Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 377

३६४
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान- दुण्ठिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[ अमेणम् ] अम् तृतीया टा । इणम् प्रथमा सि ।
[ इणं पेच्छ ] इदम् । द्वितीया अम् । अनेन वा अम्सहितस्य इदम्० → इणं इणं । पेच्छ पूर्ववत् [३।२८] । पक्षे -
[ इमं ] इदम् । द्वितीया अम् । 'इदम इम:' ( ३।७२ ) इदम् ० इम० । 'अमोऽस्य' (३५) अलुक् अम्०म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः इमं ॥७८॥
क्लीबे स्यमेदमिणो च ॥ ८।३।७९ ॥
नपुंसकलिङ्गे वर्तमानस्येदमः स्यम्भ्यां सहितस्य इदम् - इणमो इणम् च नित्यमादेशा भवन्ति ॥
इदं इणमो इणं धणं चिट्ठइ पेच्छ वा ॥
I
[ क्लीबे स्यमेदमिणमो च] क्लीब सप्तमी ङि । स्यम् तृतीया टा । इदम् इणमो प्रथमा औ । 'अव्ययस्य' (३।२७) औलुप् । च प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' ( ३।२।७) सिलुप् ।
[ इदं इणमो इणं धणं चिट्ठइ पेच्छ वा ] इदम् । प्रथमा सि । अनेन सिसहितस्य इदम् ० → इदं अम् । अनेन अम्सहितस्य इदम् ० इमो० । इदम् । द्वितीया अम् । अनेन अम्सहितस्य इदम्० 'नो णः' (१।२२८) नं० नं० धणं । चिह्न पूर्ववत् [१।२३६ ] । पेच्छ पूर्ववत् [३।२८] ॥७९॥
किमः किं ॥ ८|३|८० ॥
किम: क्लीबे वर्तमानस्य स्यम्भ्यां सह किं भवति ॥ किं कुलं तुह । 'किं किं ते पडिहाइ ॥
[ किमः किं ] किम् षष्ठी ङस् । किम् प्रथमा सि ।
[ किं कुलं तुह ] किम् । प्रथमा सि । अनेन सिसहितस्य किम्शब्दस्य किं करणं कार्यान्तरबाधनार्थम्, तेन 'किम: कस्त्र-तसोश्च' (३।७१) इति [क] न स्यादेव किं । कुल । प्रथमा सि । 'क्लीबे स्वरान्म् से:' ( ३।२५) सि० म्० । 'मोऽनु० ' (१।२३) अनुस्वारः कुलं । युष्मद् । षष्ठी ङस् । 'तइ-तु-ते- तुम्हं तुह - तुहं०' (३।९९) इत्यादिना ङस्सहितस्य युष्मदः तुह इति तुह ।
। इदम् । द्वितीया इणम् । धनं ।
[ किं किं ते पडिहाइ] किम् । प्रथमा सि । किं पूर्ववत् । युष्मद् । षष्ठी ङस् । 'तइ-तु- ते० ' ( ३।९९) ङस्सहितस्य युष्मदः ते आदेशः ते । प्रतिभाति । 'सर्वत्र ल-व० ' (२।७९) लुक् । 'प्रत्यादौ डः ' (१।२०६ ) ति० डि० । 'ख घथ०' (१९८७) भा०हा० । 'त्यादीनामाद्यत्रयस्या०' (३|१३९) ति० इ० पडिहाइ । एवं द्वितीयायामपि ॥८०॥ वेदं तदेतदो डसाम्भ्यां से सिमौ ॥ ८।३।८१ ॥ इदम्-तद्-एतद् इत्येतेषां स्थाने ङस्-आम् इत्येताभ्यां सह यथासंख्यं से- सिम् इत्यादेशौ वा भवतः ॥
इदम्- से सीलं । से गुणा । अस्य शीलं गुणा वेत्यर्थः ॥ सिं उच्छाहो । एषामुत्साह इत्यर्थः ॥ तद्-से सीलं । तस्य तस्य वेत्यर्थः ॥ सिं गुणा । तेषां तासां वेत्यर्थः ॥ एतद् से अहिअं । एतस्याहितमित्यर्थः ॥ सिं गुणा । सिं सीलं । एतेषां गुणाः शीलं वेत्यर्थः ॥
१. किं किं ते पडिहासइ सहीहि इअ पुच्छिआए मुद्धाए । पढमुग्ग' यदोहलिणीए णवर दइअं गया दिट्ठी ॥ [गा० स० - ११५ । गा० को० - १।१३ । शृ० प्र० - २३।८६ । स० क० - ५ | २३६ ]
किं किं ते प्रतिभासते सखीभिरिति पृष्टाया मुग्धायाः । प्रथमोद्गतदोहदिन्याः केवलं दयितं गता दृष्टिः ॥ १. पाठां० शृ० प्र० पढमुल्लअ० = प्रथमार्द्र० स० क० - प्रथमोद्गत० ।