Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 397

३८४
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[शेषेऽदन्तवत् ] शेष सप्तमी ङि । अदन्तवत् प्रथमा सि ।
[माला-गिरी-गुरू-सही-बहू रेहन्ति पेच्छ वा] माला-गिरि-गुरु-सखी-वधू । प्रथमा जस् - द्वितीया शस् वा । 'जस्-शस्-ङसि-तो-दो-द्वामि दीर्घः' (३।१२) दीर्घः । 'ख-घ-थ-ध-भाम' (१।१८७) खी० → ही० → धू० → हू० । 'जस्-शसोलुंक्' (३।४) जस्-शस्लुक् । माला-गिरी-गुरू-सही-वहू । 'राजृग-दीप्तौ' (८९३) राज् । वर्त० अन्ति । 'बहुष्वाद्यस्य न्ति०' (३।१४२) अन्ति० → न्ति० । 'राजेरग्घ-छज्ज-सह-रीर-रेहाः' (४।१००) राज० → रेह० इति । 'लुक् (१।१०) अलोपः । 'लोकात्' (१।१।३) ह० रेहन्ति । पेच्छ पूर्ववत् [३।२८] ।
[गिरि-गुरु-सहिं-वहुं-गामणि-खलपुं पेच्छ] गिरि-गुरु । द्वितीया अम् । ‘अमोऽस्य' (३५) अलुक् । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः गिरिं गुरुं ।
सखी-वधू । द्वितीया अम् । 'ख-घ-थ०' (१।१८७) खी० → ही० - धू० → हू० । 'दीर्घ-हुस्वौ मिथो वृत्तौ' (१।४) हुस्वः ही० → हि० - हू० → हु० । 'अमोऽस्य' (३५) अलुक् । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः सहि वहुं।
ग्रामणी-खलपू । द्वितीया अम् । 'सर्वत्र ल-व०' (२।७९) लुक् । 'दीर्घ-हुस्वौ मिथो०' (१२४) हुस्व:- णी० → णि० - पू० → पु० । 'अमोऽस्य' (३५) अलुक् । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः गामणि खलपुं । पेच्छ पूर्ववत् [३।२८] ।
[ हाहाण कयं] हाहा । तृतीया टा । 'टा-आमोर्णः' (३६) टा० → ण० हाहाण । कयं पूर्ववत् [२।११४] ।
[ मालाण-गिरीण-गुरूण-सहीण-वहूण धणं] माला-गिरि-गुरु-सखी-वधू । षष्ठी आम् । जस्-शस्-ङसि०' (३।१२) दीर्घः । 'ख-घ-थ०' (१११८७) खी० → ही० - धू० → हू० । 'टा-आमोर्णः' (३६) आम्० → ण. मालाण - गिरीण-गुरूण-सहीण-वहूण । धनं । 'नो णः' (१।२२८) नं० → णं० धणं ।
[मालाहि-गिरीहि-गुरूहि-सहीहि-वहहि कयं] माला-गिरि-गुरु-सखी-वधू । तृतीया भिस् । 'भिसो हि-हि-हिं (३७) भिस्० → हि० । 'इदुतो दीर्घः' (३।१६) दीर्घः । 'ख-घ-थ०' (१२१८७) खी० → ही० - धू० → हू० मालाहि-गिरीहि-गुरूहि-सहीहि-वहूहि । कयं पूर्ववत् [२।११४] ।
[मालाओ-मालाउ-मालाहिन्तो] माला । पञ्चमी ङसि । 'ङसेस्त्तो-दो-दु-हि-हिन्तो लुकः' (३.८) ङसि० → दो-दु-हिन्तो । 'क-ग-च-ज०' (११७७) द्लुक् मालाओ मालाउ मालाहिन्तो।
[बुद्धीओ-बुद्धीउ-बुद्धीहिन्तो] बुद्धि । पञ्चमी सि । 'ङसेस्त्तो-दो-दु-हि०' (३३८) ङसि० → दो-दु-हिन्तो । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) द्लुक् । 'जस्-शस्-ङसि०' (३।१२) दीर्घः- बुद्धीओ बुद्धीउ बुद्धीहिन्तो ।
[घेणूओ-धेणूउ-घेणूहिन्तो आगओ] धेनु । पञ्चमी ङसि । 'ङसेस्तो-दो-दु-हि-हिन्तो०' (३।८) ङसि० → दोदु-हिन्तो । 'नो णः' (१।२२८) नु० → णु० । 'क-ग-च-ज०' (१११७७) द्लुक् । 'जस्-शस्-ङसि-त्तो०' (३१२) दीर्घ:- घेणूओ घेणूउ घेणूहिन्तो । आगओ पूर्ववत् [३।९७] ।
[मालाहिन्तो मालासुन्तो ] माला (२) । पञ्चमी भ्यस् । 'भ्यसस्त्तो-दो-दु-हि-हिन्तो-सुन्तो' (३।९) भ्यस्० → हिन्तो० - सुन्तो० मालाहिन्तो मालासुन्तो ।
[गिरीहिन्तो ] गिरि । पञ्चमी भ्यस् । 'भ्यसस्त्तो-दो-दु-हि-हिन्तो०' (३।९) भ्यस्० → हिन्तो० । 'इदुतो दीर्घः' (३३१६) रि० → री० गिरीहिन्तो।