________________
આત્માનો કર્મોથી સંપૂર્ણ છૂટકારો કરવાના એટલે કે મોક્ષને પ્રાપ્ત કરવાના ઉપાવા પણ જૈનશાસનમાં બતાડવામાં આવ્યા છે.
મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવા માટેનો ઉપાયો છેઃ પરમાત્માએ બતાડેલી સમ્યગદર્શન - જ્ઞાન - ચારિત્રની નિરતિચાર આરાધના. સંયમજીવનનું ઊંચામાં ઊચું પાલન. કદાચ દેશકાલાદિના કારણે આ આરાધનામાં ય દોષો લાગી જાય તો ગીતાર્થ ગુરુ પાસે તેનું સંપૂર્ણ પ્રાયશ્ચિત્ત કરી લેવું તે.
વર્તમાનકાળના નબળા સંઘયણ - દેશ - કાલાદિના કારણે એક જ ભવની આરાધનાથી કદાચ મોક્ષ ન થાય તોય તે આરાધના દ્વારા મોક્ષ તરફનું ગમન તો જરુર ચાલુ થઈ જ જાય.
શાસ્ત્રકાર પરમર્ષિઓ કહે છે કે જઘન્ય કોટીની પણ સાધુજીવનની આરાધના સાતથી આઠ ભવમાં મોક્ષ આપવાને સમર્થ છે જ્યારે વિશિષ્ટ કોટીની સાધુજીવનની આરાધના તો તેથી પણ ઓછા ભવમાં મોક્ષ આપી શકે છે.
અરે ! આજથી નવમા વર્ષે પણ મોક્ષ પામવો હોય તો પામી શકાય છે. ભલે આ ભરતક્ષેત્રમાંથી અત્યારે સીધા મોક્ષે ન જઈ શકાતું હોય પણ મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં થઈને તો મોક્ષે જઈ જ શકાય છે ને? જો કોઈ આત્મા અહીંથી મહાવિદેહમાં જન્મ લઈ આઠ વર્ષની ઉમરે દીક્ષા લે, નવમાં વર્ષે કેવળજ્ઞાન પામે અને જો અલ્પાયુષ્ય હોય તો તરત મોક્ષ પામે તેવી પણ શક્યતા છે.
સમકિતી આત્મા નિયમથી વૈમાનિક દેવલોકનું આયુષ્ય બાંધે. તેથી આ ભરતક્ષેત્રનો ઉચ્ચ સંયમી વર્તમાનકાલીન આત્મા કદાચ મોક્ષ કે મહાવિદેહન પામે ને વૈમાનિકદેવ બને તો ય શું? એ તો મોક્ષપુરીમાં જઈ રહેલા આત્માને દેવલોકમાં થોડો વિસામો લેવા જેવી વાત છે. ત્યાં જઈને તે આત્મા દેવી વગેરેના ભૌતિક સુખોમાં લલચાઈને ફસાઈ જશે કે પતન પામશે તેવી કોઈ વાત સંભવિત નથી. કેમ કે જે આત્માએ ઉચ્ચ કક્ષાનું સંયમ પાળ્યું છે, તે આત્મા, તે સંયમના પ્રભાવે જ દેવલોકમાં ય અનાસક્ત યોગીનું જીવન જીવશે. મહાવિદેહના તીર્થંકર પરમાત્માની દેશનાનું શ્રવણ, નંદીશ્વર દ્વીપ વગેરેની યાત્રાઓ, પરમાત્માના કલ્યાણકમહોત્સવની ઉજવણી વગેરેમાં
ઓતપ્રોત રહીને તે આત્મા ત્યાંય ભક્તિ કરવા સાથે અનાસક્તિથી ભોગ ભોગવીને નિકાચિત પુણ્યકર્મનો ક્ષય કરવાની સાધના કરશે. દેવલોકનો તે ભવ પૂર્ણ કરીને, માનવજન્મ લઈ, સાધુજીવનની ઉત્તમ આરાધના કરીને કેવળજ્ઞાન - મોક્ષ પામશે.
આમ, જે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવા જેવો છે, તેના ઉપાયો પણ છે, તે વાત નક્કી થઈ. સમતિના ૬૭ બોલનું વર્ણન અહીં પૂર્ણ થાય છે. છે પરની
વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખ ,
