Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 380

अष्टमाध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
३६७
एरदीतौ म्मौ वा ॥ ८॥३८४ ॥ एतद एकारस्य ङयादेशे म्मौ परे अदीतौ वा भवतः ॥ अयम्मि । ईअम्मि । पक्षे-एअम्मि । [एरदीतौ म्मौ वा ] ए षष्ठी ङस् । अदीत् प्रथमा औ । म्मि सप्तमी ङि । वा प्रथमा सि ।
[अयम्मि] एतद् । सप्तमी ङि । 'डे. स्सि-म्मि-स्थाः' (३५९) ङि० → म्मि० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) द्लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । अनेन वा ए० → अ० । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अ० → य० अयम्मि ।
[ईअम्मि] एतद् । सप्तमी ङि । 'ङ: रिस-म्मि-त्थाः' (३।५९) ङि० → म्मि० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) द्लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । अनेन वा ए० → ई० ईअम्मि । पक्षे
[एअम्मि] एतद् । सप्तमी ङि । ': स्सि-म्मि-त्थाः' (३५९) ङि० → म्मि० । 'अन्त्यव्यः' (१।११) द्लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् एअम्मि ॥८४॥
वैसेणमिणमो सिना ॥८३८५ ॥ एतदः सिना सह एस-इणम्-इणमो इत्यादेशा वा भवन्ति ॥
'सव्वस्स वि एस गई । सव्वाण वि पत्थिवाण एस मही । एस सहाओ च्चिअ ससहरस्स । एस सिरं । इणं । इणमो। पक्षे-एअं । एसा । एसो ॥
[वैसेणमिणमो सिना] वा प्रथमा सि । एसेणमिणमो प्रथमा जस् । सि तृतीया टा ।
[सव्वस्स वि एस गई ] सर्व । षष्ठी ङस् । 'ङसः स्सः' (३।१०) ङस्० → स्स०' । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) रलुक् । 'अनादौ०' (२१८९) वस्य द्वित्वम् । अपि । 'पदादपेर्वा' (१।४१) अलुक् । 'पो वः' (११२३१) पि० → वि० सव्वस्स वि ।
एतद् । प्रथमा सि । अनेन वा सिना सह एतद्स्थाने एस इति एस ।
गति । प्रथमा सि । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'अक्लीबे सौ' (३।१९) दीर्घः - इ० → ई० । 'अन्त्यव्य०' (११११) स्लुक गई।
[सव्वाण वि पत्थिवाण एस मही] सर्व । षष्ठी आम् । 'टा-आमोर्णः' (३६) आम्० → ण । 'जस्-शस्ङसि-तो-दो०' (३।१२) दीर्घः । 'सर्वत्र०' (२२७९) लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) वस्य द्वित्वम् । अपि । 'पदादपेर्वा' (१।४१) अलुक् । 'पो वः' (०२३१) पि० → वि० सव्वाण वि।
पार्थिव । षष्ठी आम् । 'हस्वः संयोगे' (१९८४) पा० नेप० । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) लुक् । 'अनादौ०' (२।८९) थस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२२९०) पूर्वथस्य तः । 'जस्-शस्-ङसि०' (३।१२) दीर्घः । 'टा-आमोर्णः' (३६) आम्० → ण पत्थिवाण । सव्वस्स अ एस गई ण उणो माणुण्णआण इअमवसाणं ।
अणुसरिसं ति भणन्ती आहन्तूण पडिआ थिरं थणअलसं ॥ [से० ब० - १२११५] सर्वस्य चैषा गतिर्न पुनर्मानोन्नतानामिदमवसानम् । अनुसदृशमिति भणन्ती आहत्य पतिता स्थिरं स्तनकलशम् ॥