________________
ક્યારેય ઓઘો અલગ ન કરે. અને મુહપત્તિનો ઉપયોગ ભાષા સમિતિના પાલન માટે તથા પ્રમાર્જના માટે ક્યારે કરવો પડે તે નક્કી નથી. માટે સાથે જ (ડાબા હાથમાં) રાખે.
ચાલુક્રિયામાં ઓઘો ખોળામાં રાખવો. તે સિવાય બાજુમાં = પોતાના ડાબા પડખે રાખે ``વત્તીસંગુનવીહ્ન રચરળ’ ́ ઓધો ૩૨ આંગળનો હોય. પ્રાચીનકાલે દશી ન હતી. ઓટટ્યા વિનાની કામળનો ઉપયોગ દશી તરીકે થતો. સ્થૂલિભદ્રએ અશોકવાટિકામાં કામળીનો ઓઘો કરેલ.
૧૫૦૦ વર્ષ પહેલાંના ગ્રંથમાં ઓધાની વાત આવે છે. તેમાં (ઓધારીયું જ બાહ્ય નિષદ્યા) નિષેથિયુ જ આસન તરીકે હતું. તે પછી અષ્ટમંગલ યુક્ત ઓધો થયો. ૩૨ આંગળ ઓઘામાં દાંડી ૨૪ આંગળની જોઇએ. અને દશી ૮ આંગળની જોઇએ, ક્યારેક દાંડી નાની હોય તો દશી મોટી, અને દાંડી મોટી હોય તો દશી ૧-૨ આંગળ નાની ચાલી શકે પણ દાંડી અને દશી બંને મલીને કુલ ૩૨ આંગળનો ઓધો જોઇએ. આપણે તો પૌદ્ગલિક ભાવ જ પોષીએ છીએ. મોહનીયને રોકીએ નહિ તો સંયમ માત્ર ‘પ્રાણરહિત ખોખું’ રહેશે. દશી પણ ખોલેલી જ જોઇએ. જેથી સુકુમાળ હોય તેથી જયણા પળાય. સાધુ ઓઘો શા માટે રાખે ? તેનો ઉપયોગ શું ?
સાધુની દરેક ક્રિયા જયણા પૂર્વકની હોય. જયણા આરાધનાનો પ્રાણ છે. આથી જ દશવૈકાલિકમાં ''નયં કરે નયં વિકે'' કહી. સાધુની જયણા પૂર્વકની પ્રવૃત્તિનું દર્શન કરાવ્યું છે. કોઇ વસ્તુ લેવી મૂકવી હોય, બેસવું હોય કે ઉઠવું હોય કે અંગોપાંગ સંકોચવાના હોય ત્યારે ``પુર્વ્ય પમપ્નષ્ણા’’ પહેલાં રજોહરણથી પ્રમાર્જના કરીને પછી જ ક્રિયા ક૨વાની છે. તથા રજોહરણએ સાધુનું ચિન્હ ...ઓળખ છે. આથી સદાય સાથે રાખવાનું છે.
રજને હરણ કરે તે ‘રજોહરણ’ કહેવાય. પ્રમાર્જના કરતાં બાહ્ય રજ-ધૂળ તો દૂર થાય જ છે; પરંતુ તે સમયે જીવરક્ષાના પરિણામ હોવાથી સાધુની જાગૃતિ સતત રહેતી હોવાથી કર્મ રુપી રજને પણ દૂર કરે છે.
ઓધાથી અડધું માપ મુહપત્તિનું-૧૬ આંગળ (૧।વેંત) પોતિકા=મુહપત્તિનું માપ ૧વેંત ચાર આંગળ જણાવ્યું છે.
બીજી મુહપત્તિ મોં પ્રમાણે-જે સ્વાધ્યાય કરતાં, કાજો લેતાં, મૃતક પરઠવતાં બાંધતા હતા. અને તે માથા દીઠ ૧ મુહપત્તિ રાખે.
વાયા-૪૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
*
www.jainelibrary.org
