________________
(૯) સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત
દત્ત આપેલું. અદત્ત નહિ આપેલું. આદાન ગ્રહણ કરવું. વિરમણ ત્યાગ કરવો.
જે વસ્તુ તેના માલિકે આપણને આપેલી ન હોય તે વસ્તુ અદત્ત કહેવાય. માલિકે નહિ આપેલી અદત્ત વસ્તુ ચાર પ્રકારની છે.
(૧) સ્વામી-અદત્ત (૨) જીવ-અદત્ત (૩) તીર્થકર-અદત્ત અને (૪) ગુરુ-અદત્ત.
(૧) સ્વામી-અદત્તઃ વસ્તુને ઉત્પન્ન કરવા વડે, ખરીદ કરવા વડે, વારસામાં મેળવવા વડે કે અન્ય રીતે આ દુનિયાના વ્યવહારની દૃષ્ટિએ જે વ્યક્તિ તે વસ્તુના માલિક તરીકે ઓળખાતો હોય તે વ્યક્તિ તે વસ્તુનો સ્વામી કહેવાય.
વસ્તુના સ્વામીએ, પોતાની તે વસ્તુ જ્યાં સુધી રાજી-ખુશીથી આપેલ નથી, ત્યાં સુધી તે વસ્તુ સ્વામી-અદત્ત કહેવાય.
આવી સ્વામી-અદત્ત વસ્તુને આદાન=પ્રહણ કરવામાં આવે તો તે સ્વામી અદત્તાદાન નામનું પાપ થયું ગણાય. તેનો ત્યાગ કરવો તે સ્વામી-અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત કહેવાય.
(૨) જીવ-અદત્તઃ ફળ, ફૂલ વગેરે જે સચિત્ત (જીવવાળા) પદાર્થો છે, તેનો માલિક-સ્વામી વ્યવહારથી ભલે માળી કે ફૂલ-ફળવાળો ગણાતો હોય પણ હકીકતમાં તો તે ફૂલ-ફળ વગેરે તો તેમની અંદર રહેલાં જીવના શરીરો છે, અને તેથી તે શરીર રુપ ફળ-ફૂલના માલિક તો તેમના જીવ જ ગણાય.
માળી પાસેથી પૈસા આપીને જો ફૂલ ખરીદીએ તો ભલે પહેલા નંબરનું સ્વામી અદત્તાદાન રુપ પાપ ન લાગે, પણ તે ફૂલનો સાચો માલિક જે તેનો જીવ છે, તેની ક્યાં રજા લીધી છે? તેણે કાંઈ સંમતિ આપી છે કે, “મારું શરીર હું તમને આપી દઉં છું. હવે તમે તમારી ઈચ્છા પ્રમાણે મારા શરીરનો ઉપયોગ કરી શકો છો.” ના, તેવી સંમતિ તો નથી મળી. જીવે નહિ આપેલું તેનું શરીર (ફૂલ-ફળ વગેરે) ગ્રહણ કરીએ તો આ જીવ અદત્તાદાન રુપ પાપ લાગે.
તેથી, નક્કી થયું કે પૈસાથી ખરીદીને પણ ફળ - ફૂલ વગેરે કોઈપણ સચિત્ત વસ્તુનો ભોગવટો કરી શકાય નહિ. તેમ કરવામાં કદાચ પ્રથમ નંબરના સ્વામીઅદત્તાદાનનો દોષ લાગતો ન હોવા છતાં ય જીવ-અદત્તાદાનનો દોષ તો લાગે છે. આથી જ કેરી, સફરજન, ચીકુ વગેરેને ખરીદીને તેના માલિક બનેલાં ગૃહસ્થ ૭૮
મી વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખી
