________________
સમકિતીને મન પોતાના ભગવાન સર્વસ્વ હાય. તના તાલ કા ... ~... બધા ભગવાન હેઠ! બીજાને ભગવાન તરીકે તો ન જ માને, પણ કદાચ સત્ત્વ ઓછું પડવાથી કાંઈક કરવું પડે તોય બે વચ્ચેનો ભેદ તો તેના મનમાં સ્પષ્ટ હોય જ. રાગી અને વિરાગી, બંનેને એક સરખા તો ન જ મનાય ને? સોનું અને પિત્તળ, બંને પીળા હોવાથી એક થોડા ગણાય? સોનું એ સોનું છે ને પિત્તળ એ પિત્તળ છે. તેમ રાગી એ રાગી છે ને વીતરાગી એ વીતરાગી છે. બંનેને એક કક્ષાએ પણ જો ન મૂકી શકાય તો વીતરાગી કરતાંય ચડિયાતી કક્ષામાં તો રાગી દેવને શી રીતે મૂકી શકાય?'
તેથી હવે ભગવાનની આરતીના ઘી કરતાં જો સરાગી દેવ-દેવીની આરતીનું ઘી વધારે બોલાય, ભગવાનની આંગી કરતાં દેવ-દેવીની આંગી ચડિયાતી કરાય, ભગવાનના જાપ કરતાં દેવ-દેવીના જાપ તરફ વધારે લક્ષ અપાય, ભગવાનની ભાવના . કે ગુણગાન બાજુએ રાખીને દેવ-દેવી પાછળ જ પાગલ બનાય તો શું સમજવું? શી રીતે સમ્યગુદર્શન ટકી શકે ?
સરાગી દેવ-દેવી કરતાં ભગવાનને ચડિયાતું સ્થાન આપીએ પણ ભગવાન કરતાં ય મનમાં ચડિયાતું સ્થાન પતિને, પત્નીને, ધનને, ભોજનને, પરિવારને આપતા હોઈએ તો શું સમજવું?
દેવ-ગુરુ-ધર્મ સિવાય મારું કોઈ શરણ નથી. અન્યથા સર નાતિ એ અજપાજપ ચાલવો જોઈએ. આ ત્રણ તત્ત્વો સિવાય બીજા કોઈની મારે મન કશીય કિંમત નથી. આ ત્રણ મળ્યા એટલે બેડો પાર. આ ત્રણમાં શ્રદ્ધા ખુટી એટલે મારું આધ્યાત્મિક અધઃપતન.
સત્ત્વશાળી વ્યક્તિ તો કુળદેવીને ય ન નમે. તેના ય ગોત્રજ, નૈવેદ્ય વગેરે ન કરે. પેલા કુમારપાળ મહારાજા ! જેની કુળદેવી હતી કેટકેશ્વરી દેવી ! પૂર્વજોથી ચાલી આવતી પરંપરા હતી કુળદેવીને બલિ દેવાની. પણ સમકિત પામ્યા પછી કુમારપાળની જરાય તૈયારી નથી બલી દેવાની. બધાએ સમજાવ્યા. પાછળથી પ્રાયશ્ચિત કરી દેવાની કો’કે કદાચ સલાહ પણ આપી હશે. કુળદેવીનો કોપ ઉતરશે તો કુટુંબનું ધનોતપનોતા નીકળી જશે, તેવો ભય પણ બતાડ્યો હશે. પણ કુમારપાળ મહારાજા હતા મહાસત્ત્વશાળી. તેમને આવી કાયર અને બાયલાઓની રેંગી પંગી વાત શી રીતે ગમે?
તેમની તો સ્પષ્ટ વાત એક જ હતી કે, “હું જૈન છું. જીવદયા એ મારી કુળદેવી છે. જીવદયા સિવાય બીજી કોઈ કુળદેવીને હું માનતો નથી. જે દેવી પશુઓના બલિથી જ રીઝતી હોય તેને દેવી શી રીતે કહેવાય? દેવી તો દયાનો અવતાર જ હોય ને?
અને...ખરેખર કુમારપાળે કુળદેવીને બલિ ન આપ્યો તે ન જ આપ્યો.
આ તો સત્ત્વશાળી કુમારપાળની વાત થઈ. આપણે પણ તેમના જેવા જ સત્ત્વશાળી બનવું જોઈએ. પણ જો તેવું સત્ત્વ ન હોય, વડિલોની આમન્યા તુટતી હોય,
કે પ૪
વ્રત ધરીયે ગુરુ સાખ કરોડ
