Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 381

३६८
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
एतद् । प्रथमा सि । अनेन वा सिना सह एतद्स्थाने एस इति एस । मही । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् मही।
[एस सहाओ च्चिअ ससहरस्स] एस पूर्ववत् । स्वभाव । प्रथमा सि । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) वूलुक् । 'खघ-थ०' (१।१८७) भा० → हा० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) व्लुक् । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० सहाओ।
एव । 'णइ चेअ चिअ च्च अवधारणे' (२।१८४) एवस्थाने चिअ इति । 'सेवादौ वा' (२।९९) द्वित्वं च्चिअ ।
शशधर । षष्ठी ङस् । 'श-षोः सः' (१।२६०) शस्य स० - द्वितीयस्यापि शस्य स० । 'ख-घ-थ०' (१।१८७) धo→ ह० । 'ङसः स्सः' (३।१०) ङस्० → स्स० ससहरस्स ।
[एस सिरं] एस पूर्ववत् । शिरस् । 'श-षोः सः' (११२६०) शस्य सः । 'अन्त्यव्य०' (११११) स्लुक् । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (११२३) अनुस्वारः सिरं ।
[इणं ] एतद् । प्रथमा सि । अनेन सिना सह एतद्स्थाने इणं इणं । [इणमो] एतद् । प्रथमा सि । अनेन सिना सह एतद्स्थाने इणमो इणमो । पक्षे
[एअं] एतद् । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्यः' (१।११) द्लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'क्लीबे स्वरान्म् से:' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः एअं ।
[एसा ] एतद् । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) लुक् । 'तदश्च तः सोऽक्लीबे' (३८६) त० → स० । 'आत्' (२।४।११८) आप्प्र० → आ । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् एसा ।
[एसो] एतद् । प्रथमा सि । 'अन्त्यः ' (१।११) लुक् । 'तदश्च तः सोऽक्लीबे' (३८६) त० → स० । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० एसो ॥८५।।
तदश्च तः सोऽक्लीबे ॥८॥३८६ ॥ तद एतदश्च तकारस्य सौ परे अक्लीबे सो भवति ॥
सो पुरिसो। सा महिला । एसो पिओ। एसा मुद्धा ॥ सावित्येव - ते एए धन्ना । 'ताओ(ता) एआओ महिलाओ॥ अक्लीब इति किम् ? तं एअंधणं ॥
[तदश्च तः सोऽक्लीबे] तद् षष्ठी ङस् । च प्रथमा सि । त् षष्ठी ङस् । स प्रथमा सि । अक्लीब सप्तमी ङि ।
[सो पुरिसो] तद् । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१२११) दलुक । अनेन त०→ स० । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० सो।
१. एस सहाओ च्चिअ ससहरस्स खीणस्स वंकिमा जं से । रिद्धीइं पंजला हुंति सुवुरिसा न उण विवयासु ॥ [अनु० अङ्कः-६६] एष स्वभावश्चैव शशधरस्य क्षीणस्य वक्रिमा यत् तस्य । ऋद्ध्या प्राञ्जला भवन्ति सुपुरुषा न पुनर्विपत्सु ॥ २. ताओ एआओ महिलाओ माणुनय(यं) देइ मं अवमाणं । अणुसरिसं ति भणंती आहंतूण पडियथिरत्तणुच्छंगं ।।
[अनु० अङ्कः-६६] ता एता महिला मानोन्नतं ददति मामपमानम् । अनुसदृशमिति भणन्त्यः आहत्वा पतितस्थिरत्वोत्सङ्गम् (?) ॥ ३. सर्वमुद्रितेषु वणं ।