________________
આ સમાચાર સાંભળતાં જ સાથે રહેલા શૂરવીર સુભટો ક્રોધથી લાલપીળા થઈ જઈને કહેવા લાગ્યા, “હે રાજન ! બાયલો તે અર્જુન આપની ગેરહાજરીમાં ભલે ને ચોરની જેમ ઘૂસી ગયો, હવે આપણે પાછા ફરીને ક્ષણવારમાં તેને તગેડી મૂકીએ.” પણ આશ્ચર્ય ! હંસરાજાના મુખના ભાવોમાં કાંઈ જ ફરક જણાતો નથી. તેઓ તો અત્યંત સ્વસ્થ, શાંત, પ્રશાન્ત જણાય છે. તેણે કહ્યું, “ઓ મારા વ્હાલા સૈનિકો ! અકળાઈ જવાની જરા ય જરુર નથી. પૂર્વના પુણ્ય કે પાપના ઉદયે જીવનમાં સુખ કે દુઃખ આવ્યા કરે. પણ ડાહ્યા માણસો સુખ આવે તો તેમાં આનંદિત બનતા નથી કે આવી પડેલાં દુઃખમાં જરા ય દીન બનતા નથી. બંને પરિસ્થિતિમાં તેઓ સમભાવમાં જ રહે છે.
માટે, મહાપુણ્યોદયે આપણને જે તીર્થયાત્રા કરવાનો આ અવસર સાંપડ્યો છે, તે છોડીને રાજ્ય માટે પાછા વળવું મને જરાય ઉચિત જણાતું નથી. હું તો તીર્થયાત્રા પૂર્ણ કર્યા વિના પાછો નહિ ફરું. ઉત્તમ પુરુષો જે કોઈ શ્રેષ્ઠ કાર્યનો આરંભ કરે છે તે વિચારીને કરે છે. એક વાર આરંભ કર્યા પછી તેઓ વિઘ્નોથી ડરી જતા નથી પણ ગમે તેવી આપત્તિઓમાંથી પણ માર્ગ કાઢીને પોતે નિશ્ચિત કરેલા ધ્યેયને સિદ્ધ કરીને જ જંપે છે.
રાજાની વાત ભલે ગમે તેટલી સાચી હોય, પણ સાથે રહેલા સુભટોના ગળે તે શી રીતે ઊતરે ? તેમને તો તેમના પોતાના પરિવારની ચિંતા કોરી ખાતી હતી. તેથી તેઓ ત્યાં જ નીચી નજરે ઊભા રહી ગયા.
રાજાએ પોતાનો ઘોડો રત્નથંગ પર્વતની દિશા તરફ મારી મૂક્યો. એકમાત્ર છત્રધર રાજાની સાથે રહ્યો. બાકીના બધાં પોતપોતાના પરિવારની ચિંતાએ રાજ્ય તરફ પાછા ફર્યા.
આગળ વધતાં રાજા માર્ગ ભૂલી ગયો. પોતાનાં સુંદર વસ્રો-અલંકારો, જોઈને કોઈ ડાકુઓ ઘેરી ન વળે તે માટે તેણે છત્રધરનું ઉપરનું વસ્ત્ર લઈને શાલની જેમ ઓઢી લીધું. ત્યાં તો એક હરણ ભયભીત થઈને પૂરજોશથી દોડતું દોડતું રાજાની સામેથી પસાર થઈને બાજુની ઝાડીમાં ઘૂસી ગયું.
થાક્યા હોવાથી રાજા વગેરે ત્યાં રોકાયા. એટલામાં તો ધનુષ્ય ઉપર બાણ ચઢાવેલો કોઈ શિકારી પેલા હરણને શોધતો ત્યાં આવી ચડ્યો.
આગળ હરણનાં પગલાં ન દેખાતાં તેણે રાજાને પૂછ્યું, “હે સજ્જન ! તમે કોઈ હરણને જોયું ? તે કઈ બાજું ગયું ? તે મને જણાવો.
“જો સાચું બોલીશ તો હરણ મરશે. જો ખોટું બોલીશ તો પાપ લાગશે, મૌન રહીશ તો મને મારી નાંખશે.” એમ વિચારીને રાજાએ બુદ્ધિપૂર્વક રસ્તો કાઢ્યો. રાજા : “અરે ભાઈ ! તું મારી હકીકત જાણવ' ઇચ્છે છે ? તો સાંભળ. હું ભૂલો પડેલો મુસાફર છું.”
૭૦
વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખ
