Book Title: Jain Dharmnu Ajod Karm Vigyan
Author(s): Bhuvanbhanusuri, Kalpratnavijay
Publisher: Divya Darshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032820/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 84 che.pu.AcAryArTI zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja saMparka bhutinA kalAratnavijaya bhI,sI. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna (84) lekhaka 5. pU. AcAryadeva zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja ka saMpAdaka chemuti kalparantavijaya ma.sA. A Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - lekhaka paricaya siddhAMta mahodadhi suvizAla gacchAdhipati pa.pU.sva. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra vardhamAnataponidhi, nyAya vizArada, gacchAdhipati pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja sAheba ne saMpAdaka | munizrI kalparatnavijayajI prata kiMmata saMvata 1500 20-00 2066 TAipa seTiMga : mudraka : prinTa haba yaza prinTarsa bI-306, oNksapharDa evanyu, 38, phariyAvAlA esTeTa, sI. yu. zAha koleja sAme, avatAra hoTalanI sAme, InkamaTekSa, amadAvAda-15. nArola-Isanapura hAIve roDa, phona : 27540626 amadAvAda 382 443 (prApti sthAna) divyadarzana TrasTa C/o. kumArapALa vI. zAha ajaya sevaMtIlAla vI. jaina 39, kalikuMDa sosAyaTI, DI-viMga, sarvodayanagara, grAunDa phalora, dholakA 387 810, ji. amadAvAda pAMjarApoLa lena, muMbaI-4 phona : 02714 - 225981 phona : 2241244pa | 22404717 divyadarzana kAryAlaya C/o. kalpeza vI. zAha 29/30, vAsupUjya baMgalo, phana rI-pablIkanI sAme, rAmadevanagara cAra rastA, seTelAITa, amadAvAda - 380015, phona : 26860517 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) ). ( ) [ 6 ) ( 6 ) 10 ) [ G) ) )@) (O): ba pa. pU. vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya | bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja '' paNa koI 6) c (6) (6) (6) 4 (6) A (6) == (6) S (6) A (6) ba (6) = (6) 6) - G) - (G) 2 (G) 4 (G) 4 (c)) na (O) + ) ) dhyAnamUla guromUrtAi: monokoTo))))))) kamalezabhAI jI. zAha tathA zaileSabhAI ela. zAha (zaMkhalapuravALA) parivAranI pUjyazrInA 'caraNAraviMdamAM koTizaH vaMdanAvali. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya parama zradhyeya pU. A. bhuvanabhAnusUri ma.sA. eTale cAMdanInA prakAzamAM kalamane kaMDAratA eka virala mahApuruSa... aneka viSayo upara pUjyazrIe abhuta ciMtana dvArA divyadarzana sAptAhikanA mAdhyame ApaNI sAme jJAnano prakAza pAtharyo. emAM jainadharma ane karmavAda, jainadharmanuM ajoDa vijJAna-bhautika vijJAna Adi viSayo upara varSo pUrve pUjyazrIe abhuta prakAza pAtharyo hato je divyadarzananA saM. 1958 thI 1970 sudhInA aMkomAM prakAzita thayela. A badhA aMkone kramazaH te te varSanI phAIlamAMthI kADhI parama gurabhakta munizrI kalcaratnavijayajI ma.sA. e jainadharmanuM ajoDa karmavijJAna" A 84mAM pustaka rUpe ApaNI samakSa mUkyuM che te badala pUjya munirAjano aMta:karaNa pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. sAtho sAtha A pustakamAM dravya sahAyarUpe sahAyaka thanAra zaMkhalapuravALA parivArano temaja zAsananA aneka kAryomAM vyasta hovA chatAM pUjyapAdazrInA upakArane yAda karI 5.zA prabhAvaka pravacanakAra pU. AcAryadevazrImad vijaya municaMdrasUrIzvarajI ma.sA. e "cAMdanIno prakAza" prastAvanA rUpe lakhI ApI temaja A pustakane suMdara geTaapa ApavAmAM sahAya thanAra navabhArata sAhitya maMdiravALA suzrAvaka mahendrabhAIno AbhAra mAnuM chuM. - divyadarzana TrasTa kumArapALa vI. zAha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA cAMdanIno prakAza lekhaka - AcArya municandrasUri ma.sA. nyAyavizArada AcAryadeva bhuvanabhAnusUri ma. sA. no jIvanabAga aneka sugaMdhI phlothI maghamaghato hato. chatAM keTalIka bAbato evI hatI ke ene ananya sAdhAraNa kahI zakAya. AvI ja eka bAbata eTale cAMdanInA prakAzano vipula pramANamAM lekhana mATe upayoga. adhyApana ane saMgha- zAsananI anekavidha javAbadArInA kAraNe divase lekhana mATe teozrIne samaya ocho maLato. eTale divyadarzana sAptAhika mATe pIrasAtuM moTA bhAganuM lakhANa cAMdanInA prakAzanI nipaja che. prastuta pustakamAM pUjyazrIe jaina dharmanuM karma vijJAna jevA gahana viSayonI mArmika chaNAvaTa karI che. koI paNa praznanI samagratayA chaNAvaTa karavAnI pUjyazrInI pAse ajaba-gajabanI kaLA che. te viSayamAM jijJAsune je je prazno thavAnI saMbhAvanA hoya te badhA prazno jAte UbhA karI enI vizada chaNAvaTa tabakkAvAra kare che. viSayonI zAstrIya mImAMsA paNa ahIM talasparzI jovA maLe che. je aneka graMthonA dohana vinA saMbhavI na zake. jemake - kAMkSAmohanIya karma jIva pramAdanA kAraNe bAMdhe che, ne pramAda mana-vacana-kAyAnA yoganAM kAraNe cAle che. tyAre yoga vIryanA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhe cAle che, ne vIrya zarIranA hisAbe pravarte che. tema, zarIra jIvanA AdhAre bane che. Ama karmabaMdhamAM chevaTanuM kAraNa jIva hovAnuM AvIne UbhuM rahe che. AvI talasparzI aneka bAbato A pustakamAM ApaNane mANavA maLaze. pUjyazrIno mArA para viziSTa upakAra e che ke pATaNa ane khaMbhAtanI zibiromAM mane teozrInI vANI sAMbhaLavAno moko maLyo. pUjyazrIno TIcIMga pAvara gajabano hato. zibiramAM zIkhelA bhASyanA padArtho Aje paNa sahaja rIte upasthita thaI zake evI sthitimAM che. kamanasIbI eTalI ke dIkSA pachI pUjyazrInA darzana karavAno lAbha maLyo ja nahIM. pUjyazrIne vaMdana karavAno avasara ja na maLyo. munirAjazrI kalparatnavijaya ma.e A je mane pUjyazrInA pustakamAM be zabdo lakhavAnuM AmaMtraNa ApI pUjyazrIne-bhAvAMjalI ApavAno moko Apyo che te badala dhanyavAda ! "divyadarzana' sAptAhinA aMkomAM verAyelI pUjyazrInI ciMtana cAMdanIne graMthastha karavAnuM bhagIratha kArya munizrI kalyaratna vijaya ma. sA. chellA keTalAka varSothI karI rahyA che. A prakrijyAmAM Aja sudhImAM 83 pustako pragaTa thaI cUkyA che. A 84muM pustaka "jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna" rUpe prakAzita thaI rahyuM che. pUjayazrInI ciMtana cAMdanI have ajavALIyAmAM ja nahIM aMdhAriyA pakSamAM paNa sulabha banI che. munizrI 5ratna ma. ApaNA sahunA abhinaMdananA adhikArI che. (5) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. va. AcAryadeva zrImadvistha bhuvanabhAnusUri ma. sA. nI dazamI punyatithi prasaMge guruguNa gItA (rAga- ApakI najaro ne samajA) sUri bhuvana bhAnunA caraNe, koTi koTi vaMdana karuM, svIkAra karajo he guruvara, Apane nita nita smaruM- sUri. dhanya dharA gujarAtanI jyAM, jaina nagarI zobhatI (2) pitA cImana mAtA bhUri gRhe, bhagavaMta bhakti opatI - sUri. bAla kAMti jaina dharmanA, marmane pichANIne (ra) saMyamaraMge AtamaraMgI, baMdhu saMge vratane grahI- sUri. bhAnu-pakranI baMdhu belaDI, jJAna dhyAnamAM masta rahI (ra) aneka saMyamIo taNI bheTa, jina zAsana caraNe dharI - sUri. manamAM soNalA hatA ghaNAM, adbhUta zAsanamaMdira taNAM (ra) paNa tela khuTuM dIpakamAM, ne AMkhaDI miMcAI tyAM - sUri. gurudevanA mAnasa mahIM, je bhAvanAo bharI hatI (ra) yuvA hRdaya samrATa sUri, - hemaratna e pUrI karI - sUri. mAnasa maMdira soNaluM, sAkAra thayuM gurudevanuM (ra) gacchAdhipati sAMnidhyamAM, ujavAtuM bhavya saMbhAraNuM sUri. suralokathI AvI guruvara, ekavAra darizana dIyo (ra) kIrati dharma taNI gaganamAM, gAje evI zakti dho- sUri. - muni kalcaratnavijaya mAnasa maMdirama zAhapura ce. va. 13. saM. 2059 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukatanA sahabhAgI mAtuzrI sva. raMbhAbahena gAMDAlAla zAha (zaMkhalapuravALA) pU. pitAzrI laheracaMda aMbAlAla pU. mAtuzrI iMdirAbahena laheracaMda (zaMkhalapuravALA) (zaMkhalapuravALA) pa.pU. mAtuzrI sva. raMbhAbahena gAMDAlAla zAha parivAra (zaMkhalapuravALA) tathA pU. pitAzrI laheracaMda aMbAlAla zAha tathA pU.mAtuzrI iMdirAbahena laheracaMda zAha parivAre (zaMkhalapuravALA) jIvanamAM karela aneka sukRtyonI anumodanArthe A pustakanA sahabhAgI thatAM AnaMda anubhavIe chIe. pUjya munizrI kyaratna vijayajI ma. sA. e amone AvuM suMdara sukRtya karavA preraNA karI te badala amo pUjyazrInA ANI chIe. saujanya : kamale zabhAI gAMDAlAla zAha tathA leSabhAI laheracaMda zAha zaMkhalapuravALA kamalezabhAI jI. zAha zaileSabhAI laheracaMda zAha C/rara4, nayana nagara heppI homa' epArTamenTa kRSNanagara, amadAvAda aMkura roDa, amadAvAda (M) 9825039444 (M) 9879388262 Tel. 22817444 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA , che che 32 39 43 48 52 1. jainazAstronuM zraddhApUrvaka UMDuM adhyayana karo 2. mAnava samAjane suMdara mArgadarzana Apato jaina dharmano karmavAda 3. jainadharmanuM ajoDa karmavijJAna 4. puruSArthanuM mahattva karmano baMdha 5. puruSArthanuM mahattva karmanA udayAdi para 6. karmanI bhramaNAmAM puruSArthano nAza na karo. 7. kRtrima ane kiMmatI zubha bhAva 8. bhAvanuM mahattva: zubha bhAvanA lAbhanA lekhA. 9. zubha bhAvathI zubha ja karma baMdhAya? 46 10. bhAvamAM saMmizraNa 11. zubha bhAva kema saheje nathI AvatA? 12. zubha bhAvanA mahAna lAbha 13. zubha adhyavasAya nI keTakeTalI asaro nIpaje? 14. zubha-azubha karmanA phaLarUpa praznottarI 15. tRSNA-khaNajanuM vijJAna 16. devone mohodaya chatAM vikAra kema nahi? 17. kAyAne sukha e viTaMbaNo che? 18. vijJAna pratyeno AMdhaLo vizvAsa bhayaMkara patana lAvaze 100 19. vijJAnanA AkarSaNamAM taNAvA jevuM nathI. 103 20. Adhunika vijJAna eka tUta 21. vijJAna para darzanano apUrva vijaya 22. vijJAnanuM dareka vijJAna AkharI satya nathI. 23. zikSaNa-zikhAmaNa kema apAya? 62 95 11) 115 1 21 1 26 (8) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jainazAstronuM zraddhApUrvaka UMDuM adhyayana kro) maMgala, kalyANa ke amyudayano vicAra karatAM karatAM dharmanuM ja zaraNa levuM paDe. dharma, nyAya ke mArcano vicAra karatAM karatAM ahiMsAne Azare javuM paDe; ane ahiMsA, karuNA ke dayAno vicAra karatAM karatAM jIva-ajIvano bheda karanArI prajJAno Azraya levo paDe. te mATe vividha zAstro vikAsa pAmyA che, ane temaNe jagatanA aneka gUDha rahasyone khullA karI dIdhAM che. A rahasyo samajavAnuM kArya azakya ke du:zakya nathI, paNa te mATe zraddhAsaMpanna jJAnanuM baLa joIe, niraMtara ciMtanamanana joIe ane tulanA tathA samanvayanI zakti paNa joIe. jJAna hoya paNa zraddhAsaMpanna na hoya to enI tejarekhAo zaMkAthI zyAma banavA lAge che, enuM baLa rAjyasmAnA dardInI jema dhIme dhIme kSINa thavA lAge che ane Akhare koI paNa rahasya sudhI pahoMcavAne badale te adhavaccethI ja aTavAI jAya che. thoDA varSa pahelAM eka amerikana bhUstarazAstrIe tapAsa karIne jaNAvyuM ke A jagAe sonAnI khANa che, eTale eka zrImAn AgaLa AvyA ane temaNe moM mAMgI kiMmata ApIne te tamAma jagA kharIdI lIdhI. pachI te mATenAM yaMtro vasAvyAM ane mANasone kAme lagADyA. dina-pratidina khANa khodavA mAMDI ane pelA bhUstarazAstrIe kahyuM hatuM teTalo bhAga lagabhaga khodAI gayo paNa temAMthI suvarNanI mATInAM darzana thayAM nahi. AthI te zrImAnanAM hRdayamAM zaMkA pedA thaI ke pelA bhUstarazAstrInuM kahevuM khoTuM to nahi hoya ! A saMyogomAM mAre vadhAre jokhama kheDavuM nakAmuM che. eTale teNe khANa khodavAnuM kAma mokUpha rAkhyuM ane jinazAstronuM zraddhApUrvaka UMDuM adhyayana karo Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A khANa tathA tenA yaMtro bIjAne vecI devAno nirNaya karyo. koI vastu navI vasAvavI hoya to tenAM moM mAgyA dAma ApavA paDe che ane vecavI hoya to pANInAM mUle vecAya che, eTale te zrImAne e khANa tathA yaMtranAM lagabhaga cothA hissAnA paisA upajyA ane e rIte lAkho DolaranI khoTa gaI. have te khANa kharIdanAre vicAra karyo ke bhUstarazAstrInuM nidAna khoTuM hoya nahi, dezanI nAnI-moTI aneka saMsthAo tenAM jJAna para AdhAra rAkhe che ane karoDo DolaranAM jokhama kheDe che to mAre tenA pratye avizvAsa zA mATe rAkhavo ? ane amuka aMtare sonAnI mATI na maLI AvI to have pachI paNa te nahi maLI Ave ema zA mATe mAnavuM ? eTale teNe bhUstarazAstrInAM kathana upara pUrNa zraddhA rAkhIne khodelAnI najIkamAM ja kAma calAvyuM ane mAtra daza-bAra phUTanI khodAI thaI ke temAMthI sonAnI mATInAM darzana thayAM. kahevAnI bhAgye ja jarUra che ke e vyakti emAMthI mAletujAra banI gaI ane dezavidezamAM paNa khUba sanmAna pAmI. tAtparya ke zraddhA saMpannatA na hoya-zraddhAnuM baLa na hoya to e jJAna ApaNane aMtima rahasya sudhI laI jaI zakatuM nathI. caMdana jema jema ghuMTAtuM jAya che tema tema vadhAre sugaMdha Ape che ane suvarNa jema jema tavAtuM jAya che tema tema vadhAre zuddha bane che. te ja rIte zAstronA kahelAM vacano para punaH puna: ciMtana manana karavAmAM Ave to teno Azaya spaSTa thato jAya che ane eka tabakko evo AvI pahoMce che ke tenuM rahasya barAbara samajavA mAMDe che, A rIte jaina zAstronuM avalokana karavAmAM Ave to ame jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnIe chIe ke vartamAnakALanA manuSyo jIvana ane jagatanAM rahasya vize je kaMI jANavA mAMge che te sArI rIte jANI zake. ahIM to tenuM eka udAharaNa mAtra ApIzuM. AtmAne-jIvane ApaNe prANI kahIe chIe kAraNa ke te prANavALo che-prANane dhAraNa karanAro che; paNa A prANa e zuM vastu che ? teno spaSTa khyAla AjanA vicArakone Avato nathI. keTalAka kahe che ke sthAvara jaMgama sarva prANIomAM rahelA prANano AdhAra sUrya che. sarva prANIonAM zarIramAM je uSNatA. (garamI) rahelI jaNAya che te A prANatattvane lIdhe che, sarva prANIomAM rahelA A prANItattvane mATe keTalAka zAstromAM hiraNyagarbha evo zabda vaparAyelo che. sthUla zarIranA sarva avayavone yathAyogya kAma karavA mATe rudhiranI zuddhi rAkhavI, zarIramAM rahelA ayogya padArthone dUra karavA, khAdhelA padArthone tathA tenA rasAdine zarIramAM ucita sthAne pahoMcADavA ne te badhI kriyAo dvArA aMtaHkaraNa tathA indriyAdine svastha rAkhavA e prANanuM kAma che, mATe prANInI zuddhi upara manuSyanI zarIrasaMpattino AdhAra che. sUrya, pRthvI, graho, upagraho ane prANIzarIronI vacce paraspara kriyA ane pratikriyA thAya che. A kriyA ane pratikriyA thavAnuM sAdhana prANa che. prANa e eka ghaNo ja sUkSma ane indriothI grahaNa thaI zake evo pravAhI padArtha che. carAcara sarva prANI-padArthamAM te rahelo che ane te sarva prakAranAM karma karI zake che. tathA tenA saMskAro grahaNa karI zake che ane samaya Avye tenuM La ApI zake che. paraMtu A mAnyatA para thoDo ja vicAra karIe to temAM aneka prakAranI visaMgatatAo jaNAya che, eTale te ApaNAM jinazAstronuM zraddhApUrvaka UMDuM adhyayana karo Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananuM samAdhAna karI zakatI nathI. prathama to A mAnyatAmAM prANa e zI vastu che ? te spaSTa thatuM nathI. ekavAra tene sUryamAMthI AvelI uSNatA mAnavAmAM Ave che, bIjI vAra tene eka prakArano vAyu mAnavAmAM Ave che. (sthUla zarIranAM sarva avayavone yathAyogya kAma karavA mATe rudhiranI zuddhi rAkhavI Adi je je kAryo batAvyA che te yogazAstra tathA AyurvedanI dRSTie pAMca prakAranAM vAyunAM karmo che.) ane chevaTe tene eka prakArano sUkSma pravAhI padArtha mAnavAmAM Avyo che, eTale prANa zabdathI kaI vastu ke kayo padArtha samajavo to spaSTa thatuM nathI. A saMyogomAM teno AyAma karavAnI ke vinimaya karavAnI kriyA zI rIte thAya ? prANAyAma karanAra uSNatAno AyAma kare che, vAyuno AyAma kare che ke koI prakAranA sUkSma pravAhIno AyAma kare che ? te ja rIte prANavinimaya (mesmarIjhama)nAmanuM je zAstra Adhunika yugamAM astitvamAM AvyuM che, te prANano vinimaya karI zakAya che ane te dvArA taMdrAbhAjakane amuka vicAronI sUcanA ApI zakAya che ema jaNAve che paNa prANatattva pote kaI vastu che ? teno spaSTa khulAso karI zakatuM nathI. sUrya e A jagatamAM uSNatA ApanArI vastu che eTale tenA dvArA uSNatAno pracAra thAya che ane te jIvana dhAraNAmAM upakAraka bane che ema mAnavAmAM vAMdho nathI paNa e upakArakatA tyAreja thAya che ke jyAre prANImAM potAnA prANa rahelA hoya. prANImAMthI prANa cAlyo gayo hoya to e uSNatA kaMI kAma ApatI nathI, jo sUryanA AdhAre ja prANa TakI rahetA hoya to A jagatanuM koI paNa prANI zA mATe mare ? enuM astitva to A jagatamAM kAyama ja che eTale prANa e AtmAnI-jIvanI ja potAnI vizeSatA che. ane jenazAstroe tenuM eja pramANe varNana kareluM che. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vizeSatAnuM svarUpa barAbara samajAya te mATe tenA dravya. ane bhAva evA be prakAro pADelA che. temAM dravya prANa vaDe jIvana zakya bane che ane bhAvaprANa e AtmAnAjJAnAdi mULa guNo che. Ano artha e thayo ke jenA saMyogathI jIvane jIvana avasthA prApta thAya che ane jenA viyogathI maraNa avasthA prApta thAya che tene prANa samajavo eTale koI paNa jIvaMta prANI prANa vinAnuM hotuM nathI. jena zAstroe dravyaprANanI saMkhyA dazanI mAnI che ane temAMthI koI paNa prANano atipAta karavo arthAta viyoga karavo tene hiMsA kahI che. A rahyA tenI pratIti karAvanArA zabdo : paJcendriyANi trividhaM balaM ca, ni:zvAsamucchvAsamathAnyadAyu : / prANA dazaite bhagavadbhiraktA // steSAM viyogIkaraNaM tu hiMsA // pAMca iMdriyoM, trividha baLa eTale manobaLa, vacanabaLa ane kAyabaLa, ni:zvAsa ane ucchavAsanI kriyA arthAt zvAsozvAsa ane AyuSya e daza prANo bhagavaMtoe kahelA che. teno viyoga karavo te hiMsA che. prANanuM A svarUpa jANavAthI ApaNe jIvana ane mRtyuno sAco artha samajI zakIe chIe ne vividha prakAranI hiMsAthI paNa bacI zakIe chIe. have eka dRSTipAta AjanA vijJAna tarapha karIe ane te mRtyunI kevI vyAkhyA kare che tenuM nirIkSaNa karIe. te kahe che ke jyAre A mAnavazarIranA khAsa khAsa bhAgo (Vital Parts) jIrNa thaI jAya che, tyAre samasta yaMtrabaMdha paDe che. jyAre koI jainazAstronuM zraddhApUrvaka UMDuM adhyayana karo Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bimArI ke durghaTanAthI A bhAgo jabbI ke jIrNa thaI jAya che tyAre kudaratI rIte badhuM yaMtra baMdha paDe che ane te ja mRtyu che." A vyAkhyA prathama dRSTipAte ThIka lAge che paNa anubhavanI kasoTI para TakI zakatI nathI, kAraNa ke A jagatamAM evA udAharaNo prApta thayAM che ke jemAM ochAmAM ochA 48 kalAka sudhI zvAsa tathA hRdayanI gati ekadama baMdha rahyA pachI paNa manuSyo jIvaMta rahyA hoya ane evA paNa udAharaNo maLyAM che ke jemAM manuSya 40 divasa sudhI eka peTImAM baMdha rahyA pachI paNa jIvatA nIkaLyA hoya ane pachIthI temaNe vivAha vagere karIne sAMsArika sukho bhogavyAM hoya. A udAharaNomAM 40 divasa sudhI peTImAM baMdha rahelA manuSyanAM hRdaya, kyAM ane magaja e traNe bhAgoe potAnAM kAma baMdha karI dIdhAM hatAM, kAraNa ke bAhya pIgalika sAmagrInA abhAve te potAnuM kAma karI zakatAM nathI. A saMyogomAM temane mRtyu pAmelA ja kahevAya, paNa teo kharekhara mRtyu pAmyA na hatA ! tyAre A ghaTanAno khulAso zo samajavo ? AjanuM vijJAna enA uttaramAM mauna seve che ane potAnuM mAthuM khaMjavALe che, paNa jenazAstro AgaLa AvIne teno khulAso kare che ke teno AyuSya prANa avaziSTa rahyo hato, eTale tenA AdhAre jIvana TakI rahyuM hatuM ane phrI polika sAmagrI prApta thatAM bAkInA nave prANo potAnuM kAma karavA lAgyA hatA ane A khulAso ApaNA gaLe barAbara utarI jAya che. eTale vijJAnanI vAiTala pArTasa thiyarI" karatAM jenono daza prANano siddhAMta vadhAre vAstavika lAge che ane hiMsA-ahiMsAno viveka karavAmAM paNa te vadhAre upayogI nIvaDe che. A rIte jIvana ane jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatanA bIjAM rahasyo upara paNa jenazAstro khUba prakAza pADe che. eTale tenuM zraddhApUrvaka UMDuM adhyayana karo e ja abhyarthanA. mAnava samAjane suMdara mArgadarzana Apato jaina dharmano karmavAda navA navA AviSkAro thatA jAya che, navAM navAM sAdhano astitvamAM AvI rahyAM che. ane navI navI yojanAonI jAherAta thaI rahI che, Ama chatAM manuSyanAM sukhanI mAtrA vadhI hoya evuM eka paNa cihna dRSTigocara thatuM nathI. AjathI daza-vIza varSa pahelAM eTale saM. 1938/40 AsapAsa ApaNane ema kahevAmAM AvatuM hatuM ke ApaNAM sarva du:khonuM kAraNa gulAmI che. paradezIonuM zAsana che, te dUra thaI jAya to ApaNo deza svarga samo banI jaze ane ApaNe khUba khUba sukhA deza nathI to svarga banI gayo ke nathI ApaNe dhArelA sukhano aMza paNa meLavI zakyA. je dezo lAMbA vakhatathI rAjadvArI svataMtratA bhogavI rahyA che, temanI paNa zuM dazA che ? sAcI hakIkata e che ke manuSyanAM sukha-du:khano AdhAra bAhya saMyogo ke bAhya sAdhano para nathI, paNa tenI potAnI AMtarika sthiti upara che. A bAbatamAM jena dharme karmavAdanI prarUpaNA karIne mAnava samAjane je suMdara mArgadarzana ApyuM che, te punaH punaH vicAraNIya che. te jaNAve che ke ApaNe ApaNA vicAro ane vAsanAone mAnava samAjane suMdara mArgadarzana.. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anurUpa ja ApaNuM bhAgya nirmANa karIe chIe. We create our own destine by our own thoughts and desires. eTale Aje ApaNe je sthitimAM chIe te ApaNAM pUrvajanmanuM La che. What we are today are the result of our own past existance. jo koI ema kahetuM hoya ke ApaNI vartamAna avasthA mATe Izvara javAbadAra che, to te barAbara nathI. jaina dharmano karmavAda ApaNane spaSTa zabdomAM kahe che ke AtmA koI rahasyamaya zaktizALI vyaktinI zakti ke icchAne AdhIna nathI, temaja ene potAnI abhilASAo pUrNa karavA mATe te zaktizALI vyakti (Izvara)no daravAjo khakhaDAvavAnI koI AvazyakatA nathI. vaLI AtmAnuM utthAna karavA mATe ke pApano nAza karavA mATe koI zakti AgaLa dayAnI bhIkha mAgavAnI ke temanI sAme rovAnI, AjIjI karavAnI ke mastaka jhukAvavAnI paNa jarUra nathI. saMsAranA sarva AtmAomAM sarakhI zakti vidhamAna che. temAM je bheda dekhAya che te AtmAnI nyUnAdhika zaktionAM vikAsane kAraNe ja dekhAya che. je AtmA e zaktino pUrNa vikAsa kare che, te ja Izvara ke paramAtmA che. ApaNe Aje apUrNa-avikasita sthitimAM chIe, eTale ApaNI zaktio maryAdita lAge che, paNa ApaNe puruSArtha karIe, utthAna-karmabaLa-vIrya-puruSAkAranA siddhAMtanuM anusaraNa karIe to karmanuM AvaraNa sarvathA dUra karI zakIe ane vikAsanA sarvocca zikhara para ArUDha thaIne khuda Izvara ke paramAtmA banI zakIe. appA so paramapA' "AtmA che, te ja sattAthI paramAtmA che' e jena maharSioe uccAreluM mahAvAkya che, eTale traNe kALamAM jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama satya che, enA AdhAre Aja sudhImAM anaMta AtmAoe puruSArtha kheDyo che ane tenAM atyaMta sumadhura Lo temane prApta thAya che. e vastu satata ApaNI najara samakSa rAkhIe to ApaNI samajaNa sudharI jAya, ApaNA puruSArthane parama vega maLe ane ApaNe sukhanI sarvocca sthiti zIdhra prApta karI zakIe. ApaNAM jIvanamAM muzkelIo, muMjhavaNo, du:kho ke vipattio anekavAra AvI paDe che. tyAre ApaNe khUba gabharAI jaIe chIe ne bhayathI ApaNuM mana cheka vihavaLa banI jAya che. te vakhate ApaNe nimittone doSa daIe chIe ne aneka prakAranuM ArtadhyAna-raudradhyAna karIne ApaNI bhAvI sthiti bagADIe chIe. te vakhate uparyukta karmavAda ja ApaNane sAcA raste laI Ave che. ane samajAve che ke "bAhya nimittone doSa devAno kaMI artha nathI. e badhAM tArAM pUrvakarmone lIdhe ja kheMcAIne AvelAM che. mATe tuM ene samabhAve vedI le. jo A muzkelIo, A muMjhavaNo, A du:kho ke A vipattio tane na gamatI hoya to ii te AvI paDe evuM koI kRtya, mana, vacana ane kAyAthI karIza nahi.' anya manuSyone-prANIone du:khamAM sabaDatAM joIe tyAre karmavAda ApaNane zikSA Ape che ke karyA karma koIne choDatAM nathI, mATe tame ceto ane koI khoTuM kArya karazo nahi. vaLI je du:kha Aje tene paDe che, te kAle tamane nahi paDe enI zuM khAtarI ? DhAMkyA. karmanI koIne khabara nathI, mATe du:khI jIvo. mATe hRdayamAM sahAnubhUti rAkho, karuNA rAkho, anukaMpA rAkho, dayAbhAva rAkho ane tamArI zakti pramANe ene madhura vacanothI AzvAsana Apo tathA zakya sAdhanothI sahAya karo. "enAM mAnava samAjane suMdara mArgadarzana... Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyA e bhogavaze, emAM ApaNe zuM ?' evo vicAra karIne tenA pratye upekSA sevavI e eka prakAranI niSpharatA che ane jaina dharmamAM tene muddala sthAna nathI, e vAtanI dareka pAThake avazya noMdha levI joIe. vaLI karmavAda saMsAranI vicitratAno je spaSTa khulAso kare che, te anya koI siddhAMta karI zakato nathI. te jaNAve che ke A saMsAramAM koI vidvAna che, koI mUrkha che; koI sazakta che, koI azakta che; koI dhanavAna che, koI dhanahIna che; koI no satkAra thAya che, koIno tiraskAra thAya che; koIne rUpe-raMge dekhAvaDuM zarIra maLe che to koIno dekhAva najare jovo paNa gamato nathI. darekanAM pramANamAM paNa ghaNo ghaNo phra hoya che. vaLI keTalAkane zarUAtathI ja sArA saMyogo sAruM kuTuMba-sAruM kuLa maLI jAya che to keTalAkanI zarUAta ja viparIta saMyogothI halakA kuTuMbathI- nIca kuLathI thAya che. keTalAka dIrgha AyuSya bhogave che, to keTalAka adhavacce ja UpaDI jAya che ane keTalAka to nAma mAtranuM jIvana jIvI punaH maraNane zaraNa thAya che. eTaluM ja nahi paNa ekaja mAtAnA udaramAM ane eka ja kuTuMbamAM janmelAM be bALakonI sthitimAM paNa aMtara jaNAya che. eka dIrgha AyuSya bhogavI, satkAryo karI ujjavaLa yazanI prApti kare che ane bIjo apAyuSI banI, kukarmo karI badanAmI vahorI le che ane tenA chAMTA bIjAne paNa uDADato jAya che. A badhI vicitratAnuM kAraNa karma che. te A karmano siddhAMta vadhAre spaSTatAthI samajAvavA mATe tenA ATha vibhAgo kare che ane jaNAve che ke manuSyanAM jJAnamAM je kaMI taphAvata jaNAya che tenuM kAraNa jJAnavaraNIya karma che. 10 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyanAM darzanamAM (sAmAnyajJAnamAM je kaMI taphAvata jaNAya che tenuM kAraNa darzanAvaraNIya karma che. manuSyane sukha-du:khanAM je vividha saMvedano thAya che tenuM kAraNa vedanIya karma che. manuSyane eka viSayamAM zraddhA jAme che, bIjA viSayamAM zraddhA jAmatI nathI, temaja eka viSayamAM rAga utpanna thAya che ane bIjA viSayamAM dveSa utpanna thAya che, tenuM kAraNa mohanIya karma che. eka manuSya dIrdhAyuSI hoya che, bIjo adhavacce upaDI jAya che ane trIjo atyaMta alpa jIvI hoya che, tenuM kAraNa te te prakAranuM AyuSya karma che. eka manuSyanAM rUpa-raMga, bolI-cAlI vagere suMdara hoya che. zubha hoya che ane bIjA puruSanAM rUparaMga, bolI-cAlI vagere asuMdara-azubha hoya che, tenuM kAraNa nAmakarma che. eka manuSya sArA vAtAvaraNamAM janme che ane bIjo kharAba vAtAvaraNamAM janme che, tenuM kAraNa gotrakarma che ane eka manuSyanI dAna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIrya Adi zaktio khUba vikasita hoya che ane bIjAnI alpa vikasita hoya che, tenuM kAraNa aMtarAya karma che. AjanA vijJAna zAstrIo bhautika padArthonA guNadharma samajAvavA mATe tenI vividha avasthAonuM varNana kare che ane te mATe judA judA siddhAMtonI sthApanA kare che tema jaina maharSioe karmano A siddhAMta samajAvavA mATe (1) baMdha (ra) udvartana, (3) apavartana, (4) sattA, (5) udaya, (6) udIraNA, (9) saMkramaNa, (8) upazamana, (9) nidhatti ane (10) nikAcanA e tenI daza avasthAonuM bArIkAIthI varNana kareluM che ane e rIte jagatanAM tamAma rahasyonuM udghATana karI nAkheluM che. Aje jyAre jJAnanI bumukSA vadhI rahI che ane navA navA mAnava samAjane suMdara mArgadarzana... 11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityanuM avalokana karavAnI vRtti vizeSa vega pakaDI rahI che, tyAre jaina maharSioe racelAM A viSayanAM sAhityanuM UMDANathI avalokana karavuM Avazyaka che. te mATe ahIM tad viSayaka keTalAka graMthono ullekha karI chIe. 1. karma prakRti-zivazarmasUri. ra. paMcasaMgraha-zrI candarSi mastara. 3. prAcIna cha karmagraMtha 4. sAddha zataka- zrI jinavallabhagaNi. 5. pAMca navIna karmagraMtha-zrI devendrasUri. 6. saptatikA (chaThTho karmagraMtha - zrI candramastarAcArya 7. mana:sthirIkaraNa prakaraNa-zrI mahendrasUri. 8. saMskRta cAra karmagraMtha-zrI jyatilakasUri. 9. karmaprakRti dvAciMzikA. 10. bhAvaprakara--zrI vijayavimalagaNi. 11. baMdha hetRdaya tribhaMgI-zrI harSakulagaNi. 1ra. baMdhodaya sattA prakaraNa-zrI vijayavimalagaNi. 13. karma saMvedha bhaMga prakaraNa-zrI rAjahaMsa ziSya devacaMdra 14. karmasaMvedha bhaMga prakaraNa. 15. baMdha-zataka. vagere vagere. AjanA vijJAna zAstrIone jagatanI A vicitratAnuM bhinna bhinna avasthAnuM koI saruM hAtha lAgyuM nathI ane temano bhinnatAne lagato kAyado (Law of species) alela Tapu 1 2 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puravAra thayo che, tyAre jena dharmano A karmavAda vyavasthita svarUpe bahAra Ave to jagata para keTalo mahAna upakAra thAya ? aMtamAM pUjya AcArya tathA munivaryone ame vinaMti karIe chIe ke teo AjanA vijJAna vagere aneka dRSTibiMduo para pUratuM lakSa ApI karma sAhityanuM navInarUpe prakAzana kare ane teno vyavasthita pracAra thAya tevI koI yojanA ghaDI zAsananI mahAna prabhAvanA kare. ( jainadharmanuM ajoDa rmavijJAna ) vizva vicitratAnuM rahasya : virATa vizvanI vicitra ghaTanAo zI rIte banI rahI che? enuM rahasya zodhI kADhavA jagatanA ciMtakoe ghaNI mahenata karI che. By chance. akasmAta ja A badhuM bane che- ema kahenAra to vizvanA sanAtana niyama 'Cause and Effect' kAryakAraNabhAvane ja bhUlI jAya che. jyAre bIjA keTalAka kAryakAraNano niyama lakSamAM rAkhIne vicitra ghaTanAo pAchaLa IzvaranI mAyA, IzvarIya zakti agara IzvarIya sAmrAjyane javAbadAra gaNe che. enI sAme prazna e UThe che ke "Izvara to dayALu gaNAya che, to e du:khada sarjano kema kare ? ghAtaka zastrAdi ane nirdaya ghaTanAo kema banAve ? ane sarvazaktimAna gaNAya che to halakAM, adhurAM temaja niSphaLa sarjano kema kare ?' enA samAdhAnamAM teo kahe che ke "jIvonA bhAgyAnusAra Izvara nyAyIrIte vicitra sarjano kare che, vicitra ghaTanAo banAve che. AnI sAme jainadharmanuM ajoDa karmavijJAna 13 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtakonA eka varganI dalIla che ke "jo vicitra sarjanomAM Izvarane bhAgyanI anivAryatA ja che, to bhAgyathI ja vaicitryano javAba maLI jAya che mATe bhAgyane ja A vaicitryanuM kAraNa mAno, Izvarane sarjanahAra mAnavAnI zI jarUra ?' game te ho, IzvarIya tattvanI daramiyAnagIrI ho yA nahi, paNa ciMtakavarge jagatanA vicitra sarjana ane ghaTanAo pAchaLa judA judA nAme jIvonAM tevA tevA bhAgya, vAsanA, adraSTa vagerene javAbadAra gaNyA ja che, avazya mAnya rAkhyA che. A mAnavuM Avazyaka paNa che, kAraNa ke jIvane dhAraNA ke icchA vinA keTalAya padArtha ane prasaMgonA yogamAM AvavuM paDe che te enA bhAgyanAM hisAbe ja ghaTe. pUrvajanma smaraNAdithI e siddha hakIkata che ke AtmA janmajanmAMtaromAM navAM navAM zarIra dhAraNa karato ane mRtyu vakhate e zarIrane mUkIne jato eka svataMtra padArtha che, zarIrathI nirALI vyakti che. paNa A janmanI kAyA eja AtmA nathI. Aje aneka dAkhalA maLe che ke jemAM nAnI uMmaranA bALakane potAnA pUrva janmanA anubhavonuM smaraNa thAya che. ne e dUra deza, dUra kALa ane aparicita kuTuMba sAthenI potAnI anubhavelI pUrvajanmanI vigato, nAmaThAma samayanA nirdeza sAthe kahe che; ane te tyAM jaI tapAsa karatAM barAbara e ja pramANe maLI Ave che. pUrva janmamAMthI nIkaLI ahIM AvI janma pAmanAra eka svataMtra Atmadravya-jIvapadArthane mAnyA vinA pUrvajanmanI bAbatonuM smaraNa ahIMvALAne thayuM hovAnuM zI rIte saMgata karI zakAya ? evo eka niyama che ke "je anubhava kare che tene ja pachIthI smaraNa thAya." judA judA pravAse phrI Avela bhAIo potapotAnA pravAsanA je saMsmaraNo 14 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che e emanI te te pradezamAM jaI, te te anubhava karI AvyA che enI sAbitI che. ema jIva paNa je potAnA amuka gAma-sthAna-nAma AdinA pUrva anubhavo kahe che enI tyAMthI ahIM AvyAnI vastusthiti sUcave che. - bIjuM e paNa che ke eka ja mAtApitAthI janma pAmavAM chatAM eka pahelavAna, bIjo dubaLo; eka buddhimAna, bIjo jaDabuddhi; eka rUpavAna, guNiyala, nirogI to bIjo sAmAnya rUpavALo, doSathI bharelo, rogISTa dekhAya che vaLI khAnapAna ane bIjA vartana-vyavahAramAM emanI bhinna bhinna prakAranI rUci hoya che. e sUcave che ke e jIvo pUrvajanmamAM bhinna bhinna karma ane anubhava karIne AvelA che mATe ahIM A badho bheda paDe che, nahitara to- AtmA, pUrvajanma ane tyAM upArjalA karma temaja anubhavo vinA ja A badhuM Akasmika banI AvyuM ema mAnavA jatAM to kArya-kAraNanA niyamano bhaMga thAya ! eTale ja AjanA pAzcAtya dezanA mahAna ciMtako sara olivara loja, lorDa kolavina, harmana jekobI, barnArDa zo vageree jagatamAM jaStattva uparAMta cetanatattvanI hayAtI svIkArI che. Ama AtmA eka svataMtradravya siddha thayA pachI, ane te paNa jo zAzvata-sanAtana dravya che to pachI, e savAla thAya che ke (1) koI jIva bhejAbAja moTo sAyanTIsTa bane to koI kALA akSarane kUTI mAre tevo nirakSara bhaTTAcArya rahe che, evuM zAthI ? (ra) eka mAikroskopa, durbina ke cazmA vagere sAdhano vagara dUra sudUra joI zake che tyAre bIjo janmathI aMdha hoya che athavA jovA mATe aneka sAdhanonI apekSA rAkhe che, emAM kema ? (3) eka sukhazayyAmAM mahAlato hoya che, bIjAne jainadharmanuM ajoDa karmavijJAna 15 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtadivasa du:kha-roganI hAramALa lAgelI hoya che, e zuM ? (4) eka zAMta-kSamAzIla, namra, sarala, saMtoSI ane satyano premI-AgrahI hoya che, bIjo krodhathI dhamadhamato abhimAnathI akkaDa, AMTIghUMTImAM ramanAro, dhanavaibhavanI prApti mATe rAtadivasa mathanAro ane satyano apalApa karanAro, evuM kema hoya che ? (5) eka dIrdhAyu bhogavanAra hoya che tyAre bIjo garbhamAM ke janmatAM ja kema yamadhAma pahoMcI jAya che ? (6) eka tADa jevo UMco hoya che to bIjo sAva baTako, ThiMgujI jevo hoya che. ekanI kIrti comera vyApI jAya che, bIjAnI sarvatra apakIrti thatI hoya che. ekano paDato bola jhIlAya che, bIjo ghAMTA pADe toya enuM sAMbhaLavA koI taiyAra nathI. Avo taphAvata kema ? (7) koI uttama kuLamAM janma pAme che, to koI halakA kuLamAM kema avatare che ? (8) koI dIna-du:khIyAne tana-mana-dhanathI madada karavAnA vyasanavALo hoya che, to koI mahAkRpaNa eka damaDI paNa choDavA taiyAra nathI hoto. eka dhanakubera banI jAya che tyAre bIjo daridranArAyaNa rahe che. eka lAkho kamAya jAya che, bIjo e ja bajAramAM sonA sATha karIne roto roto ghera Ave che. zuM haze saMsAranI A vicitratAnuM kAraNa ? ekanI eka vyaktine paNa jude jude samaye AvA virodhI anubhavo thAya che e zAthI ? AryadezanA darzanakAro enA samAdhAnamAM kahe che, ke jIvanA pUrvopArjita tevA tevA zubhAzubha bhAgya A vicitratAmAM kAraNabhUta che. e darzanakAro bhAgyane judA judA nAmathI saMbodhe che. nyAya vaizeSika darzanavALA "adRSTa' kahe che. mimAMsako apUrva' kahe che. sAMkhyayoga darzanakAro Azaya' kahe che. vedAMta darzanamAM "mAyA, avidhA, prakRti' zabdo bolAya che. - jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 16 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ boddho ene "vAsanA' kahe che. ane pAzcAtya phliosophro guDalaka-beDalaka Good luck-Bad luck vagere zabdothI bhAgyatattvane mAnya rAkhe che. jenadarzana ane "karma' kahe che. jainadarzananI vizeSatA : A rIte pUrva-pazcimanA darzanakAroe bhAgya-karmane mAnya rAkhavA chatAM karmasiddhAMta vibhAga pADIne khAsa vistRta-spaSTa-viziSTa vicAra jenadarzana jevo bIjAoe karyo hoya e jovAmAM AvatuM nathI; temaja tevuM koI sAhitya paNa upalabdha nathI. jyAre jenadarzanamAM karmasaMbaMdhI vicAra cokkasa prakAranA vibhAgavAra, khUba sUkSma, vyavasthita, spaSTa ane vistRta che. karma viSayaka sAhitya paNa lAkho zloko pramANa maLe che. jenadarzanamAM karmanI badhyamAna avasthA, sattA ane udayAvasthA mAnavAmAM AvI che, jenettara darzanamAM paNa judAM judAM nAmothI karmanI A traNa avasthAonuM digdarzana Ave che. baMdhAtA karmane "kriyamANa', sattAmAM rahelA karmane "saMcita' "prArabdha" ane udayamAM Avela karmane "bhoga' kahe che. paNa A jovA nathI maLatuM ke (1) AtmAne thatA bhinna bhinna anubhavo pAchaLa kyAM kyAM karmo kAma karI rahyA che ? (ra) amUrta-racetanya-svarUpa AtmA jaDapharma pudgalathI kema baMdhAya che ? (3) e baMdha thavAnA kAraNo kyA ? (4) kyAM kyAM kAraNothI e karmamAM kevI kevI zakti utpanna thAya che ? (5) e karma vadhAremAM vadhAre ane ochAmAM ocho keTalo kALA AtmA sAthe coMTI rahe che ? (6) AtmA sAthe coTelAM kamI keTalo kALa (abAdhAkALa) La ApavAmAM vilaMba kare che ? (7) baMdhAyelA karmamAMthI abAdhAkALane vI nAkhanArI zI. prakriyA thAya che ? (8) udayamAM AvyA pachI e karma kevAM jaiinadharmanuM ajoDa karmavijJAna 17] Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha phaLa dekhADe che ? (9) eka karma upAryA pachI AtmAnA te te cittapariNAmothI (vicArothI) anya karmarUpe kevI rIte saMkramaNathI badalAvI zakAya che ? (10) karma bAMdhatI vakhate emAM je La ApavAnuM sAmarthya hatuM te paNa kevI rIte palaTAya che ? (11) je karma moDu udayamAM AvavAnuM hoya tene vaheluM kaI rIte udayamAM lAvI zakAya ? (1ra) karmanA AMzika nAza temAM ja sarvathA nAzanI zI zI prakriyA che ? (13) bahArathI dekhAtI khAnapAna vigerenI kriyA samAna hovA chatAM e kriyA virAgabhAve thavAthI nIcenA guNasthAnakavALA karatAM uparanAM guNasthAnakavALAne zubhAzubha karmanA baMdhamAM kevo ka paDe ? ..vagere vagere aneka bAbatonuM spaSTIkaraNa, ne vigata-vistAra anya darzanomAM jovA nathI maLato, maLavAne avakAza paNa nathI kema ke badhAM darzano karma bhAgyane amUrta, guNarUpa yA saMskArarUpa mAne che. tethI tenI utpatti (baMdha) abAdhAkALa, udayAvasthA, e udaya cAlu hovA chatAM puruSArtha vizeSathI enA rasano anubhava aTakAvI devo yA bIjA karmarUpe palaTAvI (saMkramita karI) devo vagere ghaTanAo AtmAnA guNarUpa, amUrta, bhAgya mAnavAmAM ghaTI zakatI nathI. e to mUrta podgalika karmamAM ja ghaTe. jenadarzane karmasiddhAMtanA advitIya vijJAna (Science) nI jagatane bheTa ApI che. e bhAgyane karma kahe che ane karma paNa amUrta, guNarUpa nahI; paraMtu mUrta pudgalarUpa yAne eka jAtanI rajarUpa (aNu samuhAtmaka) mAne che. karmabaMdhanAM kAraNo : 1 mithyAtva :- mithyA mAnyatA, satyano asvIkAra, jhAInuM ghauM. 18 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra avirati :- pApatyAganI pratijJA na hovAne lIdhe cAlu rahetI pApanI chUTa, pApanI apekSA, pApanI saMmati, 3 kaSAya :- krodha, mAna, mAyA, lobha tathA kAma, harSazokAdi. 4 yoga - mana, vacana, kAyAnI pravRtti. A cAra sAmAnyathI karmabaMdhanAM kAraNo che, telanA DAghavALA kapaDAM upara vAtAvaraNamAMthI raja coMTe che tema rAga-dveSAdi pariNAmavALA AtmA upara karmANuo (karmaraja) coMTe che. dUdhamAM sAkara athavA tapAvelA loDhAnA goLAnAM agni jema ekameka thAya che, tema AtmA sAthe A karmarAja ekameka thAya che. ATha karma :- anubhavAtA vividha udayanI pAchaLa judA judA karma kAma karI rahyA che. karmanA mULa ATha bhedo Ama samajAvI zakAya. (1) jJAna ochuM che, yA bahu gokhe, vAMce, bhaNe-mahenata kare chatAM jJAna ochuM prApta thAya tyAM jJAnAvaraNa karma. (ra) iMdriyadarzana ochA hoya, yA kAna-AMkhanuM teja ochuM thAya. bIjI indriyonI zaktihInatA hoya, tyAM darzanAvaraNa karma. (3) ghaDIkamAM svAthya, sukha hoya ane ghaDIkamAM pIDA anubhavAya tyAM zAtA-azAtA rUpa vedanIya karma, (4) tarkasiddha, yuktiyukta, dRSTAMtasAdhya evI sat vastu hovA chatAM e jace nahi, jacavA chatAM eno Adara-amala na thAya, tyAM mohanIya karma. (mithyAtva mohanIya ane cAritra mohanIya) (5) AtmA zarIra sAthe jaDAyelo ja rahe pachI bhale gADha bimArI ke prahAra, akasmAta paNa thayo hoya, tyAM AyuSya karma. (6) judAM jainadharmanuM ajoDa karmavijJAna 19) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judAM zarIra, zarIranA bAMdhA, cAla, yaza apayaza, susvaradusvara vageremAM javAbadAra tevuM tevuM karma nAma karma. (7) UMcanIca kuLamAM janma thAya tenA kAraNabhUta gotra karma. ane (8) dAnabuddhi, bhogazakti, AtmavIrya, vagere rokAya, tyAM aMtarAya karma. Ama mULa ATha prakAranA karma karI rahyA che. karmanA judI judI dRSTie aneka bhedo prakAro paDe che emAMnA keTalAka A pramANe che. bhAvakarma - dravyakarma baMdhAyelA karmadalikanA udayathI pragaTatAM mithyAtva rAga-dveSa vigere AtmAnA pariNAma te bhAvakarmA dravyakarma :- bhAvakarmanA kAraNarUpa jaDa-padgalika karmaraja je AtmAne coMTI che te. ghAtakarma - jJAna, darzana-vItarAgatA ane dAnAdi labdhi vigere AtmAnA viziSTa guNone ghAta kare te ghAtakarma. aghAtI karma :- AtmAnA jJAnAdi viziSTa guNono ghAta na kare paNa zubhAzubha (sukha-du:kha) La ApIne cAlyA jAya te aghAtI karma. ATha karmanA avAMtara 158 bheda paDe che : dA.ta. matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa... cAdarzanAvaraNa. acakSudarzanAvaraNa... vagere. cAra prakAre baMdha - AtmA para karma coMTe che tyAre cAra cIja nakkI thAya che. (1) prakRtibaMdha (ra) sthitibaMdha (3) rasabaMdha (4) pradezabaMdha AtmA upara coMTatanI sAthe ja emAM- (1) jIvanA jJAnAdi guNone rokavAno svabhAva nakkI thAya che te svabhAva e jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 20 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtibaMdha (ra) e karma AtmA sAthe keTalo kALa coMTI raheze te kALamaryAdAno nirNaya thAya che. e kALamaryAdAno nirNaya te sthitibaMdha (3) e karmanA LamAM tIvratA ke maMdatA nakkI thAya te rasabaMdha . (4) karmanA ATha vibhAgamAM darekamAM daLapramANa nakkI thAya te pradezabaMdha. karmano te te guNasthAnake rahelA jIvo aMge vicAra thAya che te mukhyapaNe cAra dRSTie, baMdha udaya-udIraNA ane sattArUpe. AmAM udaya pahelAM abAdhAkALa rahe che. abAdhAkALa zuM che ? karma baMdhAyA pachI tarata ja udayamAM nathI AvatuM. eTale e baMdhAyA pachI udayamAM Ave te pUrveno vacalo kALa te karmano abAdhAkALa kahevAya che. karmano udaya eTale zuM ? karma baMdhAyA pachI ane abAdhAkALa pUrNa thayA pachI karma potAnuM zubhAzubha phaLa dekhADavA mAMDe te eno udaya kahevAya. karmanI udIraNA eTale zuM ? je keTalAka karma moDA udayamAM AvavAnA hoya tene prayatnavizeSathI vahelA udayamAM lAvavA te udIraNA kahevAya. karmanI sattA eTale zuM ? baMdhAyelA karma udaya vagerethI bhogavAI jaIne potAnA svarUpane na choDe, silIkamAM paDyuM rahe tyAM sudhI te karma sattAmAM kahevAya. pUrve karmabaMdhanI prakriyA darzAvI ene baMdhanakaraNa kahevAya. AtmA sAthe baMdhAyelA kamarpaNuomAM pAchaLathI AtmAnA zubhAzubha adhyavasAyo (bhAvo)thI parivartana paNa Ave che arthAt emAM phara paNa thAya che. pUrve bAMdhela karmano amuka jaiinadharmanuM ajoDa karmavijJAna 2 1 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMza vartamAnamAM baMdhAtA sajAtIya bIjA prakAramAM vAI jAya te saMkramaNa. baMdhAyelA karmanI sthitimAM ane rasamAM hrAsa ke vRddhi thAya te anukrame apavartana ane udvartanA. udayaprApta nahi thayelA karmone prayatna vizeSathI udayamAM lAvavA te udIraNA. mohanIya karmanA dalikone amuka kALanI mudata pUratuM udaya vagerene ayogya banAvavA te upazamanA. karmone udvartanA, apavartanA sivAyanA karaNone ayogya banAvavA te nidhati ane karmone sarvakaraNane ayogya banAvavA te nikAcanA. arthAta jevA bAMdhyA tevA bhogavavA ja paDe, A saMkrama vagere AtmAnA vIrya-vyApArathI-manavacanakAyAnI sahAya dvArA AtmazaktithI thAya che, mATe tene baMdhanakaraNa, saMkramakaraNa, apavartanAkaraNa, udvartanAkaraNa, udIraNAkaraNa, upazamatAkaraNa, nidhattikaraNa ane nikAcanAkaraNa kahevAya che, karmasAhityamAM A karaNonI prakriyA sUkSma che, ane ghaNI mahattvanI che AtmavikAsano krama - mithyAtvAdi karmabaMdhanA hetuo jema jema ochA thatA Ave tema AtmAnuM guNasthAna UMcuM Ave eTale ke AtmikaAdhyAtmika vikAsanI avasthA zreSTha bane AvA guNasthAnaka 14 che, e guNasthAnakomAM vartatA jIvonI keTalIka bAhyapravRtti sarakhI dekhAvA chatAM upara uparanA guNasthAnakomAM mithyAtvAdi hetuo na hovAthI azubha karmano baMdha ocho thato Ave che ane upara uparanA guNasthAnakomAM karmanA udaya vagere paNa ghaTatA Ave che. jaina darzane aneruM karmavijJAna pIrasyuM che. A lekhamAM tenuM sAmAnya digdarzana mAtra karyuM che. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 22 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanimittaka karmanA udayamAM sAvadhAnI :"zrI pannavaNA' sUtramAM kahyuM ke karma be jAtanAM, (1) sanimittaka udayavALAM, ane (ra) nirnimittaka udayavALAM. AmAM sanimittakamAM AvAM karma Ave ke je dravya-kSetra-kALabhAvamAMnuM koI nimitta pAmIne ja vipAka-udayamAM Ave. dA.ta. sarpadaMzanuM jhera caDelAne maMtra-prayoganuM nimitta maLyuM. to ArogyanuM karma udayamAM AvyuM. bimAra mANasa havA khAvAnA sthaLe jAya, ane tyAM rahetAM sAjo thAya. emAM kSetranuM nimitta pAmIne zAtAvedanIya karma udayamAM AvyuM gaNAya. ema, baDhatu badalAya ane zaradI vagere maTI Arogya maLe, e kALanimittaka karmano udaya thayo gaNAya. bahu ciMtA-zaMkA-bhaya vagere bhAvanuM nimitta pAmIneya roga-azAtA UbhI thAya, emAM bhAva-nimittaka azAtA vedanIya karmano udaya kahevAya, Ama sanimittaka karmo udayanuM nimitta maLatAM kAma kare. paNa AvAM koI nimittane pAmyA vinA ema ja dA.ta. TI bI. kensara, lakvo, vagere rogo Ubho thaI jAya, tyAM prabaLa nirnimittaka karmano udaya gaNAya. ema, gokhavAnI ghaNI mahenata karavA chatAM jJAna na caDe e evAM prabaLa jJAnAvaraNa karmanA udayathI kahevAya. paraMtu gokheluM bhaNeluM phrI phrI yAda na karAya, punarAvartana na karAya, ane divaso jatAM bhUlI javAya, tyAM jJAnAvaraNa karmano sanimittaka udaya thayo kahevAya. evuM mohanIya karmamAM ghaNuM ghaNuM che. hAsyanA nimittamAM Ubho rahe. ane hasavuM Ave, e hAsyamohanIya karmano sanimittaka udaya thayo gaNAya. strI sAme vAraMvAra joyA kare. azlIla citra ke sinemA jue, yA vilAsI vAMcana kare. ane jaiinadharmanuM ajoDa karmavijJAna 23) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsanA-vikAra jAge, e kAma-mohanIya karmano sanimittaka udaya gaNAya. duzmane ApelA trAsa vicAre ke duzmananI halakAI vicAre, ane manamAM gusso-roSa phrI Ave, e krodha mohanIya karmano sanimittaka udaya thayo kahevAya. ene mananA gussAnA bhAvanuM nimitta maLI gayuM. ane karmano udaya bhabhukI UThyo. koIno mAla makAna moTara vagere para dRSTi jatAM rAga phrI Ave e lobhamohanIya rAgamohanIya karmano sanimittaka udaya thayo kahevAya. Ama jozo to dekhAze ke hAsya-zoka, harSa-kheda-bhaya, kAma-krodha-lobha, mAna-mada-matsara, vagerenA keTalAya mohanIya karma evo che ke ene nimitta Apo to ja udaya pAmI e hAsya vagerenI lAgaNI UbhI kare che. pUcho, pra- to zuM nimitta na ApIe to e karma beThAM rahe che? u.- nA, karmano sthitikALa pAke eTale udaya to pAme ja, paraMtu evAM karma nimitta na maLatAM bIjAnA bhegA bhaLI udaya pAme, tethI enuM potAnuM phaLa dekhADyA vinA mAtra enAM daLiyAMpradeza udaya pAme ene pradezodaya kahevAya. tyAre La dekhADe e vipAkodaya kahevAya. baMne prakAranA udayamAM pachIthI karma khapI jAya; arthAt AtmAnI sAthenA saMbaMdhathI alaga thaI jAya. vAta A, ke ghaNAM evAM mohanIya karma che ke jene nimittA Apo to ja vipAkodayamAM AvI enuM La dekhADe mATe evA rAga-rati Adina nimittathI AghA rahetAM ghaNo bacAva maLe. A parathI samajAze ke jo evAM nimitto na sevIe, enAthI dUra rahIe, to keTalAMya mohanIya karmanA vipAkodayathI bacIe arthAt tevI tevI mohanI lAgaNIothI bacI jaIe. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 24 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazu karatA mAnavano avatAra pAkhyAnI A vizeSatA che ke, - (1) ApaNane "harSa-kheda kAma-krodha vagere, e mohanI lAgaNIo che" enI khabara paDe che. (ra) ene janmAvanAra nimittonI samaja paDe che. (3) e nimittothI dUra rahI, e lAgaNIothI bacI zakAya che. (4) ane ema aneka prasaMgomAM bacavAthI enA saMskAra daDha na karavAnuM, temaja vadhArAmAM zubha bhAvanAthI junA saMskArone naSTa karatA javAnuM karI zakIe chIe. temaja (5) e rIte azubha karma baMdhanothI ya bacI zakIe chIe. mAnavabhavanI A mahAna vizeSatAone dhyAna para laIe to e mATenA prayatnamAM zI khAmI rahe ? jIvana laIne beThA eTale jIvana nabhAvavA mATe khAnapAnAdi jarUrI ghaNuM ya karatA rahIe, chatAM je e kazuM mukhya kartavya na lAge, evuM mukhya kartavya A mohanI lAgaNIothI bacatA rahevAnuM lAge... e bacavA mATe khAsa sAvadhAnI, enAM nimittothI alipta rahevAnI rAkhavA jevI che. dA.ta. vAtoDiyA mahAjana bhegA thAya to emanI vAtomAM levA-devA vinAnA rAga-dveSa-hAsya-ISya asUyA vagere UbhA thAya che. eTale emano saMga e mohanI lAgaNIonuM prabaLa nimitta gaNAya. tethI enAthI AghA ja rahevuM emAM salAmatI che. kadAca kahezo, pra- paNa kyAreka zaramAzaramI AvAnA bhegA besavuM paDe che, tyAM ze bacAya ? jaiinadharmanuM ajoDa karmavijJArna Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u.- tyAM "mAre jarA jApa patAvavAno che,' ema kahI maramaravA jevA avAjathI navakAra yA logassano jApa karavA mAMDavAno, athavA "mApha karajo saMDAsa javuM paDaze,' ema kahI UThI javuM; athavA "amuka bhAIne maLavAnuM che, te jAuM chuM' kahI tyAMthI nIkaLI javuM; yA sAmo bolato rahe, ane ApaNe AMtarika rIte koI dhyAnanI koI yoganI mauna sAdhanAmAM lAgavuM. sArAMza, tevA tevA prasaMgomAM rAga-dveSAdi jagADe evAM nimittothI AghA rahevAnuM atyaMta Avazyaka che. eka vAta avazya samajI rAkhavA jevI che ke A saMsAranA pravAsamAM ApaNo AtmA uttarottara vizuddha adhyavasAyone sparzato cAle e bahu agatyanuM che ane tethI vItarAga bhAvA nikaTa ne nikaTa Avato jAya e ati mahattvanuM che... zuM maMtra karma para asara kare ? pra. eka rAjakumArIne sarpadaMzathI jhera caDI gayeluM, paraMtu haripeNa rAjAnA maMtraprayogathI jhera UtarI gayuM. paraMtu jo A maMtra-prayogano yoga na maLyo hota, to to rAjakumArI maratA ja ne ? paNa maMtrathI jIvI gaI; to pachI karmonAM La akADhyA hovAnuM kahevAya che, e AmAM kyAM rahyuM ? zuM maMtre karmone kensala karyA ? u. - jaina dharmanuM tattvajJAna AnuM suMdara samAdhAna Ape che. jIvane je pIDA vedanA cAle che e eka ja karmaskandhanI asara nathI, paraMtu pratisamaya cAlatI pIDAvedanAne upajAvanAra alaga alaga pharmaskandhanI asara che, te te samaye pAkanArA karmaskandha pAke eTale tyAM ja vedanA upajAve che, enI pachInA jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkanAro karmano skandha pAkatAM ja e ja samayamAM vedanA Ape che. ema mAno ke saLaMga pIDAvedanA cAlI, to A hisAbe eTalA kALanI vedanAno koI eka karmaskandha nahi, kintu aneka karmaskandho javAbadAra hoya che, kramasara udayamAM AvatA hoya che. eTale have samajAze ke je samaye vedanA baMdha paDI. e samaye evo koI joradAra karmaskandha pAkanAro hato ja nahi. yA hato to enA para koI evo prabhAva paDyo ke jethI e La dekhADyA vinA ema ja ravAnA thayo. prazna thAya, pra. - to zuM badhuM kAkAlIya nyAyathI bane che ? u. - nA, ahIM kAkatAlIya nyAyathI jema tADa paDavAnuM hatuM, e ja vakhate kAgaDo enA para beTho. ema jheranI pIDAnAM karmadaLiyAM pUrA thavAnAM hatAM e ja vakhate maMtraprayoga thayo, ne maMtraprayoga ane sAjI karI' evuM nathI, paraMtu have pAkanAra karma para maMtraprayoganI evI asara paDI ke karmanI phaLa dekhADavAnI zakti maMtraprayogathI kuMThita thaI gaI, tethI jo ke karma pAkavAnA hisAbe udayamAM AvyA to kharAM, paNa pIDA na ApI zakyAM, ane ArogyanAM karma vipAka-udayamAM AvI, eNe Arogya dekhADyuM, ema banI zake che. pradezodaya-vipAkodaya : nimitta pAmI vipAka dekhADanAra karma mATe AvuM bane che ke tevAM nimittanA hisAbe tevAM karma vipAkamAM jora mArI jAya, ane bIjAM karma pAkelAM kharA, paNa mAtra pradezathI bhogavAI jAya, ravipAka na dekhADI zake. paristhiti juo ke pUrve paNa sApanuM jaiinadharmanuM ajoDa karmavijJAna 27 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhera caDyuM tyAre te pUrve Arogya ApI rahela karmadaLiyAM Arogya Aye ja jatA hatA. to sarpadaMza pachI Arogya kema aTakyuM ? kaho, sarpadaMzanuM nimitta pAmI azAtAvedanIya karmano vipAkodaya jora mArI gayo, tethI pelA cAlu ArogyadAyI karmano rasavipAka sthagita thaI gayo, eTale e bicArAM sthiti pAkya udaya pAmavA chatAM khAlI pradezodayathI eTale ke ravipAka dekhADyA vinA ja bhogavAI ravAnA thatA gayAM; ne azAtA karmanA vipAka prabaLa banavAthI pIDA zarU thaI. basa, have A jhera-nivAraka maMtraprayogathI ethI ulTa banyuM. have ahIM Arogya zAtAdAyI karma jora mArI jAya che. karma para dravyAdinI asara : A batAve che ke karmanA udaya para tevAM tevAM dravya-kSetrakALa-bhAva asara kare che. karma to baMdhAyA pachI eno amuka abAdhA-kALa arthAta ene abAdhita rahevAno kALa pUro thayA bAda, samaye samaye udaya pAkya jAya che. emAM zAtA-azAtA jevA paraspara virodhI karma paNa baMne potapotAnA kALa pAkya udaya pAmatA jAya. paraMtu jevAM dravya-kSetra-kALa-bhAvanI prabaLatA, e pramANe zAtA ke azAtA be jAtanA karmamAM ekanI pradAna-zakti kuMThita thaI jAya, ane bIjAnI zakti abAdhita kAma kare. ahIM eka prazna thAya, karma mAnavAnI jarUra ja zI ? : pra. - to to pachI karmanI pratye dravya-kSetra-kALa-bhAvane ja La ApanAra tarIke mAno ne ? vacamAM matiyA karma mAnavAnuM zuM kAma che ? 28 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. - nA, AtmAthI taddana nirALA bAhya dravya-kSetra-kALabhAva. jema AkAza para tema AtmA para asara na karI zake. ja tevI tevI asara batAvI zake. nahitara dA.ta, juo ke zaheramAM pleganI havA cAlu thaI gaI, to e havA-dravya to zaheranA badhA ja mANasone lAgu thayuM, chatAM ethI kyAM badhA ja mANasa mAMdA paDe che ? keTalAka ja mAMdA paDe che, AvuM kema bane che ? kaho, jene evA prabaLa azAtA vedanIya karma hatAM enAM para A havA dravya asara karI; eNe zAtA vedanIya karmanA LanI zakti kuMThita karI, ethI zAtALa rokAyuM, ane pelA azAtA karma potAnuM La batAvavAmAM jora mArI gayA. jenAM zAlAvedanIya phama joradAra hatAM, enA para A havAe asara na karI, tethI enI zAtA cAlu rahI, ne azAtA yAne bimArI judA karma mAnavA ja paDe. Ama, AtmA para asara enA para lAgelA karma ja batAvI zake. bahAranAM dravya-kSetra-kALa-bhAva e karma para asara kare yA na paNa kare. karmanI jevI jevI durbaLatA yA sabaLatA e pramANe asara thAya yA na thAya. keTalAMka karma nimittAdhIna; eTale tevAM tevAM dravya-kSetra-kALa-bhAvanuM nimitta pAmI vipAkodaya pAmanArA, yAne vipAka dekhADanArA hoya, e karma tevAM dravyAdinI asara le, mATe dubaLAM paraMtu sabaLa karma dravya-kSetra-kALa-bhAvanI asara nathI letAM, ane potAno prabhAva dekhADe che. jainadharmanuM ajoDa karmavijJAna Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (puruSArthanuM mahattva rmano baMdha gaNadhara bhagavAna zrI gautamasvAmIjInA praznono uttara karatAM, trilokanAtha zrI mahAvIra paramAtmAe zrI bhagavatI sUtramAM mAvyuM ke "kAMkSAmohanIya karma jIva pramAdanA kAraNe bAMdhe che; ne pramAda mana-vacana-kAyAnA yoganAM kAraNe cAle che. tyAre yoga vIryanA lIdhe cAle che; ne vIrya zarIranA hisAbe pravarte che. tema, zarIra jIvanA AdhAre bane che." Ama karmabaMdhamAM chevaTanuM kAraNa jIva hovAnuM AvIne UbhuM rahe che. jIvano jevo puruSArtha tevuM tiryaca, naraka, deva ke manuSyanuM zarIra maLe che. emAMya mAnava-zarIra paNa jIvanA puruSArthanA hisAbe cothA ke pAMcamA ArA vagerenuM, arthAt zreSTha, madhyama ke kaniTa saMghayaNavALuM zarIra maLe che. e zarIramAM saMghayaNane ghaTato puruSArtha jIva kare te hisAbe zarIra-pudgalanA sahAre AtmavIrya che. hRdayanI bhAvanA ghaNIya UMcI hoya, paraMtu zarIra-saMghayaNa baLanA pramANamAM ja vIyallAsa kravAno. dA.ta. pAMcamA ArAnuM zarIra chellA kaniSTha saMghayaNavALuM hoI, emAM sarva karmakSaya karanArI kSapakazreNInuM vIrya skarI zake nahi. enI kakSAnI aMdara rahIne jIva svapuruSArthathI dhAre teTaluM vIrya pheravI zake che. e enA potAnA hAthanI vAta che. pote dhAre to evuM sarvIrya hRAyamAna karI zake. A vIryanI phuNAnA hisAbe yoga, yAne mana-vacanakAyAnI pravRtti arthAt vicAra-vANI-vartAva pravartavAnA. vIrya phoravavAnI jo kamI, to e yogamAM kamI rahevAnI. vIryanuM skuraNa jo asahmArge, to vicAra vagere e bAjunA cAlavAnA. [30 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre jevuM yoga-pravartana tevA pramAda poSAvAnA. rAga dveSa viSaya kaSAya e moTA pramAda che. tevA tevA vicAra-vANI-vartAvanA hisAbe dA.ta. rAganA vicAra yA rAgajanaka vastunA vicAra, ke evI vANI jo pravartaze, to e rAgapramAda vikasavAno. A pramAdanA AdhAre jIva kAMkSA--mohanIya ane bIjAM bIjAM paNa karma bAMdhavAnuM kare che. ahIM je kAMkSAmohanIya karma lIdhuM, e udaya pAmIne jIvane ajJAnI-asarvajJanA kalapelA dharma tathA enAM vidhAno-parvoutsavo-sAdhanAo vagere tarapha AkarSaNa karAve che, tethI sarvajJakathita zuddha dharmanuM AkarSaNa ghaTe che. e ghaTavAthI pachI zuddha tattvanI zraddhA ane sAdhanAo moLI paDe che. emAM to AgaLa vadhatAM mULa jAya tethI Ano ahIM khAsa nirdeza karyo; ne e na Ave enI bahu sAvadhAnI rAkhavAnI. ahIM mukhya vAta e che ke jIvanA potAnA puruSArtha upara vIrya kAryakara banI vicAra-vANI-vartAvano yoga pravarte che; enA para rAga-dvaipAdi pramAda popAIne karmo baMdhAya che. alabata azubha karma rAgAdivaza asat vicAra vANI-vartAva upara baMdhAvAnA ; paraMtu enA mULamAM to AtmAno asat puruSArtha vIrya phoravIne kAma karato hoya che. eTale A phalita thAya che ke karma sArA bAMdhavA yA narasA, ke azubha karmabaMdha thavA na devo, e AtmAnI manasuphInI vAta che. jo pote asata puruSArtha na phorave, ne potAnA vIryane na vA de, to tevA azubha vicAra-vANI-vartAvane aTakAvI zake che. potAnA A adbhuta svAtaMTAnuM AtmAne bhAna nathI , ya mUlyAMkana kadara nathI tethai abUjha jevo banI mAnavajIvanamAM puruSArthanuM mahattva : karmano baMdha 31 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbakSIsabhUta maLela A puruSArtha zakti ane vIryazaktine sarAsara veDaphI nAkhe che. nahitara evA pramAda-yoga upasthita thatAM ja satyAgraha kare ke "mAre A dizAmAM puruSArtha karavo ja nathI, vIrya sakriya karavuM ja nathI' to tema karavA koNa balAtkAra kare che ? gaLA sudhI AveluM chatAM kyAreka anucita bolatAM aTakIe chIe e puruSArtha rokavAnA svAtaMtrya para bane che evo anubhava che. (ra) bIjuM phalita e thAya che ke ekalAM sArAM nimittanA bharose rahevAthI tarI javAtuM nathI. puruSArtha to karavo ja joIe. nimitta sAmAnya hoya to ya puruSArthanI prabaLatA joradAra La lAve che. mATe asata puruSArtha para pAko aMkuza ane sat puruSArthano bhAre vikAsa mahAna jIvana kartavya che. ( puruSArthanuM mahattva karmanA udayAdi para pUrvanA lekhamAM zrI bhagavatIsUtranAM vacanathI karmanA baMdhamAM mULa kAraNa tarIke jIva yAne jIvano puruSArtha hovAnuM joyuM. have baMdhAI gayelA karmanA udaya para puruSArtha kAMI asara kare ke kema e joIe. zrI bhagavatIsUtramAM trilokanAtha zrI mahAvIra prabhu mAve che ke "goyamA ! appaNo ceva udIraI, garahaI, saMvaraI, No aNuThThANeNaM ... (kintu) uThThANeNaM baleNe vIriyAM...' arthAta "he gItama AtmA jAte ja karmanI udIraNA kare che, gaha-niMdA kare che, navAM karmanuM saMvaraNa-aTakAyata kare che, upazama kare che. e jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhuM "anutyAnathI' eTale ke pote sajja thayA vinA nahi, baLa-vIrya phoravyA vinA nahi, kintu pote ja taiyAra thaI baLavIrya-puruSArtha pheravIne kare che.' A sUcave che ke karma bAMdhI to mUkyA, ne te te karmano sthitikALa ane rasa nakkIya karI dIdhA, have zuM e eja rIte udayamAM Ave ? AnA uttaramAM, "nA, evo niyama nahi. kemake,' (1) AtmAno jevo adhyavasAyano puruSArtha thAya te pramANe keTalAMya moDA udayamAM AvanAra karmanI sthiti tUTI e hamaNAM ja udaya pAmavA yogya banI jAya che; arthAta eno yathAvata udaya nahi kintu vahelo udaya eTale ke udIraNA thAya che. vaLI evuM bane ke vartamAnamAM zubha karma dA.ta. zAtA vedanIya udayamAM cAlatuM hoya to potAnA sthitikrama pramANe udaya pAmela azAtAvedanIya karmadaLiyAM rasodaya pAmyA vinA arthAt azAtAno anubhava karAvyA vinA ema ja mAtra pradezodaya pAmI AtmA parathI kharI jAya, (ra) tyAre zubha adhyavasAyanA puruSArthathI e vakhate baMdhAtA zubha karmakathAmAM pUrvanA bAMdhelA keTalAka sajAtIya azubha karmaskandhonuM saMkramaNa thaI zubharUpe parivartana thAya che. dA.ta. vartamAnamAM baMdhAtA zAtAvedanIya karmamAM pUrvabaddha keTalAka azAtAvedanIyakarma saMkramI zAtAvedanIyakarmarUpa, ema keTalAka apayazanAmakarma yazanAmakarmamAM bhaLI cazanAmakarmarUpa, dIrbhAgya, sobhAgyarUpa, nIcagotra UMcagotrarUpa vagere banI jAya che. (3) vaLI, zubha adhyavasAyanA puruSArthane anusAra azabha pharmonI keTalAya jUthanA sthitikALamAM hRAsa ane apavartanA, tathA enA rasamAM paNa hrAsa thAya che. puruSArthanuM mahattva : karmanA udayAdi para 33 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama AtmAno zubha adhyavasAyano puruSArtha bAMdhI mUkelA paNa karmanA yathAvat udaya AvavA pahelA enA para bhAre asara karI jAya che. ahIM prazna thAya. pra. paraMtu je karmo, nikAcita rUpe baMdhAI gayA hoya eno te yathAvat udaya bhogavavo paDe ne ? enA para zI asara thavAnI ? u. - zubha adhyavasAyanI asara evA nikAcita karmanA udaya para paNa e rIte paDe che ke e karmomAM je azubha anubaMdha yAne bIjazakti hatI, ene A puruSArtha toDI nAkhe che, jeTalo prabaLa zubha bhAvano puruSArtha teTalA pramANamAM azubhAnubaMdha tUTe. tethI jo A anubaMdha na tUTyo hota to e nikAcita puNyanA udaye bhale mahAvaibhava-sattAsanmAna Adi maLata yA nikAcita pApodaye mahAvyAdhi vagere AvatA, paraMtu anubaMdhavALA karmanA udayavaza jIva emAM unmatta, viSayamUDha, yA kaSAya-durgAnagrasta banI ghora pApo upArjata ! te have pApAnubaMdho tuTI jatAM e karmanA udayo navAM pApopArjanane avakAza na ApatA mAtra La dekhADI ravAnA thAya che. tyAre mahattva je karmaLanuM nathI, e LanA pratyAghAtanuM che. pratyAghAtarUpe jo azubhAnubaMdhavaza dubuddhi unmAda ane kaSAyaprabaLatA rahI to te ghora pApopArjanathI mAnavabhava barabAda ane durgati sulabha kare ! jo azubhAnubaMdha tUTI gayA che; to e karmanA phaLabhoga vakhate durbuddhi vagere na thatAM cittasamAdhi rahevAthI e phaLabhoga pApopArjana-durgatidAyI nahi bane. mahAvIra prabhune tripRSTha vAsudevanA bhavamAM puNyano udaya 34 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAre, paNa azubhAnubaMdhavALo ! tethI ghora pApopArjana ane sAtamI narakanAM bhAtAM bhegA thayAM ! te paNa AgaLa durgatio calAve evAM azabhAnubaMdhavALAM. emAM eka pApa zayyApAlakanA kAnamAM dhagadhagatuM sIsu reDavAnuM krodhAbdha banI karyuM, ethI kAnamAM khIlA ThokAvAnuM karma upAmyuM ! te azubhAnubaMdhI ja upAryuM haze ne ? tyAre savAla e thAya ke pra. "to pachI jyAre e pApa chellA bhave udayamAM AvI prabhunA kAnamAM khIlA ThokatAM bhAre azAtA UbhI thaI, tyAM sudhI pelA azubhAnubaMdhanA hisAbe buddhi kema na bagaDI ? kapAya kema na bhabhUkyo ?' u. ahIM mAnavuM ja paDe ke vacalA mAnavabhava priya mitra cakravartI rAjarSi, ne naMdana rAjarSinA bhavamAM addabhuta zubha adhyavasAyanA puruSArthe azubhAnubaMdho toDI nAkhyA. eNe bhAvI karmodayo para evI asara karI ke e rAga-dveSa-dubuddhi ane navI pApaparaMparA zarU karI zakyA nahi. basa, vAta A che ke jIvano potAno azubha adhyavasAya, kaSAyo, durbuddhi, duSTa yogo vagere asatpuruSArtha karmabaMdha, saMkramaNa, udvartanA-apavartanA, udIraNA, anubaMdha vagere para bhAre narasI asara kare che, tyAre zubhaadhyavasAyAdino sapuruSArtha e badhA para bhavya suMdara asara kare che. mATe sapuruSArtha sadA jAgato rahevo joIe. mAnavabhava e mATe ja che. puruSArthanuM mahatva : karmanA udayAdi para 35 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rmanI bhramaNAmAM puruSArthano nAza na kyo. uttama mAnava-jIvanamAM mahA kiMmatI puruSArthazakti maLelI che. paraMtu ajJAna jIva e zaktithI sArAM kAma karavAne badale khoTAM kAma kare che, ane pAcho mAne che ke A khoTAM kAma to mArAM karma karAve che, tyAM huM zuM karuM ? pra. - to zuM mohanIya karmanA lIdhe khoTAM kAma nathI thatAM ? u. - savAla majeno ane samajavA jevo che. badhuM karma karAve che e hisAba mAMDatA pahelAM cetana tattvanI vizeSatA vicAravA jevI che. maDaduM kAMI karatuM nathI, cetanayukta zarIra bolavA-cAlavAnI pravRtti kare che, e sUcave che ke pravRtti-puruSArtha cetanano dharma che; karavAnuM cetane che. e jo mAtra pUrva-pUrvanA karmano preryo ja karato hoya, ane navAM navAM karma UbhA karyo jato hoya, to to pachI karmathI pravRtti ane pravRttithI karma; ema cAlyA karavAnuM. tyAM jIvanA potAnA cetanyanI zI vizeSatA rahI ? jo cetanyanI vizeSatA na hoya, to pachI karmabhUtha zarIra vagere jaga pAse ya avaLI pravRtti karAve evuM kAM na bane ? tyAM agara kaho ke "jaDamAM cetanA nathI eTale e karmarI kazuM na karI zake," to "karavAnuM' eTale zuM e bolo, pravRttihIlacAla ja ne ? e to jagamAM thAya che. kAyA jaDa che, ne emAM hIlacAla thAya ja che. to pachI kama marelA zarIramAM pravRtti kema na nIpajAve ? tyAre e ja kahevuM paDe ke mAtra bAhya kriyA e pravRtti nathI, pravRtti to prayatna dvArA kriyA che, ne e prayatna to cetanano dharma che, cetananI vizeSatA che. have juo ke mohanIya jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 36 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma zuM kare che ? e cetana AtmAmAM mithyAtvano bhAva, rAgAdino bhAva pedA kare che. zuM samajyA ? mohanIya karma mAtra bhAva pedA kare; paraMtu "prayatna" yAne vIryaNa je thAya che, te to cetanano dharma, yetananI vizeSatA che; pachI e prayatna cAhya vicAraNAno hoya, vANIno hoya, ke vartAvano hoya, paraMtu eno prayatna thAya, enuM vIryaNa thAya, e dharma cetanano che. cetananuM caitanya eTale zuM ? jJAna ane vIrya. e jaDamAM na hoya; tema karma A na karAvI zake. karma to urdu ene roke. jJAnAvaraNa karmane vIryAntarAya karma jJAna ane vIryane roke che; pragaTa nahi thavA de. eTale jeTalA pramANamAM jJAna ane vIrya pragaTa thAya, eTalA pramANamAM e karma tUTyA mAnavuM paDe. Ama, samajAze ke vIryaskuraNa yAne prayatna karma nathI karAvatuM. e to AtmA pote kare che, - have samajavuM saheluM che ke pUrvanAM mohanIya karma udayamAM Ave e to aMtaramAM rAgAdino bhAva pedA kare eTaluM ja, paraMtu enA para je rAgAdibharI vicAraNA cAle, evI vANI bolAya, ke evo rAgAdi bharyo kAyika vartAva thAya, e to AtmAnI potAnI vizeSatA che. alabata evI pravRttimAM rAgAdi sahAyaka kharA, paraMtu pravRtti to jIvanI potAnI. dA.ta. parastrI para dRSTi paDatAM rAga mohanIya karma udayamAM AvyuM to tyAM aMtaramAM rAgano bhAva jAgyo. have jo jIva evI vicAraNA kare ke, "A kevI suMdara strI !' agara bIjAne kahe ke "A keTalI manohara strI che !' yA pote e strInA upara AMkha coMTADI rAkhe ke AMkhathI kaTAkSa karmanI bhramaNAmAM puruSArthano nAza na karo 37 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare, izAro kare, to e badhI mAnasika-vAcika-kAyika pravRtti rAgabharI thaI; eTalo kameM jagAvelo rAga emAM sahAyaka thayo kharo; paraMtu rAga ja pravRttinuM kAraNa nahi. pravRtti to cetananI vizeSatA. eTale evI rAgabharI pravRtti karavI ke na karavI yA ochI vadhu ke tIvra-maMda karavI, emAM cetana AtmAnuM svAtaMtrya che. mATe to dekhAya che ke keTalAya sArA mANaso parastrI para acAnaka dRSTi paDI gayA pachI tarata dRSTi khaseDI le che, enI suMdaratAno rAgabharyo vicAra paNa karatA nathI, ke evo bolA bolatA nathI. zuM emane aMtaramAM rAga nahi ja UThato hoya ? zuM e vItarAga che ? nA, rAga UThavA saMbhava che, paraMtu enA para evA vicAra vANI ke vartAvanI pravRtti karavA e taiyAra nathI. kadAca vicAra AvavA jato hoya, to te tarata ja manane koI mahApuruSanAM cAritramAM, yA tattvo ke moTI siddhagiri yAtrA vicAravAmAM lagADI de che, athavA gaNatarIbaddha ane dareka padanA lakSa sAthe navakAramaMtra gaNavAmAM cittane lagADI de che eTale pelo rAga niLa jAya che, kemake mAnasika pravRtti pelA rAgathI bharI nahi, paNa bIjI ja prabhu bhakti AdithI bharelI eNe karI , jo pravRtti rAgabharI karI to tyAM rAga saLa thayo gaNAya. A sUcave che ke pravRtti mATe AtmA svataMtra che. khoTAM kAma yAne khoTa vANI-vicAraNA ke khoTI pravRttine karma nathI karAvatuM; e to AtmA kare che. AtmAe mUrkha gulAma banI rAgAdi krodhAdi bhAvane potAnI evI pravRtti dvArA saphaLa karavA ke potAnuM svAtaMtrya samajI evI pravRtti na karI e rAgAdine 38 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niLa karavA, e potAnI marajInI vAta che, emAM pote svataMtra che. A parathI, "khoTAM kAma khoTA vicAra-bhApaNa karma nathI. karAvatuM, paNa pote karavA hoya to thAya che' e samajI, potAno svAtaMtryano upayoga sArA vicAra-vANI-vartananA prayatnamAM karavA jevo che. ethI pelA kameM jagAvelA rAga pa-mAnAdi bhAva niLa jAya che, ne tethI evo joradAra navo karmabaMdha nathI Ubho thato. ema vAre vAre ene niLa karatAM karatAM mohanIya karmanuM jora ghaTatuM jAya, ne aMte vItarAgatA Ave. ( kRtrima ane kiMmatI zubha bhAva ) jaina zAstro kahe che, - jIvane anaMtA kALathI A saMsAramAM bhaTakatAM bhaTakatAM anaMtI vAra saheje saheje zubha bhAva AvI jAya che. ene "yathApravRttakaraNa' kahe che paraMtu enA upara e apUrva vIrSollAsa pragaTAvI viziSTa vikAsa karato nathI, tethI samyagdarzana pAmI zakato nathI, zubha bhAvanI amuka kakSAe pahoMcI pachI AgaLa kakSA vadhAravAne badale pAcho paDI jAya che, eTale samyagdarzananA zubha bhAve kyAMthI pahore ? to e vinA saMsAranI 84 lAkha yonimAM bhramaNa kyAMthI aTake ? anaMtI vAra zubha bhAva AvavA chatAM eka vAra paNa samyagdarzananI prApti nahi e kevI karuNa dazA ? AnuM zuM kAraNa ? e ja ke e bhAva saheje AvyA , paNa prayatnathI lAvyA kRtrima ane kiMmatI zubha bhAva Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA nathI. bhAre svArthadha nAstikane ya chokaro cothA mALathI nIce paDato dekhatAM arerATI-dayA thaI jAya che, paNa tethI zuM? e kAMI prayatnathI a-dayAno sAmano karIne dayA nathI lAvyo. mukhyapaNe to dilamAM svArthodhatA, kaThoratA, viSayamUDhatA, kaSAyo vagere azubha bhAvo ane e jene laIne thAya che te kAyA, kaMcana, viSayo vagere ja ramyA kare che. bAkI kyAreka nadI-goLa pASANa nyAye zubha bhAva TapakI paDe che. jIvanamAM A jovA maLe che. anaMta upakAra karanAra devAdhideva arihaMta prabhunAM darzana-pUjana mATe jIva jAya to paNa tyAM svadravyasamarpaNanI udAratAno zubha bhAva kema nahi ? kRpaNatA kema ? aMtaramAM mukhyapaNe azubha bhAva paDelA che, ne zubha bhAva hoya to gaNapaNe, dilamAM paiso mukhya che, ane paramAtmA goNa che. eTale ja manane ema thAya che ke "prabhu upayogI ane vahAlA che kharA, paNa paiso vadhu upayogI che, vadhu vahAlo che. tethI prabhu khAtara paiso toDI na nakhAya." paisAnI upara UMcuM mUlyAMkana ane vadhu prema, tethI enI mUcchano azubha bhAva mukhya banI jAya emAM navAI nathI. pachI tyAM paramAtmAnAM darzanapUjana vagereno bhAva gauNa bane e sahaja che. ahIM savAla thAya, pra. - paisA para jo Avo sarvAdhika prema che to prabhu para prema zA mATe kare ? zA sAruM darzana-pUjanAdi kare ? u. - e prabhuprema ane darzanAdi pravRtti paNa eTalA mATe ja karato hoya ke ethI paisA ThIkaThIka maLe evo vizvAsa che, athavA lolAje, sArA dekhAvA ke sukhanI-puNyanI lAlace paNa prabhudarzanAdi thAya che, agara gatAnugatika saMmUriMchama kriyArUpe paNa e bane che. 40 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma be prakAre , - 1. audayika dharma, ane ra. lAyopathamika dharma, kemake dharma be rIte thAya che; 1. karmanA udayanI preraNAthI, ane ra. karmanA kSayopazamanI preraNAthI; bIjA zabdomAM kahIe to, 1. mohanI AjJAthI, ane ra. jinanI AjJAthI dA.ta. 1. paisAnA lobhathI dharma karavA gayo e lobha-mohanIya karmanA udayanI preraNAthI arthAta mohanI AjJAthI karavAnuM kahevAya. e dayika dharma che. tyAre ra. AtmakalyANa samajIne, ke karmanirjarAnA uddezathI, yA jinAjJAnA pAlana arthe, athavA jIvanamAM sukRta ja kartavya che e samajathI dharma karAya e jJAnAvaraNa ane mohanIya karmanA kSayopazamathI arthAta jinanI AjJAthI dharma karyAnuM kahevAya. e kSAyopathamika dharma che. dayika dharma ArAdhe tyAM dharmanA vidhAna pALavAmAM zubha bhAva Ave enI kiMmata nahi, kemake uddeza malIna che. dA.ta. vinayarane udAyI rAjAne mAravAnA uddezathI 1ra varSa cAritra pALyuM emAM ahiMsA, satya vagere pALavAno bhAva rAkhyo, paraMtu enI zI kiMmata ? kemake lobhanA udayathI jema saheje vepAra-dhaMdho karavAnA ke koI prapaMca racavAnA bhAva jAge ema kiMmatI sAcA zubha bhAva che ke je pratipakSI "azubha bhAva tyAjya che, heya che, ane zubha ja bhAva kartavya che, upAdeya. che, karavA-rAkhavA lAyaka che,' evA heya-upAdeyanA vivekamAMthI jAge. evA kiMmatI sAcA zubha bhAvavALI ja dAnAdi dharmakriyA kimatI. dA.ta. dAna de e dhanamUccha kApavA mATe, yA paranI dayAthI, ke guNInI bhaktithI... vagere, e sAco zubha bhAvA gaNAya. ikRtrima ane kiMmatI zubha bhAva Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI rIte zubha bhAva jAgyA pachI paNa emAM AgaLa vadhavA mATe AtmavIrya pheravavuM joIe che; nahitara azubha bhAva TapakI paDavA taiyAra ja che. kAraNa e che ke (1) eka to azubha bhAva anaMtakALanA su-abhyasta che, dA.ta. dhanamAla udAratAthI daI devA ke tyajI devAnA zubha bhAva karatAM levAsaMgharavA-bhogavavAnA azabha bhAva jIve anaMtI avaMtI vAra karyA che; eTale ja e saheje AvI jAya che. zubha bhAva prayatnathI UbhA karavA paDe che (ra) bIjuM e, ke azubha bhAvanA pralobhaka saMyoga-AlaMbana ghaNAM ghaNAM maLe che; tethI enAthI kheMcAI azubha bhAva karavAnuM saraLa sahaja bane che. dA.ta. upadeza sAMbhaLI dAna ke tapano bhAva thayo, paNa ghare gayA pachI patnI premathI kahe che, "juone hamaNAM kharca keTalo vadhI gayo che ! pAchI bebIne paraNAvavAnI che...' 'tamAruM zarIra kyAM sAruM che ? tapa pachI karajo;' viSayamagna patnI bIjuM zuM kahe ? basa, tyAMja jhaTa parigraha-khAnapAnanA azubha bhAva jAgrata ! mATe ja dAnAdi karatAM zubha bhAvanI rakSA ane vRddhi arthe prabaLa vIrya jarUrI che. tethI to UMcA dAna-zIla-tapa-cAritra chatAM tevA vIryanA abhAve UMcA bhAva nathI jAgatA ke nathI vadhatA. azubha bhAvanA vIrSollAsamAM jIva anAdino pAvaradho che e samajIne have zubhanA vIryollAsamAM sacetana-sajAga banavAnuM ane tene yogya dAnAdi kriyAmAM cAlu puruSArtha rAkhavAno. 42 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( bhAvanuM mahattva : zubha bhAvanA lAbhanA lekhA.) upadezamALA'mAM zrI mahAvIra prabhunA ziSya ane avadhijJAnI maharSi zrI dharmadAsagaNI mahArAja lakhe che, jaM jaM samayaM jIvo Avisai jeNa jeNa bhAveNa / so taMmi taMmi samaye suhAsuhaM baMdhae kammaM // - arthAt je je samayamAM jIva jevA jevA zubha ke azubha bhAvathI AviSTa hoya, te te samaye e tevA tevA zubha ke azubha karmathI baMdhAya che. zubha bhAvathI zubha karma bAMdhe ane azubha bhAvathI azubha karma bAMdhe. AMkhanA eka palakArAmAM asaMkhya samaya jAya che. emAMnA pratyeka samaye A kAma cAlu che. jIva hamaNAM koI dayA, dAna, prabhubhakti, gurubahumAna, duSkRtagaha, ke sukRtAnumodana vagerenA zubha bhAvamAM hoya, to tethI UMca gotra, yazanAmakarma, zAtAvedanIya vagere zubha karma bAMdhatA hoya; paNa tyAMja aMtaranA bhAva phrI jaI koI IrSyA, dveSa, dunyavI rAga, mUccha vagerenA azubha bhAva UbhA thayA ke tarata ja nIca gotra, apayaza nAma karma azAtA vedanIya vagere azubha karmano loTa (jaththo) bAMdhavA mAMDe ! ApaNe jarAka-zA bhAnabhUlA banI azubha bhAva haiye UThavA daIe enuM keTaluM badhuM khataranAka pariNAma ? marIcie jarAka madano bhAva karyo ke mAruM kuLa UMcuM !" tyAM evuM nIca gotrakarma baMdhAyuM ke jethI chellA bhave paNa nIcA kuLamAM avataravuM paDyuM ! prasannacaMdra rAjarSie manomana bhAva bagADI rAjya maMtrI para dveSa ane hiMsAnA bhAva UbhA karyA bhAvanuM mahattva : zubha bhAvanA lAbhanA lekhA. 43 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke tyAMja narakanAM bhAtAM bhegA karavA mAMDyAM ! rAjA zreNikane bhagavAna kahe che ke "e hamaNAM mare to sAtamI narake jAya !" bhAva bagADyAno samaya bahu nahi, vaLavAnuM kAMI nahi, AghuM pAchuM khasavA-karavAnI kriyA nahi, ne karmabaMdha jAlima ? jIvane Ano koI vicAra ? bIjuM badhuM na bagaDavA devAnI jIvanI tatparatA ane mahenata bhagIratha hoya che, paraMtu potAnA ja bhAva na bagaDe enI kazI paravA ja nahi. e enI keTalI badhI mUDha dazA ? jIva jarAka jo sAvadhAnI rAkhe ane bahAranuM game te hoya paraMtu potAnA bhAva na bagaDavA detAM koI ne koI zubha bhAva dilamAM Ubho rAkhe, to e keTalA badhA azubha karmabaMdhathI bacI zubha karmanA jathA bAMdhavA mAMDe ? zubha bhAvanA A ane bIjA lAbha kevA che e joIe. (1) kriyA kadAca pApanI paNa hoya, chatAM jo dilamAM bhAva zubha rahe to zubha karmabaMdha thAya che. ethI urdu, kriyA dharmanI hoya, chatAM jo bhAva bagADyA to azubha karmabaMdha lamaNe lakhAyo ja samajo. zrAvikA cUlo saLagAve che e jIvahiMsAmaya kriyA che, pApakriyA che, dharmakriyA nahi. paraMtu tyAM ja enA manamAM thAya ke, are ! A mAnavabhavanI kevI viTaMbaNA ! sarva jIvano ahiMsA abhayadAnane yogya A ucca bhavamAM SakAya jIvonA AraMbha-samAraMbhamaya A dhaMdhA kyAM sudhI ? bicArA jIvoe amAruM zuM bagADyuM che ? chatAM ame eno kaccaraghANa karIe chIe ! ne A 44 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo paNa pUrve amArA jevo manuSyabhava pAmelA chatAM viSayAsaktimAM bhUlA paDI AvA AraMbha-parigrahamaya dhaMdhAmAM mazagula banelA, te nIca yonimAM pheMkAI gayA ! to A jANavA chatAM ame paNa A uttama bhavane pApalIlAmAM ragadoLI rahyAM chIe ? prabhu ! amane choDAva AmAMthI. kyAre ame niSpApa jIvana pAmIe !" AvA koI zubha bhAvamAM rame, to kriyA pApanI chatAM e bhAva vakhate zubhakarma bAMdhe. ema, e bhAvanAne badale jIvajatanAno bhAva manamAM lAve, dA.ta. "kema phogaTa jIva na mare ! lAva, pahelAM cUlo paMjI-pramAjI lauM ! saLagelo cUlo ughADo na mUkuM ! vAsaNa joyA vinA na vAparuM ! rakhe koI jIvA mare to ?' - to A paNa zubha bhAva che. dunyavI jIvananA aneka kSetra aneka kAryamAM Ama eka yA bIjo zubha bhAva goThavI zakAya che; ne tenuM phaLa zubha karmabaMdha che. enuM inAma puNya-karmono saMcaya maLe che. (ra) vaLI, ekalA karmabaMdhathI patatuM nathI. karma saMkramaNa paNa thAya che. arthAta baMdhAtI karmaprakRtimAM enI sajAtIya paNa pratipakSI pUrvabaddha keTalIka karmaprakRttinuM saMkramaNa thaI parivartana thAya che. eTale hamaNAM jo azubhakarma dA.ta. azAtA vedanIyakarma baMdhAtuM hoya, to temAM pUrve bAMdhI mUkelI keTalIka zAtAvedanIya karmaprakRttio AmAM bhaLI azAtArUpe thaI jAya che ! evuM ja atyAre zubha bhAvathI zAtA vedanIyakarma baMdhAtuM hoya, to emAM pUrvabaddha keTalIka azAtA bhaLIne zAtArUpe bane che ! eTale bhAva jo zubha rAkhIe to A bevaDuM inAma che ke navI zAtA vagere puNya pravRttionuM upArjana thAya ane sAthe junI azAtAdinuM parivartana paNa thAya. bhAvanuM mahattva : zubha bhAvanA lAbhanA lekhA. 45 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) tyAre e vakhate navI azAtA vedanIyAdi pApa prakRttio bAMdhavAnuM aTake che e vadhArAmAM ! (4) pAchuM, ATaluM ja nathI. zubha bhAvathI pUrvanI AtmAnI silikamAM paDelI azubha karmapravRttiono rasa kapAya che, ne zubha karmaprakRtiono rasa vadhe che e paNa lAbha che. (5) uparAMta zubha bhAvathI sAthe zubha saMskAra paDe che. tethI jyAre A zubhakarma udayamAM AvI puNya phaLa dekhADe tyAre e saMskAra udayamAM AvI zubha bhAva karAve che, ne tethI navuM zubhopArjana UbhuM thAya che. alabata vartamAna zubha bhAvamAM koI dunyavI AzaMsA ke mAyA mada vagere na hovA joIe; nahitara saMskAra mohanA kaSAyonA paDe. sArAMza, bhAvanuM A mahattva samajI bhAva jarAya na bagaDavA. detAM, zubha bhAva banyA rAkhavA joIe. ( zubha bhAvathI zubha karma baMdhAya?) pUrvanA lekhamAM joyuM ke je je samaye..." gAthA kahI jAya che ke "zubha bhAve zubha karma baMdhAya ane azubha bhAve azubha karma.' to e prazna thAya che ke "zuM zubha bhAva hoya tyAre zubha ja karma baMdhAya ? azubha na ja baMdhAya ?' uttaramAM, nA azubha karma paNa baMdhAya che. kemake karmabaMdhanI prakriyA ja evI che ke jIvanI kaSAyapariNati tyAM ja rahela kAcA mAla (Raw Material) rUpa kArpaNa pudgalomAM anaMtaguNo rasa 46 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhArI de che, ne e AtmA sAthe dUdha-pANInI ke loha-agninI jema bhaLI jaI karmarUpa bane che. e ja vakhate emAM jo AyuSyakarma baMdhAtuM hoya to ATha, nahitara sAta vibhAga paDe che eTale ke bAMdhela karmono keTaloka jayo jJAnAvaraNIya karma, keTaloka darzanAvaraNIya, ema vedanIya, mohanIya,nAmakarma, gotrakarma ane keTaloka aMtarAya karmarUpa banI jAya che. emAM jJAnAvaraNIya karmano enA vipAka kALe jJAna rokavAno svabhAva hoya che; darzanAvaraNIyano darzanazakti rokavAno; vedanIyano zAtA ke azAtA ApavAno; mohanIyano zraddhA ke cAritra rokavAno; nAmakarmano zarIra-varNa-cAlu-yazaapayaza vagere devAno; gotrakarmano UMcuM ke nIcuM kuLa ApavAno; ane aMtarAya karmano dAna-lAbha-bhoga-upabhoga-vIrya rokavAno svabhAva nakkI thaI jAya che basa, te te karmanI sthiti pAke, tyAre tyAre tevuM tevuM phaLa dekhADe che. - vartamAnamAM jJAna na caDe, darzana aTake, zAtA-azAtA Ave, kRpaNatA-daridratA-parAdhInatA-nirbaLatA vagere Ave. e parathI kalpI zakAya ke e kevA karmano udaya che; ane te paNa karma pUrve kevA zubha yA azubha bhAvathI bAMdhelA. mATe vartamAnamAM azubha bhAvathI bacIe. have vAta e che ke A sAta karmamAMthI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya, vagere karmaprakRttio azubha karma che, ne e dhruvabaMdhI che; eTale ene yogya guNasthAnaka sudhI e avazya satata baMdhAyA karavAnI, to pachI jIva zubha bhAvamAM hoya tyAre paNa e baMdhAvAnI. eTale prazna Ubho thAya che ke "zubha bhAve zubha karma ane zubha bhAvathI zubha ja karma baMdhAya ? - 47 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubha bhAve azubha karma baMdhAya' - e niyama kyAM rahyo ? kemake bhAva zubha hoya chatAMya jJAnAvaraNIyAdi azubha karma to baMdhAI ja rahyA che ! AnuM samAdhAna e che ke je prakRttiomAM zubhAzubha vibhAga che, dA.ta. zAtA-azAtA yaza-apayaza, basa-sthAvara, saubhAgya-dIrbhAgya, UMcagotra-nIcagotra..., emAMnI zubha pravRttio zubha prakRtti zubha bhAva vakhate baMdhAya evo A niyamano bhAva che. pra. - ThIka che, A lAbha maLe che, paraMtu jJAnAvaraNIyAdi pApakarma pravRttio to baMdhAvAnI UbhI ja rahI ne ? bhAva game teTalA sArA karIe paNa A pApabaMdhanuM zuM ? e to lamaNe ja lakhAyelo ne ? u. - muMjhAvAnI jarUra nathI. zubha bhAvanI enA para paNa asara e paDe che ke jo bhAva azubha hota to e karma ugra rasavALA baMdhAta, te enA badale zubha bhAvanA kALamAM e maMda rasavALA baMdhAya che. tyAre jovA jevuM e che ke, karmamAM vizeSatA prakRttinI nathI e rasanI che. arthAt karmanI prakRti svabhAva kevo che enA karatAM eno rasa kevo che, ugra ke maMda ? enuM mahattva che. dA.ta. jJAnAvaraNIya karmano svabhAva jJAna rokavAno kharo, paraMtu jo, e maMda rasavALAM karmakalika hoya, to enA udayamAM jJAnanuM ugra haThiluM rokANa nahi thAya; tethI jarAka-zA jJAnopArjananA ke koI tyAga tapa zubhAcAranA prayatnamAM sahelAIthI jJAna prApta thavAnuM. jo ugra rasa hoya, to enI bhAre mahenata chatAM jJAna magajamAM caDe ja nahi ema ugra rasavALI azAtA karmaprakRtti udayamAM hoya. to A Na TakvAnuM nathI...! 48 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA.ta. eka nAnI phollI thaI hoya, paraMtu evI lapakA letI ke taNAtI hoya, ke pIDAno pAra nahi ? tyAre maMda rasavALI azAtAmAM gUmaDuM moTuM hoya chatAM pIDA nahivata hoya ! evuM ugra ke maMda rasavALA aMtarAya karmamAM. maMda rasavALA aMtarAya karmanA udayamAM bhAre aMtarAya na naDe. eTale, zubha bhAvano zubha karma-samUha ApavA uparAMta A paNa mahimA che ke avazya baMdhAtA azubha karmano rasa maMda baMdhAve. emAM mohanIya karmanI ya prakRttiono rasa maMda baMdhAvAthI, jyAre e udhyamAM Avaze tyAre e AtmAne tevo mohAMdha krodhAMdha madAMdha vagere nahi kare. zubha bhAvano A eka mahAna lAbha che. e bAjue zubha puNya baMdhAvI vipAkamAM sArI anukULa sAmagrI Ape che, tyAre bIjI bAju jJAnAvaraNavIAMtarAya-mohanIya maMda rasavALA baMdhAvI enA udayamAM jJAnavIrya-kSamAdinI prApti tevI kaThina nahi banAve. mATe, haMmezA mana para A cokI joIe ke "mArA bhAva to viSaya-kapAya-hiMsAdinA na thatAM verAgya-upazama-ahiMsAsatya vagerenA rahe che ne ?' bhAvamAM saMmizraNa jenazAsananuM karmavijJAna kahe che ke jIva mithyA tattvaci, pApanI avirati (pratijJApUrvaka atyAga) krodhAdikaSAya ane yoga (mana-vacana-kAyAnI pravRtti)nA lIdhe jJAnAvaraNIyAdi sAta karmothI satata baMdhAya che, bIjI bAju e ema kahe che ke jJAna bhAvamAM saMmizraNa 49 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnI-pustakAdinI AzAtanA kare, nAza kare, ke aMtarAya kare to jJAnAvaraNIya karma bAMdhe; bIjAne du:kha de to azAtA vedanIya karma bAMdhe; mAyA kare to strIveda tiryaMcAyuSya bAMdhe; vagere to prazna e che ke, pra. - A baMneno meLa kema bese ? jo sAte ya karma bAMdhe che to emAM jJAnAvaraNa Adi to bAMdhe ja che. pachI alaga zuM kahevAnuM ? tame jo alaga kahyuM ke jJAnAdinI AzAtanAthI jJAnAvaraNIya karma bAMdhe, to zuM bIjAM karma na bAMdhe ? u. - uparokata baMne pratipAdana sAcAM che, saMgata che. mAtra eka pratipAdana sAmAnya che, ne bIjuM vizeSa pratipAdana che. vizepano bhAva e che ke "jJAnAvaraNIya karma bAMdhavAnuM kahyuM tyAM eno rasa tIvra baMdhAya' e samajavAnuM che. ane rasanuM ghaNuM mahattva che e pUrva lekhamAM kahyuM che. evA ugra rasavALA karmanA udaya vakhate jIvane viTaMbaNA bhAre ! mATe te te azubha karmanAM je je khAsa kAraNa batAvyAM che, tenAthI dUra ja rahevA, ne e kAraNo na sevavA mATe bhAre cIvaTa-cokasAI rAkhavI jarUrI che. have ahIM eka prazna thAya che ke, pra. - jo tenuM kAraNa sevyuM to enAthI baMdhAyela ugra rasavAlA, te te karmanA vipAkamAM to bhAre viTaMbaNA eTalI ja UbhI thAya, paraMtu bIjI paNa viTaMbaNA dekhAya che, te zI rIte AvI ? dA.ta. zreSThI patnI suMdarIe, dIkarAone bhaNavuM nahotuM gamatuM to , enAM pustaka pATI bALI nAkhyA ! adhyApaka mahetAne teDavA Avato baMdha karAvyo ! tethI eNe ugra rasavALuM jJAnAvaraNIya karma bAMdhyuM ! eTale ene bIjA guNamaMjarInA bhave jJAna caDyuM ja nahi, e to barAbara, paNa sAthe enA jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna pa0 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIre koDha roganI azAtA kema AvI ? evuM ugra rasavALuM azAtA vedanIya karma kyAMthI UbhuM thayuM ? u. - A hakIkata parathI eka mahattvanI vastu samajavAnI maLe che ke jene ApaNe eka azubha bhAva samajIe chIe emAM aneka azubha bhAvonuM saMmizraNa che. dA.ta. e ja suMdarIne jema jJAnanAM sAdhana bALavAno ane jJAna para dveSano bhAva thayo, ema emAM mahetAne chokarA pAse patharA marAvI pIDA ApavAno bhAva paNa sAthe ja thayo, tema jJAnanI avajJA sAthe dveSano bhAva thayo, e dveSa ane pIDAdAnanA bhAva azAtA vedanIya karmanAM khAsa kAraNa hoI azAtA karma baMdhAve, ne vipAkamAM koDharoga Ape, emAM navAI nathI , caMDakoziyA sApanA jIva sAdhue bIjA sAdhu upara krodha karyo to krodha mohanIya karma khAsa bAMdhyuM. ane AgaLa krodhanA guNAkAra thayA ! paraMtu pachInA tApasabhave ene tApasI para krodha thavA uparAMta potAnI LanI vADI upara bhAre lobha kyAMthI jAgyo ? sAdhupaNAmAM zuM evo viSayalobha karyo hato ? ahIM paNa A samajavAnuM che ke eNe sAdhu para je krodha karyo, enI sAthe potAnA svamAnano lobha saMkaLAyelo hato, have ahIM tApasapaNAmAM paNa svamAnano lobha e rIte jAgyo ke "jo huM La bharelI vADIno svAmI banyo rahuM to mArI vaDAI gaNAya.' Aje ya zuM dekhAya che ? moTA lakhapatio ane karoDapatio hajI paNa dhananI pUMThe kema lAgyA rahe che ? zuM korA dhananA lobhathI ? nA, vaDAInA lobhathI, emanA manane ema thAya che ke "hajI paNa jo vadhAre mUDI bhegI karuM to AthI paNa moTA bhAvamAM saMmizraNa 51 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaMta tarIke huM samAjamAM AgaLa AvuM." to pelA tApasane bicArAne paNa pUrvathI lAvela svamAnano-vaDAIno lobha ahIM vADI para mamatva karAve emAM navAI nathI. alabatta eka samaye krodhAdi eka kaSAyano udaya hoya che, paraMtu samaya eTalo badho sUkSma che, ke amuka samaya pachI bIjA samaye krodhane badale lobha udayamAM Avyo, tyAM e baMneno sthULakALa eka ja gaNAya. A hisAbe ahIM eka bhAva vakhate bIjA bhAvanuM saMmizraNa kahevAya che. tAtparya A che ke eka azubha bhAvanI aMtargata bIjA aneka azubha bhAva saMkaLAyelA hoya che. bIjA zabdamAM kahIe to eka khAsa pApakarmanuM kAraNabhUta tattva azubha bhAvamAM hovA sAthe bIjAM paNa pApakarmanA kAraNabhUta tattva e azubha bhAvamAM samAyelA hoya che tethI dekhItA eka azubha bhAvathI paNa aneka du:khada karma baMdhAya che. mATe ja sAvadhAna banI javA jevuM che ke koI paNa azubha bhAvane dilamAM na ja UThavA daIe; nahitara e aneka jAtanAM du:khada pApakarmanAM lAM UbhAM karaze ! ( zubha bhAva kema saheje nathI AvatA?) zubha karma zubha bhAve baMdhAya,- e siddhAMta batAve che ke TheTha ekendriyapaNAmAMthI UMce UMce caDyA te zubha karmane para jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laIne; e karmanuM upArjana zubha bhAvamAM thayuM. Ama jIvane zubha bhAvano abhyAsa to ghaNo thayo che. vaLI zAstra kahe che ke jIve anaMtIvAra manuSyabhava ane anaMtIvAra TheTha cAritra sudhInA dharmanuM pAlana karyuM, tathA emAM zubha bhAvanA yoge UMcA devatAI bhavanAM zubha karma upAjya ! Ama zubha bhAvano abhyAsa anaMtIvAra karyo che. to have prazna A che ke eTalo badho zubha bhAvano abhyAsa chatAM Aje zubha bhAva ApaNA svabhAvamAM AvI gayo hoya evuM kema nathI dekhAtuM ? enA badale saheje saheje to azubha ja bhAvo kema jAgyA ane cAlyA kare che ? tapano vicAra parANe, ane khAvAno vicAra sahelAIthI kema Ave che ? kSamAno bhAva bahu mahenate, tyAre krodhano bhAva saheja vAtamAM kema jAge che ? abhyAsa baMneno chatAM A phreka kema ? pra. - zubha bhAva karatAM azubha bhAvano ghaNo vadhAre abhyAsa hoI e azubha bhAva sahaje jAge ema kahevAya ne ? u. - nA, kemake ema to je mahAtmAne zubha bhAva sahaja jevA banyA che, emane eno abhyAsa azubhanA abhyAsa karatAM kyAM vadhu thayo che ? mATe kanuM koI nakkara kAraNa zodhavuM joIe ke jethI zubha bhAva sahaja svabhAvagata thavAnuM cokkasa kAraNa maLI AvavAthI ene sevI zakIe. A zodhavA mATe paheluM e jovAnuM che ke tyAga, vairAgya, kSamA, sahiSNutA, dayA, nIti vagerenA bhAva zubha gaNAya; paraMtu te be rIte thAya che; eka, zubha AzayanA pAyA para, ane bIjA azubhAzayanA pAyA upara. gharAkanA bhAre bola zubha bhAva kema saheje nathI AvatA? 53 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara vepArIe gusso na karyo ne kSamA thaI e azubha Azaya para zubha bhAva thayo. ema dAna dIdhuM paNa duniyAmAM nAmanA thAya e mATe to tyAM dAnano zubha bhAva azubhAzaya para thayo kahevAya. AmAM e jovAnuM che ke mukhyatA konI che ? zubha bhAvanI ? ke azubhAzayanI ? kahevuM joIe ke azubha AzayanI mukhyatA che; kemake enI khAtara zubha bhAvane to eka sAdhana tarIke sevavAmAM Avyo che, eTale ja prasaMgavizeSamAM azubhAzaya je azubha bhAvathI poSAto dekhAya, to te karavAnI taiyArI hoya che. dA.ta. vepArI koI gharAka sAthe prAmANikatAthI vyavahAra kare che, ne bIjA sAthe mAyA-prapaMcathI. kamAino Azaya je rIte poSAya e rIta ajamAvavA tarapha ja enuM dhyAna rahe che. e sUcave che ke azubha Azaya mukhya che, ne bhAva gauNa. A parathI e samajI zakAya che ke azubha Azaya mukhya hoIne zubha bhAva tarIke zubha bhAvanuM ene AkarSaNa nathI tyAre jenuM haiye AkarSaNa ja nahi, eno abhyAsa game teTalo thAya to ya e sago kyAMthI thAya ? sAvakI mA oramAyA putrane AkarSaNa vinA game teTalA varaso sAcave chatAM e potAnA dilane sago kyAM thAya che ? basa, Aja sudhImAM TheTha cAritra paryantamAM zubha bhAvano jIve anaMtIvAra abhyAsa karyo, paraMtu te dunyavI sukha-sAhyabI ke mAnapAna-kIrti vAhavAhanA azubha AzayathI. eTale dilamAM pradhAnasthAna azubha AzayanuM ja rahyuM. ane zubha bhAva to mAtra eka sAdhanarUpe sevyA. tethI zubha bhAva tarIke zubha bhAvanuM AkarSaNa rahyuM nahi. pachI eno game teTalo abhyAsa chatAM e 54 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha bhAva AtmAnA sagA kyAMthI thAya ? sahaja svabhAvagata zI rIte bane ? eTale have A parathI niSkarSa e nIkaLe che ke Azaya zuddha banAvavo joIe; to ja enA para zubha bhAva bhale bahu dIrgha kALa paNa na sevyA hoya chatAM e AtmA sAthe sagAI pAme che. hRdayanA zuddha premapUrvaka koInI sAthe thoDo kALa paNa paricaya thayo hoya chatAM e hRdayane paDI le che ne ? tAtparya dIrdhakALanA hisAba karatAM Azayazuddhi ane enA vegano hisAba vadhu mahattvano che. mATe Azaya zuddha banAvo ane emAM vadhune vadhu vega lAvo. vizuddha Azaya viSayasukha pratyenA udvega ane AtmAnA upazamaguNa upara Ubho thAya che. anaMtIvAranA zubha paNa bhAva AnA abhAve bekAra gayA che. mATe pahelo prayatna A zuddha Azaya yAne hRdayanAM tevAM valaNano karavA jevo che. ( zubha bhAvanA mahAna lAbha mahAvIra bhagavAnanA jIvana sAme juo. . kevI kaThaNAI ? tIrthaMkarapaNAnA utkRSTa puNyano samuha upAryo tyArathI dIlamAM samyakatvano bhAva ane sarva jIvakaruNAno bhAva vaheto thaI gayo chatAM evA zubha bhAvanA hoja paNa peluM eka buMda-biMdu jeTalA kALanA saMliSTa bhAvathI bagaDeluM sudhArI zakatA nathI ! bhAvanA mahAna lAbha papa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buMdase bigaDavA sAme upAya : sthira maitrI AdibhAva : basa, A dRSTAMta najara sAme rAkhI vartamAnamAM evA (1) a-metrI, vera-virodha, kratA, irSyA-dveSa ane paradoSa piMjaNanA kharAba bhAvathI arthAta evA saMkliSTa bhAva paDatA mUkavA jevA che, ane enA badale metrI-sarvajIva snehabhAva-karuNA-pramoda ane mAdhyastha-paradoSa upekSAbhAvamAM sthira thavA jevuM che. (ra) ema, krogha-mAna-mAyA-lobha, hAsya-majAka ratiarati, harakha-udvega-zoka, bIjAnI dhRNA-dugaMchA tathA kAmavAsanA... vagere kaSAyanA bhAva paDatA mUkavA jevA che, rokavA jevA che, ne enA badale kSamA-mRdutA-saraLatA-nirlobhatA, ane sahiSNutA-gAMbhIrya-udAsInatA, tathA nitya prasannatA, temaja zIla-brahmacaryanA bhAva jAgatA rAkhavA jevA che, sthira karavA jevA che. (3) ema, viSayarAganA citta saMkaleza paDatA mUkIne rokI viSaya-verAgyanA tathA viSayatyAganA bhAva jAgatA rAkhavA jevA che. (4) ema, AhArasaMjJA, AraMbha samAraMbhanI saMjJA tathA parigrahanI saMjJAnA bhAva aTakAvI tapa-ahiMsA dAna paropakAranA bhAva jAgatA rAkhavA jevA che. avaLAnuM savaLa karavA - A badhuM avaLAnuM have savaLuM karavA mATe A sUtra vAraMvAra yAda rAkhavAnuM ke buMdase bigaDI hoja se nahIM sudhare. kSaNavAra kharAba bhAvamAM kharAba karma bAMdhI nikAcita kareluM, e 56. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachIthI lAMbA samaya sudhI paNa karelA sArA bhAvathI nahi sudhare. enA bhayaMkara kavipAka to bhogavavA ja paDaze. mATe kSaNa vAra paNa evo kharAba bhAva nahi karavo. mahAvIra bhagavAnanA jIva marIcie kSaNavAra kuLa mada karI nIca gotrakarma bAMdhyuM, e kevuM nikAcita karyuM haze ke pachIthI vizvabhUta mahAmuninA bhave, priya mitra cakravartI muninA bhave, ane naMdana rAjarSinA eka lAkha varasanA mA khamaNanA bhAve khUba sArA bhAvanA hoja zuM, moTI gaMgAo vahevaDAvI, emAM Dhagalo ucca gotrakarma paNa upAjya, chatAM e trIjA bhavanuM nIca gotrakama radabAtala na thayuM ! ne eNe prabhunA tIrthaMkaranA bhave paNa halakA kuLamAM utAryA ! karmanI kevI zirajorI ? enI pAchaLa kharAba bhAvanI kevI zirajorI ke enuM kareluM pachIno Dhagalo zubha bhAva sudhArI zake nahi ! to have ema kahetA nahi, ke pra. - to pachI jo kharAba bhAva eno bhAga bhajavavAnA ja che, to atyAra sudhI to pAra vinAnA azubha bhAva karyA che, enAM du:khada pariNAma AvavAnAM che, to have zubha bhAva karavAthI zuM vaLavAnuM hatuM ? (1) zubha bhAvathI anikAcita karma rada : u. - vaLavAnuM che. kharAba bhAvamAM bAMdhelA azubha karmamAM be jAta che, - nikAcita karma ane anikAcita karma- emAM AtmAnA sTokamAM nikAcita che, ne anikAcita karmono zubha bhAvathI saMkramaNa vagere dvArA paNa kSara thAya che; Ama zubha bhAvanA mahAna lAbha 57, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajIne havethI zubha bhAvano ja khapa karavAno, jethI keTalAya anikAcita azubha karma zubhamAM saMkramaNathI palaTAIne zubha thaze. zubha bhAvano bIjo lAbha A che ke (ra) jeTalo samaya zubha bhAvamAM rahe eTalo samaya azubha bhAvathI bacAca, eTale azubha karmothI, azubha saMskaraNa ne azubha anubaMdhothI bacAya. A lAbha paNa jevo tevo nathI, juo - (1) zubha bhAve je zubha karma upAjya e AgaLa para enA zubha vipAka dekhADaze. tyAre dharma ArAdhanA ane zubha bhAvonI anukULa sAmagrI bheTa karaze. zubha karma vinA anukULa sAmagrI ne sukhasagavaDa maLe nahi, eTale samajo ke ahIM paNa je kAMIka dharma-ArAdhanAne tathA zubha bhAvane anukULa sAmagrI pAmyA che, e pUrvanA zubha bhAvanA pratApe, zubha bhAvathI UbhA thayela zubha karmanA pratApe. A hisAbe zubha bhAvathI je azubha karma baMdhAtA aTake, eno ya kevo mahAna lAbha ke ethI e azubha karmo vighnabhUta pratikULa saMyoga UbhA karata, te paNa aTakyuM. to bolo, have pAchI zubha bhAvanI upekSA karAya ? zubha bhAva vinA cAle ? nA, manane nirdhAra joIe ke mAre bIjA badhA vinA cAlaze, paNa zubha bhAva vinA nahi cAle. khAvA-pIvA-paheravA-oDhavAnuM, ke paisA-parivAra mAnasanmAna ochA maLaze to cAlaze, paraMtu zubha bhAva haiyAmAM nahi hoya to nahi cAle. zubha bhAva to jIvane mahAna jaina dharmanuM eDa karma vijJAna pada Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAdarUpa che. (ra) zubha bhAvathI zubha saMskaraNa thAya, e paNa moTo lAbha che. kemake enAthI bhaviSyamAM sArI buddhi rahe, sAruM sUjha, sArA bhAva Ave. Aje dekhAya che, keTalAka bALako zAMta svabhAvI, saMtoSI ochA mohavALA, sahiSNu ane kSamAzIla hoya che. e AgaLa para paNa jIvana evuM ja jIve che, alabata jo e kharAba saMge caDI jAya to A sArA saMskAro dabAI jAya, ne anaMtAnaMta kALanA kusaMskAro to jIvamAM paDelA ja che ? eTale kharAba pravRttimAM ane durguNomAM lAgI javAno. tyAre jo pUrvanuM susaMskaraNa laIne Avyo che, eTale amuka amuka guNo che, emAM mAbApa taraphTI sAruM zikSaNa maLe sArA saMskAra maLe to pUrvanA saMrakaraNamAM vRddhi thAya che. to juo ahIMnA zubha bhAvathI A paNa kvo mahAna pAralaukika lAbha ke e ahIMnA susaMskaraNathI tyAM jIvana unnata banAve, guNiyala banAve. A hisAbe zubha bhAvamAM azubha saMskaraNa aTakavuM tethI . paralokamAM enA kUDA pratyAghAtothI paNa bacAya. e paNa eka moTo lAbha che. have trIjuM (3) zubha bhAvathI pUrvanA AvelA azubha anubaMdho tuTe. sArI narasI buddhi zubha-azubha anubaMdhothI maLe - jIva paraloka jema kama laIne jAya che, ema zubhAzubha anubaMdho paNa laI jAya che. e jIvane zubhAzubha buddhi karAve che zubhAnubaMdhathI sArI buddhi ane azubhAnubaMdhathI narasI buddhi jAge che, tyAM vicitratA A thAya che ke karma azubha hoya to e dukha Ape; paNa jo e zubhAnubaMdhavALuM arthAt zubhAnubaMdhI zubha bhAvanA mahAna lAbha pa9 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma hoya to du:khamAM paNa buddhi sArI rahe. dA.ta. zubhAnubaMdhI azAtA vedanIya karma ke apayaza nAmakarma udayamAM hoya, to zarIre azAtA roga ke apayaza maLe, paNa buddhi sArI rahe; arthAta manane AvuM kAMIka thAya ke- "mArA pUrvanA azubha karmanuM A La che. mATe bhogavI ja levAnuM, kazI hAyavoya nahi karavAnI ke koInA para dveSa nahi karavAno. bhagavAnanuM nAma levAnuM, jIvo para dayA karavAnI, dAnAdi dharmanuM baLa vadhAravAnuM." AvI AvI buddhi thAya, ethI urdu udayamAM karma zubha hoya, dA.ta. zAtA vedanIyakarma, yazanAmakarma, paNa e azubhAnubaMdhI hoya to e azubhAnubaMdhathI buddhi bagaDelI rahe, pApabuddhi thAya, abhimAna, viSayAsakti, bIjAno tiraskAra apamAna vagere karavAnuM mana thAya. zubhabhAva A pUrvanA azubha anubaMdha toDe che. eTale anikAcita karmo to tUTe, paNa nikAcita karma bhale na tUTe kintu enI sAthenA azubha anubaMdha tUTe che. tethI jyAre e nikAcita azubha karma bhaviSyamAM udayamAM Ave tyAre bhale e LamAM du:kha dekhADe, paNa azubha anubaMdha have nahi hovAthI buddhi bagaDe nahi. eTale duHkha chatAM AtmAnuM kAMI bagaDavAnuM nahi. bhagavAna mahAvIrasvAmIne nikAcita azubha karmanA udaye bhAre du:kha AvyAM, kAnamAM khIlA ThokAyAMnI ne khIlA pAchA kheMcAyAnI ghora pIDA AvI, paraMtu emanI buddhi bagaDI nahi, sAmAM du:khadAtA jIva para gusso ke dveSa na thayA. kema vAru ? kAnamAM khIlA ThokAvAnuM karma tripRSTha vAsudevanA avatAre zayyA. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlakanA kAnamAM dhagadhagatuM sIsu reDAvIne upArjeluM, te karma bhAre azubha anubaMdhavALuM bAMdhyuM haze to e anubaMdhathI ahIM pApa buddhi kema na thaI ? kema mana bagaDyuM nahi ? kaho, vacagALAnA vizvabhUti muni, priyamitra cakravartI muni, ane naMdana rAjarSinA bhave tapa saMyamAdinI sAdhanA sAthenA zubha bhAvollAsathI anubaMdha toDI nAkhyA, eTale have anubaMdha vinAnuM e lukhkha karma udayamAM AvI du:kha AvI gayuM, paNa buddhi zAnI bagaDe ? buddhi bagADanAra pApAnubaMdho che. pApAnubaMdho tUTI gayA pachI sukha-duHkha game teTalA Ave, chatAM buddhi na bagaDe, kaSAyo na thAya, durbAna asamAdhi nA thAya. jIvanamAM karavA jevuM mahAna kAma A che ke pApa anubaMdho toDI nAkho, ne e mATe zubha bhAva khUba keLavo. e mATe zubha sAdhanA-ArAdhanA ane jinavANInI upAsanAmAM ramatA raho. devaguru bhakti ane dAna-zIla-tapanA anuSThAnomAM tathA zAstromAM ciMtana-mananamAM lAgyA raho emAM zubha bhAvo haiyAmAM upasyA kare ethI pApAnubaMdho tUTatA Ave. pApAnubaMdho tUTI jAya e bhaviSya mATe moTI salAmati. kemake pachI bhaviSyamAM paralokamAM pApiSTha banavAnuM nahi Ave. pApAnubaMdho buddhi bagADIne jIvane pAparakta pAriSTha banAvanArA che. tyAre, zubha bhAva nA kevA kevA mahAna lAbha ! | zubha bhAvanA mahAna lAbha Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (zubha adhyavasAyanI keTakeTalI asaro nIpaje?) viSaya sukhanI lAlasA bAjue mUkI bhavanI viTaMbaNA ane karmanI parAdhInatA haTAvavAnI AMtarika icchAthI zubha AvaraNa karAya to ja e puNya puNya mArga banI zake. zubha bhAvanuM A lakSaNa che ke emAM saravALe viSaya sukhanI lAlasA na hoya, ne bhava viTaMbaNA ane karma gulAmI TALavAnI tamannA hoya. AvA zubha bhAvanI nikAcita karma para kevI rIte asara paDe che, e joIe. bhAvane adhyavasAya kahevAya che. adhyavasAya be prakAranA ,zubha ane azubhA zubha adhyavasAyanI keTakeTalI asaro nIpaje ? (1) zAtA-azAtA, yaza-apayaza, uccakuLa-nIcakuLa vagere lAvanAra puNya-pApakarmanA joDakA che. zubha bhAvanA lIdhe emAMthI zAtA, yaza, UMcakuLa vagere puNyakarmano baMdha paDe che, puNyakarma baMdhAya che. (ra) baMdhAtA puNya karmamAM, enA haripha pApakarma je pUrve baMdhAI paDyA che. emAMthI keTalAka pApakarmanA saMkramaNa thAya che, ne e saMkramita pApakarma have puNyakarmanuM kAma Apaze. dA.ta. baMdhAtA zAtA vedanIya karmamAM keTalAMka pUrvabaddha azAtA vedanIya karmanuM saMkramaNa thayuM to have zAtArUpa banI jAya che ! (3) zubha adhyavasAyathI pUrve baMdhAyela pApakarmanI sthiti rasa tUTe che, maMda bane che, Ane apavartana kahe che. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) dasamAM guNaThANA sudhI sadA nizcita baMdhAtA jJAnAvaraNIyAdi pApakarmanA rasa maMda baMdhAya che azubha bhAva cAlatA hota to e rasa tIvra baMdhAta , (5) zubha adhyavasAyathI aighAto pUNyakarmanA rasa joradAra baMdhAya che. (6) zubha adhyavasAyathI zubha saMskAro UbhA thAya che. ane azubha saMskAro moLA paDe che, (7) zubha adhyavasAya joradAra hoya to navA baMdhAtA puNyakarmamAM zubha anubaMdha paDe che. ema kaha, anubaMdhavALA. arthAta sAnubaMdha zubha karma UbhA thAya che. enuM pariNAma e Ave che ke e zubha karma jyAre udayamAM Ave tyAre pelA zubhAnubaMdhanA pratApe buddhi buddhi rahe che, je vaLI navAM zubha karma puNyane UbhAM kare che. zAlibhadra pUrvabhave majuraNano chokaro saMgama hato. eNe roIne meLavelI khIranuM munine dAna karyuM, te joradAra zubha adhyavasAyathI. emAM eka kAraNa e banyuM hovA saMbhava ke eNe muninuM pAtra khAlI joI ema vicAryuM hoya ke munirAja bhikSAe tA tA ahIM AvyA che, ne hajI emanA pAtramAM bhikSA AvI nathI, to heM ? mArI khIra A pAtramAM jaI rahI che. vAha ! kevo mAro mahAna bhAgyodaya ! mArAM bhAgyanI avadhi nathI ke AvI suMdara khIra muninA pAtramAM pahelA pahelI jaI rahI che. A vicAranI pAchaLa enA haiyAmAM zubha adhyavasAya joradAra kAma karI rahyo che. e paNa dAnanA adhyavasAya niHsvArtha bhAvanA che. dAnathI zubha adhyavasAya nI keTakeTalI asaro nIpaje ? - 63] 63 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene koI dunyavI svArtha sAdhI levo nathI ke mane A dAna dvArA mAna maLo pAna maLo dunyavI sukha maLo," nA, A koI AzaMsA apekSA nathI. eka ja vicAra che ke "aho !' AvA mahAna mahAtmAne devAnuM mAruM aho bhAgya ? dhanya jIvana ? dhanya dAna !" A nirAzaMsa dAna dharma che. nirAzaMsa dharmasAdhanAthI zubhAnubaMdhI puNya UbhuM thAya. zubhAnubaMdhI karma eTale zubha anubaMdhavALA karma eTale ke evAM karma ke jenA udaya vakhate zubha bhAva UbhA raheze. ahIM dAna karyuM zubha bhAvathI, muni ane dAna kriyA pratyenA UMcA bahumAnathI. dAna eTale ke "khIra vagere rasa vastuno mAre upabhoga nahi, paraMtu muni-pAtramAM tyAga karavAno dhanya avasara maLyo ? vAha ! kevo sarasa tyAga !" AvA tyAga pratyenA bahumAnathI tyAga karyo, dAna karyuM, have e tyAgano bhAva bhavAMtare e dAnajanita puNyanA bhogavaTA vakhate AvIne UbhA rahevAno. zubhabhAvanuM punarAvartana e zubha anubaMdha. AnuM e pariNAma hatuM ke e saMgama dAnathI pachInA bhave. zAlibhadra thayo, ne ghare roja devatAI mAlanI navANuM peTI utare che; to e peTIono saMgraha nahi, paNa bIje divase eThavADIyA kUvAmAM enA mAlano tyAga karI de che; roja navI devatAI peTI, ne roja gaIkAlanI peTIo kUvAmAM ! kevo adbhuta tyAga ! emAM vaLI avasara AvI lAgyo tyAre samasta saMsAra tyAga karI haMmeza mATe evI devatAI peTIo levAno mahAtyAga karI dIdho ! zubhAnubaMdhI puNyakarmano A pratApa ke enA udaya vakhate pUrvanA zubha bhAva cAlu. 64 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo jo hoM dAnadharma karyo te ni:svArtha-nirAzaMsa bhAve karyo enuM A La che. dAna karatI vakhate jo dunyavI paisA-TakA, putra mAna-sanmAna vagerenAM sukhanI aMtaramAM apekSA rAkhI hota, to e dAna dharma AzaMsAvALo thAta ! eTale ke sodAbAjI thAta, huM paisAnuM dAna karuM, ne badalAmAM sukha maLo.' e sodAbAjI che. puNyano baMdha thAya. kAraNa A che, ke dharma karatI vakhate dunyavI. viSayonI AzaMsA che, lAlaca che. e bhAre azubha adhyavasAya che, ne dharmajanita puNyanI sAthosAtha AtmAmAM azubha saMskAro UbhA karI parabhave cAlyo Ave emAM navAI nathI, e zuM kAma kare ? puNyanA udaya vakhate pUrvanA azubha bhAvanI punarAvRtti karI Ape arthAt : azubhAnubaMdhI karma potAnA udaya vakhate pUrvanA azubha bhAva cAlu rAkhe che. tyAre nirAzaMsapaNe eTale ke koIpaNa jAtanA azubha rAgadveSathI lepAyA vinA dharma karAya, tethI navA azubha anubaMdha to na paDe, ulTa pUrvanA azubha anubaMdha tUTatA jAya, azubha anubaMdha zuM che ? durbuddhi karAve evI bIjazakti e azubhAnubaMdha che. dubuddhi arthAt azubha adhyavasAyanI bIjazakti e azubhAnubaMdha che. zubha adhyavasAya karatA rahevAya eTale bhavAMtara mATe zubhAnubaMdha UbhA thAya , arthAt zubha adhyavasAyanI bIjazakti UbhI thAya, enI sAthe azubha anubaMdho tuTatA Ave ethI uchuM, azubha adhyavasAyamAM zuM thAya che ? zubha adhyavasAya nI keTakeTalI asaro nIpaje? 65 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azubhAnubaMdha UbhA thatAM jAya ane zubhAnubaMdha tuTatA Ave che. vizvabhUti muni ane saMbhati munine zuM thayeluM ? varaso sudhI saMyama-tapanI ArAdhanA karatAM zubhAnubaMdho UbhA karelA ; paraMtu pAchaLathI niyANuM karyuM ke "akhUTa baLano dhaNI thAuM' cakravartInI samRddhi maLo ! A niyANuM e paidgalika vastunI tIvra AzaMsavALA daDha saMkalparUpa hatuM, e citano joradAra azubha adhyavasAya che. eNe azubha karma sAthe azubha anubaMdha paNa UbhA karyA evuM sAtho sAtha zubhAnubaMdho tUTatA gayA ! keTaluM moTuM nukazAna ? | pariNAma e AvyuM ke tapa-saMyamanA phaLa rUpe devaloka ane pachI vAsudeva cakravartInAM sukha bhogavavA to maLyAM, paNa zubhAnubaMdha khatma hatA tethI pUrvanA tapa-saMyama-vairAgyanA zubha adhyavasAya jovA na maLyA ! azubha anubaMdhanA lIdhe eklA tIvra viSaya-rAga ane kaSAyanA adhyavasAya bhabhukatA rahyA. evA joradAra ke ethI tripRSTha vAsudevane pachIthI sAtamI naraka uparAMta siMha avatAra cothI naraka ane agaNita zudrabhavA karavA paDyA ! A cokakho hisAba che kezubhAnubaMdha buddhi karAve, ne azubhAnubaMdha durbuddhi - vizvabhUti munie mahAvairAgyathI rAjazAhI sukha choDI saMyama lIdheluM ane nirAzasabhAne saMyama tathA ghora tapasyAnI ArAdhanA evI karelI ke enAthI labdhi utpanna thaI gayela ! jenA baLe munie tapathI atyaMta kRza kAyA e paNa gAyane UMce AkAzamAM uchALela, ne paDatAM jhIlI lIdhela, gAyanI saheja haDaphTa paDI jatAM pitarAI bhAI vizAkhAnaMdI mazkarI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe hasyo. e hasavA para munie AtmalabdhinA baLe potAnI kRza kAyAthI paNa gAyane ziMgaDAthI pakaDI UMcI karI cakkara, cakkara ghumAvI UMce gaganamAM uchALelI, ane pAchI paDatI ene potAnA hAtha para jhIlI lIdhelI ! jethI e bicArI jamIna para pachaSAI mare nahi. ATalI jabaradasta Atma-ladhi ze utapanuM thAya ? paraMtu tapasaMyamanI vizuddha ArAdhanA koI paNa jAtanI paulika AzaMsA vinA karelI , ethI e lIdhe utpado| thayelI. tyAre e tapa-saMyamanI sAdhanAmAM aMtaramAM keTalAka javalaMta verAgya sAthe UMcA zubha adhyavasAya UchaLatA haze ? e samajI zakAya che. AvA pavitra ane UMcA zubha adhyavasAya zubha anubaMdha UbhA kare, emAM navAI nathI. AnA yoge, nirAzasabhAvanA sahakArathI ukTa tapa-saMyama dvArA je puNya UbhuM thayuM hatuM te zubhAnubaMdha yAne puNyAnubaMdhI puNya UbhuM thayuM. kaho ATalA UMcA zubhAnubaMdha hajAra varasa sudhI bhegA karelA, e pachInA vAsudevanA avatAre kyAM gayAM, te enA phaLarUpe kazo vairAgya kazI sebuddhi jovA na maLI ? tyAre mAnavuM paDe ke aMtakALe je manamAM pApa niyANAnA azubha adhyavasAya thayA, eNe eka bAju joradAra azubhAnubaMdha UbhA karyA, ane bIjI bAju pelA zubha anubaMdhone keTalAkane toDI nAkhyA, to keTalAkane evA dabAvI nAkhyA ke je najIkanA bhaviSyamAM kazuM La dekhADI zake nahi. basa A hakIkata che, ke prabaLa azubha adhyavasAya zubhAnubaMdhone toDI azubhAnubaMdho UbhA kare; ema zubha adhyavasAya nI keTakeTalI asaro nIpaje ? 6 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaLa zubha adhyavasAya azubha anubaMdho ne toDI nAkhI joradAra zubha anubaMdhone utpanna kare. A uparathI dhyAnamAM levA jevuM che ke (1) ApaNe dharma to karIe, paraMtu jo emAM dunyavI svArtha sAdhI levAnA bhAva rAkhIe to dharmathI puNya to malaze. paraMtu azubha adhyavasAyathI je azubha anubaMdha UbhA thayelA haze e enA vipAkamAM kevI jAlima rAgadazA ane durbuddhi karAvaze ! ApaNane kevA pApiSTha banAvaze ! bIjuM e, ke zubha bhAvathI dharma to karyo, paraMtu jo pachIthI vepAra dhaMdhAmAM ke bIjI sAMsArika bAbatamAM yA koInI sAthenA vyavahAramAM AMdhaLI rAga-Asaktine racyApacyApaNuM yA tIvra dveSa vera-virodha karyo, to enAthI kevA azubha anubaMdha UbhA thaze ! ane dharmajanita zubhAnubaMdha kevA naSTa thaI jaze ! enAM LamAM kevI dubuddhi ane pApiSThatA Avaze ! tyAre janama kevA. maLavAnA ! ane tyAM kevA jIvana banavAnA ? A be vastu jo barAbara najara sAme sadA ramatI rahe to haiyuM bagADatA pahelAM lAkha vicAra thAya. zubha bhAva nikAcita karma na toDe, paNa enI sAthenA azubha anubaMdha toDI zake - zubha adhyavasAyanI nikAcita para zI asara paDe e savAla thayelo. have e samajAI jaze ke e zubha bhAva bhale nikAcita azubha karmanuM zubhamAM saMkramaNa na karI zake, ane e azubha karmanA rasamAM apavartana dvAsa bhale na karI zake, paraMtu e nikAcita azubha karmanI sAthe azubha anubaMdha paDelA hoya ene toDI zake. 68 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasannacaMdra rAjarSie pahelAM azubha ciMtana kareluM, emAM sAtamI naraka sudhInA karma bAMdhelA. paraMtu pachI jyAM zubha ciMtanamAM caDyA tyAM azubha anubaMdho evA tuTatA cAlyA tuTatA cAlyA "ke sarvathA naSTa thaI gayA. to ja kAyama mATe e vItarAga banI gayA ne ? vItarAga banavAno artha ja A, ke have kyAreya kazo azubha bhAva, dubuddhi, malina vRtti thavAnI nahi. e nahi thavAnI eTale ene jagAvanAra azubha anubaMdhI tuTI gayA. koNe toDyA ? zubha ciMtane, zubha adhyavasAye." zubha adhyavasAya be prakAre, - (1) sukRtano rAga, ane (ra) duSkatanI dhRNA. sukRtano prabaLa rAga zubha anubaMdho UbhA kare, ne duSkRtanI vRNA azubha anubaMdho toDe. prasannacaMdra rAjarSine pahelA azubha ciMtana thayeluM, paraMtu pachIthI zubha ciMtana cAlyuM. emAM zubha adhyavasAya kAma karatA hatA; e zubha adhyavasAyamAM saMyamano tIvra rAga hato, ane asaMyamanA karelA duSTa ciMtana para prabaLa dhRNA samAyelI hatI. eNe azubha anubaMdho toDavAnuM kAma karyuM, te nikAcita karmonAM paNa azubha anubaMdha sApha thatAM cAlyA. pachI to kSapakazreNImAM jJAnAvaraNa Adi karma samUhamAM nikAcita karma haze te paNa tUTI gayAM ! ne kevaLajJAna pAmyA ! kSapaka zreNimAM ghAtI karmono samUla nAza thaI jAya che, eTale emAM nikAcita anikAcita sarva karmono kSaya thAya e sahaja che. bAkInI paristhitimAM eTale ke, - zubha adhyavasAya nI keTakeTalI asaro nIpaje? 69 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSapaka-zreNi sivAyanA samayamAM nikAcita kamo bhogavAIne ja nAza pAme. eTale ? UMcA zubha adhyavasAyathI anikAcita karmo bhogavAyA vinA paNa kSaya pAmI zake, paraMtu nikAcita karmo nahi. to pachI A prazna rahe, pra. - zubha bhAvamAM rahIe tyAM anikAcita karmo nAza pAme eTale enA para to zubha bhAvanI asara paDI, paraMtu nikAcita karmo para zubha bhAvanI kazI asara nahi? u. - Ano jaina zAsana suMdara khulAso Ape che. e kahe che ke zubha bhAvanI aMtargata azubha bhAva pratye aNagamo hoya, niMdAgaha hoya, e duSkRta-gaha che; ane enAthI nikAcita karmonI sAthe rahelA azabha anubaMdho tUTe che, kSaya pAme che. eTale A ke zubha adhyavasAyanI nikAcita karmo para asara A, ke bhale ethI nikAcita karmo na lUTe, paraMtu enI sAthe rahelA azubha anubaMdho tUTatA Ave. dA.ta. kSamAno bhAva e zubha bhAva che. kyAreka krodhano azubha bhAva AvI javAno avasara chatAM krodha na karatAM sArI samaja pUrvaka kSamA rAkhI; eTale sahaja che ke krodha pratye aNagamo rahyo. tyAM sArI samaja eTale pote pUrve karelA krodhano saMtApa thAya che ke "hAya ? meM pUrve krodha kAM karelA ? e krodhe ja mAro saMsAra vadhArelo, paraMtu have jinazAsana pAmyo chuM ke jeNe krodha na karatAM kSamAM rAkhavA kaheluM che tethI have mAre krodhathI saryuM. have mAre kSamA ja AdaravA jevI che. kSamA rAkhuM eTale meM jinavacana pAmyAne sArthaka karyuM, jinavacananI ArAdhanA karI." jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavacane kaheluM pALyuM e jinavacananI ArAdhanA che. guNasena rAjA haiyAnA bhAvathI saMsAra tyajI, saMyamanI bhAvamAM dhyAnamAM beThA che, tyAM agnizarmA devatAe dhagadhagatI agnimaya retIno emanA para varasAda karyo. ethI guNasenA rAjAnA zarIranA romaroma saLagI UThyA, romaroma zekAI rahyA che, e vakhate e guNasena mahAtmA AkuLavyAkuLa nathI thatA, krodha nathI karatA, paraMtu A vicAre che guNasenanI upadravamAM zubha bhAvanA : he jIva! tuM dhyAna rAkhaje ke A apAra saMsAramAM tane amRtasamAM atidurlabha jinavacana maLyAM che ! to e maLelAne sArthaka karaje. jinavacananI ja ArAdhanA karaje; kAyA, sukha zIlatA, ahaMtra vagere saMsAranI ArAdhanA nahi.' eTale ? jinavacana krodhane aTakAvI kSamA rAkhavAnuM zIkhave che. tyAre kAyAnI mamatA krodha karAve che. kAyAnI mamatAne lIdhe ja "hAya ! mArI kAyAne koNa bALe che ? bALanAra harAmakhora zuM samaje che ?' ema bALanAra para krodha thAya che. kAyAne badale jo jinavacana para mamatA hoya to manane ema thAya ke "mArAM jinavacana zuM kahe che ? krodha nahi, paNa kSamA karavAnuM kahe che. to huM e jinavacane kaheluM ja karuM.' ema kAyAnI ArAdhanA bAjue mUkI jinavacananI ArAdhanA karavAnuM rAkhyuM, eTale samajo ke krodha karavo e kAyAnI ArAdhanA che. kSamAM rAkhavI e jinavacananI ArAdhanA che, bemAMthI zuM sAruM ? zuM pasaMda karavA jevuM ? kAyAnI zubha adhyavasAya nI keTakeTalI asaro nIpaje? 71 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhanA ? ke jinavacananI ArAdhanA ? bhUlazo nahi, kAyAnI ArAdhanAmAM krodha karavAnuM to janama janama karyuM, anaMtA janama karyuM, tethI to hajI sudhI saMsAramAM bhaTakatA chIe. paraMtu have jyAre saMsArano aMta lAvanArI kSamAno upadeza karanArAM jinavacana maLyAM che, to ethI samaja AvI ke "krodha khataranAka, ne kSamA tAraNahAra.' to pachI have to krodhano pallo mUkIe ? ne kSamAno pallo pakaDIe ? kSamAnuM AlaMbana karIe ?' Ama krodha na karatAM kSamA rAkhIe e jinavacana ArAdhyuM kahevAya, jinavacananI ArAdhanA apanAvI gaNAya. mahAtmA guNasena pachIthI janama janama kSamAM rAkhI jinavacananI ArAdhanA karthe gayA to navabhavanI e ArAdhanAnA aMte samarAdityA kevaLI thaI mokSa pAmyA; jyAre agnizarmA janama janama krodha karato rahyo, kAyA ahatva vagerenI ArAdhanA karato rahyo, to pariNAme anaMta saMsAra Ubho karI gayo. zuM pasaMda ? jinavacananI ArAdhanA ? ke kAyA ahaMvAdinI ArAdhanA ? mahAtmA guNasena je kSamArUpI zubha bhAvamAM rame che enI aMtargata krodha pratye tIvra aNagamo garbhita che, krodhanI gaha chupAyelI che. zubha bhAvamAM azubha bhAvanI aruci-gaha che. enAthI azubha anubaMdho tUTe che, cAhya e anubaMdho anikAcita karmo para ho, ke nikAcita karmo para lAgelA ho. zubha adhyavasAyano zubha bhAvano A keTalo moTo lAbha? pUrve ajJAnatAvaza nikAcita pApakarma bAMdhI dIdhA hatA, paraMtu 7ra jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ajJAna banavuM che ? ke sArA bhAva lAvI mana sudhAravuM che ? to e karo, enuM A inAma che; zubha adhyavasAyanA pratApe nikAcitanI sAthe lAgelA. azubha anubaMdho tUTe che. ema kahetA nahi. pra. - game teTalA zubha bhAva karyA ne azubha anubaMdho tUTyA, paNa nikAcita karmo to UbhA rahyA ne ? e jIvane du:khA to devAnA. nikAcita mohanIya karma haze to e karma vipAkamAM moha to karAvavAnA, pachI azubhAnubaMdho tUTyAno zo lAbha ? u. - AvuM na kahevAya; kema ke azubha anubaMdha tUTavAthI moTo lAbha e che ke nikAcita karmanA udaye AvanAra duHkhamAM ke mohamAM buddhi nahi bagaDe, durbuddhi nahi thAya, pApabuddhi-kaSAyo-durgAna jAgavAnA nahi. juo, - bhagavAna mahAvIra paramAtmAnA jIva bipRSTha vAsudeve zadhyApAlakanA kAnamAM dhagadhagatuM sIsu reDAveluM, ne tethI je lAMbuM nikAcita azAtA vedanIya pApakarma bAMdhyuM eno bhogavaTo karatAM karatAM chevaTe chellA bhavamAM bAkInuM evuM bhogavavAmAM AvyuM ke govALie prabhunA kAnamAM khIlA ThokyA, ne tIvra azAtA UpajI ! paraMtu azubha anubaMdho tUTyAno mahAlAbha A thayo ke eTalI ghora azAtAmAM paNa prabhunuM mana bagaDyuM nahi, dubuddhi na thaI; krodha na Avyo; "hAya ! kevI ghora pIDA !' evuM ArtadhyAna na UbhuM thayuM. ulTa, ATalI ghora zubha adhyavasAyanI keTakeTalI asaro nIpaje ? 73 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanAmAM paNa kSamAM rahI karuNA rahI ane pApakarmanA nikAlano , saMtoSa Ubho rahyo. cAritra laIne calAveluM zubha dhyAna ne tattvaciMtana cAlu rahyA. "krodha nahi kSamA rahe, sAmA pApI jIva pratye kaThoratA. nahi karuNA rahe, hAyavoyanuM ArtadhyAna nahi paNa karmakSayanA saMtoSanuM zubhadhyAna rahe." A ochA lAbha che ? A to evA moTA lAbha che ke have AgaLa navAM pApa karma nahi UbhA thavAnA, pUrve pApa sevela enI have paraMparA nahi cAlavAnI, ne jIvanA ucca uccatama banatuM javAnuM. azubha anubaMdha toDyAnA A mahA lAbha che pApanI paraMparA na cAle e calAvanAra dubuddhi-kaSAya-duSyanA aTakI jAya. tyAre samajo ke jIvanamAM duHkha na Ave e mahattvanuM nathI, paraMtu dubuddhi-kaSAya duSyani na Ave e mahattvanI cIja che. puNyodaya cAlato hoya eTale sukha sagavaDa, mAna-sanmAna, yaza-kIrti maLyA kare, paraMtu jo e vakhate buddhi bhraSTa hoya, abhimAnAdi kaSAyo jhakaDyA karatA hoya temaja hiMsA, jUTha, corI; anIti, vagerenA bhAva thayA karatA hoya to samajavuM joIe ke pelA puNyanI sAthe cAlI Avela azubha anubaMdhonuM pariNAma che. ghu udayamAM AvelA puNya to sukha sanmAna ApIne pUrA thaI jaze, eTale puNya pUrA thaI gaye sukha samApta; paraMtu azubha anubaMdhAdi buddhi bagADI navA pApa UbhA karaze, je bhaviSyamAMja du:khanI phoja laI Avaze. 74 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to pachI zuM mahattvanuM ? puNyodaya mahattvano ? ke zubhAnubaMdhano udaya mahattvano arthAt sukha sagavaDa mahattvanAM ? ke buddhi mahattvanI ? ema zuM kharAba ? pApakarmano udaya kharAba ? ke azubhAnubaMdhano udaya kharAba ? eTale ke du:kha Apatti kharAba ? ke durbuddhi kharAba ? spaSTa vAta che ke sukha-duHkha bahu mana para levA jevI vastu nathI, kintu sabuddhi dubuddhi para bahu lakSa devA jevuM che. AtmA sukha para mahAna nathI, kintu buddhi para mahAna che. prasaMga para zuM jovAnuM ? mahAna banavuM che ke adhama ? mahAna banavuM hoya to sukha duHkha sAme na juo, sabuddhi jAge che, ke durbuddhi ? e para dhyAna rAkho, ne dubuddhi aTakAvatA rahI sabuddhi jAgatI rAkhavA matho, mahenata karo. jIvanamAM avanavA prasaMgo to AvyA karavAnA, paraMtu emAM e jotA na beso ke A prasaMgamAM mane sukha maLe ke du:kha ?' kintu e jotA raho ke AmAM mane sabuddhi banI raho, dubuddhi aTako zubha dhyAna raho, durbAna aTako. kSamAdi guNo jAgatA raho, krodhAdi kaSAyo aTako. bAhyamAM garabaDa chatAM AMtaramAM jina-jinazAsana Adi vyavasthita hovAthI mAruM mana svastha raho, samAdhimAM raho, manamAM garabaDa AkuLa-vyAkulatA asamAdhi thatI aTako. zubha adhyavasAya nI keTakeTalI asaro nIpaje? 75) Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana sAruM jIvavAnI A cAvI che. mana sabuddhi-saguNo-samAdhi sallAsana prApti ne svasthatAne mukhya kare, to jIvana sAruM jIvAya. prasaMga game tevA Avo, manane durbuddhimAM nathI paDavA devuM, durguNa tarapha nathI javA devuM. manathI hAyavoya ke harakha-harakhA nathI karavo, A dhyAna rakhAya to jIvana nahi bagaDe, adhama nahi banAya, sAvadhAnI rakhAze. pra. - azubha bhAvone zubhamAM zI rIte thAya ? u. - e mATe pahelAM zubha bhAvanA prakAro samajI rAkhavA joIe, ane ene cittamAM vAraMvAra paloTatA rahevuM joIe. e sArA abhyasta thayA hoya to pachI jyAM prasaMga Avyo ke emAMthI tene yogya prakAre amalamAM lAvI zakAze. zubha bhAvanA prakAra agara jANatA ja nathI, ke jANavA chatAM e sArA abhyasta nathI, to prasaMga AvatAM e jhaTa kyAMthI vAnA ? mATe pahelAM jANo ane sAthe eno abhyAsa khUba karo, vAraMvAra eno pATha-punarAvartana-raTaNA karo; jethI avasara Avyo ke tarata e zubha bhAva ii Ave, cittamAM cAlu thaI jAya. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zubha-azubha rmanAM phaLarUpa praznottarI) pra-1 ajJAna, alpajJAna ane buddhinI jaDatA zAthI thAya ? u. jJAnAvaraNakarmanA udayathI, jJAnanI AzAtanA karavAthI. pra-ra bahero athavA zrobendriyanI hInatAvALo zAthI thAya ? u. akSadarzanAvaraNa, jJAnAvaraNanA udayathI ane tadupAMga nAmakarmanA anuyathI. temaja vikathA sAMbhaLI khuza thAya, satyane asatya ane asatyane satya TharAve, baherA mANasanI hAMsI kare, khIjave, dIna mANasonA karaNa zabdo tathA AjIjI para dhyAna nA Ape, sabodha tathA zAstrazravaNa na kare, AvA karmo karavAthI baherApaNuM Ave, kAnano roga thAya ane caurindriyapaNuM pAme. pra-3 zrobendriyanI majabUtI zAthI thAya ? u. atyakSadarzanAvaraNa ane jJAnAvaraNanA kSayopazamathI tathA taptAMga nAmakarmanA udayathI. vaLI zAstra ane sukathA. sAMbhaLe, yathAyogya zraddhAthI zAstravacana pariNAve, baherAMonI. dayA khAya, temane yathAzakti madada kare, garIbonI araja dhyAnamAM laI mIThI vANIthI saMtoSe, guNIjanonA guNa sAMbhaLI harSa pAme ane koInI niMdA sAMbhaLe nahi to zrotraMdriya (kAna)nuM Arogya, suMdaratA ane tIvratA pAme tathA paMcendriyapaNuM meLave (kAna maLe to paMcendriya thavAya.) pra-4 cakSu-indriya (AMkha)nI hInatA zAthI thAya ? u. cakSu-darzanAvaraNa ane jJAnAvaraNanA udayathI temaja tadupAMga nAmakarmanA anudayathI, strIpuruSonAM suMdara rUpa joI zubha-azubha karmanA phaLarUpa praznottarI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya sevavAnI icchA kare. rUpAhInane joI tiraskAra karI niMdA kare, AMdhaLAonI hAMsI kare tathA khIjave, manuSya ane pazuonI AMkhone ijA kare agara phoDe, pAkhaMDIracita zAstro, pustako ke patro vAMce, nATaka vagere jue, netranA viSayamAM-- kare to AMdhaLo, kANo, TUMkI najaravALo, caMcaLo vagere vagere AMkhanA rogavALo thAya ane teindriyapaNuM pAme. pra-5 cakSuindriya (AMkha)nI prabaLatA zAthI thAya ? u. cakSudarzanAvaraNa ane jJAnAvaraNanA kSayopazamathI tathA tadupAMganAmakarmanA udayathI. pUjanIya sAdhusAdhvIonAM darzana karI harSa pAme, dharma para prIti rAkhe, viSaya vikAra upaje evAM rUpa dekhI turata najara pheravI de, AMkhanA rogIonI dayA khAya, sa@Astra, pustaka ane patronuM paThana kare, viSayabhogathI AMkhane bacAve to; tejasvI, manohara ane lAMbI najaravALI AMkho pAme. (AMkha maLe tyAre ja caurindriya thavAya che.) pra-6 dhrANendriya (nAka)nI hInatA (nAka na maLe) zA kAraNathI thAya che ? u. acakSudarzanAvaraNa ane jJAnAvaraNanA udayathI tathA tadupAMganAmakarmanA anudayathI. sugaMdhI padArtho para prIti hoya, attara, phUla vagerenuM sevana kare, durgadha tarapha dveSa hoya, nAka vagaranAnI (nakaTA ke gaMgAnI) hAMsI kare ane tene du:khI kare, manuSya, pazu ane pakSIonAM nAkanuM chedana bhedana kare karAve. te mUMgo agara nakaTo thAya. beindripaNuM pAme. pra-7 dhrANendriyanuM nirogIpaNuM zAthI pAme ? (78 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. acakSudarzanAvaraNa ane jJAnAvaraNanA kSayopazamathI tathA tadupAMganAmakarmanA udayathI, paramAtmA, sAdhu, sAdhvI, manuSyo ane guNIjanano vinaya kare, namaskAra kare, sugaMdhI padArthomAM Asakta na bane, nAka vagaranA mANasone madada kare to; rUpALuM, roga rahita nAka pAme. (nAka maLe to ja te indriyapaNuM prApta thAya che.) pra-8 jIhA-indriyanI khoDa (athavA jIbha na maLe) zAthI pAme ? u. acasudarzanAvaraNa ane jJAnAvaraNanA udayathI. tadupAMganAmakarmanA anudayathI. dArU, mAMsa, kaMdamULa vagere abhakSya padArtha khAya, cha jAtanA rasavALA padArtha upara atyaMta lolupatA. rAkhe, jIbhanA svAdanI khAtara vanaspatino mahAAraMbha kare, khoTo zAstraviruddha upadeza Ape temaja pAkhaMDa vadhAre, marmavALuM jUThuM vacana bole, kaThora ane tIkhAM vacana bole, jUThuM bole, mUMgA ane totaDAnI hAMsI kare, bIjAnI jIbhane chede, bhede ane bIjAnA zvAsozvAsa rUMdhe to jIbhanI khoDa Ave, totaDo thAya, mUMgo thAya, enuM bolyuM koIne game nahi, moDhAmAMthI durgadha nIkaLe ane ekendripaNuM pAme. pra-9 rasanendriyanuM Arogya zAthI meLave ? u. acakSudarzanAvaraNa ane jJAnAvaraNakarmanA kSayopazamathI tathA tadupAMganAmakarmanA udayathI. abhakSya padArthano tyAga kare, svAdiSTa vividha rasomAM Asakta na bane. sabodha ApI. dharmano phlAvo kare, guNakArI ane sarvane sukha denArI vANI bole, rasanA jIbha vagaranAne sahAyatA kare to rasanA zubha-azubha karmanAM phaLarUpa praznottarI 7i9| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe to ja beindriyapaNuM prApta thAya che.) pra-10 hAthanI khAmI zAthI thAya ? - u. takSAMganAmakarmanA anudayathI temaja bIjAnA hAthA chede, khoTAM tolAM-khoTAM mApAM vApare, khoTA lekha lakhe. khoTAM zAstra banAve, corI kare, pUMThA ke hAtha tagaranAnI hAMsI kare, bIjAnA hAthane du:kha de, bhede, maraDe, macaDe, pakSIonI pAMkha kApe, to hAtha vagarano thAya, hAthanI khAmIvALo thAya. pra-11 hAtha majabUta ane nirogI kyAre thAya ? u. bAhuaMga nAmakarmanA udayathI. temaja dAna de, khoTI leNadeNa na kare, khoTA lekha na lakhe, pavitradharmanI vRddhi thAya tevA lekha lakhe, mAlike nahi ApelI vastuo hAthamAM le nahi, hAthI na hoya tene madada kare to; roga rahita ane baLavAna hAtha pAme. pra-12 paganI khAmIvALo zAthI thAya ? u. pAda aMganAmakarmanA anudayathI. rasto choDIne (khoTA kAryamAM pIchehaTha kare, kAcI mATI, kAcuM pANI, lIlotarI, toDe, lUlA laMgaDAnI mazkarI kare, corI chinAlI vagere kukarmomAM pravarte to lUlo-pAMgaLo thAya. pra-13 paga majabUta zAthI thAya ?' u, pAdaaMga nAmakarmanA udayathI. khoTA raste jAya nahi, bIjA jatA hoya temane bacAve, jIva vagerenAM citrovALA padArtha co jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara paga mUke nahi, lUlAM laMgaDAne sahAya kare to roga rahita ane baLavAna paga pAme. pra-14 nirdhana-daridrI zAthI thAya ? u. lAbhAMtarAyanA udayathI tathA ezvarya ane uccagotranA anudayathI. corI, dago ane ThagAIthI dhana kamAya. paisAdAra para khAra rAkhe. paisAdArane nirdhana karavA iccha, mahenata karIne loko je kAMI kamAyA hoya te lUMTI le ane ghara, anna, vastrathI temane du:khI kare, garIbone kaThora vacano kahe, khoTAM ALa caDAve ane phsAve, garIbonI AjIvikAno bhaMga kare, sAdhu hovA chatAM paisA rAkhe, bIjAnI kamANImAM patharA nAkhe, thApaNa pacAvI pADe, A badhAM pApothI nirdhanapaNuM maLe che. bIjAnAM dravyano nAza kare che te rIte tenA dravyano nAza thAya che. pra-15 paisAdAra zAthI thavAya che ? u. lAbhAntarAyakarmanA kSayopazamathI tathA aizvaryauradhyagotranA udayathI. garIbonI dayA rAkhe, temane madada kare, bIjAne paisAdAra thato joI harSa pAme, maLelAM nANAM para mamatvabhAva ocho karI temAMthI dAna-puNya, dharmano udhota, dInaanAthane madada vagere sArA kAmomAM dhana kharce; tethI paisAdAra thavAya che. pra-16 vAMjhIo zAthI thAya che ? u. aMtarAyakarmanA udayathI, pazu, paMkhI ane manuSya vagerenAM anAtha baccAMne, jU-lIkhane mAre, iMDAM phoDe, putravaMta gRhasthone dekhI dveSa kare, gAya bheMsa vagerenAM baccAMne dUdha pItAM kheMcI le, agara vecI nAkhI viyoga paDAve, bIyAraNanA garbha (mIja) krAve, A badhAM pApothI vAMjhIyApaNuM pAme, zubha-azubha karmanA phaLarUpa praznottarI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-17 putravaMta zAthI thAya ? u. aMtarAyakarmanA kSayopazamathI. pazu, pakSI, manuSya vagerenAM anAtha baccAnuM rakSaNa - pAlana kare ane jiMdagI sudhI te bALako potAno nirvAha karI zake tevAM banAve; to bahu putravAna thAya. pra-18 kuputravaMta (kharAba dIkarAnA parivAravALo) zAthI thAya ? - u. bIjAnA dIkarAone ADuM avaLuM samajAvI mAbApano avinaya karAve, pitA-putranA jhaghaDA joI khuzI thAya, mA-bApa ane chokarAmAM kusaMpa karAve, potAnA mAtApitAne du:kha Ape, traNa (devuM) ane thApaNa dabAve to putro, kuputra thAya. pra-19 suputro zAthI thAya ? u. pote mAta-pitAnI bhakti kare, bIjAne bhakti karavAno bodha kare, putrone dharma mArgamAM joDe, suputrone joI harakhAya to suputravALo thAya. pra-20 kubhArajA zAthI maLe ? u. pati-patnImAM kaleza karAve, vara-vahune kajIyA karatA joI harSa pAme, strIone bhoLave, tene vyabhicAriNI banAve, sArI strI dekhI duHkhI thAya to; kubhArajA maLe. pra-21 subhAryA (satI strI) zAthI maLe ? u. pote ziyaLa pALe, vyabhicAriNI strIonA samAgamamAM na rahe ane vrata bhAMge nahi, kulaTA strIone sudhAre, satI 82 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIonAM vakhANa kare, temane madada kare, ane vara-vahunA virodha maTADe to; satI strI maLe. pra-22 mAnabhaMga (mAnahIna) zAthI thAya ? u. apayaza nAmakarma ane anAdeya nAmakarmanA udayathI. bIjAnAM mAnanuM khaMDana kare, mAtA, pitA, guru, vRddha vagereno vinaya na kare, garIba ane buddhihInano tiraskAra kare, potAnA zatrunuM apamAna sAMbhaLI khuzI thAya. potAnA mATe potAnAM vakhANa kare, potAnA guNanI baSAI kare, guNavAnano dveSa kare, guNIjanane bIjAo namatA hoya to tene aTakAve ane svachaMdapaNe varte tethI mAnahIna thAya, pra-23 mAnavaMta zAthI thAya ? u. Ameya ane yazanAmakarmanA udayathI. zrI tIrthaMkaradeva, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, samyagadRSTi, jJAnI, guNI , dharmamAM dIpaka samAna temanA guNa dIpAve, temano vinaya-bhakti kare, temanI kIrti sAMbhaLI rAjI thAya, temane pote vaMdanA kare ne bIjA pAse karAve, pote guNIjana chatAM guNo chupAve, haMmezAM pote namra rahe; te sanmAna pAme. pra-24 rogI zAthI thAya ? u. azAtAvedanIya ane aMtarAyakarmanA udayathI. temaja rogIone saMtApe, tenI niMdA ane hAMsI kare, oSadha devAmAM aMtarAya nAkhe, bIjAnA roga vadhArI azAtA upajAvavAno upAya kare, ane sAdhumahArAjanAM malina vastra dekhI durgachA ( chid chid) kare; to rogiSTa thAya , pra-25 nirogI kAyA zAthI maLe ? zubha-azubha karmanA phaLarUpa praznottarI 83 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. zAtA vedanIyakarmanA udayathI tathA aMtarAyakarmanA kSayopazamathI. garIbane, duHkhI mANasone rogI dekhI tenI dayA ANe tathA sukha upajAve, sAdhu ane sAdhvIone auSadhanuM dAna de to; te nirogI thAya. pra-26 baLahIna kAyA zAthI maLe ? u. vIryaMtarAyanA udayathI. garIbone du:kha Ape, temanI sAthe jhaghaDA kare, temane mAre-bAMdhe ane potAnA baLano garva kare to; te nabaLo thAya. pra-27 baLavAna zAthI thAya ? u. vIryaMtarAyanA kSayopazamathI. garIba ane anAtha jIvo para dayA rAkhI temane zAMti upajAve, saMkaTamAM sahAya kare ane annavastra vagere AnaMdathI Ape; to baLavAna thAya che. pra-28 kAyara zAthI thAya che ? u. bhayamohanIyakarmanA udayathI. bIjA jIvone bhaya upajAve, dhrAsko pADe, AbarU lUMTe, rAjA, paMca, cora, sUrya, jhera, agni, pANI, deva, bhUta vagere bhayaMkara vastuonuM nAma laI bIjAne bIvarAve, pazuone trAsadAyaka banAvIne athavA camakAvIne rAjI thAya tethI kAyarapaNuM pAme che. pra-29 zUravIra zAthI thAya ? u. bhayamohanIyanA anudayathI ane vIryaMtarAyanA kSayopazamathI. dIna, du:khI ane aparAdhIne abhayadAna daIne bhayathI bacAve ane upadrava maTADe to zUravIra thAya. pra-30 mUrNa zAthI thAya che ? 84 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. jJAnAvaraNanA udayathI. vidvAno ane paMDitonI hAMsI, niMdA, avinaya, AzAtanA kare, jJAnanA phlAvAmAM aMtarAya. nAkhe, jJAnanAM pustako ane sAdhanono nAza kare, jJAnano tathA jJAnIno tiraskAra kare, jJAnanI corI kare, sAcAM zAstrone jUThAM banAve, jUThAMne sAcAM banAve; to mUrNa thAya che. pra-31 paMDita zAthI thAya ? u. jJAnAvaraNanA kSayopazamathI. vidhAdAna kare, vidhAnA phlAvAmAM tana, mana, dhana kharce, vidvAnono mahimA vadhAre ane dharmanAM pustako tathA sAdhano mata lAve; to te paMDita thAya. pra-32 kurUpavAna zAthI thAya ? u. aprazastavarNa nAmakarmanA udayathI. pote rUpavALo hoya ne abhimAna kare, bIjA svarUpavAna hoya tenI niMdA kare, kadarUpAnI hAMsI kare, apamAna kare ane ALa caDAve, vaLI bahu zaNagAra saje to te kurUpavAna thAya. pra-33 svarUpavAna zAthI thAya che ? u. prazAstavarNa nAmakarmanA udayathI. potAnI suMdaratAno garva na kare, suMdara strIo vagerene vikAra dRSTithI na jue, kadarUpAno tiraskAra na kare, ziyaLa pALe to svarUpavAna thAya che, pra-34 dhanavAna chatAM dhanano upabhoga zAthI na karI zake ? u. bhogAMtarAya-upabhogAntarAyanA udayathI. bIjAone khAvA, pIvA, vastra ane AbhUSaNano aMtarAya kare. pote samartha thaIne bhoga bhogave ane Azraye rahelAne bhogavavA na de. bIjAne bhoga ane upabhoga bhogavatAM joI baLyA kare; to dhana maLavA chatAM bhogavI zake nahi. zubha-azubha karmanAM phaLarUpa praznottarI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-35 sukhI vilAsI zAthI thAya ? u. bhogAntarAya, upabhogAMtarAyanA kSayopazamathI. potAne maLelI bhoga-upabhoganI sAmagrI bhogave nahi, potAne bhogavavAnI vastuo dAnapuNyamAM tathA sAdharmikone daIne temanuM poSaNa kare; to icchita bhoga bhogavI zake. pra-36 lAMbI AvaradA zAthI pAme ? u. dIrdhAyukarmanA udayathI. dravya daI kasAInA hAthamAMthI jIvone choDAve, te jIvone khAna, pAna, sthAnanI sahAyatA Ape, baMdIvAnane choDAve, saMsAranAM kAma para udAsInatA rAkhI varte, dayAbhAva rAkhe, garIba ane anAthane madada kare, sAdhune nirdoSazuddha AhAra vagere Ape; to lAMbI AvaradAvALo thAya. pra-37 ochI AvaradAvALo zAthI thAya ? u. alpa AyuSyakarmanA udayathI. jIvaghAta kare, garbha gaLAve, AjIvikAno nAza kare, jU, mAMkaNa vagerene mAre, sAdhune kharAba ane dukhakArI AhAra vagere Ape, zuddhaAhAra lenAra sAdhune azuddha AhArAdi Ape, agni, jhera, hathiyAra vagerethI jIvone mAre; to alpAyuSI thAya. pra-38 haMmezAM ciMtAtura zAthI rahe ? u. bhayamohanIya AdinA udayathI. ghaNA jIvone ciMtA upaje evI vAto karyA kare, to sadA ciMtAturapaNuM pAme. pra-39 sadA nizcita (ciMtA rahita) zAthI rahe ? u. bhayamohanIyanA anudayathI. bIjAnI ciMtA maTADe, dharmAtmA jIvone joI khuzI thAya, du:khathI pIDAtA jIvone saMtoSa upajAve; to haMmezAM nizcita rahe. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 86 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-40 dAsapaNuM zAthI pAme ? u. dAsatva Adi nIcagotranA udayathI. nokarone bahu pIDA Ape, tenAthI bahu kAma le, kuTuMbaparivAra ane lazkaranuM abhimAna rAkhe to ghaNA mANasono dAsa bane. pra-41 mAlika (zeTha) zAthI bane ? tapasvIonI vaiyAvacca kare, dharmAtmA ane duHkhI mANasonuM poSaNa kare, bIjAnI pAse dharmAtmA jIvonI sevAbhakti karAve, tenI sevA karanArAne joI khuzI thAya; to te ghaNA mANasono zeTha bane. pra-42 napusaMka zAthI thAya ? u. napuMsakavedanA udayathI. napuMsaka mANasanA nAca, gAyana, ThaThThAmazkarI dekhI khuzI thAya. puruSane bAIDIno veSa paherAvI nAca karAve, baLada, ghoDA, vagere pazunA ane mANasanA liMga chedana kare (khasI kare), napuMsakanI sAthe viSayanuM sevana kare, pote napuMsaka jevA cALA kare, strI-puruSano meLApa karavAnI dalAlI khAya. beindriya, teindriya, cauriMdriya jIvanI hiMsA kare; to te napuMsaka thAya. pra-43 strI zAthI thAya ? u. trIvedanA udayathI, strIsaMbaMdhI viSayomAM ghaNo AsaktA rahe, puruSa chatAM strInuM rUpa banAve, strIonI jema cALA kare, athavA mAyA-kapaTa kare; to strI thAya. pra-44 nigodamAM zAthI jAya ? zubha-azubha karmanAM phaLarUpa praznottarI 87 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u. sAdhAraNanAmakarmanA udayathI. deva, guru, dharmanI niMdA kare ane kaMdamULa khAya to nigodamAM jAya. pra-45 ekendriya zAthI thAya ? u. sAdhAraNa nAmakarmanA udayathI. pRthvI, pANI, agni, havA, vanaspati, kaMdamULa, vRkSa, ghAsa, phUla ane patranuM chedana bhedana kare; to ekendriya thAya. pra-46 vikalendriya zAthI thAya ? u. vikalendriyajAti nAmakarmanA udayathI, nirdayatAthI basa jIvono ghAta kare, anAjano ghaNA vakhata sudhI saMgraha kare, basa jIva upaje evI cIjono saMgraha karI-pachI te jIvono ghAta kare, macchara, mAMkaNa, vagere jIvone TALavA mATe dhumADA vagere karIne tene mAre, jemAM trasa jIva upaje evAM bora vagerenuM bhakSaNa kare, ane khALa kuMDI-morImAM pezAba kare to te marIne vikalendriya jIva thAya. pra-47 AjIvikA (gujarAna) mATe paradezagamana zA mATe karavuM paDe ? u. aMtarAyakarmanA udayathI. bhikhArIone bahu ja tarakkAvIne pachI dAna Ape, nokaronA pagAra paNa kAlAvAlAM karAvIne Ape, dharma khAtAno paiso ghaNo vakhata gharamAM rAkhe, khepIAne bahu rakhaDAve; to paradeza bhamIne AjIvikA karavAno vakhata Ave, pra-48 dezamAM rahI sukhe sukhe gujarAna zI rIte cAle ? u. aMtarAyakarmanA kSayopazamathI. dharmAtmA jIvone ghera jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 88 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beThAM AhAra, vastra vagere pahoMcADI madada Ape. emanI pAsethI dharmanI vRddhi karAve, pote sthiracitte dharmadhyAna kare, evI rIte dharmadhyAna karato hoya tevA sthira cittavALAnA vakhANa kare; to ghera beThA sukhe AjIvikA maLe. pra-49 kapaTa karIne peTa bharavuM paDe e zAthI ? u. kapaTabhAvathI garIba mANaso ne dAna Ape , munimahArAjane prema-bhakti vagara dAna Ape, cora-luccA vagerene protsAhana ApI potAnI AjIvikA calAve, evAonI prazaMsA kare, prAmANikapaNe gujarAna calAvanAra upara ALa caDAve; to mahAmusIbate ane kapaTa karI gujarAna calAvavuM paDe. pra-50 prAmANikapaNe AjIvikA koNa kare ? u. saraLa bhAvathI, vinayasahita, dharmI jIvane AhAra pANI vagere Ape. garIbonI rakSA karavI paDe, nirdoSa AjIvikA na maLavAthI bhUkha tRSA vagere pariSaha sahana karavA paDe; chatAM khoTA vepAra na kare to saraLapaNe ane sukhe sukhe kamANI karI pra-pa1 jAtismaraNajJAna ane avadhijJAna zAthI thAya ? u. matijJAnAvaraNakarmanA tathA avadhijJAnAvaraNakarmanA kSayopazamathI. tapa-saMyama pALyo hoya, jJAnI mahAtmAnI sevAbhakti karI hoya, jJAnano mahimA ane bahumAna vadhAryuM hoya; ene jAtismaraNa tathA avadhijJAna upaje che. u. apratyAkhyAnAvaraNakarmanA udayathI, bIjAnAM vratano zubha-azubha karmanAM phaLarUpa praznottarI 89 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMga karAve, zuddha vartanArane doSa lagADe, bIjAne vrata bhAMgato joI rAjI thAya, vrata laI pariNAmanI dhArAmAM saMkalpa-vikalpa kare, vAre vAre vrata bhAMge to vrata paccakakhANa karI zake nahi. pra-pa3 ziyaLavaMta zAthI thAya ? u. cAritramohanIyanA kSayopazamathI. ziyaLa pALe, ziyaLavratanI prazaMsA kare, ene sahAya kare, vyabhicArIono saMga mUkI de; to ziyaLavaMta thAya. pra-pa4 zrImaMta zAthI thAya ? u. aizvarya-uccagotranA udayathI tathA lAbhAMtarAyanA kSayopazamathI, supAtre zuddha dAna devAthI; zrImaMta thAya. pra-papa mAgavA chatAM vastu maLe nahi te kyA kAraNathI ? u. dhanavAna chatAM dAna de nahi ane Azrita janone raMkanI jema AjIjI karAve to. pra-pa6 bALavidhavA zAthI thAya ? u. upabhogAntarAya AdinA udayathI. potAnA patine mArI nAMkhI vyabhicAra sevavAthI tathA dhaNInuM apamAna karavAthI. pra-pa7 marelAM chokarAM zAthI avatare ? u. pazu ane paMkhInAM baccAMne mAravAthI tathA iMDA lIkhone phoDI nAkhavAthI, UgatI vanaspatinAM kUMpaLo cUMTI kADhavAthI. pra-58 putrano viyoga zAthI thAya ? u. aMtarAyakarmanA udayathI. gAya, bheMsanAM baccAMne dUdha na pAya ane pazu-paMkhInA baccAMne mAre to. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna I9O Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-59 nAnapaNamAM mA bApa zAthI mare ? u. aMtarAyakarmanA udayathI. zaraNe AvelAno ghAta kare ane mAta-pitAnuM apamAna kare to. pra-60 mUMgo zAthI thAya ? u. jJAnAvaraNa tathA darzanAvaraNakarmanA udayathI. jUThI sAkSI pUre ane gurune gALo de to. pra-61 uttama jAtino manuSya thaI bhIkha kema mAge ? u. aMtarAyakarmanA udayathI. mAtApitA ane gurune mAre tathA temanuM apamAna kare to. pra-62 strI marIne puruSa zAthI thAya che ? u. puruSavedanA udayathI. satya, ziyaLa, saMtoSa ane vinaya vagere guNo dhAraNa karavAthI. pra-63 deva koNa thAya ? u. devAyu Adi karmonA udayathI. sAdhu, zrAvaka, tApasa ane akAma (mana vinA) nirjarA karanAra. pra-64 lakSmI sthira zAthI rahe ? u. sAdhu munirAjane dAna daIne pazcAtApa na kare to. pra-65 tapazcaryA zAthI na karI zake ? u. vIryaMtarAyakarmanA udayathI. tapa ane japa karavAnuM abhimAna kare tathA tapa karanArane aMtarAya pADe to. ka zubha-azubha karmanAM phaLarUpa praznottarI 91 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRSNA-khaNajanuM vijJAna jenadarzana to zuM paNa yogadarzana nyAyadarzana vagere paNa kahe che ke "indriyothI anubhavAtA viSayasukho ane paisA pratiSThA parivAra vagerenA sAMsArika sukho duHkharUpa che. mATe ja e vivekIne tyAjaya lAge che; ne AvA saMsArathI mukta thavAnI cAne mokSa pAmavAnI ene laganI jAge che, arthAt e mumukSa bane che." tyAre ahIM saheje prazna thAya ke uparokta sukhomAM sukhano cokakho anubhava thAya che pachI tattvavettAo ene du:kharUpa kema kahe che ? AnuM samAdhAna e che ke, - (1) eka to A ke evA sukhanA anubhava gamavA para je pApakarma baMdhAya che enA pariNAma bhayaMkara du:khada Ave che. eTale "jenuM chevaTa bhUMDuM, te bhUMDuM,'- e nyAye glekha para beThela mAkhIne thatA sukhanI jema e sukho kharekhara du:kha ja che. A to bhaviSyanI dRSTie, paNa (ra) bIjI vartamAna vAta A che ke e viSayasukho ane bIjA sAMsArika sukho bhUkha-tRSNArUpI khaNajamAMthI UThe che. mATe ja e kharekhara sukha nathI paraMtu khaNajanA du:khano kSaNika pratikAramAtra che, eTale kSaNa pachI navI khaNajanuM du:kha UbhuM karanAra che. zarIre khasa-kharajavAnuM darada hoya ane caLa-khAja UpaDe to ja enA para khaNavAnuM sukharUpa lAge che. paraMtu e darada maTI 92 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA pachI khaNavAmAM kAMI ja sukha lAgatuM nathI. e batAve che ke pahelAM khaNavAmAM je sukha lAgatuM hatuM te khaNaja upaDavAne AbhArI hatuM ne te ya khaNaja miTAvavA pUratuM ja, khaNaja maTI ke sukha baMdha. arthAt e sukha to kharAjano pratikAramAtra hatuM, kharekhara sukha nahi. evuM vaiSayika-sAMsArika sukha pUrve bhUkha-irachA-tRSNA upaDavA para ja sukharUpa lAge che, e maTyA para nahi. bhUkha para ja suMdara pakavAna-bhojana sukha lagADe, paNa bhUkha zamI gayA pachI jarAya sukha nathI dekhADatuM. eTale e sukha vastugatyA bhUkhanI khaNaja tatkALa miTAvavArUpa che, paNa kharekhara sukharUpa nahi. pAcho thoDo samaya vItye bhUkha-khaNaja UbhI ja che ! ne ene miTAvavAnI veTha cAluM ! tRSNArUpI khaNajanuM kAma ja A, ke ene viSayasaMyogathI khuzamizAla nivAravA jAo eTale e potAnA gherA saMskAra AtmAmAM nAkhIne jAya. evA vAraMvAranA saMskAra pachI AgaLa navI navI sateja tRSNA-caLa UbhI karavAnA. e pAchI ema ja miTAvavA jatAM navA navA saMskAra poSatI jaze A badhuM duHkharUpa nahi to bIjuM zuM che ? mATe juone, kIDI, maMkoDA, mAkhI vagerene evI jIvaleNa satata tRSNA kema ? kAraNa A ja, ke e jIvoe pUrve koIka manuSyabhavamAM tRSNA-khaNajone viSayasaMyogonA mAnelA sukhathI khuzamizAla kSaNavAra miTAvelI tethI ghero saMskArasaMcaya Ubho. karelo. te have ahIM ene kITayonimAM pIDyA ja kare che, pIDyA ja kare che e tRSNA pAchaLa doDatAM bhayaMkara chUMdAI, pIsAI ke DUbI-saLagI maravAnA kumRtyunA kAramAM duHkha tRSNAkhaNajanuM vijJAna 93 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAneka vAra pAmavA paDe che ! viSayatRSNAnI caLamAM bhayaMkara mota sudhInAM du:kha pAmatA pazu-paMkhI-kaDAone ApaNe joIe tyAre ApaNAmAM jo prajJA hoya to manane ema thAya ke are ! bicArA A pAmara jIvoe pUrve amArA jevA koIka mAnavabhavamAM tRSNA-khaNajane viSaya-saMyogo ane enI AzAothI poSyA karI haze, enA kusaMrakAra ane pAponA A kaTuLarUpa satata pApI tRSNA ane du:khomAM e rIbAI rahyA che ! to pachI amArI paNa, A bhavano khela pUro thatAM, kaI dazA? kaI vale ?' mATe lAva, e gojhArI tRSNA-khaNajane have viSayasaMyogothI miTAvavAnA mUrNa prayatnane badale tyAganA ne vrataniyamanA satata puruSArthanA abhyAsathI moLI pADato jAuM, A uttama jIvanamAM jeNe A uttama puruSArtha Adarye rAkhyA che enA jIvanamAM najare dekhAya che ke tRSNAkhaNajanA je zamana viSayasaMparkothI nahotA, te zamana tyAga-vrata-niyama-tapasyAthI thayelA che. emAMya keTalAka bhAgyazALIne pUrva bhavanI e kamAInA hisAbe ahIM saheje saheje tRSNAkhaNa ja ochI UThe che, maMda UThe che, ne amArA jevA khoTA oratA-abharakhA-lAlasAo jAgatI nathI. to huM paNa have A sat puruSArthamAM lAgu. du:khI pazu-paMkhI-kIDAonI pUrva mAnavabhavanI barabAdI vicArI A jAgRti Ave. have eka bIjI dRSTie joIe. tRSNA jAge ke huM peluM rUpa jouM. rasa cAkhuM, gIta sAMbhaLuM." e zuM che ? eka prakAranI azAtAmAMthI janmatI jhaMkhanA jevI 4i 94 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte bhUkhanI azAtAmAMthI khAvAnI icchA UbhI thAya che; ema sAruM jovA-sAMbhaLavAnI khaNakhanI azAtAmAMthI enI icchA UbhI thAya che. e bhUkha-khaNaja jo joradAra, to jIvane enI pAchaLanI icchA tRSNA paNa joradAra. pra. - to zuM A khaNajo pAchaLa moha kAma nathI karato ? u. - kare che, tRSNA mohathI jAge che paraMtu zAtA-azAtA kevuM kAma kare che e jovA jevuM che. bhinna bhinna devalokanA devonA draSTAMtathI A vizeSa spaSTa thaze. bRhatsaMgrahaNI tattvArtha devalokanA devone manuSyanI mAphTa kAmavikAronI khaNaja ane saMbhogakriyA hoya che. paraMtu 3 jA 4 thA svarganA devone mAtra gItazravaNa rUpadarzana ane sparzanI vikArakhaNaja tathA bhoga hoya che tyAre 5 mAM 6 ThThAvALAne kevaLa gItazravaNa ne rUpadarzananA , temaja 9 mA 8mA vALA devone mAtra gItazravaNanA kAmavikArabhoga hoya che. 9 mA thI gharamAM svarga sudhInA devone mAtra devIsmaraNa jeTalo ja kAmavikAra hoya che. tyAre uparanA nava raiveyaka ane pAMca anuttaravAsI devone vikAra ja jAgato nathI. devone mohodaya chatAM vikTara kema nahi? have ahIM prazna thAya ke zuM upara uparanA devatAoe moha jItI lIdho che ? zuM emane mohano udaya nathI ? devo mAtrA 4 thA avirati samyagdaSTi guNasthAnaka sudhI ja caDI zake che, eTale emane pUrNa avirati arthAta cAritramohanIyano udaya che. devone mohodaya chatAM vikAra kema nahi? 95 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja. to pachI vikAromAM AvI taratamatA kema ? emAM vaLI TheTha 1ramAnI uparavALAne nirvikAra dazA zAthI ? Ano uttara sAmAnyathI e, ke te devalokanI sthiti ja tevI tevI hoya che. paraMtu vizeSa uttaramAM enuM rahasya e che ke trIjA devalokathI uparavALA te te 3-4, 5-6, 7-8, 9 thI 12 mA svarganA devone UMcI UMcI mAtrAnI zAtAno udaya evo che ke kramaza: saMbhoga-sparza-rUpa ane zabda saMbaMdhI vikAranI khaNaja ja UThatI nathI. A parathI phalita thAya che ke nIce nIce devalokamAM ochI ochI zAtAnA kAraNe tevA tevA vikAranI khaNaja UThe che. Ano artha ja e, ke azAtAnA kAraNe vikAra khaNaja jAge che, ane pachI te te viSayanA saMparkathI khaNajanuM zamana ane sukhazAtAno anubhava thAya che. eTale sAMsArika viSayasukho kharekhara sukharUpa nahi paraMtu vikAra-khaNajanI azAtAne kAmacalAu nivAravA rUpa che, du:khano pratikAra rUpa che, e siddha thAya che. kharajavAnI khaNajane caLavAnA sukhanI jema e viSayasukha roganA gharanA che; ane kharajavAnA rogamAM e caLavAnI kriyA jevI rIte kharekhara roganAzaka upAya nahi, paraMtu rogavardhaka bAliza kriyA che, tevI rIte viSayasaMparkanI kriyA paNa vikAra-khaNajano roga nivAravAno sAco upAya nahi kintu vikAra rogavardhaka eka bAliza mUDha kriyA che. pra. - to anuttaravAsI devanuM sukha to khaNaja vinAnuM nirvikAra dazAvALuM hoIne sAcuM sukha kharuM ne ? u. - nA, e paNa karma sApekSa ane nAzavaMta hoI sAcuM 9i6 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha nathI. sAcuM sukha to AtmAnA gharanuM bAhyanI apekSA vinAnuM zAzvata anaMta avyAbAdha sukha che. tRSNAkhaNajanuM A vijJAna sUcita kare che ke sAMsArika sukho vAstavamAM tRSNA ane vikAranI khaNajanA poSanArA hovAthI tathA parAdhIna ane nAzavaMta hoI enI ghelachA pAchaLa jIvana barabAda karavuM e mUrkha Aveza che. DahApaNa e che ke viSayatyAganA aneka prakAranA vrata-niyama-pratijJAo tathA tapasyArUpI auSadhano khUba upacAra karI e tRSNA-khaNajono roga zamAvatA AvavuM ane viSayanivRtti tathA tRptinuM mahAsukha anubhavavuM. (AyAne sukha e viTaMbaNA che ?) Aje vijJAnanI navanavI zodhothI kAyA-iMdriyone jyAre sukha moja vadhI gaI che, tyAre maharSionA tyAga-saMyamaniyamanA upadeza para dila lAgatuM nathI. aneka sagavaDa-sAdhanomAM kAyAne bolabAlA lAge che. paraMtu enA badale emAM jo kAyAnI viTaMbaNA lAge to dila tyAMthI UbhagI maharSionAM vacanamAM Thare. A mATe vicAravA jevuM che ke, - jIvana eTale zuM mAtra zarIra saMbhALavAnuM ane enAM lAlanapAlana karI levA tathA mAna sanmAna meLavI levAnA ? jo eTalI ja dRSTi hoya ane AtmAnI saMbhALanI koI dRSTi na hoya, jo AtmAno koI vicAra ja nahi, "to AmAM pachI e | kAyAne sukha e viTaMbaNo che? 97 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAravAnuM kayAM rahe ke "dehanA ja sukha-sanmAna jovAnuM ane vAsanAvaza kAmathI dehane viDaMbavAnuM to pazu ya kare che, enAthI UMcI koTinA mAnavadehe paNa e ja jovA-viDaMbavAnu hoya to manuSya banIne zI vizeSatA thaI ?' kharI rIte dehanA badale AtmA para khAsa dRSTi rAkhavAnI che. enA hisAbe jovA jevuM che ke (1) potAnA AtmAe kAyAo to kyAM meLavI nathI ? (ra) e kAyAone vAsanAokhaNajo, - viSayasaMparkothI kyAM viDaMbI nathI ? (3) chatAM Aje jIva eno e ja bhUkhAravo kema ? (4) jIvane e viSaya-bhUkhI saMtoSavA khAtara keTakeTaluM karavuM paDe che ? (5) e karIneya saravALe pachI navI bhUkha ne navI lotha; A viTaMbaNA zA sAruM? viSayomAM kAyAnI viTaMbaNA zI ? : (1) paheluM to A lAgavuM joIe ke sArA managamatA rUpa, rasa, vagerenI jhaMkhanA jAge e kAyAnI viTaMbaNA che. ema e zodhatAM javAya, e AvI maLavA para AMkha, jIbha vageremAM TADhaka lAge. e kAyAnI viTaMbaNA che. manane thaze ke emAM viTaMbaNA zI ? paNa juo, (1) dArUDiyAne dArUnI jhaMkhanA thAya, e zodhato , e maLavA para ene pItAM kaleje TADhaka lAge. e badhuM zuM kahevAya ? viTaMbaNA ke svasthatA ? (ra) jAtanuM bhAna bhUlAve mATe viTaMbaNA ja. basa, rUpa-rasAdinI bhUkha ane saMparka tathA mastI. lAgavI e dArUnI jema viTaMbaNA ja che. emAM jIva potAnA asalI uttama nirvikAra svarUpane bhUle che. 98 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) kuvalayamALA kathAmAM Ave che ke kuvalayAnaMdanA pitA rAjA daTava pAse duzmanano pAMca varasano bALaka lAvavAmAM Ave che, ene potAnA dIkarA tulya gaNavAnuM AzvAsana Ape che; chatAM e bALakane e vahAla vagere viTaMbaNArUpa lAge che; ane e rue che, rAjA pUche che, - kema rue ?' e kahe che ke mAre parAkramI pitAno putra thaI zatrune tyAM dayApAtra banavuM paDe che. A kevI viTaMbaNA ?' rAjAne tyAM raDuMrUpALuM maLavAnuM che, chatAM e duzmananI dayAnuM, mATe viTaMbaNA lAge che. basa tyAre, kAyAne managamatA viSayo bhale maLyA ane emAM TADhaka lAgI, kintu e viSayo duzmana karmanA gharanA che, mATe viTaMbaNArUpa lAge, (ra) arihaMta paramAtmAnA sevakane duzmana karmanA viSayo maLe chatAM e viSayo viTaMbaNArUpa ja lAge. (3) vaLI bhayaMkara daradamAM kupacya khAya to AnaMda to Ave, paraMtu pariNAmamAM daradanuM jAlima jora vadhI jAya, tethI DAhyA daradIne e kupathyanuM AnaMdadAyI paNa sevana viTaMbaNArUpa lAge che. evuM kAyAne AnaMdadAyI viSayanA saMparkamAM che; kemake ethI vAsanA-vikAro ane karmano roga jAlima vadhI jAya che; (3) DAhyA mANasane AvA rogavardhaka viSayasaMparko viTaMbaNArUpa na lAge ? basa A traNa vAta jo barAbara lakSamAM levAya ke "managamatA rUpa-rasa-zabda-gaMgha sparzanI lahejatamAM (1) jIva bhAnabhUlo bane che, (ra) duzmanabhUta karmano dayApAtra bane che, ane (3) pariNAme kAyAne sukha e viTaMbaNo che? Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsanA-vikAra-karmaroga jAlima vadhe che, to enI khaNa, khoja, saMparka, ane lahejata badhuM viTaMbaNArUpa ja lAgaze. mana kaheze ke A badhuM to kAyAne mojamajAha nahi paNa viTaMbaNA che. tyAre have jAtamAM tapAsIe ke sArAM khAnapAna maLyAM ne jIbha khuza thaI, sArAM gItazravaNa maLyA ne kAnane AnaMda thayo, strIsaMparka maLyA ne kAyAne mastI lAgI, vagere vagere vakhate zuM manane ema thAya che kharuM ke "are ! A mArI kAyAnI kevI viTaMbaNA che ? bhagavAnanA sevaka chIe ne ? to duzmananA dayAmaNA banI enA gharano mAla bhogavavAmAM viTaMbaNA na lAge ? viTaMbaNAne badale mojamajAha lAge to ApaNe arihaMtanA anuyAyI chIe ? ApaNane samyakatvano haka kharo ? samakti levA lAMbe javuM paDe evuM nathI. gharamAMthI maLe ema che; paNa e mATe viSayonI bolabAlAmAM viTaMbaNa dRSTi joIe, kAyAnI e viTaMbaNArUpa lAgavI joIe. (vijJAna pratyeno AMdhaLo vizvAsa bhayaMkra patana lAvaze vijJAnanA nirNayo sAcA che ane tenAthI ja ApaNI pragati thaI zakaze, jUnA jamAnAnI dharmanI vAto Aje bahu kAmanI rahI nathI.' AvAM AvAM vAkyo Aje karNapaTa para athaDAya che ane te jANe ghaNuM vAMcyA-vicAryA-anubhavyA pachI bolAtuM hoya evo dekhAva thAya che, paNa emAM bahoLA vAMcana, vicAra ke anubhavanuM pratibiMba nathI, AvA vacano moTA bhAge 100 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAna pratyenA AMdhaLA vizvAsathI ja bolAya che ane AMdhaLA vizvAsane kyo sujJa vyAjabI gaNaze ? eka vAta ApaNe spaSTa rIte samajI levI joIe ke vijJAnanA siddhAMto dina pratidina badalAtA jAya che, temAM hajI sudhI sthiratA AvI nathI ane AvavAno saMbhava paNa nathI. je vAta TolemInA yugamAM satya gaNAtI, te komaraniksanA yugamAM UbhI rahI nathI ane je vAta komaraniksanA samayamAM satya gaNAtI te nyuTananA yugamAM UbhI rahI nathI, nyuTane gurutvAkarSaNanI zodha karI tyAre sarva vaijJAniko ema mAnavA lAgyA hatA ke ApaNane have aMtima satya jaDI gayuM che ane tenA dvArA bhUgoLa ane khagoLanA tamAma kUTa praznono teo javAba ApavA lAgyA hatA. paNa Adhunika yuganA mahAna vaijJAnika AlbarTa AInsTIne e siddhAMtane zUnyavat banAvI dIdho. te kahe che ke saMsAramAM AkarSaNa jevI tathAkathita koI vastu ja nathI, saMsAranI je ghaTanAo ApaNane AkarSaNarUpe siddha thatI lAge che, te vAstavamAM paribhramaNazIla padArthonA vegajanita dezano ja eka guNa che.' vijJAnanA aMdha bhakto mAne che ke vijJAna parama satya che. paNa vijJAna pote potAnA nirNayomAM svayaM zakti che. prakRttinAM navAM navAM rahasyonuM jema jema udghATana thatuM jAya che, tema tema potAnuM ajJAna keTaluM che. te samajavAnI bhUmikA banatuM jAya che. eka suprasiddha vaijJAnika kahe che ke "We are beginning to appreciate better, and more thoroughly, new great is the rong of our ignourance ApaNA ajJAnano vistAra keTalo vijJAna pratyeno AMdhaLo vizvAsa bhayaMkara patana lAvaze 101 | Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTo che, te have ApaNe vadhAre sArI rIte ane vadhAre spaSTatA pUrvaka samajavA lAgyA chIe." sara jemsa jInsa potAnA "mIsTIriyasa yunivarsa-adbhuta vizva nAmanAM pustakamAM lakhe che ke "Science should leave off making pronouncement, the river of knowledge has top obten turned back on it self' vijJAne have (ame roja AgaLa vadhI rahyA chIe evI) ghoSaNA karavAnuM choDI devuM joIe, kAraNa ke jJAnanI saritA ghaNI vakhata potAnA mULasrota tarapha pAchI vaLI cUkI che." arthAta je vAtone prathama hasI kADhavAmAM AvatI hatI, te satya pUravAra thatI jAya che ane ApaNe te tarapha pAchuM vaLavuM paDe che. eka bIjAM ThekANe te lakhe che ke "vIsamI sadIno mahAna AviSkAra "sApekSavAda' ke kavanam" siddhAMta nathI, ane paramANu vibhAjana paNa nathI, A sadIno mahAna AviSkAra e che ke vastuo jevI dekhAya che tevI te nathI. ane sAthe sarva saMmata vAta e che ke ApaNe badhA atyAra sudhI parama vAstavikatAnI pAse pahoMcyA nathI." A badhuM vAMcyA-vicAryA pachI vijJAnanA nirNayone aMtima satya mAnI levAnI dhRSTatA koNa karaze ? ane je vastu aMtima satya nathI tene AMdhaLA vizvAsathI anusaravAnuM pariNAma to bhayaMkara patana sivAya bIjuM zuM AvI zake ? dharma jUnA jamAnAno bhale hoya paNa teNe mAnava jAtine dhRti, kSamA, saMtoSa, ahiMsA, satya vagere umadA tattvo ApyAM che ke jenAthI manuSya potAnI unnati sAdhI zake che ane parama zAMti anubhavI zake che. tenI sarakhAmaNImAM vijJAne ApaNane jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 102 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM ApyuM che ? AdhyAtmika ane naitika baLa vinAnA bhautika sAdhanonA DhagalAmAM to manuSya guMgaLAI ja maravAno enAthI tene cittanI zAMtino anubhava kadI paNa thavAno nahi. vijJAnanA ArSaNamAM taNAvA jevuM nathI.) Aje vijJAnanAM AkarSaNamAM taNAI javAya che, manane "oho !" thaI jAya che. pra. - paNa tyAM to camatkAra e iMdrajALa hatI, brahmA dekhAyA paNa ghaDI pachI kAMI nahi; jyAre ahIM to pratyakSa reDiyo TelIvijhana vagere nakkara vastu dekhAya che pachI AkarSaNa kema na thAya ? u. - AnuM ya AkarSaNa eTalA mATe na thAya ke e vicArAya ke bhale pratyakSa siddha reDiyo vagere na dekhADyuM kharuM, paNa e dekhADIne jagatanuM bhaluM zuM karyuM ? vijJAnanI AjanI siddhio pachI jagatamAM zAMti-saMpa, pramANikatA, dayA, vizvAsapAlana vagere Aje vadhAre che ke vijJAnanA kALa pUrve vadhAre hatA ? Aje yaMtro, enjina, moTara, Teliphona, erakanDizana, reDiyo vagere sagavaDo vadhavA para dhananI tRSNA, lAMcaruzvata, beimAnI, mAlamAM ghAlamela, bhoganI lapaTatA, keTalA vadhyA ? haDatAla, khUna, badamAzI vagere keTalA badhA vadhI gayA che ? AvA gojhArA yugane sarajanAra vijJAna para ovArI javAnuM hoya ? AkarSAvAnuM hoya ? vijJAnanA AkarSaNamAM taNAvA jevuM nathI. 103 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasanA dilamAM hevAniyata peThI che, enuM gaMbhIra paNe kAraNa vicArazo to dekhAze ke vijJAne kyAM kyAM patana karAvyAM ? : vaijJAnika zodhoe je bhautika sagavaDo UbhI karI che ethI mANasa hevAna banyo che. gesanA cUlA, cakkI, kUkara vagere sagavaDanA hisAbe rasoImAM samaya bacyo. pachI navarI paDelI bAInA dilamAM mANasAI rahe ke hevAniyata Ave ? navaro paDyo nakhkhoda vALe, "An idle mind is a devil's house, navaruM mana zetAnanuM ghara' e khabara che ne ? hAtha kArIgarInA badale milo thaI kArakhAnA phAlyAkyA, ethI thoDA mANase utpAdana ghaNuM thavA mAMDyuM, pachI bacelA bekAra mANasamAM mANasAI rahe ? ke hevAniyata Ave ? reDiyo, sinemA, chApA, sastA thaI gayA pachI mANasa zuM gIta samAcAra sAMbhaLe, pikacara jue ? ke paramAtmAnAM guNagAna ane satsaMga kare ? e sAMbhaLavA-jovAmAM mANasAI vikase ke hevAniyata ? | jaldIthI Trena-moTara-vimAnamAM pravAsa karavo sahelo thaI gayo eTale vepArano, kamAvavAno, ne mojazokhano lobha vadhe ke saMtoSa vadhe ? e lobha vadhavAmAM mANasAI vadhavAnuM bane ? ke hevAniyata vadhavAnuM bane ? bahu bahu vicAravA jevuM che. vijJAnanI camatkArika zodhoe mANasanA dilamAMthI AstikatA ane AtmadraSTi tathA 104 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmazraddhA-prItine kADhI nAkhI, narI bhautikatAne ThAMsIne bharI dIdhI che. bahu sagavaDe jarUriyAto ane irachAo bahu vadhArI dIdhI. lAiTona-rephrijareTara vagere bahu sAdhanoe ane sastA plAsTIka Terelina Adi AkarSaka viSayoe bhogavilAsanI vRttione bahekAvI dIdhI; tyAM pachI tyAga, ane saMyama, saMtoSa ane vrataniyama to sUkAI ja gayAM. reDiyo ne chApAthI AMtararASTriya samAcAro bahu sulabha thatAM jIvana rAjakathA-dazakathA-trIkathA-kItuka-tamAzA ane laha-jijJAsA vagere anartha daMDanA pApothI bharacaka banI gayA. tyAM pachI satkathA, dharmakathA, jinavANI-zravaNa, zAstrasvAdhyAya tathA tIrthaMkara paramAtmA ane mahAna AtmAonAM jIvanacaritronAM vAraMvAra parizIlana kyAM UbhA rahe ? vicAro Aje jIvanamAM zuM vadhyuM ? ane zuM ghaTyuM ? dharma vadhyo ne pApa ghaTyAM ? ke pApa vadhI gayAM ne dharma ghaTI gayo ? Aje rAtribhojana keTaluM badhuM phlAI gayuM che ? te ya dhaMdhAnokarInA nAma heThaLa kadAca rAtre bhANe besIne eka ja beThake khAI letA hota to to hajI ya manamAM na chUTakAnuM mAnatA hotA ne aphsosI hota, paNa enAM oThA heThaLa rAtre cA-pANInAstA ane ravivAre rajA chatAM ya khuzamizAla rAtribhojana hoMzathI karAtuM hoya tyAM aphsosI zAnI ? tyAre je pApa para aphsosI ja nahi. e pApa mithyAtvamAM ja laI jAya ne ? AmAM ya vijJAna javAbadAra che. vijJAne evA DejhaliMga lAiTa, jhagArA mAratA prakAza ApyA ke emAM pachI manane kAMI rAtri jevuM kAMka aMdhArA jevuM lAge ja nahi, tethI kazo saMkoca arekAro aphsosa [vijJAnanA AkarSaNamAM taNavA jevuM nathI. 105 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre TheTha dArU ane iMDA vagere sudhInAM abhakSyanAM-bhakSaNa keTalAM vadhI gayAM ? baTATA eTale to jANe sAdhAraNa vastu thaI gaI ! vaijJAnika paddhatinA kola sToreIja ane peka DabAomAM AvatA vAzI abhakSyano vicAra ja na rahyo. Aje moTI corIo dhADa vagere vaijJAnika sagavaDa upara phAlIklI. - vijJAnane khaMbhoLavAthI zuM nIkaLavAnuM ? jagatane zuM ApyuM eNe ? asatya, anAcAra, hevAniyata, bhraSTatA vagere ja ne ? kahe che, pra. - emAM vijJAnano bicArAno zo doSa ? vijJAne to sAdhano UbhA karI ApyA, have eno kevo upayoga karavo e to mANasanA vivekanI vastu che ne ? u. - bhaLatAM sAdhana- sagavaDonI pracuratA-bahulatAthI viveka kevo ThekANe paDI jAya e tamane khabara nahi hoya ? sadAcArIno mahollo bahu vastIvALo na hoya ne tyAM AvIne vezyA-gaNikAo rahetI thaI jAya to e sadAcArIono sadAcAra keTalo Take ? Aje evA paheravezamAM bAIo tI thaI gaI pachI puruSonI draSTi ane emanA mAnasanI dazA juo cho ne ? ema Trena, moTara, Teliphona vagere sAdhano vadhyA pachI eno upayoga karI karI bhotika pravRttio vadhyA vinA rahe ? tyAre emAM pUrvanA kALanA gADAM vagere sAdhano karatAM sagavaDa saraLatA vadhu dekhAya eTale enuM AkarSaNa thayA vinA rahe ? mATe sAvadhAna rahevAnI A vAta che ke jevI rIte sulasA camatkAra tarapha na AkarSAI ema AjanA vaijJAnika camatkAro tarapha jarAya AkarSAvA jevuM nathI. jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 106 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAsananA Azrava-saMvara tatva barAbara najara sAme rahe to A vijJAnanAM AkarSaNathI bacI zakAya, ene mahattva na devAya. - vijJAne Azrayone phAlyA-kyA karI dIdhA che. iMdriyonA viSayonI lagana, kAma krodha-lobha rAgadveSa Adi kaSAyonI lAgaNIo, avrata-aviratimAM nirAMta ane AraMbha-samAraMbhAdi pApa pravRttio A badhA Azravo sArA vadhI gayA, ni:saMkoca nirbhayapaNe sevAtA thaI gayA. paralokanA pariNAmano vicAra ja jANe UDI gayo. paNa A jo dhyAnamAM levAya to vaijJAnika zodha-sagavaDone jarAya mahattva devAnuM mana na thAya. - eka vastu dhyAnamAM rAkhajo; vijJAnanI siddhio badhI jUThI che ema ApaNe nathI kahevuM, pratyakSa sAbita thayuM hoya e jUThuM che ema kahevuM mUrkhatAmAM khape. paraMtu kahevuM e che ke sAcI paNa vijJAnanI siddhi karyAnuM pariNAma zuM ? jIvanI viSayavRtti ane kaSAyavazatAmAM vadhAro ke ghaTADo ? paraloka tarapha dRSTi ane pApanA bhaya jAgatA thayA ke pratyakSasiddhinA aMjAmaNamAM eno vicAra vAhiyAta lAgavA mAMDyo ? Aje to vijJAnavALAo jAtismaraNa vinA TelIpathI leravoyansa inphayujhana vagerethI Atmatattva jevuM kAMIka hovAnuM mAnavA tarapha jAya che. paraMtu e mAnIne ya pApano bhaya ane jIvanamAM paraloka dRSTi UbhI thaI ? jyAre A jIvananI pachI paNa AtmA Ubho ja che. ene bhAvI anaMto kALa levAno jovAno che, to ahIMnAM jIvana vakhate e bhAvI anaMtakALano vicAra mukhya rAkhavAno kharo ? e hisAbe nAzavaMta padArthonA vijJAnanA AkarSaNamAM taNAvA jevuM nathI. 107 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moha ochA karavAnI vAta kharI ? ema moTA AraMbha-samAraMbha katalakhAnA, vilAsI raMgarAga vagere paralokadRSTie bhayajanaka lAgyA kharA ? vijJAnanI siddhio bhale jUThI na hoya, paraMtu e karavAnA uddezamAM ke e siddhio thayAnA pariNAmamAM jIvana jo (1) paralokapradhAna (ra) pApanA bhayavALuM ane (3) AraMbhasamAraMbhAdinI chUNAvALuM, temaja (4) jas viSayonAM dhIre dhIre paNa tyAgavALuM banAvAnuM na dekhAtuM hoya, to e vaijJAnika siddhio para zuM mugdha thavuM ? jyAM uddeza zuddhi nathI evA jJAnane jainazAsana mithyAjJAna kahe che "samakita viNa nava pUravI ajJAnI kahevAya" bolo cho ne ? eTale zuM ? mithyAtvInAM 9 pUrvanAM jJAnane bahu nahi mAnavAnuM ne ? enAM para mohita-AkarSita nahi thavAnuM ne ? kema vAra ? enAmAM samyakatva nathI, uddezabuddhi nathI. eTaluM badhuM e jJAna meLave che te lokika-kIrtimAnapAna ke svargAdinAM sukha levAnA uddezathI. uddeza zuddha nahi, pachI vizALa jJAnanI ya kiMmata nahi ane kaDaka cAritryanI paNa kiMmata nahi. A mAno cho ne ? mAnyA vinA chUTako nathI. chokaro kolejamAM AgaLa AgaLa vadhato jato hoya, paraMtu manamAM ene jo ema hoya ke moTI DIgrI moTuM sthAna meLavI laIne mAre mAbApanI gulAmIthI dUra rahevuM che, ne e rItanAM enA lakSaNa dekhAtAM hoya tema pachIthI e rIte mAbApathI taddana juAruM leto hoya, to mAbApa enA UMcA bhaNataranI keTalI kiMmata AMke ? tame ja enI keTalI kiMmata AMko ? are ! judo rahIne thoDo 108 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNo tyAgI ane saMyamI paNa banato hoya, toya enI zI kiMmata AMko ? garbhamAM Avyo tyArathI mAMDIne ATalo taiyAra thayo tyAM sudhI je mAbApe enA para aparaMpAra upakAra karyA che, bALakanI to nAjuka avasthA, e avasthAmAM enA para mAbApe je kALajI lIdhI che. ciMtA rAkhI che, evA mAbApane tarachoDavAnA uddezavALuM vizALa bhaNatara paNa mahattvanuM nahi. ane saMyamavALo vartAva paNa mahattvano nahi, e zuM sUcave che ? A ja ne ke uddezanI zuddhi vinAnA jJAna-cAritryanI kiMmata nahi ? to pachI udezanI zuddhi vinAnA vijJAnanI moTemoTI siddhio para zuM mohita thavAnuM ? paradezIo ahIMthI ghaNuM sAhitya laI gayA, enA para adhyayana saMzodhana paNa kare che, kintu uddezanI zuddhi karI ? nAzavaMta viSayonI kazI kiMmata nathI, avinAzI AtmatatvanI moTI kiMmata che. mATe viSayo tarapha virakta banI svAtmAnI ciMtA mukhya hoya evuM jIvana jIvavuM joIe' Avo uddeza, Avo Azaya, e lokone Avyo kharo ? to e uddezanI AzayanI zuddhi karI gaNAya. paNa nA, "basa AgaLa AgaLa khoja karo, zodha karo' e ja eka dhUna che. thoDA paNa lAdhelA jJAnamAMthI viSayonI nirguNatA-anarthakAritA jovI nathI, zIla-sadAcAra-brahmacaryane AtmonnatikAraka tarIke apanAvatA nathI, AtmaciMtA mukhya banAvavI nathI tyAM uddeza zuddhiAzayazuddhi kyAM rahI ? to e vinAnA camatkArika Dhagalo jJAnanI kiMmata zI ? vijJAnanA AkarSaNamAM taNAvA jevuM nathI. 109 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (Adhunika vijJAna eka tUta) bhUlA paDatA nahi jamAnAnA tUtamAM. Aje skUla-kolejomAM ane chApA-megejhInonA lekhomAM A managhaDaMta vikAsavAdanA siddhAMtanuM ja samarthana thaI rahyuM che ke Aje vikAsayuga Avyo che. DAravInanI thIyarI mujaba zUnyamAMthI pRthvI pANI vagere, emAMthI jaMtusRSTi, emAMthI pazu, emAMthI vAnara, emAMthI mAnava... ema kramazaH vikAsa thato Avyo che ! pahelAM loko jaDa ne nAgA tAM, pattharanA zastra vAparatA, pachI jhADanI chAla paheravA lAgyA, lAkaDAnA zastra banAvavA mAMDyA, pachI UnanA pachI sutaranA vastra ane lokhaMDanA zastra banAvatA thayA. ..vagere. A badho gaNatarInA chellA hajAro varSamAM vikAsa thato Avyo, emAM Aje aNu, rokeTa vagere sudhI vikAsa thayo che.' evo vikAsavAda Aje cAlI rahyo che. A Adhunika vikAsavAda eka tUta che; kAraNa ke, pUrvanA vikAsa juo - (1) Aje to zuM che, paNa coda pUrva, ane bIjA jenA zAstromAM apUrva vidyAo, maMtro, taMtro, yaMtro, cUrNayogo vagerenAM abhUta varNano hatA ! utthAna mRta samutthAnakRta vagere bhaNe eTale ekAeka gAma UThI jAya ! jaMghAcaraNa-vidhAcaraNa labdhivALA paLavAramAM hajAro yojana AkAzamAM UDIne jAya, vidhAdharo vidhAthI vimAna vipharvI de ! jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 110 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amuka amuka vastuonuM cUrNa samudra-sarovaramAM nAkhe tyAM hajAro mAchalAM ekAeka utpanna thaI jAya ! amuka vanaspati-rasAyaNothI suvarNarasa bane tenA ekeka TIpAMthI tAMbu sonuM banI jAya ! veda, mahAbhArata vagere zAstromAM paNa tevA maMtro , agniastra vagerenA zastraprayogonI vAto Ave che. kaLAmAM kuzaLa kArIgaro kASThanA evA ghoDA vagere banAve ke je yAMtrika racanAthI AkAzamAM UDIne jAya ! evA to moTA kASThamaya kamaLa banAve ke jemAM vacce makAna hoya ane saheja eka cAMca dabAvatAM kamaLanI vikasita pAMkhaDIo AMkhanA palakArAmAM baMdha thaI jAya ! kahevAya che ke rAjA zreNika dhanADhya zAlibhadranA mahelo para gayA, tyAM snAnAgAramAM snAna karatAM AMgaLI parathI vIMTI khasI gaI te pANI sAthe taNAtI gaI kUvAmAM ! rAjA vyAkuLa thaI vIMTI mATe dRSTi vavA maMDyA eTale tarata zAlibhadranA sevakoe melA pANInA kUvAmAMthI yAMtrika prayoge pANI khAlI karI nAkhI rAjAne kahyuM. "AmAM joI batAvo ApanI vIMTI, ame kADhI ApIe." rAjA joI cakita thaI jAya che, zaramAI jAya che ke "zuM batAvuM ?" kema ke emAM to zAlibhadranA eThavADarUpe kADhI nAkhelA jhagamaga-cakamaka caLakatA devatAI jhaverAtanI vacce mudrAratna eka jhAMkhA paththara jevuM lAgatuM hatuM ! AmAM kUvAnuM pANI kSaNavAramAM yAMtrika racanAthI UlecI nAkhavAnuM karyuM ? tyAre e kALe yaMtrakaLA kevI pravartatI haze ! e vakhate ratnakaMbaLo kevI AvatI ? bhaThThInA sadda uMdaranA Adhunika vijJAna eka tUta Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUvADAnI banelI. eTale ene sApha karavI hoya to agnimAM nAkhavI paDe ! e baLe-kare nahi, mAtra mela baLIne khAkha thaI jAya, ne kaMbaLa ujjavaLa thaI nIkaLe. ziyALAmAM e oDhavAthI garamI maLe ! ne unALe oDhavAthI zItaLa ThaMDaka maLe ! kahe che ne ra00 varSa pUrve DhAkAnA kArIgara aMgUThAnI kArIgarIthI evI bArika malamala vaNatA, ke eno tAko mUThImAM samAI jAya ! tyAre oSadha paNa kevA kevA camatkArika hatA enA "sApa gayA ne lIsoTA rahyA'nI jema Adhunika kALe paNa kyAMka khUNe khAMcare enA jANakAra ane saLa prayoga karanAra sAMbhaLavA maLe che. hamaNA hamaNA thaI gayela mahammada chelanI vAto sAMbhaLI che ne ? TrenamAM vagara TikiTa bese, TikiTa cekara Ave ane TikiTa mAge to khIsAmAMthI Dhagalo TikiTo kADhI batAve ! koIne miThAI khAvI hoya to ema ja kahe "le dhara thALI." pelo thALI dhare eTale adrazyapaNe miThAI emAM AvI paDe ! te najarabaMdhInI nahi. sAce sAca pelo miThAI khAya ane peTa dharAya ! eka vAra bhikSA laI jatAM eka gorajInI mahammade mazkarI karI "mahArAja ! A jhoLImAM zuM laI jAo cho ? mAMsa ? juo juo !' gorajI aMdara jue to mAMsa dekhyuM ! pelAne kahe che "alyA sAdhunIyA mazkarI ? le tyAre Ubho rahe tuM." basa, gorajI kahIne gayA, mahamada tyAMthI na hAlI zake na cAlI zake ! zuM kare have ? gorajIne vinaMti karI bolAvavA paDyA, bajAra vacce mApha mAgavI paDI, tyAre chUTyo ! zuM A ? ati prAcIna kALathI jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 11 2 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlI AvatI vidhAmaMtrAdisiddha vikAsanI AgaLa Ajano vikAsa kAMI visAtamAM nathI. chatAM ene ja vikAsa kahI prAcinA para aMdhera pichoDo karavo e vikAsavAda tUta nahi to bIjuM zuM? (ra) zAstromAM vikasita vidyAo bharI paDI chatAM kapi maharSio jagatamAM enA pracAra-prakAzana nahotA karatA, te eka ja zubha uddezathI ke mAnava ane Itara prANIonuM nikaMdana na nIkaLe. Aje aNuzastrono bhaya vyApaka banyo che ne ? nirdoSa mAnavaprajA bhayabhIta thAya e vikAsa ke pIchehaTha ? AjanI A aNuboMba, hAIDrojana boMba ane kobAlTa vagerenI zodhonA lIdhe to paraspara rASTro vacceno bhaya vadhyo ! ethI pAra vinAno lazkarI kharca paNa veDaphAI rahyo che ! e bhaya na hota to eTalo kharca keTalIya mAnava rAhata ane mAnava uddhAramAM kAma lAgata, - ema AjanA ja zAMtipriyA loko kahe che ! hiMsAnA plegamAM vikAsa ke vinAza ? : Aje A zodho-AviSkAro ane kahevAtA vijJAnavikAsamAM hiMsA keTalI bhayaMkara vadhI gaI che ! emAM ya bhArata jevA ucca saMskRtivALA dezamAM paNa kevo hiMsAno plega phATI nIkaLyo che ! bhayaMkara katalakhAnA, uMdara-mAkaNa-marachara-vAMdarAdeDakA vagerenI jAlima hiMsA kevI nirchANa-nirdaya ane krUra hRdaye. thaI rahI che ! uMdaramAra-mAkhImAra vagerenA vyApaka saptAha UjavAya, e keTalI niSphara pizAcI lIlA ? jaMtumAranI davAono dhUma pracAra ! jIvatA Dhorone mArI e bicArAnA Adhunika vijJAna eka tUta 113] Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujharaDelA cAmaDAnA koma ledharanA bUTa-caMpala-pAkITa vagerenA dhUma pracAra ! hiMsAbharI davAono aDhaLaka pracAra ! iMDAmacchI-mAMsa vagerenAM bhakSaNa to jANe sAmAnya thaI gayA ! A badho vikAsapaMtha ke vinAzapaMtha ? iSya-corI-khUna vageremAM vikAsa : kaho jouM, A vikAsayuga Avyo ke vinAzayuga ? lokomAM dayA-paropakAra-sahiSNutA-tRpti vagere sAtvikabhAva vadhyA ke nirdayatA-svArthodhatA-IrSyA-tRSNAdi tAmasabhAva phAlyAlyA ? corI-lUMTaphATa, khUna, vyabhicAra ane badamAzI keTakeTalA vadhI gayA che ! lAMcaruzvata anIti aprAmANikatA kevI jAlima vadhI gaI che ! nAnI prajAmAM paNa keTakeTalI badIo UbhI thaI gaI che ? svarachaMdavAda, uddhatAI, haDatAlo, hullaDa, vagere jevA sahaja jevA ? pragati ke avanati ? : A badhuM zuM kahezo ? mANasa pragatinA paMthe ke avanatinA ? pahelAM rUpiyAnuM cAra zera ghI maLatuM, Aje cAra rUpiye zera maLe, bemAM kayo vakhata vikAsano ? ne kayo pIchehaTano ? pahelAM mANasanAM jIvanamAM bAhya pravRtti maryAdita ane AdhyAtmika pravRtti bharapUra ! Aje bAhya bhautika dhAMdhale ja jIvanane gherI lIdhuM che. jyAM mAnavI yuga ne kyAM pAzavI yuga ? - have ema kahevuM ke "prAcina-kALa alpa vikAsano hato. pachAta hato. ane Aje khUba vikAsa thaI rahyo che," e kahevuM kevuM AMkha mIMcIne vicArazUnya kathana che ? eka AMdhaLo kUvAmAM paDyo, pAchaLa bIjo AMdhaLo paDyo, trIjo paDyo 114 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotha, pAMcamo... cAlyuM ! ema eka bolyo vikAsayuga , bIjo bolyo... trIjo bolyo... cAlI paDyuM ! emAMnA koIne jarA UbhA rahI, TharIne vicAra karavAnI UMDI buddhi lagAvavAnI phurasada nathI ke "alyAbhAI ! juo to kharA ke pragatimAMthI avanatimAM chIe ke avanatimAMthI pragatimAM ? AmAM AjanA kahevAtA sAkSaroya bicArA ksI paDyA che ! eTale pArzvanAtha bhagavAna karatAM mahAvIra bhagavAnanA yugane vadhAre vikAsavALo ane pelo alpa vikAsavALo yuga kahe che ! svargane, devatAone, sarvajJatAne haMbaga gapoDuM mAne che ! AcAryonA zAstrone kalpanAthI upajAvI kADhelA agara itaronuM anukaraNa karanArA kahe che ! strIonI svachaMdatA maryAdAhInatAne svataMtratA ane vikAsa kahe che ! ghUMghaTa vagerenI sva-para zIlanA rakSAbuddhinA prAcina rivAjone kurUDhio gaNe che ! pApapravRtti ochI karI sva-para AtmahitakAra dhArmika pravRtti puSkaLa karavAnuM zIkhavanAra jenA dharmane nivRtti-pradhAna eTale ke niSkriya jevo kahe che ! ane boddha dharma pravRtti mukhya karI tethI eno adhika phlAvo thayo ema kahe che... AvAM badhAM jUThA pratipAdana e sAkSaratA ne ?' ( vijJAna para darzanano apUrva vijaya ) (raziyAe eka pachI eka ema be upagraho avakAzamAM choDyA. ane temanuM paribhramaNa hajI paNa cAlu rahyuM che. tethI badhA loko vijJAnanI zatamukhe prazaMsA karavA lAgyA che, ane have thoDA ja vakhatamAM caMdralokamAM pahoMcI javAze ema mAnI vijJAna para darzanano apUrva vijaya 115 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAMnI jamInanA mAlIka thavAnAM svapnAM sevavA lAgyA che. paraMtu vijJAna jema jema AgaLa vadhatuM jAya che, tema tema bhAratIya darzanonI vadhAre samIpa AvatuM jAya che, e vijJAna para darzanano apUrva vijaya che. prastuta lekhamAM A viSaya para suMdara prakAza pADavAmAM Avyo che.) A avasarpiNI kALamAM vItarAga sarvajJa zrI RSabhadeva bhagavAne dharmanI pahelI sthApanA karI ane jagatane jena darzana batAvyuM. te anekAMtadarzana hovAthI temAM aneka dRSTibiMduthI vastutatvanI vicAraNA hatI. emAM akeka dRSTibiMdu laIne bIjAoe anyAnya darzano saryA ane enI paraMparAo cAlI. Aje bhAratIya darzana mukhyatve jaina, bauddha ane vedika e traNa paraMparAono triveNIsaMgama gaNAya che. A traNe paraMparAonuM mULa AtmA che. lokAyatika paNa eka darzana che, paraMtu e AtmAnA astitvamAM vizvAsa dharAvatuM nathI, ethI ene nAstika darzana paNa kahevAmAM Ave che. enA praNetA AcArya bRhaspati che. SaTradarzanamAM ene mahattvapUrNa sthAna prApta thayuM nathI. keTalAka loko kahyA karatA ane Aje paNa kahe che ke jenA ane bauddha darzana paNa nAstika che. paNa te yathArtha nathI. jenA darzana IzvaramAM jagata kartRtvano svIkAra karatuM nathI, eTalA mATe ja ene nAstika darzana mAnI levuM e ajJAna che, vaidika darzanamAM paNa keTalAka bheda-prabheda evA che ke je anIzvaravAdI che, paNa temane nAstika darzana mAnavAmAM AvyA nathI, jenA darzana to puNya-pApa svarga-naraka, mokSa Adi viSayomAM utkRSTa AsthAvALuM che. 116 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ boddha darzanamAM AtmA, punarjanma Adi keTalIka bAbatonI vyavasthA evI che ke je tene nAstika mAnavAne prere. ekavAra gautamabuddha zrAvastI nagarImAM anAthapiMDakanA AzramamAM rahelA hatA. tyAre mAlukya putra bhikSa AvyA ane bolyA "deha, AtmA eka che ke aneka ? tathAgatane mATe mRtyu bAda janma che- ke nahIM ? A praznonA Apa uttara ApI zakazo to huM ApanA pratye zraddhAzIla rahI zakIza anyathA nahIM !" gautamabuddhe kahyuM : "A prakAranA prazno ajJAnapUrNa hoya che. koI puruSanA bANanuM zalya zarIramAM rahI gayuM hoya ane te kahe ke A zalya tyAM sudhI kADhavA nahIM dauM ke jyAM sudhI teno mAranAra brAhmaNa, kSatriya ke vezya hato tenI mane khabara na paDe. te kayA varNano hato. zyAma ke gora ? kevA kadano hato lAMbo, ThIMgaNo ke madhyama ? Adi Adi. gautamabuddha kahe che ke A ajJAnI puruSa A praznonA uttara meLavyA vinA ema ja pIDA bhogavIne marI javAno. basa, evI ja rIte he mAlukya ? A tamArA prazno che. jyAre tamane e khabara che ke du:kharUpI zalyano uccheda thaI zake che, tyAre tame anyAnya praznomAM potAnI jAtane asthira kema banAvI do cho ?' tAtparya ke buddha AtmA ane punarjanmanA viSayamAM sadA ya avyakta kahetA hatA. AtmAnA viSayamAM temaNe je spaSTatA karI te e hatI ke vijJAna, vedanA, saMjJA , saMskAra ane rUpa e pAMca tattvonuM samavAyIrUpa e AtmA che. A badhAM kAraNothI keTalAka loko bauddha darzanane lokAyatikanI samIpa mAne che, paraMtu vastusthiti e che ke buddha pAchA puNya-pApa, nirvANa Adi badhI vAtomAM vizvAsa vyakta karatA hatA, raste cAlatAM emanA pagamAM kAMTo [vijJAna para darzanano apUrva vijaya 117] Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAgyo to emaNe potAnA sahacArI zramaNone kahyuM : "he bhikSuo ! meM AjathI ekANumAM bhAve potAnAM zakti astrathI eka puruSane mAryo, e karmavipAkanA saMyogathI mArA pagamAM kAMTo lAgyo che. A ghaTanAthI spaSTa thaI jAya che ke gautama buddha paNa punarjanma ane karmaLane mAnanArA Astika hatA. cArvAka darzane (nAstika darzane) potAnA paga phlAvavA ghaNA prayatno karyA paNa te Astika darzanonI sAme sadA bhayabhIta rahyuM. eNe kahyuM : AtmA nAmanA svataMtra ane zAzvata padArtha koI ja nathI. e to pRthvI, apa, teja, vAyu, AkAza e pAMca, bhUtonAM saMmizraNanuM eka yaugika pariNAma mAtra che. tenI sAme Astika darzanoe kahyuM ke "nAsato vidyate mAvo nAmAvo vidyate sata:' asat kadI utpanna thatuM nathI ane satyano kadI vinAza thato nathI." pUrvamAM parAbhUta nAstika darzana pedA thayuM. sokreTisa, pleTo ane erisToTala Adi pazcimI dArzanika to AtmAnA amaratvamAM vizvAsa karatA hatA, paraMtu vijJAnanA yugamAM vikAsavAda (Theory of evolution) dvaddhAtmaka bhautikavAda (Dialectical Meterialism) Adi je vicAro AvyA, enAthI nAstikatAne apUrva samarthana maLyuM. vikAsavAde kahyuM : "sUrajathI eka TUkaDo chUTo paDyo te pRthvI banI, pRthvIthI caMdramA ane dhIre dhIre sUkSma prANIothI laIne moTA prANIo sudhI jIvanadhArIono vikAsa thayo. aMte vAnarono paritkAra Aja ApaNe manuSyanA rUpamAM joI rahyA chIe." vikAsavAdanI A mAnyatAnA mULamAM koI pramANa nathI ke kyAre kevI rIte 118 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrajamAMthI kaNa chUTo paDyo. vaLI sUraja hato ja e saMbaMdhamAM paNa e pramANa ApI zakato nathI. pramANa vinA ja sUraja anAdi hovAnuM jo mAnya che to pRthvI paNa anAdinI kema nA manAya ? vagere aneka vicAraNAothI vikAsavAda tarkazuddha ane prAmANika Tharato nathI. dvaddhAtmaka bhautikavAde kahyuM ke- AtmA ane caitanya jaDanI ja aMtima pariNatinuM pariNAma che. virodhI samAgama, guNAtmaka parivartana ane pratibaMdhano kramazaH A dhArAomAM vaheto padArtha ja jIvanarUpa tIrtha banI jAya che. udAharaNArthI okisajana eka prANapoSaka tattva che ane hAIDrojana eka prANanAzaka tattva. A be virodhIonA samAgamathI jala jevA jIvanopayogI bhavano AvibhArva thAya che. AtmA paNa AvI ja rIte koI padArtha vizeSonA samAgamathI thanAruM guNAtmaka parivartana che. bhale mArksavAdI e mAne, paNa bhAratIya cintana batAve che ke evuM mAnI zakAtuM nathI. jala AdinuM prayukta udAharaNa asat utpatinuM dhotaka nathI. okisajanane prANapoSaka tattva mAnavAmAM AvyuM che ane hAiDrojananA maLavAthI prANapoSaka jalano AvirbhAva thayo che. arthAta ahIM koI trIjo guNa Avyo nathI. eka padArthamAM bIjA padArthano vilIna thayo che. bIjI vAta, eka kSaNabhara ema mAnI paNa laIe ke jalatva e trIjo guNa che to paNa jaDathI AtmA pedA thanArI vAta siddha thaI zakatI nathI. vijJAna anusAra okisajana ane hAIDrojana paNa jaDa che ane pANI paNa jaDa che, AvazyakatA to evA udAharaNanI hatI ke jyAM jaSmAMthI cetanyanI sRSTi banI hoya. vijJAna para darzanano apUrva vijaya 119) Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna yugamAM vijJAnanA samudramAM traNa moTI bharatIo AvI. (1) eksarpokano kavanTama siddhAMta (Quantam theory), (2) pro. AlbarTa AinsTAInano sApekSavAda (Theory of rela tivity), (3) 42Hier faculya (Disection of Atom) - A traNe bharatIo pachI vaijJAnika vicAra jagata eTaluM badalAI gayuM che ke jANe navI sRSTinA zrI gaNeza thayA hoya ghaNA prAcina maMtavyo A bharatImAM gaLIne vilIna thaI gayA che. vaijJAnikone sahasA e bhAna thayuM ke ame samajI beThA hatA ke ame satyanI vANI samIpe pahoMcI gayA chIe. te naryuM ajJAna hatuM. sara jemsa jInsanA kathana anusAra A yuge spaSTa karI dIdhuM ke "We are not yet in contact with ultimate reality? ApaNe hajI sudhI aMtima satyanA saMsargamAM AvyA nathI." A avadhimAM sahuthI mahattva pUrNa vAta e banI ke saMsAranA sarvocca vaijJAnika paNa AtmavAdanI tarapha jhUkyA. emane e lAgavA mAMDyuM ke A vizva kevala paramANuonuM saMghaTana mAtra nathI, temAM cetanA jevI vastu paNa potAnuM astitva dharAve che. pro. AlbarTa AinsTAina kahe che : I belive that intelligency is menifested throughout all nature huM vizvAsa karuM chuM ke samasta vizvamAM cetanA kAmo karI rahI che. A pramANe kevaLa AinsTAina ja nahi paNa sara jemsa jInsa, e. esa. eDIMgTana, Do. harbaTa mensara, sara olivara loja Adi anekAneka vaijJAnikono vANI para Aje pazcimamAM AtmavAda prarita thayo che. mAnavuM joIe ke A. Adhunika vijJAna para bhAratIya darzanano apUrva vijaya 120 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jo AvanAra yuganA vaijJAnikono vizvAsa susthira rahyo to darzana ane vijJAna jevI be paddhatio raheze nahi. dareka bhAratIyane A vAtanuM gaurava hovuM joIe. ( vijJAnanuM dareka vidhAna AkharI satya nathI. Ajano lokamata vijJAna tarapha DhaLyo che, eTale vijJAnanA nAme je kaMI kahevAmAM Ave che teno tarata svIkAra thAya che ane temAM kaMI khoTuM na hoya ema mAnI laIne kAma calAvavAmAM Ave che, paNa A rIti barAbara nathI. vijJAnanA nAme prasiddha thayelAM aneka vidhAno pAchaLathI asatya pUravAra thayA che athavA to temAM dharakhama sudhArA thavA pAmyA che, eTale tenuM dareka vidhAna AkharI satya che ema mAnI levAnuM leza paNa kAraNa nathI. vaijJAniko pote to ema ja kahe che ke "ame jJAnamahAsAgaranA kinAre AMTA mArIe chIe ne temAMthI je kaMI zaMkha-chIpalAM maLyAM te ApanI samakSa rajU karIe chIe, paNa A mahAsAgaranAM anaMta peTALamAM kharekhara zuM bharyuM che, tenI to kalpanA paNa karI zakatA nathI.' ane vAta sAcI che ke hajI sudhI koI vaijJAnika jagata ane jIvananuM aMtima rahasya samajI zakyo nathI ke te saMbaMdhI vAstavika khulAso karI zakyo nathI, eTale tenAM nAme je kaMI kahevAmAM Ave che, te emane ema svIkArI levAmAM DahApaNa nathI. janmabhUmi ane pravAsI patra potAnAM chellA pAne vizvanI aneka rahasyamaya vAto rajU kare che. ane temAM vijJAnanI vijJAnanuM dareka vidhAna AkharI satya nathI. 121 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhyatA hoya che. temAM thoDA vakhata pahelAM teo sau pRthvI mATe laDe che !' e mathALA nIce evI hakIkata prakaTa thaI hatI ke "sUryamAMthI pRthvI chUTI paDI, pRthvIno janma thayo tene aDhI abaja varSathI vadhAre samaya thayo che. abajo varSa sudhI A dharatI mAnava vinAnI rahI, kAraNa ke manuSya utpanna thayo tene pUrA ra0 lAkha varSa paNa nathI thayAM !" "20 kroDa varSa pahelAM A pRthvI para Dinosora jAtanAM virATakAya paNa bevakUpha prANIo utpanna thayAM. teo iMDAM mUkanAra sarisRpa vaMzanAM prANIo hatAM. magara, ajagara vagerene temanA arvAcIna pratinidhi gaNI zakAya. 13 kroDa varSa sudhI temaNe A pRthvI para rAjya karyuM ! sAta kroDa varSa pahelAM pRthvI para stanya vaMzanAM prANIono janma thato gayo ane Dino sAra rAkSasono nAza thato gayo." sAta kroDa varSa pahelAM stanya vaMzanA prANIono janma thayo, paNa temAM manuSya jevA vikAsavAna prANIne vikasatAM keTalA karoDa varSa lAgyA ! vIsa lAkha varSa pahelAM manuSyano je pUrvaja vikasyo te paNa vAnara jevo-vAnara ja joI lyo ! temAMthI AjanI vikAsakakSAe pahoMcatAM ApaNane 20 lAkha varSa lAgyAM. temAM paNa mAnava-itihAsa to daza hajAra varSano ja che !" tema chatAM A pRthvInI mAlikI mATe manuSya kevo laDe che ! 13 thI 20 kroDa varSa pahelAM rAkSasI DinosAra prANIo paraspara laDatAM hatAM, te pachI DinosAra ane stanya prANIo laDatAM hatAM, te pachI stanya prANIo (hAthI, vAgha, siMha vagere) aMdara aMdara laDatAM hatAM, teo badhAM laDI maryA ane laDI mare che, paNa pRthvI koInI thaI nathI. dharatI potAnAM e mUrkha bALakone 122 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTo para bhale aghaTa paDyo . TUkaDA evuM e halAM chatA hoya potAnI godamAM samAvI le che. have mANasa pRthvI mATe laDe che. nAnI nAnI vastuo ane vAto mATe laDe che " - vartamAnapatranI A hakIkta parathI zuM samajavuM ? pRthvI e. sUryamAMthI chUTo paDelo eka TUkaDo che ke koI svataMtra vastu che ? te pUrI vicAraNA mAge che. te AjathI rAI abaja varSa pahelAM chUTo paDelo hovo joIe evuM keTalAka vaijJAnikoe amuka kAraNasara bhale anumAna karyuM, paNa e TUkaDo ro abaja varSa pahelAM ja zA mATe chUTo paDyo ? ane te pahelAM chUTo kema nA paDyo ? vaLI sUryamAMthI e pramANe TUkaDAo chUTA ja paDatA hoya, to eka TUkaDo ja zA mATe chUTo paDyo ane pAMca, paMdara, pacAsa, pAMcaso, pAMca hajAra, pAMca lAkha, pAMca kroDa ke pAMca abaja TUkaDAo chUTA zA mATe na paDyA ? ane mAnI lyo ke e rIte TUkaDAo chUTA paDyA to sUryanuM astitva zI rIte TakI rahyuM ? uparyukta anumAna karanArAo A bAbatano koI spaSTa khulAso karI zakatA nathI. vaLI teo pRthvInI racanA thayA pachI tenA para jIvasRSTi zI rIte pedA thaI ? teno paNa koI buddhigamya khulAso karI zakatA nathI. teo to mAtra eTaluM ja jaNAve che ke tenA para ra0 kroDa varSa pahelAM DinosAra jAtinAM prANIo utpanna thayAM. ame temane pUchIe chIe ke jaDamAMthI jIvasRSTinuM nirmANa thAya kharuM ? jo e prakAre jIvasRSTinuM nirmANa thatuM hoya to Aje hAthI, ghoDA, UMTa, mAchalI, sApa, kAgaDA, kabUtara, koyala, mayura. rAjahaMsa vagere prANIo zA mATe banAvatAM nathI ? paNa sAcI hakIkata e che ke jaDa e jaDa che ane cetanya e cetanyA che, eTale jaDamAMthI cetanyanI utpati thaI zakatI nathI. A vijJAnanuM dareka vidhAna AkharI satya nathI. 1 23 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyogomAM caitanyane mULa vastu ja mAnavI paDe ane e rIte tenI amuka samaye utpati thaI ema kahevuM khoTuM ja Thare. vaLI jaDamAMthI jIvanI utpati vagara kAraNe thatI hoya to abajo varSa pasAra thayA pachI zA mATe thAya ? e to pRthvInI racanA thayA pachI tarata ja thavI joIe. e vakhate pRthvInAM paDo garama hoya to tethI paNa zuM ? jIvane utpanna thavA mATe ThaMDA paDo ja zA. mATe joIe ? garama zA mATe na cAle ? A dRSTie joIe to Dino sAra prANIo ekAeka utpanna thavAnuM temanuM vidhAna retInI bhIMta jevuM lAge che. jo prathama eka prakAranAM ja prANIo banyAM to A vizvamAM aneka jAtanAM prANIo zI rIte thayAM ? enA khulAsArUpe te vikAsavAdano siddhAMta AgaLa dhare che ane jaNAve che ke te prANIomAM kALAMtare phara thato gayo, temanI aMga racanAo. tI gaI ane temAMthI judAM judAM prANIo utpanna thayAM. paNa prathama eka ja jAtanAM prANIo hatAM te vAta ja jyAM siddha thatI nathI, tyAM temAMthI vikAsa pAmavAnI A vAta zI rIte maMjUra rakhAya ? vaLI A vizvamAM manuSyajAti karatAM aneka gaNI vadhAre zakti dharAvatA ane divya saMpattino upayoga karatA evA devo paNa astitva dharAve che, tene vikAsavAdanAM cokaThAmAM zI rIte goThavazo ? ghaNA prANIo amuka bAbatamAM samAna hoya, mATe ja teo ekamAMthI bIjAM banyAM che, ema mAnI levuM e kharekhara yuktisaMgata gaNAya kharuM ? mahAzaya DArvine A bAbatamAM je dalIlo karI che, te ame barAbara vAMcI che, paNa te amArAM mananuM jarAye samAdhAna karI zakI nathI. vaLI manuSyane utpanna thayA 20 lAkha varSa ja thayA ane 124 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno itihAsa to mAtra 10 hajAra varSano ja che, e vidhAnA paNa eTaluM ja bhUlabhareluM che e rIte je vaijJAniko pAMca yugano siddhAMta rajU kare che. teno meLa zI rIte besaze ? temanI mAnyatA mujaba prathama ane bIjA yugamAM manuSya uttara-dhruva pradezamAM raheto hato. tyAra pachI lemuriyA khaMDa astitvamAM Avyo ke je pesIphIka mahAsAgara, hiMdI mahAsAgara ane arebiyana samudra para patharAyelo hato. A khaMDane jalazAyI thatAM lAkho varSa lAgyAM haze ema saheje mAnI zakAya pachI eTalAnTIsa khaMDa astitvamAM Avyo je vesTainDIjhathI mAMDIne uttara AphrikA sudhI patharAyelo hato. A khaMDa paNa dhIme dhIme karatAM lAkho varSe dariyAmAM DUbI gayo ane temAMnA keTalAka bhAgo bacI gayA tathA keTalAka pradezo navA astitvamAM AvyA. A rIte Aje pAMcamAM yuge eziyA, yuropa, AphrikA, amerikA ane osTreliyA tathA chaThTho ArkiArTika khaMDa astitvamAM Avela che. tAtparya ke A vizva para manuSyane AvyAM lAkho varSa vyatIta thaI gayA ane tenI raheNIkaraNImAM tathA vicAromAM kramazaH sudhAro thato gayo. A mAnyatA amane maMjUra nathI paNa vaijJAnikonI mAnyatAmAM paraspara keTalI visaMgatatA che, te darzAvavA ja ahIM rajU karI che, eTale vijJAnane nAme je kaMI vAto thAya che tene UMdhuM ghAlIne svIkArI levAmAM paNa khUba jokhama raheluM che e vAta ApaNe barAbara samajI levI joIe ane tenA AdhAre ApaNAM RSimaharSionAM pavitra TaMkazALI vacanomAM azraddhA karavAnI hade jaIe chIe, tenAthI sadaMtara bacI javuM joIe. vijJAnanuM dareka vidhAna AkharI satya nathI. 1 25 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSaNa-zikhAmaNa ma apAya ? mANasanuM mana kAMI khAlI ghaDA jevuM, ane zikSaNa, zikhAmaNa ke samajaNa kAMI pANI jevuM nathI, ke e zikSaNAdine ApaNe sAmAnA manamAM reDIe eTale e mana enAthI bharAI jAya ! manamAM e saMgrahIta thaI jAya ! kAraNa e che ke e traNeya viSayo sAmAne mAtra ema ja ApI devAya evA nathI, paNa sAmAne e levA hoya to ja apAya evA che. eTale to mahAna vyAkhyAnazaktivALA paNa joradAra vyAkhyAna Ape chatAM jene levAnI vRtti nathI ane ema ja majA mATe sAMbhaLavA AvyA che evA zrotAnA manamAM e vyAkhyAna reDAtuM nathI, mana ene saMgharatuM nathI. AvuM ja levAnI jarIke vRttivinAnA chokarAne apAtI mAtApitAnI zikhAmaNa ke zikSakanAM zikSaNa saMbaMdhamAM bane che. Ama chatAM ApaNane sAmAnA levA karatAM ApaNuM ApavAnuM vadhAre game che, ane ethI e levA taiyAra ho ke na ho, paNa ApaNo upadeza ApaNe ene ApyuM jaIe chIe ! pachI sAmo zikhato-samajato nathI tethI ApaNA dilane kheda thAya che, ApaNe kakaLIya uThIe chIe. manane ema thAya che ke "huM ATaATaluM zikhavuM-samajavuM chatAM e kema zIkhe nahi samaje nahi ?' paraMtu vicAravA jevuM che ke AmAM ApaNane sAmAnI dayA Ave che ke ApaNane abhimAna che ? "mAruM kahevuM na mAne ?' AmAM "mAruM' para bhAra rahe che e ApaNuM ahatva che. jo ApaNA heye sAmA para nakarI dayA ja nItaratI hoya, to to ema vicArAya ke "bicAro jIva ! karmathI kevo pIDAya che ke jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 1 26 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA hitanuM enA magajamAM nathI utaratuM ! athavA jarA jovA to de ke meM sIdhuM ApavAno ja dhaMdho karyo ? ke ene levAnI vRtti thAya ane e le, e bhUmikA pahelI UbhI karI ?' sAmo levAnI vRtti vinA ja Avyo hoya chatAM ema bane ke ApaNI saumyatA ane premabharI mudrA tathA evA zabdo - ane te paNa pahelAM to enAmAM utsAha, AkarSaNa UbhAM kare evA zabdo- enAmAM levAnI vRtti khaDI karI zake che. ene e mudrA joI tathA e zabdo sAMbhaLI ema thAya ke lAva lAva, AgaLa sAMbhaLavA de, A mArA lAbhanuM dekhAya che.' zikSaNakSetre, zikhAmaNakSetre ane upadezakSetramAM A khAsa dhyAna rAkhavA jevuM che ke ApaNe ApIe enA karatAM sAmo le, levAne Atura rahe, evuM karavuM paheluM jarUrI che, kemake sAmAnya rIte e zuM ke bIjA, darekane potAne potAno rasa hoya che. ene ApaNA viSayanI jijJAsA jagAvIne apAya to ja e grahaNa kare, athavA ene vyAjabI gaNeluM evuM ghaNuM manamAM vasI. gayuM hoya che. emAM ene kAMI anucita lAge, ane enAthI ene pratipakSa vAta mATe rasa jAge to tyAM ene e apAtAM e aMdaranuM anicchanIya kADhI nAkhIne apAyeluM grahaNa karaze. aMdaranuM kkI devA jevuM lAge to ja bahArathI maLatuM mUlyavAna ane grAhya lAgaze. mATe to sAruM ApatAM pahelAM enA dilamAM raheluM kevuM narasuM che, nukasAnakArI che ane tethI tyAjya che e ene paheluM samajAvavuM paDe che, pachI ja sAruM apAya che. keTalIka vAra ema paNa bane che ke zikSaNa zikhAmaNa ene sArI lAgatI ya hoya chatAM amuka jaNa e kahe che ne ?' mATe zikSaNa-zikhAmaNa kema apAya ? Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ene grahaNa nahi kare, grahaNa karavA tarapha bedarakArI rAkhaze. AnuM kAraNa e saMbhavita che ke (1) bolanAranI tochaDI ke evI bhASA yA kathanapaddhati hoI e sAMbhaLavAmAM sAmAne potAnuM vyaktitva haNAtuM lAge che, athavA (2) vartamAnamAM ene eno rasa nathI ne saMbhaLAvavAmAM Ave che. A sUcave che ke zikSaNa-zikhAmaNa-samajaNa ApanAre (1) sAmAnAM vyaktitvane toDI pADavAnuM nahi paNa gaurava ApavAnuM ane (2) enI bhUkha, eno rasa oLakhIne kahevAnuM jethI e abhimukha banyo. rahe, grAhaka jarUra bane. alabatta AvaData hoya to zrotAnA dilamAM rasa na hoya te paNa pedA karI de. pachI ene anurUpa kahevAmAM vAMdho nahi. A baMne sAvacetI rAkhyA vinA jo zikSaNAdi ApavAnuM thAya to te UMdhA ke DhAMkyA ghaDA para varasAda varasAvavA jevuM thAya. emAM e kAMI pAme nahi, ApaNI mahenata vyartha jAya. kadAca uchuM ema paNa bane ke sAmAnuM mana vadhAre kaluSita karavAnuM thAya. sAmAne leto karavAne badale ApaNe ApatA rahevAnuM karavAthI A aniSTo UbhAM thAya che, eTalA mATe zikSaNa, zikhAmaNa ke samajaNa ApatAM pahelAM sAmAne levAnuM hRdaya banAvavuM joIe. e mATe, (1) ApaNuM hRdaya ane mukhamudrA saumya ane premabharI rAkhavI; (2) ApaNe zabda saumya, utsAhapreraka ane madhura bolavA; 128 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) sAmAnuM vyaktitva-svamAna na haNAya e jovuM; (4) sAmAmAM rasa, jijJAsA-abhimukhatA pedA karavI. AmAM pahelI mAnyatA jALavavA mATe ApaNe ApaNA AtmAnAM hitano khAsa vicAra rAkhavo, te e ke jo sAmAnA vAMke paNa ApaNe haiyuM ukaLATa-Aveza-dveSavALuM karazuM to ApaNane karmabaMdha thaze ane kaSAyanA saMskAra dRDha thaze. upakAra karavA jaIe ane pahelI ApaNI ja kharAbI karIe e kevuM? mATe ApaNuM mana leza paNa na bagaDavA devuM A nirdhAra. zabda saumya ane madhura bolavAthI paNa pahelA to ApaNA ja dilamAM ullAsa rahe che, tathA sAmA para enI asara paDe che, ene protsAhana thAya che. kaThora kaDavA tIkhA zabda sva-para baMnene khoTA uzkere che. ApaNe kahevA jaIe sArI bhAvanAthI; tyAre bane uchuM evuM ke zabda evAne lIdhe sAmAnA dilamAM ApaNA mATe virodha jAgRta thAya, mATe zabda somya ane madhura vAparavA. sAmAnuM vyaktitva-svamAna na haNAya e khyAla rAkhavA mATe sAmAmAM je koI sArI vizeSatA dekhAya tenI kadara karavI, enuM gaurava gAvuM ane pachI je truTi mATe kahevuM che ema kahIne ke jo ATalI pUrti thaI jAya to kevo mahAna lAbha thAya !... vagere. jagADavA mATe sAmAne je rasa hovAnuM dekhAtuM hoya tenI sAthe ApaNe kahevAnI vastunI kaDI joDI jethI ene lAge ke ApaNA lAbhanI vAta lAge che. zikSaNa-zikhAmaNa kema apAya ? 1 29 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1-2) dareka zikSaka, upadezaka tathA zikhAmaNa ApanAre A khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevuM che ke Ameya sAmAnya rIte vAtacIta karanAro paNa jo ukaLI uThIne vAta kare, agara vAta karatAM sAmAM pratye dveSa dekhADe, to e gamato nathI; to pachI ApaNe to bIjAne kAMIka ApavuM che, to ukaLIe, dveSa batAvIe, mukhamudrA bagADIe, to sAmAne AdaraNIya kyAMthI banavAnA ? e nahIM to ApaNuM kaheluM kyAMthI jhIlAvAnuM ? nahi ja. eTalA mATe somya dila, saumya mukhAkRti ane sabhyatAbharelA zabda e pahelA jarUrI che. e jALavanAra zikSakaupadezaka-vaDIla sArA saLa thAya che. pra. ema to vidhArthI DAMDa ke uddhata hoya ke bane, tyAM saumyatA zI rakhAya ? u. eTalA ja mATe A saumyatAno e artha nathI ke ApaNe nisteja mAyakAMgalA jevA banavAnuM; ApaNuM ojasa to dekhADavuM ja joIe, jethI DAMDa to DaratA ja rahe. avasara para e ojasano ene koka vAra paraco batAvavo ya paDe. paraMtu eno e artha nathI ke hara vakhata tapI tapIne bolavuM. ema bolatAM to sArA vidhArthIne paNa ApaNA para AkarSaNa nahi UbhuM thAya; tethI ApaNe ene dhAryuM nahi ApI zakIe. ApaNA tarapha AkarSaNa, sadbhAva, AsthA to pahelA naMbaramAM TakAvI rAkhavAnA che. e haze to sAmAne sAruM ApI zakIzuM, e levA enuM dila taiyAra haze. mATe ja saumyatAne hRdaya, mudrA ane vANImAM barAbara jALavavI-ulasatI rAkhavI jarUrI che. A mATe ApaNA dilamAM sAmA pratye bhAvadayAno ja jharo jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna 13) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaheto rAkhavAno. "e bicAro karmapIDita che. bhUlabhAla kare to. tevA karme preryo kare che. enA e karma haTI, ene sadgaddhi maLo, sabodha maLo; - A ja eka karuNAbhAvanA jhaLahaLatI rahe. jethI veSa-ukaLATa-asUyA jarAya na uThe. (2) sAmAnA vyaktitva-svamAna para paNa ghA na paDe e ya dhyAna rAkhavAnuM che; kemake ema thavAthI enA haiye AghAta lAge che, ne emAMthI eka avyakta virodha Ubho thAya che. virodha ApaNuM kaheluM grahaNa karavA ADe divAlanuM kAma kare che. e jovA maLe che ke pitAe putrane vAraMvAra utArI pADI enuM vyaktitva haNI nAkhyuM hoya ane mAtAe samajAvI utsAha kherI kAma lIdhuM hoya to putranA dilamAM pitA pratye virodha ane mAtA pratye sadbhAva rahe che. have jo avasare pitA kAMka zikhAmaNa Apaze to putra ene nahi vadhAve; paNa mAtA jo kaheze to to e jhaTa vadhAvI leze. mATe A dhyAna rAkhavAnuM che ke sAmAnuM vyaktitva haNAya evI rIte ene utArI pADavo nahi. khAsa karIne bIjAonI samakSamAM enuM halakuM bola bola karavAnuM nahi ja thavuM joIe. enI bhUla ekAMtamAM kahevI; te paNa evI rIte ke pahelAM enI cokkasa vizeSatAonuM gaurava karIne pachI premabhAve eka sAcA salAhakAra tarIke salAha rUpe ene kahevuM. vilAyatamAM eka mANasane enA chokarAnI khAnagImAM sIgAreTa pIvAnI Adata choDAvavI hatI. keTalAka divasa e kAMI ja e mATe bolyo nahi ane premALa vyavahAra barAbara jALavyo, pachI avasara pAmIne eka vAra e chokarAne kahe che zikSaNa-zikhAmaNa kema apAya ? 1 31 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke "meM sAMbhaLyuM che ke tuM bahu sAro sporTsamena (ramatano khelADI) che. mane AnaMda thayo. e mATe tAre je kAMI sArAM sAdhana joIe e khuzIthI vasAvI leje. huM icchuM chuM ke tuM duniyAmAM prasiddha sporTsamena thA. emAM eka vastu khAsa dhyAnA rAkhaje ke zreSTha sporTsamena thavA mATe chAtI majabUta joIe, ane DAkTaro kahe che ke sIgAreTa-cITa vagere e hArTa-phlAchAtInuM jora haNI nAkhe che, mATe emAM kadI phlAto nahi." - pitAe putranA vyaktitvane sAcavIne somya zabdomAM kahelI A zikhAmaNa para tyAM ne tyAM putre nirdhAra jAhera karyo ke "huM sIgAreTa vagerene bIlakula aDIza nahi," ane jIvanabhara e pramANe varyo. zikSakone vargamAM vidhArthIone kahevAno prasaMga Ave che, tyAM ene utArI na pADatAM karelI bhUlanA kevA dIrgha anartha UbhA thAya che e samajAvyuM hoya ane vidhArthInI sAthe hamadardI batAvI enA bhAvI ucca jIvana, ucca kArakirdI jovAnI bhAre lAgaNIpUrvaka AzA dekhADI hoya to enI enA para suMdara asara thAya che. | upadezaka paNa zrotAone vAre vAre mArmika kaTAkSa, halakA vizeSaNa ane emanI ekalI badaboI-jhATakaNI karI utArI pADavAne badale e ATale UMce AvavA kevA bhAgyazALI banyA che, ane have emAM amuka tattvo bhaLyA vinA maLelI uccatA kevI jokhamAI jAya che, to e khUTatA tattvonI kevI rIte pUrti karavI joIe, e karavuM kevuM saheluM che, ane chatAM bhAre unnatidAyI che, ityAdi utsAhapreraka samajAvyuM hoya to zrotAno abhAva, ruci, dhagaza tathA puruSArtha vadhaze. 132 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) cothI vAta ApaNe zikhAmaNa ke zikSaNa ApI devuM che ema nahi, paNa sAmAne levuM che mATe ApIe chIe e sthiti UbhI karavA sAmAmAM urmi, rasa, AturatA jagADavI joIe. rasa jAgyo haze to e sanmukha-abhimukha thaze, nahitara parAzamukha raheze ane ApaNuM kahevuM baherA kAna para athaDAvA jevuM thaze. mATe vidyArthIne sUtranI gAthAmAtra paNa ApavI hoya to ya enAmAM rasa pahelo Ubho karavo joIe. A mATe keTalAka upAya che, dA.ta. (1) (i) vidyArthIne pahelAM koI kathA ke kathAno TUcako yAM koI prasaMga kahevo, ane emAM khAsa karIne vacamAM yA saravALe ene sahajabhAve evuM batAvavuM ke A kUtarAnuM jIvana nathI paNa A mAnava-jIvana che. emAM vaDAI jJAnathI che. enA susaMskAranI mUDI e paraloka ajavALe che. mATe jJAna khUba prApta karo. | (ii) athavA e batAvavuM ke "jJAnasamAM koI dhana nahi' duniyAmAM paisA TakA vagere game teTaluM dhana meLavo paNa tethI kAMI bhavanA aa nahi TaLe; pApa nahi aTake. game teTaluM e dhanagaNo ke jAtamAM vAparo, puNya na maLe. tyAre jJAnathI puNya maLe che, pApa aTake che, bhavanA aa TaLe che. | (ii) athavA e batAvavuM ke jIvane mithyAtva, kaSAya vagere keTakeTalI jagAethI pratisamaya karmanA tIra bhoMkAya che. jJAnadhyAnamAM rahIe to mahAna bacAva maLe che. | (iv) athavA batAvavuM ke ApaNe mahAvIra prabhunA saMtAna chIe. ApaNane A anupama manuSyabhava-indriyo-manabuddhizakti ane bIjI puNyAI tathA tattva ane mokSamArgano zikSaNa-zikhAmaNa kema apAya ? 133 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza maLavAmAM emano ApaNA para anahada upakAra che; mATe ApaNe emanI sAthe saMbaMdha rAkhavo joIe, e saMbaMdha emanuM jJAna raTavAthI thAya. (5) athavA batAvI zakAya ke ahIM ApaNane pazune ke devane paNa na maLe evo ane manuSyomAM paNa bahu thoDAne maLe. evo mahAdurlabha puruSArthakALa maLyo che. eno upayoga ApaNA AtmAnA uddhAraka ane pavitra jJAnadhyAna tathA dharmasAdhanAmAM nahi karIe ane janAvara ke kIDAmaMkoDA paNa je khAnapAnaraMga-rAgamAM kare emAM ja karatAM rahIzuM to eka to ApaNA ucca buddhi zaktivALA manuSyabhavane laMka lAgaze ane bIjuM A moMgherA puruSArthakALanI mahAmUDI barabAda jaze ! mATe eno jJAnadhyAnAdimAM sadupayoga avazya karavo joIe. (vi) jagatamAM te te saMsthAnAM zikSaNa mANaso le che. to ApaNI dharmasaMsthAnuM zikSaNa ApaNe levuM ja joIe, jo ApaNane A saMsthA pAmyAnuM gaurava hoya. enAthI buddhi svaccha bane che, tethI jIvana umadA bane che ane ghaNA pApavicAro vagerethI bacI javAya che. AvI AvI preraNAmAMthI game te preraNA ApI vidyArthImAM rasa jagADI zakAya. (2) ema, vidhArthIone samUhajJAna (chorus) tarIke pahelAM judA judA rAgamAM navakAra maMtra, cattAri maMgalaM, koI stavana jAya DaravavAthI paNa emanAmAM skurti Ave che. e rIte rasa jAgrata karI zakAya. 134 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) athavA vidhArthIomAM arasaparasa praznottarI karAvavAthI paNa phurti Ave che. (4) ema, koI yojanA mUkavAthI - dA.ta. A saptAhamAM ke Aje yA 2-3 divasamAM ATalI gAthA karI Apaze, athavA bhaNAveluM yAda rAkhI leze tenI parIkSA laI guNAMka (mArksa) ApavAmAM Avaze ane enA para InAmo apAze; - AvI yojanAthI paNa rasa pedA thAya che. ahIM kadAca ema prazna thAya ke ema lAlacathI bhaNelAno zo artha ? paNa eno uttara e che ke eka vAra ene rasa jagADI bhaNavAmAM pravRtti karavA do, pachI ApaNI kUnehathI vacamAM koI kathA ke sajhAyAdi dvArA evo vairAgyarasa poSIe ke ene tuccha lAlaca para dhRNA thaze. paraMtu pahelAM to bhaNavAmAM joDIe pachI ja A saMbhavita ne ? e Avo ne Avo haze to ene zuM kahI zakAze ? (5) rasa jagADavA vidyArthIone koI samUha-snAtra, saMgIta, najIkanA tIrthanI yAtrA ke nAstArUpa nAnA sAdhArmika vAtsalya. vagerenA kAryakramamAM joDavAnI paNa AvazyakatA che. zikSaNa mATenA rasanI jema putrAdi ke ziSyAdine zikhAmaNa sAMbhaLavAno rasa rahe e mATe vizeSa karIne e paNa jarUranuM che ke enI bIjI ciMtAomAM ApaNe rasa rAkhIe, enI jarUriyAto saMbhALI laIe; enA roga AdimAM sArI sarabharA karIe. ene ema sacoTa besI jAya ke A mArA pitA ke guru potAnI kALajI karatAM mArI kALajI vizeSa rAkhe che; mArA para athAga vAtsalya dharAve che. upadezake upadezamAM zrotAne rasa jAge ane Takyo rahe e zikSaNa-zikhAmaNa kema apAya ? 135 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe pahelAM potAnuM jIvana tyAga ane nisvArthabhAvanAthI jhagamagatuM rAkhavAnI jarUra che. vaLI pratipAdano dRSTAnta, upamA, tarkabharyA joIe. teya zrotAnI kakSAne yogya joIe. tema Adha vaktA paramAtmA para bharapUra bhakti rAga jamAvavo joIe. kahevAtuM pApatyAga ane dharmasAdhanA tathA guNopArjananuM kahevAnuM che, mATe zrotAne paraloka dRSTi jvalaMta banAvI ApavI joIe. emAM ene bhavabhramaNano bhAre bhaya ane AtmA kacarAmaNano bhAre kheda jAge tathA karma temaja rAgadveSa tRSNAahaMkArAdi AMtara zatruo pratye natanI pagathI mAthA sudhI jhALa lAge evuM karavuM joIe... vagere. zikSaNa-zikhAmaNa-Upadeza sAmo irache ane ApaNe ApIe evuM karavA uparokta cAra muddA barAbara sAcavavAnI jarUra che. 136 jaina dharmanuM ajoDa karma vijJAna Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. rujha) kalcarayjayajI me.zo.che. pUjyazrInAM saMkalita karela pustakonI yAdI + ane patI rahe, prabhamAM bhaLIe e * * * * * * * gaOrubhA, 1 prItamakero paMtha nirALo paryuSaNAnuM AlaMbana, dUra kare bhavanA baMdhana pIvata bharabhara prabhu guNa pyAlA prabhunuM nAma, zItalatAnuM dhAma sure puraMdara sukha lahuM ThAmoThAma yati hitazikSA sukha ane sAtvikatAnI anupama cAvI svAdhyAyano svAdhyAya prabhuno prasAda, sukhano AsvAda vAcanA prasAdI savicAronI aneka cAvIo bhava anaMtamAM darizana dIThuM pratikramaNa mahAyoga mIThAM phaLa mAnavabhavanA (dvitiya AvRtti) karIe nirmala citta, meLavIe prabhu prIta manane manAvI le karIe mananuM jatana, pAmIe manoratana darisaNa tarasIe... gupta bhaMDArakI cAvI vAcanAno khajAno jIvana vikAsanI aneka cAvIo dharmano raMga vadhe umaMga dharma kaye sukha hoya sAdhanAno raMga, apAve mukti abhaMga maLe jina caraNA, TaLe bhava bhramaNA * jiMdagI jIvavA jevI lAge che? manane saMbhALI le svAmI tume kAMI kAmaNa kIdhuM vAcanAno dhodha, kare Atmaprabodha vAte vAte Ama kema? vAcanA vaibhava dRSTi badalo - sRSTi badale prabhu nAme saMtApa zame prabhu guNa prema svabhAve, sevakanA du:kha zamAve samAdhino khajAno cAlo pAvana thaIe dila aTako torA caraNa kamala meM brahmacaryanA teja lisoTA jIvananI auSadhi, mananI samAdhi vadhe dharma teja, ghaTe moha teja bhaktinI bhInAza, hRdayanI suvAsa roTalAnI rAmAyaNa, kAMkarAe sudhArI (vArtAo) jIvana bane upavana prabhunuM darzana, kare pApa visarjana saMkalpa bhaLe, siddhi maLe ArAdhanAnI vAta cAra, haiye harSa apAra "prabhunA dhyAne, prabhutA pAme dareka prazna Ama kema? samatAnI lhANI, jIvananI kamANI tamane zuM du:kha che ? tuM tAruM saMbhALa gupta bhaMDAranI cAvI bAMdho prabhu sAthe prIta vArtA vihAra raho nitya prasanna Atma vikAsano mArga virAganA upavanamAM comAsI ArAdhanA, karIe bhAve upAsanA jina zAsananuM jhaverAta bhAgyazALIne bhUta raLe (vArtAo) bAMdho prabhuse prIta ba che ? ya karIe gupta bhaMDAranI cAvI 1-2 Ava' gAranI cAvI nazo? arihaMtanuM nAma vizrAmanuM " kaMTALazo nahi jIvanathIrAta 'sino mArga navarasamaya navakAra rAdhanA, karIe bha... kAma krodhAdi aTake, bhala va. ke bhUta raLe (vArtA banAve vItarAga 1-2 AvRtti tapano mahimA bhArI, ughA, karIe che mukti mevA mAnavajIvananI jaDIbuTTI 11'' vArtAo banAve vItarAga ? ' nAlaMbana unnatinI cAvI 'namAM to mukti mevA (vArtA) karIe pApa virAma, meLavIrajhaverAta nAlaMbana vijJAna (vArtA) laIe zaraNa arihaMtanuM ta .mAM navi bhaTako... (presamAM). vijJAna AjanA kALe UbharAtA azubha saMkalpo-vikalpothI bacavA ane zubha adhyavasAyomAM manane jhIlatuM rAkhavA tathA jIvanamAM uddabhavatI jaTila samasyAno ukela pAmavA vairAgya ane adhyAtmano bodha meLavavA, ArAdhanAmAM joma pUravA, divya jyotirdharono paricaya karavAne jaina tattvonI vizada tArkika ane tAttvika samajaNa tathA Atmazuddhi ane zubha bhAvonuM satata sAtatya jALavavA IcchatA ho - to Aje ja divyadarzana TrasTa dvArA prakAzita pujyapAdazrInA haste lakhAyelAM pustakone meLavI jIvanane saphaLa banAvo. * * * * : * * 2hAra divyadarzana TrasTa C/o. kumArapALa vI. zAha 39, kalikuMDa sosAyaTI, dholakA -- 387810. jillo : amadAvAda, gujarAta. A nizAnI amAma para konI che ,