________________
છે? ક્યારેય નહીં કલ્પેલી પરિસ્થિતિઓ આવી પડે છે. રડતાં રડતાંય સ્વીકારવી પડે છે. અરિદમન રાજપુત્ર છે, ક્ષત્રિય છે, છતાં પોતાની નવોઢા પત્નીને બચાવવા ધાડપાડુઓનો સામનો પણ કરતો નથી, કાયરની જેમ ભાગે છે, એક સામાન્ય વ્યક્તિ પણ પોતાની પત્નીને બચાવવા માટે લડી લે છે, જાન પણ ગુમાવી દેતો હોય છે, અહીં તો... ક્ષત્રિય છે, યુદ્ધ માટે ટેવાયેલો છે... છતાં... અરિદમન ભાગે છે. વ્યક્તિનું જ્યારે આસમાને ચડેલું પુણ્ય પરવારે છે ત્યારે કોણ બચાવી શકે? સુરસુંદરીનું પુણ્ય પરવાર્યું છે તીવ્ર નિકાચિત અશુભ કર્મોદય શરૂ થયો છે.
ત્યાં બિચારા અરિદમનનું શું ચાલે? તેનામાં ક્ષાત્રવટ હોવા છતાં સુરસુંદરીનું દુષ્કર્મ જ ભાગવાનું સુઝાડે છે. કર્મની કેવી કરુણ સ્થિતિ છે? બાહ્યરૂપમાં પાગલ બનેલી સુરસુંદરી નાટક મંડળીમાં ક્યાં ક્યાં રખડે છે? પોતાની જાતને પણ ભૂલી જાય છે, નૃત્યાંગના બની વિવિધ ખેલો કરે છે. જગતના જીવોની પણ આવીજ કરુણ સ્થિતિ છે. પોતાના આત્મસ્વરૂપનું ભાન ભૂલી કર્મનચાવે તેમ સંસારના રંગમંચ ઉપર નાચી રહ્યા છે.
સુરસુંદરીની નાટક મંડળી બબ્બરકુલના મહકાળ રાજાએ ખરીદી લીધી અને પોતાની દીકરી મદનસેનાના લગ્ન સમયે કરીયાવરમાં નવ નાટક મંડળી આપી તેમાં સુરસુંદરી શ્રીપાલના તાબામાં આવી. નૃત્યાંગના સુરસુંદરીને ખબર નથી કે હું જેની સામે નૃત્ય કરી રહી છું તે મારા જીજાજી જ છે અને શ્રીપાલને પણ ખબર નથી કે આ નૃત્યાંગના મારી સાળી (મયણાની બેન) સુરસુંદરી છે,
જ્યારે પ્રજાપાલ રાજા શ્રીપાલની સામે આવે છે, બન્ને પક્ષનો આખો પરિવાર ભેગો થયો છે ત્યારે આનંદ... મોજ... મજા... માટે નૃત્ય-નાટક ચાલુ કરવાનો શ્રીપાલનો આદેશ થાય છે. છતાં નૃત્ય પ્રારંભમાં વાર લાગે છે. છેવટે તે સમયે પરિવાર સમક્ષ આ નૃત્યાંગનાની કર્મ કહાની (રાજકુમારી સુરસુંદરી)નું રહસ્ય ખૂલે છે...
હવે મયણા તરફ એક દૃષ્ટિપાત કરીએ...
મયણા કહે છે; મદ-ના કરીશ, મર્યાદામાં રહે, ભલે; અંધારુ દેખાય પણ આગળ પ્રકાશ છે, ભલે; દુઃખોની હારમાળા દેખાય પણ તેની પેલે પાર સુખનો
ఉండడు ముడుపులు