________________
પાણી ન વહોરાવતાં ૪૦૦ દિવસના ચોવિહારા ઉપવાસ કરવા પડ્યા, જે વરસીતપ તરીકે ઓળખાય છે. ' પ્રથમ વ્રત લેનારે ખાસ સાવધાની એ રાખવાની કે પરિણામ કોમળ બનાવવા માટે આવ્રત છે. તેથી ભલે પાણી-અગ્નિ વાયુ વગેરે સ્થાવરજીવોની હિંસા બંધ કરવાનો નિયમ નથી, છતાંય તે હિંસા કરવાનો અવસર આવે ત્યારે પણ તે બધી વસ્તુઓનો
ઓછામાં ઓછો ઉપયોગ શી રીતે થાય? તેની કાળજી રાખવી. નિષ્કારણ-બિનજરુરી વપરાશ અટકાવવો. ના છૂટકે પણ ઉપયોગ કરવો પડે ત્યારે આત્માના પરિણામ કઠોર નબને તેનો ઉપયોગ રાખવો. અત્યંત નિષ્ફર, નિર્દય કદી ન બનવું પણ દયાનો પરિણામ જાગ્રત રાખવો.
કુમારપાળ મહારાજાના અઢાર લાખ ઘોડાઓને પણ ગાળીને પાણી પાવામાં આવતું હતું. યુદ્ધના મેદાનમાં રહેલાં ઘોડાની પલાણે પણ પૂંજણી બાંધવામાં આવતી હતી. ઘોડા ઉપર બેસતાં પહેલાં તે પૂંજણીથી પલાણ પૂજવામાં આવતી હતી. તેમના રાજયમાં “મારી” એવો હિંસક શબ્દ કોઈ બોલી શકતું નહોતું. એક વાર એક શેઠ બોલ્યો, તો દંડપે તેનું તમામ ધન મેળવીને તેમાંથી “યૂકાવિહાર” નામના જિનાલયનું સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું. પૌષધમાં એક મંકોડો સાથળ પર ચોંટી ગયો. દૂર કરવાથી તે મરી જાય તો? તેથી તેને દૂર કરવાને બદલે મંકોડા સહિત સાથળની તે ચામડી છરીથી કાપીને દૂર કરી હતી. કેવી જોરદાર કુમારપાળ મહારાજાની જીવદયા ! આપણે પણ તેમના જીવનમાંથી પ્રેરણા લઈને, નાનામાં નાના જીવની રક્ષા કરવાના સતત પ્રયત્નો કરવા જોઈએ.
જીવહિંસા કરવાથી આ ભવમાં પાંગળાપણું, હૂંડાપણું, કોઢિયાપણું વગેરે રોગી અવસ્થાઓ, સ્વજનાદિનો વિયોગ, શોક, અકાળે મરણ, દુઃખ, દૌર્ભાગ્ય, ઘરમાં કલેશ, કજિયા અને કંકાશ વગેરે પેદા થાય છે. તથા આવતા ભવમાં નરક-તિર્યંચગતિના અવતારો તથા તેમાં ભયંકર દુઃખો ભોગવવાના સંયોગો ઊભા થાય છે. માટે જીવહિંસાથી શક્યતઃ પાછા હટવાના પ્રયત્નો કરવા જોઈએ.
જીવદયા એ જિનશાસનની કુળદેવી છે. તેની આરાધના કરવાથી આ ભવમાં સુંદર આરોગ્ય, આપણી કડવી વાત પણ બીજા પ્રેમે સ્વીકારે તેવી આદેયતા, અનુપમ રુપ, નિષ્કલંક યશ, ન્યાયોપાર્જિત ધન,નિર્વિકારી યૌવન, દીર્ધાયુ, પ્રેમાળ પરિવાર તથા પિતૃભક્ત પુત્રો વગેરેની પ્રાપ્તિ થાય છે. તથા પરભવે પણ સદ્ગતિ અને પરંપરાએ મોક્ષગતિની પ્રાપ્તિ થાય છે. માટે મળેલા આ માનવજીવનને સફળ બનાવવા જીવદયા - ભરપૂર જીવન જીવવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. . ૬૭
વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખી
