________________
ઘરમાં સંક્લેશનું વાતાવરણ સર્જાતું હોય, સમાધિ સર્વની જોખમમાં મૂકાતી હોય, અને તેવા કારણે કદાચ કુળદેવી વગેરેનું કાંઈક કરવું પડતું હોય તો ના છૂટકે, દુઃખાતા દીલે કરવું. તે વખતે ય તે દેવ - દેવીને ભગવાન તરીકે તો ન જ માનવા પણ ઘરના વડિલ દાદા-દાદી છે, તે રીતે તેમનું ઔચિત્ય કરવું. પણ તેમાં ધર્મની બુદ્ધિ તો ન જ લાવવી. આને જયણા કહેવાય.
પરિસ્થિતિવશ આવી જયણા રાખવી પડે તો રાખીને પણ વ્રત તો લેવું જ. પણ વ્રત લેવામાં પાછીપાની તો ન જ કરવી. વ્રત લેતાં પૂર્વે પોતાની શક્તિ, સત્ત્વ તથા પરિસ્થિતિની પૂર્ણ સજાગતાથી વિચારણા કરીને જરૂરી જયણા રાખીને પણ જલ્દીથી સમતિ વ્રત ઉચ્ચારી લેવું જોઈએ.
આત્મકલ્યાણના પાયા રૂપ સમતિનું મહત્ત્વ હવે જો બરાબર સમજાઈ ગયું હોય તો નીચે છાપેલી અધૂરી વિગતો પૂર્ણ કરીને, જરુરી જયણા, સમયમર્યાદા, દંડ વગેરેની નોંધ કરીને, આજે જ સમકિતવ્રત ઉચ્ચરી લેવા જેવું છે.
જયણા જે જયણા રાખવાની હોય તેની સામે () નિશાની કરવી. નવી કોઈ જયણા રાખવી જરૂરી હોય તો તે નીચે લખવી.
(૧) સત્તાધારીવર્ગ, લોક સમુદાય, માતાપિતાદિ વડિલો, જ્ઞાતિજનો વગેરેના અતિશય દબાણથી કાંઈ કરવું પડે તો જયણા. ( )
(૨) સર્પદંશ, ભૂત-પ્રેતાદિ ઉપદ્રવ, આર્થિક કટોકટી, આજીવિકાભય વગેરે કારણે કરવું પડે તો જયણા. ( )
(૩) નોકરી, દાક્ષિણ્ય વગેરેના કારણે જયણા. ( ) (૪) કુળદેવી, ગોત્રજ, નૈવેદ્ય વગેરે લૌકિક ધર્મો સેવવા પડે તો જયણા. ( )
ઉપરોક્ત કારણે પણ જે કાંઈ કરવું પડશે તે પણ ધર્મની બુદ્ધિથી તો નહિ જ કરું. “ના છૂટકે કરવું જ પડે છે, માટે કરું છું, બાકી કરવા જેવું તો નથી જ.” તેવું માનીને કરીશ.
રાજાભિયોગ, ગણાભિયોગ, બલાભિયોગ વગેરે છ આગારો તથા અન્ય પણ જરુરી છૂટછાટ (જયણા) સાથે જે સમકિત વ્રત ઉચ્ચરો છો, તેનું બરોબર પાલન કરવા કેટલાક નાના-મોટા નિયમો લેવા પણ જરૂરી છે. તે નિયમો શક્ય હોય તો જિંદગી સુધીના લેવા, કદાચ તે શક્ય ન હોય તો પોતાની અનુકૂળતા મુજબની સમયમર્યાદાના પણ લઈ શકાય છે.
જો તે નિયમો સંપૂર્ણપણે લેવાય તો શ્રેષ્ઠ, પણ કારણવશાત સંપૂર્ણપણે લઈ શકાય તેમ ન હોય તો છેવટે તેમાં કેટલીક છૂટછાટ રાખીને પણ તે નિયમો તો લેવા જ જોઈએ.
ઉપરોક્ત બધી જ કાળજી કરવા છતાંય જો પરિસ્થિતિવશ ક્યારેક જે તે નિયમ
વિના કે પપ
રન
જ વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખ
,
