________________
ગ્રહણ કરાયેલી. પૈસા આપીને થોડા સમય માટે ગ્રહણ કરાયેલી વેશ્યા, રખાત વગેરે સ્ત્રી. તેની સાથે ભોગ ભોગવવાથી હકીકતમાં તો વ્રતનો ભંગ થાય છે, પણ તે એમ વિચારે છે કે મેં તો પૈસા આપ્યા હોવાથી હાલ તે મારી સ્ત્રી જ છે. પરસ્ત્રી ક્યાં છે ? આમ તેની વ્રતસાપેક્ષતા હોવાથી ભંગાભંગ રુપ અતિચાર બને છે.
::
(૪) અનંગક્રીડા : એક અર્થ પ્રમાણે અનંગ એટલે કામ – ઈચ્છા. પુરુષની સ્ત્રી, પુરુષ કે નપુંસકને ભોગવવાની, સ્ત્રીની પુરુષ, સ્ત્રી કે નપુંસકને ભોગવવાની અને નપુંસકની પણ સ્ત્રી, પુરુષ કે નપુંસકની સાથે ભોગો ભોગવવાની ઈચ્છા. અથવા આ ત્રણે યની હસ્તમૈથુન કરવાની ઈચ્છા. આ બંને પ્રકારની ઈચ્છા તે જ અનંગ અર્થાત્ કામ. અને આ કામના બળે જે ચેષ્ટા, ક્રીડા કે દુષ્ટચાળા કરવા તે અનંગક્રીડા.
બીજા અર્થ પ્રમાણે કામક્રીડાના અવયવોથી ભોગ ભોગવવા છતાં સંતોષ ન થતાં જે કામક્રીડાના અંગ નથી તેવા સાધનો કે અવયવોનો ઉપયોગ કરીને ભોગ ભોગવવાનો પ્રયત્ન કરવો, કૃત્રિમ સાધનોથી ચેષ્ટાઓ ક૨વી કે જેથી વિષય સેવવાની ઈચ્છા વધે – તે ચેષ્ટાઓ પણ અનંગક્રીડા કહેવાય.
અનંગ ઃ જે કામક્રીડાના અંગો નથી, તેનાથી ક્રીડા કરવી તે અનંગ ક્રીડા. ત્રીજા અર્થ પ્રમાણે કામક્રીડા માટેના અંગો સિવાયના શરીરના અન્ય અંગો જેવા કે બગલ, ખોળો, મુખ, હોઠ, ગાલ વગેરે વડે વિષયની ઈચ્છાથી ચેષ્ટાઓ કરવી તે અનંગક્રીડા કહેવાય. ટૂંકમાં તીવ્ર વંદોદયથી આવી જે જે વિવેકશૂન્ય ચેષ્ટાઓ ક૨વામાં આવે તે
બધી અનંગક્રીડા કહેવાય.
(૫) તીવ્ર કામાસક્તિ : વિષયસેવનમાં તીવ્ર આસક્તિ કરવી તે. બીજી બધી પ્રવૃત્તિઓ છોડીને આખો દિવસ કામના વિચારો કર્યાં કરવા. કામસેવનની પ્રવૃત્તિઓ સતત કર્યાં કરવી. જરા ય તૃપ્ત ન થવું.
હકીકતમાં તો સાધુજીવન જેમ બ્રહ્મચર્યના પાલન માટે છે, તેમ શ્રાવકજીવન બ્રહ્મચર્યની નેટ પ્રેક્ટીસ માટે છે. શક્યતઃ વધુ બ્રહ્મચર્ય પાળવું જોઈએ. છતાં ય વેદમોહનીયનો ઉદય થવાથી જ્યારે વિકારો સહન ન થઈ શકે ત્યારે તે વિકારોને શાંત કરવા પોતાની પરિણિત સ્ત્રી સિવાય બાકીના બધાનો ત્યાગ કરે, અને પરિણિત સ્ત્રીમાં પણ સંતોષ રાખે. તેની સાથે સૃષ્ટિક્રમથી વિષયસેવન કરવામાં વિકારો શાંત થઈ જતાં હોવાથી તેની સાથે પણ અનંગક્રીડા વગેરે ન કરે.
આ પાંચે ય અતિચારોને બરોબર સમજી લઈને, તેમાંનો એકપણ અતિચાર ન લાગી જાય તેની બરોબર કાળજી લેવી જરૂરી છે.
સમકિત તથા ચાર અણુવ્રતોનું સ્વરુપ અહીં પૂર્ણ થયું. બાકીના આઠ વ્રતોના સ્વરુપને જણાવતું પુસ્તક ‘વ્રત ધ૨ીયે ગુરુ સાખ’ ભાગ ૨ હવે પછી અનુકૂળતાએ બહાર પડશે.
-
૧૦૦
ધન વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખ
