________________
અવગ્રહમાં જવાનું તથા ગુરુચરણનો સ્પર્શ કરવાની પ્રવૃત્તિ બંધ હોવાથી ગુરુમ.એ આપેલ રજોહરણને જ ગુરુ મ.નું પ્રતિક માની સ્થાપના સમજવી. સાધુએ હાલ ભલે ગુરુચરણે જવાનું નથી, પણ હેજ આગળ આવીને પગ (ઢીંચણ) પર મુહપત્તિ મૂકી ઓધા ઉપર ગુરુની સ્થાપના કરે અને વંદન કરે.
પ્ર.૮ મુહપત્તિ નાભિથી નીચે સ્પર્શ ન થાય તો ઢીંચણ ઉપર કેમ મુકાય ?
ઉ. ૮ વંદન સમયે* ગોદુહાસને બેસવાનું છે. ત્યારે સાધુ મુહપત્તિ ડાબા ઢીંચણ પર રાખે. આથી મુહપત્તિ નાભિથી ઉપર જ થાય. ક્યારેક ઉત્સર્ગ માર્ગનો અપવાદ થાય. સામાચારીમાં વ્યામોહ ન કરવો; પણ એ સમાચારી સમજ પૂર્વકની જોઇએ ચાલુ ક્રિયામાં ઓઘો, મુહપત્તિ શરીરથી અલગ ન જ કરાય. પણ ગૃહસ્થ શ્રાવક વાંદણા સમયે મુહપત્તિ ચરવળા ઉપર મૂકે તેમાં દોષાપત્તિ નથી.
વંદનનો અર્થ સ્થિOUT વંતન' અર્થાત્ “મસ્તકથી જ વંદન' એટલો મર્યાદિત અર્થ નથી પણ,
કાયાની નમ્રતા છે, હૈયાથી ગુરુ ચરણોમાં સમર્પિત ભાવ છે. અને નિખાલસતાથી પાપશુદ્ધિ છે.
પ્રેક્ટિકલ વંદન થાય એટલે કે કાયા ભળે તો ત્રાહિતને ખબર પડે કે આ વંદન કરે છે. અહીં શબ્દાત્મક વંદન નથી; પણ ક્રિયાત્મક વંદન છે. ક્રિયામાં નમ્રતા આવે છે. નમ્રતા એ વિનય ગુણનું પ્રતિક છે.
'ગણો l’’ કાયાનો અડધો ભાગ તે ગુરુ મહારાજના લેવાના છે. નાભિથી નીચેનો ભાગ તે અડધો ભાગ; પણ અહીં અહો શબ્દથી ગુરુ મ. ના ચરણો લેવાના.
પહેલા કાય’ શબ્દથી ગુરુ મહારાજની કાયા એમ અર્થ લેવો. અને બીજી વાર 'વય સંસ’ માં આપણી = મારી કાયાનો સ્પર્શ અર્થ લેવાનો છે. એટલે કે આપણી સંયમ પૂત કાય = સંયમથી પવિત્ર કાયાનો મારા હસ્ત વડે સ્પર્શ કરીને ખાવું છું. માફી માંગવામાં માન તોડી, મસ્તક નમાવી, બે હાથ જોડીને ખમાવે છે. 'ગgો વાય’ માં 1 અને બન્ને વશ સ્વરિત છે. સૂત્ર બોલતાં ઉદાત્ત-અનુદાત્ત સ્વરિત ઉચ્ચાર ધ્યાન રાખવું જોઇએ. આજે અજ્ઞાનતાથી બધું એક સરખું જ બોલાય છે. માણસ પણ સ્વરની મર્યાદા તો સાચવી જ શકે.
* વંદન સમયના આસનને કોઈ સ્થાને ઉત્કટિકાસન પણ જણાવેલ છે.
વાચવા-૩૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
