________________
૧૩૪
અધ્યાય -
એ છે કે એમાં આ બધા માર્ગો માટે જે મુખ્ય માર્ગોપદેશક જોઈએ તે સાધુએરૂપી પ્રત્યક્ષ ગુરુની વાત કરી છે. અહીં ખૂબીની પરાકાષ્ટા તે એ કે જે બે ગુણે – ૧. મૂળગુણે, અને ૨. ઉત્તરગુણે તરીકે ગણે છે તે સાધુવેશે માત્ર મૂળગુણ જાળવી ઉત્તરગુણેમાં (અપ્રશસ્ત રાગ છૂટી જાય અને) પ્રશસ્ત રાગીની ભૂમિકા હોય, તે તે ચલાવી લે છે.
આથી મૂળ વાત દા.ત. બ્રહ્મચર્યની પાયાની વાત જાળવતાં તે વ્રતમાં પણ બાહ્યદેષ જાણે અજાણે ક્ષય ગયા છે. તે પછી બીજાં વ્રતમાં તે તે ક્ષમ્ય ગણી શકાય તે સ્વાભાવિક જ છે. માત્ર સત્યમાં અને કાયિક રીતે બ્રહ્મયમાં કશો અપવાદ નથી. કારણ કે તે મૂળગુણમાંયે મૂળગુણ છે.
આ અધ્યાયમાં ધ્યાનના પ્રકારે જે રીતે વર્ણવ્યા છે, તે બતાવે છે કે સાચા ધ્યાનની ભૂમિકા, અમુક કક્ષાએ માનવી પહોંચી જાય પછી જ આવી શકે છે. દા.ત. સમ્યફ જ્ઞાન ન થયું હોય ત્યાં લગીનાં બધાં ધ્યાને ખરેખર તે બંધનકારક જ થાય છે. જેને જૈન પરિ ભાષામાં આ (આત્માને પડનાર તે આર્ત) અને રૌદ્ર કહેવાય છે. સાચું ધર્મધ્યાન તે અમુક (આતમવિકાસની ચોદકક્ષારૂપ) ગુણસ્થાનકે ખાસ કરીને સમ્યગૂ દર્શન પછી જ આવી શકે. એટલે જેમ બધા દરદીઓના દરદો પર મિંઢિયાવળ ન અપાય તેમ બધાં જ જિજ્ઞાસુ નરનારીઓ માટે ધ્યાનની એક સરખી ભૂમિકા ન આપી શકાય !
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
