________________
અધ્યાય ૫: સૂત્ર ૧૩-૧૬ ધમધમયો: કૃત્ન છે ૧૩
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર અધ્ય. ૩૬, ગાથા ૭ ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશસ્તિકાય અને પુદગલાસ્તિકાય એ ચાર આજીવકાર્યો છે.
ધર્માસ્તિકાય આદિ ઉક્ત ચાર અજીવ તત્વ અને જીવ એ પાંચ દ્રવ્ય છે.
ઉક્ત દ્રવ્ય નિત્ય છે, સ્થિર છે અને અરૂપી છે. પુદગલ રૂપી એટલે કે મૂર્તિ છે. ઉકત પાંચમાંથી આકાશ સુધીનાં દ્રવ્ય એક એક છે. અને નિષ્ક્રિય છે. ધમ અને અધર્મના પ્રદેશ અસંvયાત છે. એક જીવના પ્રદેશ અસંખ્યાત છે. આકાશના પ્રદેશ અન’ત છે,
પુદ્ગલ દ્રવ્યના પ્રદેશ સંખ્યાત, અસખ્યાત અને અનંત છે.
અણુ-પરમાણને પ્રદેશ હેતા નથી. આધેય-સ્થિતિ કરનારાં દ્રવ્યોની સ્થિતિ લોકાકાશમાં
ધર્મ અને અધમ દ્રવ્યની સ્થિતિ સમગ્ર લેકાકાશમાં છે.
(અનુટુપ) પુદ્ગલ, ધર્મ, આકાશ અને અધર્મ એમ એક અછવકાય છે ચાર, પાંચમું દ્રવ્ય જીવ છે. ૧
૧. નિષ્ક્રિય એટલે ગતિક્રિયાને નિષેધ ખરે, પણ ક્રિયામાત્રને નહીં. કારણ કે ગતિ અન્ય ધર્માસ્તિકાય આદિ દ્રવ્યમાં પણ સદશ પરિણમનરૂપ ક્રિયા જૈનદર્શન માટે જ છે.
ત, સૂ. ૫
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
For
www.jainelibrary.org
