________________
અધ્યાય ૩
નારકી વર્ણન
ઉપ ઘાત ત્રીજા અધ્યાયમાં કુલ અઢાર સૂત્રો છે.
આમાં ખાસ કરીને નરકગતિ અને આયુસ્થિતિ ઉપરાંત શાસ્ત્રીય દષ્ટિએ જગતનું વર્ણન છે. મનુષ્યોના પ્રકારો તથા પશુગતિનેય નિર્દેશ છે. મતલબ, મનુષ્ય શરીર પામીને જેમ મોક્ષ પમયિ છે, તેમ પશુ નિમાં તથા સ્વર્ગ માં અને નરકમાં પણ જવાય છે. અને મનુષ્ય શરીરધારી પુરુષ તે ઠેઠ સાતમાં નરક લગી પણ પહોંચી જાય છે. કારણ કે, જૈન આગમો કહે છેઃ
જે કમેસૂરા તે ધર્મસૂરા” જે કર્મમાં શુરવીર હોય છે તે ધર્મમાં પણ શૂરવીર હોય છે. અથવા એ સૂત્રને ઊલટાવીએ તે જેમ શરવીરતાને સદુપગ ઊંચેથી ઊંચે લઈ જાય છે તેમ શુરવીરતાને દૂરપયોગ નીચેથી નીચે પણ જરૂર લઈ જ જાય છે. તેથી જ તુલસીરામાયણ કહે છેઃ
સ્વર્ગનરક અપવર્ગ નિશ્રેિણી સ્વર્ગ, નરક તથા મેક્ષ એ ત્રણેની (મેક્ષની નિસરણી) આ પુણ્યપુંજ એવી માનવ કાયા – નિસરણી રૂપ છે.
એ રીતે આ અધ્યાયમાં એક અર્થમાં તે નરકગતિ, લોકવર્ણન મનુષ્યોની વિવિધતાનું અને તેઓનાં ક્ષેત્ર, કાળ-સ્થિતિ તથા પશુની કાળ સ્થિતિનું પણું વર્ણન આ અઢાર સૂત્રમાં આવી જાય છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
