________________
હવે શું કરવું ? પરિસ્થિતિ જ એવી ઊભી થઈ છે કે સાચી વાત રજૂ કર્યા વિના ચાલે તેમ નથી. તેથી ભાઈચંદભાઈએ બનેલી ઘટના જણાવી દીધી.
તે સાંભળીને તે વેપારીએ કહ્યું, “કાકા ! તમારી ઉપર મને પૂર્ણ વિશ્વાસ છે. તમે તો તે હીરા દબાવ્યા નથી જ. પણ ભૂલમાં જો ચુનીભાઈ પાસે જતા રહ્યા હોય તો તમે તેમને ફરી સમજાવી જુઓ. મારે તો તે જ હીરા જોઈએ છે.”
વેપારીની વાત સ્વીકારીને ભાઈચંદ ચુનીભાઈ પાસે આવ્યા. ફ૨ીથી બધી વાત કરીને હીરાની માંગણી કરી, પણ આ તો ચુનીભાઈ ! જૂઠું નહિ બોલવાની કે ચોરી નહિ કરવાની પ્રતિજ્ઞા તેમણે થોડી જ લીધી હતી? અને આવા મૂલ્યવાન હીરા કાંઈ હાથમાં આવ્યા પછી થોડા જવા દેવાય ? ગમે તેવા શબ્દો બોલીને તેણે તો ભાઈચંદનું અપમાન કરી દીધું.
હવે અન્ય રસ્તો ન હોવાથી ભાઈચંદ પેલા મુસ્લિમ વેપારીના ઘરે ગયા. “ભાઈ ! ચુનીભાઈ માનતા જ નથી. તે હીરા મળે તેવી કોઈ જ શક્યતા નથી માટે તમે જે ભાવ નક્કી કરો તે વ્યાજ સાથે આપવા તૈયાર છું. મને આ દેવામાંથી મુક્ત કરો. બીજું તો હું શું કરું ?
“ભાઈચંદકાકા ! મારે ક્યાં વેચવા છે? આજે તો હીરાના ભાવ આસમાને પહોંચ્યા છે. વેચીએ તો ચિક્કાર કમાણી થાય તેમ છે. પણ શુકનની વસ્તુ થોડી વેચાય ?
આ રીતે ભાઈચંદ તથા વેપારીભાઈ વચ્ચે વાર્તાલાપ થતો હતો તેનો અવાજ પાછલી રુમમાં બેઠેલા પિતા અલીહુસેનના કાને પહોંચ્યો. તેઓ તસબી (માળા) ફેરવતાં ફેરવતાં બહાર આવ્યા.
“અરે ભાઈચંદ શેઠ ! ક્યા બાત હૈ ! ભાઈચંદશેઠ અને અલીહુસેન, બંને ઝવેરીમિત્રો હતા. એકબીજાનો માલની લેવડદેવડનો વ્યવહાર હતો. બંને એકબીજાની ઈમાનદારી-ખાનદાની બરોબર જાણતા હતા. ભાઈચંદે અલીહુસેનને બની ગયેલી ઘટનાની જાણ કરી. “વળી જ્યારે ચુનીભાઈ તે હીરા પાછા આપે તેમ નથી અને તમારા દીકરાઓને પૈસા નહિ પણ તે હીરા જ જોઈએ છે, ત્યારે મારે શું કરવું ? એમ પૂછ્યું. અલીહુસેન કહે છે ઃ દેખો ભાઈચંદ શેઠ ! મૈં તુમ્હારી બાત માનતા હૂં. અબ તુમ ચુનીભાઈકો હમારે યહાં લે આઓ, તુમ સબ લોગ મુઝકો લવાદ બના દો. મૈં જો ફેંસલા કરું વો માન લેના !
ભાઈચંદ `ઈ બીજા દિવસે ચુનીભાઈને લઈને અલીહુસેનના ઘરે આવ્યા. તેમના બે દીકરાઓ સાથે હીરા અંગે વાતચીત શરુ થઈ. થોડી વારમાં તસબી ફેરવતાં ફેરવતાં અલીહુસેન બહાર આવીને બોલ્યા, “ક્યોં ચુનીલાલ ! ક્યા બાત હૈ ! ભાઈચંદશેઠ કે વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખ
૮૭
