी मेहता ब्राह्मण यासी जीवे. ठरले होते परन्तु घिसनपुर गाई मारुन वस्ता जमातदार याने संस्थान लुदन कवाड याजकडून सुटले नाहीं
खराब केले व केशवराव विठल व त्रींबक सबब बाकी चौथाई ऐवज विस बल्लाळ आपटे याजकडे मामलत होती त्यानी नपुराकड ठेवावा या प्रमाण क.
हीं बखेडे करुन संस्थानची खराबी केली आहे रार पेशजी झाला आहे त्यास म्हणून हुजूर विदीत जाहले ऐसी यासी वस्ता सन समान अखेर बकी रुपये जमातदार याचे पारपत्य करुन उदेसींग राउन ३४०६१ पैकी श्रापाजी हरी त्याची स्थापना करुन संस्थानचा बंदोवस्त यांजकडे रुजवात मुळे हिसेबाचे
करुन देने
कलम १ रुईने ऐवज लागेलतो वजा साल मजकूरापासुन त।। सन सम न सबैन होऊन बाकी संस्थानाकडे राही- साहा स ल मामलत तुम्हांस सांगितली असे ला त्याची चौथाइ विसनपु- दरम्यान घालमेल होणार नाही फलम १

Page #95

राकडे ठेवावी असा करार त्यास आपाजी हरीकडील रुजुवात जाहली नाहीं स || सदरहूं बाकीची चौथाइ तुर्त लिहीले असे पुढे आपाजी हरीकडे वसूल
होइल त्याची चौथाइ सदरहूं ऐवजांत वजा करून संस्थानाकडून सरकारांत द्यावी
१६५४५ । । । ऐन बाकी संस्थानाकड येणे ते
ऐतिहासिक लेख ]
२५०६१७
१
एकूण पंचवीस हजार एकसष्ट रुपये चवल पकी विसनपुर बाबत पंच्यामी से सवा पंधरा रुपये विसनपुर सुटल्या वर सरकरांत दयावे बाकी सोल हजार पांचशे चालीस रुपये चौथाइचा हप्तेबंदी आलाहिदा करुन दिल्ही आहे त्या प्रमाणे ऐबज सरकारांत देत जाणे कलम एकूण आठ कलमें करार करून दिल्ली असेत सदरहू प्रमाणे वर्तणूक करणे म्हणोन पांडुरंग कृष्ण यासी सनद १ उदेसिंग राउल रं॥ वासदे याचे नांवे सनदकी संस्थानची मामलत मा निले यांच कडे सांगिनली असे मामलत संमंधे कलमे
१
१
क
७६
संवस्थानचा मक्ता दरसालचा येणे तो सालाचे साल मशारनिले कडे देत जाणे म्हणून वाकी संस्थानाकडे त।। सन इहीदे सवैन पावेतो येण त्या पे। रुपये १६५४. । । ।= सोला हजार पांच से पात्र पण चालीस रुपये चवल याची हप्तेबंदी लाउन दिल्ही आहे त्याप्रमाणे साला घे सालांत ऐवज देत जाणे म्हणून
ईसने सबैनचा सरकारचा ऐवज येणे तो दरम्यान वस्ता जमातद्वार याणे वसुल लेल आहे त्यास त्याजकडे तसदी लाऊन त्याज कडून ऐवज देवणे म्हणोन संस्थानाकडे सनवात् बाकी येणे त्याचे रुजूबातीस सन सबैनांत कारकून पाठविले होते त्याणी आपाजी दरी यांच कारकिर्दीची व त्याचे तरफेचे त्रिंबक बल्लाल आपटे होते त्यांचे कारकिर्दीची रुजूवात कचे हिसेव पाहून करावी त्यास वस्ता ज|| दार तुम्हा कडील याणे त्रिंबकबल्लाळ याचे मतलब प्रे|| संस्थानचे हिशेब लिहूगे दिल्हे, त्याची चौकशी पांडुरंग कृष्ण करतील तर कचे हिसेत्र दाखऊन रुजूवात करुन घेणे
कार कलमे सदरहू । ऐवज पावता करीत जाणे म्हणून
रानगी यादी
४

Page #96

1919
लाट चे मराठी
No. 66 This paper is an extract of Peshwa's diary dated 25th Bhadrapad Shaka 1694 (1173 Arba). It states that the collection of Revenue from Rewal Udaysingh the Raja of Bansda is transferred to Pandurang Krishna. It opines that the present arrangement is made for six years commencing from the current year and ending with 1178 Arba. It directs the new incumbent to discharge his duty faithfully and setsforth several clauses relating to the collection and other matters.
Aucording to the agreement made in the past the annual Awal to be realised from the State is settled at Rs. 7500 - This Amal is to be recovered in three instalments:2500,- Poush Sudha Pratipada 2500/- Phalgoon ,, 2600 - Valshakh ..
7500:
You are to collect the sum of Rs. 7500/- from the State every year up to 1178 Arba and send the same to the Government Treasury. (Clause 1) 30254-4-0. Government's due from the State was settled some time
before. In the year 1168 the due was Rs. 34061. Out of which Rs. 3806-12/0 realised by the Kiladar of Trambak
in 1170; Hence the balance as shown above. 8600-0-0 The amount due for period of three years (1169-1171)
at the rate of Rs. 7500/- per year amounted to Rs. 22500 - out of which the sum recovered is 13900/- as detailed below:
6400/- Received in the Dhorap Treasury 7500/- Received in the Tryambak
13900/Thus the balance of Government dues remained at Rs. 8600/
8854-0-0
Deduct the amount detalled below from the above balance 3880-19-0 Pertaining to Appaji Hari's acoount. 9713-4-0 Naro Hari had been deputed last year to
recover from Tryambak Ballal the sum of Rs. 12500/- inclusive of Principal and interest both. The interest amounts Re, 2486/
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #97

ऐतिहासिक लेख )
and the reamining sum forms the principal. The principal was to be claimed on behalf of the State.
133-4-0
Keshav Vithal was in the charge of Governments Amal ir 1170. He paid rupees 11600/in the Trayambak Treasury but the Kiladar deducted the sum of 193-4-0. Thus the sum is claimable from Keshav Vithal.
------ 13793-4-0
Particulars are setforth below. 8875-4-0 It had been previously agreed to that Bishanpur
Mahal of Udaysingh, which was in the possession of Damaji Gaikwar (as Mortgagee) was to be restored and the Government dues be realised from the revenue of Bishanpar (half belonging to Udaysingh). However, the Pargana is not as yet returned to Udaysingh therefore one fourth of the present dues be allocated to Bishanpur. The due from the state was settled at Rs. 34061- in 1168. One fourth of the due whatever may be ascertained after the adjustment of Appaji Hari's account would be the settled one. As Appaji Hari's account is not as yet ascertained this allocation to Bishan. pur is provisional one. Whenever the account of Appaji Hari will be ascertained and if it be found then the sum ascertained exceeds this allocated amount, the balance will he recovered from the State.
18046-12-0
The provisional balance recoverable direct will be recovered from the State.
26061-0-0
The provisional due from the State is twenty five thousand sixty one only. Out of which the sum of Rs. 8875-4-5 provisionally allooated to Bishanpur is to be deducted and the balance is to be recovered from the State in instalments for which a separate agreement has Already been concluded,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #98

[ लाट चे मराठी
The Government's dues from the State had been setteled at Rs. 16545-6-0 in 1170. Arba. The same is to be paid by the State in instalments as detailed below. 1000/- in the current year (1173) 3000. in 1174 in tree equal inatalments payable on
Pratipad of Fush Sudh, Phalgoon Sudh and
Vaishakh Sudh. 3000)- In 1175 as mentioned above.
3000,- In 1176 in 3 instainents as mentioned above. 3000/12] In 1178 in three instalnents as mentioned below.
1200/- on Pushsudh Pratipada. 1200/- On Phalgoonsudh Pratipada. 1145/12 On Vaishakh sudh Pratipada.
35.5-12-0 16645-12
In all the sum of Rs. 18545-12-0 is payable by the State direotly to the Sarkar as detailed above. For payments, receipts are to be obtained.
The State was in arrears of Government Amal in 1169. For ascertaining the same Yadavrao and Girmaji were sent in 1169. As per orders of the Government they were to check the account of Appaji Hari and his Agent Tryambak Ballal, and compare with account kept in the Sansthan. Then it transpired during the course of the inquiry that the account of the State was prepared to suit the purpose of Tryambak Ballal. You are to start the inquiry afresh. After your inquiry whatever amounts fall due to the Government must be recoverd and paid to the Sarkar.
Tryambak Suryaji was in charge of the collections. He has not submitted account as yet. After the account is submitted by him Government dues or otherwise will be ascertained. If there be any due from the State to Tryambak Suryaji you will recover that too, and after recovery pay that amount to the Sarkar.
The Government's due from the State for the last year (1172) has not been realised a3 yet. Naro Hari had been deputed to recover the said amount from the State. If that amount is already recovered by him it is well and good otherwise you are to mak demands for same ou Vasta Jamadar. After recovery the amount is to be submitted to the Sarkar.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #99

ऐतिहासिक लेख
There were lot of difficulties in the way of the realisation of Govrenment's due from the Sansthan, therefore Govrenment's due had not been realised. Besides the Amal for the year 1172 had not been fully recovered due to the treachery of Vasta. He had proceeded further and taken the law into his hands and killed Dayalji Mehta the Brahamin Karbari of the State and looted the State making it pratically waste. Keshav Vithal and Tryambak Ballall who were deputed to make collection also caused a lot of troubles and harmed the State a great deal. All these happenings are now brought to the notice of the Sarkar. Therefore you are asked to adopt punitive measures against Vasta and to establish firmly Udaysingh on the Gadi.
You are entrusted with realisation of Government's Amal for a period of six years from 1173 to 1178 Arba.
Sanad has been granted to Pandurang Krishan consisting of all the aforesaid eight clauses. Rawal Udaysingh is also informed of this new arrangement. Besides he is informed of the following clauses relating to the collection of revenue.
1. He is to pay the Amal to Pandurang Krishan every year. 1. Instalments are made for Government's due up to 1171.
These instalments are also to be regularly paid year by
year. 1. Government's Amal had been realised by Vasta Jamadar
for 1172. The said is to be recovered from by him force. Certain dues from the State wer alleged in 1165. For ascertaining the same Karkoons were deputed in 1189. Those Karkoons were asked to examine the account of Appaji Hari and his Agent Tryambak Ballal. Vasta Jamadar produced a got-up account before them. Pandurang Kriehna will hold inquiry afresh. For that
purpose he is to be given access to original State papers. 1. Government's Amal is to be paid as stated above.
No. 87
Arba 1174 पे. रोजकीर्द नं. १५ मधील उतारा
राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। आर्बा सबैन मया व अलफ माहे रवीलावल तारीख १६ रोज जेष्ट वद्य सप्तमी गुरुवार शके १६६५ विजयनाम संवतसरे मु।। कसब पुणे
__ यातील उतारा FTATE ब।। देने त।। गाबदी दी।। महमद ईसप यास मसाल्या ब। चिठी चिटणिस ।। रुपये ७००
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #100

[ लाट चे मराठी ___ सातसे रुपये कमावीस मसाला बा। हाय यांजकडून स।। की वरता राठोड याने सं। वासदे येथे बदौली केला त्याचे पारीपत्य हुजूरन केले तेव्हां वस्ता मसारनिल्हे जखमी होऊन नीघाला यास तुम्ही पलवीत फीरता त्यास वस्ता मसारनिल्हे यांत गाडध्याच हवाला करुन तुम्ही हुजूर येगे म्हनोन लिहून देवी
१०० जी जी पारसी देसाई यांजकडून १०० भाना धनजो १०० फराम देसाई १०० गोविंदराव सेवाले १०० रुपा चौधरी प।। मोहे २०० कृष्णाजी रुद्र का दार सरभुवन रुजु पा। मोहे दी।। गाइकवाड
No.67 The Peshwa in his order dated 18th Rabilawal 1178 Arba writes:
"Mahamad Yusuf is to be paid the sum of Rs. 700/- for meeting the expenses of the detachment sent against Vasta the rebel in Bansda. The avobe sun is to be realised from six persons who had helped the rebel. Details of amount to be realised from each of the accomplice of Vasta and their name etc, are fully detailed."
No. 88
Arba 1174 प. रोजकीर्द रु. नं०६५
राजमंड: स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। अर्बा सबैन मया व अलफ माहे रवीलावल तारीख २८ रोज आषाढ बद्ध प्रतिपदा रवीवार शके १६६५ विजय नाम संवत्सरे मुकाम कसवे पूणे
खासुदगी छ। देणे त।। गाडदी दीमत महंमद इसक यांस मसाला वा विठी चिटनीसी रुपये १०००
श्री.
___एक हजार रुपये व।। रुद्राजी गिरमाजी क दार प॥ कामरज प्र। सुरत अठाविसी दीत गाइकवाड याज कडून सवा बाको वस्ता राठोड वालदयास बदली करत होता त्याचे पार. पाय इन करवीले त्याज वर सुरतेच्या मोगलास सरकार कायाविसी पत्रे त जी गब.जी बाबर पाठविला ती त्यानी सुरतेस जाऊन पत्र देऊन निघोन प्राले वस्ता गठोड याच्या बखेडयात तुम्ही
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #101

९२
ऐतिहासिक लेख] व भाना धनजी वगैरे पांच सात आहो या करितां तुम्हास वगैरे यांस ताकीद पत्रे पाठविली ती घ्यावयास व उदेसींग राउल व त्याची आई व राणी ऐक गांवी तुम्ही ठेविली माहेत त्याचे ठिकाण लावावे या अर्थे मसारनिले कामरजेस येते असता तुम्हास सांगोन पाठविले तुम्ही कृष्णा जी गिरमाजीस पुढे पाठविले उभयताचे वोलणे जाहले मागाहून तुम्ही येऊन मनस्वी भाषण करू न सरकारचे लोक बारा चौदा ठार मरीले व कितेक जखमी केले व अंताजी गबाजीस तरवारीचे पार केले म्हणोन हुजूरन विदीत जाहले ऐशास वस्ता राठोड याचे पारपत्य सरकारातून केले सर फारच्या लोकास तुम्ही सामील व्हांवे ते गोष्ट न करितां तुम्ही त्यांस आश्रय देऊन पलवीत पीरता व सरकारचे कारकून व लोकांसी कजीया करुन खून खराबी केलीत हे बोज्या हावेलदीची पतणूक केळी सा हुज़र आणून देवीले
No. 68 The Peshwa in his order dated 28th Rabilawal 1174 Arba writes:
"Rudraji Girmaji the Kamavisdar of Gaikwar is fined Rs. 1000/ for helping the rebel Vasta."
No. 68
Arba1176 हुजूर रोज कीर्द गुजराथ रू. नं. ११३
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। खमस सबैन मया व अलफ छ २६ मोहरम दफाते पत्रे.
प्रांत गुजराथ येथील माहाला नीहायचा अमल गा.कबाडा कडील हल्ली सरकारांत जप्त करुन जाती नारो आनंदराव यांजकडे सांतिती असे तरी मसार निलेसी रुजू होउन गोविंद वाजुदेव यांचे विद्यमाने अमलाचा बटुल सुरळीत देणे म्हणोन जमीदारास पत्र
१ सुरत अठाविसीचे माहाल व गांव
१ पे॥ बेल तर
१ प॥ विसनपुर १४
ये विसी जमीदारास
रसानगी यादी
No. 60. The Peshwa in his orderdated 28thMuharam 1176Arba writes:
"Ihe Mahals of Gaikwar in Gujarat are attached for his trattorous conduct and officers of those Gaikwadi Mahals are directed to pay Amal to Naro Anandran the attachment officer for Mahals attached.”
torous Tha Mahale or car

Page #102

८३
[ लाट चे मराठी No. 70
Arha 1176 पे. रोजकीर्द रू. नं. ६ मधील उतारा
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। खमस सबैन मया व अलफ म.हे रमजान तरीख १ रोज कार्तीक व।। पंचमी सौम्यवासरे शके १६६६ जय नाम संवतसरे मुक्काम माची किले पुरंधर जमाई----
संस्थान वासदे येथील मामलत पांडुरंग कृष्ण यांजकडे होती ते दूर करून साल मजकूरा पासून यादवराव रघुनाथ याजकडे सांगितली असे तरी मशार निलेसी रुजू होउन अमल सुरलीत देणे म्हणोन पत्रे
१ जमीदारास १ यस्ता • टोड मजकूर यास
चिटणीसी संवस्थान वासदे येथील मामलत तुम्हाकडे होती ते दूर करुन साल मजकूरापासून यादवराव रघुनाथ यांस सांगितली असे तरी सस्थान मजकूर यथील साल मजकरचा वसूलाचा तुम्द घेतला असेल तो मशारनिले कडे माघार देउन कबजा घेणे म्हणोन पांडुरंग कृष्ण
।। अजमास
No.70 The Peshwa in his order dated 18th-Ramjan 1175 Arba writes:
"Jadava Raghunath is appointed Kamavisdar of Bansda in place of Pandurang Krishna. The displaced Kamavisdar is directed to hand over the charge of his office as well as that of realisations made by him to his successor,"
No. 1.
1176.Arbe पे. रोजकीर्द रु. नं. १०० मधील उतारा
राजपडल स्त्रारी राजश्री पंत प्रधान सुः। खास सौन जमा साल मजकूरी सरंजाम सारनिले फतेसिंग गाइकवाड. दफाते पत्रे.

Page #103

१
।।
ऐतिहासिक लेख]
छ ६ मोहरम मु॥ पुणे । नारो आपाजी इंप्रज व मोगल सुरतकर हे सरकारचे तहात अन्तर करुन व गैरराहा वर्तणूक करीतात यास्तव शहर मजकूरची बंदी वगैरे बंदोबस्त फराषया विसी. नारो आनन्दराव व. बहिरो रघुनाथ यांस रवाना वेले ये विसी. छ. २० सावान १७ कमावीसदार दि।। मसारनिले यांस मार चे अन्वये
सनदा. १ परगणे कामरज
१ ।। घणदिबी १ पे॥
चिखली कडोद
१ परगणे नवसारी बसराई
१ पे।।
विसनपुर गोले
१ पे। अन्तापुर १ || बेलसर
१ ॥ मोहे मोहे
१ के। वरीयाव १ पे||
तेलाडी !! मरोली येकूण सतरा प।। पैकी सरंजामे लागेल तो याजकडे पोचवणे व स्वार गावे सीबंदीचे नेमणूक पैकी चाकरीस देणे मार मजकरी सुरतक। कडील अमल असेल त्याची जत्पी यास सांगितली असे तरी त्याचा बसूल याजकडे देणे व भ|| मजकर पैकी वगे जागाहून स्वार व प्यादे सुरतेस चाकरीस जातील त्यास जाउन देणे व जिन्स वर्त शहरास जाईल त्याची बंदी करणे म्हणोन
No. 71. The Peshwa in his order dated 28th Saban 1175 Arba writes:
"The English and the Navab of Surat combined together have turned out the scale of Government authority there. Naro Anandrao and Bahiro Raghunath are deputed to establish Government's authority. Fatehsingh Gaikwar is asked to help them. Besides Kannavisdars of Gaikawadi Mahals are ordered to help the officers sent there."
No. 72
पे. गुजराथ रु. ने.
ज्ञाडा महाल प्रांत गुजराथ स्वारी राजश्री पन्त प्रधान सु।। खमस सबैन भया व अलफ
३५१३६॥ । विसनपुर. ४५० पवासदे येथील पावती सरदेशमुखीचा अमन
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #104

[लाट चे मराठी २३४२३ पा) विसनपुर कुल मक्ता वेरीज २३४२७ पे।। वजा उदेसिंग राजे
वासदेकर नीमे ११५१३॥ बाकी वेरीज रुपये
११७१३॥ घासदाणा वगेरे
७३४॥ जाजती चढ़ सरजामाचे हिशेबी जमा धरीले १०६७५
२३४२३ ५६४६३।।. दुमाला अमल नी।। दरसालीयाना.
११७१३।। उदेसिंग राजे सं॥ वासदे यांजकडे पा। विसनपुर
पे॥ नीमे अमल ३०७५० सुरतकर मोगल गीरासे
१२६०० अकलेश्वर ४५०० पारचोल ५००० वलसाड ८६५० हसोट
३०७५० १४००० भडोचकर मोगल गीरासे जंबूसर पैकी
५६४६३॥
No. 72 For the Sunnery of this paper reference can be made to No. 45. 46 and 81, as those three original papers, are not consisting of Dumala details, the same are given below:68483-8-0 Annual Dumala amount 11713-8-0 Half share of Bishanpur revenue belonging
to Udaysingh, the Raja of Bansda. 30760/ Belonging to the Moghal Grasiyas of Surat
12800/- Ankleshwar 4600/- Parchol 6000/- Balsad 8860/- Hasot
80760/14000/
Belonging to the Magal Ghrastyes of Bharooh.
38488-8-0
68488-8-0

Page #105

ऐतिहासिक लेख ]
गु. रु.
नं. २७
No. 73
नं. झाडा (५६)
झाडा माहाल प्रांत गुजराथ स्था. रा. पन्त प्रधान सु ।। सीत सबैन मया व अलफ सरंजाम कडे माशन
६ गोविंदराव गाईकवाड से. सखार फुटगांव ते खेरीज करुन
१ पे। विसनपुर
१ पे॥ वाघोडे
पेल्हे
१ पे। तेलाडी
पे। मरोली
१
१ पे ।। मोद्दे
८६
Arba 1178
म भगवंत
६
No. 73
This is an extract from Mahal Jhada of Prant Gujarat for the year1176 Arba. It shows that Bishanpur (half) and five other Parganas were in the Saranjam of Govindrao the son of Damaji Gaikwar.
No. 74
Note:-Govindrao Gaikwar who was deputed by Damaji Gaikwar to help Raghunathrao against Peshwa Madhorao, was made a prisoner and kept confined in Poona. After the death of Damaji he was recognised as his successor after signing an agreement on behalf of his deceased father, terms of which were extreamely vindictive and exorbitant. He was replaced only after a few months and given a Jagir.
Arba 1178
हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३
राजमंडळ
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु|| सीत सर्बेन मया व अलफ छ १६ माद्दे रजब दफाते पत्रे उदेसिंग संस्थान वासदे याचे नांवे सनदकी तुम्हाकडे संस्थान मजकूर येथील सरकारचा ऐवज येणे त्याचा फडशा आद्याप तुम्ही केला नाहीं हे ठीक नाहीं तर हल्ली नारो आनंदराव याचे फौजेचे खर्चास ऐवज देवीला असे तरी पत्र पावतांच ऐवजाचा फडशा मसार निलेकडे करुन देणे म्हणोन
सनद १

Page #106

८७
[ लाट चे मराठी
१
ये घिसी नारो आनंदराव याचे नांवे सनद कीं संस्थान मजकूर कडे सरकारचा ऐवज येणे त्याचे वसुलास गणेश हरी याचे विद्यमाने तुम्ही कारकून व स्वार पाठउन संस्थान मसारनिले पासून एवजाचा नीकाल करुन देणे.
रसानगी यादी
No. 74
The Peshwa by his oder dated 1öth Rajjab 1176 Arba, makes pressing demands on Rawal Udaysingh for payment of Government's dues and writes that the money is required urgently for meeting the expenses of detachment sent under Naro Anadrao in Gujarat for suppressing the rebel.
हुजूर
रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३
राजमंडळ
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु ।। सीत सवैन मया व अलफ छ २३ जिल्हेज दपाते पत्रे उदे िंंग राउल संस्थान वासदे याचे नांवे सनद कीं सा मजकूर येथील सरकार अमला ची कमावीस रा. त्रिंबकजी भालेराव यांस सांगितली असे तरी मसारनिले कडील कारकून यासी रुजु होउन सा मजकूरजा श्रमल सुरलीत देणे वसूल घेतला असेल तो रुजु करून देणे म्हणोन सारनिलेच्या नांवे सनद
१
रसानगी यादी
पे. रोजकीर्द गुजराथ रु.
No. 75
नं. ११३
२
No. 75
The Peshwa by his order dated 23rd Jilhej 1176 Arba informs Udaysingh that Tryambak Bhalerao is appoined Kamavisdar of Bansda and directs him to make payment of Government's dues to the new incumbent.
Arba 1177
No 76
Arba 1177
राजमंडळ
स्वारी राजश्री पन्त प्रधान विद्यमान राजश्री गणेश विश्वनाथ सु ।। सबा सबैन मया ब अफ छ १६ रविलाल दफाते प
कीर्तसिंग स वादे याचा व पर्वतसिंग याचा कजीया होता म्हनोन हरजरणास लष्करांत पाणून पचाइतमते उघयताचे कजीयाचा पडशा होउन कीर्तसिंग यांस स|| मजकूरचा

Page #107

ऐतिहासिक लेख]
८८ अधिकार सांगोन मसार निलेच तफैन कारभार तुम्हास सांगितला आहे तरी ईमाने इतबारे वर्तोन सरकारात रुन राहोन संस्थान मजकूर येथील सरकारचे अमलाचा विच होईलता सरकारात पावता करीत जाने म्हनोन भुकणदास भवानीदास दी ।। मजकर याचे नांवे पत्रा १
No. 78 The Peshwa by his order dated 16th Babilawal 1177 Arba decides the succession dispute between Kiratsingh and Parbatsingh in favour of the former and appoints Bhukhandas Bhawanidas to realise Government's dues from Bansda.
No. 77. हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रु. नं, ११३
राजमंडळ स्वारी राजश्री पत प्रघान बि।। राजश्री गणेश विश्वनाथ सु॥ सबा सबैन मया व अलफ छ १६ रविलावल दफाते पत्रे
राऊल कीर्तमिंग संस्थान वासदे याचा कारभार पेशजी तुम्ही करीत होता हल्ली मसार निलेस स|| मजकूरी स्थापना करून पाठविले आहेत तरी तुम्ही याजवळ येउन भूकणदास भवानीदास यांचे विद्यमाने कारभार करीत जाने म्हनोण भगवान दयाल दी।। म तारनिले यांचे नांवे पत्र
___No. 77 The Peshwa by his order dated 16th Rabilawal 1177 Arba appoints Bhagawanji Dayal to administer Bansda on behalf of Rawal Kiratsingh raised to the Gadi as successor of Udaysingh with help of the Sarkar.
No 78
Arba पे. रोजकिर्द गुजराथ-रु. नं. ११३ ।
राजमंडल स्वारी राजश्री पंत प्रधान बि।। राजश्री गणेश विश्वनाथ सु॥ सवा सबैन मया व अलफ छ १६ रविलावल दफाते
पत्रे ___ संस्थान वासदे येथे उदेसिंग बीन गुलाबसिंग होते ते मृत्यु पावले त्याचे पोटी संतान नाही तेव्हा तुम्ही गुलाबसिंग यांचे धाकटे बंधु संस्थानास अधिकारी म्हणोन संस्थान. मजकूरी जाऊन राहिला परंतु सरकारचे नजरेचा फडशा न केला तो तगादा तुम्हा कडे होता च इतकीय त तुमचे चुलते चुलत भावाचालेक परवतपिंग वीन केसरमिंग मीयागांवी राहातो त्याणे आपले तफेने बस्ता रठोड जमात्र सुद्धा वासद्यास प॥ संस्थान घेतले हे वर्तमान तुम्ही येऊन विदीत केले
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #108

[बाट चे मराठी त्याज वरून फौज सुद्ध वासघास जाऊन ठाण घेऊन वस्ताराठौडे यांस वाहेर काढीले मीयागाबीहून परवतसिंग यांस आणून उभयताचे वर्तमान पंचाईतास मनास आणा वयास सांगितले तेव्हां परवतसिंग म्हणोन लागलाकी तुम्ही राउलणीचे पोट चे यांस राज्यास अधिकार नाही हे श्रापण तरे करुन देंऊ व तुम्ही म्हणोन लागलाकी आपण राऊलणीचे पोटचे असे म्हणोन तुम्ही उभभतां मुचलके लिहून दिले तेव्हां सडया प्राणून खरे खोटे कराये इसकीयांत परवतसिंग याणे विचार करून सांगितलेकी कीर्तसिंग राऊलणीचे नव्हे यास च राज्याचा अधिकार आहे इतके दिवस आपण प्रादावती मुलें राऊलणीचे पोंटचे म्हणत होतो म्हणोन सांगोन सदरहू अन्वये वेदाब्याचा करार तुम्हांस लेहून दिल्हा व तुम्ही राज्यास अधिकारी जाहाला आमचे कुवर पदवीचे गाव तीन विभागाचे हमेशा खात आलोत्या प्रमाणे तुम्ही चालवावे या शिवाय आम्हास नीवरा रुपये २५०० अडीच हजार ठराव केला आहे त्या चे गांव पालाहिदा करुन द्यावे त्वा प्रमाणे अम्ही अनभउन राहू तुम्ही संवस्थान मजकूरची राज्याचे अधिकारी ठरला हा करार राजी रजामंदीने लिहून दिला असे अतः पर तुम्हासी व संस्थान मजकूरचे राज्यासी दगा दावा नाही वासद्यास आम्ही सिंबंदी ठेऊन गेलो होतो त्याचा खर्च तुम्ही आम्हांस दिल्हा तो भरून पावेला यांत अंतर जाहले तर सरकारचे गुन्हेगार व वंशाचे खोटे या प्रमाणे लिहून दिल्हे तेव्हा तुम्हा कडे सरकारची नजर फरार करुन देऊन संस्थान तुमचे स्वाधीन केले असे तरी सरकारांत रज राहोन संस्थान मजकूरी चौथाई चा अमल सरकारचा आहे त्याचा कचा आकार होईल तो सरकारांत देत जाणे नजरेचे ऐवज हप्तेबंदी आलाहिदा करून दिल्ही आहे त्या प्रमाणे वसूल देऊन कवजा घेणे म्हणोन राऊल कीर्त सिंह संस्थान मजकूर यांचे नांवे पत्र
सदरहूं अन्वये जमीदारासकी संस्थान मजकूरी मसार निलेची स्थापना करून पाठविले आहेत यासी रूजू राहोन आमल सुरलीत देणे म्हणोन.
Nos. 78
The Peshwa in his order dated 16th Rabilawal 1177 Arba writes:
“On the death of Udaysingh Gulabsingh without any issue Kiratsingh his ( Dhakata ) younger brother ascended the Gadi, but could not pay the Government dues and was therefore reprimanded for the default. Meanwhile Parbatsingh his (Chulte chulat Bhavachalek) cousin in collateral line who was living at Miyagaon took possession of the State by force. Riratsingh approached the Government for help. With the help of Government forces Parbatsingh was defeated and compelled to relinquish his all claims over the Gadi of Bansda in favour of Kiratsingh."
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #109

ऐतिहासिक लेख j
गुजराथ रु. नं. २८
श्री
नं. (१११ )
तर्जमा स्वारी प्रांत गुजराय विवमान गणेश विश्वनाथ ३ || सन सवा सवैन त ।। समानीन पेकी संस्थान संमधे जमा रुपये
५५५१२ संस्थान वासदे
२२५०० माहाला नीहाय नी ।। राऊल कीर्तसिंग यांजकडे
चौथाईचा ऐवज करार केला ते जमा
७५० : सब सबा सबैन
७५०० सब समान सबैन ७५०० सब तीसा सबैन
२२५००
३३०१२ खेरीज महाला नीहाय
79
२०१३३ नी।। राऊल कीर्तसिंग
२०००१ सन सबा सबैनांत मसानिले स
संस्थानचा अधिकार सांगोन एक साला नजर करार केलीते रुपये १३२ मसार नीलेचे पुत्र वीरसींग लस्करांत भेटीस आले ते समई नजर घोडा घयावयाचा करार केला त्या ब ।।
२०१३३
१२=७६ नी|| राउल कीर्तीसँग याजकडे संस्थान मजकूरी गारद
阿
वगैरे कुमके पाठविले त्यास रोजमरा वगैरे पाठविला तो नजरेचे ऐवजा खेरीज
1-11
३३०१२
६०
५५५१२
No. 78
This is an extract from Tarjam Account of Gujarat for the year 1177 Arba. It is consisting of an account for Rs. 66612/- details of which are given below.

Page #110

६ १
Rs. 56512/- Relating to Bansda.
55512
गुजराथ रु. नं
मया व अलफ
१
१
२७
१
१
६
22600 - Amonnt of Anal for three years 1177 to 1178) as agreed by Kiratsingh at the rate of Rs. 7600/- per year.
33012
६ नी ।। गोविंदराव गाईकवाड
१
१ पा वाघोडे
34012-
श्री
नं. (६२) झाडा
झाडा माहाल नीहाय प्रां। गुजराथ स्वारी राजश्री पंतप्रधान ॥ रून सबा सबैन
माहाल
Kherij relating to the State
20001/- Amount of succession Nazarena. 132/- Towards the costs of mare. 12878/- Expenses of detachment sent to help Kiratsingh.
|| बिसनपुर
पे। बजा सरंजामकडे
No.
[ लाट चे मराठी
80
माहाल
Arba 1177
पागल्
प। तेलाडी खे सखाराम भगवन्त यांजकडे फूटगांव आहेत ते खेरीज करून
प|| मरोली खे।। फूटगांव
प।। मोहे.
No. 80
This is an extract from Mahal Jhada for the year 1177 Arba. It records Bishanpur (only half) and other five Parganas in Saranjam of Govindrao Gaikwar.

Page #111

ऐतिहासिक लेख ]
माजी अमल गुजराथ म. न १
*
No. 81
श्री
डा माल || गुजराथ सु ।। सबैन मया व अलफ जमा बेरीज रुपये.
४६५०
सरंजामी महालची बेरीज बमय दुमाले व कांही ज्या माहाला मोगलाइ अमल आहे त्यासुद्वां मक्ताचा बेरजा.
रुपये
प। वासदे घोडपे कडे. किता माहाल
६२
Arba 1177
३५१३६ ।। प। बिसनपुर
No. 81
This is an extract of Gujarat account for the year 1177 Arba. It refers to the payment made by Bansda to the Central Government at Dhorap. It has also got an item of Rs. 36136-8-0 relating to Bishanpur.
No. 82
राजमंडळ
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु|| समा
जमा बाकी साल गुदस्त कमावीस नजर वि।। महादाजी अनंत संवस्थान वासदे नी।। राउन किर्तसिंग जमा परभरे नक्क
रुपये ५४३७ ।।
जमा परभारे
छ १३ सामान ब|| देणे सिलेदार दि ।। आबाजी गणेश यांस नालबंदी सन समान सबैनची फौजेस सन सबा व सन समान सबैन दुसालां मिळोन एक नालबंदी दिल्ली याच्या छावण्या दोन जाहल्या स || सदरहु सन सबा व सन समान सबैन दुसाला दोन नालवंधा दिल्या असेत म्हणोन हाली हरी वल्लाळ याचे कर्नाटकचे स्वारीचा एकंदर मखलासीची याद जाहली आहे त्याजवरून करार जाहला आहे त्या प्रमाण सन सघा सबैनचे नालबंदीचा जमा खर्च भाल हिदा करून बाकी सन समान सबैनची नालबंदी ब|| ठराव यांदी कराराच्या स्वारी गुजराथ वि ।। गणेश विश्वनाथ व रसानगी यादी एकंदर स्वारी कर्नाटक वि हरी बल्लाल छ १७ साबान सन सबा समानीन रुपये ६६१०३ पैकी मसारनिले यांस गणेश विश्वनाथ यानी गुजराथचे स्वारीत संवस्थान मजकूरचा अधिकार सांगून नजरचा ऐबज सरकारांत घयावा याचा करार केला तो २०००१ पैकी वजा गणेश विश्वनाथ याचे स्वारीत वसूल रूपये

Page #112

लाट चे मराठी १४६७६। गुजराथचे स्वारीत
२६३ खानदेशच स्वारीत सन सलास समानीनांत
१४५६६। बाकी रुपये ५४३० ।।। पांच हजार चारशे पावणे तीस रुपये दपतरी बाकी ओढत आहे त्याचा जमाखर्च करून देविले
५४३१ । ।। रुपये
No. 82 This extract, dated 1177 Arba, narrates that Ganesh Vishwanath the Suba of Gujarat recognised the succession of Kirat Singh to the Gadi of Bansda and fixed a Najarana of Rs, 20001 out of which 8. 14561 were realised and paid to Haripant Phadke to meet the expenses of his compaign in Gujarat.
No. 88
Arba 1177 गु. रू. नं. २७
झाडा नं. (१०१) झाडा माहाल नीहाय प्रांत गुजराथ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।।. समान सबैन मया व अलफ माहाल पे।। बना सरंजामा कडे
माहाल
नी।। गोविन्दराव गाईकवाड यांस को १ पे।। विसनपुर १ पे।। बाघोडे १ पे॥ गल्टे १ पे॥ तेलाडी ख।। सखाराम भगवत याजकडे फूटगांव आहेत ते
खेरीज करून १ पे।। मरोली खे।। फुटगांव १ पे॥ मोहे
No.89 This is an extract froun Mahal Jhada of Prant Gujarat for the year 78 Arba. It records Bishanpur (only half ) and five other Parganas as cantinued in the Saranjam of Govindrao Gaikwar.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #113

ऐतिहासिक लेख
१४
No. 84
Arba 1178 झाडा नं. (१००)
गुजराथ रु. नं. २७
श्री
झाडा माहाल प्रां।। गुजराथ स्वारी राजश्री प्रधान सु।। समान सबैन मया व अलफ जमा बेरीज पैकी वजा सरंजामास वगैरे नी।। वार
रुपये
रुपये
२३४२३ प। बिसनपुर कुल मक्ता रुपये २३४२३ पैकी उदेसिंग राजे वासदेकर नीमे अमल ११७१३।।
बाकी बेरजा ११७१३॥ घास दाणा वगैरे ७३४॥ जाजती
१०६७५
२३४२३ ४६५० पा। वासदे येथील घास दाणा मक्ता किले धोडपे वगैरे किले कडे
No. 84. This is an extract from Jhada account for the yerr 1178 Arba. It contains details of Bishanpur account belonging to Gaikwar and Banada. (For fuller details reference may be made to nos 45, 46, 61. and 78.)
No. 86 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ स. नं. ११३
राजमंडळ वारी राजश्री पंत प्रधान सु॥ समान सबैन मया व अलफ छ २२ रजब दफाते पत्रे
[उतारा] गणेश विश्वनाथ बहेरे यास सनद की संस्थान वासदे नी।। जोरावरसिंग राउल न संस्थान तुम्ही घेउन सरकारचे ठाणे वसविले आहे तया जोरावरसिंग मृत्यु पावले याजकरितां जीवन माफक एकसांला नजर घेउन पेशजी प्रमाणे संस्थानचा चौथाईचा अमल दरसाल सरकारांत घयावयाचा करून संस्थानीकाचे पुत्राची स्थापना करून चालविले पाहिजे म्हनोण म|| निलेचे वकील भगवानदयाल यानी हुजूर येउन विनंती केली त्याजवरून हे सरकारांत एकनिष्ट आहेत हे जानोन संस्थानवर नजर देऊन हे सनद तुम्हांल सादर केली असे तरी तुम्ही राजाराम खंडेराव याचे विद्यमाने जोरावरसिंग यांचे पुत्रापासून जीवन पाहून नजर एकसाला घेऊन संस्थानाचे चौथाईचा ऐवज पेशजी प्रमाणे देत जावा या प्रमाणे करारात आणुन पवका बंदोबस्त करून घेउन व मागील बाकीचा ऐवज राहिला असेल तो झाडून घेउन सवस्थान मजकूरच ठाणे त्याचे स्वाधीन करुन म्हनोण रसानगी यादी
सनद १

Page #114

[ लाट चे मराठी
No. 86 The Peshwa by his order dated 1178 Arba directs Ganesh Vishwanath Behro to recognise the succession of Vir singh the son ef Jorawar singh to the Bansda Gadi on payment of usual succession Najarana
No. 86
Arba 1182
पे।। राजकीर्दी गु. रू. नं. ११०
राजमंडळ
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। समान सबन माहे सावान तारीख १६ रोज भाद्रपद व।। द्वितीया भृगूवासर शके १६६६ हेमलंबी नाम संवत्सरे मु।। माचीकिले परंधर दफाते पत्र
[यातील उतारा ] संस्थान बासदे येथील उदेसिंग संस्थानीक मृत्यु पावले त्याचे पौटी संतान नाही सबब त्याचे स्त्रीने वीरसिंग यांस दत्त पुत्र घेतले त्या प्रमाणे सरकारातून करार करुन ऐविसी सनदा
१ गणेश विश्वनाथ यास की संस्थान वीरासिंग याचे स्वाधीन करणे म्हणोन पेशजी राजाराम खन्डेराव याज पत्र बराबर तुम्हास सादर केले आहे त्या प्रमाणे वीरसिंगाची स्थापना करणे राजाराम खन्डेराव याचे विद्यमाने भगवान दयालजीस दीवारणगिरी सांगोन नजरचा ऐवज ठराऊन सालावाद चा संस्थान मजकूर येथील चौथाईचा ऐवज द्यावयाचा त्याचा पका बंदोवस्त करुन घेणे साल मजकूर पैकी वसुल तुम्हा कडे पडला असेल तो माहाल मजकूर वजा करू. चौथाईतीत मजूरा देऊन वाकी राहील तो व नजरेचा वसूल घेणे म्हणोन.
१ वीरसिंग याचे नांवे की तुम्ही संस्थानचा बंदोबस्त करुन सरकारचा साला बादचा ऐवज देत जाऊन सुखरूप राहाणे म्हणोन
२ दोन पत्र ॥ यादी. मु।।.
श्री. No. 86 The Peshwa in his order dated 1178 Arba writes:
"U day singh the Raja of Barsda died without any issue. His wife adopted Vir singh which was recognised by the Sarkar, and orders were issued accordingly, to persons concerned.
Ganesh Vishwanath is directed to hand over the Sansthan to Vir singh as instructed by an order sent through Raja Ram Khande Rao and to appoint Bhagwanji Dayal as Dewan of Vir singh and to realise the successies Najarana.
Vir singh is directed to pay suocession Najarana and the annual Amal
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #115

ऐतिहासिक लेख No.87
Arba 1188 हु. रो. रू न० ११०
राजमंडल स्वारी रांजश्री पंत प्रधान सु। समान सबैन माहे सबान तारीख २८ रोज माद्रपद वद्य नामावास्या सौम्यवार शके १६६९ हेमलंबी नाम संवत्सरे मु।। माची किले पुरंधर,
___ दफाते पत्रे. संस्थान वासदे येथील उदेसिंग मृत्यु पावला सबब संस्थानची जप्ती गणेश विश्वनाथ यागी केली आहे त्यास भगवान दयालजी यांस उदेसिंगचे स्त्रीने वीरसिंग यास दत्त पुत्र घेतला आहे त्याची संस्थानावर स्थापना करावी म्दणोन बिनती केली त्याज वरुन याज वर नजर देऊन सरकारचे नजरेचा ऐवज दाहा हजार एक रुपाया करार करुन त्या पैकी पांच हजार एक रुपये नीशा साहुकारी येथे बाशर्त ठाणे याची घेतली आहे बाकी पांच हजार राहिले हे ब सालाबादचे चौथाईचा ऐवज येण त्यास साल मजकूरी वसुल पडला असेल त्यांत माहाल मजकर सिबंदीचे ऐवज वजा करून बाकी राहील तो सदरहू ऐवजांत मजरा देऊन बाकी ऐवजाची नीशा करून घेऊन ठाणे वीरसिंगाचे हवाली करावे असा कगर केला असे व माल मजकूरचे ऐवजाची रुजवात तुमचे विद्यमाने गणेश विश्वनाथ याजकडील कारकूनाने करुन द्यावी रुजूवात होऊन वाकी राहीला ऐवज तो सदरहू काररांत वजा देऊन बाकी राहिले ऐवजाची नीशा तुमची झाली म्हणजे ठाणे तुमचे विद्यमाने वीरसिंगाचे हवाली करावे म्हणोन गोश विश्वनाथ यांस श्रालाहिदा पत्र सादर केले आहे तरी सदरहू लिहील्या प्रामाण करून ऐवजाची नीशा घेऊन ठाण हवाली करणे वजाच्या हुंछा करुन हुजूर पाठऊन भरणा करून जावघेणे पुढे दरसाल चौथाईचा ऐवज येणे त्याचा बन्दोबस्त पक्का करून घेऊन हुजूर लेहून पाठविणे भगवान दयालजीस बलसाडचे मुकामी लुटले आहे त्यास मगरबी जमातदार यांजकडे याची चीज वस्त गेली आहे त्याचा पत्ता लाऊन देवणे म्हणोन गजा राम खन्डेराव दीमत सखाराम भगवंत यांचे नांवे
सनद येविसी
सनदा २ १ सदरहू अन्वये गणेश विश्वनाथ यासकी राजाराम स्वन्डेराव यांस आज्ञा केली आहे. यास तुम्ही कारकून संस्थान मजकुरी ठेविला असेल त्यास लिहून साल मजरकूचे वसुलाची रुजूवात करून देणे त्याची नीशा
___ऐवजाची झाली म्हणजे तुम्हास लिहातील मग ठाणे मशारनिलेचे विद्यमाने वीरसिंगाचे हवाली करुन पावली याचे कवजा घेगे राजाराम खन्डेराव याचे वि॥ रुजूवात करणे म्हणोन तुम्ही आपले कारकूनास लिहून पावणे म्हणोन
१ वीरसिंग राजे सं.। वासदे यांसकी तुमची स्थापना संस्थान मजकूरा पर भगवान दयालजी यांचे मारफतीने केली आहे तरी याज पासून दीवाणगिरीचे काम काज घेऊन करार प्रा। नजरेचा ऐवजाचा भरणा सरकारांत करणे आणी जाब घेणे म्हणोन
3---तीन सनदा साननी याची
मा. श्री.

Page #116

[लाट चे मराठी
No. 7 The Peshwa in his order dated 1174 Arba writes:
"When Uday Singh died the adminstration of the State was taken over by Ganesh Vishwanath. Thereafter the widow of Uday Singh deputed Bhagwanji Dayal to the Government to report that Vir Singh has been adopted by the Rani and requests that his adoption may be recognised and the State may be handed over to him, Bhagwanji Dayal further agreed to pay on behalf of Vir Singh a sum of Rs. 10001/- as succession Najarana out of which Ps. 5001 - were paid at once and the remaining sum of Rs. 6000/-is to be realised. If there be any realisation made from the State relating to the current year's Amal the Sibandi expenses are to be deducted from that. The balance relating to Amal after the adjustment of Sibundi expenses and the balance of Najarana both are to be realised from Vir Singh. Bhagwanji Dayal while coming to Poona was looted by the Magarabi Janatdar at Balsar. The culprit should be apprehended and the looted property restored to Bhagwanji Daya)."
No. 88 रु. नं. ५५२.घडणी,
यादी संवस्थान वासदे येथील उद सिंग राउल मृत्यु पावला त्याच स्त्रीने वीरसीग राउल यासी दत्त पुत्र घेउन संवस्थानास अधिकारी केला त्या प्रमाणे सरकारातून स्थापना करुन नजराण्या चा ठराव भगवान दयाल याचे मातीने करार केला असे सु।। समान सबैन मया व अलफ रुपये
उदेमिंग राउल मृत्यु पावला सवव त्याचे स्त्रीने तुम्हास दत्त विधान करुन संवस्थाना वर स्थापना करावयासी घेतले त्या प्रमाणे सर करातून करार वेले सबब सरकारचे नजरेचा ऐवज दाहा हजार एक रूपाया भगवान दयाल याचे विद्यमाने करार केला असे त्याचा सरफरांत करावा येणे प्रमाणे करार केला.
पुण्यांत साहुकारी नीशा बशर्त आमल राजाराम खंडेराव यानी माहाली वसुलाची रुजूराउल याची स्थापना संस्थानी जाहल्या नंतर वात साल मजकूरची करुन जप्ती मुळे सरकारा ऐवजाचा भरणा साहुकागनी सरक.रांत त वसूल अाला असेल त्यापैकी माहाल मजकूर करावा ५००१ रुपये पांच हजार एक रुपया चा खर्च साल मजकूरचे व सालबाद सरकारचे ची साबकारी नीशा टाणे हवाली जाहल्याव चौथाइचा ऐवज ऐण तो वजा करून राहिला री सावकाराने भरणा करावा येणे प्रमाणे ऐवज माहाल पे।। तो नजराण्याचे ऐवजांत मजरा करार करावे करार
देउन बाकी ऐवजाची निशा शाहूकारी घेऊन नजगण्याचा ठराव भगवान धयान याचे इजुर भरणा करावा ५००० रुपये
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #117

है
ऐतिहासिक लेख] मार्फतीने केला आहे त्यास मसारनीलेचे हातून दिवानगिरीचे काम काज घेउन करारा प्रमाणे ऐवजाचा भरणा सरकारांत करणे म्हणोन वीरसिंग राउल संवस्थान वासदे यासी पत्रे १ सदरहू प्रमाणे पत्र देवावे घ्यावे
सदरहू प्रमाणे करार केला अस तरी रूजवाती मुले सिबंदी वजा होउन ऐवल ठरेल त्याप्रमाणे पांच हजाराचा भरणा करुन जाब घेणे म्हणोन राजाराम खंडेराव यास पत्र देववावे व घ्यावे छ २५ सावान समान सबैन भाद्रपद मास
No. 88
This paper is a Memorandum dated 25th Saban 1178 Arba. It relates the events pertaning to the succession of Virshingh adopted by Udaysingh's widow. It also mentions the amount of Najarana settled by Bhagwanji Dayal. Besides it contains terms of agreement concluded by Vir singh at the time of his succession,
Arba 1180
No. 80 पे. रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३
राजमंडल स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। समानीज मया व अलफ छ १६ रोवल
संस्थान वासदे साल मजकूरी सरकारांत जप करून जप्तीची कमावीस तुम्हांस सांगितली असे तरी इम्राने इतवारे बर्तोन अमल चौकशीने करून सरकारांत ऐवज पावतां करून कबजा घेत जाण म्हणोन भगवंत विश्वनाथ याचे नांवे
सनद १ ये विसी पत्रकी म। निलेसी रुजू होऊन अमल सुरलीत देत जाणे म्हणोन देशसुख व देशपांडे यांचे नावे
श्री.
मु.
No.88
The Peshwa in his order dated 18th Rabilawal 1180 Arba writes:
"Be it known to you Bhagwant Vishwanath that the State of Bansda is attached by the Government and you ore appointed attachment officer. You should discharge your duty faithfully."
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #118

[ लाट चे मराठी
No.03
Arba 1180
पे. रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३
राजमंडल स्वारी राजश्री पत प्रधान बि।। गणेश विश्वनाथ सु।। समानीन छ १२ रबिलावल दाते परें
संस्थान वासदे सरकारांत जप्त करून जप्तीची कमावीस तुम्हास सांगितली होती त्यास संस्थान मजकूर येथील बाकीचे ऐवजाचे हवाला राजश्री सुखानंद आत्माराम दी।। गुमानसिंग राजे संस्थान मांडी याणी घेतला असे सबव संस्थान मजकर येथील सरकारचा अमल चौथाइ खेरोज करुन हे जप्ती मोकलीक करुन हे सनद तुम्हास सार केली असे तरी संस्थान म।। येथील अमल वीरसिंग करीतील तुम्ही (फाटले) ईचा अमल करुन राहाणे म्हणोन भगवंत सिद्धनाथ याचे नांवे
No. 90. The Peshwa by his order dated 12th Rabilawal 1180 Arba writes:
"The State of Virsingh had been attached by the Government and made over to Bhagwant Vishwanath for adminstration. Sukhanand Atma Ram, the Dewan of Guman Singh the Raja of Mandvi, approached the Government on behalf of Vir Singh and prayed for the release of his state. The security of Guman Singh for the Paynient of arrears from Virsingh is accepted. He is directed to pay the settled instalment and to keep the adminstration of Bansda under his control.
No. 91
Arba1181 पे. रोजकीर्द गुजराथ रु. न. ११३
राजमंडल स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। समानीन विद्यमान गणेश विश्वनाथ छ १० जमादीलाबल पफाते
पत्रे. वीरसींग राजे संस्थान वासदे यांचे नांवे सनदकी तुम्हांकडे नजरेचा ( फाठले) स्थान मजकूर पे।। चौथाईचा ऐवज मिलोन बाकी येणे त्याचा निकाल तुमच्याने न होय सबब संस्थान सरकारांत जत्प केले तेव्हां गुमानसिंग राजे संस्थान मांडवी हे दरम्यान येऊन सरकारचे बाकीचे ऐक. जाचा नीकाल करुन देतो संस्थानीक बादमामळी करीतील तरी सरकारचा ऐवज फीटे ते वर्तणुकेस जामीन देतो म्हणोन विनती केली त्याज वरुन मांडवीकर संस्थानीक प्रामाणीक ( फाटले) एकनिष्ट पणे सेवा करितात हे जाणोन संस्थाना कडे बाकी येणे त्याची जात खते मसार नि.ची
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #119

तिहासिक लेख ] घेऊन या ग ऐवज संस्थाना कडून फिटे तो पर्यंत संस्थान मांडवीकराचे जीमेस केले आणि सस्थान मजकूरजा कारभार सुनंद आत्माराम दीमत मजकर याणी करावयाचा करार करून दिल्हा असे तरी संस्थान मजकूरचा तहचा कराराची कलमे संस्थान मजकूर पेशजी उदेसिंग होते
संस्थान मजबूरी सरकारचा चौथाइचा (फाटले) मृत्यु पावले तेव्हा त्याचे चुलत
अमल आहे त्यास पेस्तर सा ( फाटले) बंधु कीर्तसिंग तुमचे तीर्थरुप याची स्था
इहीदे समानीन(फाटले) त।।रुपये ७५०० पना सन सबात करुन सरकारची नजर
लाले सात हजार ध्यावे पुढे ईसने समाबीस हजार करार केली त्यास ते सं
नीना पासून कचे आकाराची चौथाई सरस्थानीन पोहोचता मार्गी मृत्यु पा
कारचे कमावीसदाराच रुजवातीने आकारे वले त्याजवर तुमची स्थापना सन तीसा
होईल तो देत जावा येणे | करार सबैनांत करुन संस्थानवा अधिकार सां
कलम १ गितला तेव्हां सदरहु नजरेच्या ऐवज
__ परवतसिंग तुमचे चुलते यांस संस्थान फाटले) व ई। (फाबले) त।। सन मज
मजकूरी (फाटले) नेमणूक (फाटले) व कूर च्यार साल संस्थानाकडे चौथाई
(फाटले) त्यापैकी पेस्तर सात सन इहीदे पे।। बाकी येणे त्याचा हवाला गुमान
समानीना पासून तीन गांवचा ळवणे नत्क सिंग राजे संस्थान मांडवी याणी
ऐवज नेमणूक प्रामाणे द्यावयाचा तो सरघेतला त्याची ( फाटले ) हेत त्या
कारचा ऐवज फिट तो देऊ नये पुढे मुदती प्रमाणे एवजाचा भरणा करावा
ईसने समानीना पासून साल म।। सालचे येणे प्रे करार कलम १
(फाटले) ने प्रमाणे करार कलम १ संस्थान मजकूर पेशजी दयाराम कार
(फाटले) ने प्रमाणे करार कलम १ कून व ऊखजी गीराशा हे दो घे तुम्हाजवल राहून बखेडे करितात सबब या
स॥ मजकर पे।। सरकारचे मुशदी यांस हरदु जणास ठेऊ नये जामीन घेऊन इनाम गांव दिल्हे आहेत ते इहीदे समानीन सोडून द्यावे ठेविल्यास कार्यास येणार पासून चालबीत जावे या खेरीज इतरास नाही येणे प्रे। करार कलम १
ते चालऊ नयेत येणे प्रे।। करार कलम संस्थाना मजकूरी सरकारचा चौथाईचा
मार्ग सुदामत चालवीत जाणे कोणे विसी अमल त्यास सरकारतून कमावीसदार
चा अडथ करु नये (फाटले.) करार ठेविला जाईल त्याचे विद्यमाने कार
(फाटले) १ भार करीत जावा येणे प्रमाणे करार कलम १
परवतसिंग यांस सरकारांत बंदोबस्त ___ संस्थानाकडे पेस्तर साल सन इहीदे करुन ठेविले याची नेमणूक संस्थानी आहे. समानीनचा चौथाइचा ऐवज येणे मक्ता त्या प्रमाणे देत जावी म्हणजे त्याज कडून रुपये साडेसात हजार रुपये येणे त्याचा संस्थानास उपसर्ग लागणार नाही येणे
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #120

[लाट च मराठी
प्रमाणे करार
कलम १
मरणा अखेर साल पर्यंत करीत जावा सरकारचा का दार अमलावर येइल त्याम खर्चास एवज लागेल तो द्यावासदरहू ऐवजात मजूरा दिला जाइल येणे प्रमाणे करार कलम
सरकारांत एकनिष्टपणे वावे कोणे विसी फीतूर फंद करु नयेत येणे प्रमाणे फोटले १
संस्थान मजकरी धर्मादाव व वर्षासने असतील ते चालवीत जावी येणे प्रमाण
कलमे १
करार
एकूण अकरा कलमे करार करुन दिल्ही असेत तरी सदरहू लिहील्या प्रमाणे वर्तणुक करणे म्हणोन मसारनिले याचे नावे
पत्र
श्री. मु.
Co. 91 The Peshwa by his order dated 10th Jamadilawal informs Vir Singh of the new arrangement referred to in the above letter and demands faithful observance of the terms of agreement concluded. Besids directs Virsingh to make regular payment and to drive away his evil advisers.
No. 82
Arba 1180 रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३
राजमंडळ स्वारी राजश्री पन्त प्रधान सु।। समानीन विद्यमान गणेश विश्वनाथ व १० जमादीन दफाते पत्र
गुमानसिंगराजे ( फाटले ) संस्थान मांडवी याचे नांवे पत्र की वीरसिंग राजें संस्थान वासदे यांज कडे सरकारची नजर व चौथाईचा ऐवज मीलोन बाकी येणे त्याचा नीकाल म।। निलेचे राजे न होय स।। संस्थान सरकारांत जत्प केले म्हणोन तुम्ही दरम्याने येऊन सरकारचे बाकीचा निकाल करुन देवावा वासदेकर संस्थानीक बाद मामली करीतील तरी सदर सरकारचा ऐवज फीटे तो पर्यंत वर्तणुकेस जामीन होते म्हणून विनती केली त्या करुन तुम्ही प्रमाणीक सरकारांत एकनिष्ट पणे सेवा करितां हे जाणोन संस्थाना कडे बाकी येणे त्याची जात खते तुमची घेतली त्यांस तुमचा ऐवज संस्थाना कडून पिटे तो पर्यंत संस्थान तुमचे जीमेस केले असे आणि

Page #121

ऐतिहासिक लेख] तेथील (फाटले) बाकी (फाटले) सुखानंद आत्माराम याणी करावा साला करार करुन दिल्हा असे तरी वीरसिंग यास आलाहिदा कराराची यादी करुन दिली आहे त्या प्रमाणे वर्तबीत जाणे खतात मुदती लिहील्या आहेत त्या प्रमाणे ऐवजाचा भरणा सरकारात करणे म्हणोन म।। निले यांचे नांवे
No. 92 The Peshwa in his order dated 10th Jamadilawal 1180 Arba writes:--
"Be it Known to you Bhagwant Vishwanath that the State of Bansda which had been attached for default and made over to you for adminstration is now released. You should handover the Charge of the State to Vir Singh.
No. 98
Arba 1181 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३
राजमंडल स्वारी राजश्री पंत प्रधान विद्यमान गणेश विश्वनाथ सु।। इहीदे समानीन मया व अलफ छ १५ रजब दफाते पत्र
उतारा परवतसिंग वीन केसरसिंग वासदेकर यांजकडे म|| वासदे पे।। नेमणुकचे गांव आहेत ते साल मा पासून चालते करावे म्हणोन करार करून दिल्हा आहे त्यांस हल्ली हे पत्र सादर केले असे तरी साल गु।। मशार निलेचे गांवचा करार कर आहे त्याप्रमाणे साल मजकूरापासून यांजकडे चालते करणे दिमत न करणे म्हणोन सुखानंद आत्माराम यांचे नांवे सनद १
प। रुबरु श्री. मु.
No. 93. The Peshwa by his order dated 16th Rajjab 1181 Arba directs Sukhanand Atma Ram. who was administering the State on behalf of Guman Singh, that Parbatsingh son of Kesari singh be allowed the enjoyment of villages assigned to him some time ago.
No. 84
Arba 1181 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान वि।। गणेश विश्वनाथ सु।। इहीदे समानीन छ २ जमादीलाखर
दफाते पत्रे
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #122

१०३
[ लाट चे मराठी राज श्री बीरसिंह संस्थान बांसदा गोसावी:
अखंडीत लक्ष्मी अलंकृत गजमान स्नो गणेश विश्वनाथ प्राशीवाद विमति उपरी येथील कुशल जारणून स्वीकीय कुशल लिहीत जावे विशेष तुम्ही कडून पत्र आले ते पावले लिहीला प्रमाणे मजकूर कलला व ान गव पानी जबानी सांगीतला त्या वरुन सविस्तर कजल ऐसास सरकारातून संस्थान चे ठाणे वसावयास राज श्री बाबाजी जाधव पाठवीले आहेत त्यास तुम्ही साल गुदस्ता ऐवज सरकारात धावयाचा करार केला आहे त्या प्रमाणे ऐवज चा निकाल करुन देत असता तरी ठाणे न वसावील्यास बन्दोवस्त होउन ठाणे तुमचा हवाले होत असास बन्दोवस्त करुन रहावे आणी सरकारात एवज घावयाचा करार आहे त्या पैकी तुर्त निमे एवज द्यावा या प्रामणे करावे तारीख जमादिलासर सन इसने समानीन मया व अलफ बहुत काय लिहीले लोभ कीजे हे विनति
Nos. 94 Ganeshviswanath, in his letter dated 2nd Jamdilakhar 1181 Arta addressed to Rawal Birsingh of Bansda, writes "Received your letter and learnt all about the matter. Besides the message sent through Anandraohas also reached me. Both combined together relate to the deputation of Babaji Rao day for establishing Government's Thana at Bansda. If you can pay half the agreed Aivaj of last year the comtemplated Thana will not be established at all and on the other hand the Sansthan will remain in your charge”.
No. 96
Arbe 1181 पेशवे गुजराथ रू. नं. ११३
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। हीदे समानीन मया व अलफ खर्च माहाल मासारनिले प्रांत गुजराथ नी।। दुर्गाजी भापकर.
दफाते पत्र छ १७ माहे जिलेज माहाल प्रांत गुजराथ येथील बंदोबस्तास मसारनिले यास फौजसुधा रवाना केले असे तरी तुम्ही मसारनिलेसी रुजु होउन सुरळीत देणे म्हणोन जमीदार माहाल नीहाय व मोकदमाचे नांवे पत्र.
३३ जमीनदाराचे नांवे
१ वासद १ विसनपुर.
पत्र
३३ ३ मोकदम देहाय यास पत्र
३६
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #123

ऐतिहासिक लेख
छ १७ जिलेज मसारनिले यांस फौजसुध्धां गुजराथ येथील बंदोबस्तास रवाना केले असे तरी माहाला नीहायचे जकतीचा अमल पूर्वी पासून सरकारचा आहे तो तुम्ही मसारनिलेकडे देणे म्हणोन जमीदार महांला नीहाय तापी दक्षिण तीर प्रां।। यास
No. 96 The Peshwa by his order dated 17th Jilhej informs the Kamavisdars of Gujrat that Durgaji Bhapkar has been deputed to keep order in Gujarat. Therefore, they ( the Kmavisdars) should render him their accouuts. Amongst the Kamavisdar directed are those of Bansda and Bishanpur.
No. 96
Arba 1189
हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रू. नं. ११३
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सुरु सन आर्बा समानीन मया म अलफ छ ३० रजब
गोविंदराव गाइकवाड सेना खासखेल समशेर बहादर याचे नांवे सनदकी तुमचे बंधु सयाजीराव गाइकवाड व फतेसिंग गाइकवाड उभयताचे सख्यत्व जाहले म्हणून सरंजामाची बाटनी उभयताचे जाहले फत्तेसिंग गाइकवाड सरकारचे शेवेशी विनंती केले गोविंदराव गायकवाड याचे पेशजी कैलासवासी राव साहेब दीड लक्ष रुपयाची नेमणूक करार करुन दिल्ले आहे त्याप्रमाणे ऐवज करार करुन घ्यावा सरकार आज्ञा केली तीन लक्ष रुपयाचा सरंजाम माहाल सरकारचे नेमणूक यावे येणे प्रमाणे तुपचे सरंजाम माहाल आहे ते वी तपसीस
१ परगणा विसनपुर
वाघोडे गल्हे तेलाडी मरोली
मोहे
साहा माहाल तुमचे नेमणूक आहेत त्याचेमध्ये परगणा तेलाडीचे सखाराम भगवत याजकडे फूट गांव आहेत ते खेरीज करून कलम १
परगणा बिसनपुर निमे अमल रावल उदेसिंग राजे वासदेकराचे पेशजी करारा प्रमाणे आहेत ते सरकारचा ऐवज बाकी हवालीस घेतले त्यापैकी निमे अमल ११७२३।। .अफरा हजार सातशे तेवीस आठ आणा सरकारची बाकी ऐषजा फडाशाचे हवाली रुपये सबरडू अन्वये सरकारात भरणा करणे कलम
रसामगी यादी
श्री. मु.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #124

१०९
No. 96
The Peshwa by his orier deted 30th Rajjab 1184 Arba grants Sauad to Govind Rao Gaikwar for his Tagir consisting of Bishanpur and five other Parganas and directs him as below:
Certain Villages of Teladi assigned to Sakharam Bhagwant formerly are excluded from your Jagir.
Half of Bishanpur belongs to Udaysingh in accordance with an agreement concluded before. That half (belonging to Udaysingh) had been charged by the Government for liquidation of his debt. His half share of bishanpur amounting to is. 11723-8-0 is to be paid to the Government till the liquidation of his debt."
प्र| गुजराथ सरसुमा रु. नं. २४
[ लाट मराठी
No. 97
श्री
तालेबंद (नं.) (४० )
तालेबंद सरसुभा प्रांत गुजराथ महा दक्षिण तर नी ।। चिंतामण हरी सु। आर्वा समानीन मया व अलफ इ। १ सावान त ।। छ १४ रजब अखेरा साल जमा रुपये
७५०० एन चौथाई बा ७४ शीवाय जमा भेटी.
७५७४
७५७४ संस्थान वामदे नी ।। वीरसिंग राऊल येथील चौथाईचा अमल सरकारचा आहे त्याज || मक्ता दाखल ऐवज देते तो जमा रुपये
६१८० | = संस्थान बासदेव । भग्णा
8:00
Arba 1184
रुपये
४००० जमा पोता हम्ने आखाराम वाणी साल मजकूर ब ।। ( समजात नाही डाग आहे ) जाहला त्याचा जमा खर्च नव्हता तो पेस्तर नजान छ २४ रबिल वल केला असे भरणांमीत्या रुपये
२०.०० २० मफत
२०००६ २४ मर

Page #125

ऐतिहासिक लेख] २१८०/- देण कृष्णसिंग पागा यास वरात सन खमस समानीन ३५०० रुपये पैकी
बारडोली पैकी भरणा जाहला तो आलाहिदा खर्च
पडला रुपये १३१६॥: बाकी संस्थान मजकूरवे ६१८०|- ऐवजी दिले ते ब।।
रुपये १३६३।।- संस्थान वासदे येथील माहाल मजकूरचे खर्चाची नेमणूक नाहीं त्यास
वैवट मुलें खर्च जाहला तो वैवटीस मसार निलेनी लि।। त्या प्रेम। ११०२ - रुपये
३०० भिका मेरजी कारकून ८०२।- सिवंदी प्यादे ।।
११०२।१४१।- खेरीज मुशाहिरा
२॥ भोजन खर्च ६।- रोषनाई ४६। साइड खर्च
३२॥ वीरसिंग राजे यांस बस्त्रे
२२॥ खाशास १० राणीस
३२।।
८। दसरा खर्च
८॥ जगू मेहतग
४६।
-
-
-
१४१४
१५० दरवार खच.
१३९३।।
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #126

[ लाट चे मराठी
No. 97 This is an extract from Talebund account of Gujarat for the year 1184 Arba. It states that the tribute from Bansda State has been increased from Rs. 7500/- to 7574/-. The amount received from the State in current year is shown as Rs. 6180-7-0. The charges on account of the detachment quartered at Bansda are shown as Rs. 1300-9-0.
No. 98
Arba 1182
गुजराथ रू. नं. २८
श्री
झाडा नं. (११२) झाडा म।। हाय प्र।। गुजराथ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। आर्बा समानीन मया व अलफ
माहाल ब।। झा सन समानीन सन इहीदे त।। सन सलास समामीन तीन साला अमल सरकारांत नव्हता इंग्रजाकडे अमल होता सन समानीन पर्यंत काही माहालचा अमल होता ते पर्यतझाडा लिहीला आहे ते माहाल ५७ पैकी अजी वजा माहाल
६ गोविंदराव गाईकवाड यांज कडे
१ पविसनपुर १ पा। गल्हे १ पा वाघोडे १ प॥ तेलाडी १ प॥ मरोली १ पा॥ मोहे
No. 88 This is an extract from Jhada account of Gujarat for the year 1184 Arba. It says that no revenue was realised by the Government for three years from 1181 to 1183 Arba. The English collected the revenue therefore no regular accounts were kept for these three years. Out of the 57 Parganas forming the province of Gu Parganas including Bishanpur are shown as included in the Saranjam of Govind Rae Gaikwar.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #127

तिहामिक लेख]
No. 89
Arba 1184
माजी अमल गुजराथ रु. नं. १
अलफ.
मीलक झाडा सुभा प्रांत गुजगथ नी।। चितामा हर्ग २।। श्रापी मानीन मया व
रुपये ब।। ताळेबंद सरकार मखला पीची जमा
- रुपये
२१८० = कृष्णसिग पांगे वगत संवस्थान वासदे रुपये ३५०० पे।।
पारडोलाचे वजी भरणााला तो आलाहिहा खर्च १३१६।। बाकी
मौजे झरी संस्थान वासदे नी।। आवा हशमनीस जप्तीत वसुल आला तो जमा
रुपये १०३ मौजे लाखवाडी संस्थान नासदे नी।। गणेश विश्वनाथ बहेरे
वसूल रुपये पे।। मुगटे दोन बापूजी धोंडदेव याजकडे
पाठविले किंमत ३५ रुयये बाकी देणे ते रुपय १५० संस्थान वासदे दरबार खर्चा बद्दल ताळेबंदी खर्च लिहीला ते
No. 99 This is an extract from Talebund account for the year 1184 Arba. It contains an item of Rs. 150/- paid by Bansda as “Darbar kherch."
- - -- No 100
Arba 1184 पेशवे गुजगथ रु. नं. ११०
राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। अर्वा समानीन मया व अलफ जमा ३.॥ त।। सरसुभा प्रां।। गुजराथ जमा एक बेर्जी साल मजकुर
___ माहाला नीहाय सं।। वामदे नी।। वीरसिंग राऊल येथील चौथाईचा आमल सरकारचा आहे त्याज ब।। मक्ता दाखल ऐवज देतात तो हिसेपी जमा धरीला त्याप्रमाण रुपये ७५७४
तपसील ७५०० ऐन चौथाई.
७४ शिवाय भेटी.
७५७४
Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat

Page #128

[ लाट चे मराठी
No. 100 This paper shows that the amount t'eilis from Bansda for the year 1184 Arba was Rs. 737--. The amount of man tribute is showm as Rs. 7000-andhe reltining suni of Rs. 74 on account of presents.
Arba 1185
No. 101 माजी अमल गुजराथ रू. नं. १
श्री.
मीलफ झाडा सुभा प्रां।। गुजराथ नी! चितामण हरी सु।। खमम समानीन मया व अलफ
बा। वहिवाट सीवाय जमा
७५०० संस्थान वासदे
___ पैकी वजा खर्च बा। वैवाट रुपये
५००० संस्थान वासदे पे।
सुभे मजकूर
६४१। - संस्थान वासदे येथील माहाल खच मुनाफत खर्च वैवट मुले खर्चास ऐवज लोकाकडे येणे निघाला ते रुपये ६३६५ संस्थान वासदे ५००० गु।। नारायण भागवत १३६५
पैकी बजा वैवट मुले एबज घेतला ते वगैरे जमा जाले ते ५००० संस्थान वासदे पे। भरणा सरकार पोतयास नांवे सुभा
माहाला नीहाय बाकी यण ते
रुपये
१६४ संस्थान वासदे
No. 101 This is an extract from Silap Jhada for the year 1186 Arba. It shows that central treasury received Rs. 7500/- from Bansda by way of tribute.

Page #129

ऐतिहासिक लेख ]
प्रांत गुजराथ सर सुमा रु.
न. २५
本
श्री
तालेबंद नं. (४८)
तालेबंद सर सुभा प्र|| गुजराथ नी ।। चिंतामण हरी सु|| सत्रा ममानीन मया व अलफ ज्ञ। अवल त अखेर साल बमा बेरीज
रुपये
No. 102
जमा साल मजकूरचा अजमास करार जाला नाही सबब अजमास साल गु।। रुपये
११०
Arba 1187
७५०० सं । वासदे येथील वेरीज म || निले याणी सांगितली त्या प्रे।। रुपये
गुजराथ रु. नं. २८
यासी आकार || हिसेत्र म।। निले रुपये
७५०० संस्थान वासदे नी वीरसिंग राऊल येथील चौथाईचा अमल सरकारचा आहे त्याज ।। मत्का दाखल ऐवज देतात तो जमा । गु ।। रुपये
No. 102
This is an extract from Talebund account for the year 1187 Arba. It shows that the tribute paid by Bansda in the year was Rs. 7600-.
No. 103
Arba 1187
श्री
यादी नं. (१३१)
यादी माहाल प्र|| गुजराथ सु ।। सबा समानीन मया व अलफ माहाल बी तपसील बेरीज रुपये ८१३७०८ सुरत आठावीसी पैकी माहाल सन सीत मत्त्वा
७५०० संस्थान वासदे सर सुभा प || मजकूरचे अजमावास बेरीज घरीली आहे त्या प्रे ||
No. 103
This is an extract from Yadi Mahal of Gujarat for the year 1187 Arba. It shows the receipts from Surat Athavisi was fixed at Rs. 813708/- in the previous year. In this the tribute of Bansda is shown as Rs. 7500/

Page #130

१.१
श्री
[ लाट चे मराठी No. 104
Arba 1188 प्रा। गुजराथ सर सुभा रू. नं० २५
तालेबंद न० (५१) तालेबंद सर सुभा प्रांत गुजरात नी॥ चिंतामण हरी सु।। समान समानीन मया व अलफ अवल साल त।। अखेर साल जभा बेरीज रूपये
जमा साल मजकूर ब। अजमास साल मजकरचा रूपये ७५०० संस्थान वामदे येथील बेरीज मसारनिले याणी सांगितली
त्या प्रमाणे रूपये ७५०० संस्थान वासदे नी।। वीरसिंग राऊल यथील चौथाईचा अमल
सरकारांत आहे त्याज ब।। मावया दाखल ऐवज देतात तो जमा ब।। गु॥ रूपये
No. 104. This extract from Talebund account of Gujarat for the year 1188 Arba relating to Chintaman Hari, shows the tribute of Bansda for the year was Rs. 7500,
No. 106
Arba 1188 माजी अमल गुजराथ रू० नं. १
___ श्री सीलक झाडा सुभा प्रांत गुजराथ निसबत राजश्री चिंतामण हरी इ।। समान समानीन मया व अलफ जमा
वहिवाट सरकार रुपये ७५०० संस्थान वासदे चौथाई
शुमे मजकूर रुपये ७२९॥० संस्थान वासदे येथील माहाल खर्च रुपये
माहाला नीहाय प्रांत मजकूर रुपये १३७६६- संस्थान वासदे रुपये ७२६॥ नामे वहिवाट संस्थान मजकूर येथील माहाल मजकूर ११२५० नामे विसाजी हरी रु.
११३७६.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #131

ऐतिहासिक लेख]
पैकी पावती रुपये ३१०१।०।। स. सवा वाकी येणे ७५०० जमा वहिवाट साल मसार
१०६०१।०॥ बाकी येणे रुपये
No. 105 This extract from Silak Jhada of Gujarat for the year 1188 Arba shows that Hansda paid Rs. 7500,- as annual tribute. It also gives the details of establishment charges etc.
-
-
-
Arbe1189
No. 106 गुजराथ सर सुभा रु, नं. २५ मधील उतारा
(५२) तालेबद ताळेबंद सरसुभा प्रांत गुदगथ नी।। चिंताम हरी मु॥ तीमा ममानीन मया व अलप, इ।। अवल साल त।। अखेर साल जमा वेरीज
रुपये
श्री
जमा साल मजकूर ब।। अजमास साल गु।। सन समान समानीन रुपये ३०३५० घास दाणा माहाला नीहाय प्रांत मजकूर पैकी नेमणूक रूपये ७५०० संस्थान वासदे येथील बेरीज मार निले यांनी सांगितली त्याप्रमाणे रुपये २५०० देसाईगिरी व।। पे।। सत्रागांव पैकी
रुपये ५०० कमावीस भेटी वगैरे अजमास
रुपये
४०८५०
सीवाय जमा कमावीस
रुपये संस्थान वासदे नी।। वीरसींग ऊल यथील चौथाईचा अमल सरकारांत आहे त्याज ब।। मक्ता दाखल ऐवज देतात तो जमा साल गुदस्त
रुपये ७७६)- । संस्थान वासदे येथील माहाल मजकूराचे खर्चास नेमणूक
रुपय ८०० पैकी वहिवाट मुळे खर्च
रूपये ३०० कारकुन अ।। एकुण
रुपय ४०८ । सिबंदी प्यादे ।
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #132

११३
[ लाट चे मराठी
--रुपये ६७ ।।। -। खेरीज मु॥ खर्च ४४।।। -। भोजन खर्च
धर्मदाय खर्च १३॥ देहनगी खर्च
तश्रीफ खर्च ----- ---६७ ॥
७७६-। साल गुदस्त सन समान पैकी बाकी
७५०० संस्थान वासदे.
No. 106 The tribute from Bansda for the year 1189 Arba is shown at Rs. 7500,-. The disbursement charges on account of Bansda's establishment are shown at Rs,800/
No 107
Arba 1190
माजी अमल गुजराथ रु. नं १
श्री
सुड बा। ताळेबंद सरसुभा प्रांत गुजराथ सु।। तीसेन मया व अलफ जमा एकंदर रुपये साल गु॥ सन तीसा समानीन. १०... संस्थान वासदे.
किता ऐवज जमा ७५०० संस्थान वासदे यतील चौघाइचा अमल .
सरकारचा त्या ब।। मक्का.
No. 107 This is an extract from Talebund account of Prant Gujarat in which the sum of Rs. 7500/- figures as having been paid by Bansda as tribute for the year 1190 Arba.
No. 108
Arba 1190 पेशवे गुजराथ रु. नं. १०६
शके १७११ राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। तीसेन मया व अलफ जमा साल मजकूर पे॥ सरभुवन प्रांत गुजराथ. बाकी तागाईत अखेर हिसब गैर सनदी हिसेवा वर मखलासी झाली नाही सबब सीलकेस रुपये

Page #133

ऐतिहासिक लेखj
११४ ३०० तान्याहारसिंग राजे वासदेकर व जसकुवरबाई या दोघाची कट
कट होऊन जसकुवरचे श्लोताने जाजती वसूल घेतला तो हिसेवी जसकुवर बाईचे त।। लिहीला त्यास सदरहूंचा वसूल झाला आहे. म्हणोन हिशेबास शेरा लिहीला आहे संस्थान
खेरीज हिसेब न्याहारसिंगचे सील केस काढिले रुपये
No. 108 This paper states that Rs. 300/- were wrongly realised from Nahar singh of Bansda in addition to the annual tribute. The amount is therefore written off.
109
श्री
प्रा. गुजराथ सर सुभा रु. नं. २६
तालेबंद न. (५३) तालेबंद सुभा प्रांत गुजराथ मही दक्षिण तीर नी।। चिंतामण हरी सु॥ तिसेन मया अलफ इ।। छ १० रमजान अवल साल त।। छ २० रमजान अखेर साल मु। माहे १२७१५ जमा
रुपये बाकी साल गु||
जमा साल मजकूर २८५१६।०॥ साल गु।। सन तीसा समानीनची बाकी.
१००० सं| बासदे १३८६।------- २६१२६।
२८५१६०॥
किता जमा
रुपये ७५०० संस्थान वासदे नी) येथील चौथाईचा अमल सरकारचा आहे त्याज बा। मक्ता दाखल ऐवज देतात ते जमा रुपये
No. 109 This extract from Talebund for the year 1190 Arba states that Bansda was in arrear of Rs. 1000/- for the last year. For this year tribute is fixed at Rs. 7500/
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #134

११५
प्रांत सरसुभा गुजराथ रु. नं.
७५००
श्री
ताळेबंद
नं. (५४ )
ताळेबंद सुभा प्रांत गुजराथ मही दक्षिण तीर नी । हरी चिंतामणी सु॥
इहीदे तीसेन
मया व अलफ छ २१ रमजान अवल साल त ।। सवाल अखेर साल मुदत माहा १२७२१ जमा बाकी साल गुदस्त. जमा साल मजकूर
७५०० संस्थान वासदे नी ।। नाहारसिंग राजे यथील चौथाइचा अमल सरकारचा आहे त्याजब || साल दस्ता प्रमाणे साल मजकूरी रुपये
६७०० ऐन साडेसात हजार पे||
८००
घडणी रु. नं. ५२२
२६
This extract again states the Tribute paid by Bansda for the year 1191 Arba amounting to Rs. 7500
१ कारकीर्द आपाजी हरी
६४०५०
माहाल मजकूर खर्चास अजमासास नेमणूक आहे परन्तु साल मजकूरी सरसुभाहून सिबंदी कारकूण पाठविला सानीराला खर्च झाला असे संस्थान मजकूरचा माहाल मजकूर खर्च सुभाचे एकंदर खर्चात स।। रुपये
No. 110
४५०० तीसा खमसेन ११६८ ७३५० सन सीतेन ११६६ ७३५० सन इहिदे ११७० ७३५० सन इसने ११७१ ७५०० सन आब ११७३ ७५०० सन खमस ११७४
७५००
सीत
७५००
७५००
संवस्थान वासदे येथीलब।। हिशेब
No. 110
सवा
११७५
११७६
समान ११७७
[ लाट चे मराठी
1191 Arba
No. 111
२०००१
1159 Arby
नजर वगैर
सनसमानीन ११८६ राउल कीर्तसिंग यांस संवस्थानी स्थापून गणेश विश्वानाथ यानी स्वारींत करार केले २०१३३
ऐन
१३२ वीरसिंग भेटी आले त्यानी करार केला घोडी रास ३
२६०००१ सन इसने तीसेन १२०६ न्याहारसिंग याणी वीरसिंग वीन जोराव

Page #135

ऐतिहासिक लेख]
११६
सिंगमृत्यु पावले सा मसारनिले नी।।
मांपत्न वन्धु यांस स्थापून करार केले १ सन इसने सीतेन पर्यत उदेसिंग ११७१ १ सन सलास सीतेन ११७२ जोरावरसिंग १ सन सलास सीतेन ११७२नी। भिकाजी १२८७६ खेरीज माहाला नीहाय
वा. तर्जमा स्वारी गणेश विश्वनाथ यादव-हिसेव
इ।। सन सबा सबैन त।। समानीन १ इहीद सबैन ११८० कारकीर्द केशवराव ११८६ नी।। राऊल कीर्तसिंग विठल साल मजकूर बाकी रुपये
यांस कुमकेस गाडदी वगैरे पे। त्यास बिठल साल मजकूर बाकी रुपये
रोजमरा वगैरे नजरे खेरीज रोजमरा ७५०० ४०००
वगैरे नजरे खेरीज १२८७६ १ आर्बा समानीन ११९३ चिंतामण हरी ७५७४ १ समान तीसेन १२०७ बाबूराव गोपाल ६८०० १ तीसा सीतेन १२०८ बाबूराव गोपाल ६८०० यावरून पहातां १ मुल उदेसिंग १ जोरावरसिंग १ कीर्तसिंग १ वीरसिंग १ न्याहारसिंग
No. ll This paper is an abstract of receipts from Bansda by way of Tribute and Najarana from 1159 to 1192 Arba. It also traces the Geneology of the family from Udaysingh to Nahar singh.
No. 112
Arba 1195 प्रांत गुजराथ सरसुभा रु. नं. २६ ।
तालेबंद नं. (५६, तालेबंद सुभा प्रांत गुजराथ मही दक्षण तीर नी।। हरी चिंतामणी सु॥ इसने तीसेन मया व अलफ ई। छ २७ रवीलावल साल त।। छ १२ सवाल अखेर साल जमा रुपये बाकी साल गुदस्त
जमा साल मजकूर

Page #136

११७
[लाट चे मराठी किता जमा
रुपये ६७०० संस्थान वासदे नी।। नारसिंग राजे येथील चौथाईचा अमल सरकारचा आहे त्याची
कमावीस नीमे गोपाल यांजकडे साल मजकूरापासून सरकारांतून सांगितली त्याचे मक्ताची बेरीज सर सुभाचे अजमास आहे त्या प्रमाणे ७५०० रुपये पैकी खर्चाची नेमणूक ब।। अजमास सर सुभा रुपये
३०० कारकून ५०० सीबंदी व खेरीज मुशाहिरा मिलोन
रूपय
--
--
-
८००
६७०० रुपये बाकी हत्पेबंदी २२५० कार्तिक अखेर २२५० माघ अखेर २२५० वैशाख अखेर
६७००
No. 112. The tribute from Bansda for the year 1192 Arba is fixed as before at Rs. 7500/- out of which Rs. 800/- are to be disbursed on account of the Government establishment at Bansda. The amount is to be realised in three instalments.
__No. 113
Arba 1192 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३ राजमंडळ.
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। इसने तीसेन मया व अलफ छ ४ मोहरम दफाते पत्रे
संस्थान वासदे येथील चौथाईचे अमलाची कमावीस साल मजकूरा पाशून निमे गोपाळ याजकडे सांगोन संस्थान मजकूरचे जमेचा मक्ता रुपये ७५०० पे। वजा माहाल मजका खर्व रुपये ८०० बाकी रुपये ६७०० यासी हफ्तेबंदी
२२५० कार्तिक अखेर. २२५० माघ अखेर २२५० वैशाख अखेर.
६७०० एकूण साहा हजार सातशे रुपये सदरहू हफ्तेबंदीने तुम्हांकडे देवीले असता तरी मसार निले पासृन हफ्तेवंदी प्रमाणे ऐवज घेऊन सरसुभा प्रांत गुजराथ येथील हिसेबी जमा करणे म्हणोन हरी चिंतामण सरसुभा प्रांत गुजराथ यांचे नांवे
सनद १

Page #137

ऐतिहासिक लेख]
११८
No. 113 This order of the Peshwa of 4th. Moharram 1192 Arba informs Chintaman Hari the Sar-Suba of Gujarat that Nilo Gopal has been appointed Kamavisdar to realise the Chauthai Amal from Bansda and that he has been instructed to pay to the Subba Rs 6700,- deducting Rs. 800 - for the estalishment out of the total amount of Rs 7600/
No. 114
Arba 1192 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३
राजमंडळ. स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। इसने तीसेन मया व अलफ छ १२ सवाल दफाते पत्र
न्याहारसिंग राजे संस्थान वासदे याचे नांवे सनदकी संस्थान मजकूरचे येथील चौथाईच अमलाची कमावीस साल मजकूरापासून निमे गोपाळ याजकडे सांगितली असे चौथाईचे अमलाच ऐवज सालाबाद प्रमाणे म।। निले कडे देऊन कबजा घेत जाणे म्हणोन सनद १
श्री. मु. रसानगी मामलत संबंधे करारी याद.
No. 114. This paper informs Naharsingh Raja of Bansda of the arrangment effected in the extracts no 113.
No. 115
Arba 1192 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३ राजमंडळ
म्वारी राजश्री पन्त प्रधान सु।। इसने तीसेन मया व अलफ छ १२ सवाल दफाते पत्रे.
संस्थान वासदे प्रां।। गुजराथ वीरसिंग यांजकडे चालत होते त्यास ते मृत्यु पावले त्याचे पोटी पुत्र संतान नाहीं याजकरितां याचे सापत्न भाऊ तुम्ही सबब तुमचे नांवे संस्थान करार करून द्यावे म्हणोन तुम्हा कडील जगू लाला यानी विनंती केली त्याजवरून तुम्ही त्याचे सापत्न भाऊ यास्तव तुमचे नांवे सम्थान मजकूर करार करून देऊन नजरेचा वगैरे ऐवज घयावयाचा करार केला आहे त्याप्रमाणे ऐवज भरणा सरकारांत करुन संस्थानचा बंदोबस्त राखोन सरकारांत रूजू राहोन एकनिष्टपणे वर्तणुक करीत जाणे म्हणोन न्याहारसिंग राजे यांचे नांवे सनद १
रा. गोविंदराम आपटे कारकून नी।। दत्पर
No. 115. This paper is an order of the Peshwa recognising the succession of Naharsingh the step brother of Virsingh on the death of the later without any issue,

Page #138

११६
[ लाट चे मराठी No. 116
Arba 1192 हुजूर रोजकोई गुजराथ रू. नं. ११३ राजमंडल
__ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। इसने तीसेन मया व अलफ छ १२ सवाल दफाते पत्रे
संस्थान मजकूरी न्याहारमिंग यांची स्थापना केली स।। नजर वगैरे ऐवज सरकारांत घ्यावयाचा करार केला ब।। करारी याद छ २९ सवाल सन मजकूर रुपये
१०००१ ऐन नजर १४००० गणेश हरी दी।। सरसुभा यानी करार केले ते
१०००० घासदाणा ४००० संस्थानचे बंदोबस्तास गाडदी ठेवीले होते ते
२४००१ १४००० ५००० किता वीरसिंग याची मातुश्री व बाईको बोलण सरकारांत पडले की आम्हांस दत्त
पुत्र द्यावा न्याहारसिंगास राज्यास अधिकार नाहीं त्याजकडे नजरेचा वगैरे ठराव जाहला त्यापेक्षा जाजती नजर घेऊन दत्त पुत्राचे नांवे संस्थानचा करार करून द्यावा म्हणोन दयाराम आनंदराम बाईकाचे तर्फेने बोलत होता त्याजवरून तुम्ही पहिल्या करारापेक्षां पांच हजार जाजती नजर कबूल केली व संस्थानवाही बंदोबस्त करून करारा प्रे। ऐवजाचा भरणा करावा या ॥ नीशा दिली हे जाणोन तुम्हा कडेसच संस्थानाचा करार करून दिल्हा नजरे ब।। जाजती वैशाख अखेर घ्यावयाचे केले ते रुपये
२६००१
यासी हप्तेबंदी १५००१ साल मजकूरी सरकारांत घ्यावे
१.००१ भाद्रपद मास ५००० वैशाख अखेर
१५००१ १४००० सर सुभा द्यावे
७०.० भाद्रपद पेस्तर सन सलास तीसेनात ७००० भाद्रपद मास सन आर्बा तीसेन.
१४०००
२६००१
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #139

ऐनिहासिक लेख]
एकूण तीस हजार रुपये सदरहू मुदती ।। भरणा करणे संस्थान संबधे कलमे वी तपसील एकुणतीस हजार रुपये सरकारांत तुम्हां- सरकारचा चौथाईचा अमल संस्थानी आहे पासून घ्यावयाचे करार जाहले या ऐवजाची त्यास चौथाईचा अमल नीमे गोपाळ यानी तुम्ही नीशा द्यावी त्यास सदरहू मुदती प्र।। करुन ऐवज सरसुभाकडे सालाबाद प्रे॥ देत ऐवजाची नीशा नीमे गोपाळ याची सरका- जावा येणे ।। करार करावे करार. रांत घ्यावी येणे प्रमाणे करार करावे करार. वीरसिंग याची मातुश्री व त्याच्या स्त्रीया
मौजे अमेटी पे।। सरभुवन हा गांव तुमचे तीन एकुण च्यार आसामी सरसुभा अंकलेकज्यामुले मारला गेला व लुटला त्याज बा! श्वरचे ठाण्यात ठेविली आहेत त्याच्या खर्चा तुम्ही खत पा! मजकूरचे मामलेदार यास ब। सरसुभाहून ऐवज पावला आहे तो व्याज करून दिल्हे आहे त्याप्रमाणे तुम्ही ऐवज सुद्धा वाजवी ठरेल तो तुम्ही सरसुभा द्यावा सर सुभा चे विद्यमाने कमावीस दाराकड द्यावा
येणे ।। करार करावे करार. येण प्रे।। करार करावे करार.
__वीरसिंग याची मातुश्री व स्त्रीया याची वीरसिंग यांची मातुश्री व तीन स्त्रीया
वस्त वानी नगनगोटे जे असेल ते सरसुभा कुण चौथी आहेत त्याचे खर्चाचे बेगमीस
व नीमे गोपाळ याचे विद्यमाने यावे येणे प्रा। मागील चाली । संस्थान पे।। गांव नेमणक करार करावे करार. देऊन त्यांचे चालवावे येणे प्रमाणे करार
वीरसिंग यांचे कारकीर्दीचा ऐवज सरसुभा करावे करार.
कडील देणे असेल तो ऐवज हिसेब मुले
ठरेल त्याची नीशा सर सुभाकडे द्यावी येणे दयाराम बीन आनंदराम यांजकडे मागील
प्रमाणे करार करावे करार. वीरसिंग यांचे कारकीर्दीचे हिसेब येणे आहेत
___ सरकार माहालीगीरास पे।। बोहरी वगैरे ते सरसुभाकडील कारकून व नीमे गोपाळ याचे विद्यमाने समजोन ध्यावे येणे ।।
येथे आहे तो सुदामत चालला असेल त्या
प्रे। ध्यावा. जाजती घेऊ नये हाली हारामी करार करावे करार.
कोणी तुमचे आश्रयाने राहून सरकारी माहासंस्थान संबंधे साहित्य पत्रे लागतील ती लास उपद्रव करील त्यास आश्रय देऊ नये येणे देवावी देणे
। करार करावे करार. -----कलमे १, एकूण दाहा कलमे देण्याचे यादीस सदरहूं ।। करार असेत
श्री. मु. No. 116
उ
This paper enumerates the various articles agreed to between Nahar Singh and the Peshwa Government on the latter recognising Nahar Singh's succession. On the death of Virsingh the Peshwa Government was approached by Nahar singh and a Najarana of Rs. 10001 - in addition to Ghasdana and Military expenses amounting in all to Rs.

Page #140

[ लाट चे मराठी
24001 - was fixed. The late king's widow tried also to negotiate with the Government and offered to pay high Najarana. But this resulted only in increasing of Najarana for Nahar singh by Rs. 5000,- for the recognition of his claim. The other articles confirm the old debt of the State to the Peshwa Government and advise the new Raja to treat the late Raja's family in a decent way and not to harbour persons who are enimical to the Peshwa.
Arba1183
No. 117 प्रां।। गुजराथ सरसुभा रु. नं. २६
श्री
तालेबंद नं. ५७ तालेबंद सुभा प्रां।। गुजराथ मही दक्षिण तीर ची।। चिंतामण सु सन सलास तीसेन मया व अलफ ई छ १३ सवाल अकल साल तागाईत छ २३ सवाल अखेर साल जमा रुपये बाकी साल गुदस्त
जमा साल मजकूर किता जमा
रुपये १३७०० संस्थान वासदे न्याहारसिंग राजे ६७००चौथाई अमल सरकारचा संस्थान मजकूरी आहे याची कमावीस निलो गोपाळ याजकड
साल गुदस्त सन इसने तीसेनचे सरकारांतून सांगितली त्याचे मक्त्याची बेरीज सर मुभाचे अजमासास आहे या प्रमाणे रुपये ७५०० पे।। वजा खर्चाची नेमणूक बा। अजमासास सरसुभा रुपये
३०० कारक ५०० मीबंदी खेरीज मुशाहिग मिलोन
८००
बाकी जमा रुपये ७०५० घास दाण्या ब। वगैरे आमचे सापत्न वंधु वीरसिंग बीन जोरावरसिंग यांची स्थापना
सस्थानी सरकारांतून केली होती या कांहो दिवस संस्थान चालविले उपरांतील मृत्यु पावले याचे पोटी संतान नाहीं त्यास आम्ही त्याचे सापत्न बंधु आम्हास अधिकार याजकरीतां स्वामीनी कृपाळू होऊन आमची स्थापना संस्थानी केली पाहिजे म्हणोन तुम्हा कडील जगलाला याणी हजूर विनंती केली त्याजवरून संस्थानी तुमची स्थापना सरका
रांतून केली सा. तुम्हापासून नजर वगैरे रुपये १०००१ ऐन नजर १४००० गणेश हरी।। दी।। सरसुभा यानी करार केले ते रुपये १०००० घास दाणा
संस्थानचे बंदोबस्तास गाडदी ठोवीले होते त्याजबा।
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #141

पतिहासिक लेख]
१२२ पे।। नजर ब।। परभरा सरकारांत घेतले १८००१ रुपये बाकी सरसुभा द्यावे ते रुपये ७००० भाद्रपद सन सलास तीसेन ७, ० भाद्रपद सन अवा तीसेन - - - १४०००
पे।। साल मजकूरचे हत्या ब।। जमा रुपये
No. 117 For the year 1193 Arba Bansda in addition to the annual tribute of Rs. 7500/-is made to pay an extra. amount on account of Ghasdana and Najarana. In the previous year Virsingh died and was succeeded by his step brother Naharsingh which involved the State in a protracted dispute when the Peshwa Army was called in.
Arba 1194
No. 118 माजी अमल गुजराथ रू. नं. १
श्री.
तालेबंद सरसुभा प्र।। गुजराथ स्वारी राजश्री हरी चिंतामण सुभेदार वि।। गणेश बल्लाळ मु।। आर्बा तीसेन मया व अलफ इ।। छ २४ सवाल बैशाख व।। शके १७१५ तागाइत छ।। जिलकाद जेष्ठ शुद्ध शके १७१५ जमा
रुपये २५६ ।। बाकी साल गुदस्त ऐन सीलक
रुपये
__ ऐन माहाला नीहाय ६८० संस्थान वासदे नी नाहारसिंग राजे येथील सरकारचे चौथाईचे अमलाचे मक्त्याचा व
नजरेचा ऐवज येणे त्याची मामलत नीमे गोपाळ याजकडे आहे त्यास संवस्थांन मजकूरी सेख ईमाम जमातदार दी।। लक्ष्मण विठ्ठल गाडदी यासी वसूलास पाठविले त्यानी ऐवज पाठविला तो वगैर ऋगवाय.
No. 118. This paper states that the one Shekh Imam Jamadar of Peshwa realised from Bansda State a sum of Rs. 980.

Page #142

१२३
[ लाट चे मराठी
No. 119
Arba1195 हुजूर रोजकीर्द गुजराथ रु. नं. ११३
राजमंडळ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। खमस तीसेन मया व अलफ छ २३ साबान दफाते पत्र
संस्थान वासदे येथील नजरेचे वगैरे ऐवजी सरसुभा कडे ऐवज सरकारांतून देवीला त्या पे।। व सालाबाद चौथाईचा ऐवज येणे त्या पैकी बाकी एवज येणे राहिला तो नीमे गोपाळ याज कडून वसूल येत नाही म्हणोन तुम्ही विनती केली त्यास सं।। मजकूरी कारकून व गाडदी पाठऊ न एवज येणे असेल तो वमूल तुम्ही परभारा घेणे म्हणून हरी चितामण सरसुभा प्रांगुजराथ याचे नांवे सनद १ रसानगी अंताजी गोविंद
आपटे कारकून नी नपर
No. 118 This is an order authorising Hari Chintaman Sar Subha of Gujarat to realise the Chauthai Amal direct from Bansda as the Peshwa's Kamavisdar appointed at the place was in default and was not paying the Amal to the Subha.
No 120
Arba 1197 पेशवे गुजराथ रु. नं. १०२
राजमंडल स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु।। तीसा सबैन वि। राजश्री गणेश विश्वनाथ जमा मजकूर माहाला नीहाय तालुके आमदाबाद नी।। आपाजी गणेश कमावीसदार जमा परभारे माहे साबान
महमद मगरी जमातदार यांज संस्थान वासदे येथे सन सबा सबैनांत कामगिरीस रवाना केले होते त्यास लोक सुद्धां रुसकत केले स।। ।। छ १ रमजान सन सबा त।। छ १ रबीलावर अखेर सन समान ब।। हिसेब देविले ते जमा सुरती सीकाई रुपये ४०००
No. 120 The Peshwa sent a detachment under Mahanımad Magriy Jamadar to Bansda and sanctioned for his expenditure Rs. 4000
No. 121
Arba 1198 पेशवे गुजराथ रु. नं. १०५ राजमंडळ
शके १७१६ म्वारी राजश्री पंत प्रधान सु। समान तीसेन जमा साल मजकुर पे।। जंयूसर नी वाबूराष गोपाल दफाते पत्र
छ २६ रजब पा। मजकूर येथील मामलत व संस्थान वासदे येथील चौथाइ व पा। सत्रांगाव येथील देशाइगीरी अमल भीवराव कृष्ण याजकडे होता तो मरकारांत जप्त करून जप्तीची कमावीस मशारनिले यांजकडे सांगितली ये विसी मनदा.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #143

ऐतिहासिक लेख ]
१२४
सारनीले यासक पे || मजकूर वगैरे जातीची कमावीस तुम्हांकडे सांगितली असे || वगैरे बसल घेऊन तया प्रमाणे माहाल मजकूरी सिबंदी वगैरे. मी हिसे रसदी मुदत माफक करुन बाकी ऐवज सरकारांत पावता करून जाब घेत जाणे व मसारनीले कडील कारकून माहाली अमतील ते बस्तवानी सुद्धां अटकाऊन ठेवणे म्हणून
सनद
नाहरसिंग राजे संस्थान वासदे यासकी संस्थान मजकूर येथील चौथाईचे अमलाची जाती मसारनीले कडे सांगितली तरी अमल ममानिले दे म्हणून
१
No. 121
The Peshwa appoints a new Kamavisdar to realise the Chauthai Amal from Bansda and informs the Raja accordingly.
a
पे. रोजकीर्द रु. नं. १६६ मधील उतारा
No. 122
राजमंडल
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु|| सलास मया तैन व अलफ जिल्हेज तारीख १४ रोज चैत्र शु || पौर्णिमा गुरुवासर शके १७२५ रुधिरोद्वारी नाम संवत्सरे मु||. वसई दफा पत्रे इंग्रजाकडील पलटणे साहा सरकार तैनातीस ठेऊन त्याचे खर्चास सीस लक्ष रुपयाचे माहाल नांव निसीवार गुजराथ व कर्नाटक मिळोन आलाहिदा इंग्रजी लिपीचे यांदीवर सीका केला आहे त्यास सवीस लक्ष रुपयाचे बेरजेचे माहाल ठरले आहेत त्या पैकी गुजराथेतील व कर्नाटकचे माहाल यादीत नेमले आहेत त्या सीक्याचे यादी पैकी इंग्रज आपला अमल बसवीतील त्यास तुम्ही अडथळा न करणे ज्या ज्या माहाली अमल बसवीतील तेथे वसूल देणे आणि अमच्या माहालांत अमल बसवीला म्हणोन हुजूर विनंती लिहून पाठविले म्हणजे आलाहिदा सीक्याचे यादी वरील व तुमचे लिहीणे येइल त्या माहालास ताला पाहावयास येइल म्हणोन
मनदा
१ खंडेराव नीलकंठ सरसुभा प्रां ।। गुजराथ यास गुजराथेतील माहाल विसी १ समस्त सरदार माहाला नीहाय प्रां ।। कर्नाटकचे माहाला विसी.
सानगी याद
Arba 1203
No. 122
The Peshwa advises the Subedars of Gujarat and Karnatak of his having accepted the Subsidiary alliance of the Company and of his having made over to them, in return, Mahals in Gujarat and Karnatak yielding annually 26 lacs of rupees. The Subedars are instructed not to molest the English in administering the Mahals but to inform the Central Government which Mahals are transferred to them.

Page #144

.१२५.
पे. रोजकीर्ड रु. नं. १६७
राजमंडळ
स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु ।। आर्वा मया तैन व आलफ माहे रबिलावल तारीख २२ रोज आषाढ वद्य अष्टमी भोमवासरे शके १७२५ रुधिरोद्वारी मंबत्सरे मु|| वाई दफा पत्र
Pasteडील फौज व पायदल घाटा खाली उतरणार म्हणोन विदित जाहले त्याजवरून हे सनद मादर केली असे तरी तुम्हां कडील तालुक्यांत घाट व वाटा खाली उतरावयाच्या असतील त्या झाड तोडून व खांच खणून व दगड टाकून घाट व वाटा पाहून माणूस एकंदर न जाई असे करणे आणि नेमणूकी सीबंदी पकी लोक घाटानी व वाटेवर चौकीस ठऊन पक्का बंदोबस्त करून हुजूर लिहून पाठवावे म्हणोन मामलेदार तालुके हाच व संस्थानीक यांचे नांवे
सनदा
संस्थान जवार नी ।। बिक्रमशाहा राजे संस्थान रामनगर नी ।। रुपदे राणा संस्थान मांडवी नी।। दुर्जसिंग राजे संस्थान वासदे नी ।। वस्ता राठोड
घडणी रु.
अलफ
१
१
५
१
No. 128
The Peshwa asks his officials to blokade all the places and roads leading into Kokan to prevent the decent of rebels. Among the persons asked one is Vasta Rathod of Bansda.
No. 123
No. 124 श्री
नं. ५६०
डा माहाल नीहाय प्रांत गुजराथ स्वारी राजश्री पंत प्रधान सु|| आर्वा मया तैन व
रुपये
सरकारांत माहाल आहेत त्याची बेरीज कमाला प्रमाणे बगेरे
बेरीज
अमली माहाल बेरीज
सुरत ठाविसी व राजवाडा
चौ ग्रासी
|| सुरत मक्ता सन
इसने सीतेन
संस्थान वामदे
पे। सुपे
|| पाड
१३३०३६ ।।
[ लाट चे मराठी
Arba 1204
६००००
७५००
१२८६४१
३६००००
1—1——
१६२४६७३ ।।
Vrba 1204
रुपये रूपये

Page #145

ऐतिहासिक लेख ] गाइकवाड यांजकडे माहाल आहेत त्याची बेरीज वाटणीचे यादी रुपये
अमली माहालाची बेरीज १.१८००० सुरत अठाविसीचे माहाल देखील रजबाडा
पे बसराइ वगेर माहाल व १२००० पे वीसनपुर
व इतर
-
-
--
----
१०१८०००
No. 124 Jhada account of Parganas in Gujarat for the year 1204 in which the tribute from Bansda is shown at Rs.7500 - The Peshwa's total receipts from Gujarat Mahals are shown at Rs. 16, 24, 673- and those of the Gaikwar at Rs. 10, 18000-.
No. 125
Arba 1206 प्रा। गुजराथ सर सुभा रू. नं० २६
श्री अजमास सरसुभा प्रांत गुजराथ नीलबत विनायक गणेश सु।। सीत मया तैन व अलफ जमा वा. अजमास बेरीज
वा. अजमास सन सीत समानीन नेमणूक
८०० सवस्थान वासदे माहाल मजकूग वा. पैकी वजा
रुपये ८०० संस्थान वासदे येथील अमल कुंपणी इग्रज वहाहर यांजकड़ पलटणचे माजामाम दिले नेथील माहाल मजकूरा नेमणूक होती ने.
No. 126 This extract for the year 1206 shows that out of the tribute from Bansda the Peshwa retained for himself Rs. 800/- while the balance of Rs. 7000/- was transferred to the English for meeting the expenses of the Military.
No. 126
Arba 1206 प्रांत गुजराथ सरसुभा रु. नं. २६
(नं. ६७) (हेडींग नाहीं तालेबंदच असावा) सन आशर मया तैन. ७७२५ सन सलास मयातैनांत व आषां मया तैना पासून कुंपणी इंग्रज बहादर यांस पलटनचे
बेगमीस सरंजामास माहाल दिल्हे सबब माहाल मजकूर पैकी साल मजकरी कमी केले ते
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat

Page #146

१२७
[ लाट चे मराठी ८०० संस्थान वासदे येथील माहाल मजकूरची नेमणूक कारकुन व सिबंदी व खेरीज
मुशाहिरा मिळोन संस्थानचा अमल घास दाण्या प॥ दरोबस्त इंग्रजाकडे सरंजामास लाऊल दिला सबब.
No. 126 This abstract again states that the tribute from Bansda was made over to the Company in exchage for the loan of the English troops to the Peshwa and only the amount of Rs. 800,- remained to the Peshwa. (It seems that the tribute from Bansda was raised from Rs. 7500 to 7800 some time ago )
-- - - No. . 127
Arba 1206 गुजराथ रु. नं. २८
नं. (१७८)
श्री
___रुपये रुपये
तालेबंद एक बर्जी प्रांत गुजराथ स्वारी राजश्री पंत प्रधान वि।। श्री बालाजी पाटील डेगले सुपुर्द नारायणराव ताकटे सु॥ सीत अशर मया व अलफ इ।। छ २७ जमादीलाखर उर्फ वैशाख मासे श्रवल साल त। छ १० सफर पावेतो जमा ७१६३०।- सीलक साल गुदस्त जमा साल मजकूर
रुपये देहनगी खर्च
रुपये (पान ८२ व ८३) ३४ माहे सफर वासदेकर व सुरगाणेकर याजकडील शागीर्द पेशास
२५ वासदेकर
१६ ठाकुर यांजकडील शागीर्द ४ भोई यास ४ ठाकुर कारभार १ कोळी राज्या कडील
२५ सुरगणेकर
६
३४ न. पान ८१ मधील) २७८ राजे रायसिंग वासदेकर यांस घोडा एक दिल्हा किंमत गु॥
___ छोटाराम प्रतापसिंह हालकारे याजकडील
रुपये

Page #147

ऐतिहासिक लेख ]
No. 127
This extract shows that some presents were made to the Bansda and Sargana chiefs by the Peshwa. It further says that Raysingh of Bansda presented Rs. 274/- to the Peshwa for the cost of a mare.
समाप्त
(86

Page #148
2chblle boilers