________________
અધ્યાય ૧
નયપ્રધાન દઈન—જ્ઞાન વિવરણ ઉપેદ્ઘાત
પ્રથમ અધ્યાયમાં કુલ પાંત્રીસ સૂત્ર છે. એની શરૂઆત દર્શીન, જ્ઞાન, અને ચારિત્ર (જૈન પરિભાષા મુજબ રત્નત્રય)થી થાય છે. જેમ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર એ ત્રણ શબ્દો છે, અને તે ત્રણેને રત્નત્રિપુટી પણ કહેવાય છે; તેમ દન, જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ, વી એમ પાંચ શબ્દ પણ આવે છે. જેમ જ્ઞાન અને દર્શન વચ્ચે ખાસ તાત્ત્વિક ભેદ નથી તેમ તપ અને વી એ બંને શબ્દા પણુ એક અર્થમાં તા. ચારિત્રમાં જ સમાવેશ પામે છે,
આ રીતે જૈન આગમેામાં જ્ઞાન અને ચારિત્ર અથવા જ્ઞાન અને યિા એ બે શબ્દો જ મુખ્ય છે. જ્ઞાન વિના આંધળાપણું છે, તા ક્રિયા વિના પાંગળાપણું છે. જેમ આંધળા અને પાંગળા એ બંને એકમેકમાં આતપ્રાત થાય, તેા જ બંને ગતિ કરી શકે છે. તેમ જ્ઞાનની ખાંધ ઉપર ચારિત્ર ચડીને દેર તા જ જીવ, સકળ કર્મબંધનથી મુક્ત થઈ શકે છે. કારણ કે પ્રાણીમાત્રની પ્રવૃત્તિ જે સુખ માટે હાય છે, તે સુખ કર્મબંધનના સંપૂર્ણ મેાક્ષ સિવાય થતું નથી. સિદ્ધ ગતિમાંની સિદ્ધ શિલામાં મેક્ષ પામેલા જીવા અનાદિ અનંતકાળથી વિરાજમાન છે. તેને જ મેક્ષ પામનાર જીવ પામી જાય છે. કાઈ એને પરમાત્મપદની પ્રાપ્તિ અથવા પરમાત્મામાં કે ભગવાનમાં મળી જવાનું કહે તા એમાંયે વાંધા નથી. આ સ્થાન પામવા માટે મુખ્ય સાધન જ્ઞાન
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
