________________
છે. બહારથી તો બહુ ડાહ્યો લાગે, શાંત લાગે પરંતુ પોતે જ પોતાના આત્માને જલાવી દે. પોતાના કરતાં કોઇ ચડવો ન જોઇએ. બીજાને હીન બનાવવાની પોતાને આગળ વધવાની દુષ્ટ ભાવનાથી આત્માને ભયંકર કર્મબંધ કરાવી, દુર્ગતિના દ્વાર ખુલ્લા થાય છે તે સમજી પણ ન શકે, કેવી છે દુર્ગુણોની કરૂણતા... અનંતશક્તિ અને અવ્યાબાધ સુખના સ્વામી આત્માને કઇ ભૂમિકા ખટકે છે. સમાજમાં કોઇને આપણાથી સારી સામગ્રી પુણ્યના ઉદયથી મળી તો આપણને શું વિચાર આવે? સાલો... મારાથી આગળ નીકળી ગયો છે તો એને પાછળ કેવી રીતે પાડું? હું કેવી રીતે આગળ નીકળું?
આત્મકલ્યાણ માટે સર્વત્યાગ કરી સાધના કરતાં સાધકોને પણ આ દોષ છોડતો નથી તે માટે સિંહ ગુફાવાસી વિગેરે... મુનિઓનું દૃષ્ટાંત પર્યાપ્ત છે. આ મત્સર દોષના પ્રભાવથી ઉચ્ચ સાધના કરનારા જીવો પણ સંસારમાં ભટકતા રહે છે. માટે જ મુમુક્ષુ આત્માએ આ દોષને તિલાંજલી આપવી જરૂરી છે.
આ દોષને ટાળવા માટે શાસ્ત્રકાર ભગવંતો ઉપાધ્યાય પદની આરાધનાનો નિર્દેશ કરે છે. ઉપાધ્યાય ભગવાનનું કામ છે અધ્યયન. અધ્યાપન, સાધુઓને ભણાવે. વાત્સલ્ય આપે. ઉપબૃહણા કરતાં કરતાં કર્મની વિચિત્રતાના કારણે આર્દ્રધ્યાનની સત્તામાં સપડાયેલા કોઇ કોઇ આત્માઓને સુંદર સમજાવટ, પ્રેમ, વાત્સલ્યભર્યા શબ્દોથી શાંત કરી દે. સંયમ અને અભ્યાસમાં સ્થિર કરે. ભણાવતાં ભણાવતાં નાના સાધુ ક્યારેક પોતાનાથી આગળ નીકળે તે જ ભાવના રાખે... ગુણાનુરાગમાં જ રમતા હોય પોતાની શક્તિ કરતાં પણ શિષ્યોની શક્તિને વધુ ખીલવવાનું કામ ઉપાધ્યાય ભગવાન કરે છે. જીવનમાં ક્યાંય ઇર્ષ્યા, મત્સર, અસૂયાનું નામ નહીં, જેમ જેમ સાધુઓને પોતાનાથી આગળ વધતા જુએ તેમ તેમ આનંદમાં તરબોળ બની જાય. આ ગુણાનુરાગીનું લક્ષણ છે. આ ઉપાધ્યાય ભગવાનની આરાધના, જાપ, ધ્યાન, સાધનાથી આપણા અંતરમાં પડેલ માત્સર્યભાવ પીગળે અને ગુણાનુરાગમાં પરિવર્તિત થાય અને દિન-પ્રતિદિન વૃદ્ધિ થાય. પોતાનો નાનો શિષ્ય પણ પોતાનાથી આગળ વધતો જુવે તો ગુણાનુરાગ થાય. તેમ આપણા જીવનમાં પણ અન્ય પ્રત્યે ગુણાનુરાગ પ્રગટ થાય
75
