________________
આત્મા પ્રભુમય
આત્મભાવનું સમર્પણ છે. મયણા સ્તુતિઓની સરગમ વહેવડાવે છે. ઉંબર તો માત્ર બે હાથ જોડી મૂક ભાવે ઊભો છે. શરીર ઊભું છે, છે. જગતનો નિયમ છે, જ્યાં અહોભાવ ત્યાં જગત ભૂલાય. ઉંબર જગતને ભૂલીને જગત્પતિમાં એકાકાર બન્યો છે. જીવનમાં પ્રભુના પ્રથમ વાર જ દર્શન કર્યા અને પ્રભુમય બની ગયા. તાદાત્મ્ય ભાવે ભગવાનના દર્શન કરી રહ્યા છે. ભક્તિયોગનો નિયમ છે, ભક્ત ભગવાનમય બને છે તો ભગવાનને ભક્તમાં અવતરવું પડે જ છે. ભક્ત સામે ભગવાનની આ લાચારી છે, માટે જ અપેક્ષાએ ઠેર ઠેર ભગવાન કરતાં ભક્તની તાકાત વધારે જણાવી છે, પણ ભક્ત બનવું કઠીન છે. ટીલા ટપકાં કરીને ભક્તનો દેખાવ કરવો જેટલો સહેલો છે, તેટલું જ વાસ્તવિક ભક્ત બનવાનું કઠીન છે. ભક્ત બનવા માટે સર્વસ્વ સમર્પણ ભાવ જોઇએ, “મારું કાંઇ જ નથી અને હું પ્રભુનો છું.'’ આ સર્વસ્વ સમર્પણ ભાવની ભૂમિકા ઉંબરમાં આવે છે, તો સામે વળતો જવાબ પણ એટલો સચોટ મળે છે. પ્રભુ કંઠેથી પુષ્પમાળા અને પ્રભુના હાથમાં રહેલું બીજોરું બન્ને મંગલના પ્રતિકો ઉંબરની સામે આવે છે.
હા, એક વાત સમજવાની છે. ઉંબરનું સમર્પણ સ્વાર્થ માટે નથી. મારું શુભ થશે, મંગલ થશે, રોગ જશે એવી કોઇ ભાવનાથી તદાકાર બન્યો નથી. નિઃસ્વાર્થભાવનું સમર્પણ છે. ‘દિવ્ય શક્તિ છે, બસ ઝૂકી જાઓ.’’ આ ઉંબર આપણને કહી રહ્યો છે.
ઉંબરને ભયંકર પાપોદય ચાલી રહ્યો છે. માટે જ રાજ્ય-પરિવાર-સંપત્તિવૈભવ-સત્તા-દેહ-નામ બધું જ ચાલ્યું ગયું છે. આરોગ્ય પણ નથી. આવા પાપોદય વચ્ચે ઉંબરનું ઉપાદાન (યોગ્યતા) યથાવત્ ટકી રહ્યું છે. ઉંબર રોગોથી ખદબદી રહ્યો છે, પરંતુ ઉપાદાન દષ્ટિએ ગુણોનો ભંડાર છે. આત્માની યોગ્યતા જ કેટલી સુંદર પરિણત થયેલી છે. આ ઉપાદાનની શુદ્ધિ પુણ્યથી નહિ, પણ કર્મની લઘુતા-મંદતાથી આવે છે. ‘ધર્મની પ્રાપ્તિ માટે પુણ્યોદય કરતાં આત્માની શુદ્ધિ વધુ આવશ્યક છે.’’ એ શાસ્ત્રકારોની વાત ઉંબરના જીવનમાંથી આપણને સમજાય છે. પુણ્યોદય એ ધર્મના સંજોગો આપી શકે પણ, તે સંજોગોની
12
