________________
કરી ત્યારે હૃદયકમળ વિકસ્યું, ભય ભાગ્યો, દશે દિશા પ્રસન્ન થઈ ઊઠી... ‘ગુરુ કૃપાલ કૃપા જબ કિન્હી...' અહીં ‘જબ'નો શો અર્થ થાય તેવો પ્રશ્ન ઊઠે. ગુરુ જો કૃપાવતાર હોય તો સતત કૃપા તેઓ વરસાવ્યા જ કરે. ક્યારેક કૃપા વરસાવે તેવું કેમ બને ?
હકીકતમાં ‘જબ’ શબ્દ શિષ્યના સ્તર પર ખૂલે છે. કૃપાળુ ગુરુદેવની કૃપાધારાને જ્યારે શિષ્ય ઝીલી...
અને એ ‘જ્યારે’ની ખબર શિષ્યને ક્યારેય નહિ પડે. એણે ગુરુની પાસે રહ્યા કરવું પડશે. ઉપનિષદ્. અને એક ક્ષણ આવશે જ્યારે ગુરુ એના ૫૨ વરસી પડશે.
‘નહિ મગ શ્રમ, ભ્રમ, દુ:ખ મન મોરે...' માર્ગનો શ્રમ નહિ, ભટકવાનો ડર નહિ, માનસિક કોઈ પીડા નહિ. ‘મંજિલ મળશે કે નહિ’ ની કોઈ અધીરાઈ નથી.
હકીકતમાં, અહીં માર્ગ જ મંજિલ બને છે અને એટલે જ ભક્તોએ મંજિલ – મોક્ષ – કરતાં માર્ગને / ભક્તિને વધુ પ્યારો ગણેલ છે. ધનપાલ કવિ ‘ઋષભ પંચાશિકા’માં કહે છે : ‘હોદ્દો મોઢુચ્છેઞો તુઃ સેવાણ્ યુત્તિ નંવામિ । નં પુળ ન વંઞિો, તત્વ તુમ તેન શિષ્ણામિ...' પ્રભુ ! તારી સેવા કરતાં મોક્ષ મળશે એનો મને આનંદ છે. પણ ત્યાં તારી ભક્તિ છૂટી જશે તેનું શું ? અહીં ભક્તને મંજિલની ચિંતા નથી. માર્ગ પ્રત્યે તેનો ખૂબ લગાવ દેખાય છે. માર્ગ પ્રત્યેની ઉત્કટ તમન્ના. હવે કઈ ચિંતા ? ‘નહિ મગ શ્રમ, ભ્રમ, દુઃખ મન મોરે...'
સમાધિ શતક ૫
