Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 436

अष्टमाध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
[ हसइ] हस् । वर्त० तिव् । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् 'लोकात् ' (११११३) हसति 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० इ० हसइ ।
[ पढइ ] पठ् । वर्त्त० तिव् । 'व्यञ्जना० ' ( ४।२३९) अत् । 'लोकात् ' (१।१।३) पठति । 'ठो ढः' (१।१९९) ठ० → ढ० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० इ० पढइ ।
४२३
[ सुणइ ] श्रु । वर्त्त० तिव् । 'सर्वत्र ल व० ' (२।७९) लुक् । 'श-षोः सः' (१।२६०) शु०सु० । 'चि-जिश्रु० (४२४१) ण आगमः 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० सुणइ ।
[ पढेज्ज पढेज्जा ] पठ् (२) । भविष्यन्ती स्यति । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । 'लोकात् ' (१|१|३) पठस्यति । 'ठो ढः' (१११९९ ) ठ० द० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) स्यति० इ० । अनेन इ० ज्जज्जा० । 'ज्जा - ज्जे' (३।१५९) ढ०ढे० पढेज्ज पढेज्जा । पक्षे
[ पढिहिइ ] पठ् । भविष्यन्ती स्यति । 'व्यञ्जना० ' ( ४।२३९) अत् । 'लोकात् ' (१|१|३) पठस्यति । 'ठो ढः' (१ १९९) उ० ० 'त्यादीनामाद्य० (३|१३९) स्यति० इ० भविष्यति हिरादिः' (३१६६) हि आगम: ।
'एच्च क्त्वा तुम्०' (३१५७) द० वि० पढिहिड़
[ हसेज्ज हसेज्जा ] हस् (२) । पञ्चमी तुव् - सप्तमी यात् वा । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । 'लोकात् ' (१|१|३) हसतु-हसयात् । ‘दु-सु- मु विध्यादि०' (३।१७३) तुव्० यात्० दु० । अनेन दु०ज्जज्जा० । 'ज्जा-ज्जे' (३।१५९) स० से० हसेज्ज हसेज्जा । पक्षे
-
[ हसउ ] हस् । पञ्चमी तुव् । 'दु-सु-मु०' (३।१७३) । तुव्० दु० । 'व्यञ्जना०' (४।२३९) अत् । 'लोकात् ' (११११३) हसदु 'क-ग-च-ज०' (१११७७) लुक् हसउ ।
[ 'अइवाएज्जा ] अतिपूर्व० 'पत्लृ गतौ' (९६२) पत् । अतिपतन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३|४|२०) णिग्प्र० । वर्त्त० मिव् । 'तृतीयस्य मि:' ( ३।१४१) मिव्०मि० । अनेन मि० ज्जा० । अतिपत्-इ-ज्जा इति जाते 'णेरदेदावावे' (३।१४९) णिग्० अत्० । 'लोकात्' (१।१।३) अतिपत-ज्जा । 'अदेल्लुक्यादे० ' (३।१५३) प० पा० । 'ज्जा-ज्जे' (३।१५९) त० ते० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'पो वः' (१।२३१) पा० वा० अइवाएज्जा ।
[ अइवायाविज्जा ] अतिपूर्व० 'पत्लृ गतौ' (९६२) पत् । अतिपतन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृ०' ( ३।४।२०) णिग्प्र० । 'लोकात् ' (१|१|३) अतिपत् इ अतिपातयन्तं प्रयुङ्क्ते । पुनर्णिग्प्र० । 'णेरदेदावावे' (३।१४९) प्रथमे णिग्० →>> अत्० । 'लोकात् ' (१|१|३) अतिपत् + अ । द्वितीये णिग्० आवे० । 'समानानां०' (१।२।१) दीर्घः । अतिपतावे इति जाते वर्त्त० मिव् । अनेन मिव्०ज्जा० । 'अदेल्लुक्यादे० ' (३|१५३) प० पा० । 'ह्रस्वः संयोगे' (१।८४) वे० → वि०। 'क-ग-च-ज०' (१११७७) त्लुक्। 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) आ० वा० पो वः' (१।२३१) पा० → वा० अड़वायाविज्जा ।
[न समणुजाणामि ] समनुपूर्व० 'शांश् अवबोधने' (१५४०) हा वर्त० मिव् जाण० । 'तृतीयस्य मि:' (३१४१) मि०मि० 'मौवा' (३१५४) ज०
I
० समणुजाणामि ।
'जो जाण मुणी' (४७) া०
'नो णः' (१।२२८) नु०
णा०
१. नेव सयं पाणे अइवाएज्जा, नेवन्नेहिं पाणे अइवायाविज्जा, पाणे अइवायंते वि अन्ने न समणुजाणिज्जा । [ पाक्षिकसूत्रे ] नैव स्वयं प्राणानतिपातयामि नैवान्यैः प्राणानतिपातयामि प्राणानतिपातयतोऽप्यन्यान्न समनुजानामि ।