________________
14
પ્રવેશક
તત્ત્વ સંવેદન - આરાધનાનું એક આવશ્યક
‘સૂત્ર સંવેદના' એક રીતે વિશિષ્ટ પુસ્તક છે. એટલું જ નહિ, પણ અધ્યાત્મ માર્ગના આરાધક માટે ખૂબ આવશ્યક છે. આપણા જીવે ગત જન્મોમાં આરાધના તો કરી હશે, જેને પ્રતાપે અહીં સુધી આવી પહોંચ્યા છીએ અને આવાં પુસ્તકો વાંચવા માટે તત્પર થયા છીએ. બાકી આ કાળમાં આવું વાંચન કરવાની પ્રીતિ પણ જીવોને ભાગ્યે જ થાય છે અને જ્યાં પ્રીતિય ન હોય ત્યાં પ્રયત્ન તો થાય જ'ક્યાંથી ? કદાચ આપણે કેટલાય જન્મોના આરાધક હોઈશું, છતાંય આજ સુધી આપણે સંસારમાં રખડીએ છીએ અને આપણું ઠેકાણું પડ્યું નથી. તેનું એક કારણ એ લાગે છે કે, આપણે મોટે ભાગે ઓઘ સંજ્ઞાથી આરાધના કરી હશે. જે કેટલાક જીવો . ઓઘસંજ્ઞાથી આરાધના માર્ગમાં આગળ વધ્યા હશે, તેઓ પણ ઘણું ખરું દ્રવ્યક્રિયા ઉપર જ એટલે કોરી ક્રિયા ઉપર જ અટકી ગયા હશે. આ તો એવી વાત થઈ કે, મોક્ષમાર્ગ વિષે સાંભળ્યું, તે જોયોય ખરો અને તેના ઉપર યાત્રાય કરી, પણ ક્યાંક કંઈક ચૂકી ગયા, જેને પરિણામે મુકામ ઉપર પહોંચી શક્યા નહિ અને સમગ્ર યાત્રા કેવળ એક કવાયત જેવી બની ગઈ. આપણે ક્યાં ચૂકી ગયા અને શું ચૂકી ગયા, તેની વાત એક રીતે સાધ્વીશ્રી પ્રશમિતાશ્રીજીએ આ પુસ્તકમાં કરી છે અને આગળનો માર્ગ સ્પષ્ટ કરી બતાવ્યો છે.
સમગ્ર જૈન ધર્મના પાયામાં ‘કર્મ'ની વાત રહેલી છે. સકળ કર્મક્ષય કર્યા વિના કોઈનો મોક્ષ થયો નથી અને થવાનો પણ નથી. આપણો આત્મા કર્મથી ખરડાયેલો છે - કર્મોથી લદાયેલો છે અને આ બધા કર્મોને ખપાવ્યા વિના તે પરમ ઐશ્વર્યને ક્યારેય પ્રાપ્ત નહિ કરી શકે. તેથી સમગ્ર સાધનાનો સાર એક જ વાતમાં આવી ગયો કે, કેવી રીતે કર્મક્ષય કરી શકાય ? અને આટ આટલી સાધના-આરાધના કરવા છતાંય આપણે આજ સુધી કેમ સકળ કર્મોનો ક્ષય ન કરી શક્યા, તે વાત પણ વિચારવી રહી.
કર્મરહિત થવા માટે જીવે બે પાંખિયો વ્યૂહ અપનાવવો પડે છે. એક તો નવાં કર્મોને આવતાં રોકવાનો અને બીજો સદંતર ન રોકી શકાય તો બને તેટલા ઓછામાં ઓછાં કર્મોનો આશ્રવ થાય તેવી વ્યવસ્થા કરવાનો. બીજી બાજુ જીવે ભવોભવથી સંચિત થયેલાં કર્મોને આત્મા ઉ૫૨થી છૂટાં પાડી ખંખેરી નાંખવાનો જેને નિર્જરા કહે છે. આ બંને વાતો સિદ્ધ કરવા માટે સકળ આરાધના માર્ગ.ચાતરવામાં આવ્યો છે અને તેનાં વિધિવિધાન ગોઠવવામાં આવ્યાં છે.
