________________
બીજા વ્રતની પ્રતિજ્ઞાઃ
દુષ્ટ મનોવૃત્તિથી કે તીવ્ર સંકલેશથી નીચે જણાવેલાં પાંચ પ્રકારના મોટા જૂઠ બોલીશ નહિ-બીજા પાસે બોલાવરાવીશ નહિ.
(૧) કન્યા સંબંધી કન્યાના સગપણ, વિવાહ, લગ્ન સંબંધી ઈરાદાપૂર્વક તેના ૫, ગુણ, જાતિ, શીલ વગેરે સંબંધી જૂઠ નહિ બોલું. (જની પરણાવવાની જવાબદારી પોતાના શિરે છે, તેના સંબંધમાં જયણા)
(૨) ગાય વગેરે સંબંધીઃ ગાય, ભેંસ, ઘોડો, કૂતરો, પોપટવગેરે પશુ-પંખીઓ, દાસ-દાસી તથા વર્તમાનકાળની અપેક્ષાએ મારુતિ વગેરે ગાડીઓ, સ્કૂટર, સાઈકલ વગેરે વાહનોના ખરીદ-વેચાણ સંબંધી જૂઠ નહિ બોલું. | (૩) ભૂમિ-જમીન સંબંધીઃ ખેતર, બંગલો, દુકાન, ફ્લેટ, જમીન વગેરે લેવાવેચવાની બાબતમાં જૂઠ નહિ બોલું.
(૪) થાપણ સંબંધી વિશ્વાસથી કોઈ વડે પોતાના ત્યાં મુકાયેલી થાપણ, જમીન કે મકાન વગેરેના દસ્તાવેજો, આભૂષણો, રોકડ રકમ વગેરેને પડાવવાની બુદ્ધિ નહિ કરું. તે સંબંધી જૂઠ નહિ બોલું.
(૫) ખોટી સાક્ષી કોઈ પણ પ્રસંગે ખોટી સાક્ષી આપીશ નહિ. તથા ક્યાં ય દેવ-ગુરુ-ધર્મના સોગંદ કદી ય ખાઈશ નહિ. - આ પાંચેય વાતોને ટૂંકમાં એક વાક્યમાં આ પ્રમાણે જણાવાય, “બીજાને આઘાત લાગે તેવું મોટું જૂઠાણું બોલીશ નહિ. બોલાવીશ નહિ.”
ઉપર બતાડેલી પાંચ પ્રતિજ્ઞા લેતાં પહેલાં, ના છૂટકે જે છૂટ રાખવાની જરૂર જણાતી હોય, તે છૂટની જયણાવિભાગમાં નોંધ કરવી. ધર્મ નિમિત્તે, બીજાના પ્રાણો બચાવવા માટે, તીર્થાદિની રક્ષા નિમિત્તે ના છૂટકે જૂઠ બોલવું પડે તો જયણા રાખવી.
હંસરાજાએ આ વ્રતનું સુંદર રીતે પાલન કર્યું તો તેમને રાજય પાછું મળ્યું, યશ મળ્યો અને પુણ્યનો સંચય થયો. પરલોકમાં સદ્ગતિ મળી.
હંસ રાજપુરી નગરીના રાજા હતા. ધર્મપ્રિય, પ્રજાવત્સલ, સત્યવાદી તે હંસરાજા દર વર્ષે ચૈત્ર માસમાં પોતાના પૂર્વજોએ રત્નશૃંગ પર્વત પર બંધાવેલા ઋષભદેવ ભગવાનના જિનાલયમાં મહોત્સવ કરવા જતા હતા.
એક વાર ચૈત્ર માસમાં રત્નશૃંગ પર્વત તરફ જ્યારે તે રાજા આગળ વધી રહ્યા હતા ત્યારે મારતે ઘોડે આવેલા રાજપુરુષે સમાચાર આપ્યા કે, “તેના નીકળ્યા પછી, શત્રુરાજા અર્જુને હુમલો કરીને રાજ્ય ઉપર સત્તા જમાવી દીધી છે. પોતાના સૈનિકોનો પહેરો ગોઠવી દીધો છે. નગરમાં જ ગુપ્તવાસમાં છુપાયેલા વિશ્વાસુમંત્રીએ આ સમાચાર આપવા તેને મોકલ્યો છે.” ( ૬૯
આ વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખ ,
