________________
૩૬
તત્વાર્થસૂત્ર છમાંના આ બંને ભાવો વ્યક્તિગત રીતે આવતા જતા રહે, તે વાત ઘટી રહે છે. રાયપસેવ સૂત્રમાં પ્રદેશ રાજા જેના હાથ લેહીથી ખરડાયેલા રહેતા અને પૂરો નાસ્તિક હતું તે પણ કેશમુનિ જેવું વિશિષ્ટ જ્ઞાની ગુરુનું પ્રત્યક્ષ નિમિત્ત મળતાં જ વિકાસાભિમુખતાના પુરુષાર્થરૂપ ઉપાદાનના સુગે આસ્તિક બની જવા પામે છે.
જ્યારે સૂર્યાભદેવરૂપે ભગવાન મહાવીરની સભામાં આવી તેઓ પહેલો પ્રશ્ન એ કરે છે કે, હું ભવી છું કે અભવી ?” પછી પ્રશ્ન કરે છે: “હું સમક્તિ છું કે મિથ્યાત્વી ? (મિથ્યાત્વ એટલે સમક્તિપણાને અભાવ.) કારણ કે સમક્તિ પણ આવ્યા પછી ચાલી જવાની ભીતિ છે જ. હા, એટલું ખરું કે સમક્તિ ગમે તે જાતનું હોય, પણ એક વાર પ્રાપ્ત થયા પછી ચાલ્યું જાય તોય ક્યારેક ને ક્યારેક પણ મોક્ષ પમાય છે. જ્યારે ભવ્યત્વ ગુણ આવ્યા પછી ચા જાય તે ભવ્યત્વ
ક્યારે પમાય, તેને પણ નિશ્ચય હેઈ શકતો નથી, તે પછી મોક્ષને નિશ્ચય તો એવા જીવને હોય જ શી રીતે ? ટૂંકમાં, આથી જ એક વાત ફરી ફરીને કહેવાય ? “ભવ્યત્વ પ્રાપ્ત કરવું અને તેને જાળવી રાખવું એ જ સૌથી અગત્યની વસ્તુ છે.
ભગવાન મહાવીરની કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછીની પ્રથમ દેશના (ઉપદેશ) કેાઈ ભવિઝવરૂપ શ્રોતા ન મળવાથી, તે દેશના નિષ્ફળ ગયેલી, એમ કહેવાય છે. આ દૃષ્ટિએ જેવાથી આમ બરાબર ઘટી રહે છે : જીવત્વને પારિમિક ભાવ સંસારી જીવ અને મુક્તજીવ બંનેમાં હેય. છે. પણ ભવ્યત્વ અને અને અભવ્યત્વ એ બે પારિમિક ભાવો તે એવા છે કે જે માત્ર સંસારી જીવમાં જ ઘટે છે. અને એક વખતે એક સંસારી જીવમાં ભવ્યત્વ અને અભિવ્યત્વ પિકી કેઈ એક, એક વખતે હોય અને કોઈ બીજો એક વખતે હોય..
હવે ઉપર દર્શાવેલી ત્રણ બાબતોમાં બીજી બે બાબત છે : ૧ લબ્ધિની – કર્મક્ષયથી પ્રાપ્ત થતી અમુક શક્તિની; તથા ૨. શુદ્ધ શરીરની વેકિય લબ્ધિ (એક પ્રકારની શારીરિક શક્તિ), માનવી,
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
For
www.jainelibrary.org
