________________
તો ફેરફાર થઈ શકે તેવા હોય છે. કર્મો બંધાયા પછી તે કેટલાક સમય શાન્ત પડી રહે છે, જેને આપણે આપણા માટે ગોલ્ડન પિરીયડ બનાવી શકીએ તેમ છીએ.
આપણે બાંધેલાં કર્મો જ્યારે શાંત પડ્યાં હોય, ભોગવવાનો સમય શરુ થયો ન હોય, તે ગોલ્ડન પિરીયડ દરમ્યાન જો આપણે પશ્ચાત્તાપ, ધર્મારાધના વગેરે કરીએ તો બંધાયેલાં તે કર્મોમાં મોટી ઊથલપાથલ મચી શકે તેમ છે. તેની તીવ્રતા ઘટી શકે છે. તેના સમયમાં ફેરફાર થઈ શકે છે. અરે ! ક્યારેક તો તે આખું કર્મ જ આત્મા પરથી ઊખડી જાય છે!
આમ, જૈન ધર્મનો કર્મવાદ છેવટે તો પુરુષાર્થવાદમાં ટ્રાન્સફર થઈ જાય છે. પોતે બાંધેલાં કર્મોમાં ફેરફાર થઈ શકતો હોવાથી જ તપ, જપ, વ્રત યા સાધુજીવન વગેરેની સાધના કરવાની અત્યંત જરુર છે.
(૫) આત્માનો કર્મોથી મોક્ષ (છુટકારો) થાય છે. આપણાં આત્માને કોઈએ પેદા કર્યો નથી. તે જેમ અનાદિકાળથી છે, તેમ તેનો સંસાર પણ અનાદિકાળથી છે. તે આત્મા અનાદિકાળથી રાગ, દ્વેષ વગેરે કુસંસ્કારો વડે યુક્ત છે. તેથી અનાદિકાળથી તે કમીથી બંધાયેલો પણ છે. - પરન્તુ આનંદની વાત તો એ છે કે અનાદિકાળથી કર્મોથી બંધાયેલો આ આત્મા ક્યારેક કર્મોથી સંપૂર્ણપણે મુક્ત બની શકે છે. તેના રાગાદિ કુસંસ્કારો ખતમ થાય છે. તે સંસારમાંથી છૂટીને મોક્ષ પામે છે. આત્માનો મોક્ષ થાય છે. સર્વ કર્મોથી છૂટકારો થાય છે.
પિતાના પિતા, તેના પિતા, તેના ય પિતા, તેના ય પિતા - એમ પૂર્વ પૂર્વમાં પિતા-પિતા શોધવા જતાં સૌથી પહેલાં પિતા થોડા મળે? એવા પહેલાં પિતા તો, તો જ મળે કે જો તેના પિતા ન હોય, પણ તે તો સંભવિત જ નથી. જે પિતા હોય તેના પિતા પણ હોય જ. જે માતા હોય તેની માતા પણ હોય જ. આમ, પિતા કે માતાની પરંપરાની આદિ (શરુઆત) મળતી નથી. તે પરંપરાઓ અનાદિ છે.
પણ આ અનાદિ પરંપરાનો પણ અંત તો આવી જ શકે ને? કોઈ એક પિતાનો એકનો એક પુત્ર ૮-૧૦ વર્ષની ઉંમરે મરી ગયો, તો તે પિતા હવે તે પરંપરાના છેલ્લા પિતા જ બન્યા ને? કોઈ માતાની એકની એક ૧૦વર્ષની દીકરી સાધ્વી બની ગઈ. હવે આ માતા પોતે માતા-દીકરી પરંપરાની છેલ્લી જ માતા બનીને? આમ, જે રીતે પિતામાતાની અનાદિ પરંપરાનો અંત આવી શકે છે, તેમ આત્માના અનાદિ સંસારનો પણ અંત આવી શકે છે. એટલે કે આત્માનો મોક્ષ છે. અનાદિકાળથી આત્માને વળગેલા કર્મો આત્માથી દૂર થઈ શકે છે.
(૬) આત્માના મોક્ષના ઉપાયો પણ છે. તે અનાદિ સંસારનો અંત લાવવા, હતી કે પ૧
ધરીયે ગુરુ સાખ ,
