________________
૨ - સહજ સમાધિ જ્યાં ધર્મ છે ત્યાબ ધને અભાવ છે. ૧
જે સંસાર પરિભ્રમણથી છોડાવે અને આનીક સુખને વેગ કરાવે તે ધર્મ છે. ૨
જેટલી નિરાકુલતા પ્રગટ થઈ તેનું નામ સુખ. ચેતન્ય સ્વભાવમાં સ્થિર થવું તેનું નામ સમાધિ. સ્વભાવની સ્થિરતાને જ આમ સમાધિ સહજ સમાધિ પણ કહેવાય છે. આત્મ સમાધિ એટલે બાહ્ય કારણે વગરની સમાધિ આ સમાધિના જોરે મિથ્યત્તત્વ અવત પ્રમાદ કાય એગનો નાશ થાય છે. ૩
સમ્યગૂ દ્રષ્ટિને કવચિત્ અલ્પ હર્ષ શોક થઈ આવે પણ તે પાછો તુરત સ્વમાં સમાઈ જાય. તેના હપશેક વધારે વખત રહે નહિ. ખેદ થાય તે આમ વિચારથી પાછા ફરે. હવે શોક થાય તો પણ સમકિત રૂપ મૂળ ચલાયમાન ન થાય. સમ્યક્ દ્રષ્ટિને અંશે અને પિતાની પ્રતીતિ પ્રમાણે જ સમાધિ વિર છે. ૪
સમ્યગ્ર દ્રષ્ટિના હાથમાં તેની વૃત્તિરૂપ દેરી રહે છે. સમ્યગૂ દ્રષ્ટિ આત્માને સહજ સમાધિ છે તેને રાજ-સમાધિ પણ કહે છે. સત્તામાં કર્મ છે તે પણ તેને સહજ સમાધિ છે. બહારના કારણેથી તેને સમાધિ નથી. પર તુ આત્મામાંથી દર્શન મેહને નાશ થયો તે કારણે સમાધિ વર્તે છે. અનંતાનું બંધીને ચોક નાશ પામ્યો તેથી સમાધિવતે છે અને આજ ધર્મ છે. ૫
સમાધિની સાધના માટે ધન કે સ્વજન આદિ બહારની કોઈ વસ્તુ ઉપયોગી થતી નથી, પરંતુ વૃત્તિરૂપી દેરીનું નિયમન કરવાનું રહે છે. મિથ્યાત્વી જીવા પિતાની વૃત્તિરૂપી દેરીનું નિયમન ન કરવાથી બહારના
