Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha : prakAzaka : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA amadAvAda.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ oM huM ahuM namaH | namo namaH zrI gurunemisUraye ! vijayAmRtasUrIza tAvyAkhyAnakalAprada Atmabodha (gUrjara bhAvArtha vizadArtha-sahitam) mULa A.zrI. dhurandharasUrijI mahArAja vivaraNa: munizrI pradyumnavijayajI (hAla) A. zrI. pradyumnasUrijI mahArAja : presaka zrI zrutajJAna prasAraka sabhA amadAvAda-380 014 vi.saM. 2067 I.sa. 2011
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhaka vivaraNa Atmabodha Atmabodha : mULaH A.zrI. dhurandharasUrijI mahArAja. : munizrI pradyumnavijayajI. (hAla) A. zrI. pradyumnasUrijI mahArAja : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA - amadAvAda. : 1000 (eka hajAra). : 70=00 (rUpiyA sittera) prakAzaka prati mUlya pRSThasaMkhyA punaHmudraNa : saM. 2067 : prAptisthAna : jitendrabhAi kApaDiyA C/o. ajaMtA prinTarsa 14-bI, sattara tAlukA sosAyaTI, poSTa : navajIvana, amadAvAda-14. phona : (o) 2754papapa7, (rahe.) 26600926 zaradabhAi zAha 102, vI.TI. epArTamenTa, dAdAsAheba pAse, kALAnALA, bhAvanagara-364001. phona : 2426797 vijayabhAi bI. dozI sI-602, dattANInagara, bilDIMga naM.-3, esa.vI. roDa, borIvallI (vesTa) muMbaI-92 mo. 9320475222 mudrakaH kirITa grAphIksa - amadAvAda. phona : 9898490091.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ utthAna 3 A granthanuM 'AtmabodharasAyana' e nAma sAMbhaLatAM ke vAMcatAM saheje samajAya ke A upadezano grantha che. AmAM AtmAne bodhaka evuM lakhANa che. A grantha rasasiddha vyAkhyAtA pUjyapAda AcArya mahArAjazrI vijayapurandhasUrIzvarajI mahArAje saMskRta bhASAmAM padyamaya racyo che. tenuM vAcana vidvAno sahelAIthI karI zake, paraMtu saMskRtanA ajJo to tenA vAcana ne bodhathI vaMcita rahe. eTale saMskRta bhASA nahi jANanAra paNa A rasAyananuM pAna sukhe karI zake e uddezathI pUjya AcArya mahArAjazrIe mane vizada vivecana lakhavA preraNA karI. A pUrve meM kAMI paNa gujarAtI lakhyuM ja no'tuM tethI te kSetramAM sahasA pagaluM bharatAM saMkoca thato hato. sAthe azakti paNa jaNAtI hatI, chatAM paNa pUjyazrInA AzIrvAda ne preraNAthI kAma zarU karyuM ane parvata-caDhANanI jema visAmA ne TekA letAM letAM pUrNa paNa karyuM ne Aje te ApanI samakSa che. 3
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha AmAM je kAMI sAruM ne grAhya lAge te pUjya mUlakartAne ja AbhArI che. bAkI sarva prathama prayatna hoI truTio, kSatio to ghaNI haze ja paNa udAra prakRtivALA, vivekI sajajano te sudhAraze ne sUcavaze evo temanA uparano vizvAsa vadhu paDato nahIM lekhAya. AvA prasaMge paramopakArI pUjyonA upakAranuM smaraNa karavAnI taka maLI che to vadhAvI kAM na lauM? Ama to amArA AkhA gharamAM dhArmika saMskAro siMcavAno mukhya phALo (mArA saMsArIpaNAnAM pUjya mAtuzrI) sAdhvIjI zrI paghalatAzrIjIno che. jeo khUba tapasvI zAnta ne vatsala che. jeonA Antarika guNo gaMbhIratA, sahanazIlatA, tapasvitA, zAttavRttitA vagere yAda karatAM paNa mastaka sahajabhAve jhUkI jAya che. jeonI vAraMvAranI lAgaNIbharI preraNA, ne prabaLa bhAvanA mahAmUlI saMyamayAtrAnA pathika banavAmAM mane khUba ja utsAhapUraka banI che. bIjuM (mArA saMsArIpaNAnA pUjya pitAzrI) munizrI hIravijayajI mahArAja jeonI anumatithI A mArge Avyo ne ATalI hade pahoMcyo. temano upakAra paNa bhulAya tevo nathI. (mArA saMsArI vaDIla banyuM ne vartamAnamAM) pUjya gurudeva zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAja ke jeoe amArA badhA mATe saMyamano rAjamArga khullo karyo ne mane saMsAramAMthI uddharyo, ne abhyAsa ne jIvanaghaDataramAM pUratuM lakSya ApyuM. teono upakAra to kyA zabdamAM varNavuM? sarva prathama teoe dIkSA lIdhI tyArabAda (mArAM saMsArI moTAM bahena ne hAlamAM) sAdhvIzrI hemalatAzrIjI jeo sArI ne sthira buddhivALAM ne gaMbhIra che. tyArabAda sAdhvIjIzrI paghalatAzrIjI ne tyArabAda huM, ema badhAne A mArge caDhAvIne munizrI hIravijayajI mahArAja ema pAMca jaNA saMyamanA zreyaskara
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArge AvyA. mArA saMyamajIvananA prAthamika ghaDataramAM ne abhyAsamAM khUba kALajI ne cIvaTa rAkhanArA pUjyapAda AcArya mahArAja zrI vijaya meruprabhasUrIzvarajI mahArAja jeono bahumUlya upakAra jIvanabhara bhulAya evo nathI. tathA abhyAsanI khabara rAkhanAra pUjyapAda AcArya mahArAja zrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAjanI lAgaNIbharI mamatA to kema visarAya! ane mArA paramahitasvI udArAzathI pUjyapAda AcArya mahArAjazrI vidyAmRtasUrIzvarajI mahArAjanA upakAra to sadA smaraNIya che. ne atte vItelAM be varSa daramiyAna mane pUrNa mamatvathI bhaNAvanAra ne vacce vacce nirutsAha thatA mane utsAha ApanAra paramopakArI pUjyazrI vijayadhuradharasUrIzvarajI mahArAjano upakAra A jIvanabhara smRtipaTa para tAjo raheze. A lekhanamAM kathAo mukhyatve upadezaprAsAdane sAme rAkhIne lakhI che. emAM thoDo ghaNo pheraphAra lAge to ye atte to pariNAma ne bodha samAna rahevAnA. nadIonuM vaheNa vAMkuMcUkuM game tema hoya to ye badhIe nadIo anne sAgaramAM ja bhaLe che tema. prAnta A granthane rAjahaMsanI dRSTie kSIra-nIranA nyAye karI sArane grahaNa karavAnI sajjanone prArthanA karI viramuM chuM. zatruMjayavihAra, pAlItANA(saurASTra) tA. 22-3-1968 -lekhaka munizrI pradyumnavijayajI (hAla) A.zrI.pradyumnasUri. |
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha bIjI AvRtti veLAe I. 1968mAM pahelI AvRtti bahAra paDI hatI. 40 varSa thaI gayAM, AkhI peDhI badalAI gaI. ethI navI peDhI A lakhANa pharIthI vAMce te jarUrI che. mATe bIjI AvRtti karI che. AnA vAMcana dvArA navI peDhI paNa lAbhAnvita thAya e AzayathI A AkhuM pustaka ITAlika TAipamAM chapAyuM che. e ja. AnA vAMcanathI mokSane najIkamAM lAve e ja IcchAabhilASA. vi.saM. 2067 umarA jene upAzraya, surata.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ a.nu...kra...ma krama viSaya ****** I NaNata......, ...****** ********** ..... huM ....15 . 18 ******* 17 20. ..... 29 pRSTAMka 1...... maMgala............... 2..... narajanma durlabhatA................................ 3...... daza daSTAMta 4... granthamAM AvatA 22 adhikAra........... ..... krodha tyAga........... 6...... mAna tyAga................................ ......... mAyA tyAga ...... ........... 8...... lakSmaNA ane rUminI TUMka kathA................ 9...... lobha tyAga .************ 10...... kapilanI kathA ............. 11...... sparzanendriya .............. 12...... meghakumAra................................................ 13...... AdrakumAra ............. 29 14....rasanendriya................... 15...... maMgusUri................... 16...... zilakAcArya................ 34 10...... dhrANendriya............................................... 30. 18...... dhanazrI (durgadhA) 19...... cakSurindriya ya......... 20...... bilvamaMgaLa ................................. 21...... zravaNendriya............ 22... sukumAlikA............... * 48 23...... dAna . 4...... zAlibhadra .... 25...... guNasAra *** .... paha 26...... zIla.................. 20...... nArada ............. pacha 28...... vijayazeTha-vijyAzeThANI..... ..... pa0 ..... 31 ..... 33 ............... ............. 40 ***** ja *** 46 Cho *.... 1 ..... paka
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha ********** 59 che che. krama viSaya pRSThaka 29.... sudarzana zeTha (pUrvabhavanI kathA sAthe) ................ 30..... tapa .......................... 31...... paramAtmA mahAvIra ......................................... 32...... tapanA prakAra .......... ............. 33...... dhannA aNagAra (kAkaMdInA) .............. ******** 34..... deTaprahArI............. 35...... bhAva....... 36...... cAra bhAvanA .............. 30...... IlAcIputra (pUrvabhavanI vAta sAthe) .................. 38...... pAMca mahAvratanI 25 bhAvanAo ....................... 39...... jinapUjA................... .......................... 40...... aSTaprakArI pUjA ne tenAM dRSTAMtanAM nAma ...... 41...... devapAla .......... 43...... satsaMga ............ ja..... pANInuM biMdu................. 45....... be popaTanI vAta 46...... sAdhusevA ............... 40.... naMdiSeNa....................... .... 5 48...... virati vairAgya) ............ ... 101 49...... zivakumAra (jaMbUvAmIno pUrvabhava) ... 50...... ahiMsAvata .... pa1... dAmannaka (pUrvabhavanI vAta sAthe)............... para...... satyavrata .......... ********* 53...... kAlakasUri kathA ......... 119 54...... acaurya vrata ............... papa... svAmI adatta vagerenuM svarUpa................. ********* 56.... guNadhara sArthavAhanI kathA (uttara bhava sAthe)......... 50...... brahmacarya vrata ......... ..... kaLAvatInI kathA (pUrvabhava sAthe) ............................ 59...... aparigraha vrata.............. ........................................ ... 139 60...... vidhApatinI kathA .............. 141 61...... prazakti ....................................................... dara...... arthalekhakanI prazasti.......... .... 109 , 111 110 1ra ..****** * 133
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ s maGgalam (zArdUtvaviditam) zreya zrIvavipramArmitara, dhIraM, mIraM, paraM, devendrArcitapAdapadmayamalaM, hRtkomalaM, nirmalam / vAJchApUraNakalpakalpamakalaM vighnAnalAmbhodharaM, zrIzaGkezvarapArzvanAthamanizaM, saMstaumi sanmaGgalam // 1 // bhAvArthamaMgaLa 1 kalyANa lakSmI sAthenA vilAsathI adbhuta rasavALA, 2, dhIra, 3. gaMbhIra, 4. utkRSTa, 5. devendrathI pUjAyelAM che caraNakamaLa jenAM evA, 6. komaLa hRdayavALA, 7. nirmaLa abhilASAne pUravAmAM kalpavRkSa samAna, 9. vighnarUpI agnine zAnta karavA meghatulya, 10. akaLa, 11. maMgalasvarUpa, zrI zaMkhezvara pArzvanAthane nitye huM stavuM chuM. (e rIte ISTadevane namaskAra karavArUpa maMgala karyuM che.) 2. sUryAzvegAtataH savaH zAhUvitrahitam aa A rIte dareka chandanuM baMdhAraNa A pustakamAM Apela che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra vizadArtha : - Atmabodha zreyomArgamAM AgaLa vadhavA mATe gurunA upadezanI patata jarUra che. upadezane aMge puSkaLa sAhitya racAyeluM che. prastuta Atmabodha paNa upadezano grantha che. temAM zloka to mAtra paccIsa che. paNa dareka zloka upadezanA te te viSayane samajAvato hovAthI mahattvano banI jAya che. A granthamAM bAvIsa viSayono samAveza che. te vAta granthakAra AgaLa jaNAvaze. granthanA prAraMbhamAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI stuti svarUpa samartha maMgaLa karyuM che. A pArzvanAthanI prasiddhi koI anerI che. pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAja, pUjyapAda vIravijayajI kavi vagere to Dagale ne pagale A nAmanA smaraNapUrvaka racanAo race che. aneka mahApuruSo A ArAdhyapAda paramAtmAnuM nAma le che ne kAryasiddhine sAdhe che. ahIM paNa e smaraNathI saghaH kAryasiddhi thaI che. ahIM 11 vizeSaNothI e prabhune stavyA che. (1) zreyaH- A vizeSaNamAM kalyANa-lakSmI sAthenA vilAsathI adbhuta rasa utpanna karatAM anubhavatA kahyA che. sAmAnya rIte sAhityamAM nAyikA sAthe nAyakanA vilAsathI zRMgArarasa janme paNa ahIM adbhuta rasa janme che. e adbhuta che. ane vAstava che. (2) dhIra (3) gaMbhIra ane (4) utkRSTa e traNa vizeSaNo spaSTa che. dhIratA merusamANI, gaMbhIratA sAgarasamANI ane utkRSTatA to sarvathI adhika-ajoDa paramAtmAmAM che. (5) devendrArcita paramAtmA traNe lokanA pUjya che. emAM devo to jadhanyathI kroDanI saMkhyAmAM niraMtara sevA karatA hoya che. (6) komala ane (7) nirmala e be vizeSaNo prabhunA jIvanamAM (sahajabhAve) svAbhAvika rIte ja =
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgala koInA siddhAipatra ane vizeSa vaNAyelA hoya che. (8) vAMchApUraNa - traNa jagatanA bhaktipradhAna jIvonI abhilASAne pUravAmAM kalpavRkSa jevA paramAtmA che. (9) akala - jeonuM jIvana koIpaNa rIte koInAthI kaLI zakAya evuM nathI. (10) vijJAnalA - jeo je vAtamAM siddhahasta che e vAtane dyotaka-vyakta karanAra A vizeSaNa che. koIpaNa jAtanA vighnarUpI agnine zamAvavAmAM megha jevA. A teonuM sArthaka vizeSaNa che. A vizeSaNano pratItikara anubhava aneka zraddhALu jIvone pratyakSa rIte thAya che ane AvA ja ghaNA hetuothI zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna aneka bhavyAtmAnA jIvananuM madhyabiMdu che. ArAdhya che. (11) samaMgala - je maMgaLa svarUpa che. jenA nAmasmaraNathI AtmAne pagale pagale maMgaLamALA thAya che. enI sevA to zuM na kare ? evA parama puruSa puruSAdAnIya-Adeya nAmakarmanA udayavALA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnane huM samya rIte stavuM chuM.stuti karuM chuM. 1.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ narajanma durlabhatA (35nAti ) avApya mAnuSyamidaM nu bhUyo, dRSTAMtadigdurlabhameva yUyam / . dhRtvA dhRti svAtmahita prakAmaM, rasAyana hI pitAvirAmam | 2 | bhAvArthanarajanma durlabhatA jenA sivAya jagatamAM AtmakalyANakara sAdhanonI prApti nathI, mahAmUlA ane cullaka Adi daza dRSTAMte durlabha evA manuSyajanmane pAmIne dhIraja dhAraNa karIne potAnA Atmahitane hitakara A "Atmabodha rasAyana"nuM niraMtara khUba pAna karo. 2. 1. anantarodIritalakSmabhAjau, pAdau yadIyAvupajAtayastAH /
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ narajanma durlabhatA vizadArtha : have bIjA sUktamAM kartA sakala ArAdhanAnuM bIja sthAna, aneka sukRtanI khANa, abhUtapUrva anupama sukha meLavavAno rasto atyAranA Adhunika zabdomAM kahIe to Gate way of Mukti evA mAnavabhavanI durlabhatA ane tene prApta karI karavAyogya karaNi karavA sUcana kare che. A mAnavabhava daza daSTAMte durlabha che, te vAta zAstramAM Ave che ane prasiddha che. A vAtane padyamAM pUjayapAda AcArya ma. zrI vijayaamRtasUrijI mahArAje vairAgyazatakamAM khUba ja suMdara rIte gUMthI che. te padyo tyAMthI uddhata karyA che. | (savaiyA) bahukAle bahuvidha duHkha sahetA dharmakriyA karavAno kAla, narabhavarUpe prApta thayo che puNya pracayathI cetana ! hAla; alpakAla sthAyI sukhadAyI sura samakitI jene hAya, daza daSTAMte durlabha ene hArI jaIne jana pastAya. 1 daSTAnta paheluM (cUlAnuM) bharatakSetramAM ghara ghara bhojana brAhmaNane Ape cakrIza, cosaTha sahasa anneurI jasa narapati seve sahasa batrIza; daivayogathI eka ghare te bIjI vakhate jamavA jAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana! nahiM ja pamAya. 2 diSTAnta bIjuM (dhAnyanuM) bharatakSetramAM sarva dhAnyanI deve DhagalI kIdhI eka, temAM pAlI sarasava nAMkhI lAvyo DozI vRddha ja cheka; te vRddhAthI kadAca sarasava sarva dhAnyathI bhinna karAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana ! nahiM ja pamAya. 3
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha diSTAnta trIjuM (pAsAnuM) devI dhUtakalAthI jItI zrImaMtone vAraMvAra, je cANAkya caMdragupta nRpano bharapUra bharyo bhaMDAra; mAnI le ke te ma7I te vaNika janothI paNa jitAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana ! nahiM ja pamAya. 4 dRSTAnta cothuM (rAjasabhAnuM) eka hajAra ne ATha sthaMbhathI zAlA stabbe stabbe hAMsa, aSTottara zata hAryA viNa te sarva jItavA nRpanI pAsa; e ghaTanAthI jItI janakane rAjaputra paNa rAjA thAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana ! nahiM ja pamAya. 5 daSTAMta pAMcamuM (ratnanuM) dUra dezavAsI vaNikone zreSThisutoe ApyAM ratna, pitRvacanathI pazcAttApe te ja ratna meLavavA yatna; karatA koI dina sarva ratnathI janaka hRdaya paNa saMtoSAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana ! nahiM ja pamAya. 6 dRSTAMta chaThuM (svapnanuM) pUrNa zazIne dekhI svapramAM rAjaputrane raMka vizeSa, vivekanikala lahe raMka kSIrane nRpasuta pAmyo rAjya vizeSa; e ja maThe sUtA svaprAmAM tene pUNendu ya jaNAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana ! nahiM ja pamAya. 7 daSTAMta sAtamuM (rAdhAvedhanuM). rAdhAnA mukha nIce cakro savaLA avaLA pharatA cAra, tailakaTAhImAM pratibimbita nirakhato Ubho rAjakumAra;
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ narajanma durlabhatA te rAdhAnuM vAmanetra te capaLa vIrathI paNa vIMdhAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana ! nahiM ja pamAya. 8 dRSTAMta AThamuM (kAcabAnuM) kacchapa dekhI pUrNacandrane chUMdamAM dUra thaye sevAla, Anande e joNuM jovA laIne Avyo nija parivAra; maLI gaye sevALa sudhAkara kacchapathI ya kadI nirakhAya; paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana ! nahiM ja pamAya. 9 dRSTAMta navamuM (samolanuM) pUrva payodhimAMhI samolane dhoMsarI pazcima jaladhimAMya; durdhara kallole kheMcAtA koIka samaye bhegA thAya, vaLI samola svayaM e yuganA vivara viSe paNa pesI jAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana! nahiM ja pamAya. 10 dRSTAMta dasamuM (thAMbhalAnuM) koI kutUhalI deva maNimaya stambhanuM cUrNa karIne jAya, meruzire cUrNa naLImAM nAMkhI sarva dizAmAM e vikharAya; e aNuone vINI vINI deve pAcho stambha karAya, paNa sukRta viNa gata narabhava te pAcho cetana! nahiM ja pamAya 11 anAdikALathI paribhramaNa karatA AtmAe atyAra sudhI je je pravRttio karI haze, karato haze ke karaze, te zA mATe ema pUchazo to eka ja javAba maLaze ke sukha ne zAnti mATe. pachI bhalene te kriyAthI tene Icchita na sAMpaDe, paNa tenI abhilASA to e ja rahevAnI. have kadAcita mAno ke evI pravRttithI paNa zAnti maLe toya te kevI zAnti. asthira duHkhamizrita ane khaMDita ja ne ! vAstavikamAM tene AvI zAnti Icchita che !
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha nathI ja. chatAM paNa maLe to kSaNabhara ThIka rahe pachI evuM ne evuM. have kharekharI zAnti jo kyAMya hoya to kevaLa mokSamAM ja che. to mokSa meLavavA mATe AzravatyAga, saMvarasvIkAra Avazyaka che. te sarva saMvaravardhaka anuSThAno kyAM thAya ? to eka ja javAba che ke mAnavabhava sivAya bIje kyAMya nahi. to evA uparokta daza dRSTAnta durlabha, sakala sukhanI cAvIrUpa, manuSyabhava ApaNane pUrvanA koI jabbara puNyodaye prApta thayo che. to tevA manuSyajanmane meLavIne kartA kahe che ke dhIrajane dhAraNa karI AtmAne hitakara evA rasAyananuM pAna satata karo ne Arogya-puSTi prApta karo. 2.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayasUcA (Athara) krodhAdInAM samantAdviSayaviSabhRtAM cendriyANAM nirodho, dAnaM zIlaM tapasyA suvihitacaritA bhAvanA zrIjinArcA / satsaGgaH sAdhusevA viratiratitarAM paJcakaM sadyamAnAM, svAnte kAnte mumukSA yadiha tava tadaitadvidheyaM vidheyam / / bhAvArtha viSaya sUcana have AgaLa kahevAnA bAvIsa viSayono krama ApatAM kahe che. jo tamArA svaccha hRdayamAM mokSe javAnI IcchA hoya to ATaluM avazya karavuM. krodha, mAna, mAyA, lobhano tyAga karavo. sparzanendriya Adi pAMca Indriyano nigraha. dAnaziyala-tapa-bhAvadharmanuM sevana. zrI jinapUjA, satsaMga, sAdhu-puruSanI sevA, viratimAM ruci, pAMca mahAvratono Adara. ATaluM karavAthI mokSamArga sulabha bane che. 3 1. madhairyAnAM trayeNa trimuniyatiyutA stragdharA kIrtiteyam /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 Atmabodha vizadArtha: mokSamAM javuM ja hoya to mokSanagara jatA rastAmAM AvatAM vinone dUra karavAM joIe. 1. krodha-dAvAnala mArgamAM Avaze. oLaMgavAnI mUMjhavaNa thaze. tene samatApUrvaka kSamAnA vArithI zAnta karavo joIe. 2. mAna-mahIdhara ADo Avaze. tenA Aroha-avaroha bhAre paDaze. khUba sAvadha rahevuM paDaze. namra rahIne ja AgaLa vadhAze. jo ! zAzvata zAnti meLavavI hoya, Adhi-vyAdhi ane upAdhinI trividhatAthI mukta thavuM hoya to ! 3. mAyA to bahu ja vicitra che. krodha praveza karaze te dekhAze, mAna dekhAze. lobha dekhAze, paNa mAyAno vAsa jo thaze ! to khabara ja nahi paDe. mAyA kAdava che. lapasI na paDatA ho ! 4. lobha to pAtAla-kUvA karatAM ye UMDo che ane dekhAya ke hamaNAM tenuM taLiyuM Avaze, paNa AkAzano aMta koI dI joyo, jANyo ke sAMbhaLyo che ? jo Abhano cheDo Ave to lobhano cheDo Ave ho ! tenAthI jarAye lalacAtA nahi. 5 thI 9. jenA bhakSaNathI mRtyunA mahemAna banAya te viSa to sAruM ke eka bhavathI ja pate, paNa bhUlecUke jo viSayanuM Asevana karyuM to maryA ja samajo ! aneka bhave pAra nahi Ave ho ! e viSayonuM AkarSaNa karanAra pAMca indriyo che. sparzanendriya, rasanendriya, dhrANendriya, cakSuridriya ne zrotrendriya tenA upara kAbU meLavavo. indriyanigraha karavo. 10. A badhuM karIne karaNIya te jene atyAranA zabdomAM kahIe to cakravRddhi vyAja sAthe pAchuM ApanAra Safe Deposit Bank jevuM dAna. 11. jenA prabhAve devendro paNa caraNe AvI sevA kare te ziyaLa. 12. sarva siddhi ne samRddhinA kAraNabhUta tapa ane 13. sarvamAM prANa svarUpa bhAva, tenI trikaraNa yoge ArAdhanA, 14. je prabhuno ananto
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayasUcana upakAra te paramAtmA taraNatAraNahAra, zaraNAgata vatsala prabhujInI pUjA. 15. sajajana-samAgama. 16. sAdhuonI sevA. 17. viratimAM rati=rAga ane 18thI 22. prANAtipAta-viramaNa, mRSAvAdaviramaNa, adattAdAnaviramaNa, maithunaviramaNa ne parigrahaviramaNa e pAMca mahAvratanuM pAlana. e pramANe bAvIsa vAtone vicArIne tenuM anusaraNa karavAmAM Ave to kahI zakAya ke tame kiyA siddhI amUlya jIvana prApta karI A ja karavuM. A ja karaNIya che, bAkI to janma-maraNanA pherAno aMta Ave evo nathI. 3.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ krodhatyAga ( ) duradurgatyanalAmalAjyaM, nirbAdhasaMvardhitamoharAjyam / sarveSTasambandhasugandhapUrti, krodhaM virodhaM tyajatAdabhUtim // 4 // bhAvArthakriodhatyAga krodha durgati-agnine vadhAravAmAM cokhkhA ghI jevo che. koI jAtanA bAdha vagara je mohanA rAjyane vadhAranAra che. sArAmAM sArA saMbaMdhonI sugaMdhane kSaNamAtramAM durgandharUpa karanAra che, bagADanAra che. saMpattine nAza karanAro che, ane virodhane vadhAranAro che. evA krodhano tyAga karo. 2. vijhA hi tI no :
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ krodhatyAga 1 3 vizadArtha: krodha-guNa-doSanA TakA vicAravA besIe-mArka mUkIe to jIvanamAM koI divasa antarmukha dRSTi karIne vicArajo ke meM krodha keTalIvAra karyo ? ane te vakhate krodha na karyo hota to zuM thAta? krodha karavAthI zuM phAyado thayo ? krodhanA AzrayathI kone sukhazAMti sAMpaDyAM che ? ane tenA AzrayathI anarthonI vaNanotarI vaNajhAra potAnA AMgaNe koNe nathI utArI ? te pUchyuM? pelA caMDakauzikane. krodha karavo ke na karavo teno abhiprAya olA agnizama pAsethI savistara jANo ! pachIthI je karavuM hoya te karo ! are ! caMDakauzika ke agnizama sudhI javAnI kyAMya jarUra nathI, ApaNA ja jIvanamAM juo ne ! tapAso ne! krodha keTalo phaLadAyI ke hitakArI che. amasto krodhane sarvabhakSI agnino joDIdAra banAvyo haze, maharSioe. varSonA jIvananA ghaniSTha saMbaMdhone kSaNavAramAM toDI nAMkhanAra krodhane ApaNe kevo kahIzuM. AvA AvA krodhanA jeTalA oLakha-patra lakhIe teTalA ochA che. mATe krodhano tyAga karo, kSamA ane samatAnA sahavAsI bano. durgatimAM javuM nathI ne ! durgati to agni che, jema agnimAM ghI paDe eTale e vadhe ja. e ja pramANe krodha Ave eTale durgatinI paraMparA-javALA vadhe ja. saMsAramAM bhayaMkara mohanuM sAmrAjya che, tenA pAyA majabUta rAkhanAra-karanAra krodha che. jo mohanA sAmrAjyamAMthI nIkaLI javuM hoya to krodhanI dostI dUra karavI ja rahI. sArA sArA saMbaMdho emane ema baMdhAtA nathI. sArA saMbaMdho badhAne game che. enAM mIThAM phaLo
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 Atmabodha mIThAM lAge che. paNa krodhanI kaDavAza badhuM bagADI mUke che. virodha vadhI jAya che. saMbaMdho tUTI jAya che. je saMbaMdhonI sugandha mahekI UThatI hatI tyAMthI ja krodhane kAraNe durgandha UchaLatI hoya che. mATe krodhane khaseDo-hakselIne dUra karo. nahiM to sArA sthAnathI tamane e khaseDI mUkaze. krodha nAraka gatimAM sthAna jamAvI beTho che. jo tenI dostI karazo to te tamane tenA sthAnamAM laI jaze. 4.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnatyAga ( zAlinI ) yanmAhAtmyAduddhatatvaM vidUre namrIbhAvaH sadvinItatvamiSTam / vidyAprAptiH klezasaMklezanAzo mAnatyAgaM taM kurudhvaM kurudhvam // 5 // bhAvArtha - mAnatyAga je mAnatyAgathI uddhatAI dUra rahe che, namratA, iSTa-sAro vinItabhAva, vidyAnI prApti ane klezano nAza thAya che, te mAnatyAgane Daro avazya ro. 4. 1. mAttau gau cecchAlinI vaidalokaiH
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha vizadArtha: mAna, abhimAna svamAna vagere sarva amuka daSTie mAnanAM paryAyavAcaka nAmo che. ApaNe to abhimAnane ja mAna mAnI beThA chIe. svamAna to hovuM ja joIe ? evo dAvo karIe chIe paNa svamAna e paNa mAna che ane te paNa abhimAnanI jema ja tyAjya che. jJAnaprApti mATe vinItabhAvanI ati AvazyakatA che. mAna ne vinayane paraspara zatrutA che. "jo mAnamAM mAna na hota to mokSa ahIM ja hota." ema koIe kahyuM che. te paNa amuka apekSAe satya lAge che. sthUlabhadrajImAM mAna-abhimAne praveza na karyo hota to keTaluM jJAna meLavyuM hota, paNa mAna-kAThiyo AvavAthI zuM pariNAma AvyuM ? rAvaNanA mAnanuM pariNAma to ApaNa saune vidita ja che, mahAbhAratanA mahAyuddhanA mULamAM A ja mAna hatuM ne ? are ApaNAmAM paNa mAnane badale saraLatA hota to keTalo apUrva lAbha thAta ! dazArNabhadra mAna karyuM paNa Indra e mAnane prazasta banAvI doSane badale guNarUpe pariNamAvyuM. paralokane to mAna bagADe ja che, paNa AlokamAM paNa uddhata manuSyanI kevI dazA thAya che ? pUchI juo nokarane - jarA abhimAna karavA gayo ne nokarImAMthI pANIcuM maLI gayuM. vepArI paNa mAnane paravaza vepAra gumAvI bese che. sAme pakSe namratA, vinaya jIvane khUba khUba lAbha Ape che. "name e prabhune game." A vacana jIvanamAM utAravA jevuM che. kUvAmAMthI pANI kADhavuM hoya to ghaDAne namavuM paDe che. ema ne ema akkaDa rahe kAMI pANI bharAya nahie ja pramANe guru pAsethI jJAna
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnatyAga 17 meLavavuM hoya, vidyAprApti karavI hoya to namra banavuM jarUrI che. vinaya vagara vidyA maLatI nathI. pelo saMgama deva pahelA devalokamAM Indra mahArAja jeTalI ja Rddhisiddhi dharAvato hato. ene koNe kahyuM hatuM ke "UTha pANA paga upara" kara. abhimAnathI pratijJA karI cha mahinA sudhI paramAtmA mahAvIra svAmIne caLAvavAnA niSphaLa prayAso karyA. kAMI vaLyuM nahi. chevaTe pariNAma zuM AvyuM ! devalokathI dUra karAyo. e pelA meruparvatanI cUlikA upara paDyo che. evA abhimAnane dUra karodUra karo. 5.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa mAyAtyAga (pendravajJA') anekakoTIkanakIyadAnaM, surendrazaMsAtmavilAsi zIlam / tapa: sutataM ca nAtha nAhna, nirAkRtA cennikRtirna cittAt // 6 // bhAvArtha - mAyAtyAga - mAyA keTalI duSTa che te kahe che. aneka karoDa suvarNanuM dAna karyuM hoya, Indra paNa jenI prazaMsA kare tevuM ziyaLa pALyuM hoya, sArAmAM sAruM tapa karyuM hoya, paNa hRdayamAMthI jo mAyA dUra na karI hoya to te yathArtha phaLadAyaka banatuM nathI. 2. upendrava gati jJAti nA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAtyAga 19 vizadArtha : mAyAmAM te evuM zuM dUSaNa che ke enAthI jIvanabhara Acarela, ArAdhala, jJAna-tapa ane dharma niSphaLa banI jAya che ? upAdhyAyajI to Ane bahu kaDaka rIte kahe che ke hRdayamAM mAyA rAkhI pote AcarelA jIvanabharanA tapa-tyAganA phaLanI je IcchA rAkhe che te to "todanA samAI, soLe: paraM yiyAti " samajyA ! mAyAno mahimA ! "sAdhvI lakhamaNA tapa navi phaLIyuM, daMbha gayo navi manano bhaviyA ! tapapadane pUjIje" lakSmaNA nAmanAM sAdhvI thaI gayAM. saMyamaparAyaNa, temanA jIvanamAM eka di' zalya praveza karyo. pakSIyugalane dekhI manamAM vikalpa jALa utpanna thaI, doSa samajAryo, guru pAse prAyazcita levA gayAM, mAyA rAkhIne AlocanA lIdhI, khUba tapazcaryA karI paNa pariNAma viparIta ja AvyuM. rukamIne juo, enuM paNa karyuM kAravyuM mAyAe dhULamAM meLavI dIdhuM. rukamI e strI hatI-rAjaputrI hatI, AjIvana zIladhArI rahI hatI, tenA pitAne putra na hovAthI te rukamIne ja rAjayAsane sthApanA karI hatI. rAjyanuM zAsana suMdara rIte karatI hatI. ekadA rukamI darabAra bharIne beThI hatI. bahArathI koI sArthavAha tenA rAjyamAM Avyo, sabhAmAM beTho. te khUba rUpavAna hato, tenI upara kharAba daSTithI joyuM, tyArapachI kamIe pachInI avasthAmAM saMyama svIkAryuM. yogya gurumahArAja pAse bhavanI AloyaNA lIdhI. temAM jIvanabharamAM je koI pApa-doSa sevyA hatA te badhAye gurumahArAja pAse saraLabhAve pragaTa karyA. paNa te divase te sArthavAhanI sAme je dRSTi karIne
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 Atmabodha manamAM duSTa bhAvonuM pUra AvyuM hatuM te vAta na karI. kAraNa ke mAyAe tene mAnahAnino bhaya dekhADyo. tyArapachI sarva doSonA prAyazcittarUpe ghaNuMe tapa karyuM. temAM keTalAMye mAsakSamaNa karyA, paNa je tapa-AcaraNathI bhavabhramaNanI bhAvaTha bhAMgavI joIe enA badale bhavabhramaNa vadhyuM. eNe hRdayamAM mAyA-zalya rAkhyuM na hota to tenA jIvanamAM keTalo phAyado thAta? e bhavane pAra pahoMcI jAta. | mAyA to kAdava che. temAM jo paga dIdho to evA UMDA UMDA khUMcI jazo ke pUcho mA vAta. saMsAramahelanA cAra pAyAmAM eka pAyo che A mAyAno. kharekhara kahyuM che ke "mAyALu thajo. mAyAvI kadI na thAzo." mAyALu ane mAyAvImAM megha ane dhUma jeTalo taphAvata che. mATe mAyAnI mAyAmAM kadI paNa phasAtA nahiM. 6.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ lobhatyAga (anuSTaV') lobhazced hRdaye'stobho, dUSaNairitarairalam / no cellobhasya saMkSobho, bhUSaNairitarairalam // 7 // bhAvArtha - lobhatyAga jo hRdayamAM thobha vagarano lobha hoya to bIjAM dUSaNo hoya to zuM ane na hoya to ya zuM ane hRdayamAM lobhano saMkSobha na hoya to bIjI bhUSaNo hoya to ya zuM ane na hoya toya zuM eTale lobha sarva doSono bhaMDAra che ane saMtoSa sarva sukhano bhaMDAra che. 2.5nAyu sarvatra, sAme viturthayo. SaSThaM guru vijAnIyAdetat zlokasya lakSaNam //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 Atmabodha vizadArtha : ApaNe lobhI mAnavonAM jIvana joIe to mAluma paDe che ke A lobhI mAnavane keTalo lobha che ? paNa ! ApaNe e lobhano tyAga karI kSaNavAra jIvane tapAsIe to ema ja lAgaze ke jIvanamAM keTalo badho phera paDI gayo. dRSTAMtarUpe laIe to eka mammaNa zeTha! ke enA jIvanane paNa lobhe kevuM dhULadhANI karI mUkyuM, paNa mammaNa zeThanA lobhanI bAdabAkI karIe to tene sukhasamRddhine ApanArI zAnti sAMpaDI hota ke nahiM ! kema lAge che ! lobhane lAbhanI AvazyakatA, lAbhathI lobhane tRpti thAya che. kadAca asat kalpanAe mAno ke vizvanA samasta lAbhono atta Ave paNa lobhano haragIjha anna Ave ja nahiM. udara mATe paNa koIe kahyuM che ke- savAso maNa koThI bharAya paNa savAzeranI koThI (peTa) kadIpaNa bharAtI nathI. lAbha ane lobhamAM ATaluM AMtaruM che. - lobhanI AzA te dAsI ! tene dizA ke kALanAM baMdhana nathI hotAM, tene koI pradeza a-gamya nathI. koI vakhata to AzA bicArI garIbaDI gAya jevI lAge che. ApaNane ema lAge che ke, A AzAne saMtoSIe to sadAne mATe tRpta thaI jaze paNa kyAreya : ene tRpti thatI ja nathI. e to lagne lagne kuMvArI ja che. have thoDA mAIla cAlIzuM eTale kSitija AvI jaze. evI abUjha kalpanAvALA mANasane teTalA mAIla cAlyA pachI je paristhiti thAya che tevI ja rIte ApaNe A prApta karIe eTale basa, paNa e prApta thayA pachI paNa AzArUpI kSitija ApaNAthI eTalI ne eTalI dUra ja rahe che kharuM ne ? saMskRtamAM dizAnA paryAyavAcaka
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ lobhatyAga tarIke AzA Ave che te khUba sUcaka che, jevI rIte AzA-dizAno anta nathI Avato tevI rIte AzA-tRSNAno paNa... samajyA ? bhartuharie A AzA-tRSNAne vinavIne kahyuM che ke have to mAro cheDo choDa, te pahelAM kahyuM ke ahIMyAM nidhAna maLaze. ahIM khanana karazo to aDhaLaka lakSmI prApta thaze. e pramANe tArA upara vizvAsa rAkhI AkhI ye pRthvI khodI vaLyo, paNa kAMI vaLyuM nahi, tyAre te kahyuM, jo tAre suvarNasiddhi prApta karavI hoya to girinI prakAzazatru guphAmAM jaI dhAtuone gALa, suvarNasiddhi prApta thaze. tyAM paNa prayatna karavA chatAM suvarNasiddhi maLI nahiM. eTale te kahyuM ke, lakSmI to samudra pAra javAthI maLe, lakSmIne samudrasaMbhavA kahI che, paradeza kheDavA chatAM lakSmI prApta na thaI. tyAre te sevA karavA samajAvyuM ke meM rAjAone paNa prayatnapUrvaka saMtoSyA, ne pariNAma zUnya AvyuM. pachI te kahyuM maMtra-jApathI yatheccha lakSmI maLaze eTale jIvanane jokhamamAM mUkIne paNa bhayaMkara rAtrio smazAnamAM ma7 gaNavApUrvaka gALI paNa phUTI koDIye hAtha lAgI nahi. mATe che tRSNA ! he AzA ! have to mAro cheDo choDa ! | (zArdUla) rAkhI dravyanI Aza khodI pRthivI gALI giri-dhAtuo, saMtoSyA bahu rAyane jatanathI oLaMgiyA siMdhuo; gALI rAtri smazAnamAM daDhamane matro taNA jApamAM; tRSNA ! choDa have mane nava dIThI- koDI phUTI hAthamAM. 1 (padyAnuvAda-nAthurAma zarmA) 1. utkhAtaM nidhizaGkayA kSititalaM, dhmAtA girerdhAtavo, nistIrNaH saritAM-patirnapatayo yatnena sNtossitaaH| mantrArAdhanatatpareNa manasA, nItA smazAne nizA, prAta: pavaradipi na mA tuje ! -Dathuna mu mAm II ( dari:)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 Atmabodha lobha ane tenI dAsI AzA te sarvano sarvathA tyAga karI - kapila kevaLI banyA hatA ne ! teo eka brAhmaNanA putra hatA. atyaMta garIbAI hatI. teone ghera putrane bhaNAvavA jeTalI paNa sagavaDa na hatI. te samaye mAdhukarI karIne vidyArthIo vidyopArjana karatA. bIjA gAmamAM potAnA pitAnA mitranI oLakhANathI eka sArA gRhasthane tyAM vidyA prApta karavAnA uddezathI rahyA. vidyA meLavatA. zeThanuM kAma paNa karatA. yogya vaye eka strI sAthe teonAM lagna thayAM. te strI dAsIputrI hatI. pachI te thoDA kALa pachI sagarbhA thaI. prasUtino samaya najIka Avyo eTale te strI tenI ciMtAthI rudana karavA lAgI. kapila AvyA. teNIe badhI vAta karI. have zuM karavuM ? e prazna upasthita thayo tyAre strIe kahyuM ke ApaNA rAjA savAramAM vahelI prabhAte sarva prathama je koI tene dvAre jaIne AzIrvAda Ape che, tene be mAsA suvarNa Ape che, mATe tame kAle savAre sarva prathama rAjAne tyAM jajo eTale be mAsA suvarNa Avaze, tenAthI mArI prasUti sukharUpa thaI jaze. to AvatI kAle cIvaTa rAkhIne jarUra jaI Avajo. A kArya patnI mATenuM hatuM. tethI kapila khUba vahelI savAre rAjAnA mahela AgaLa pahoMcI gayo. samaya ghaNo vahelo hato tethI rAjAnA paheragIroe cora samajI kapilane pakaDyo. savAre rAjA siMhAsana para virAjayA tyAre bIjA koI gunhegAro na hatA. eTale sipAIoe kapila corane hAjara karyo. kapila hRdayano sAva sarala hato. tenuM aMtara niSpApa hatuM. eTale je vAta jevI hatI te sarva vAta yathArtha kahI dIdhI. tenI paristhiti jANyA pachI rAjAne manamAM thayuM ke A vyakti taddana sarala che, eTale tene kahyuM ke tAre IcchA hoya
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 5 lobhatyAga te vastu mAMgI le. rAjAnuM AvA prakAranuM vacana sAMbhaLIne pote evI to koI agocara sRSTimAM sarI paDyo ke mAre be mAsA suvarNa Avaze tenAthI mArI patnInI prasUti sukhapUrvaka thaze. pachIthI navajAta zizune mATe joIze. eTale 25 mAsA to joIe. rAjA jevo rAjA ApavA taiyAra thayo che to A prasaMge mArA mATInA gharane paNa ThIka ThIka karI lauM eTale 50 mAsA to joIe. jo ghara sAruM karAvIe to tenA pramANamAM svarAM vAsaNo be-pAMca joIe. mAre patnIne be-traNa joDa sArAM vastro paNa joIe, ane koI atithi abhyAgata Ave to tenI sArI sarabharA thaI zake teTalA mATe 100 mAsA to joIe. AvI sArI sthiti thayA pachI to koI sArA lattAmAM suMdara ghara laIe to tenA pramANamAM vAhana Adi joIe eTale 500 mAsA to suvarNa joIe, tenA pramANamAM (dAsa-dAsI hoya teonI AjIvikA mATe paNa joIe) huM saMskRtano suMdara vidvAna chuM. pachI to rAjayasabhAmAM mAruM mAna paNa khUba thaze. eTale huM rAjyane mAnya thaIza, pratidina rAjayasabhAmAM javAnuM thaze te vakhate page cAlIne javuM ThIka na lAge. mATe menA ke pAlakhImAM javuM ucita dekhAya, te pramANamAM 1000 mAsA hoya to ja thaI zake. Ama eka pachI eka AzAnA dhArAkhaMDa vaTAvato-vaTAvato te apAra AzAnA minArAne AMgaLo-pAMgaLo mAnava be phuTa kUdako mArI AbhanA caMdrane pakaDavA icche che tema-pachI to mAro putra thaze, tenAM lagnAdi paNa mArA mobhA anusAra karavAM paDe mATe mAre ochAmAM ochuM pa000 mAsA to suvarNa to joIe ja, tyArapachI tenA parivAra mATe eka suMdara ghara rUpe juduM taMtra joIe tethI 10000 mAsA to joIe, ema karatAM lAkha-daza lAkha ne kroDa sudhI pahoMcI javAyuM, paNa mana zAMta na rahyuM. pachI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 Atmabodha rAjA mAMgaNI karavAnuM kahe che to AkhuM rAjaya ja kema na mAMguM? evA cakaDoLa upara te caDI gayo. AzArUpI AkAzano aMta Avyo nahiM, tene koIpaNa rIte pUrNavirAma dekhAyo ja nahiM, eTale turata ja enA manamAM vidyutanI jema eka lisoTo jhabakI gayo ! are huM to rAjA pAse be mAsA dravyanI mAMgaNI karavA Avyo hato. paNa rAjAe jarA chUTa ApI tyAM to kroDa sudhI pahocI gayo ane hajuye alpavirAma ! phi... AvI AzAthI! enA karatAM to saMyama sAruM, koI jAtanI ciMtA to nahiM. nakkI karyuM ke kAMI na joIe. manamAM camakAro thayo. are ! rAjya mAMgyA pachI paNa ! kyAM cheDo Ave che ? sakala sukhanuM sAdhana prApta karyA pachI bIjuM kAMIpaNa meLavavAnI vRtti na rahe te cAritra levAnuM manamAM nakkI karI potAno makkama nirNaya rAjA samakSa jAhera karyo. rAjAnA Azcaryano pAra na rahyo ! Akhare rAganI sAme tyAgano ja jaya thayo, ane kharekhara tyAgamAM ja jAya che evuM anAdikALathI banatuM AvyuM che. rAga ane tyAga e banne sAmasAmA che. rAganA pakSamAMthI chUTavuM hoya to tyAgane zaraNe javuM ja joIe. bAkI rAga haze tyAM sudhI lobha keDo nahi choDe. tyAgano artha dAna thAya che eTale tyAga karatA jAva pachI joI lo majA ! tyAga lobhanI keDa bhAMgI nAMkhaze ne tame tenAthI chuTTA. basa tyAga karavA mAMDo. 7.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sparzanendriyanirodha (dodhakam) ArdrakumAramukhAH samabhUvan, saMyamato vimukhAstvacisaktAH / bandhanamAvRNute ca karIndraH, sparzavazatvamitIha naceSTam // 8 // bhAvArtha - sparzanendriyanirodha sparzanendriyamAM Asakta evA AdrakumAra vagere saMyamathI vimukha thaI gayA. hAthI paNa tene AdhIna thaI bandhanamAM paDe che. eTale ahIM kharekhara sparzanI paravazatA sukhadAyI nathI, ISTa nathI. 1. dodhakavRttamidaM bhabhabhAd gau /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 Atmabodha vizadArtha : sparzanendriyasparza, suMvALo, ApaNI tvacAne game evo mevaLavAno ApaNe vicAra rAkhIe chIe, ane evA viSayanA smaraNa mAtrathI galagaliyAM thaI Ave che. mAno ke kadAca Apane manapasaMda evo sparzanendriyajanya sukhAnubhava prApta thayo paNa kharo, paNa e sparzanendriyajanya sukha meLavI ApanAra sAdhano to parakIya ane bAhya ja ne te jayAre na hoya tyAre are ! tethI viparIta avasthAmAM rahevAno prasaMga Ave tyAre kevI paristhiti thAya che ! zuM sparza sukhAbhilASI jIvane e anubhava che ne e vAtano ? to ThIka ! - mAno ke eka garbhazrImaMta potAnI kamaLa-sukomaLa zayyAmAM nitya niMdaramAM poDhI khUba ja sukhAnubhava kare che. pratyeka RtumAM RtunA dharmone anukULa jevI rIte grISma-RtumAMsjhINA, pAtaLA ane sukhasparzI vastronuM paridhAna, hemanta ane ziziramAM =kALajAphATa TADha paDe tyAre pUrepUruM zarIra saMrakSaNa ane saMpUrNa deha uSmAbharyo rahe tevA prakAranAM vastro, tathA varSARtumAM= gagana meghamaMDaLathI chavAyeluM hoya tevA samaye zarIramAM zaityano praveza na thAya te mATe barAbara kaTibaddha rahe che, to zuM ? tevAone paNa kAyamane mATe evo sparzajanita sukhAnubhava sAMpaDaze kharo ? ane jyAre temAMthI manane jarApaNa pratikULa prApta thaze tyAre te jIvanI zI vale ! kevo valopAta ! kevI baLatarA ! are ! ghaNIvAra sparzanendriyanA pUrepUrA viSayo ane tenA sukhAnubhava karAvanArAM sAdhano upasthita hoya to e, sADAtraNa maNanI makhamalanI taLAImAM sUvA chatAM taraphaDiyAM . mAryA ja kare, ema rAtrine pasAra karatAM kAMIka jIvo najare
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 sparzanendriyanirodha paDaze tyAre ApaNane pratIti thaze ke suMvALI zayyAnA zayanathI sukha prApta thatuM nathI. | meghakumArane saMyama viruddha vicAra karAvanAra A sparzanendriya ja hatI. mahArAjA zreNika ane dhAriNInA putra meghakumAra ATha ATha ramaNI sAthe sukhabhoga bhogavatA hatA. paramAtmA mahAvIra svAmInI dezanA sAMbhaLIne vairAgya jAgyo. mAtAne samajAvIne anumati meLavI, ane khUba ja ullAsapUrvaka saMyama lIdhuM. sthaviro pAse vasatimAM anukrame bAraNA pAse saMthAro karavAnuM AvyuM. bAraNamAMthI jatA-AvatA munionA paganI dhULa badhI temanA saMthArAmAM bharANI. AkhI rAta UMgha na AvI. jIva vicAre caDI gayo. gaI rAta kevI hatI ane AjanI rAta kevI che. kyAM e puSpa bichAvelI sukhazayA ane kyAM A dhULamAM ALoTavAnuM ! Ama jIvana kema jaze ! prabhune pUchIne pAcho ghare jauM. e pramANe vicAra karyo ne savAre jayAM samosaraNamAM AvyA tyAre prabhue miSTa vacane bolAvyA ane pUrvabhavo saMbhaLAvIne saMyamamAM sthira karyA. mithyA sukhonI vAsanAe pote unmArge caDI gayA e samajAyuM ane prabhu pAse pratijJA lIdhI ke jIvuM tyAM sudhI AMkha sivAya game tema thAya to paNa zarIrane davA karAvIza nahiM. nirmaLa saMyama pALIne anuttara svargamAM vijaya vimAnamAM deva thayA ne mahAvideha kSetramAM mokSa meLavaze. AdrakumAra jo zrImatI ane putranA praNayamAM na paDyA hatA to temanA jIvanamAM koI judA ja raMga purAyA hota. kyAM pitAe mUkelA 500-500 rakSako vaccethI anArya dezamAMthI nAsI chUTatA AdrakumAra ne kyAM saMyamane abharAIe caDAvIne zadhyAmAM sUtelA AkumAra ! paNa e to samartha AtmA eTale
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ so Atmabodha emaNe to e sparza vagere sukhone pheMkI dIdhAM ne pAchA caDI gayA. chevaTe bhavano aMta karIne mokSa meLavyuM. paNa bIjA to mare ja. ' are pelo hAthI kevaLa sparzasukhanI kalpanAmAtrathI kevA prakAranA baMdhanano bhoga thAya che ? A vAta koIvAra hAthI pakaDatAM joyuM hoya; vAMcyuM hoya ke sAMbhaLyuM hoya to khyAla Ave. eTale ke khUba TUMkANamAM kahIe to indriyonI puSTi e ja jyAM dhyeya banI cUkyuM tyAM "bAre vhANa bUDyAM" samajo. eTale jIvanane saphaLa, Adarza ane ujjavaLa banAvavuM hoya to indriyone kAbUmAM rAkho. tene phaTavavAmAM sukha nathI. tenA damanamAM sukha che. sparzanA sukhamAM na phasAve to tame sparzamaNipArasamaNi banI jazo mATe sparzanendriyane kAbUmAM rAkho. 8.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 rasanendriyanirodha ( muna prayAtam ) kSaNaM budhyatAM jihvayA yat kRtaM tat, tayA duSTyA durgato magusUriH / tathA zailakAcAryavaryo'tha mInastato rakSaNIyA svajihvAvaze'sau // 9 // bhAvArtha - rasanendriyanirodha eka kSaNa vicAra karo ! jillAe zuM karyuM che! e duSTa jIbhalaDInA jore ja maMgusUri durgatinA bhAgI banyA ane zailakAcArya du:khI thayA. vaLI mAchalI paNa rasalAlasAthI mRtyu pAme che. AvI kaTu pariNAmI rasanAne jANyA pachI tene vazamAM rAkhavI paNa tene vaza na thavuM. 7 1. bhujaGgaprayAtaM bhavedyaizcaturbhiH /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 vizadArtha : - Atmabodha koI paNa jIva janma dhAraNa kare tyArathI mAMDI pratyeka samaye AhAranA pudgalone grahaNa kare che, Ama to khA... khA... khA...(coryAzImAM jA...jA) ja kare che. AhAranA traNa prakAra= 1. lomAhAra, 2. ojAhAra ane 3. kavalAhAra. A traNa AhAramAMthI sAmAnya rIte prANI garbhamAM hoya te vakhate je AhAra kare te ojAhAra, cAlu rIte sarva samaye grahaNa kare te lomAhAra, ane annAdine grahaNa kare te kavalAhAra, rje ApaNe sau AhAramAM azana, pAna, khAdima ane svAdima laIe chIe. te AhAranuM jJAna jenA dvArA prApta thAya che te rasanA (jillA) dvArA AhAra udaramAM jAya che. udara e mukhya kendra sthaLa che. tyAMthI zarIranA anya vibhAgomAM zaktino saMcAra thAya che, tethI zarIramAM halana-calananI zakti rahe che. ane kharekhara, AhAra te prANane dhAraNa karavA mATe ane zarIranI rakSA mATe anivArya che. ene thoDA AdhyAtmika zabdomAM kahIe to te sAdhana pAsethI yogya kAma levA mATe bhADArUpe AhAranI jarUra che. e vAta sarvane mAnya che. paNa e zarIramAM zaktisaMcAra karanAra AhAra dalAla jevI jillAnI pasaMdagInI anusAre levo joIe ke udaranI jarUriyAta anusAra te vicAra karavo. sAmAnya rIte kahevAya ke "jeNe svAda jItyo teNe badhuM jItyuM" roganuM mULa svAdamAM maLI Avaze, ane ArogyanuM sauthI agatyanuM sthAna svAdano vijaya sAbita thaze. je mANasa peTane najara sAme rAkhIne khAto nathI ne kevaLa jIbhanI lolupatAne ja lakSya rAkhIne AhAra kare che te rogano bhoga banyA vagaMra raheto nathI. jIbhane kendramAM rAkhIne nakkI karAtA
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasanendriyanirodha 33 AhAramAM zuM khAvuM ane zuM na khAvuM ? keTaluM khAvuM ? kyAre khAvuM ? kema khAvuM ? vagere vicAro jIva karyA kare che. enI AhAramImAMsA koI anerI hoya che. tene ArogyanA ke zAstranA niyamo rucatA nathI. kAraNa ke tenI sAme bhUkha nathI paNa kevaLa zokha che. rasanendriyane anukULa bhogo bhogavavAthI zuM maLe che ? thoDo vicAra karajo. AhAra kema karavo? AhAra ArogatA jIvane kayA bhAvo AvavA joIe ? kahyuM che ke : "pannA rUvAgyavahAra putrapatravatta" (prazamarati) A bhAvanA Ave to aNAhArI pada dUra nathI kema kharuM ne ? zAstramAM rasalolupI maMgusUrijInuM dRSTAMta Ave che, te khUba preraka che. rasalAlasAnAM phaLa kevAM kaTu Ave che teno AbehUba citAra temAM che. mathurA nAmanI nagarI hatI, temAM maMgusUrijI nAmanA eka AcArya mahArAja tyAM sthiravAse rahyA hatA. teone pAMcaso ziSyono suMdara parivAra hato, pote bahuzruta hatA, nagaramAM teono rAgIvarga paNa sAro hato. te varga teone yugapradhAna tarIke mAnato hato ane gaucarI vagerenI bhakti paNa khUba AdarapUrvaka karato hato. pratidina maLatA snigdha ane madhura AhArathI sUrijInI rasanA rasalolupa banI ane tevA vRta-pracura AhArane nitya ArogavAthI kriyAmAM pramAda sevavA lAgyA. vihAra nahi hovAthI sthiravAsa rahyA. rasagArava, RddhigArava ane sAtAgAravamAM gaLAbUDa bUDI gayA ane tevI ne tevI sthitimAM kALadharma pAmI te ja nagaranI khALamAM yakSa tarIke utpanna thayA. kevo che karmano vipAka ? samartha AcArya jevA AcArya, pAMcaso-pAMcaso to jenA ziSyo hatA, tevAne paNa rasalAlasAe
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34. Atmabodha kevI thapATa mArI ? tyAM yakSa vibhaMga jJAnathI potAno pUrvabhava juve che ane manamAM khUba duHkha thAya che. manamAM vicAra karyo ke huM to rasanAthI herAna thayo paNa mArA ziSyone to aTakAvuM. evo vicAra karI maMdira pAsethI jatA-AvatA sAdhuone te potAnI jIbha bahAra kADhIne batAvato. ghaNA sAdhu to tenAthI bhaya pAmatA. temAMthI eka hiMmatavAna sAdhue AvIne pUchyuM ke "tuM koNa che ? ane zA mATe jatA-AvatA sAdhune Ama jIbha bahAra kADhIne DarAve che?" te sAMbhaLIne yakSe kahyuM ke "bhAI ! huM dharmamArgamAM paMgu (laMgaDo) thayelo tamAro guru maMgu nAmano AcArya chuM, pramAdathI mULottara guNono ghAta karI A khALamAM yakSa tarIke utpanna thayo chuM. tethI jIbha kADhIne tamane badhAne cetAvuM chuM. ke rasanendriyano A bhaMDo vipAka che. mATe tame koI rasanAne paravaza banatA nahi." tyArapachI sarva sAdhuo rasamAM lolupa na thatAM tapamAM pravRtta thayA. AvA samartha AtmAo paNa rasanAnA cIkaNA mArge lapasI paDyA to ApaNuM zuM gajuM ? mATe rasanendriyano nirodha karI tenA upara vijaya meLavavA yatnazIla banavuM. rasane paravaza na thavA mATe rasanI lolupatAthI hajAra-hajAra varSanA cAritrane viphaLa karI sAtamI narake utpanna thanAra kaMDarIka paNa bhUlavA jevo nathI ! evI ja bIjI vAta Ave che zailakAcAryanI, te A pramANe - zailaka nAmanuM nagara che, tyAM zailaka nAmanA rAjA suMdara rAjaya kare che, rAjAne vairAgya AvavAthI potAnA putra mahukane rAjaya upara sthApana karI pravrajayAne grahaNa kare che. temane
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasanendriyanirodha pAMcaso ziSyo che. deza-paradeza bhavya jIvo upara upakAra karatA vicare che. saMtapuruSo megha jevA hoya che. kevaLa paropakAra e ja emanuM vrata hoya che, annaprAnta AhAra karavAne kAraNe teonA zarIramAM roga utpanna thAya che. anukrame teo vicaratA vicaratA zailakanagaramAM Ave che. putrane khabara paDI, eTale te suMdara svAgatapUrvaka sUrimahArAjane nagarapraveza karAve che. te sUrimahArAjane auSadhopacAra karAve che. auSadhopacArathI zarIra to nIrogI thayuM paNa pachI azakti ghaNI rahevA lAgI, te kAraNe rAjA taraphathI suMdara azana, pAna vageranI bhakti thavA mAMDI. AvA snigdha padArtho nitya maLatA hovAthI sUrijI temAM Asakta thayA, ne te ja kAraNe teonA pAMcasoe pAMcaso ziSyo teozrIne choDIne bIje vihAra karI gayA. ziSyone ema thayuM ke jyAM guru pote ja rasagAravamAM cakacUra che tyAM ApaNI ArAdhanA suMdara kyAMthI thAya ? te vicAre judA vihAra karI gayA, kevaLa eka ananyabhAve gurumahArAjane samarpita ekaniSTha evA paMthaka nAmanA ziSya ja teonI AvI avasthAmAM paNa sevA-zuzruSA karavA rahI gayA, sUrijI to rasanI lAlasAmAM evA khUMpI gayA ke mAdaka padArtho paNa vinA saMkoce levA mAMDyA, pachI ArAdhanA UbhI ja zenI rahe ? 35 eka divasa kArtikapUrNimAne divase pratikramaNa karatA ziSya paMthaka pUjya gurumahArAjane caumAsI khAmaNAM khamAve che. sUrijI savAranA sUtelA che. potAnA caraNe ziSyanuM mastaka sparze che. guru ekadama bolI UThyA, "A koNa mane jagADe che ?" tyAre paMthaka bole che ke "gurudeva ! Aje cAturmAsa pUrNa thayuM hovAthI khAmaNAM karavA mATe Apane jagADyA che. dhikkAra che mane ke meM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 Atmabodha ApanI nidrAmAM khalela pahoMcADI. Apa mArA aparAdhanI kSamA Apo." AvA prakArano ziSyano ucca vinItabhAva joIne AcAryazrI potAnA AtmAne niMdavA lAgyA, "rasanendriyathI jitAyelA mArA AtmAne dhikkAra thAo ! A paMthaka dravya ane bhAva ema baMne prakAranI nidrAmAM ghoratA evA mane jagADyo che, dhanya che Ane !" e pramANe AtmagahaNA karIne, ghaNo kALa A pRthvI para vicarI prAnta eka mAsanuM anazana karI pAMcaso munivaro sAthe zrI siddhagiri upara mokSapadavIne varyA. A rasanAnA vipAka bahu bhUMDA che, mATe jillA upara kAbU rAkho. te vAtane jIvanamAM zakya banAvavI hoya to tapanA AzrayathI, AyaMbilathI rasanA kAbUmAM Ave che. 9.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghrANendriyanirodha (mAlinI') atisurabhipadAthai-rnAsikAM prINayantaH madhukarabhavamApya bhrAntimAsAdayanti / asurabhisurabhibhyAM ye vikAraM na yanti zvasanakaraNadoSAdujjhitAste jayanti // 10 // (bhAvArtha - dhrANendriyanirodha ghaNA surabhi-sugandhi padArthothI nAsikAne khuza karanArA manuSyo bhramaranA bhavane prApta karIne bhramaNa kare che ane durgandhi ane sugandhimAM jeo phasAtA nathI teo dhrANendriyanA doSathI mukta banIne jaya pAme che. 10 1. nanamayayayuteyaM, mAlinI bhogilokaiH /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 Atmabodha vizadArtha: dhrANendriyanirodha-nAsikAne yogya priya viSaya te sugandha, nAsikAne sugandha game, durgandha tene apriya che. A viSayanI heyatA samajAvavA mATe zAstramAM tathA anya prasaMge prasaMge bhramaranuM dRSTAMta ApavAmAM Ave che. ahIMyAM mULamAM katae paNa bhramaranuM dRSTAMta ApyuM che, te A pramANe- samasta jagatane potAnAM ugra kiraNothI pUrepUrA tapAvI potAnI bAjI saMkelato sUrya astAbdhimAM jaI rahyo hato, potAnA svAmIe jagata upara zI zI kArIgarI karI ? vizvane kevuM prakAzadAna karyuM che ? te nirakhavA sabhyArANI paNa AvatI hatI, sarovaranAM pANI zAMta ane svaccha hatAM, bapora kyAranA ye vItI cUkyA hatA. kamaLa paNa savAranuM khIlI khIlIne thAkI gayuM na hoya tema saMkocAvAnI taiyArI karatuM hatuM, te vakhate A bAju bhramare potAnI ISTa gaMdhanI prApti arthe savAre-prabhAtathI ja bhramaNa zarU karyuM hatuM. sarva prathama te to gayo caMdananA vanamAM, tyAM bAvanA caMdananAM vRkSo hatAM cAre bAju sugandhathI vAtAvaraNa mahekatuM hatuM. sugandhanA lobhe te vRkSo upara beTho, paNa manamAnI sugandha tyAM prApta na thaI, tyAMthI te UpaDyo, navamallikAnA upavanamAM. tyAM paNa tenuM mana mAnyuM nahiM. tyAMthI te caMpAnA vanamAM gayo. tIvratAnA kAraNe te gabdha rucI nahiM. tyAMthI pharato pharato sAMja paDavAnI taiyArI hatI tyAre te kamaLavanamAM Avyo ane thAkI gaelo te bhramara kamaLamAM paDyo. thoDIvAra thaI na thaI tyAM to aMdara pUro zvAsa le che tyAM to jene mATe savArathI bhramaNa zarU karyuM hatuM te sugandhane levA taiyAra thAya che. kamaLanA parimalane suMghato suMghato te tyAM sthira thaI
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghrANendriyanirodha 39 jAya che. eTalAmAM to savitAnArAyaNa pazcima samudramAM DUbI gayA. tenI pAchaLa sAMjanI saMdhyA paNa khIlIne cAlI gaI. rAtrie potAnI sADIthI samasta jagatane lapeTI lIdhuM. kamaLa mIMcAI gayuM. bhramara purAI gayo. moTA moTA saghana kASThomAM kANuM pADanAra bhramara atyaMta sukomala kamalanI pAMdaDIone kotarIne bahAra nIkaLavA mATe asamartha nIvaDyo !. A eka aNaukalI samasyA che. ! (harigIta) `pUrI thaze A rAta ne hasaze prabhAta sohAmaNuM, dinakara udayane pAmaze ne khIlaze vana kamaLanuM; ema cittamAM jyAM ciMtave koze pUrAyo bhramara tyAM, re ! re ! arere ! kamaLane gajarAja gaLato palakamAM. e pramANe madhukara rAtanA manamAM manoratho paDato hato. tyAM to savAre eka hAthI Avyo ne teno koLiyo karI gayo; ghrANendriyanA viSayamAM Asakta thaI tenI pAchaLa paDyo to bhramara kevo maraNane zaraNa thayo. kharekhara viSayAsakta indriyo duHkhane ja denArI che. sugandhamAM Asakta jIva chatI zaktie bhAvanA hovA chatAM mAMdA mANasonI sevA karI zakato nathI. pote jene pUjya mAne che, jenA aneka upakArothI pote dabAyelo che, chatAM temanI bhakti karavAmAM tenuM mana AnAkAnI karatuM hoya che. kAraNa ke e mAMdA mANasonI malinatA-durgandha tenI nAsikAne 1. rAtrirgamiSyati bhaviSyati suprabhAtaM, bhAsvAnudeSyati hasiSyati paGkajazrIH / phatha vicintayati jozAte jei, hA ! hA ! hA ! nalinI mana unnahAr II
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 * Atmabodha rucatI nathI. e sthitimAM evA jIvo evA uMdhe vicAre caDI jAya che ke tenuM pariNAma ghaNuM kharAba tene bhogavavuM paDe che. AvI vAta dhanazrIne banI. magadhadezamAM zAligrAmamAM dhanamitranI dhanazrI putrI hatI. vilAsamAM rahelI tene jarI paNa durgandha gamatI nahiM. te yauvanamAM AvI ne tenAM lagna karavAmAM AvyAM. vivAha mahotsava cAlato hato, te prasaMge tyAM tapasvI munio gocarI mATe AvyA. dhanathI vahorAvavA lAgI, dAna devA mAMDI paNa munionI gaMdha tene rucI nahiM. te jugupsA karavA lAgI ne tene vicAra Avyo ke A munio snAnavilepana karatA hoya to kevuM sAruM ! ethI teNe durgandha nAmakarma bAMdhyuM ne kALakrame marIne rAjagRhI nagarImAM eka vezyAne tyAM utpanna thaI. garbhamAMthI ja te mAtAne khUba pIDA karavA lAgI. te garbhano nAza karavAno vezyAe khUba prayatna karyo paNa te nAza na pAmyo. jema koI gaTaranuM dvAra UghaDe ne durgandha vachUTe tema A bAlikAno janma thayo ne durgandha - asahya durgandha - vachUTI. vezyAe rastAnI ekabAju tene pheMkI dIdhI ne cAlI gaI. e avasare tyAM paramAtmA mahAvIrasvAmIjI samavasaryA hatA. paramAtmAnA darzane mahArAjA zreNika padhAratA hatA, tyAre temanA sainiko rastAmAM A chokarInI durgandhathI nAke kapaDuM dAbIne vAto karatA cAlatA hatA. mahArAjA zreNike joyuM ne karmanA pariNAmano vicAra karatA samosaraNamAM AvyA. vandana karIne prabhune AnI vAta pUchI. prabhue badhu samajAvyuM. rAjAe pUchyuM ke- "have Ane thaze ?' prabhue kahyuM ke- "tenuM te karma have bhogavAI gayuM che ne have munine dAna dIdhuM hatuM - tethI zubha karmano tene udaya thayo
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrANendriyanirodha 41 che. te kAraNe tenuM zarIra atyaMta sugandhI thayuM che. bhaviSyamAM te tArI rANI thaze ne tArI pITha para savArI karaze.' pachI rAjA nagaramAM pAcho pharyo. bALAne badhAe joI, jyAM khUba durgandha AvatI hatI tyAMthI ja kamaLa jevI sugandha AvavA lAgI. che ne karmanI vicitratA ! eka govALe AvI sundara bALAne joIne te potAne ghera laI gayo. ucherIne moTI karI. zreNika rAjAe te joI ne tenA para moha jAgyo. tenI mAMgaNI karI, lagna karyAM ne rANI banAvI. eka vakhata rAjA-rANI bAjI ramatAM hatAM. temAM evI zarata hatI ke je hAre tenI pITha para jItanAre savAra thavuM. rAjA hAryo ne rANI savAra thaI. te samaye rAjAne prabhunAM vacana yAda AvyAM. rAjA hasI paDyo. rANIe akAraNa hasavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre rAjAe banelI badhI vAta karI. rANIne A badhuM sAMbhaLIne vairAgya Avyo. dIkSA lIdhI ne kalyANa sAdhyuM. jo nAsikAne paravaza paDyA to AvI ane tethI paNa bhayaMkara dazA bhogavavI paDaze. mATe nAsikAne kAbUmAM rAkhIne zreyaH sAdhavuM. 10.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakSurindriyanirodha (mAlAntA) ramyaM rUpaM nayananalinaM smerayat sUryarUpaM, tasmin jIvaH patati patagaH prANahAripradIpe / yastad dRSTvA niyamayati hi svendriyaM svAtmarUpe, saMsArAbdherbhavati sa paraM pArago nirvikAraH // 11 // bhAvArthacakSurindriyanirodha nayana-kamaLane vikasvara karavAmAM rUpa sUrya samAna che. prANahArI pradIpa samA rUpamAM jIvarUpa pataMgiyo paDe che ane temAM jhaMpalAvI paMcatvane pAme che. te joIne je manuSya cakSurindriyane svAtmasvarUpamAM niyamita rAkhe che te nirvikAra evo saMsAra-samudranA sAme pAra pahoce che. 1. mandAkrAntA jaladhiSaDagaimbhauM natau tau gurU cet /
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakSurindriyanirodha 43 vizadArtha - jovuM, sAruM jovuM e AMkhane-netrane game che. suMdara raLiyAmaNAM dazyo joIne jo temAM viveka rAkhavAmAM na Ave to mahA anartha thAya che. Indriyone praNAlI kahI che te yathArtha che, te dvArA jJAna manamAM pahoMce che. emAM paNa vizeSa bAhya jagatanAM citro mana dvArA khecAya che, ane manamAM tenI chApa Upase che. temAM keTalAMye hitakArI hoya che ane keTalAMye khUba ja ahitakArI hoya che. eTale jovAmAM vivekanI khUba jarUra che. pataMgane to jANo cho ne ? pataMgiyuM tenuM maraNa kaI sthitimAM zuM prApta karatAM thAya che? tenuM maraNa kadI joyuM che ? temAMthI bodha lIdho che ? levA jevo che ho. tene rUpa atyaMta priya che. te rUpane sadA khoLatuM rahe che. atyaMta tejasvI padArtha che pradIpa, te tene jue che ane tene ghaNo AnaMda thAya che. tyAM ja te vivekane gire mUkIne jhaMpalAve che. dIvAmAM tarata ja paMcatva (mRtyu) pAme che. ahIMyAM pataMgiyuM dIvAmAM paDatI vakhate vicAra kare ke mAruM hita zemAM ? ujaLuM hoya paNa ahitakArI hoya to te zA kAmanuM ? ema ApaNe paNa ApaNA netrathI sarva padArthone nirakhIe chIe. temAM badhA ja padArtho kaMI jovA yogya hotA nathI. Indriya dvArA kaI vastu ane kyA bhAva, manamAM javA devA ane kyA na javA devA te khUba vicAra karavA jevuM che. Akhare vicAra na karavAthI pataMgiyuM dIvAmAM jhaMpalAve che, paMcatva pAme che. ApaNe paNa cakSurindriyanA viSayo jotAM khUba vicAra karavo ke A jovAthI ApaNA AtmAnuM AmAM kAMI ahita to thatuM nathI ne ? ene badale paramAtmAnA parama pavitra
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha paramANu puMja svarUpa pratimAnA dhyAnamAM teno upayoga karavo hitAvaha che. tethI AtmAne apUrva lAbha thAya che. 44 rUpanAM AkarSaNa evAM virUvAM che ke je samartha AtmAone paNa hatA na hatA karI nAMkhe che. bilvamaMgaLanI vAta che. ciMtAmaNi nAmanI vezyAnA rUpe tenA upara evuM to kAmaNa karyuM hatuM ke na pUcho vAta. e vezyAnA rUpane joyA vagara tene cena paDatuM na hatuM. game tema thAya paNa divasamAM eka vakhata to e vezyAne nIrakhavI ja. bIjuM kAMI nahiM paNa vezyAne jove eTale basa. e jovAnuM divaso nahiM varSo sudhI cAlyuM. vezyAno vAsa nagaranI bahAra nadIne pele pAra hato. eka samaya comAsAno samaya hato. varasAda mana mUkIne varasato hato. nadImAM pUra ubharAyAM hatAM. divasa cAlyo gayo. rAta paDI paNa varasAda zAMta na paDyo. AkhuM nagara nirAMte sUI gayuM. paNa bilvamaMgaLa na sUto. tene to eka ja hatuM kyAre ciMtAmaNi pAse pahoMcuM ne tene jouM ! bihAmaNI rAte paNa te cAlyo. nadIpUramAM paDyo ne tarIne pele pAra pahoMcyo. vezyAne ghera Avyo. badhAM bAraNA baMdha hatAM. eka bArI ughADI hatI paNa te mALa upara hatI. caDIne temAMthI aMda2 javAno vicAra karyo. tyAM to doraDA jevuM kAMIka laTakatuM joyuM ne tene pakaDIne te upara caDI gayo ne bArI vATe makAnamAM gayo. sUtelI vezyAne jagADIne joI. vezyAe pUchyuM ke- "tame kevI rIte AvyA ?" tyAre hasIne teNe javAba Apyo ke- "luccI ! te doraDuM to laTakAvI rAkhyuM hatuM ne vaLI pAchuM pUche che ke kevI rIte AvyA !' vezyAe kahyuM ke- "meM to kAMI doraDuM laTakAvyuM nathI." dIvo laIne bArImAMthI joyuM to bhayaMkara kALo nAga laTakato hato. ThaMDIthI e paNa TharI gayo
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakSurindriyanirodha 45 hato. bilvamaMgaLane vezyAe kahyuM ke- "tamane mArA rUpanI jevI ghelachA lAgI che, tevI paramAtmAmAM lAge to zuM na thAya !" basa teno jIvanarAha badalAI gayo. rUpa tarapha khecanArI AMkhomAM teNe aMgArA cAMpI dIdhA. te suradAsa banyo ne paramAtmAmAM kUpa banI gayo. kahevAya che ke yamunAne tIre zrIkRSNa tene darzana dIdhAM hatAM tene netro maLyAM hatAM paNa prabhune joyA pachI pharIthI paNa teNe nayanone aMdha banAvI dIdhAM hatAM. tene thayuM ke je AMkhe bhagavAnane joyA te AMkhe have bIjuM jovAnuM zuM ! bhale A vAta ItaronI rahI paNa temAM AMkhanI avaLacaMDAI AbehUba UpasI Ave che. jo tene vaza rAkhI hoya to te adbhuta darzana karAve che. mATe nayanane vaza na thatAM nayanane vaza rAkhavI e zreyaskara che. 11.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12 zravaNendriyanirodha ( hariNI' ) svaramadhuravaM zrAvaM zrAvaM manobhavamohito, hariNamaraNaM prApnotyAtmA vikAranirAkRtaH / zravaNamavana sacchAstrANAM karoti hitaM ca yaH, sa zivamazivaM chitvA sadyo vRNoti sanAtanam // 12 // bhAvArtha - zravaNendriyanirodha kAmadevanA bANathI viMdhAyelo saMgItanA madhura svarone sAMbhaLI sAMbhaLIne vikArathI pIDAelo haraNa jevA maraNane pAme che. ane je manuSya pavitra evA zAstronuM hitakArI-rakSaNa svarUpa zravaNa kare che te sarva azivane chedIne zAzvata kalyANane vare che. 12. 1. rasayugahayainsau bhrau mlau go yadA hariNI tadA /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 zravaNendriyanirodha vizadArtha: zravaNendriyane paravaza paDIne kevuM duHkha AvI paDe che e samajavA jevuM che. Ama to suMdara sAMbhaLavuM manane game che paNa tenA dvArA keTalI hAni thAya che te to saMgIlubdhaka haraNiyAne joyo hoya athavA tenuM varNana vAMcyuM hoya to khyAla Ave. tene mAravA mATe teno zikAra karavA mATe zikArI-pArAdhi suMdara saMgItanA svaro che! che. tenAthI AkarSAIne doDI doDIne haraNIAo Ave che. haraNane saMgIta khUba ja game che. saMgIta sAMbhaLavAmAM te evo lIna thaI jAya che ke tene kAMIpaNa bhAna rahetuM nathI. A saMgIta ahIM koNa cheDe che ? zA mATe cheDe che ? A sAMbhaLavAthI mane lAbha zo che? geralAbha zo che ? te bicArA bhoLA haraNane khabara nathI, tene to mRtyuno dUta paNa sukhanI vadhAmaNI denAro lAge che. Akhare te tyAMthI khasato nathI ane te pAradhInI jALamAM phasAya che. kALa jevA tenA hAthamAM phasAyA pachI zuM bAkI rahe ? A prasaMgane eka kavie potAnI sahaja suMdara zailImAM varNavyo che. mRga jyAre A saMgItanA svara sAMbhaLIne te tarapha doDe che tyAre kavi tene kahe che : (mandAkrAntA) bhoLA e to nahi praNayathI pUrNa saMgIta kAMI, vyAdho- kerI abudha mRganA mRtyunI e bhavAI, no e vhAlA ! rasika kavitA mRtyuno sAda e che, e zabdonA svara sakaLamAM jhera pUra vahe che." (-boTAdakara) kevA suMdara zabdomAM saMgItalubdhaka hariNane te yathArtha svarUpa samajAve che ! basa AvuM ja che, vilAsI vikArI zabdonuM,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha ApaNA mATe paNa, samajyAne ! tethI teno tyAga karI jinavacana sAMbhaLavA utkarNa thavuM. 48 bIjI indriyo baMdha karI zakAya che paNa zravaNendriya evI che ke je sadAne mATe khullI ja rahe che. gamatA ane na gamatA zabdo kAnamAM AvyA ja kare che. sArA zabdo sAMbhaLIne DolatA jIvo bhAna bhUlI jAya che. ane jIvanane bArabAda karI mUke che. vartamAnakALamAM jaDa zabdonuM AkarSaNa jIvone eTaluM vadhyuM che ke jethI jIvo kartavya cUkIne Akho divasa reDIo-rekorDa vagADyA kare che ne sAMbhaLyA kare che. AvA zravaNathI mananI vikRti to thAya ja che paNa kAna paNa sukAna vagaranA banI jAya che. kAnanA vicitra rogo satata saMgItathI janme che. unmAdanA vadhatA vyAdhionuM bIja paNa A bekAbU zravaNendriyamAM raheluM che. saMgItanI lAlasAne lIdhe ja sukumAlikAe potAnA svAmIne paraharIne pAMgaLA sAthe prIti karI hatI. te A pramANe :-- caMpA nagarImAM jitazatru rAjA hato. tene sukumAlikA nAme rANI hatI. rAjA-rANI baMne viSayAsakta hatAM. maMtrIo vagere rAjAnI vAsanAthI ubhagI gayA hatA. rAjyataMtrane sthira karavA mATe rAjA-rANI baMnene nazAmAM cakacUra banAvIne dUra dUra vanamAM mukAvI dIdhAM. nazo Utaryo tyAre te baMnene thayuM ke ApaNe kyAM chIe. dizA sUjhatI nathI ne vanamAM AgaLa vadhe che. rANIne tarasa lAgI tyAre tyAM pIvAne pANI paNa maLatuM nathI. chevaTe rAjA potAnA bAhumAMthI lohI kADhIne paDiyAmAM gaMduM pANI maLyuM che kahIne rANIne pIvarAve che. thoDe dUra gayA nahiM tyA rANIne bhUkha lAgI tyAre paNa sAthaLamAMthI mAMsa kADhI-rAMdhIne pakSInuM mAMsa maLyuM che ema kahIne khavarAve che. ema ne ema vana vaTAvIne baMne eka
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 zravaNendriyanirodha nagaramAM AvyAM ne tyAM rANInA ghareNAM vecIne rAjA dhaMdho karavA lAgyo. ekadA rANIe kahyuM ke mane ekalA gharamAM bIka lAge che. rAjAe eka pAMgaLAne zodhI kADhyo ne ghare rAkhyo. te pAMgaLAno kaMTha atizaya madhura hato. rANI tenA kaMTha para mohI paDI. pachI to dhIre dhIre paricaya vadhatAM rAjA tene zalya rUpa lAgavA mAMDyo. ekadA vasaMta RtumAM khUba madirApAna karAvIne rAjAne te baMnee nadImAM haDaselI mUkyo. ne pAMgaLAne pati rUpe rAkhIne rANI rahevA lAgI. khabhe upADIne phare, pAMgaLo gAya-loko khuza thAya ne dAna Ape. e pramANe jIvananirvAha teo karavA lAgyAM. bIjI bAju rAjA jitazatru nadImAM taNAto-taNAto eka nagarane pAdare kAMThA para Avyo. tyAMno rAjA aputrIyo avasAna pAmyo hato. hAthaNIe A jitazatru para kaLaza DhoLyo ne te tyAMno rAjA thayo. sukumAlikA ane pAMgaLo eka gAmathI bIjA gAma pharatAMpharatAM anukrame te ja nagaramAM AvI pahoMcyAM. loko pUche tyAre sukumAlikA kahetI ke- "mArA mA-bApe mane AnI sAthe paraNAvI che. huM tene deva jevo mAnuM chuM."dhIre dhIre gAmamAM pAMgaLAnA kaMThanI ane sukumAlikAnA satIpaNAnI prasiddhi khUba khUba thaI. rAjAnA sAMbhaLavAmAM A vAta AvI ne te baMnene bolAvyAM. baMnene rAjAe oLakhyAM. rAjAe pUchyuM tyAre tene nahiM oLakhatI sukumAlikAe badhAne detI hatI te ja uttara Apyo. eTale rAjAe kahyuM ke- "dhanya che tane, patinA bAhunuM lohI pInArI, sAthaLanuM mAMsa khAnArI ane patine nadImAM vaheto mUkanArI ! tArA satIpaNAne dhanya che." strIne avadhya jANIne dezapAra karIne pote viSayonA vipAka kevA bUrA che e vicArI saMyama laI svarge gayo. AvI che zravaNendriya. mATe tene bahekAvavI nahiM. 12.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra dAnam (hUrtavimbita') bhavabhRtAM hRdayodayakAraNaM, varavirodhakamUlanivAraNam / vitaraNaM taraNaM bhavavAridherjayati dharmacatuSkapuraskRtam // 13 // bhAvArtha - dAnadharmI dAna e prANIonA hRdayanA udayanuM kAraNa che. moTA moTA vaira-virodhanuM mULa je dveSa tene nivAre che. bhavasAgarane taravA mATe vahANa samAna che. cAre dharmamAM agresara che, evo dAnadharma jayavaMta varte che. 2. kuvikhyatamAda na maLe che
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnadharma vizadArtha : - 51 dAnadharma zrI paramAtmAnA avicchinna prabhAvazALI trikALabAdhya zAsananA pratyeka anuSThAnomAM dAnadharma e pradhAna raheto Avyo che. koI kaheze ke mAre dAna nathI devuM, huM to ziyaLa pALIza, tapa karIza ane bhAvanA bhAvIza ane bhavapAra pAmIza, paNa tenAM zIla, tapa ane bhAva paNa dAna vagara TakI zakaze nahiM. dAna vagarano eke dharma che ja nahiM. dAna e sau koI mahApuruSanA jIvanamAM mukhya bhAga bhajavato Avyo che. zAlibhadranA divya bhogonA mUlamAM A dAna ja hatuM ne ! zAlibhadranA pUrvabhavamAM eTale saMgamakanA bhavamAM mAsakSamaNanA pAraNe munirAjazrI padhAryA che, pote kajiyo karIne mAtAnI pAsethI meLavelI khIra, jene meLavavA pote keTalAe dhamapachADA karyA hatA te khIra bhANAmAM (bhAjanamAM) taiyAra karI rAkhI che. haju jarAe cAkhI paNa nathI, tyAM to tapasvI padhAryA ke tarata ja ekadama ullAsapUrvaka sAdhu mahArAjane pAtramAM te saghaLI khIra vhorAvI dIdhI. e dAnanA ja koI acittva prabhAve te ahiM manuSyabhavamAM vasavA chatAM paNa devonA bhogone bhogavanAra zAlibhadra thayo ne tarI gayo. dAna eTale zuM ? ApavuM eTaluM ja nahiM, ApavA mAtrane dAnanI koTimAM mukAtuM hoya to koIe mAMgyuM ke mane jhera Apo, to ApavuM ? emAM dAnanuM zuM ? dAnano artha ApavuM e to che ja paNa kevaLa ApavuM artha e khUba TUMko che. eno vyApaka artha-vizALa artha kaho ke sUkSma artha kaho to te e che ke mUrcchatyAga te ja dAna. dravya, kSetra, kALane joI teno upayoga ane tenuM pariNAma paNa saMpUrNa jovuM Avazyaka che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ para. Atmabodha nItikAroe dAnane durlabha nathI kahyuM paNa priyavANI sahitanuM dAna durlabha che. dAnaM priyavAksahitaM, jJAnamagarvaM kSamAnvitaM zauryam / vittaM tyAganiyuktaM, durlabhametat catuSTayaM loke // dAnanAM pAramArthika ke pAralaukika artho ke lAbho to dUra raho paNa aihika lAbhono anubhava kyAM dUra che ? kahevata che ne ke zatruo paNa zatrutAne choDI mitra bane che. moTA moTA virodho paNa A ja dAnathI dUra thAya che. "hAtha polo to jagata golo." dAnanAM kSetramAM vizeSa vicAra karIe to tenuM kSetra ghaNuM vizALa che. tenA bheda-prabheda ghaNA che. jJAnadAna, supAtradAna, abhayadAna, kIrtidAna, anukaMpAdAna ema pAMca prakAranAM dAna che. supAtradAnanA prabhAvo to ApaNane jagajAhera che. patthara paNa ratna bane evo prabhAva A supAtradAnamAM che. guNasAranuM dRSTAMta zAstramAM Ave che. nAnuM evuM gAma che, tyAM guNasAra nAmano vaNika vase che. ghera sAro parivAra che. jJAnI munirAjanA samAgamamAM Ave che. dharma pAme che ane ekAMtare upavAsa karavAno niyama le che. koI bhAgyanA asahakArathI vyApAra cAlato nathI. Avaka sArI nathI. jema tema nirvAha cAle che. potAnI patnI tene A mATe vAraMvAra sUcanA karatI ane kahetI, ke mArA pitAne ghera jAva to jarUra ApaNuM daLadara phITI jAya. paNa potAnA sAsarAne ghera vagara AmaMtraNe javuM guNasArane zaramabharyuM lAge che. paNa vAraMvAra thatA patnInA Agrahane vaza thaIne eka divasa potAnA sAsarAne ghera javAnuM nakkI karyuM. te mATe sAthe rastAmAM pAraNA mATe bhAthA tarIke
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnadharma 53 sAthavo karI Apyo te laIne guNasAra te bhaNI cAlI nIkaLyo. manamAM ghaNA saMkalpa-vikalpa thAya che. gAmathI prayANa karyuM te divase upavAsa karyo ne bIje divase pAraNuM karavA mATe nadIne kinAre jagyAne jayaNApUrvaka zuddha karIne pAraNuM karavAnI taiyArI karato hato. manamAM evI bhAvanA hatI ke AvA samaye koI tapasvI atithi padhAre to ghaNo lAbha thAya. je vastu thavAnI hoya che te ja vastunI IcchA puNyazALI puruSane thAya che. e nyAye manamAM A vicAra cAle che tyAM ja koI mAsakSamaNanA tapasvI munirAja AvatA dekhAya che. guNasAre lAbha ApavA namra vinaMti karI. vinA vAdaLe vRSTi thaI, mAre AMgaNe to kalpavRkSa phalyo. evuM mAnavA lAgyo. ghaNA ja bhAvollAsanI bharatI tenA cittasAgaramAM AvI. ghaNA ja AnaMda sAthe teNe munimahArAjane badho sAthavo vahorAvI dIdho. manamAM jarAya kheda ke glAni na AvI ke mAre upavAsanuM pAraNuM hatuM, ne kyAM A muni mahArAja padhAryA ! paNa tene badale khUba utsAha hato. sAMje sAsarAne ghera pahoMcyA tyAM to mIjabAnI UDatI hatI. tene dUrathI Avato joIne tenA sALAe bAraNAM baMdha karI dIdhAM. chatAM manamAM duHkha nathI. bahAra beThA, thoDIvAra pachI vAtAvaraNa zAMta thayuM tyAre aMdara gayA. teoe svasti vAcana saMbhaLAvavA mAMDyuM. kaMI samaya joIne Avo cho ke emane ema. manamAM AvyuM ne A hAlI nIkaLyA ! vagere ghaNuM kahyuM. guNasArane manamAM ghaNuM lAgI AvyuM. jyAM ahIMyAM AvI caDyo ! haju to Avyo tyAM to ATalI badhI bANavarSA thAya che. emAM jo vAstavika paristhiti kahIza to to pUrepUruM yuddhamedAna banI jaze. A vicAre teNe vAjuM badalyuM. kahyuM ke khAsa kAMI nahi, gAmaDe nIkaLyo hato to thayuM ke lAvane gAmamAM ghara che to maLato jAuM, eTale Avyo chuM.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 Atmabodha Aje gharathI nIkaLyA pachI trIjo divasa hato. ATalo badho sAsarAne tyAMthI tiraskAra maLyo hovA chatAM manamAM jarAye glAni nathI. koIno ye vAMka kADhatA nathI. kevaLa potAnAM azubha karmone ja niMde che. have to ghera ja pahoMcavuM rahyuM khAlI hAthe. manamAM eka vicAra Avyo ke "je bhUmi upara mAsakSamaNanA tapasvI munimahArAjane supAtradAna karyuM hatuM te pavitra bhUminA te pavitra sukRtanI yAdI raheze ne kAMIka lAbha paNa thaze. ema vicAra karI je jhoLI hatI. temAM te bhUminA pAMcIkA jhoLI bharIne laI lIdhA ane patnIne ApavA ema vicAra karyo. A bAju patnInA manamAM ghaNA manorathonA mahela banI cUkyA hatA. mArA pitAnA gharethI ghaNuM ghaNuM lAvaze. have ApaNe vaitaruM nahIM karavuM paDe. AvA AvA to ghaNAe AzAmahelo bAMdhyA hatA teNe. A bAju guNasAra te pAMcIkAne jhoLImAM mUkIne ghara bhaNI cAlI nIkaLyo. ghara najIka AvyuM. strIe dUrathI svAmIne mAthe poTalI upADIne AvatA joyA. tene to pote kalpelA vicArane puSTi maLatI lAgI. manamAM harSa mAto na hato. harSaghelI te bahAra AvI. patine AvatA joyA. hAthamAM thelI laI lIdhI. guNasArane thatuM hatuM ke huM zuM kahIza ! tenI patnIe to bAjumAMthI uchInuM pAchInuM lAvIne sundara sundara rasavaMtI rasoI banAvI. guNasAra Avyo. hAthapaga dhoIne jamavA beTho. patnIe eka pachI eka badhI vAta pUchavA mAMDI. mArA pitAjIe zuM ApyuM ? tyAre guNasAre kahyuM : bahAra poTalI mUkI che. pachIthI nirAMte joIzuM. ghaNA Agraha bAda tenI dhIraja na rahI. Akhare te thelI teNe jovA lIdhI. temAMthI to kharekhara ratna ja nIkaLyAM. tyAM patnI bolI, ke meM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnadharma 55 no'tu kahyuM ke mArA pitAne tyAM jAva to ghaNuM dhana Apaze ! guNasAre vAta sAMbhaLI. tenA to mAnyAmAM ja nathI AvatuM. te to jANato hato ke meM pote nadIkinAre pAMcIkA thelImAM bharyA che. raMgIna pAMcIkA haze eTale tene ratna mAnatI haze ! paNa jyAre pote sAkSAt jayAre joyA tyAre kharekhara Azcarya-udadhimAM garakAva thaI gayo, ane manomana mAnavA lAgyo ke, jarUra A te mahAna tapasvI munimahArAjane je supAtradAna dIdhuM hatuM teno ja A prabhAva che ! te to nyAla thaI gayo. tenuM dAridraya phITI gayuM. kharekhara acijya che ne supAtradAnano prabhAva ! eTale avazya dAnadharma to karavo ja rahyo, jo sukhanI abhilASA hoya to. 13.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zIlam (zivarI ) ahIno'hInAGgaH srajati sadanatyAzu vipinaM, viSaM pIyUSatyAH ! mRgati ca mRgANAmadhipatiH / jvalajjvAlo jvAlo jalati jaladhirgoSpadati taM. vizuddhaM yaH zIlaM vahati suhitaM devamahitam // 14 // bhAvArtha - ziyala devone paNa pUjya evA zIladharmanuM je sevana kare che tene mahAkAya sarpa puSpanI mALA thaI jAya che. ghora jaMgala paNa ghara thaI jAya che. viSa amRta rUpe pariName che. siMha haraNiyuM banI jAya che. agni pANI rUpe thaI jAya che. samudra khAbociyuM banI jAya che. Avo acittva prabhAva ziyalano che. 1. rasai rudraizchinnA yamanasabhalA gaH zikhariNI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 ziyala vizadArtha: ziyalano prabhAva-mahimA vacanAtIta che. vizvanAM sakaLa maNi maMtra ne auSadhimAM je baLa je prabhAva ne je camatkAra che te sarva eka bAju hoya ane bIjI bAju nirmaLa trikaraNazuddha brahmacarya hoya tyAM vagara maMtra, vagara vidyAe ziyalathI tenA karatAMye adhika baLa ne prabhAvanI pratIti thAya che. ziyaLano mahimA AryAvartanI saghaLIye saMskRtioe ne saghaLAM darzanoe-dhamoe muktakaMThe ne ekIavAje gAyo che, mANyo che. ziyaLadhArI puruSomAM koI apUrva daivItattvano saMcAra thAya che. tene vacanasiddhi sAMpaDe che. jIvanamAM ekabAju trikaraNa zuddha ziyala hoya ne bIjI bAju ghaNA ye sahaja doSo hoya toya te kevaLa ziyaLanA ja prabhAve aihika sukho maLe ne yAvata siddhinAM zAzvata sukho paNa maLe temAM saMzaya nathI. nArada RSi ja lo ne ! teonA jIvanamAM khaTapaTanuM tattva kyAM ochuM hoya che. mAnamAM paNa kacAza nahiM. jagatabharamAM jhagaDo karAvavo hoya, koIne paraspara laDAvI mAravA hoya to ekakA, vyavahAramAM evA guNa(!)vALA mANasane ApaNe nArada' kahIe chIe. evA nAradajI paNa mokSamAM gayA to konA prabhAve ? to kahevuM paDaze ke brahmacaryavratanA ja acinya prabhAve. zAstramAM vijayazeTha ne vijayA zeThANInuM vRttAnta Ave che. pUrve caMpA nagarImAM eka bhaktivatta zrAvakane munidAnanI mahattA sAMbhaLIne bhAva jAgyo ane teNe niyama lIdho ke ekI sAthe 84 hajAra munione paDilAbhavA-vahorAvavuM. Avo abhigraha
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 Atmabodha zakti hoya to paNa pUro kyAMthI thAya? vimaLa kevaLI bhagavaMtane teNe potAnI vAta jaNAvI tyAre teozrIe jaNAvyuM ke : kacchamAM vijaya zeTha ane vijayA zeThANI rahe che. eka zukla pakSamAM brahmacarya vrata dhAraNa kare che ane bIjA kRSNa pakSamAM brahmacarya vrata dhAraNa kare che. teonI sAdharmika bhakti karavAthI 84000 sAdhuone paDilAvyA barAbara lAbha maLaze." A pramANe sAMbhaLI zrAvaka kacchamAM jaI vijaya zeTha ne vijayA zeThANInI bhakti kare che. teo asidhAra vrata pAlatA hatA ! joyuM ne ! zIlavratano kevo prabhAva che ! Arya sthUlabhadrajInuM kevuM sphaTikanirmaLa brahmacarya vrata hatuM. kozA vezyA, parsa bhojana ne navarasa bhogomAM paNa jeo jarAye caLyA nahotA. tethI to teonuM nAma 84 covIzI sudhI amara raheze kharuM ne ! ziyalanA lAbho A bhavamAM ghaNA ja che. parabhavamAM nIrogI deha-dIrdhAyu IcchatA ho to A vratapAlanathI prApta thaze. bIjo koI rasto nathI ! samajyA ! vIrya to zarIrano rAjA che, te ziyalapAlanathI vIryarakSaNa avazya thAya che. are ! tenA ja apUrva prabhAvathI svanAmadhanya sudarzana zeThanI zULI siMhAsana thaI hatI. te kathA A pramANe che. caMpA nAmanI nagarI che. temAM RSabhadatta nAmanA zeTha vase che. teone ghare zIlavatI yathArtha guNavALI-ahadAsI nAmanI patnI che. vaibhava paNa ghaNo ja che. gAyo-bheso paNa sArA pramANamAM che. tene carAvavA mATe subhaga nAmano eka nokara che. te roja savAre khetaramAM pazuo carAvavA jAya ane sAMja paDatA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyala pa9 ghare pAcho Ave. A teno nitya niyama. ekadA sAMje pazuone jaMgalamAM carAvI ghara bhaNI pAcho vaLato hato tyAre rastAmAM eka muni mahArAjane kAussagnamAM UbhelA joyA. bIje divase savAre pAcho khetaramAM jato hato tyAre paNa te munine tyAM ja UbhelA joyA. manamAM temanI anumodanA karavA lAgyo. subhaga te munizrInI pAse jaIne beTho. thoDIvAra thaI ne sUryano udaya thayo. muni mahArAja "namo arihaMtANaM' kahIne AkAzamArge prayANa karI gayA. A sAMbhaLIne subhage mAnyuM ke A "namo arihaMtANaM" e AkAzagAmI vidyAno maMtra lAge che, tema mAnI teNe te pada yAda rAkhyuM. eka divase bhagavAnanI pAse subhaga A padanuM dhyAna dharato hato te joIne tenA zeThe pUchyuM ke "tuM A pada kyAMthI zIkhyo.' tyAre bhadrapariNAmI subhage kahyuM "muni mahArAja pAsethI." pachI zeThe Akho navakAra maMtra zikhavADyo. pachIthI roja saMpUrNa navakAranuM te dhyAna dharavA lAgyo. ekadA varSARtumAM mUzaLadhAra varasAda varasyo. pRthvI cArekora jaLabaMbAkAra thaI gaI. ghare pAchA vaLatAM rastAmAM eka moTI nadI AvI. te vakhate subhage A navakAra gaNIne moTI nadImAM paDatuM mUkyuM. te veLAe mAthAmAM khIlo vAgavAthI AyuSya pUrNa thatAM te maraNa pAmyo ane te ja RSabhadAsa zeThane tyAM sudarzana tarIke utpanna thayo. pUrvabhavanA puNyodaye rUpa paNa sundara ratipati jevuM maLyuM. pahelethI ja dharma viSe AsthA sundara hatI eTale yauvana pAmavA chatAM vayasulabha vikAra jarI paNa tenA cittane satAvatA na hatA. teNe jIvana ghaNuM ucca ne AdarzarUpa banAvyuM ane potAnA nAmane sArthaka karyuM. loko tenA guNasamRddha jIvanane joI ekI avAje kahetA ke bhAI A to kharekhara sudarzana ja che. AnuM mukha jovAthIya pApa
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ EUR0 Atmabodha jAya. yogya samaye pitAe zIlamUrti manoramA sAthe sudarzananuM pANigrahaNa karAvyuM. tene devasamA rUpavALA cha putro thayA. sudarzanane rAjAnA purohita kapila sAthe gADha maitrI hatI, divasamAM ekavAra to kapila avazya maLe ja. tene kapilA nAmanI kapaTamUrti ne kAmAnya patnI hatI. kapilanI pAsethI te sudarzananAM rUpa-guNa vagerenI prazaMsA sAMbhaLatI. kapilAnA manamAM vicAra Avyo ke tenI sAthe krIDA karavI. kyAre lAga Ave ne A kAma sAdhuM. eka divasa te ekAnta zodhIne sudarzanane ghare AvIne kahevA lAgI "tamArA mitranI tabiyata khUba narama che. tamane yAda kare che. mATe tame cAlo." ema kahyuM tyAre saraLa mananA sudarzane tenI vAta mAnI lIdhI ane tenI sAthe kapilane ghare javA cAlI nIkaLyo. nirlajja kapilA sudarzanane gupta gRhamAM laI gaI ne ghaNA vakhatathI saMgharI rAkhelI vAsanA prakAzI. bhoganI khullI mAMgaNI karI. sudarzanane calita ka2vA ghaNuM ghaNuM karavA chatAM calita thayA vagara svastha manavALA sudarzane kahyuM ke- "huM to napuMsaka chuM." AvuM spaSTa sAMbhaLIne kapilA atyaMta chobhIlI paDI gaI ane A prasaMga koIne paNa na kahevAnuM kahI sudarzanane chUTo karyo. thoDA kALa pachI eka divasa nagaramAM vasaMtotsava hato. rAjA paNa udyAnamAM krIDA karavA gayA hatA, te vakhate sudarzana ane kapila purohita paNa sAthe hatA ane A bAju rAjAnI rANI abhayA ne purohita patnI kapilA paNa eka ja rathamAM hatAM. rastAmAM devanA jevA rUpavALA cha putronI sAthe udyAnamAM jatI manoramAne joIne kapilAe rANIne pUchyuM ke- 'A koNa che !' tyAre rANI abhayAe kahyuM ke- 'Ane tuM nathI oLakhatI ? A to sudarzana zeThanI patnI che ane tenA cha putro che.' tyAre
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyala 61 Azcaryacakita thaI kapilAe kahyuM ke- 'sudarzana to napuMsaka che' tene vaLI putra kevA ! rANIe kahyuM ke- 'tane kyAMthI khabara ke te napuMsaka che.' tyAre kapilAe potAnI badhI vAta kahI. abhayAe kahyuM ke-'tuM mUrkha che. tane te kapaTa karIne chetarI gayo.' kapilAe kahyuM ke- 'tame to catura cho ne ! jo tame tene caLAvI zako to mAnuM ke tamArI caturAIno pAra nathI.' abhayAe vAta kabUla karI. pachI sudarzanane phasAvavA mATe abhayA bahAnuM kADhIne mahelamAM rahIne paMDitA nAmanI eka dAsIne sudarzanane teDI lAvavA mATe mokalI. te divase patithi hoI sudarzana zeTha pauSadha laI kAyotsarga karatA hatA. paMDitA baLAtkAre tene upADIne rathamAM nAMkhIne kAmadevanI mUrtinA bahAne rAjamahelamAM abhayArANI pAse laI AvI. ekAntamAM rANIe tene hAvabhAvathI vikAranI ceSTA karI paNa sudarzana nizceSTa ja rahyo. pachI abhayAe eka pachI eka tene caLAvavAnA upAyo hIrAne bhAMgavA mATe cappu ke barachInA ghAnI jema ajamAvavA mAMDyA. paNa tethI te game tevA pavanathI parvata Dage nahiM tema jarAye caLyo nahiM. abhayAnuM eke zastra kAragata na nIvaDyuM. abhayA hArI. teNe Akhare tenI upara ALa caDhAvyuM. cokIdAro bheLA thaI gayA. te kahevA lAgI ke, 'sudarzana mAruM zIla lUMTavA ahIM lAga joIne Avyo che.' sipAIo AvyA. rAjAne vAta karI. rAjAe tene pakaDI maMgAvyo. ghaNuM pUchyuM, paNa rANI uparanI dayAthI sudarzane mauna dhAraNa karyuM. na bolavAthI tene ja gunegAra mAnI rAjAe sipAIone kahyuM ke- "Ane AkhA nagaramAM pheravI zULI para caDAvI gho." eTale sipAIo tene nagaramAM pheravavA lAgyA. ,,
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 Atmabodha - - te veLA manoramA A joIe mArA pati paranuM kalaMka na Utare tyAM sudhI gharacaityamAM rahI. nagaramAM pheravIne tene zULI para laI gayA. jyAM sudarzanane zULI para caDhAve che. tyAM to tenA ziyalanA prabhAve te zULI zULI na rahetAM sonAnuM siMhAsana thaI gayuM. pachI sipAIoe tenA gaLA para taravArano ghA karyo tyAM to te suvarNano hAra thaI gayo. pachI kAna para ghA karyo tyAM kuMDala thaI gayAM. anukrame jayAM ghA kare tyAM te ghA AbhUSaNarUpe pariName. A badho sudarzananA trikaraNazuddha ziyalano prabhAva hato. tenAthI prabhAvita thayelo eka samIpamAM rahelo deva A badhuM karato hato. sipAIonA Azcaryano pAra na rahyo. teoe to A saghaLo vRttAnta rAjAne jaNAvyo. rAjA paNa khUba prabhAvita thayo. tene hAthI para besADIne nagarapraveza karAvyo. A vAta abhayAe jANI eTale te bhayanI mArI ApaghAta karIne mRtyu pAmI ne vyattarI thaI. sudarzana paNa rAjA pAse Avyo, rAjAe AgrahapUrvaka satya vAta pUchI tyAre rANIne abhayadAna ApIne badhI vAta kahI. anukrame sudarzane vairAgyathI dIkSA grahaNa karI te vakhate vyattarI thayelI abhayAe anukULa ne pratikULa ghaNA upasarga karyA paNa te jarAye DagyA nahi ne zukladhyAna dhyAtA kevalajJAna prApta karyuM. joyuM ne kevo prabhAva che brahmacarya vratano ! tenA aDaga ne nirmaLa pAlanathI kevI AtmAnI unnati sadhAya che ! tenA prabhAve devo nirantara sevA kare che. tethI sarva kAmadAyaka ziyalanuM trikaraNazuddha pAlana karo. 14.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa (vaMzAstham) yataH paraM nAsti vizuddhamaGgalaM durantavighnAnalanAzane jalam / jinezvarairAtmahitAya dezitaM tapo vidhattAM tadaho dayodayam // 15 // bhAvArtha tapa jenAthI bIjuM koI vizuddha maMgaLa nathI, duranta duHkhe karIne je karI zakAya evA, viddharUpI agnine zAnta karavA je jaLa che, je jinezvaroe Atmahita mATe upadezya che ane jenAthI dayAno udaya thAya che te tapane avazya karo. 2. gata tu vaMzasthamudArita kare che
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 Atmabodha vizadArtha: tapa eTale ja maMgaLa. maMgaLa e tapano paryAyavAcaka zabda che. are ! kahone ! ke tapa ne maMgaLa e eka sikkAnI be bAju che. maMgaLa to tapathI ja malavAnuM. vizvanAM saghaLAMye vidgone dUra karavA mATe tapa jevuM eka samartha sAdhana bIjuM nathI. jIvanamAM kyAreya vidga ke amaMgala upasthita thayuM ke tarata tapa karo, pachI vighna UbhuM rahe che kharuM? tapathI kadIye koInuM e ahita thayuM ke thatuM ja nathI. amRta asukha ke ahita kare to ja tapa ahita kare. samasta vizvamAM anAdikALathI tapanI pratiSThA anupama ne savocca rahI che ane raheze ja. tapa vagara AtmakalyANa, karmakSaya ane chevaTe vAvata mokSasukha koIne ya maLyuM nathI. maLatuM nathI ne maLaze paNa nahiM. khuda trilokanA nAtha paramAtmAne paNa sakaLa karmathI mukta thavA mATe tapanI ArAdhanA karavI ja paDe che. ApaNA AsannaupakArI carama tIrthakara zrI mahAvIrasvAmIne paNa karmakSaya mATe keTaluM tapa AcaravuM paDyuM hatuM. khabara che ne ! sADAbAra varSa akhaMDita rIte ghora tapa karyuM tyAre ja sakala karmanA aMtathI kevalajJAna pragaTyuM hatuM. kevo apramattabhAva ! "sADAbAra varasa jina uttama, vIrajI bhUmi na ThAyA ho, ghora tape kevala lahyA tehanA, padmavijaya name pAyA. tapasyA karatA...." cakravati jevAone paNa ke jeonI Rddhi-siddhi ne sukhasamRddhi A manuSyalokanI daSTie ajoDa ne anupama hoya che teone paNa tapa eTale akramanI ArAdhanA vagara kyAM pakhaMDasiddhi sAMpaDe che ! te sAdhavA mATe to bAra-bAra aTTama karavA paDe che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa tapanA ghaNA prakAra che. mukhya be prakAra :- bAhya ane abhyattara. emAM bAhya tapanA che; ne abhyattara tapanA che; ema bAra prakAra thAya che. bAhya tapanA cha prakAra te A pramANe : 1.anazana, 2. UnodarI, 3. vRttisaMkSepa, 4. rasatyAga, 5. kAyakleza, 6. saMlInatA. atyaMtara tapanA cha bheda A pramANe - 1. prAyazcitta, 2. vinaya, 3. veyAvacca, 4. svAdhyAya, 5. dhyAna. ne 6. kAyotsarga. zAstrakAro to A tapa mATe eTale sudhI kahe che keH- tavA nijhAdyAkhaifpa tapathI nikAcita karmo paNa kSaya pAme che to pachI bIjAM karmonuM to zuM gajuM ! A tapanA ja koI abhuta prabhAve - "munivara cauda hajAramAM, zreNika sabhA mojhAra, vIra niNaMda vakhANio, dhana dhanno aNagAra." A dhannA aNagArane oLakho cho ! tenuM vRttAnta A pramANe che. kAkaMdI nAmanI sundara nagarI hatI. tyAM bhadrA nAmanI bhadra pariNAmI sArthavAhI rahetI hatI. tene dhanya nAmano eka rUpavAna putra hato. anukrame te yauvana vaya pAmyo tyAre tenI mAtAe svarganI apsarAne paNa zaramAve evI batrIsa ucca kuLanI kanyA sAthe lagna karAvyAM hatAM, ne batrIsa-batrIsa to rahevAnA mahela hatA. kaho ! keTalI sukha-samRddhi haze teonA ghare ! pachI kAMI bhogopabhogamAM maNA rahe kharI ! paNa A to haLukarmI AtmA. eka divase kAkaMdI nagarImAM paramAtmA mahAvIrasvAmI samavasaryA. te parSadAmAM A dhanyakumAra prabhuvANI sAMbhaLavA gayA. kALI mATI para pANI paDe ne te bhIMjAyA vagara na rahe
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha tema te pratibodha pAmyA vagara na rahyA. bhagavAnanI sudhArasa mIThI vANIe tene bhogomAM bhorIMganuM bhAna karAvyuM. tene saMsAra dAvAnala lAgyo. teNe vicAra karyo, ke gAmamAM jaIne mAtA pAse rajA laI bhagavAna pAse dIkSA levI. ema vicAra karIne te gAmamAM gayo. mAtAne vAta karI. mAtAe tene saMsAranI sAratA, saMyamanI kaThinatA ne tenI asahyatA batAvI tyAre dhanyakumAre tenI sAme saMyamathI mAnavajIvananI sArthakatA, nArakanA duHkhanuM asahyapaNuM ne sAMsArika bhogonI nazvaratA kahevApUrvaka sundara javAba ApyA, ne mAtAnI anumati meLavI. mAtAe putranI saMyama levAnI tIvra bhAvanA jANI kAkaMdInA rAjA zrI jitazatrune vAta karI ne rAjAe dhanyakumArano niSkramaNadIkSA mahotsava khUba ullAsane ThAThathI karAvyo. dhanyakumAre prajyA grahaNa karI. dhanyakumAra maTI dhannAaNagAra banyA. saMyama svIkAryA bAda tarata ja bhagavAna pAse teoe potAnI khUba sundara bhAvanA pragaTa karI, ke- "mAre AjathI mAMDI yAvajIva sudhI covihAro chaThTha karavo ne pAraNe AyaMbila karavuM." bhagavAne paNa tenI bhAvanA daDha jANI AjJA ApI. te pramANe hararoja cauvihArA chaThThane pAraNe AyaMbila ema kare che. kamaLa jevI sukomaLa kAyA parathI moha ne mamatvano tyAga karI AtmAne atyaMta uvalA banAvatA tapa ne saMyamathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. eka chaThTha karavo ne pAraNe AyaMbila ane te AyaMbila paNa kevuM ! ke je anna upara mAkhI paNa besavAnuM mana na kare tevuM nIrasa aa. gAmamAM gharoghara pharIne zuddha gaveSaNApUrvaka koIvAra ekavAra pANI maLe to koIvAra ekalo bhAta maLe toye mananA eka pradezamAMya jarIye asamAdhibhAva nahiM; kevala zarIrane sAmAnya Teko Apavo eTaluM ja. sarpa jema potAnA bila-daramAM pesI jAya, bAjunI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa 67 jamInane jarI paNa sparza na kare tema jarAye svAda lIdhA vagara AhArane udaramAM javA de. kaho ! keTalI hadano rasanA-vijaya ! AvuM hoya tyAM kaI siddhi bAkI rahe ? na ja rahe. ekavAra magadhasamrATa zreNika paramAtmA mahAvIrasvAmIne vaMdana karavA AvyA ne vaMdana karI prabhune pUchyuM ke- "bhagavan ! ApanA ATalA badhA ziSyomAM utkRSTa tapasvI koNa che!" tyAre bhagavAn zrI vardhamAnasvAmIe potAnA zrImukhe kahyuM ke- "he zreNika ! A cauda hajAra muniomAM ati utkRSTa tapasvI dhannAaNagAra che." ema jyAre paramAtmAe prakAzyuM tyAre zreNika rAjAe dhannAaNagAra pAse jaI temane traNa pradakSiNA karIne khUba bhakti ne sadbhAvanA sahita vaMdanA karI vAraMvAra anumodanA ne stuti karI. tyArapachI thoDA kALa pachI khUba samAdhibhAvamAM kALadharma pAmI sarvArthasiddha devalokamAM utpanna thayA ke jyAMnI Ayu:sthiti tetrIza sAgaropamanI che. tyAMthI eka manuSyano bhava karIne mukti meLavaze. joyuM ne ! kevaLa nava mAsanA ja saMyamaparyAyamAM kevuM sAdhI gayA A maharSi ! che ne tapanuM apUrva ne ajoDa mAhAtmya ! AvuM jANIne ApaNA ke koI paNa bhavyanA mukhamAM tarata ja dhanya che A tapasvIne" evA zabdo sarI paDe che. dvArakA nagarImAM paNa jyAM sudhI AyaMbilanuM tapa thatuM hatuM tyAM sudhI deva jevA samartha paNa nagarInuM kAMI ahita karI zakyA nahiM. eTalo to mahimA A tapano che. dRDhaprahArI jevA jeNe cAra-cAra to mahA hatyA karI hatI evA bhAre karmI AtmA paNa te ja bhavamAM kevaLajJAnanA svAmI banyA hoya to e rUDo pratApa kono ! A tapano ja ne ! te vAta A pramANe che H
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 Atmabodha ba5 vasaMtapura nAmanuM nagara che. tyAM durdhara nAmano brAhmaNa vase che. potAnA bApa-dAdAnuM dhana to ghaNuM sAruM hatuM. paNa sAta vyasanomAM ne pAMca IndriyonA viSayomAM te saghaLuMye dhana teNe veDaphI nAkhyuM. Akhare dhana khUTyuM eTale zuM kare ! sobata tevI asara, te pramANe te corI karavA lAgyo. dhIme dhIme corInuM pramANa paNa vadhatuM gayuM. lokoe ane khuda te gAmanA rAjAe paNa tene samajAvyo paNa tene to corInI lata lAgI hatI. Akhare koInuM ye na mAnyuM eTale rAjAe tene gAma bahAra kADhI mUkyo ane te coronI pallImAM bhaLI gayo. gAmogAma lokone tyAM corI kare, dhana lUTe ne jIvana gujAre. thoDA ja samayamAM te to coranI pallIno dhaNI thaI gayo. jenA para e prahAra kare tenuM AvI ja bane evo daDha prahAra karato eTale tenuM nAma daDhaprahArI paDI gayuM. ekavAra te kuzasthaLa gAme corI karavA gayo. sAthe sAthIdAro paNa hatA. te gAmamAM eka atyaMta daridra brAhmaNa raheto hato. tene ghaNA chokarA hatA. te divase koI parva hatuM eTale te chokarAoe haTha pakaDI ke amAre Aje khIra khAvI che, eTale te brAhmaNa koI gRhasthane tyAMthI cokhA-dUdhakhAMDa-ghI vagere mAMgI lAvyo ne potAnI strIne ApyuM. kahyuM ke chokarAo mATe khIra banAva" eTale strIe khIra banAvI. brAhmaNe vicAra karyo ke Aje khIra vadhu thaze eTale ApaNe paNa khAzuM, ema vicAra karI te nadIe nhAvA gayo. A bAju te daDhaprahArI corone laIne gAmamAM peTho. temAMthI keTalAka coro te daridra brAhmaNanA gharamAM peThA, paNa gharamAM kAMI hAtha lAgyuM nahIM. zodha karatAM khIra bhareluM vAsaNa maLyuM. te khAvAnA kAmamAM Avaze tema dhArIne laI lIdhuM. te joIne chokarAo UMce svare rudana karavA lAgyA ne te coronI pAchaLa doDyA. tevAmAM
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa 69 nadIethI snAna karIne pelo brAhmaNa paNa AvI caDyo. te kSaNavAramAM sarva svarUpa pAmI gayo ne bAraNAnI sAMkaLa hatI te laIne corone rAkSasanI jema mAravA lAgyo. tema karatAM tenA prahArathI keTalAka cora marI gayA. te vAtanI khabara paDatAM daDhaprahArI tarata ja doDato tyAM Avyo ne potAnA corone A mArI nAMkhe che tema jANI krodhathI brAhmaNanuM khagathI mastaka kApI nAMkhyuM. pachI brAhmaNanA gharamAM pesatAM gAya ADI AvI eTale gAyane mArI nAMkhI. A badhuM joIne brAhmaNanI strI tene pokAra karatI gALo devA lAgI ke- "are ! krUra-pApI tuM A zuM kare che !" te sAMbhaLIne garbhiNI evI brAhmaNIne paNa eka ja jhATake pUrI karI. garbhamAM raheluM bALaka paNa be kakaDA thaIne khalAsa. e pramANe brAhmaNa, gAya, strI tathA bALaka ema cArene pote tatkALa mArI nAMkhelA joIne tathA "are bA ! are pitA !!" ema moTethI AjaMda karatA kumaLA bALakone joIne daDhaprahArI vicAra karavA lAgyo ke AvuM karapINa ne krUra duSkRtya karanArane narakamAM paNa sthAna nahiM maLe, mArA AtmAne dhikkAra thAo. A meM zuM karyuM ! AmAM mArA hAthamAM zuM AvyuM ! have A bALakonuM rakSaNa koNa karaze ! mAruM A pApa kema chUTaze ! agnimAM peluM ke bhRgupata karuM mArI Atmazuddhi zAthI thaze ema manamAM ghaNo pazcAttApa karavA lAgyo. AvI bhAvanAmAM te gAma bahAra nIkaLyo. tyAM udyAnamAM eka mahAmunine joyA. temane namIne bolyo ke- "bhagavAn ! A pApathI huM zI rIte chUTIza !" tyAre munimahArAje kahyuM ke- "cAritra grahaNa kara" eTale tarata ja AtmazuddhinI icchAvALA daDhaprahArIe dIkSA lIdhI. have te ghaNo zAnta ane saMyama bhAvanA bhAvita banyo hato. teNe eka Akaro abhigraha lIdho ke- "A gAmamAM ja
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 Atmabodha rahevuM ne jayAM sudhI eka paNa mANasa mane duSTa kahe tyAM sudhI AhAra grahaNa karavo nahi." evo daDha abhigraha laIne te muni gaucarI mATe gAmamAM roja jAya. badhe phare. tene joIne loko bole ke- "A pApIe brAhmaNa, gAya, strI ne bALaka ema cAra mahAhatyAo karI che. A to gAmano bhayaMkara lUMTAro che." ema bolIne muninI tarjanA kare. lAkaDIthI ane pattharothI te munine mAre. paNa muni to apUrva samabhAvathI sarvasAnI jema saghaLuMye sahana kare. kAMIe avaLuM vicAre nahi, UlaTuM potAnA AtmAne niMde, bhArobhAra Thapako Ape ke- "loko zuM khoTuM kahe che. te evuM karyuM che ne ! kyAM AMbA vAvyA che ? bAvaLa vAvIne AMbAnI icchA kema rAkhI zakAya. loko to sArA che ke mane mArI nAMkhatA nathI." e pramANe samabhAvathI lokonAM durvacanone sahana kare. A ja Abhyantara-mahattvanuM tapa che. AnAthI ja bhayaMkara karmo paNa kSaya pAme che. AvI rIte cha mAsa sudhI sahana karatAM ane apUrva samatA sudhArasamAM jhUlatAM jhUlatAM kSapakazreNi para ArUDha thayA ne zukladhyAnathI kevalajJAnane prApta karyuM. joyuM ne! tapano kevo apratima prabhAva che. jIvane kaI sthitimAMthI kaI sthitimAM lAvI mUke che, je veLA e daDhaprahArIe cAra hatyA karI tyAre koI paNa kahe kharA ke A AtmA A bhavamAM je mokSamAM jaze ? paNa tapanA ja pratApe na kalpI zakAya, na mAnI zakAya evuM uttama phaLa AvyuM. to ApaNe paNa AvuM samajI-jANI tapa AcaravAmAM vizeSa udyamavanta thavuM e ja. A samajyA-jANyAnI sArthakatA che. 15.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ AYAN MOHANA bhAva (indravaMzA') maitryAdisadbhAvanayA vizodhitaH, saMskArito bhAvanapaJcapaJcakaiH / bhAvaH kSaNaM cet kSaNado bhavettadA'nantaM bhavaM nAzayate na saMzayam // 16 // bhAvArtha - bhAva maitrAdi bhAvanAthI vizuddha ane pAMca mahAvratanI paccIza bhAvanAthI saMskAritautsavakArI bhAva jo kSaNavAra paNa AvI jAya to ananta bhavano nAza kare che temAM saMzaya nathI. 1. syAdindravaMzA tatajai rasayutA /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 Atmabodha vizadArtha: bhAva e to prANa che. dAna-ziyala-tapanI ArAdhanA karatA ho paNa bhAva na hoya to te yathArtha phaLa denArI thatI nathI. bhAvanA e mukhya vastu che. ekavAra ema kahI zakAya ke A badhuM eTale dAna-ziyala-tapa na karatA hoya paNa hRdayamAM bhAvanAnI prabaLatA hoya, to paNa phaLa maLe che. are ! bhAvanA guNa gAtAM tyAM sudhI kahyuM che ke, "bhAve kevaLajJAna" samajayAne bhAvanI keTalI badhI mahattA che. - bhAvanA eTale zuM ? ApaNe kahIe chIe ke bhAvanA sArI rAkho ! eno artha zo ? bhAvanA e to attaranI vastu che. koIpaNa pravRttimAM manamAM je vicAraNA cAle che te bhAvanA che. bhAvanA be prakAranI che. eka zubha ane bIjI azubha. bemAMthI eka bhAvanA to manamAM hoya ja eTale ja kahyuM che ke : 'zubhA'zubhAbhyAM mArgAbhyAM vahantI vAsanAsarit / pauruSeNa prayatnena yojanIyA zubhe pathi // 1 // ' tAtparya e ja ke manane sadAne mATe sadbhAvanAthI bhAvita rAkhavuM. aMtaranI saMbhAvanA to ghaNAM duHkhone dUra karanArI thAya che. bhAvanA Ama to bAra prakAre che. anityAdi bAra bhAvanA bhAvavAthI jIvane ghaNo AtmalAbha thAya che. e bAre bhAvanAne puSTa karanAra maitrI Adi cAra bhAvanA che. maitrIpramoda-karuNA ane mAdhyathya e cAra bhAvanA zreyobhilASI AtmAe haMmezAM satata bhAvavI joIe. tenuM svarUpa pUjaya AcArya mahArAja zrI vijayaamRtasUrIzvarajI mahArAje vairAgya
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva 73 zatakamAM varNavyuM che. te ghaNuM mananIya ne kaMThe karavA lAyaka che. te cAra sUkto A pramANe che. (savaiyA) (maitrIbhAvanA) hitacintanathI sarva sattvanI sAthe cetana ! maitrI joDa, vaira virodha khamAvI daIne IrSyA andhApAne choDa; mAta-pitAne bandhu rUpe, sarva jIva saMsAre saMsAre hoya, dveSa bhAvanA viNa A jagamAM sabaLo zatru che nahiM koya. 1 (pramodabhAvanA) jillA DAhI thaIne guNInA guNanuM preme karaje gAna, anya kIrtine sAMbhaLavAne sajja thajo he ! baMne kAna; prauDha lakSmI bIjAnI nirakhI netro tuma nava dharajo roSa, pramoda bhAvanA bhAvita thAzo to mujane tumathI saMtoSa. 2 (karuNAbhAvanA) janma jarA mRtyunAM duHkho ahoniza sahetuM vizva jaNAya; tana dhana vanitA vyAdhinI cintAmAM sAro janma gamAya; zrI vItarAga vacana pravahaNano Azraya jo janathI karAya, to du:khasAgara pAra jaIne muktipurImAM saukhya pamAya. 3. (mAdhyasthyabhAvanA) karmataNe anusAre jIve sArAM narasAM * kArya karAya, rAga-dveSa stuti nindA karavI tethI te nava yukta gaNAya; baLAtkArathI dharmaprema vItarAga prabhuthI paNa zuM thAya, udAsInatA amRtarasanAM pAna thakI bhavabhrAnti jAya. 4.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 Atmabodha jagatanA jIva mAtra pApa na karo, koIpaNa jIva trAsabhaya-paritApa ke duHkha na pAmo ane saghaLuMye jagata A du:khathI mukta thAo. evI bhAvanA maitrI kahevAya che. tIrthakara nAmakarmanA mULamAM A bhAvanA mukhya bhAga bhajave che. guNavAnuM puruSo ke jeonA jIvanamAM pUjaya ne anukaraNIya guNo hoya, evA mahApuruSonA guNo sAMbhaLIne hRdayamAM AnaMdanI Urmi Ave - harSa thAya e pramoda bhAvanA che. dIna hoya, pIDita hoya, dharma vihoNA hoya evA prANIo pratye dayAnI lAgaNI thaI Ave te kAruNya bhAvanA che ane deva-guru ne tAraka je dharma tenI niMdA karanArA jIvone sAcI vAta samajAvavA chatAM na samaje tyAre tenA pratye upekSA karavI te mAdhyazma bhAvanA che. A cAre bhAvanAne nitya bhAvavAthI jIvane ghaNo lAbha thAya che. cakravarti jevA cakravarti. je pakhaMDanA adhipati hatA evA bharata mahArAjA paNa Adarza bhavanamAM lokAloka prakAzaka kevaLajJAnanA dhaNI banyA te A bhAvanAnA ja pratApe ! are ! nAcatAM nAcatAM jeNe kevaLa eka naTaDI mATe prANapyArAM mAtApitA ne svajanone cheha daIne gAmogAma pharavAnuM hasate mukhe kabUlyuM hatuM te IlAcIputra paNa bhAvanAnI sopAnazreNi upara caDhIne ja kevalajJAnI banyA hatA te vAtano khyAla che ne ! te vRttAnta A pramANe che. vasattapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM agnizarmA nAmano brAhmaNa raheto hato. tene prItimatI nAmanI strI hatI. te daMpatI 1.mA kArSIt ko'pi pApAni, mA ca bhUt ko'pi duHkhatiH / mudhyatAM jagadapyeSA, maMtimaitrI nigadyate //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva 75 dharmamAM khUba AsthAvALuM hatuM. ekadA nagaramAM munimahArAja padhAryA tyAre A dvija-daMpatI te jJAnI munimahArAjanI dharmadizanA sAMbhaLavA gayuM. vairAgyarasa jharatI dezanAthI teone saMsAra asAra lAgyo. vrata grahaNa karavAnI bhAvanA tIvra thaI ne munimahArAja pAse dIkSA grahaNa karI. sAdhusamudAyamAM to vividha dezanA, vividha jAtinA ghaNAye sAdhuo hoya, te jANIne A agnizamAM munine potAnI brAhmaNa jAtinuM abhimAna thayuM. te potAnI jAtine anya karatAM ucca mAnavA lAgyA ne tyAM jAtimada karyo. aMte jIvanabhara cAritranI ArAdhanA karI te jAtinA madarUpa duSkRtanI AlocanA karyA vagara kALadharma pAmyA. cAritranA prabhAve teo baMne vaimAnika deva thayA. tyAMthI cyavIne IlAvardhana nAmanA nagaramAM dhanadatta zeThane tyAM dhAriNIdevInI kukSIe agnizama brAhmaNano jIva avataryo. yogya samaye dhAriNI devIe rUparUpanA aMbAra jevA putrane janma Apyo. te putra IlAdevInA varadAnathI thayo hovAthI tenuM nAma IlAputra rAkhyuM. putra to bIjanA caMdramAnI jema divase divase vadhavA lAgyo. yogyavaye kalAcArya pAse te saghaLI kaLAo zIkhyo ne kAmadevanA bhavanasamA yauvanavayamAM Avyo. ekadA IlAvardhana nagaramAM eka naTa parivAra Avyo. temAM mukhya naTa vAMsa upara caDIne sundara nRtya karato hato. ne nIce jenAM aMge aMga yauvanathI khIlyAM che evI eka naTakanyA kokilazA komala kaMThe gIta gAtI hatI. IlAputre te joyuM. ene to naTanuM nRtya jovA karatAM A naTakanyAnuM gIta sAMbhaLavuM bahu gamatuM. tene jotAveta jANe potAne koI meLa hoya evo bhAva
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha tenAM antaramAM thayo. teNe manamAM saMkalpa karyo ke, "mAro vivAha thAya to A naTakanyA sAthe ja, nahi to huM agnimAM praveza karIza." te ghare Avyo paNa mane to naTaDImAM ja hatuM. mAtA-pitAe yogya samaye IlAputranA vivAhanI vAta kADhI tyAre teNe potAnI hakIkata jaNAvI dIdhI. mAta-pitAe khUba khUba samajAvyo paNa tenuM mana ekanuM be thayuM nahi ane te gharane mAta-pitAne choDIne naTaparivAra pAse pahoMcI gayo. IlAputre to potAnI meLe ja zarama rAkhyA vagara te naTonA mukhya naTa pAse jaIne puSkaLa dhana ApavA sAthe te rUpavatI kanyAnI mAMgaNI karI. naTa to A sAMbhaLIne AzcaryamAM paDI gayo. teNe IlAputrane kahyuM ke- "A naTakanyA to amAruM akSaya dhana che. amArA sarvanA jIvanano AdhAra enI upara che. teno sodo kAMI paisAthI thAya nahi." "to tame kaho tema karuM ema jayAre IlAcIe kahyuM tyAre naTe jaNAvyuM che ke- 'tame jo naTavidyAmAM pAraMgata bano ane bennAtaTa nagaranA rAjAnI parIkSAmAM prathama zreNImAM uttIrNa thaI pAritoSika meLavo to naTakanyA maLe.' sAMbhaLIne IlAcI taiyAra thaI gayo ne naTavidyAnuM zikSaNa zarU karI dIdhuM. snehane duSkara kAMI nathI ne dUra paNa kAMI nathI. te samaye bennAtaTano rAjA A vidyAno niSNAta gaNAto hato. dara varSe tenI adhyakSatAmAM nRtyakaLAnI parIkSA levAtI hatI ane pAritoSikanuM vitaraNa karAtuM hatuM. e rAjAnI parIkSAmAM uttIrNa thaIne InAma meLavavuM e eka saubhAgya gaNAtuM. e meLavanAranI kIrti digaMta sudhI prasaratI. e parIkSA ApavA mATe bhalabhalA varSo sudhI jahemata karatA hatA. IlAcI to eka varSamAM taiyAra thaI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva ke nahi ne vAMsanITa jarAya bAra vaMza gayo ne mukarara divasa agAu badhA bearTa nagaramAM AvI pahoMcyA. kasoTInA divase cAMdanI cokamAM moTuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. hajAro prekSako ekaThA thayA hatA. pramukha sthAne mahArAjA virAjamAna thayA ane kAryakrama zarU thayo. nAnAM-moTAM parIkSaNo patI gayA pachI naTavidyAnI caramasImA svarUpa vaMza-nRtya karavAno prasaMga Avyo; IlAcI sivAya bIjuM koI hatuM nahiM. gUMthelI jALI ane vAMsanI aTapaTI racanA upara nRtya karavuM. tAla tUTe nahi ne khyAla cUke nahi to ja e bane. sajja thaIne IlAcIe pagane sAbadA karyA ane naTakanyAe Dholaka upara kamalazA sukomala kara vaDe Teko mAryo. basa thaI gayuM. devatAo paNa thaMbhI jAya evuM dazya khaDuM thaI gayuM. loko animeSa nayane Tagara Tagara joI rahyA. parIkSaka rAjAne paNa lAgyuM ke nRtyo to ghaNAM nIrakhyAM paNa A to koI juduM ja che. rAjAnI najara naTakanyA para paDI. rasika rAjAnA manamAM bhAva jAgyo. caMpAnI khIlelI vela samI naTakanyA pratye AkarSaNa janamyuM. nRtya karato naTa tene vijJarUpa lAgyo. jarA paNa cUka vagara vaMzanRtya pUruM thayuM. lokoe tALInA gaDagaDATa ane harSanAdapUrvaka naTane vadhAvyo. pAritoSika mATe AvelA IlAcIne rAjAe kahyuM ke- "mAruM dhyAna na hatuM. pharI khela karI batAvo." jIvanA jokhame ne zarIranA sakhata zrame khelAto khela pharI zarU thayo ne e ja punarAvartana. rAjAno e ja uttara. trIjI vAra-cothI vAra. IlAcI e koI sAdhAraNa nathI. khAnadAna kuLano nabIro che. cothIvAra to enA manamAM AMdolana zarU thaI gayuM. ene thatuM hatuM ke A jIva saTosaTanA khela konA mATe ! zuM jIvananuM aMtima dhyeya A ja che. praNayatrikoNamAM jIva phasAya che ne phanA thAya che. rAjA jevo rAjA paNa nyAyAsanane badale mAyAsana para caDI beTho che. e A trikoNano ja pratApa che ne ! ema ne ema
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 Atmabodha vicAra karato IlAcI TheTha upara caDI gayo. zubha vicAra zubha darzananuM bIja che. upara caDelA IlAcIe adbhuta dRzya joyuM. eka devabhavana jevA mahelamAM eka samabhAvamAM jhIlatA munirAja UbhA che. hAthamAM lADuno thALa laIne eka padminI sAme che. nIrava vAtAvaraNa che. ekenI AMkhamAM mohanI rekhA paNa nathI. e paNa eka jIvana che. A dazya IlAcInA AtmAmAM ramI rahyuM. tene potAnA upara napharata jAgI. kyAM vAsanA ane kyAM upAsanA. dhyAnanI zreNI upara e caDavA lAgyo. bhAvanAe enA bhavano bhukko bolAvI dIdho. moha nAsI chUTyo. ajJAna-adarzana ane vighnoe vidAya lIdhI. ghAtIkarmono ghAta thayo. IlAcIne kevalajJAna thayuM. devoe duMdubhi vagADI. bagaDatI bAjI sudharI gaI. kamaLa upara virAjIne kevaLajJAnI IlAcIkumAre dezanA dIdhI. bhavabhramaNanA bhAvo samajAvyA. pUrvabhavonI vAto karI. rAjArANI naTakanyA naTa vagere pratibodha pAmyA. saMyama lIdhuM ane badhAe bhavano aMta karyo. bhAvanAnuM eka kiraNa paNa sparzI jAya che to kAMI asAdhya rahetuM nathI. Ama bhAvanAnA jore ghaNA jIvo kAma kADhI gayA. jIraNa zeThanI bhAvanA juo. kahevAya che ke devaduMdubhino avAja na sAMbhaLyo hota to e paNa kaivalyane AMbI jAta. bhAvanA zuddha karavI e ja karaNIya che. bAkI durbhAvanAne bolAvavI paDatI nathI. e to cITakelI ja rahe che. tene dUra karavI paDe che. mahAvrato lIdhA pachI paNa tene sthira karavA mATe sArI bhAvanA roja bhAvavI jarUrI che. eka eka mahAvratanI pAMca pAMca bhAvanA che. ema sarva maLI paccIza bhAvanAo che. TUMkamAM te A pramANe che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva 79 1. manogupti, 2. Isamiti, 3. eSaNAsamiti, 4. AdAnasamiti, ane 5. dRSTApAnagrahaNasamiti- A pAMca bhAvanAthI prANAtipAta viramaNa mahAvrata sthira thAya che. 1. hAsya rahita, 2. lobha rahita, 3. bhaya rahita, 4. krodha rahita, 5. ne vicAra karIne vacana bolavAthI mRSAvAda viramaNa mahAvrata sthira thAya che. 1. Alocya avagraha, 2. yAA avagraha, 3. etAvanAtra avagraha, 4. sAdharmika avagraha, 5. anujJApitAnnapAnAzana e pAMca bhAvanAthI adattAdAna viramaNa mahAvrata sthira thAya che. 1. strI, napuMsaka ne pazu vivarjita vasati, 2.sarAga strIkathAtyAga, 3. pUrvanI kAmakrIDA smRtityAga, 4. svAMga saMskAratyAga, 5. atisnigdha padArthozanatyAga. A pAMca bhAvanAthI maithuna viramaNa mahAvrata daDha thAya che. 1. sparza-rasa-gandha-rUpa ne zabda e pAMce IndriyanA anukULa viSayomAM AsaktityAga ne A viSayo pratikULa maLe to dvaSatyAga-A pAMca bhAvanAthI parigraha viramaNa mahAvrata sthira thAya che. Ama sArA bhAva keLavIne bhavyatAnA bhAjana bananAra AtmA bhava tarI jAya che.- 16.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinapUjA (vasattatina') lakSmIH svayaM-varati taM subhagaM samutkA, buddhiH parA sphurati tasya samasta kArye / kIrtiH prasarpati tarAM zaradabhra(bja )zubhrA nityaM jinArcanamanantaphalaM ya ISTe // 17 // bhAvArtha - zrI jinapUjA trilokanA nAtha paramAtmAnI je nitye pUjA kare che, te saubhAgyazalIne lakSmI svayaM varavA utsuka banIne Ave che. dareka kAryomAM tenI buddhi khUba suMdara cAle che ane zaraRtunA candramA (vAdaLa) jevI ujjavaLa kIrti cAre kora prasare che. 1. uktA vasantatilakA tabhajA jagau ga /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinapUjA vizadArtha : 81 paramAtmAnI pUjA-arcanA e sarva koI jinazAsana rAgI AtmAnuM prathama kartavya che. jenA rUDA pratApe AtmAne ta2tAraNa zrI jinazAsana maLyuM te paramAtmA zrI arihannadevanI pUjA to karavI ja joIe. paramAtmAnI pUjA, dravyapUjA ke bhAvapUjA tenAthI darzana-samyaktvanI prApti thAya che. prApta thayelA samyaktvanI zuddhi thAya che. arihaMta paramAtmA rAga-dveSa ane ajJAnathI sAva para che, jyAre samagra saMsAra temAM DUbelo che. ApaNe paNa paramAtmAnI pUjA karIe to teonI pUjAnA ja prabhAve rAga, dveSa ane ajJAnathI mukta thaI zakIzuM. paramAtmAnA guNonA vicAro sAthe temanI stuti-bhakti ne pUjA karavI joIe. koI kahe ke pUjAnuM phaLa zuM ? paramAtmAnI pUjAthI zo lAbha ? paramAtmAnI pUjAnuM phaLa ane teno lAbha to anupama che, jagatanA daivI tattvo karatAM ananta gaNo che. koIpaNa deva ke devInI ArAdhanA-upAsanA ke pUjA karazo to bahu bahu bhautika sukha sAmagrIno Dhagalo karI deze, thoDAghaNAM kaSTo ke vighnone tatkAla dUra karI deze paNa sakala vighnothI rahita ne zAzvata svAtmasaMpattine sukhanuM advitIya sthAna mukti to nahIM ja ApI zake, haragIjha nahIM, tyAre ekavAra ati umaMga ne ekAgratAthI karelI paramakRpAlu arihannadevanI pUjA te bhautika sukho to vaNamAMgyAM Ape ja ne yAvat mokSa paNa Ape. tame zuddha bhAvollAsathI paramAtmAnI pUjA karazo eTale tenuM sarva prathama phaLa cittaprasannatA to tarata ja prApta thaze. zAstromAM arihaMta paramAtmAnI pUjAnA ghaNA prakAra Ave che. aSTaprakArI pUjA, sattara prakArI pUjA, ekavIza prakArI pUjA ane yAvat 108 prakArI pUjA paNa thAya che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 2 Atmabodha - temAM aSTaprakArI pUjA A pramANe thAya che. 1. jalapUjA, 2. caMdanapUjA, 3. puSpapUjA, 4. dhUpapUjA, 5. dIpakapUcho , 6. akSatapUjA, 7. naivedyapUjA, 8. phaLapUjA, jalapUjAthI vipravadhU somazrI avicalapadane pAmI hatI. caMdanapUjAthI jayazUra ne zubhamati siddhagatine pAmyAM hatAM, puSpapUjAthI lIlAvatI mokSamAM gaI hatI ane A bhavamAM paNa paramAtuM rAjA kumArapAle kevaLa pAMca koDInA puSpathI paramAtmAnI (jayatAkanA bhavamAM) pUjA karI hatI, tenA ja prabhAve aDhAra dezanA rAjA banyA hatA. dhUpapUjAthI vinayaMdhara rAjAe ane dIpapUjA karavAthI jinamati ne dhanazrIe zivasukhane meLavyuM hatuM. akSatapUjAthI kIra-popaTanA yugale devabhavane meLavyo hato. naivedyapUjAthI halIrAjA sAtame bhave siddhivadhUne varaze, phaLapUjAthI durgatAnArIe akSayapada meLavyuM. e rIte paramAtmAnI pUjA acUka phaLa denArI che. paramAtmAnI bhAvapUjAthI rAvaNe tIrthakara nAmakarma nikAcita karyuM hatuM. are ! devapAla jevAne paNa A bhavamAM rAjaya maLyuM ne te AgAmI bhave tIrthaMkara thaze te A arihanta paramAtmAnI pUjA- arcanAnA ja prabhAve. te kathA A pramANe che. acalapura nAmanuM eka nagara hatuM. temAM jinadatta nAmanA eka zeTha rahetA hatA. te zeThane tyAM devapAla nAmano mANasa raheto hato. te kAyama zeThanI gAya ne bheMzone jaMgalamAM carAvavA laI jato ne sAMje pAcho ghare AvI jato. haMmeza e pramANe karato. ekadA varSARtumAM megharAjAnI kRpAthI pRthvI pANI pANI thaI gaI, nadIo, nALAM ne kUvA chalochala bharAI gayAM. nadIomAM pUra AvyAM, mayUro matta thaIne kekArava karavA lAgyA.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinapUjA 83 bapaiyAne to harSa mAto nahoto. devapAla gAya, bheMzo carAvavA laI gayo paNa khUba varasAdanA kAraNe pRthvI pocI pocI thaI gaI hatI tethI eka bhekhaDa paDI gaI ne tyAM devapAle eka sundara, prazAnta ne tejasvI mukhamudrAvALI arihanta paramAtmAnI alaukika pratimA joI. te khUba harSaghelo banI gayo. tene thayuM ke A zuM che ? thoDo vicAra karatAM samajAyuM ke, "mArA zeTha jenI nitya pUjA kare che, zAMtithI dhyAna dhare che, te bhagavAnanI mUrti che." pratimAjIne eka vRkSanI nIce ghAsanI jhUMpaDI banAvIne temAM birAjamAna karyA. have A bhagavAna to mArA. huM paNa mArA zeThanI jema dararoja A bhagavAnanI pUjA karIza, ne je divase pUjA nahi thAya te divase anna paNa nahiM lauM. e pramANe saMkalpa karIne te ghare gayo. pachI roja jaMgalamAM jAya ne nadInuM zuddha jaLa lAvI tenAthI abhiSeka kare. vanamAMthI sundara sugandhavALAM puSpo lAvIne pUjA kare. paramAtmAnI pUjA-darzanAthI devapAla potAnA AtmA ne dhanyane kutapuNya mAnavA lAgyo. ekadA varasAda khUba Avyo. rastAmAM AvatI nadImAM ghoDApUra AvyuM. nadIne pAra karIne pele pAra javuM azakya banyuM. eTale sAme kAMThe javAyuM nahi ne paramAtmAnI pUjA thaI nahIM. te ghare Avyo ne bhojana karyuM nahi. tenA zeThe kahyuM ke- "bhojana karane, kema karato nathI tyAre teNe- kahyuM ke-"mAre niyama che ke paramAtmAnI pUjA karyA vagara anna na levuM." tyAre zeThe kahyuM ke"ApaNA gRhacaityamAM bhagavAna che tyAM pUjA karI le." devapAle pUjA karI paNa bhojana karyuM nahIM. Ama sAta divasa thayA ne devapAlane sAta upavAsa thayA. varasAda zAMta thayo. nadInAM pUra
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha osaryA eTale teNe nadInI sAme pAra jaIne paramAtmAnAM darzana ne pUjana khUba AnaMdavibhora thaIne karyAM. tenuM citta te pratimAmAM tanmaya thaI gayuM. tenI romarAji vikasvara thaI gaI. AtmAne amRta kriyAno AsvAda Avyo. 84 tadbhuta citta ne samaya vidhAna, bhAvanI vRddhi bhavabhaya ati ghaNojI; vismaya pulaka pramoda pradhAna, lakSaNa e che amRta kriyA taNojI. 1-7 (zrI rA. khaM.4) bhagavAnanI stuti karatAM te gaddagadita thaI gayo. tenA hRdayamAM harSa mAto na hato. AvuM atyaMta bhaktisabhara tenuM haiyuM ne apUrva sattva joIne prasanna thayelA koI deve kahyuM ke "he bhadra ! huM tArI paramAtmA pratyenI bhakti joIne prasanna thayo chuM mATe tuM varadAna mAga." devapAle kahyuM ke- "trilokanA nAtha paramAtmA maLyA pachI bIjuM zuM mAre mAMgavAnuM rahe." deve kahyuM ke- "kAMIka to mAMga." tyAre devapAle kahyuM ke- "A gAmanuM rAjya mane Apo." tyAre deve kahyuM ke- "AjathI sAtame divase tane avazya rAja maLaze." deva adRzya thaI gayo. devapAle potAnA sthAne jaI bhojana karyuM. sAtame divase te gAmano rAjA aputrIo maraNa pAmyo. pradhAna vageree paMcadivya pragaTAvyA. divya to pharatA pharatA jyAM devapAla Dhora cArato hato tyAM AvyA. hAthaNIe devapAla upara kaLaza DhoLyo. pradhAnoe teno rAjyAbhiSeka karIne gAdIe besADyo. have to devapAla rAjA banI gayA. pahelAM pote A ja gAmamAM Dhora carAvanAra nokara hato tethI tenI AjJA koI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinapUjA mAnatuM nahiM. tethI te khinna thayo. teNe A rAjya apAvanAra devane yAda karyo. deva hAjara thayo. tene kahyuM ke tame mane rAjya to ApyuM paNa ahIyAM mArI AjJA koI mAnatuM ja nathI. Ama kema thAya che ! deva bolyo ke- "huM kahuM tema karo to sarva prajA tamArI AjJA mAnaze. kuMbhAra pAse eka mATIno moTo hAthI karAvo ane tenI upara besIne tame gAmamAM pharo. pachI tamArI AjJA badhA mAnaze." devapAla rAjAe devanA kahyA pramANe kuMbhAra pAse hAthI jevaDo moTo mATIno hAthI karAvyo ne tenI upara besI te nagaramAM pharavA lAgyo. divya prabhAva hato tethI gaMdhahastInI jema te hAthI mArge cAlavA lAgyo. lokoe joyuM. temane thayuM ke rAjA Ama sAva sAmAnya lAge che, paNa jarUra daivItattva che. tyArapachI badhI prajA devapAlanI AjJA mAnavA lAgI. devapAle potAnA pUrvanA zeThane pradhAnapada ApyuM ne pote je paramAtmAnI pUjAnA prabhAve A sthitie pahoMcyo. te arihanta paramAtmAnA bimbano mahotsava pUrvaka nagaramAM praveza karAvI eka nUtana bhavya prAsAdamAM sthApana karyA. pachI rAjA paramAtmAnI trikALa pUjA karato ne jinazAsananI bhAvanA paNa karato. devapAla paramAtmAnI ekAgra cittathI pUjA karato hato. tIrthaMkara nAma upArjana karyuM. prAnte yogya jJAnI guru mahArAjanI dezanA sAMbhaLIne tenuM mana vairAgyarasabhInuM thayuM. te saMsAra pratye udAsIna thayo. bhogavilAsano tyAga karI dIkSA grahaNa karIne sundara cAritranI ArAdhanA karI. AyuSya pUrNa thaye svargamAM gayo. joyuMne paramAtmAnI pUjAthI pAralaukika lAbho kevA sundara maLe che. tenAthI AtmAne sArI mati sUjhe che, kalyANakArI preraNA maLe che, tethI AtmasamAdhi icchanAre 85
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha karavI. zrI paramAtmAnI dravya ne bhAvapUjA avazya somaprabhAcArya paNa sindUraprakaraNamAM kahe che, "jinezvara paramAtmAnI pUjA karanAra je bhavyAtmA che. roga ne bhaya krodhe bharAyA na hoya tema tenI sAme paNa jotA nathI. bhayabhIta thaine dAritrya sadAne mATe tenAthI dUre nAsI jAya che. rIsAyelI rAmAnI jema durgati tene tyajI de che ane mitranI mAphaka abhyudaya teno saMga choDato nathI." A vAta jinezvara prabhunI pUjA karanArane spaSTa jaNAya che. mATe pUjAmAM dRDha banavuM ne te te lAbha prApta karavA. 17. 86 1. kadAcinAtaGkaH kupita Iva pazyatyabhimukhaM, vidUre dAridryaM cakitamiva nazyatvamudinam / virakA kAmadeva tvati kugatiH samuda, na mutyabhyarNa suhRdiva jinAca racayataH //
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 satsaGga ( AryA' ) kimapaharati mAlinyaM ? kurute kiM sujanajanaguNAdhikyam ? | / rakSati pathi kiM satataM ? sakalehitakRt satAM saGgaH // 18 // bhAvArtha - satsaMga malinatAne koNa dUra kare che ? sajjanomAM prazaMsA koNa karAve che ? mArgamAM satata koNa rakSaNa kare che ? A traNano javAba eka ja che. sakala icchitane ApanAra sajjanono saMga. 1. yasyAH prathame pAde dvAdaza mAtrAstathA tRtIye'pi / aSTAdaza dvitIye caturthe paJcadaza sAryA //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 Atmabodha vizadArtha : prANImAtranuM jIvana Ama to zarUAtamAM korA ghaDA jevuM, jevA saMskAro ApavA hoya tevA ApI zakAya evuM hoya che. te jIvanane jevI sobata, jevo saMga maLe che tevuM ghaDatara thAya che. eTale ja kahevAya che ke sobata tevI asara" ane "saMga tevo raMga." kahyuM ke : saGgaH sarvAtmanA tyAjya; sa cet tyaktuM na zakyate / sadbhiH sahaiva kartavyaH satAM saGgo hi bheSajam // 1 // e to kahe che ke koIno paNa saMga na karavo. kadAcit ema na thAya to sajjanonI sAthe ja saMga karavo. kAraNa ke sajjanono saMga-sahavAsa e kharekhara auSadha che. sajjano sAthe saMga karavAthI jIvana vizuddha ane nirAmaya bane che. jIvanane surakSita ne saMskArI rAkhavuM hoya to jarUra sArA puruSono saMga karavo. kAraNake sat puruSono saMga attariyAnI dukAna jevo che. attariyAnI dukAne icchAe-anicchAe paNa attaranI suvAsa maLyA ja kare che. jyAre kusaMga kolasAnI dukAna jevo che. jANe-ajANe paNa tyAM kALo DAgha lAgyA vagara raheto nathI. pANInuM eka nAnuM biMdu - Ama to tenI kAMI kiMmata ja nathI. te emane ema nAza pAmI jAya che. eka biMdu to zuM evAM seMkaDo biMduo tapAvelA loDhA upara paDatAnI sAthe ja maraNane zaraNa pahoMcI jAya che. enuM nAmanizAna paNa rahetuM nathI. evAM binduo motI jevAM zobhe che, e vAta tamane samajAya che ? joyuM che koI vakhata !
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 kudaratI saundarya jovAnI tamane Teva hoya to AvuM dRzya tamArI najare caDaze ne tame nAcI UThazo. kamaLanA patra para paDelAM binduone juo. dUrathI juo tamane lAgaze ke motInA sAthiyA pUryA che. pANInAM binduo to e ja che. paNa te motI jevAM camake che. e kono pratApa ! kamaLanA saMsargano. kamaLa nirmaLa che-nirlepa che, sajjana che. tenA saMgathI pavitra pANInuM biMdu camakI UThyuM. paNa tamane koI pUche ke pANInuM biMdu motI banI jAya ? tame sahasA ema kahezo ke kevI vAhiyAta vAta karo cho. paNa saMgano prabhAva adbhuta che. na mAnI zakAya evI hakIkata banI jAya che. svAti nakSatra hoya ane chIpano saMga jyAre e pANInA biMdune thAya che tyAre te ja bindu motI banI jAya che. A sarva pratApa sArA saMgano che. A ja vAta bhartRharie kahI che. satsaMga saMtaptAyasi sasthitasya payaso nAmApi na jJAyate, muktAkAratayA tadeva nalinI - patrasthitaM rAjate / svAtau sAgarazuktimadhyapatitaM tajjAyate mauktikaM, prAyeNAdhamamadhyamottamaguNaH, saMsargato jAyate // sajjanono saMga to pArasamaNi karatAMye keI guNa caDiyAto che. pArasamaNino sparza loDhAne thAya eTale loDhuM sonuM thaI jAya. paNa kAMI pArasamaNi na bane. tyAre sajjananA saMgathI to sajjana thavAya. pradezI rAjAnuM jIvana keTaluM avaLe raste caDhI gayuM hatuM. nAstika ziromaNi e rAjA kezIgaNadharanA sahavAsa ne saMparkathI keTalo UMco AvI gayo. narake javAnI taiyArI karI cUkelo te
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 Atmabodha svarge gayo ne mokSe jaze. zAstramAM satsaMga ane kusaMganI asara upara karayugalanuM sundara udAharaNa Ave che. te A pramANe che. eka sundara nagara hatuM. teno rAjA pramANika ne nItimAna hato. rAjayanuM zAsana sundara rIte calAvato hato. te ekadA vanavihAra karavA potAnA parivAra sAthe vanamAM gayo. tyAM vanamAM eka bhilonI pallI hatI. bhillo eTale jagaMlamAM vasanArA, jaMgalI pazuono zikAra karIne jIvana gujAranArA, pazuonI sAthe jIvanano tALo meLavanArA, raste jatA musApharone lUMTavA emAM enuM jIvana kartavya samAtuM. teo pakSIone pALatA. temAM mukhya popaTane pALatA. popaTa Ama zukanavaMtuM prANI che. tenI bhASA to svabhAve mIThI, madhura ne karNapriya hoya che, paNa A to saMga tevo raMga. pallinA bhiloe eka sundara popaTane pALyo hato. bhillonA nitya paricaye tenA avAjamAM kaThoratA ne karNakaTutA AvI gaI hatI. bhillo koI vaTemArgune jotA ne tarata ja karkaza svare bolatA "elA ! koNa che ! Ubho rahe ! je hoya te mUkI de ! pachI vAta kara." AvAM AvAM vAkyonA nityazravaNathI popaTa paNa evuM ja bolatAM zIkhI gayo. bhillo eTale asaMskAranI mUrti, saMskAranuM nAmanizAna temanA jIvanamAM gotyuM jaDe nahIM. Avo beso kema cho ! evA zabdo to temanA zabdakoSamAM ja na maLe. zikAra karavo, musApharone lUMTavA, prANIone raMjADavA ne mAMsa kAcAM ne kAcAM pazupaMkhInAM khAI javAM e emanuM jIvana. AvA bhilono nitya sahavAsa bicArA popaTane sAruM kyAMthI zIkhavADe. dusaMga prANInA mULa svabhAvane paNa palaTI nAMkhe che, tenI asara khUba jaldI thAya che. sArI sobata ne sArA guNo jIvanamAM khUba kaSTa Ave che. tethI ja sArA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ satsaMga saMgane mATe prayatna karavo Avazyaka che. rAjAne Avato joIne popaTa atyaMta karkazasvare moTethI bolavA lAgyo, "pakaDo ! pakaDo ! lAkha jAya che, karoDa jAya che. A zikAra che, lUTo ene mAro, bahu divase taka maLI che. ema ne ema korA na jAya. doDo doDo." AvI puruSavANI popaTane koNe zIkhavADI ? A sAMbhaLI rAjA daMga thaI gayo. rAjA sAthe enA sainika vagere hatA, tethI bhillonuM kAMI UpajayuM nahIM. vanamAM AgaLa vadhatAM rAjA eka pavitra ne tapasvI RSinA Azrama pAse AvyA. te AzramanA AMgaNe paNa pAMjaruM laTakatuM hatuM, AryAvartanA RSi-munio eTale pavitratAnI mUrti, tejanA. bhaMDAra ne samatAnA sAgara. evA tapasvInA sahavAsathI popaTamAM saMskAritA Ave e svAbhAvika che. popaTe rAjAne joyA ke tarata ja komaLa ne madhura svare te bolavA lAgyo ke, 'mAdhyatA prApyatA, AzramamanakriyatAm' AvA zruti-madhura ne karNapriya svara sAMbhaLI rAjAne AnaMda ne Azcarya thayuM. teNe popaTane pUchyuM ke pelA bhilone tyAM tArA jevo eka popaTa che. te to khUba karNakaTu svaro bole che. ane huM AvuM sundara bole che. Ama kema! tyAre popaTe kahyuM ke rAjA vAta ema che ke - mAtA'pyekA pitA'pyeko, mama tasya ca pakSiNaH / ahaM munibhirAnItaH sa ca nIto gavAzanaiH // 1 // gavAzanAnAM sa giraM zRNoti, ahaJca rAjan ! munipuGgavAnAm / pratyakSametad bhavatA'pi dRSTaM, saMsargajA doSaguNA bhavanti // 2 // mArI ane te popaTanI mAtA eka ja che, pitA paNa eka ja che. huM munio vaDe AzramamAM lavAyo ne bhillo tene
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 Atmabodha pallImAM laI gayA. te kAyama bhillonI vANI sAMbhaLe che. tethI te bhillo jevI vANI bole che. huM madhura ne priyabhASI munionI vANI sAMbhaLuM chuM. tethI huM saMskArI vANI boluM chuM. pratyakSa ja che ke guNa ane doSa saMsargathI utpanna thAya che. joyuMne pazuo upara paNa saMsarganI kevI ghATI asara thAya che. to ApaNA upara thAya emAM zuM navAI ? sajjanono sahavAsa jarUra UMce laI jAya che. vAlIA lUMTArAnuM jIvana kevuM hatuM. nAradanA thoDA ja paricaya ne sahavAsathI jIvana kevuM UrdhvagAmI banI gayuM. tethI jo jIvana jAgrata ne vizuddha rAkhavuM hoya to satsaMga avazya karavo. zAstramAM paNa kahyuM che ke sadAcAranA rakSaNa mATe uttama AtmAono saMga karavo. halakA ane zithilono saMga na karavo. "hINA taNo je saMga na taje tehano guNa nahi rahe, jayuM jaladhi jaLamAM bhaLyuM gaMgA nIra lUNapaNuM lahe." satsaMganuM sAmarthya evuM viziSTa che ke nAno kIDo paNa puSpanA satsaMgathI paramAtmAnA mastake caDe che. mATe unnati IcchanAre satsaMga satata karavo. 18.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhusevA (pramANikA') samastazAstradarzanAdidaM sunizcitaM mayA / sadA sadAmatA matA, hitA hi sAdhusevanA // 19 // (bhaavaarthsAdhusevA saghaLA zAstranA abhyAsa pachI meM barAbara nizcaya karyo che ke sajjanone mAnya evI sAdhupuruSanI sevA sadAne mATe kharekhara hitakArI 1. pramANikA jarau lagau /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 Atmabodha vizadArtha : sAdhu bhagavantanI sevA-vaiyAvacca-e samyaktvanA traNa liMgamAM eka liMga tarIke Ave che. koIne paNa sAdhu puruSanI sevA karavI haze to vidyAsAdhakanI jema svArtha-sukhasagavaDano tyAga karavo ja paDaze. apramattatA ne arpaNa bhAvanA to hovI ja joIe. potAnuM jatuM karIne paNa bIjAnuM karavAnI vRtti hoya to sevA thAya. sevA karavA mATe mAna ne dugaMchAne to dUra karavAM ja paDaze. to ja sevA thaI zakaze. sevA paNa jevA tevAnI karavAthI kAMI yathArtha phaLa nahIM Ape eTale te sIdhI na kahetAM sAdhusevA ema kahyuM. sAdhu puruSa eTale kaMcana-kAminInA tyAgI, paMcamahAvratadhArI ne saMsArI AtmA je sukhavaibhavane meLavavA mATe keTakeTalAye prayatno kare che tevA sukhavaibhavone tarachoDIne AtmakalyANanA mArge prayANa karanArA, nirprantha munivaro. AvA pavitra puruSonI karelI sevA te yathArtha phaLavatI bane che. kharekhara sevya-sevA karavAyogya sAdhu mahArAja che. AjakAla 'mAnavasevA e prabhusevA' evAM vAkyo sAMbhaLavA maLe che paNa temAM lAbha karatAM geralAbha ghaNo che. anukaMpA-dayA du:khInI karAya ne sevA to pujyanI karAya. mAnavasevAne nAme svArtha sAdhanArA vizvamAM khUba geravyavasthA kare che. AvAM vacano jIvane mithyAtva tarapha kheMce che. sevAno mArga to khUba kaparo ane kaThina che. sagavaDaparAyaNa ne agavaDabhIru AtmA kadIye sevA nahiM karI zake. nItikAro to kahe che ke sevAdharmaH paramagahano yoginAmapyagamyaH / parama gahana evo sevAdharma yogIone paNa agamya hoya che. -
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhusevA 95 sevA to Ama ghaNAye ghaNAnI kare che, paNa badhAne sevA phaLatI nathI. yogya ne supAtranI zuddhabhAve karelI sevA avazya yathArtha phaLavatI bane che. tene eTale sevAne jIvanamAM tANAvANAnI jema gUMthanAra sarvane priya thAya che. bIjA zabdomAM kahIe to sevA e to vagara maMtranuM kAmaNa che, vazIkaraNa che, nahi to kadarUpA are ! kadarUpa to kevuM tenA upara koI thUMkavA paNa rAjI nahiM evuM. evA naMdiSaNanAM paNa indranI sabhAmAM vakhANa thayAM. e to sevAnA ja prabhAvene ! tenI kathA A pramANe che. naMdigrAma nAmanuM gAma che. tyAM somila nAmano brAhmaNa vase che, tene somilA nAmanI strI che. tene naMdiSaNa nAmano putra che. tene pUrvanA azubha karmanA udayathI kurUpa-beDoLa aMgopAMga malyAM hatAM. pagathI mAthA sudhInuM AkhuM zarIra atyaMta kaDhaMguM hatuM. jotAMveta lAge ke brahmAe krodha ane AvezamAM tenuM zarIra ghaDyuM haze. paDatAne pATuM ne dAjhyA upara DAma ema daurbhAgyapUrNa to hato ja ne temAM adhUrAmAM pUruM tenAM mA-bApa tene nAnI vayamAM mUkIne cAlyAM gayAM. mRtyu pAmyAM. naMdiSeNa ekalo ane aTUlo, nirAdhAra banI gayo. dUrano eka mAmo AvI tene potAnA ghare laI gayo, paNa tyAM e koNa enA para vAtsalya kare, zILo hAtha pherave. UlTA teo tenAM mAmA-mAmI ne mAmAnI putrIo to teno tiraskAra ne apamAna karatAM, chatAM paNa naMdiSaNa gharanuM badhuMye nAnuMmoTuM kAma karato. tethI kAma pUratA tene sAcavatAM. Dagale ne pagale thato tiraskAra tenAthI sahevAto nahato paNa thAya huM ! te ghaNIvAra AvA duHkhanuM mULa zodhato, paNa bhalabhalA vicArako ane cintako jyAM thApa khAya, tyAM A abhaNa ane buddhizUnya naMdiSaNanuM zuM gajuM !
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 Atmabodha | game tevA kurUpa ane abhaNa mAnavImAM paNa kAMIka viziSTatA to hoya che. te viziSTatAnA ja AdhAre teo jIvana jIvatA hoya che. maMdiranI sevAvRtti ane athAga parizramazIlatA e tenI viziSTatA hatI. mAmAnuM saghaLuMye kAma naMdiSeNa karato. maLaskethI te gharakAmamAM parovAto te TheTha rAta sudhI temAM racyopacyo raheto. tenA mAmA paNa tenI upara nahi eTalA tenI skUrti ne ALasa vagaranI sevA upara prasanna rahetA. AvA zramajIvI naMdiSaNane ghera ja rAkhavo hoya to eka chokarI tenI sAthe paraNAvuM to te ahIM kAyama mATe TakI raheze. ema vicArI potAnI sAta putrIone bolAvIne vAta kahI, tyAre sAta putrIo ekI avAje bolI uThI ke A naMdiSeNa, jenAmAM rUpa-buddhi ke saMskArano chAMTo ye nathI tenI sAthe ame kadIye lagna nahiM karIye. tenA karatAM to ApaghAta karIne marI jaIzuM. A vAtanI naMdipeNane jayAre jANa thaI tyAre tene mAmAne tyAM potAnI zuM kiMmata che te samajAyuM. svamAna ane gauravane jhaMkhatA naMdiSaNane mAmAnuM ghara kArAgAra jevuM lAgyuM. jyAM huM kurUpa-jaDa-mUrkha-saMskArahIna gaNAuM chuM tyAM rahevAthI zuM ! evo vicAra karI rAtanA ekalo koIne kahyA vagara te gharamAMthI nIkaLI gayo. savAre mAmAe jANyuM ke naMdiSeNa gharamAMthI cAlI gayo che-chatAMye tapAsa paNa na karI ne je thayuM te sAruM thayuM ema mAnI tene bhUlI gayA. upara AkAza ane nIce dharatI sivAya naMdiSeNane koI AdhAra ke AlaMbana na hatuM. ema ne ema dhUnamAM ne dhUnamAM te cAlavA lAgyo. have to ApaghAta sivAya
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhusevA bIjo ekake Aro nathI. tethI teNe eka moTA parvatanI Toce jaI, nIce paDIne prANano aMta lAvavAno nirNaya karyo ne te parvata para pahoMcyo. tyAM tene svajanano sneha-svara saMbhaLAyo. te veLA najIkamAM kAyotsarge rahelA eka muni mahArAje tene Ama karatAM joyo ane tene ApaghAta karato aTakAvIne kAraNa pUchyuM. 62 teNe kahyuM ke "bhagavan ! duniyAthI huM kaMTALyo chuM. rAta di' majurI karavA chatAM koIneya mArI kadara nathI. jIvana akAruM ane asahya thaI gayuM che. jIvana ane duniyAthI chuTakAro meLavavA mATe A sivAya bIjuM huM zuM karuM." e sAMbhaLIne munirAje tene upadeza Apyo ke ApaghAtathI AtmAne mahAnikAcita karma baMdhAya che. zarIrano aMta ANavAthI duHkhano aMta Avato nathI. duHkhanuM mULa kAraNa to karma che. karmanA aMtathI duHkhano aMta Ave che. ane karmano aMta cAritranI ArAdhanA karavAthI thAya che. mATe duHkha dUra karavuM hoya to saMyama laIne ArAdhanA karavI joIe. A upadeze naMdiSaNane navuM jIvana ApyuM. tenA jIvanamAM utsAha ane cetanA pUrAyAM. teNe cAritra svIkAryuM. ane tenuM pAlana nirmaLapaNe karavA mAMDyuM Ama naMdiSaNa zramarata ne sahanazIla to hatA ja, have chaThThane pAraNe AyaMbila ne upara chaThTha ema niraMtara karavA mAMDyA. jevA tapamAM AgaLa vadhyA tethI ye bamaNA vegathI sevAmAM paNa pAvaradhA banyA. potAnA dehanI paravA karyA vagara bIjAne sukhasagavaDa ne zAMti ApavI e emano jIvanamaMtra. koI paNa glAna sAdhunI sevA karavI e emane mana AnaMdanI vAta. khUba utsAha ne ullAsathI badhAye sAdhunI sevA karatA. koIdi sevAno lAbha na maLe to manamAM thAya ke Aja to kAMI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 Atmabodha lAbha na maLyo. dhIme dhIme naMdiSeNanI sevAnAM zramaNa saMghamAM cArekora vakhANa thavA lAgyAM. naMdiSeNa eTale mUrtimaMta mevA. sonAnI kasoTI thAya. satyanI parIkSA thAya. A prazaMsA to devalokamAM pahoMcI ne saudharma sabhAmAM Indra mahArAje devo AgaLa naMdiSeNanI svamukhe prazaMsA karI. be devane temAM vizvAsa na beTho ne parIkSA karavAnuM mana thayuM. parIkSA paNa evI kaparI ke kAcopoco to nAsI ja jAya. paNa naMdiSeNa to naMdiSeNa. parIkSA karanAranI parIkSA thaI jAya. evuM emaNe karI batAvyuM. - chaThThane pAraNe gaucarI lAvI, paccakhANa pArIne vAparavAnI taiyArI karatA hatA tyAM eka muni hAMphaLA-phAMphaLA doDatA AvyA ane kahevA lAgyA ke "nagaranI bahAra eka vRddha sAdhu atisAranA vyAdhithI pIDAya che. ame tamAruM nAma sAMbhaLIne to ahIM AvyA chIe paNa naMdiSeNa dekhAya che ja kyAM. loko kahe che ke- "naMdiSeNa sevAparAyaNa che paNa Aje khAtrI thaI ke A to daMbha che. nahi to sAdhu rogathI pIDAto hoya ane kharo sevAbhAvI Ama khAvAmAM samaya bagADe kharo !" basa. koI sAdhu bImAra che eTaluM sAMbhaLatAM ja naMdiSeNe gocarI AghI mUkI ne glAna sAdhu mATe pANI levA gAmamAM gayA. paNa deve badhA ghare pANI na khape evuM karI dIdhuM. ghaNAM ghare pharyA pachI eka ghare khape evuM jala maLyuM, te laIne nagaranI bahAra glAna muni pAse teo AvI pahoMcyA. AvatAMnI sAthe ja vRddha ane rogI munie naMdiSaNane ughaDA lIdhA, "glAna munionI mAvajata karanAra naMdiSeNa muni tame ja ke ! kyArano ya tamArI
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhusevA 99 vATa joto ahIM herAna thAuM chuM. ATalI badhI vAra hoya. Avo sevAbhAva te hoya ! tamane bolAvavA paDe kharA ! ane bolAvavA mokalyA pachI keTalI badhI vAre moDhuM batAvo cho ! Avo plAna munino puNyaprakopa sAMbhaLatA chatAM naMdiSeNa eka akSara paNa na bolyA. sevA to mauna ja rahe !" "thoDo vilaMba thaI gayo mane kSamA Apo" naMdiSeNe uttara vALyo. manamAM jarAye glAnibhAva na Avyo. e to pelA prAsuka jalathI atisArathI pIDita muninA atisArane lIdhe gaMdA banelA avayavone sApha karavA lAgyA. zarIra zuddha thayA pachI naMdipeNa munine vinaMti karI ke, "Apa upAzraye padhAro tyAM ApanI sevAzuzruSA barobara thaze. jarAye azAtA nahi thAya ne ApanI sevAno lAbha maLaze." A sAMbhaLatAveta pelA vRddha ne glAna muni tADUkyA. "naMdiSeNa ! tane mArI paristhitinuM lagAre bhAna nathI lAgatuM ! tuM kone kahe che ! mAre ghaDIe dhaDIe maLatyAga karavo paDe che. zarIra sAva azakta ane jIrNa thaI gayuM che ne evAne tuM calAvIne upAzraye laI javAnI vAta kare che. kAMI buddhi che ke nahi." tarata ja vinItabhAve naMdiSeNe munine kahyuM, "mArI bhUla thaI. Apane vAMdho na hoya to mAre khabhe besI jAo, huM upAzraye laI jaIza." "to mArI nA nathI" munie saMmati ApI. chaThThanuM pAraNuM paNa nathI karyuM evA naMdiSeNa, bImAra ne bismAra munine potAnI kAMdha upara besADIne upAzraya tarapha cAlyA. eka jagyAe naMdiSeNano paga lathaDyo. tarata bANa chUTyuM. "jarAka to bhAna rAkha ! AvI rIte rogIne zA sAru trAsa Ape che."
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha naMdiSaNanI dhIraja jarIye khUTatI nathI. thoDA vadhu sAvadha banIne gAmanI vaccamAM AvyA ne khabhA para beThelA munie naMdiSeNa para maLatyAga karyo. atisArano vyAdhi, cIkaNone durgaMdha vachUTato maLa. nagarano madhya vibhAga, AvuM badhuM hovA chatAM naMdiSeNanA manamAM kaMTALo ke sUga AvatI nathI. AvA prasaMge sagI mA paNa bALaka para roSa kare, gusse thaI jAya, paNa A to manane samabhAve samajAve che ke bImAra rogIno zo doSa ? roga ja evo che ne temAM paNa avasthA. A munine jaladI ArAma thaI jAya evuM karuM. naMdiSeNe khUba zAMtabhAve A maLa parISahane sahana karyo. mULa pote brAhmaNa, zaucapavitratAne khUba mAnanArA, chatAM ye lezamAtra ghRNA na karI. upAzraye pahoMcyA. 100 vaiyAvaccamAM ne sevAbhAvamAM nizcaLa jANI devo pratyakSa thayA. naMdiSaNanI surAcala jevI aDaga sevAvRtti joI khUba prasanna thayA. badhI vAta karI ane indre karelI prazaMsA yathArtha ne satya che e kahyuM. vaMdanA karI kSamA mAgI, devo svarge gayA. naMdiSeNa bAra hajAra varSa cAritra pALI sAtamA mahAzukra devalokamAM deva thayA. devalokathI cyavIne saurIpuramAM aMdhaka vRSNI rAjAne tyAM subhadrA nAmanI rANIthI dazamA rUparUpanA aMbAra vasudeva thaze. joyuMne ! sevA kevI adbhuta devI che ! teno Azraya je kare che te kevo jagatmAM khyAtanAma thAya che ne parabhavamAM suMdara sukhone meLave che. mATe sAdhupuruSonI sevA-bhakti avazya karavI. 19.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinezvarairgaNIzvarairmunIzvarairapAkRtA, ratIzarUpatulyarupadhArakairiyaM ratiH / viraktatAmupAsya karmamarma sannihatya sAdhvanantamantakAntakRt samantato'mRtaM vRtam // 20 // bhAvArtha - (20 viratirati (padmazcarAmaram) viratimAM ruci karanArA kAmadeva sAmana rUpane dhAraNa jinezvaro, gaNadharo, ane AcAryo ratine dUra karIne karmanA marmane mULamAMthI haNIne sarva prakAre yamarAjanA aMtane karanAra evA anaMta mokSane sArI rIte pAmyA che. ethI dareka mokSAbhilASI prANIe viratinI upAsanA karavI joIe. 1. pramANikApadadvayaM vadanti paJcacAmaram /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 Atmabodha vizadArtha: anAdikALathI viSayo ane kaSAyomAM racyApacyA rahetA AtmAne tenAthI choDAvI dharma-tapa-tyAgane mArge joDavo tenuM nAma virati. jIvanamAM virati Ave eTale pApone AvavAnA rastA baMdha thaI jAya. navuM pApa Ave nahi ane jUnuM pApa hoya to viratinA baLe kSINa thaI jAya; eTale ApoApa mokSa hAjara thAya. kevo pratApa ne prabhAva che A viratino. Ama to saMsAranA saghaLAye padArthomAM viratinI preraNA bharI che. koI divasa sAyaMkALe pazcimAkAzamAM khIlelI saMdhyAne joI che ? te samaye raMgonI ujANI karavA vAdaLo doDadhAma karI rahyAM hoya che, chUTe hAthe vAparo toye kadIye na khUTe evA anekavidha raMgonAM kuMDA relAtAM hoya che. temAMthI bhAtabhAtanAM citro janme ne vikharAya. A dazya eTaluM badhuM manamohaka hoya che ke ApaNane thAya ke basa, maTakuM mAryA vagara joyA ne joyA ja karIe. AMkhane jarIye tRpti na thAya evAM dazyo UbharAtAM hoya che. have e ja dazya viratinI AMkhe jozo to e raMgaberaMgI dazyomAM ane saMsAranA bhogavilAsamAM kAMI aMtara nahiM dekhAya. ApaNI carmacakSuthI je kAMI dekhAya che, te badhuM pelA vAdaLAnA raMga jevuM ja nazvara ne kSaNajIvI che. kahyuM che ke anityaM saMsAre bhavati sakalaM yannayanagam / pachI e Indra ke cakravartInI TocanI sukha-samRddhi ane vizALa vaibhava hoya ke raMkanI jhUMpaDI hoya badhuMye camakadAra capala vIjaLI jevuM ja vinazvara. prasarati viSayeSu yeSu rAgaH pariNamate virateSu teSu zAkaH / tvayi rucirucitA nitAntakAnte! ruciparipAkazucAmagocaro'si // 1 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ viratirati 103 je zabdAdi viSayomAM rAga thAya che te ja viSayo jyAre dUra thAya che tyAre zoka thAya che. eTale viSayonA rAganI sAthe zoka avayaMbhAvI che ja. e ja rAga paramAtmAnI sAthe karyo hoya to kadIye zoka Ave ja nahi, kAraNa ke paramAtmA zAzvata che-zoka rahita che. paramAtmA svarUpa viSayano viyoga thavAno ja nathI eTale zoka paNa nahiM. viSayono rAga ekalA zokane ja nathI ANato, sAthe sAthe aniSTa udAsInatAne paNa lAve che. A zoka ne udAsInatA na joItI hoya to viratino Azraya karo. viratine tyAM zoke nathI ne duHkhe nathI. viSayano nAza to avazya thavAno ja che. have jo tame viSayone nahi choDo to viSaya tamane choDI jaze ane te tamane bhAre paDaze. tenA abhAvamAM pArAvAra zoka thaze. jo tame te viSayone jAte ja choDI dezo to khUba sukhano anubhava thaze. vairAgya-virati nirbhayatAnuM parama sthAna che. jIve tenAmAM-viratimAM rati-ruci karavI. anaMtA jinezvaro-gaNadharo paNa ratine cheha daI viratino saMga karI ni:saMga avasthAne pAmyA che. zivakumArane viratimAM keTalI tIvra rati hatI. virati na maLI tethI mAvajIva sudhI chaThThane pAraNe AyaMbila karyA. teno vRttAntaA pramANe che. caramakavalI zrI jaMbUsvAmino pUrvabhava vidyummAlIdeva ane tenA pUrvabhavamAM teo zivakumAra hatA. mahAvideha kSetramAM puSkalAvatI vijayamAM vItazokA nAmanI sundara nagarI hatI. rAjA padmaratha te nagarInuM zAsana sundara karato hato. tene vanamAlA nAmanI paTarANI hatI. teNe eka ati rUpavAna putrane janma Apyo. tenuM nAma zivakumAra evuM rAkhyuM. kalAcAryanI pAse te saghaLIye kalAo zIkhyo. anukrame te yauvana vaya
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 Atmabodha pAmyo. rAjAe rAjakuLamAM utpanna thayelI ghaNI kanyAo sAthe tenuM pANigrahaNa karAvyuM. dogaMdaka devanI jema te sukhamAM kALa pasAra karavA lAgyo. varSo divasonI jema pasAra thavA mAMDyA. sukhamAM-AnaMdamAM samaya khuba vegathI vIte che. ekadA potAnI prANapriya patnInI sAthe jharukhAmAM zivakumAra beTho hato, te veLA sAgaradatta nAmanA eka munimahArAjane teNe joyA. jeo zivakumAranA pUrvabhavamAM teonA vaDIlabaMdhu hatA. eTale ke bhavadatta e moTAbhAI ane bhavadeva e nAnA bhAI. bhavadatta svarge gayA ne tyAMthI cyavI mahAvidehakSetramAM puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkiNInagaramAM vajadatta nAmanA cakravartIne tyAM yazodharA nAmanI rANInI kukSie sAgaradatta tarIke utpanna thayA. pUrvabhavanI ArAdhanAnA pratApe thoDA ja kALamAM saghaLIye kalA ne zAstramAM pAraMgata thaI gayA. anukrame yauvana pAmyA. mAtApitAe rAjakanyA sAthe paraNAvyA. ekadA sAyaMkAle AkAzamAM sundara nayanaramya meghamaMDaLa joyuM. te potAnuM raMgakauzalya batAvavA mATe gaganavihArI vAdaLoe asaMkhya citro AlekhyAM ne citAro jema rAjAne rIjhavavA mATe eka pachI eka citra dore tema doravA mAMDyAM. kyAMya sudhI sAgaradatta A vAdaLonI raMgalIlA joI rahyA. thoDI ja vAramAM e rUpALAM citro vilAI gayAM-vikharAI gayAM ne sAgaradattanA manamAM camakAro thayo. A citro jema kSaNika che tema A zarIrathI mAMDIne saghaLuMye anitya-asthira che. evA sukha-vaibhavathI saryuM. saMsArathI virakta thayelA sAgaradatta pravrajayA levAno daDha saMkalpa karyo. mAtA-pitAne
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ viratirati 105 vAta karI. mAtApitAe kahyuM: "yauvanamAM to bhogo bhogavo, pachI vRddhAvasthAmAM dIkSA lejo." paNa sAgaradattanI dRDhatA jANIne mAtApitAe anumati ApI. sAgaradatte sAgarAcArya mahArAja pAse pravrajyAne grahaNa karI. grahaNazikSA ane AsevanazikSAne grahaNa karI sAgaradatta zratanA pAragAmI thayA. caudapUrvadhara thayA. khUba tapasyA karatAM temane avadhijJAna utpanna thayuM. anukrame vihAra karatA A sAgaradatta maharSi vItazokA nagarImAM padhAryA. mAsakSamaNane pAraNe sAgaradattamuni kAmasamRddha nAmanA sArthavAhane tyAM lAbha ApavA padhAryA. sArthavAhe tapasvI munine vahorAvyuM. supAtradAnanA prabhAve AkAzamAMthI vasudhArA thaI. zivakumAre A sAMbhaLyuM ne tene ghaNuM Azcarya thayuM. te to te muni pAse pahoMcI gayo. munirAjane vaMdana karI temanI pAse kamalanI pAse rAjahaMsa bese tema besI gayo. sAgaradatta munie dharmadazanA saMbhaLAvI. saMsAranI asAratA paNa samajAvI. dezanA sAMbhaLIne zivakumAranA sphaTika-nirmaLa manamAM vairAgya utpanna thayo. teNe sAgaradattamunine pUchayuM, ke- "Apane joIne mane harSa ne sneha kema thAya che, temAM zuM zuM kAraNa che?" munie avadhijJAnathI joyuM ane kahyuM ke- "pUrvabhavamAM tuM mAro nAnA bhAI hato. tArI anicchAe paNa meM tane paraloka sudhare e buddhie dIkSA apAvI hatI. tyAMthI ApaNa baMne devalokamAM deva thayA hatA. tyAM paNa ApaNa baMnene paraspara prIti hatI. A bhavamAM tuM padmaratha rAjAno putra ziva thayo ne huM vajadatta cakrIno putra sAgaradatta thayo. eTale pUrvabhavanA saMbaMdhane kAraNe tane sneha ane harSa thAya che. zive kahyuM ke pUrvabhavamAM mArI anicchAe paNa Ape pravrajyA apAvI hatI to A bhavamAM paNa mane lokayahitakArI dIkSA Apo, huM mArAM
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 Atmabodha mAtApitAne pUchIne AvuM, tyAM sudhI mArI upara kRpA karI Apa ahIM sthiratA karo. zivakumAre ghera jaIne mAtApitAne kahyuM ke "Aje meM sAgaradattamuninI dezanA sAMbhaLI. temanI kRpAthI saMsAranI asAratA samajAI. huM saMsArathI virakta thayo chuM. saMsAramAM cArekora-copAsa Aga lAgI che. saghaLoye saMsAra viSaya kaSAyanI javALAmAM bhaDake baLe che. saMyama ja zAMti ne sukhano upAya che. mAruM mana saMsArathI UtarI gayuM che. tethI Apa pravrajyA levAnI anumati Apo." mAtApitAe kahyuM ke- "jo amArI icchApUrvaka tuM kArya karavA cAhato ho to ame tane rajA ApatA nathI. tuM vairAgyathI bhale amane parAyA mAne paNa ame to tane amAro ja mAnIe chIe." zivakumAranA manamAM maMthana jAgyuM. ekabAju mAtapitAnI ruci ane bIjI bAju potAnI tIvra vairAgya bhAvanA. e baMneno meLa koI rIte khAya evuM na lAgyuM. eTale bhAvathI sAgaradatta muninA ziSya tarIke saMkalpa karIne, koIpaNa prakAranI sAvagha pravRtti na karavAno nizcaya karyo ne potAne AvAse rahyA. bhojana karavAno samaya thayo paNa zivakumAre bhojana na karyuM. mAtapitAe khUba khUba kAlAvAlA karyA paNa jarI paNa rIsa vagara zivakumAre kahyuM ke- "mane khAnapAnamAM ruci nathI." sAMbhaLIne mAtapitA udgavigna ne ciMtita thaI gayAM. basa ahIMyAM ja virati ne ratinuM yuddha jAme che. eka bAju apAra mamatA ne agAdha vAtsalya varasAvatAM mAtapitA, potane mATe prANa pAtharavA taiyAra, rUpamAM ratine paNa zaramAve evI strIo, saMsAranA keTalAya AtmA je sukhavaibhava meLavavA mATe ghora tapa Acare ane bhalabhalAne paNa je sukhasamRddhi joIne
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ viratirati 107 niyANuM karavAnuM mana thaI jAya evo rAjavaibhava. to bIjI bAju sAgaradatta muninI dezanA ane virati svIkAravAnI adamya bhAvanA. keTalI dhIraja ne makkamatA rAkhavI paDe. AvAM virati ne ratinAM yuddho jayAre saMsAramAM jAge che tyAre vijayazrI to viratine ja vare che. antamAM virati ja jIte che. koIpaNa hisAbe zivakumAra bhojana letA nathI tyAre padmaratha rAjAe daDhadharma nAmanA zreSThiputrane nagaramAMthI bolAvyA ane kahyuM ke- "mAro putra bhojana karato nathI. tame koIpaNa rIte tene bhojana karAvo to amArI upara moTo upakAra thaze." daDhadharme te vAta svIkArI. cakora ne vicakSaNa evo daDhadharmA zivakumAranI pAse gayo. nisTihi kahIne oraDAmAM praveza karyo. tyAra pachI IriyAvahI karI bhUmine uttarIya vastra vaDe pramAjIne zivakumArane dvAdazAvarta vaMdana karyuM. mArI para kRpA karo ema moTethI bolIne tenI pAse beTho. zivakumAre kahyuM ke- "A prakArano vinaya to sAgaradatta muninI pAse meM joyo hato. te vinaya mArI pAse kema karo cho ?" zreSThiputre kahyuM ke"samyagRSTino samabhAva badhA prakAranA vinayane yogya che. jenuM citta samabhAvathI bhAvita hoya te vaMdanane yogya che. temAM atyukti nathI. huM to e pUchavA Avyo hato ke Apa rasavarAturanI jema bhojana kema letA nathI?" zivakumAre kahyuM ke- 'vratane mATe mAtApitAe anumati na ApI tethI huM bhojana karato nathI, ne bhAvayati thaIne ghare rahyo chuM." zreSThiputre kahyuM, ke "dharmaArAdhanA dehane AdhIna che ne deha AhArathI cAle che mATe dharmanI ArAdhanA karavA mATe paNa AhAranI AvazyaktA che. maharSio paNa niravadya-AhArane grahaNa kare che. kAraNake nirAhAra dehathI karmanirjarA zakya nathI."
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha zivakumAre kahyuM ke- 'niravagha AhAra nathI maLato tethI na khAvuM e uttama che.' zreSThiputre kahyuM ke- 'huM tamAro ziSya ane tame mArA guru. huM tamane niravagha AhAra lAvI ApIza.' 108 tyAre zivakumAre kahyuM ke- 'huM chaTTha karIza ne pAraNe AyaMbila karIza.' zreSThiputra zivakumArano yogya vinaya kare che. e pramANe bAra bAra varSa viratinI tIvra bhAvanAmAM ja vyatIta thayAM paNa mAtApitAe anumati na ApI. kaThora tapathI cAritra mohanIyakarma kSINaprAyaH thaI gayuM. Avo sukomaLa deha keTaluM sahI zake ! tyAMthI AyuSya pUrNa thaye zivakumAra brahmalokamAM mahAdyutivALA vinmAlIdeva thayA. zivakumAranA bhavamAM ArAdhela ne Acarela tapasyAnA prabhAve jaMbUkumAra thayA ne akhUTa sukha-saMpattine tyAgIne dIkSA lIdhI. te ja bhavamAM sakala karmano aMta karI lokAlokaprakAzaka kevalajJAna prApta karyuM. caramakevaLI banI zivapadanA svAmI banyA. kevo adbhuta prabhAva che viratino ! anAthI muni paNa haju ApaNane kola Ape che ke viratinA saMkalpa mAtrathI mArA asAdhyane duHsAdhya rogo paLavAramAM vilIna thaI gayA. to tenA trikaraNazuddha AcaraNathI zuM ne zuM na thAya ! e rIte viratimAM rati-ruci dharmaArAdhanAno sAra che. mATe sukha ne zreyobhilASI jIve roja vairAgya dhAraNa karavo. 20.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ O ahiMsAvratam (toTakam) dayayA saha yasya paratvamahoparitaH praNayo duritena samam / ahitasya yatazca hitaM bhavati, tyaja taM satataM kila jIvavadham // 21 // (bhAvArtha - ahiMsA vrata dayAnI sAthe jene parama zatrutA che ane pApanI sAthe jene parama maitrI che vaLI jenAthI ahitanuM hita thAya che-ahitane poSaNa maLe che te jIvavadhano tame tyAga karo. 1. iha toTakamambudhisaiH prathitam /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha 110 vizadArtha : ahiMsA sarva dharmano pAyo che. ahiMsA je dharmamAM hoya te ja dharma dharma che. kahyuM che ke "yA dharma nA mUla hai" e taddana satya che. thoDI sUkSma ne svaccha daSTithI jovAmAM Ave to vizvanA bIjA dharmo je ahiMsA mAne che, pALe che te; ane jaina dharma je ahiMsA mAne che ne pALe che temAM rUpiyo ne navA paisA jeTaluM AMtaruM spaSTa dekhAze. dharmanuM svarUpa jaNAvatAM vizeSaNomAM jaNAvyuM che ke ahiMsA navaLasya ahiMsA e dharmanuM lakSaNa che. zAstramAM ahiMsAnuM svarUpa jyAM Ave che tyAM trasa hoya ke sthAvara, sUkSma hoya ke bAdara ema koI paNa jIvanI hiMsA karAya nahiM. pUrNapaNe ahiMsAnuM pAlana karanAra kAcA pANIno upayoga na kare, agni na saLagAve, vAyaro na khAya. pAMdaDuM paNa na toDe, koIpaNa jIvane trAsa, bhaya, du:kha ke paritApa na Ape. manamAM paNa vicAra na kare ke AnuM ahita thAya. evuM vacana paNa na bole ke bIjAnuM dila duHkhAya, kAyAne paNa evI rIte keLave ke jethI bIjA jIvane jarI paNa IjA na pahoMce. AnuM nAma ahiMsA. jeo ahiMsAnuM sAcuM svarUpa nathI samajatA teo hiMsA upara ahiMsAnuM lebala-pATiyuM lagAvI de che. hiMsA to agninI bahena che. "hiMsA bhaginI ati bUrI re vaizvAnaranI joya re bhaviyA." hiMsAthI koIne kadI ye sukha nathI sAMpaDyuM. ahiMsAthI dIrghAyuSya ane nIrogI deha to maLe che ja paNa uttarottara uccagati prApta thAya che. cha khaMDanA adhipati sUbhUmacakravartine sAtamI nArakanA atithi banAvanAra hiMsA ja che. sAmAnya sthitimAMthI dAmannakane; dayA na kalpI zakAya evI sthitimAM laI gaI te vAta A pramANe che.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiMsA vrata 111 gajapura nAme nagaramAM sunanda nAme eka bhadra pariNAmI kulaputra sevaka raheto hato. tene jinadAsa nAmano eka mitra hato. te baMnnene paraspara atigADha maitrI hatI. teo nagara bahAra AvelA udyAnamAM haMmezAM pharavA jatA. ekadA udyAnamAM gayA tyAre eka jJAnI AcArya mahArAja padhAryA. baMne jaNA tyAM gayA ne vaMdanA karIne beThA. AcArya mahArAje upadeza Apyo. "mAMsa e atyaMta apavitra vastu che. je ahIM mAMsa khAya che tene narakamAM paramAdhAmIo potAnuM mAMsa khavaDAve che." "mAMsabhakSaNathI mAnavInuM mana kUra ne nirdaya thaI jAya che ane mAMsa khAvAthI mahAhiMsAnuM pApa lAge che ane tenA kaTavipAko paralokamAM bhogavavA paDe che. mATe mAMsa khAvuM na joIe." upadeza sAMbhaLIne saraLa mananA sunatye kadI paNa mAMsa nahi khAvAno niyama lIdho. jagata mAtranA jIvone duHkha apriya ne sukha priya lAge che. mAro AtmA che evo ja AtmA jagatanA jIva mAtrano che. mane du:kha nathI gamatuM to bIjAne kyAMthI game. AvA vicAra ne vivekathI te kadIpaNa koIpaNa jIvanI hiMsA karato nahi. anAdikALathI cAlatA saMsAramAM kadIpaNa koInI ekadhArI sthiti rahI nathI. te pramANe dezakALa paNa ekasarakhA rahetA nathI. rathanA cakranI jema vizvamAM sukALa ne dukALa anukrame AvyA kare che. gajapuranagaramAM moTo duSkALa paDyo. cArebAju hAhAkAra macI gayo. anna nahi maLavAne kAraNe loko mAMsa ane mAchalAM khAIne prANa TakAvavA lAgyA. jANe chaThTho Aro Avyo na hoya tevuM thaI gayuM. sunanda to lIdhelI pratijJAmAM daDha hato. ekadA bALakane bhUkhe TaLavaLatAM
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 Atmabodha joIne sunaMdanI patnIe kahyuM, ke "tame sarovaramAMthI mAchalIo laI Avo. Ama pAMgaLAnI jema besI rahevAthI kema jIvAze? tyAre sunanda kahyuM ke- "puNyano kSaya karanArI ne pApane vadhAranArI hiMsA nahi karavAno mAre niyama che." tyAre strIe kahyuM ke- "tamane koI sAdhue ThagyA lAge che. parivAra duHkhI thAya che, maravA paDyo che chatAM tame bhakSya-bhojana lAvatA nathI. bhUkhe kuTuMba marI jaze. tyAre lokamAM zuM moDhuM batAvazo ?" ema chatAM te kAMI mAnyo nahi ne dRDha rahyo. deDhatA e to kAryasiddhinI janmadAtrI che. tenI patnIe potAnAthI na sarve eTale potAnA bhAIone kahyuM. ke- "tame ene kAMI kaho to kharA ke kuTuMba sAme to jove ?" sunandanA sALAo AvyA ne parANe temane sarovarane tIre laI gayA. sunanTa dekhAva pUratI jALa nAMkhI ne temAM puSkaLa mAchalAM AvyAM paNa te badhAMne taraphaDatAM joIne dayApUrNa tenuM haiyuM dravI UDyuM eTale pAchAM pANImAM mUkI dIdhAM. sAMja paDIne khAlI jALa laIne te ghare pAcho Avyo. bIje divase paNa evuM ja karyuM. trIje divase gayo tyAre jALa nAMkhI temAM eka mAchaluM AvyuM paNa tenI eka pAMkha jALanI dorIthI kapAI gaI hatI, te taraphaDatuM hatuM. e joIne tenuM aMtara kakaLI UThayuM. khAlI jALa laIne te potAne ghare Avyo. badhAne spaSTa kahI dIdhuM ke "huM koIpaNa hisAbe svarganI sAMkaLa ne narakanA dvAra samI hiMsA nahi karuM. tamane phAve tema karo." ema kahIne teNe anazana karyuM. AyuSya pUrNa karIne te rAjagRhI nagarImAM maNikAra nAmanA zeThane tyAM suyazAnI kukSie avataryo. teno janmamahotsava khUba utsAha ne ullAsapUrvaka ujavAyo ne tenuM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiMsA vrata 113 nAma dAmajJaka evuM rAkhyuM. divase divase te moTo thavA lAgyo. te ATha varSano thayo tyAre tenA gharamAM mano cepI roga thayo. rAjAe tenA gharanI AgaLa bhIMta caNAvI dIdhI ke jethI cepa phelAya nahiM. e mArithI gharanA badhA mANaso marI gayA. phakta puNyanA prabhAve dAmannaka bacI gayo, ne kUtarAe karelI bakhola vATe te bahAra nIkaLI gayo. bhUkhyo thayelo te pharato pharato sAgarapota nAmanA eka zeThanA ghera gayo. tyAM be munio gocarI levA AvyA hatA. temAM moTA munirAja sAmudrika jJAnavALA hatA. temaNe dAmajJakane joIne bIjA munine kahyuM ke- "A chokaro A gharano svAmI thaze." bhIMta pAchaLa rahelA zeThe A vAta sAMbhaLIne jANe vaja paDyuM na hoya evo e thaI gayo. meM keTalIye mahenata karIne prANanI paNa paravA karyA vagara samudranI sapharo karIne A dhana ekaThuM karyuM che. A sarva dhanano mAlika zuM A raeNka thaze ? bIjane ja bALI nAMkhIe to vRkSa kyAMthI Uge ? ema vicArIne lADavAnI lAlaca ApIne tene caMDALa pAse laI gayo. tyAM khagila nAmano eka caMDALa raheto hato, tene A bALakano vadha karavAnuM soMpyuM ne cihna ApI javA kahyuM. sAgare to nirAMtano dama kheMcyo. manamAM thayuM ke hAza ! kAMTo nIkaLI gayo. khagile bhoLA haraNiyA jevA dAmannakane joIne dayArdra thaIne vicAryuM ke A bALake evuM zuM duSkRta karyuM haze ke mane mAravA soMpyo. mArA jevo paradhana lAlacu evo koNa hoya ke AvuM krUra kRtya karavA taiyAra thAya. mArI buddhine dhikkAra thAo. AvA kumaLA bALakanA vadhathI ne tenA paisAthI saryuM. A bALaka jIvato haze to ghaNuM dhana maLaze. ema vicAra karI potAnI charI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 Atmabodha vaDe dAmannakanI TacalI AMgaLInuM TeravuM kApIne kahyuM ke "tAre jIvavuM hoya to ahIMthI muThThIo vALIne bhAgI jA." paMhane joIne haraNiyuM doDe tema AMkho mIMcIne doDato doDato te A ja sAgarapota zreSThinuM gokula hatuM tyAM AvI pahoMcyo. tyAM nanda nAme rakhevALa hato. dAmannakane joIne teNe putra na hovAthI potAnA putra tarIke rAkhI lIdho. tyAM te khAI pIne moja karavA lAgyo, yuvAna thayo ne gokuLanuM kAma saMbhALavA lAgyo. pelA khagile dAmannakanI TacalI AMgaLInuM TeravuM sAgarapAtane batAvyuM. te joIne sAgara khuza thaI gayo. ekadA sAgara zeTha potAnA gokule gayo. tyAM A chokarAne dhArIdhArIne joyo. TacalI AMgaLI joIne nizcaya karyo ke nakkI A pelo ja chokaro che. khagile mAryo nathI lAgato. nandane pUchyuM ke A chokaro kyAMthI Avyo ? tenuM vRttAnta narce barAbara jevuM hatuM tevuM kahyuM. sAMbhaLIne vicAryuM muninuM vacana khare ja satya lAge che. have zuM thaze ! zoka karavAnI kAMI jarUra nathI. udyamathI ISTa siddhi thAya che. ema vicArIne sAgara potAnA gAma bhaNI cAlavA lAgyo. tyAre narce pUchyuM ke "svAmI Apa ATalA utsuka kema thaI gayA ?" zeThe kahyuM ke, "mane eka kAma sAMbharI AvyuM tethI ghare jAuM chuM." nanTe kahyuM ke "vAMdho nA hoya to A chokarAne mokalIe te kAma karI Avaze." te sAMbhaLIne sAgare eka lekha dAmannakane lakhI Apyo ne jaldIthI javA kahyuM. lekha laIne dAmannaka rAjagRhe pahoMcyo. nagaranI bahAra eka udyAna hatuM. tyAM thAka lAgyo hovAthI rokAyo ne nidrAdhIna thaI gayo. te samaye sAgarazeThanI putrI viSA tyAM kAmadevanI pUjA karavA AvI. teNe A kAmadeva jevA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiMsA vrata 115 rUpavALA yuvAnane joyo. tenI pAse potAnA pitAnI mudrAvALo lekha joyo. cAlAkIthI dhIre rahIne te lekha laI lIdho ne vAMcavA lAgI. temAM lakhyuM hatuM ke "AvanAra bhAIne kAMIpaNa vicAryA vagara jema bane tema jaldI viSa ApI dejo. huM kuzaLa chuM." A vAMcIne thaMkathI AMkhanA kAjaLa vaDe viSa hatuM tyAM kAno vadhArI dIdho ane lekha jyAM hato tyAM haLavethI hato tema mUkI dIdho ne potAne ghera gaI. dAmannaka paNa UThIne sAgarane ghare gayo ne tenA putrane lekha Apyo. sAgaranA putra samudradatte lekha vAMcyo ne joSIone bolAvyA ne viSAnA lagna mATe muhUrta pUchavuM. TIpaNuM joI joSIoe kahyuM ke, "Aja sAMjanuM sArAmAM sAruM muhUrta che pachI AkhA varSamAM AvuM muhUrta nathI AvatuM." AnaMdita thayelA samudradatte khUba umaMgathI dAmannaka ane viSAnA vivAha karyA. A bAju sAgara zeTha gokuLathI pAchA vaLyA tyAre rastAmAM sAMbhaLyuM ke tamArI putrIno vivAha mahotsava khUba ja sundara thayo. sAMbhaLIne sAgarane khUba kheda thayo. manamAM vicAryuM bIjuM ne vidhie karyuM bIjuM. jamane tyAM mokalavAno hato te jamAI banI gayo. puNya pAMsaruM hoya tyAM avaLuM paNa savaLuM thAya che. haju paNa khagilane kahIne teno vadha karAvuM. bhale mArI putrI duHkhI thAya. svArtha ane dveSa zuM zuM pApAcaraNa nathI karAvatA ! sAgara khaDugilane tyAM gayo ne krodhanA AvezathI kahevA lAgyo ke te pelAne kema na mAryo, tuM mane ThagI gayo. khaDugile kahyuM ke, "kyAM che te mane batAvo. atyAre paNa teno vadha karI tamArI IcchA pUrI karuM." zeThe tene mAravAno saMketa ne sthaLa jaNAvyuM. zeTha ghare AvIne navAM varavadhUne kahevA lAgyo ke haju sudhI tame mAtAnA maMdire darzana karavA nathI gayAM. jenA rUDA pratApe tamAro vivAha thayo che. lo A pUjAnI poTalI ne
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 Atmabodha jAva mAtAnA maMdire." Ama kahIne zeTha cAlyA gayA. dAmaka ne viSA taiyAra thaIne mAtAnA maMdire javA nIkaLyAM. te joIne zeThanA putra samudradattane thayuM ke rAta vadhatI cAlI che. navadaMpatIne mATe pradoSa samaye bahAra javuM ISTa nathI. temane badale huM ja darzana karavA jaI AvuM. ema vicArI samudradatta pUjana sAmagrI laI mAtAnA maMdire gayo ane maMdiranA daravAjAmAM pesatAM ja pUrvanA saMketa pramANe khaDugile khaga vaDe samudradattano vadha karyo. A vAtanI sAgarapAtane jANa thaI ke tarata ja tenI chAtI phATI gaI ane te mRtyu pAmyo. niSphaLatAno pratyAghAta TheTha maraNane nimaMtre che. A veLAe paNa dAmannakanuM puNya jAgatuM hatuM tethI trIjI vakhatanA kAvatarAmAM paNa te bacI gayo. kharekhara kSatti puSyani puratini te nagaranA naravarma rAjAe tene sAgara zreSThinI saghaLIye saMpattino svAmI banAvyo. dAmannaka paNa khUba vivekI ne guNiyala hato. rAjAnuM mAna sAruM jALavato tethI rAjAe tene nagarazeTha banAvyo. tyAM akhUTa sukhane bhogavIne AyuSya pUrNa thaye mRtyu pAmI deva thayo. tyAMthI manuSyajanma pAmI pAramezvarI pravrajayA svIkArI mokSamA jaze. joyuM ne ! ahiMsAnAM phaLo kevAM sukhadAyIne suMdara Ave che. jaina dharmanAM saghaLAMye anuSThAnonI pAchaLa ahiMsAno ja sUra mukhya rahe che. jainadharmanI gaLathuthImAM ja dayA paDI che. paga nIce kIDI Ave ke tarata nAno chokaro paNa bolaze ke pApa lAge. ApaNAthI kIDI na marAya. dayA sarva jIvo para rAkhavI joIe. hiMsAno tyAga karIne ane ahiMsAne sadA-sarvadA sajIvana rAkhavI e jIvananuM parama kartavya che. 21.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyavratam (puSpitI) gaditumanRtamicchatIha kAmaM, kuzalamavAptumaho mahAvimUDhaH / amRtamapi vihAya jIvitecchuH, pibati viSaM vinipAtakRdvipAkam // 22 // bhAvArtha satya vrata Azcarya che ke mUrkhazekhara manuSya sukha meLavavA mATe A vizvamAM asatya bolavAnI khUba IcchA rAkhe che. te jIvavAnI IcchAvALo amRtano tyAga karIne pariNAme vinAza karanAra jheranuM pAna kare che eTale satya amRta che ane asatya viSa che. 1. ayuji nayugarephato yakAro yuji ca najau jaragAzca puSpitAgrA /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 Atmabodha vizadArtha: satya vacana e ucca ane Adarza jIvananuM paheluM pagathiyuM che. jenA jIvanamAM satyanI pratiSThA thAya che tene avazya vacanasiddhi sAMpaDe che. tame satyane pUrepUrA vaLagI rahezo, game tevA AkarA saMyogomAM ke kaparI kasoTImAM paNa asatyano Azaro nahi lo to tamArA jIvanamAM satyanI jhalaka koI ora rIte camakaze. kadAca tamane tatkAla pUratI asatyanI jIta ne satyanI hAra lAgaze paNa pariNAme "satyameva jayate' nI pratIti thayA vagara nahi rahe. asatya tamane kadAca thoDo ghaNo lAbha Apaze. paNa pariNAme te duHkharUpa banaze te nizcita che. ekavAra satyane choDI thoDA kSaNika lobhathI paravaza thaIne asatyano Azraya karanAra sadAne mATe satyathI dUra haDaselAI jAya che. eka asatyane satya TharAvavA mATe bIjAM so asatyo karavAM paDaze. mATe bilakula nIDara banIne satya ja bolavuM ane teno ja Agraha rAkhavo. satya eTale ekavAra bolyA pachI game teTalI vAra bolavAno prasaMga Ave toya ekasarakhuM ja svAbhAvika rIte yAda karyA vagara bolAya te satya. asatya jo bolyA hazo ne thoDA samaya bAda te vAta pUche tyAre yAda karIne bolavuM paDaze. kAraNa ke mAyA thaI tenI pAse be vAta thaI, eka potAnI vAstavika vAta ane bIjI banAvaTa karIne karI che te. ema be vAtamAM banAvaTavALI vAtane yAda karavI paDe che. lokavyavahAramAM paNa tenI AbarU-kiMmata khUba ochI thaI jAya che. bIjA vizvAsa paNa mUkatA nathI. pachI koIkavAra te satya bolyo hoya to paNa tenuM satya mAnavA koI taiyAra nathI thatuM. e rIte jIvana jIvavAmAM ghaNAM apamAna ne avahelanA sahana karavo paDe
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyavrata 119 che. eka ja asatya keTalI hadanI tArAjI sarje che ! ne satya vacanathI prAraMbhamAM tenI kasoTI thAya, sahana karavuM paDe. paNa pariNAme tenI pratiSThA eTalI badhI jAmI jAya ke loko tenA vacana upara palsa pAtharavA taiyAra thaI Qya che. eka ja asatyanA AzrayathI vasurAjA narake gayo. game teTalA bhaya batADavA chatAM are ! yAvata prANAntano Dara dekhADavA chatAM kAlakasUri mahArAja aDaga rahyA. satyane ja vaLagI rahyA. te rocaka vAta A pramANe che. turamaNI nAmanI nagarImAM kAlaka nAme brAhmaNa raheto hato. svabhAve vinIta hato. tene bhadrA nAmanI bahena hatI. tene datta nAmano putra hato. kAlake gurumahArAjanA upadeza zravaNathI dIkSA lIdhI. datta Upara koI chatra rahyuM nahi. kahenAra TokanAra na hovAthI te jema phAve tema svachaMda rIte vartavA lAgyo. UgatI vayamAM sArA mArge doranAra na maLe to jIvana vicitra ne viSama thaI jAya che. dattano mitra parivAra svairavihArI hato, eTale dinAnudina vyasanI ane manasvI jIvana bekAbU vadhatuM gayuM. yogAnuyoga te nagaranA rAjA jitazatrune tyAM sevaka tarIke rahevAno yoga dattane maLI gayo. hoziyArIthI AgaLa vadhatAM te pradhAnapada sudhI pahoMcI gayo. kasmAt tavyaparvo nIva: prAyeLa, turUdo maryAti / vAMdaro svabhAve ja caMcaLa ne aLavItaro to hoya ja ne temAM surA-dAru pIve eTale zuM bAkI rahe tema datta Ame avivekIno saradAra to hato ja ane temAM sattA maLI eTale zuM bAkI rahe. rAjyanA thoDA sainikone paisA AdinAM pralobhano ApIne potAnA karI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 Atmabodha lIdhA ane jitazatru rAjAne rAjyapadathI bhraSTa karI pote rAjA thaI gayo. loko tene cAhatA nathI, sabhyajano vakhoDe che. chatAM sattAnAM sUtro hAthamAM hovAthI te rAjaya calAve che. | datta hisApriya hato-bIjA jIvone duHkha paDe, trAsa paDe te joIne tene AnaMda Avato. tenI hRdayabhedI kikiyArI sAMbhaLIne tene saMgItazravaNa jevo AnaMda thato. datte kapaTathI rAjya lIdhuM hatuM, te sthira karavA mATe dharma karavAnI tene bhAvanA jAgI. jenuM jevuM ghaDatara hoya tevo ja dharma tene game che. ane tevo dharma karAvanArA paNa tene maLI Ave che. dattane hiMsA to gamatI ja hatI. brAhmaNoe tene moTA moTA hiMsaka yajJo karAvavA jaNAvyuM. azvamedha ane naramadha jevA yajJo zarU thaI gayA. mahAhiMsAnuM tAMDava thavA lAgyuM. hiMsAnA e nAcamAM aneka mUDhajIvo tAla purAvavA lAgyA. pUrvanA puNya sIdhA paDatA pAsAne ajJAnI jIvo pApanA pariNAme paDe che ema samajIne pApamAM racyApacyA rahe che. enuM nAma pApanubaMdhi puNya. dattane paNa evuM ja thayuM. A bAju saMyamadharma ane zruta abhyAsamAM khUba AgaLa vadhelA ne AcAryapada sudhI pahoMcelA zrI kAlakasUri mahArAja anukrame vihAra karatA turamaNi nagarIe padhAryA. potAnA saMsArI mAmA AvyA che ema jANI datta zrI kAlikasUri mahArAja pAse Avyo. kuzaLa samAcAra pUchaDyA pachI datta AcArya mahArAja pAse beTho. dharmanI vAto thaI ne datte potAnI pravRtti jaNAvIne pUchyuM. datta - huM hAlamAM moTo yajJa karAvuM chuM tenuM phaLa zuM ? AcArya mahArAja :- yajJamAM hiMsA thAya che. hiMsA e adharma che ane adharmanuM phaLa durgati che. hiMsaka yajJanuM phaLa naraka che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyavrata 121 datta :- huM yajJa karAvuM chuM to zuM huM narake jaIza ? AcArya mahArAja :- je hiMsA kare, adharma kare te narake jAya. tuM adharma kare che. hiMsA kare che mATe tuM narake jaIza. cho ke huM narake jaIza ? AcArya mahArAja :- narake javAmAM AdhAranI zI jarUra ? datta :- tame kayA AdhAre kaho be ane be cAra jevI vAta che. adharma uccagati na Ape. hiMsA e adharma che e dIvA jevuM che. mATe hiMsA karIne tuM sAtamI narake jaIza. datta :- tame marIne kyAM jazo ? AcArya mahArAja :- huM cAritranuM pAlana karuM chuM ne tethI svarge jaIza. datta :-- tamane khabara che huM zAstronA AdhAre A dharmamaya yajJa karAvuM chuM. to dharma mane lAbha ja Apaze. tame mane mithyA kaho cho. tenI huM tamane zikSA karIza. huM rAjA chuM. lAlapILA thaI gayelA datte nAgaNa jevI nAgI talavAra ugAmI. AcArya :- datta ! adharmane dharma mAnavAthI e dharma thaI jato nathI. ajJAnI bALajIvo kAcane ratna mAne eTale e kAMI ratna thaI jAya nahiM. tuM avaLe raste caDI gayo che. ne tenuM pariNAma tAre bhogavavuM ja paDaze. AjathI sAtame divase tAruM mRtyu thavAnuM che. tArA moDhAmAM viSThA paDaze. AcArya mahArAje bhaya pAmyA vagara saMpUrNa svasthatAthI jaNAvyuM.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 Atmabodha datta vilakho paDI gayo. krodhathI tene thatuM hatuM ke eka ghAe AnA be kaTakA karI nAMkhuM, paNa enuM pariNAma sAruM nahi Ave. eTale sAtame divase jo AcAryanuM vacana sAcuM nahiM paDe to tenA upara Aropa mUkIne mArIza. eTale mArI pratiSThA jaLavAze. ema vicArIne datta mahelamAM gayo. ne sAta divasa sudhI bahAra nahi nIkaLavAno nirNaya karyo. sAtamo divasa thayo tyAre dattane thayuM ke AcAryanI mudatta pUrI thaI ne tenuM vacana khoTuM paDyuM che. eTale have tene mArI nAMkhuM. krodha jIvane vikaLa banAve che ne vikaLatAvALo viveka karI zakato nathI. datta taiyAra thaIne bahAra nIkaLyo. A bAju eka mALI phUlono moTo Topalo bharIne vahelI savAre yajJamAM ApavA mATe phUlo laIne rAjamahela tarapha jato hato tene ekadama hAjata lAgI ne rAjamArganI vacce ja te jhADe javA besI gayo. maLa upara phUlo nAMkhIne te cAlyo gayo. e ja raste thaIne datta azva para besIne pasAra thato hato. pelA maLanA DhagalA upara azvanA jorathI paga paDyo ne vijhA UchaLI. dattanAM badhAM vastro kharaDAI gayAM ne teno aMza tenA mukhamAM paNa paDyo. datta gabharAI gayo ane vastro badalAvavA mATe pAcho pharyo. mahArAjA jitazatrunA sainiko dattane mArI nAMkhavAnI taka jotA ja hatA. datta mahelamAMthI nIkaLyo tyArabAda te mahelanA pravezadvAra para sainiko khullI taravAre khaDA thaI gayA hatA. temanI goThavaNa hatI ke datta pAcho phare tyAre tene pUro karI nAMkhavo. jevo datta Avyo ke tarata ja sainikonI talavAra pharI vaLI. marIne te sAtamI narake gayo.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyavrata 123 pApI saMkalpa paNa turata phaLe che to pApanuM AcaraNa phaLe temAM zuM navAI. AcArya mahArAja zrI kAlakasUrijI mahArAja vizuddha cAritra pALIne svarge gayA. satyano jayajayakAra bolAvyo. kharekhara zAstramAM kahyuM che ke - saccaM jasassa mUlaM saccaM visAsakAraNaM paramaM / saccaM saggaddAraM sacvaM siddhii sopAnaM // satya e kIrtinuM mULa kAraNa che. satya vacanathI vizvAsa utpanna thAya che. satya e svarganuM dvAra che ne yAvat satya siddhimahelanuM sopAna che. mATe satyanA AgrahI banavuM. asatya bolanArane kadI paNa uttama lAbha maLato nathI. eka zeThano putra badhAM dUSaNothI gherAI gayo hato. ekadA te tenA mitro sAthe eka jJAnI muni pAse jaI caDyo. munirAje tene yogya upadeza Apyo. jANe potAne te upadeza barAbara lAgI gayo hoya tema teNe munirAja pAse badhAM vyasano nahi sevavA vagere bAdhAo lIdhI. phakta vinaMti karIne kahyuM ke- "huM eka asatya nahi bolavAnI bAdhA laI zakto nathI." munirAje bAdhA ApI ne te nIce Utaryo. bhAI to hatA evA ne evA. pharI jayAre munirAja pAse te gayo tyAre tene pUjyazrIe kahyuM ke- "te bAdhAo lIdhI hatI te kema pALI nahiM?" te chokarAe kahyuM ke "meM bAdhAo lIdhI ja nathI." munie kahyuM ke- "jUThuM bole che." tyAre teNe kahyuM ke- "mAre asatya bolavAnI bAdhA nathI." AvuM asatya che, mATe tenI chAyA paNa paDavA devI nahiM. 22.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ acauryavratam (rathoddhatA') steyamatra nijazarmaNe jano, dUrato'nizamabhIpsati tvaram / bandhanaM nidhanamApnute paraM, dUratastyaja sadA tadAzvadaH // 23 // bhAvArtha - acoryavrata. duSTa pravRttivALo manuSya ahIM potAnA sukhane mATe corIne Icche che. paNa te baMdhana ane mRtyune pAme che. tethI AvI anartha ApanArI corIno dUrathI ja tyAga karo. 1. rAtparairnaralagai rthoddhtaa|
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ acauryavrata vizadArtha : 125 adatta=nahIM ApeluM-tenuM-AdAna=grahaNa te adattAdAna. teno tyAga te-adattAdAna viramaNa vrata, tenA prakAra cAra che. svAmI adatta, jIva adatta, tIrthaMkara adatta ne guru adatta. ema cAre prakAranuM adatta na grahaNa karavuM te mahAvrata kahevAya. rAjA daMDe ne loka niMde evI corI na karavI te aNuvrata. corI karavI e to sAmAnya rIte paNa mAnava jIvananuM dUSaNa che. pArakI vastu upara ApaNo zo adhikAra ? bIjA koInI koIpaNa vastu tene pUchyA vagara kema levAya ! ApaNI paNa vastu ApaNane pUchyA vagara koI le to ApaNane kevuM lAge che ? corI e bahu bUrI cIja che. corIthI A bhavamAM vadha, baMdhana vagere ne parabhavamAM durgati maLe che. coreluM dhana kadIye TakatuM nathI. tenI lata lAge to chUTavI bhAre paDe che ne je jIvanamAMthI corIne dUra kare che tene kadI koIthI DaravAnuM rahetuM nathI. atre prAsaMgika adattAdana viramaNa mahAvratanA cAra prakAranuM svarUpa samajavA jevuM che. cAra prakAranA adattamAM paheluM svAmIadatta. potAnA mAlikanI vastune pUchyA vagara, tenA ApyA vagara grahaNa karavI te. suvarNa-dhana-dhAnya vagere lokamAM jene corI kahevAya te. jIva-adatta sacitta-vanaspati-phaLa, phUla, anAja vagere grahaNa karavuM te. kAraNa ke vanaspatimAM paNa jIva che. te jIvane pUchyA vagara ke tenA ApyA vagara tame grahaNa karo e jIva-adatta kahevAya. nirgandha munivaro acittano ja upayoga kare che. jemAMthI jIva cAlyo gayo hoya tevA pAsuka anna pAna vagerene grahaNa kare che. tenI pAchaLa A sUkSma hetu rahelo che. AryAvartano bIjo koI dharma ATalo UMDo ne sUkSma nathI. tIrthaMkara paramAtmAnI AjJA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 Atmabodha viruddha AcaraNa-nirgastha pravacanamAM jeno niSedha kahyo hoya tenI AcaraNa karavI te tIrthakara adatta che. je koI vastu sarva doSa rahita hoya chatAM guru mahArAjanI AjJA vinA le ke vApare te guru-adatta gaNAya. mahAvratadhArI munirAja A cAre prakAranA adattane TALe che. dAMta khotaravAnI saLI paNa gRhastha pAse yAcyA-mAMgyA vinA munio grahaNa karatA nathI. AvuM sUkSma mahAvrata pAlana karanAra to bhava tarI jAya che. paNa skUla-acauryavrata svIkArIne tenuM aNizuddha pAlana kare che tene A bhavamAM yaza-kIrti maLe che ne parabhavamAM svargAdi sAMpaDe che. guNadhara sArthavAhane e vrata phaLyuM te kathA A pramANe che. pUrve maNipura nAmanuM nagara hatuM tyAM guNadhara nAmano sArthavAha raheto hato. svabhAve te bhadrapariNAmI hato. tene dharma upara khUba ja AsthA hatI. ekadA munimahArAjanI dezanA sAMbhaLavA guNadhara gayo hato. munirAje dezanAmAM kahyuM ke adatta grahaNa karavAthI jIvane mahAhAni thAya che. corI e to pApa AvavAno rasto che. corI karanArano koI vizvAsa paNa karatuM nathI. corane to kAyama bhUkhe ja maravAnuM hoya te sukhe khAI paNa zakato nathI. tene mAthe bhaya bhamyA kare che. mATe koIe paNa baMne bhavamAM duHkhadAyI corI karavI nahi. tenuM vrata levuM joIe. tenAthI A bhavamAM sukha-zAMti ne parabhavamAM paNa surabhava vagere sukha maLe che." A pramANe munimahArAjanI dhamadizanA sAMbhaLIne guNadharanA manamAM corI karavI nahiM evI bhAvanA jAgI. teNe gurumahArAja pAse corI nahi karavAno ne koInI paNa vastu tene pUchaDyA vinA ke tenA ApyA vinA nahiM levAno niyama lIdho, pratijJA karI.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ acauryavrata 127 ekadA guNadhara dhana kamAvA mATe moTA sArthanI sAthe dezAntara gayo. tyAM rastAmAM potAno azva azikSita ne vegavALo hovAthI pote sArthathI vikhUTo paDI gayo. jaMgalamAM ekAkI te jato hato tevAmAM rastA upara eka maNikhacita bahumUlya hAra joyo, paNa pote corI na karavAnI pratijJA lIdhI che eTale teNe te hArane tRNatulya samajIne na lIdho ane azva AgaLa calAvyo. thoDuM AgaLa gayo tyAM ghoDAnI kharIthI jamInamAM khADo paDI gayo ne tyAM sonAmahorathI bharelo eka ghaDo joyo. AjubAju sAva nirjana pradeza hato, kyAMye mAnavano padarava paNa saMbhaLAto nahoto. AvA saMyogomAM AvuM aDhaLaka dhana tene maLatuM hatuM paNa te vratapAlanamAM dRDha ne nizcaLa rahyo. tene paNa mATInuM Dhephu gaNIne AgaLa vadhyo. bapora thayA hatA. ghoDAne savArathI cAlavAnA kAraNe khUba thAka lAgyo hato. te acAnaka mUrchA khAIne jamIna upara paDyo sArthavAhe vicAra karyo ke ahIM jaMgalamAM mArA ghoDAne koI sAro kare to tene huM mAruM saghaLuM ApuM. tevAmAM guNadharane khUba tarasa lAgI. te cAre bAju jovA lAgyo. pANI zodhavA lAgyo. tyAM eka vRkSane eka pAMjaruM bAMdheluM hatuM, tyAM gayo temAM eka popaTa hato. tenI bAjumAM pANIthI bharelAM mATalAM paDyAM hatAM. popaTe kahyuM ke A mATalAmAMthI tuM pANI pI. tenA svAmIne huM kahIza nahiM. sArthavAhe kahyuM ke, 'he popaTa ! vadhu tRSAne kAraNe kadAca prANa cAlyA jAya to paNa huM adatta-nahiM ApeluM grahaNa nahiM karuM.' popaTe joyuM ke A to lIdhelA vratane pALavAmAM acaLa ane aDaga che. tethI te prasanna banyo ne ekAeka potAnuM svarUpa
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 Atmabodha prakaTa karI divya rUpe te bolyo ke, "huM sUrya nAmano vidyAdhara chuM. tame guru mahArAja pAse trIjuM adattAdAna viramaNa vrata lIdhuM tyAre huM tyAM hato ne mane Azcarya thayuM tethI meM tamArI parIkSA karI paNa tame to tamArA vratamAM daDha rahyo cho. tethI huM prasanna thayo chuM." ema karIne te vidyAdhare guNadhara pAse ghaNuM dhana mUkyuM, paraMtu guNadhare kahyuM ke, "je dhana meM zuddha vyavahAra vaDe-nIti vaDe upArjana karyuM hoya te ja dhana mane sukha Ape ne te ja mAre khape. AmAMnuM kAMIpaNa mAre joItuM nathI, paNa tame mAruM dhana svIkAro. kAraNa ke meM vicAra karyo hato ke mArA ghoDAne je sAjo kare tene mAruM dhana ApavuM. mATe tame mAruM dhana svIkAro." vidyAdhare kahyuM ke, "A to tamArI parIkSA kAje meM mAyA karI hatI. tame je dhana ApavA dhAryuM hatuM te dhana mArAthI kema levAya. tethI ApaNe baMne A saghaLA ye dhanane zubha mArge vAparIye." guNadhare kahyuM: "tevuM zubha sthAna to dharma ja che. tethI paramAtmAnA caityanA jIrNoddhAramAM vAparIne sadvyaya karIe." e saghaLAye dhanane jIrNoddhAramAM kharacyuM. vidyAdhara tyAMthI AyuSya pUrNa thaye vyattara deva thayo ne anukrame guNadhara saMyama svIkArI sundara ArAdhanA karIne hastinAgapuramAM sudharmA nAmanA vaNikane tyAM dhanyA nAmanI patnInI kukSie janmyo. Ama to sudharmAne tyAM dAritrya khUba hatuM, paNa jayArathI A puNyazALI putrano janma thayo tyArathI lakSmInA DhagalA ne DhagalA thavA mAMDyA. tethI putranuM nAma paNa lakSmIpuMja rAkhyuM. pUrvabhavanA pelA deve tenuM ghara suvarNathI bharI dIdhuM. lakSmIpuMja dhIme dhIme moTo thayo. yauvanavaya pAmyo. mAtApitAe uttama kuLanI ATha ATha kanyAo paraNAvI. kanyAonI sAthe lakSmIpuMja bhautika sukho bhogave che ne sukhe kAla nigame che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ acauryavrata 129 ekadA AvI rIte potAnI patnIthI parivarelo lakSmIpuMja beTho hato te veLAe pUrvano deva tyAM pragaTa thayo ne teNe teno pUrvabhava kahI saMbhaLAvyo. guNadhara sArthavAha te tuM pote ja lakSmIpuMja ane sUrya vidyAdhara te huM vyattara chuM. A badhuM sukha ne vaibhava pelA bhavamAM pALelA vratanA prabhAve che, lakSmIpuMjane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. anukrame teNe dIkSA lIdhI. zuddha cAritra pALI te azruta devalokamAM utpanna thayo. tyAMthI manuSyapaNuM prApta karIne mokSamAM jaze. A rIte adattAdAna viramaNa vratano prabhAva abhuta che. je vrata grahaNa karIne temAM daDha rahevuM Avazyaka che. daDha rahIe to ja yathArtha phaLa prApta thAya che. corInI Adata e ghaNI ja bUrI che. e Teva paDI gayA pachI AgaLa vadhavA chatAM Teva jatI nathI. A corInI zarUAta jIvanamAM nAnI ane najIvI cIjomAMthI thAya che. paNa kharekhara e nAnuM bIja jayAre phAlephUle che tyAre temAMthI kAMTA ane kaDavAM phaLo pArAvAra maLe che. je bhogavyA vinA chUTakAro thato nathI. saMskArI mA-bApo bALakamAM prathamathI koInI paNa cIja na levAnA saMskAro keLave che. jyAre avivekI ane aNasamaju mA-bApo bALakane corI karatAM zIkhave che, tethI bALakanuM jIvana barabAda thaI jAya che. corI aMge svArthI mANasomAM eka bhayaMkara gerasamaja e hoya che ke bhale koInI cIja na levAya paNa rastAmAM ke bIje kAMI maLI jAya to te levAmAM zo doSa? keTalAka to ApaNane A bhAgye maLyuM, bhagavAne ApyuM ema kahIne laI le che. paNa e paNa corIno ja eka prakAra che. je potAnuM nathI te levuM e corI che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 Atmabodha e choDavAthI lAbha che ne levAthI nuksAna che. AvI zuddha samajaNa keLavIne corIthI dUra rahevuM e parama padanA pathamAM pagalAM bharavA tulya che. 23.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 brahmacaryavratam (viyoninI ) balino guNinaH sthirAzayA, vararUpAH parame pathi sthitAH / prabhavanti janAH sadAdarAd, vimalabrahmaguNAzrayAd bhuvi // 24 // bhAvArtha - brahmaca uttama AtmAoe jeno Adara karyo che evA vimala brahmacaryanA AcaraNathI pRthvI para manuSyo baLavALA guNI sthira AzayavALA uttama rUpasaMpanna te uttama mArgamAM sthira thAya che. AvA uttama guNanA bhaMDAra svarUpa brahmacaryanuM avazya pAlana karo. 1. ayujoryadi sau jagau yujo:, sabharAlgau-yadi sundarI tadA /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 Atmabodha vizadArtha: vizvamAM tejasvI padArtha traNa che. zIla, zrI ane sattA. e traNe padAthomAM paNa vadhu dIptimaMta, tejasvI zIla, brahmacaryavrata che. brahmacarya vratanA pAlanathI AMtarika saMpattinI sAthe sAthe bAhya prabhAva paNa vadhe che. lakSmIthI prANInI bAhya sukhasagavaDa-mobho vadhe che. paNa teno sadvyaya na thAya, sadupayoga na thAya, to AMtarika geralAbha thAya. sattA paNa tenI bahena che. sattA AvatAnI sAthe mAnava addhara cAlato thaI jAya che. temAM tenuM AtmabhAna na rahe to mahAhAni thAya che. jayAre zIlabrahmacarya vratamAM sattA ke zrI-lakSmI jevo kAMI paNa anartha nathI. ekAMta lAbhano vyApAra che. teno prabhAva-mahimA anirvacanIya che. azakyamAM azakya vastu zakya karanAra A brahmacaryavrata che. tenA AzrayathI-pAlanathI zubha-zuddha vicAro ane sAttvika bhAvanAnI sAthe baLavattA paNa maLe che. ziyala pAlana karanAra manuSya guNavAna haze. tenAmAM vyasano sthAna laI nahi zake. te sthira ne deDha AzayavALo haze. tenuM saMkalpabaLa majabUta ane sAbUta haze. evA aneka guNo ziyalanA pAlanathI pragaTa thAya che, ane paralokamAM to ghaNA ja sArA sthAne te jIva pahoce che. tenuM sAMnidhya devo paNa kare che ne vikta to kadIye DokiyuM paNa karatuM nathI. kadAca pUrvanA azubha karmanA udaye duHkha Ave to paNa te khUba haLavuM thaI jAya che. zULInuM soye pate che. | vipattinAM ghanaghora vAdaLone ziyalasamIra eka ja jhapATAmAM vIkherI nAMkhe che. satIziromaNi sItAjIne dhagadhagatA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryavrata 133 aMgArA paNa ziyalanA pratApe zItala thaI gayA. ziyalano prabhAva varNavavA besIe to pAra na Ave eTalo che. tenA prabhAve lAbha thayAnAM daSTAMto paNa agaNita che. temAM satI kalAvatInI vAta khUba ja rocaka ane bhAvavardhaka che. trikaraNazuddha ziyalanA prabhAve tene kapAyelAM kAMDAM punaH maLyAM te vAta A pramANe che. maMgaLA nAmanA dezamAM zaMkhapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM zaMkha nAmanA rAjA rAjaya karatA hatA. tenA rAjyamAM sukhasamRddhino koI pAra nahoto. tenA rAjyamAM gaja nAmanA ati dhanavAnuM eka zeTha rahetA hatA. teone rAjaya ne rAjA sAthe sAro saMbaMdha hato. tene datta nAme putra hato. te deza-paradeza vyApArArthe jato. ekadA ghaNA dezo pharIne te Avyo ane rAjAne maLavA gayo. rAjA sabhA bharIne beThA hatA. datte rAjA pAse jaI bhaTaNuM dharyuM. kSemakuzaLa pUchaDyA. rAjAe pUchyuM. paradezamAM te kAMI navIna ke abhuta joyuM ? datte vAta karatAM pahelAM rAjAnI sAme eka citra dharyuM. rAjA to te citra joIne chaka thaI gayo. tene ekITaze jovA lAgyo. pachI pUchyuM ke, "A konuM citra che ?" datte mAMDIne vAta kahI, devazAlA nAmanI nagarI che. tyAM vijayasena nAme rAjA che, tene zrImatI nAme rANI che, tene sAkSAta devAMganA jevI kaLAvatI nAme putrI che. tenuM A citra che. rAjA tenAM vivAhanI ciMtA kare che. putrIe rAjAne kahyuM ke, "mArA cAra praznono saMtoSakAraka javAba je Apaze te mArA svAmI thaze." rAjaputrI kalAvatIno svayaMvaradina caitra zudi agyArasano che. te prasaMge Apa tyAM padhAro. praznanA uttara mATe sarasvatIdevInI ArAdhanA karavAthI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 Atmabodha badhuM thaI jaze." rAjAe kautukapUrNa vAta sAMbhaLIne bhagavatI bhAratIdevInI ArAdhanA karavAnuM nakkI karyuM. ekAgra mananI ArAdhanAthI sarasvatI devI prasanna thaI. rAjAne pUchyuM: "tAre zuM ISTa joIe che ?' rAjAe kahyuM ke, "kalAvatInA cAra praznonA uttara zA che ? sarasvatIdevIe kahyuM: "svayaMvaramaMDapamAM eka pUtaLI che. tenI upara hAtha mUkaje eTale te tane pUchelA praznonA javAba kaheze." ema kahIne devI antardhAna thayAM. | svayaMvarano mukarara thayelo divasa najIka Avyo. rAjA to barAbara caitra zudi agyArasane divase devazAlA nagarImAM pahoMcyo. rAjA vijayasene zaMkharAjAnuM svAgata ne satkAra karyo svayaMvaramAM deza-videzathI ghaNA rAjA ne rAjaputro AvyA hatA. rAjaputrI kalAvatI sabhAmAM AvI te pahelAM ja sabhAmaMDapa khIcokhIca bharAI gayo hato. nizcita samaye aneka sakhIothI parivarelI kalAvatI sabhAmaMDapamAM AvI. tenI mukhya sakhI priyaMvadAe rAjaputrInA cAra prazno sabhAne saMbhaLAvyA. te A pramANe 1. deva koNa che ?, 2. guru koNa che ?, 3. tattva zuM che ?, 4. sattva zuM che ? je A cAre praznonA yogya uttaro Apaze tene kalAvatI varamALA paherAvaze. dareka judA judA uttaro ApavA lAgyA. sau saunI buddhi pramANe sarvee kahyuM, paNa kalAvatIne e koI uttara rucyo nahi. zaMkharAjAe maMDapanI pUtaLI upara hAtha mUkyo ne pUtaLI bolI.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryavrata 135 vItarAgaH paro devo, mahAvratadharo guruH / / tattvaM jIvadayA jJeyA, sattvamindriyanigrahaH // 1. vItarAga arihaMta deva che. 2. mahAvrata dhAraNa karanAra guru che. 3. jIva Adi tattva che. 4. Indriya upara kAbU meLavavo e sattva che. A uttarothI rAjakanyA kaLAvatIne saMtoSa thayo. teNe prasannamane rAjA zaMkhanA kaMThamAM varamALA AropI. khUba ThAThathI lagnamahotsava thayo. rAjA vijayasene baMnene zaMkhanagarI tarapha prayANa karAvyuM. zaMkharAjA ne kalAvatInA divaso khUba sukhamAM pasAra thAya che. baMnenA jIvanamAM pUrNa prema che, utsAha ne cetanA che. ekadA rAtrine viSe kalAvatIe svapamAM amRta bharelA kaLazane joyo. tene khUba AnaMda thayo. savAre zaMkharAjAne svama jaNAvyuM. rAjAe kahyuM ke, sundara putrano lAbha thaze. anukrame kalAvatI rANIne garbha rahyo. te garbhanuM pAlana sArI rIte karavA lAgI. Ama ne Ama sArI rIte ATha mAsa vItyA. prathama prasUti pitAne ghare karavAnA laukika vyavahAra pramANe rAjA vijayasene kaLAvatIne bolAvI lAvavA mATe yogya mANasane mokalyo ane tenI sAthe kaLAvatI rANInA bhAI jayasene bahena uparanA uttama snehanA pratIkarUpa suvarNanAM be kaMkaNa ne sundara vastro bheTa mokalyAM. vijayasenanA mANase zaMkharAjAne vAta kahI, paNa rAjA zaMkhe tyAM mokalavAnI nA pADI. mANasa kaMkaNa ne vastro kaLAvatIne bheTa ApI pAcho pharyo. kaLAvatIe bhAIe mokalAvelAM kaMkaNa paheryA. ane sAMjare sakhIo sAthe potAnA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 Atmabodha bhAIno tenI upara sneha kevo che te saMbaMdhanI vAto karavA lAgI. te ja samaye zaMkharAjA tyAM Avyo ne rANIne snehabharI vAto karatI sAMbhaLI. rAjAnA manamAM zaMkAe sthAna lIdhuM. bhAIe mokalAvelI bebI rAjAne khabara nathI eTale addhara addhara vAta sAMbhaLI rAjA zaMkA kuzaMkA karavA lAgyo. kaLAvatInA cAritra upara tene zaMkA gaI. vahema gayo. rAte ne rAte caMDALone bolAvyA ne kahyuM ke, "kaLAvatIne jaMgalamAM dUra ne dUra baMne kAMDAM kApIne mUkI Avo. Avo zaMkharAjAno hukama thatAveta caMDALo kaLAvatIne vanamAM dUra sudUra laI gayA. kAMDAM kApIne tyAM ja nirjana vanamAM tajI dIdhI. pUrvanA karme kevI jabarI Apattio Ave che. AvA samaye vairya ne kSamAnI kasoTI thAya che. kaLAvatIe tyAM putrane janma Apyo. potAnA avayavo pakhALavA te nadIe gaI. nadImAM pUra AvyuM. cArebAjuthI Apatti ubharAvA lAgI. eTale kaLAvatIe navakAra maMtranuM smaraNa karavA mAMDyuM. nadInI pAse jaIne bolI ke, "jo meM trikaraNazuddha ziyaLa pALyuM hoya to nadInuM pUra zamI jAva ne mArAM kAMDAM pAchAM maLo." tatkALa zAsanadevIe nadInuM pUra zamAvI dIdhuM ane kalAvatIne hAthe navAM kAMDAM ApyAM. eTalAmAM tyAM eka tApasa AvyA ane kaLAvatIne putra sAthe potAnA AzramamAM laI gayA. cAMDALoe AvIne kAMDAM rAjAne ApyAM. temAM kaDAM paNa hatAM ja. tenA uparanuM nAma vAMcatAM rAjAnA manamAM kAMInuM kAMI thavA mAMDyuM. te sUnamUna thaI gayo. bhAna paNa jatuM rahyuM. mUccha AvI gaI. zItopacArathI svastha thayo. rAjAe dattane bolAvyo ne kaDAM batAvyAM. datte kahyuM ke A to kaLAvatInA bhAI jayasene
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryavrata 137 kaLAvatIne bheTa mokalyAM che. rAjAne ghaNo pastAvo thayo. te to prANano aMta lAvavA taiyAra thayo. caMdananI citA taiyAra karavA Adeza Apyo. buddhimAna maMtrIe ghaNuM samajAvyuM. gajazeThe paNa kahyuM. dattane tapAsa karavA mokalIe. datta tapAsa karavA gayo cAre bAju tapAsa karatAM tApasanA AzramamAMthI kaLAvatInI bhALa maLI. datta rANI ane putrane sArI rIte nagaramAM laI Avyo. rAjAe vagara vicAre du:kha devA badala rANInI mAphI mAMgI. putrano janmotsava khUba ullAsa ne utsAhathI ujavyo. putranuM nAma puSpakaLaza rAkhyuM. putra divase divase moTo thavA lAgyo. rAjA, rANIne putra traNenA divaso khUba AnaMda pramodamAM pasAra thavA lAgyA. . ekadA zaMkhapura nagaramAM amitateja munirAja padhAryA. teo khUba jJAnI hatA. rAjA zaMkhane samAcAra maLyA. saparivAra rAjA zaMkha ughAnamAM jJAnI munine vaMdana karavA gayA. muninI saMvegabhAva jharatI dezanA sAMbhaLI. dezanA sAMbhaLyA bAda munivarane pUchyuM ke kyA karmanA udaye meM rANInAM kAMDAM kapAvyAM ane tenAM kapAyAM. jJAnI munirAje kahyuM ke pUrve mahAvidehamAM mahendrapura nAmanuM nagara hatuM. teno rAjA naravikrama hato. tene lIlAvatI nAmanI rANI hatI ne te baMnene sulocanA nAmanI priyapAtra putrI hatI. te yogya vayanI thaI tyAre paradezI sArthavAhe AvI rAjA naravikramane sundara popaTa bheTa Apyo. popaTe mIThuM mIThuM bolIne badhAnAM mana jItI lIdhAM. rAjAe te popaTa sulocanAne Apyo. te sonAnA pAMjarAmAM rAkhI tene sAcavavA lAgI. ekadA popaTane laIne sulocanA upavanamAM gaI. tyAM zrI sImaMdhara svAmInA maMdiramAM
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 Atmabodha darzana karyA. paramAtmAne joIne popaTane jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvajanmamAM huM muni hato. zAstronuM adhyayana karavAno khUba rasa hato. te rasamAM kriyAkAMDamAM zithila thaI gayo. ema ne ema zuSka adhyayana karI kALadharma pAmI vratavirAdhanAnA kAraNe popaTa thayo chuM. A sarva tene yAda AvyuM ne teNe paramAtmAnAM darzana karyA vagara nahiM vAparavAno abhigraha lIdho. bIje divase rAjaputrI popaTane bahAra kADhI hAthamAM rAkhI khavarAvavA lAgI tyAre tene niyama sAMbharyo ne darzana karavA mATe UDyo. mANaso pAse popaTane rAjaputrIe pakaDI maMgAvyo. krodhe bharAIne popaTanI baMne pAMkho kApI nAMkhI ane kASThanA pAMjarAmAM pUryo. popaTe niyamane kAraNe kAMI vAparyuM nahiM ane anazana karIne saudharma devalokamAM deva thayo. sulocanA paNa popaTanI pAchaLa anazana karI tenI devI thaI. tyAMthI cyavIne popaTa te tuM zaMkharAjA thayo ane sulocanA rAjaputrI te tArI patnI kalAvatI thaI. pAMkho chedavAnA karmane lIdhe tenAM kAMDAM kapAyAM. munirAjanI vAta sAMbhaLI zaMkha-kalAvatIne jAtismaraNa jJAna thayuM. putra puSpakalazane rAjya bhaLAvI rAjArANIe saMyama lIdhuM. sundara ArAdhanA karI baMne svargamAM gayAM. prAnte manuSyabhava pAmI mokSe jaze. ziyalano kevo advitIya prabhAva che. temAM sthira nahiM rahenArano zatadhA vinipAta paNa nizcita che, mATe ziyalanuM sevana avazya karavuM hitAvaha che. 24.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ aparigrahavratam (pRthvI) suvakragamanA'sthirAdviSamacAradurdarzanAd, grahAnnanu parigrahAnavamarAzinityasthiteH / sadA suhitamAnaso hatalasanmahAlAlaso, bibheti na kadAcana, zrutajinAgamaH sattamaH // 25 // bhAvArtha - aparigrahavrata sajjanapuruSomAM zreSTha ane jeNe jinezvaroe prarUpelA AgamanuM zravaNa karyuM che, jenuM mana sadA tRptivALuM che, jeNe moTI lAlasAo dUra karI che, haNI nAkhI che, te vakragamanavALA, asthira, viSamacArI ane durdarzanavALA ane kAyama navamI rAzi dhanamAM rahenArA parigraha grahathI bhaya pAmato nathI. 1. jasau jasayalA vasugrahayatizca pRthvI guruH /
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 Atmabodha vizadArtha : samudrane pAra karavA mATe naukAno sahAro levo paDe che. ane naukAnA sahArAthI ISTa sthaLe pahoMcAya che. paNa vahANamAM bhAra vadhI jAya, naukA bhAre thaI jAya to adhavacce DubADe, tema AtmA parigrahanA bhArathI bhAre hoya to bhavasamudrano pAra pAmI zake nahi. parigraha-mamatA e to bhAra che. mamatA ja parigraha che, vastu nahi. paNa nAnI vastu uparanI je mamatA che te ja parigraha. mUcchathI jIvane ghaNI ja hAni thAya che. jarUriyAta karatAM vadhu vastu rAkhavI ane tenI uparanI mUccha, mamatva te jIvane mAre che. je vastu-padArtha ApaNo nathI ane ApaNo mAnyo te mamatva. vastu ApaNI nathI eTale ApaNI pAse raheze to nahi ja. kAM to ApaNe tene mUkIne cAlyA jazuM athavA te ApaNane mUkIne cAlI jaze. te baMne prasaMge du:kha thavAnuM. te duHkha koNe karAvyuM? mamatAe ja ne ! ane te vastu upara ApaNe mamatvabuddhi na rAkhI hota to duHkha thAta ? na ja thAta. zAstrakAroe to narakanAM cAra kAraNomAM mahAparigrahane paNa eka kAraNa kahyuM che. mahAraMbha, mahAparigraha, mAMsabhakSaNa ne paMcendriya jIvano vadha. A cAra kAraNe jIva narakamAM jAya. jIvane saMsAranA Adhi-vyAdhi ne upAdhinA tApathI mukta thavuM hoya, saMsArasAgarane pAra karI zivanagaramAM javuM hoya to sarva prathama parigraha-mamatAno tyAga karavo ja paDaze. parigraha eTale dhanano saMgraha ema nahiM paNa tenA nava prakAra che. 1. dhanalakSmI, paisA vagere, 2. dhAnya-anAja khAdyasAmagrI, 3. kSetrakhetara, jamIna vagere, 4. vAstu-ghara, dukAna vagere, 5. rUdhyacAMdI vagere, 6. suvarNa-sonuM vagere, 7. kuSya-sonA cAMdI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 aparigrahavrata sivAyanA, trAMbu, pittaLa, kAMsu vagere dhAtunAM pAtra-vAsaNo Adi, 8. dvipada-dAsa dAsI vagere, 9, catuSpada-gAya, bheMsa, ghoDA, baLada vagere. A sarva parigraha che. parigraha sukha-zAMtimAM paNa vidhvarUpa che. parigraha bahu hoya to AraMbha paNa bahu karavo paDe. AraMbha vadhe eTale ciMtA vadhe ne ciMtAthI duHkha vadhe. e rIte parigrahathI saMtoSamUlaka sukhazAnti dUra rahe che. parigraha Ave eTale IcchA vadhe, tRpti rahe nahiM. ne IcchA e evo mArga che ke teno cheDo kadI Avato ja nathI. sarvathA parigrahano tyAga na thAya ema hoya to tenuM parimANa to avazya karavuM joIe. tenAthI paNa ghaNA ja lAbha thAya che. vidyApatie parigrahanuM parimANa karyuM ne temAM dRDha rahyA to keTalo jaldI bhavano aMta Avyo. te kathA A pramANe che. potanapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM sUra nAmano rAjA rAjya karato hato. te ja nagaramAM vidyApati nAmanA eka zeTha rahetA hatA. teone zRMgAramaMjarI nAmanI dharmaparAyaNa patnI hatI. teo khUba dhanADhya hatA. prakRtithI paNa khUba udAra hatA. koIpaNa yAcaka temanA AMgaNethI khAlI hAthe pAcho pharato nahi. jaina dharmamAM paNa pote khUba AsthAvALA hatA. vyApAra-dhaMdho paNa dhamadhokAra cAlato. puNya pAMsaruM hatuM. badhI vAte sukha hatuM. ekadA rAtrine viSe vidyApati zeTha namaskAra maMtranuM smaraNa karIne nidrAdhIna thayA. nidrAmAM svama AvyuM. svapramAM lakSmIdevI AvyAM, ane kahyuM ke "AjathI dazame divase tArA gharamAMthI cAlI jaIza." vidyApati tarata ja jAgI gayA. manamAM ciMtA
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 Atmabodha thavA lAgI. dhana cAlyuM jaze, yAcaka varga mAre AMgaNethI khAlI hAthe pAcho jaze. koIpaNa mAnavIne dhana jAya e sAruM na lAge e svAbhAvika che. patine Ama ciMtita manavALA joIne zRMgAramaMjarIe pUchyuM ke "patideva! Apa ATalA udvigna ne ciMtita kema cho !" vidyApatie gata rAtrie AvelA svapranI vAta kahI ne te kAraNe ciMtA thAya che ema kahyuM. zRMgAramaMjarIe kahyuM ke "svAmI ! Apa zA sAru Avo kheda karo cho. lakSmI dharma vaDe ja sthira thAya che. jeTalI lakSmI sukRtamAM vAparIe teTalI ja lakSmInI sArthakatA. bAkI to lakSmI svabhAve ja caMcaLa ne capaLa che. te koInI thaI nathI ne thatI nathI. tenAthI jeTalo lAbha lIdho teTalo ApaNo. ane jyAM sudhI pAMcamuM parigraha viramaNa vrata na lIdhuM hoya tyAM sudhI traNe jagatanI lakSmInA parigrahathI je pApa thAya che te avirati vaDe lAgyA kare che." AvA patnInA sundara, bodhaka ne preraka vacanathI vidyApatie pAMcamuM parigraha parimANavrata svIkAra karyuM ne saghaLI lakSmIne sAta kSetramAM vAparavA mAMDI. ATha divasa thayA ne saghaLuMye dhana sukRtamAM vAparI nAMkhyuM. rAtre sUtI vakhate vicAra Avyo, ke kAle savAre vAcakone huM zuM moDhuM batAvIza. AvA vicAramAM te sUI gayo. rAtre svadhAmAM potAnuM AkhuM ghara lakSmIthI bhareluM joyuM. savAre gharamAM lakSmIne pratyakSa joI. yAcakone khUba moM mAgyuM dAna ApyuM ne pote caturvidha zrI saMgha sAthe zrI siddhagirijInI yAtrA karavAno saMkalpa karyo. navame divase vicAra karyo, ke AvatI kAle dazamo divasa che. tethI lakSmIne javuM hoya to bhale sukhethI jAya. AvA vicAromAM vidyApati nidrAdhIna thayA. svaramAM lakSmIe AvIne kahyuM : ke "huM tArA puNyathI vizeSa vRddhi pAmIne tArA gharamAM sthira thaI chuM."
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 aparigrahavrata atizaya puNyanuM phaLa khUba jaldIthI maLe che. savAre vidyApatie potAnI patnIne vAta jaNAvI, ane kahyuM ke tema karavAmAM ApaNe lIdhelA parigraha parimANa vratamAM khAmI Ave tema hoya to ApaNe ahIMthI anyatra cAlyAM jaIe. zRMgAramaMjarI temAM saMmata thaI. bIje divase savAre te daMpatI gharano tyAga karIne cAlI nIkaLyuM. sAme gAma pahoMcyAM tyAM to paMcadivya pragaTyA ne hAthaNIe vidyApatizeTha para kaLaza karyo. maMtrI vagere AvyA ne prArthanA karIne vidyApatine rAjamahelamAM laI gayA. lIdhelA vratamAM nizcaLa evA vidyApatie vratabhaMganA bhayathI rAjyAbhiSeka karavAnI nA pADI, tevAmAM AkAzavANI thaI. "are ! bhAgyazALI ! haju tAre bhogAvalI karma bAkI che. tethI lakSmInuM phaLa grahaNa kara." A sAMbhaLyuM eTale teNe rAjyasiMhAsana upara paramAtmA zrI vItarAgadevanI pratimA sthApana karI. maMtrIone rAjyakArabhAra sopI dIdho ane nyAyapUrvaka je dravya Ave tene jinanAmathI aMkita karavA mAMDyuM ane sAtakSetromAM khUba audArya bhAve sadvyaya karyo. eka vakhata nagaramAM jJAnI guru mahArAja padhAryA. vidyApati tyAM vaMdana karavA gayA. guru mahArAjanI vairAgya rasa bharapUra dezanA sAMbhaLIne tIvra vairAgya Avyo ne vidyApati zeTha ne zRMgAramaMjarIe putrane rAjyagAdI para besADIne pravrajyA svIkArI suMdara ArAdhanA karIne svarge gayA. tyAMthI cyavI pAMca bhava karI, mokSanA anaMta avyAbAdha akhaMDa sukhane bhogavanArA thaze. A pramANe parigraha parimANa vratane svIkArI vidyApati jema bhArathI haLavA banI bhavano pAra karI gayA tevI rIte parigrahanuM parimANa karavuM joIe. 25.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26 prazasti (zikhariNI' ) idaM pAyaM payaM sarasamamRtaM puNyamayanaM, sadAtmAnaM bodhaM nayatu nayazodhaM vinayataH / janaH zreyaskAmaH prazamazamasaddharmadadhuraMndharasyAdvAdArthaM svahitacaritArthaM vidadhatAt // 26 // bhAvArtha - upasaMhAra A AtmabodharasAyana sarasa che. amRta svarUpa che. pavitra gamanarUpa che. tenuM pAna karI karIne sadA kalyANanI IcchAvALA bhavyo AtmAne vinayapUrvaka nayathI vizuddha evA bodhane prApta karAvo ane prazama ane zamathI bharelA zreSTha satya dharmamaya syAdvAda padArthone potAnA hitamAM caritArtha karo. 26 // iti zrI AtmabodharasAyanam // 1. rasai rudraizchinnA yamanasabhalA gaH zikhariNI //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti vizadArtha : 145 saMsAra e mahAvyAdhi che. saMsAramAM sarvavyAdhio maLaze. e vyAdhithI-rogathI AtmA anAdikALathI pIDAya che. rogoe AtmAmAM ghara bAMdhyAM che. auSadha karavAne badale jIva kupathya kare che ne roga ubaLe che, vadhe che. jIva zarIranI caLa zamAvavA mATe kuveca ghase che. agnine zAMta karavA mATe ghI home che. pariNAma viparIta Ave che, jIva mUMjhAya che. vyAdhi zAMta thato nathI, vedanA zamatI nathI, Arogya maLatuM nathI, evI sthitimAM A Atmabodha e AtmAne thayelA rAga-dveSanA haThIlA roga upara akasIra asara kare ema che. AtmAne vaLagelA rAga-dveSa-ajJAna-moha vagere rogone dUra karavA mATe saMsAranA mULa jevA kaSAyo teno tyAga, pAMce Indriyo upara vijaya, paMcamahAvratanuM pAlana, jinapUjA, satsaMga, sAdhusevA ne viratiti e rAmabANa IlAja che. rasAyananuM sevana niyamita rIte karavuM joIe. to tenI asara thAya ne vyAdhi maTe. vedanA baMdha thAya tene mATe jIvane vairAgyano rAgI banAvavo joIe. bhavAbhinaMdIpaNuM jIvane rajhaLapATa karAve che. samakitanAM pAMca lakSaNomAM paNa saMvega Ave che. AtmA jyAM sudhI saMsArAbhimukha che tyAM sudhI rogo zAMta na thAya. AtmAbhimukha banavuM joIe. rAga-dveSa ane ajJAna rahita vItarAga paramAtmA e ja mArA deva che, kaMcana-kAminInA tyAgI paMca-mahAvratadhArI guru bhagavaMta e ja mArA guru mahArAja che. ne keli bhagavaMte bhAkhelo zuddha dayAmaya dharma te ja mAro dharma che. evI nizcaLa zraddhA hRdayamAM rAkhavI joIe. jIvane AnAthI samyaktvanI prApti thAya che. samyaktva prApta thayA pachI saMsAranI maryAdA baMdhAI jAya che. amRta svarUpa rasAyananuM pAna niraMtara karavAthI jIvane bhAva
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 Atmabodha ArogyanI prApti thAya che. A carama-chello zloka do A granthano. temA kartAe upasaMhAranI sAthe potAnA pUja pravara AcArya mahArAja zrI vijayaamRtasUrIzvarajI mahArAja tathA paramopakArI saMsArI avasthAnA pitA ne saMyama avasthAnA guru pUjaya paMnyAsa zrI puNyavijayajI mahArAjanuM paNa nAma sAMkaLyuM che ne chevaTe potAnuM nAma paNa gUMthI lIdhuM che. A zloke A grantha pUrNa thAya che. vAraMvAra A granthanA vAcana manana ne ciMtanathI ghaNo ja lAbha thaze. tethI dareka zAzvata sukhAbhilASI AtmAe tenuMrasAyananuM vAcana-pAna-nirantara karavuM ne mokSasukha meLavavA vaDabhAgI banavuM. | | ti zrI Atmabodha | pra.za.ti. (vizadArtha lekhakanI) jethI samasta bhavaroga vilIna thAya, AtmA vizuddha thaI svastha rahe sadAya; e Atmabodhaka rasAyana bhavya kAje, ghUMTyuM bhiSagavara dhurandhara sUrirAje. 1. te pUjayavarya taNI leza kRpA baLe meM, atyalpa buddhi zubha bhAjanamAM bharyuM che; temAM yadi kaluSa kastara meM jaNAya, te gALI pAna karajo gada jema jAya. 2.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147. prazasti AcAryavarya vijayAmRtasUrirAye, zrI devasUrivara sevana hemacaMdra; sadgauravolasita hai nijabodha aMge, pradyumna nAma munie viracyuM umaMge. 3. corANuM cAra zata be sahase suvarSe, zrI siddhazaila taNI sannidhi pAmI harSe comAsuM yogayuta sAdhI viziSTabhAve, abhyAsa sAdhana taNo paNa lAbha thAva. 4. navvANuMnA vizada saMga banyA anerA, TaLe bhavataNA bhrama bhavya kerA; hojo viveka manamAM zubha eka aMte, A granthathI vimalabhAva vadho anajo. 5.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM hrIM arhaM namaH zrI Atmabodha (mUlamAtram) , zreyaH zrIvaravibhramAdbhutarasaM, dhIraM gabhIraM, paraM, devendrArcitapAdapadmayamalaM, hRtkomalaM, nirmalam / vAJchApUraNakalpakalpamakalaM vighnAnalAmbhodharaM, zrIzaGkhezvarapArzvanAthamanizaM saMstaumi sanmaGgalam // 1 // , avApya mAnuSyamidaM nu bhUyo, dRSTAMtadigdurlabhameva yUyam / dhRtvA dhRtiM svAtmahita prakAmaM, rasAyanaM hI pibatAvirAmam // 2 // krodhAdInAM samantAdviSayaviSabhRtAM cendriyANAM nirodho, dAnaM zIlaM tapasyA suvihitacaritA bhAvanA zrIjinAca / satsaGgaH sAdhusevA viratiratitarAM paJcakaM sadyamAnAM, svAnte kAnte mumukSA yadiha tava tadaitadvidheyaM vidheyam // 3 // durvAradurgatyanalAmalAjyaM, nirbAdhasaMvardhitamoharAjyam /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlamAtram sarveSTasambandhasugandhapUrti, krodhaM virodhaM tyajatAdabhUtim // 4 // yanmAhAtmyAduddhatatvaM vidUre namrIbhAvaH sadvinItatvamiSTam / vidyAprAptiH klezasaMklezanAzo mAnatyAgaM taM kurudhvaM kurudhvam // 5 // anekakoTIkanakIyadAnaM, surendrazaMsAtmavilAsi zIlam / tapaH sutaptaM ca phalAya nAlaM, nirAkRtA cennikRtirna cittAt // 6 // lobhazceda hRdaye'stobho, dUSaNairitarairalam / no celobhasya saMkSobho, bhUSaNairitarairalam // 7 // ArdrakumAramukhAH samabhUvan, saMyamato vimukhAstvaci saktAH / bandhanamAvRNute ca karIndraH, sparzavazatvamitIha naceSTam // 8 // kSaNaM budhyatAM jihvayA yat kRtaM tat, tayA duSTyA durgato magusUriH / tathA zailakAcAryavaryo'tha mInastato rakSaNIyA svajihvAvaze'sau // 9 // 149
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 Atmabodha atisurabhipadAthai- sikAM prINayantaH madhukarabhavamApya bhrAntimAsAdayanti / asurabhisurabhibhyAM ye vikAraM na yanti zvasanakaraNadoSAdujjhitAste jayanti // 10 // ramyaM rUpaM nayananalinaM smerayat sUryarUpaM, tasmin jIvaH patati patagaH prANahAripradIpe / yastad dRSTvA niyamayati hi svendriyaM svAtmarUpe, saMsArAbdherbhavati sa paraM pArago nirvikAraH // 11 // svaramadhuravaM zrAvaM zrAvaM manobhavamohito, hariNamaraNaM prApnotyAtmA vikAranirAkRtaH / zravaNamavana sacchAstrANAM karoti hitaM ca yaH, sa zivamazivaM chitvA sadyo vRNoti sanAtanam // 12 // bhavabhRtAM hRdayodayakAraNaM, varavirodhakamUlanivAraNam / vitaraNaM taraNaM bhavavAridherjayati dharmacatuSkapuraskRtam // 13 // ahIno'hInAGgaH strajati saMdanatyAzu vipinaM, viSaM pIyUSatyAH ! mRgati ca mRgANAmadhipatiH / jvalajjvAlo jvAlo jalati jaladhirgoSpadati taM, vizuddhaM yaH zIlaM vahati suhitaM devamahitam // 14 // yataH paraM nAsti vizuddhamaGgalaM durantavijAnalanAzane jalam / jinezvarairAtmahitAya dezitaM tapo vidhattAM tadaho dayodayam // 15 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 mUlamAtram maitryAdisadbhAvanayA vizodhitaH, saMskArito bhAvanapaJcapaJcakaiH / bhAvaH kSaNaM cet kSaNado bhavettadA'nantaM bhavaM nAzayate na saMzayam // 16 // lakSmIH svayaM-varati taM subhagaM samutkA, buddhiH parA sphurati tasya samasta kArye / kIrtiH prasarpati tarAM zaradabhra(bja )zubhrA nityaM jinArcanamanantaphalaM ya ISTe // 17 // kimapaharati mAlinyaM ? kurute kiM sujanajanaguNAdhikyam ? / rakSati pathi kiM satataM ? sakalehitakRt satAM saGgaH // 18 // samastazAstradarzanAdidaM sunizcitaM mayA / sadA sadAmatA matA, hitA hi sAdhusevanA // 19 // jinezvarairgaNIzvarairmunIzvarairapAkRtA, ratIzarUpatulyarupadhArakairiyaM ratiH / viraktatAmupAsya karmamarma sannihatya sAdhvanantamantakAntakRt samantato'mRtaM vRtam // 20 // dayayA saha yasya paratvamahoparitaH praNayo duritena samam / ahitasya yatazca hitaM bhavati, tyaja taM satataM kila jIvavadham // 21 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra Atmabodha gaditumanRtamicchatIha kAmaM, kuzalamavAptumaho mahAvimUDhaH / amRtamapi vihAya jIvitecchuH, pibati viSaM vinipAtakRdvipAkam // 22 // steyamatra nijazarmaNe jano, darato'nizamabhIpsati tvaram / bandhanaM nidhanamApnute paraM, dUratastyaja sadA tadAzvadaH // 23 // balino guNinaH sthirAzayA, vararUpAH parame pathi sthitAH / prabhavanti janAH sadAdarAd, vimalabrahmaguNAzrayAd bhuvi // 24 // suvakragamanA'sthirAdviSamacAradurdarzanAd, grahAnnanu parigrahAnavamarAzinityasthiteH / sadA suhitamAnaso hatalasanmahAlAlaso, bibheti na kadAcana, zrutajinAgamaH sattamaH // 25 // idaM pAyaM payaM sarasamamRtaM puNyamayanaM, sadAtmAnaM bodhaM nayatu nayazodhaM vinytH| janaH zreyaskAmaH prazamazamasaddharmadadhuraM- .. ndharasyAdvAdArthaM svahitacaritArthaM vidadhatAt // 26 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajajanono saMga to pArasamaNi karatAMye kaI guNa caDiyAto che. pArasamaNino sparza loDhAne thAya eTale loDhuM sonuM thaI jAya. paNa kAMI pArasamaNi na bane. tyAre sajjananA saMgathI to sajjana thavAya. KIRIT GRAPHICS 9 8 9 8 4 9 0 0 9 1